MacedoScripsit

«n I

T h. L. F. T a f e I.

J. De portu sinuque TlwssalonicCllsi.

Antiquam portus Tbessalonicensis histol'iam praelibavi inDissertatione historiea pag. 18.1) Imaginem eius numo eui~

dam Thessalonieensi inesse refert Dellcius in Memotr. in~

scriptt. Vol. 38. p. 152.; quae utrum Constantinum M., eiu!>conditorem, 2) ut '\Tolunt, celcbrct; an nlium, cCluidem neseio.POl'tum forsan spectat stolua ingentis mulieris, tuui cuidamurbis oceidentali imposita. Eius mulieris ml pedes scu]pLa.est puppis ; unde 'Thcssa]ollieam Cllm portn 5110 rebusqllcnavalibus hoc al,tificio significari putabis. De huc statua vi~

deatur Felix Deaujour in Tabl. du commerce Vo]. I. 1)' 31.Bellorum Slavicorum histOl'ia (seec. VI-VIII) mcntioncm

}101"tUS alicluoties iniicit, col1. Dissert. bist. p. 46. 52. 57'De o~tio eins vide Acta S. Dctnetrii cap. 159' pag. t62. (ActaSanetomm ad lllfmsem Oet. T. IV.): To';; U7:0fdo1! 1:0';; iill­

'mv:J« },tfdvor;. Ibid. cap. 160. p. 165: lfrtHt 7:0 a7:o/dov

lOV AlftlllOr;. Addc Niccphorum G~'cgoram Jlistor. 10,.8:

l1/lo dS 'lOV ÄtftfrllOr;. Catcna fcrrea hoc ostium cIausum ruitbclIo Slavico tertio (Dissert.p. 5?.). Idem factl1l~ hello Sn-

I) Histol'ia Thcssnlonicne, res gcslns mquc 1!\l 3nnltlll ehr.904,complccLcIlS. Tllbingac 1835. 72 Vagg. 4.

2) ZOSilllllS ~} 22.

158 1\'1 ace cl a nie a.

razenico Qllui 904., teste Cllmelliala in narrationeSaraz. cap. '15.(Scriplores post Th~opbanern cd. Paris. p. 538.). Similiter intel­liga aliurn Cameniatac locllIn cap. 61., ubi coram illtl'oitn partus(,,(mx rov 11:o(Jft,wv TOV A1I-cb'or;) navigia demerscl'c cives Thes­

saH. Captus taillen a Sarazenis portus (Carn. 1. c. c, 65.).Forma eills (luadruugula fuisse videtur, coll. Cameniataf. > -I, ,,< , , ' ..., ., f,

cap. 't: .aAl>. ° f-CEV hll-UfP ur(JWJL rooVI€Hr; Ef-C1U!f.!U'lA1jl1;,r«h

Eius mcmoriam sec. XII., per belli Normannici occasionem,naß l'ccurrere video; quod nOß mirum. Classem enim ho­stilem I CC navibus constalltem, in Intere urbis orientali ctmCl'idiollali, qua mari alludituf, stationem habuit I non in

oeciden'taU, coll. Eustath. nariat. Normalln. tap. 59' ']5-86.Emu vetercs passim laudant. Ja. Cameniata (ad anno

9(4) c. 4: <Y11:0XOCAU{PS't'«&. ra!! TU; EKEtUE :Ja'V/tau-,;oT; }..&._~,~v J durpr/Awr; ~lm,U;rov rotT; 11:Aro-,;ijQU&. 7:~V EtUOdOV I 7:atT;

EK 11:VEVftlXroov 1u~vrdror; dnElf.!ruor; 7:«Qaxatr;, xai TiJlI (roP)Qf.!J:.lOV axvf-C0va xu:Jw7:dill' öv Ax 7:~r; lom~r; :JaluuU1]r; {j

7:Exv!r'1r; d11:hEfLE. ll!Uaov rai! J11:ELq~ar; cl'ca 7:LVOr; TELJ:OVr;

7: f;V növ iJJti..oov E11.lrltfoUtV , avva11:Ei((~E" EX .vii 11:(Jo~

:J.J;}.«uauv 1!al TWlI 11:vEvl-ui'l:ooV dvdrovf.l:. eH 3aAuuuu rUf!

'feil ßvftc:.i rpVUoofI6Vl] , xai T~V EKQf}0fL~'II 11:(l0r; T~V X,SqU071Bf!liVroftlm], 'tlp dturpf.!drtiuTc ..ov '!fiJI: 'wxovr; KooÄvotdv1'j,

p~ ixovuu, TllltT~v d11.Etl.1111 6nurp~(mJ XOOf!sl 'l:otr; /;q/;'K":­

1:liQu rov TE/love; ft8f.!EUt. ](a;' 7:0 :;'Joo!!, ~[!8.tl« 11:oor; oA/a:Tif­

trtw" ~aA1J1:; a1l:l1Q'11i; 61:001:; 'l:lll1 (0011) TOWVfOli 8QfWV dtUf1Jf/Ei.

])cmctl'ius Cydonius in monodia cap. 2. (Scl'i11tores post Thco­

phanem p. 385. cd. PUI'is.): Alfl8'11ar; Je 11:0AÄOI. f-CEV E11:fJVE­

(Ja 11" cl d' 8vTaii:Ja 1luvroop I1v o'KwWr; Evlx/]IJEP eZvut 1I:((f.!a­

O'Elrf/a, 6 aUTor; J.vd 7LQAEWr; fE wlp xat Alf-CEVOr; 1 xai 't"~v

nollvovX Elt; I~V :JJ},auuav l~rQvuuP naf}EXOfLlivOt;, aA}..' Elf," <, . 0" , ,- B f.l , • , ,noACV EH[!Ul'. v.oo uEfIVOrE(!Qp nut roo'P aVV/l.ooVOr; E't'ETEC-

xcuio 11:E(JlfJO},rol" lYltirtr]1;ot; U:8 wlv Jv taft/iV llfl6voov, fLEyl-t \ ').' \ \ #, 7' , " t

unrll nU(!8xn:Ut 'Pfl1 UQ'pulElU'lI, Kat 7:1'JV 11:0t,CV OLQV Eil urz«"

.Aac> m;F!tI'Ut!fJ(~/'(O/l Ulltlfi/iJll{~t GazEi' anE1JU"etp l~.j)Tii. Nice-

De portu sinuque TI!essaloniccllsi. 159

phorus vero ChUinnus, einsdem , CUitls Demetrius Cydonius,seculi (XIV) .seriptor, portam plurali magnificentiae dieit inoratione ad Thessalonieenses(Boissonad. Aneedd. Gr. Vol. H.p. 141): na(!afts/tl/Juau nQo~ 7:0111; 'A.tp,E-lIar;. Aliud in lau~

dem eius non addit. Eum (ad annum 1185.) Nicelas in An­dronicQ Cornn. I, ,. Ta TroV 0waUAOptxlrov Ent"vuu dic:it;singulari numero Niccpllorus Gregoras hist. 13, I. 7. 10. 1:0Trov 0EaaaAOVtldrov EttlJiELOV' 3) Vu)gari lytE1lOr; nomine uti;"'tU!' 10. Anagnosta narratione Tutc. cap. 10. (ad annum (430). ~

Est autem scdes eius in oc.cidentali et boreali urbis Ia­tere quael'enda (Hadschi - Chalfa in Rutnelia cl Bosnia p. 76.Cousinery Voyage Vol. 1. p. 4$)? hoclieque audit partus anti,qllUS (Cous. 1. c.). 4) lUagnitudinem eius tastatur idem Had­schi - Chalfa I. c., fere .CCC 1l3vium capacem praedieans.

Restat , nt videamus? quare hoc ipso Ioco eonditus sit,non e latere url)is OI'ientali (et meridionali), vel cornm ipsaurbe, quasi infima eius pars. Eins rci causa in natura re­rum -Iocorumque ({uacrcnda videtllr. Est enim latus civila­tis occi.dentale cum meridionali ah 11OstiJ)US maritirnis aver­sum; mare vero, qua urbis rnllros allahitur, parum PI'O­

funditatis habm'e vi,letllr, nisi toto anllO, tarnen aest:ate, de

quo vidclldns Emtathius Ilarl'atiolle Norrnaull. cap. 59'(Opusce. p. 285 , 60): 7:lp Je Wl1.'lt; EAa:9'E"!ov z-(l lCa!!C;,­lwp l]}.ov, ..0 /CI:P, Oit 1/JIAa:JlJ.~(((J(Jlotl VJaior;. ~v Ta n!!OC;

..... , ~,,\' "0.,)1 ,\ 10'U:l TEl1.Et uC{t TOP xatfloP VE(!U'OJ' VI'TU Y.CU /Ul n"7].flJOn",

T~V {}UAaaaap /eSl.(!t xat et; lJ.1h·op HI1.l(ffuj/. •• Cumlfis couf. l)ocockium in Besdlreib. d. Mol'gcnI. V01. IH.

p. 2 I 4., qni scriptor naves trabi ad urbcm dicit, ellln desit3) Nava1ia (Vftti('tr<) comburi iussit Pel'seus rex post pll!:nam

PYllnaeam lLiv, t,4, 10.). Bnle lamen illlpel'io Don parnit Androni­cos, cui mandala res fncrat, teste Livio 1. c., coll. Diodoro 51cnloin Exc de VirluU. cl Vilt. 310 (Opp. cd. WesseI. T. 2: p. 579')'

4) De sinn Thermaeo (strict.o Graecorum sCHsn) .intclJigcndns c~t

locus f'cHcis ßeanjour in Tabll'all dn com llIerec de ja Greet Vol.l., p. 20: l.a rade, qui bmJ!;lIc ce croissanl, (al:eam urhis_ '~'bcssaloni,~~ac), esl an {ond du Golfe> ct eH .fermec de tOlls coic', 'ixcepteI/Ur lc ~/ld - QUCIt.

160 Mac e cl 0 nie a.

appellendi locus. eum ultimis ea confer, quae aHo Ioeooffel'am de molibus a. 904. mari iniectis. Profundiorem ma­ris quandam pal'tem in orientali urbis btere vide' apo Eu­stathium I. C. cup. 57' Sedes molium iIlamm (ut hoe soInmex alia Dissertatione praeoceupem), coram ipso Thessalonicaemuro mal'itimo qnael'enda est, monente Camcniata 1. c.cap. 17, ql1i ibidem narrat, opus ilIud, ur])i valde· eOlldn­cturum, cum fe re ad medium partis inurmae locllm perve~

nisset, illterruptum fuisse. 'Sinum Thessalollicensem apud veteres Tkermaeltln WJEq­

paroli) voeari solitllm,e scriptol'ibus Graecis constat. Videa­

tur HCl'Odolus 7, 12J. *) 123. 8,127' Seylax cap.67' Stral10ßcogr. 2, (, 24. 4, 17' 7, 7, 4; exccrpt. ex eiusdcm lihro 7­S. 2. 4. Stepbanus Byz. de urbh. v. eE'!f/1} et XalaaTQa.Eandem formam retinet Tacitus annal. 5, 10., item PlilliusH. N. 4, (2 (23). Hie vero alio Ioeo, se. 4, 10 (17) Tlter­maicwn dicit, quam forrnam Ptolemaeus quoque habet geogr.3, r3., DCC non Pomponills Mela 2, ;), I. Thermum (0EI;!­

ftUII) dieit. Conon apo Photium (biblioth. eod. r86. p. '40.B. ed. Eekk.), ubi 0E(NWio'IJ legend um esse, quivis concc­det. lIfacedonicum eundem dieere videtm' Plinius H. N. 4,JO (17); de quo tarnen loeo v. Nos infra. De sinn nostroante He­rodotul11 egisse Hecataeum video, eolI. Steph. Byz. v. XalaaT6,Ja.

Initium eius meridionale Penens, Thessaliae fluvius,quibusdam faeere videtul', in euius sententÜw testimOlliumafferunt Scylaecm cap. 67' (Hecataeus et Scyl. ed. Klaus.p. 201.); ''//:rtO crE fl11llEtov nowfwiJ 1I1axErJover; dalv l![}vor;

r.ai y,oi,nor; €hf!fw'loC;. Unde tamen nil consequi videtur.Macedoniac enim initium e mente Scylaeis facit Peneus, nonsinus Thel'fIlaicus, quem Scylax seclwdo loeo ponit. Iamvide Ptolemneum geogr. ;), 13. (ed. Paris. 1546.): ](ai lv"CIF 0EfiwJ.'ixQJ Yooi,nll) Xa{J(!IOC; (Xaßf!lov) nowflov ex{Joi.ai:; I '1'0 I;;' 'H')lo)l!l'C; ay.f.!u vI cl I;' 'Aprpu'§,/r:dior; €hurJUi.o­

~'I'xl1 rttr I c~'l: I -;t. 'BXHrr.J!!OV 7~ont!coii ~xp()i.u; ,JJ I u'v'l f~ J.

Da po!'tn sinuque Thessaloniccnsi, 161

".d~wv nora~tOii ExfJolai I fO I ;;; nlE(Jl'a~ .dv%v no_

f:a/wv 8y.fJolal iJt I a' I {-t I ~ nvova 1la.'1 roI Mt I a I 8',<A'AlaXltOvo~ nO'1:aflov lix{1o'Aat {-tft I a'r' I rft Jro. .dlop r.olro­

'Pla -; I 'J.ft I a' I tfl. (JJrJ;QvfJov (BacpvQov) norallOv su{1o'J.at

; I a'lM; I a'. n1JVliWV noraftOv EK{Jo'Aa(; I a' I1].1r' 11f1.Ptolemaeus igitm' sinus Thermaici initium orientale pro­

pe urhem Aeneam statnit, ubi tabulae recentiorum geogra·phicaefluvium quendam rivumve collocant, quem a fluvioPtolemaei Chabl'io s. Chabria 5) non diversum esse puto;inter Aeneam enim et Cassamlriam (Potidaeam) alimn fluviUlu

non invenio. U uda consequitur, initimn sinus occidentale,a Ptolemaeo, statutum (disertis verbis boc non significat),prüpe urhem Pydnam fnisse, Aeneae urhi oppositam, s. po­'tins in Haliacmonis fluvii ostiis, (luae male post Pydnamponit. Nemo tamen a' Ptolemaeo Thel'maicum sinum usquead Peocum flumen prolongatum fuisse putabit. Post pro;.montorium anim Egonidem allert Amphaxitidem, dein Pie­riam , cnm singulis ul'bibus fluviisque, sinu ipso in reliquisnon memorato. Promontorii vero Egonidis Jectionem COI'_

,ruptam esse, slii viderunt (Manne!'t. Geogr. VoI. VII. P.467)'Ego apud Ptolemaeum legerim cUln Meletio (Geogr. cd. IJ.T. U. p. 46(.) ~ rro'Pi~ linl(a. Bic vero IOCDS idem euro

.Ecbolo Camenilltae esse videtur, de quodeinccps agam.Vides, sinui millorem Rmbitum a veteribus Graeciae scripto­·rihus tribui, quam ia est, qui vulgo fertnr. Neque aliusHerodoti sellsus 7, 123: ".t1no Je ./llvlil1J~' • uno'1'al1'1:1](; ~J1] 6(; a1hov U 'l:OV €JtJQ{-taiov "o17lovE'Y l JI E1: 0 'I: ii1 "a v n Y. rp (11; q a 7: ii1 (Xerxis) ~ n 1 <1 I) >• ,6t; 7:E T~1I e8(NHJV'

Idem plllllc stlltnunt medii aevi scri])f:ores Graeci. Cao

meuillta narratlone Sal'az. cap. 4. (ad anmUll 904). • • [)a~

i..UO(JWV ixov(Ja (urbs Thessalonica) XQil1WJ' 1 e>e NJ.rOV y'fdhl'-

'1) De hoc Chalchlicfil fiuvio ~. rho y, Cou"iller, in Voy. Maccet'101, 11. p. i 36.

1132 Mac e don i e a.

'llA(J]!-tE1!O~', r~ xai nEf!LxAv~OPEv1'J 'f~V /;x ni.ayt'ov nÄIiV(1uV, tar~cenav7:UxMJElI Elr;(JEovuaLr; ol..xa(Jw EtllJ'/T./{Ja7:ov 7:~V 'llQor; alh~vnOflEt'av na(Jf1.E7:aL •• ~O 01: 0 ~ "0 I.. n 0 r; e" 7: ii r; /-tli r a­1..11' :!aAUUUllr; an07:fL1'J{}Eir; olli HVOr;cav):EvOr;,«pWVor; c'il1'.1]V nQo{JEflh}fLEVOV, "ai eni fL~Xt­U7:0V 7:oir; {Joaut Otty-vov/-tEVOV, tl'v oi xa7:" xw­(Jar; (xwflav) "E1'.{:1o}.ov ovof.HHoVUL, ota d nO~Q(f)nO v TO r r; il 0 au t v EX {:1 E{:1 Aij u:! 0. t, UT lilI '0 vfl E'J/o r; 7: {>

'JT.l!0r; 7:~V E.6l!all 8~ 8'J/a'J/Tlar; XBl!UOV7:fj irova-u­XEVOr; orOV7:0V xatllo7:0fL1rr, hE(JOr; ALfL~P nd,a_r tOr; 'Y t' 'J/ Hat. 'E5 O~ Q,jnE(J I1rxwvor; fL6Xl!Lr; aiiroii TOV'UJxovr; 7:ijr; nOAE(f)~ "VxAOV 'JT.a'/JEVnl!fJn~ 7:() {}O(J](J fUpE;:","',7:oir; icp' EXaU(!a /-'Br!EUL'P ini nOAV b7:ELVOpEVOV (bmiLVOf'E-

)\ \ ", \ Po \ ,," 17 ''POV , "aL n(!Or; T'lJV no"w Ka7:a pQaxv UVa7:EMl.o!-LEVOV. ' ..«t

dcpofl~ p1:v (j XOAnOr; EK 'P07:0V 'I:~'P I\om~v :!aAaaUaV' dpo(!i'i06 'l:oihov 0ltOcwr; 0 1..1f'~V, xai TOV 'ÄlfL6V(J, ~ nOALr; • •• <0Os xo}.nor; eari nE(!tcpE(!~r;, 7:0 "i;'or; lfxwlJ OUt nAE!U7:0f' {Ja­8ovr; XW(JOVV' Ta nE(Jam OE xai n(Jo noUOv 7:ijr; X8(!UOV 7:UnolJ,a 7:WV VOU7:WV avaulJ..av'ra. Vides, hoe Cameniataeloco sinum Thermaieum, lieet nomine eius proprio nonal/ato, valde eoarctari, maximamqne sinns partent non sinumvoeal'i, secl pelagus. Neque aliter Eustatllii loeuill intelligooratione sLylitiea eap. 35 (Oruse. p. 187, 1): <0 XiX:!' ~fLÜr."oAnor; oJ7:0r;, cl n f! cl J rp 8'al fL Wv. Et haee vocis primi­tiva vis esse debuit, eum nomen Thermae nondum in Thes­salonieamabiisset. Latiorem tamen vocis vim aComelioTaeite) electam video annal.5, 10: ... Poppaeo Sabino. Is,HIacedoniae tum inlentus" Ac/taiam quoque curabat. Igitur•• , Toronaeum Tlzermaeumque sinum praifestinans" mox Eu­boeam, Aegaei maris iusulam et Piraeum AUicae Ol'ae ete.Scilicet,Poppaeus Sabinus, Macedoniae atque Achaiae a. Chr.3r. proeoDsul, ~mphipoli turn, seu in quadam potins Chal­eidices urhe tum eommorans, e Singitico, ut puto, sinnsolvens, sinus Torollaeum Re TbcrmaeulD praeternavigavit,

Dc portu sinuque Thc~sllionicensi. 163

Gracciam itinere maritimo peleps. Un<Je cOflsequitur, Ta­citum, Je sinu Toronn1lo loquentem, Thermaeo $inui, quell}eum Toronaeo SabiDlls praeternllvigavit, eandem fl'lrlne lon~

gitudinem tribtlisse, qnam nost,'um aevumsiqui ThessaJoni­censi 8ssignat. Ex huius enim usn loquendi initinm hahetinter promontOl'ium Pailluri, in Pl:)lIene sitllm, ct promon­torium S. Georgii in Magnesia Tlu;lssaliae (Fel. Beaujom' inTalJIeau du eo/Umerce de la Grece Vpi. I. p. ~I., coll. Me..,.let. geogr. ed. H. T. 2. p. 447'); longitudo eins Jencas XXVII.conficit (Beaujour l. c.). Mem de tabtlla Peutingcl'iana va­let (cd. Maunert. s.egment. VII), in qua toti sinni, interThessaIonieam Thessaliamque. intercedenti, imponitur no­men sinus Macedonid, quod a sinn Taciti Tltermaeo nOlI

differt. Aliter tarnen PJinills H. N. 4, JO (17): In ora si_'HU Mac e d 0 lZ i c i oppida Chalastm, ct intus Phikros, Lete:mcdioque jlexu liloris Tlwssalonica ~ liberae conditionis. ..dcllzanc a Dyrrl14chio CXIV. millia passluun. Therme. InT hermaico si n U oppida Dicaea, Pydna, Derrha (Derris ?),qcione. Ubi mirurn, quo~ sinllm Mace<tonicum Thel'mai­cumelue distlnguit. Sed rac, iure suo egisse Plinium: ql1al'e;miuorem mal'is illius partem dixit sÜmm lJIacedonicum, maio­rem sinUfll Tlzermaicum? ContrariulI1 cxspectabas; quod fa­,ctum video a Dicaeat'chi epitomatol'c, medii aevi Graeco, ir}

montis Pelii descl'iptione (f1udSOll. geasr. GI', min. Val. 2.

) eH 1" > \ \ )t An \ \ M -" •P.29': .(J ellt 'f,'OV "J.VW xat Tav aXEvOVtXO'P xu-

lovJ.u;~ovxQln 0". Monstl'osum quo(!ue, quod sinui Thcl'­mai.cQ Plinius aclponit Derrh~m el Scionem, alioque eiusdemIiln'i loeo ((.2=23) aute sinum nostrum, quem ibi Thel'­t1l ae u m didt, 6) varias insulas colloeat, qUlls v~tel'tlln

6) Thc/'maeulli. SQlinus (fl1O<[oe dieit polyhist, 1'.111"

14: • ., D,e(UllIlibus (I'hcssalillc) PCllCUS, <lui •• ltIulis <'pcI'tiol' Mncedoniamae MaglllJsitlm int/willens" in l' IH: I'm a e lllil si l/ lt In dccidit. Illernvero cap. 15: .tldolevit pile!" (O,cstcs 1lI3trichla, l\fyccuis profogus)it& Spil'itU t'/J,I;ii :ltllt6uinis . , • occupatoqllc, quitiquitl esl> qUOliproccdil in 1IJ II C e d 0 It i C !tIn Sill lt m cl .1dl'lllticum s..Zum i lCITWIl

Mac c don j c a.

nemo ibi sitas novit. Vides, PHnH in hac geograplJine MaD

cedonicae parteparvumusum ,acquiescendumque inscriptoribus Gl'aecis, qui sinus Thermaici initiulll inter AeneamPyduamque, 1) i. e. Chabriae, Axii, Ludiae Haliacmonisqueostia statuunt.

Sinus Thermael Domen Byzantinorum scriptorum soliTzetza atque epitomator Strabonis habere videntm·. IUeigitur chi!. X, 179' sq. p. 569. cd. Kiessling.: ](ai /-d;X'l"'ilii.." 1:0 nslaroc; '1:0 ..~c; 0ECiCialovl'l<1'JCJ 0(i(!f.~aiQ{; 'l<olno{;UrSTat &11.0 'El1CJ 08f!/t'lC; )too/tl1t;. Epitpmator StralJollis (me­dio nova, ut 'l'zetza, assignandus) geagr. 7. Ho. §. 2. <tOn'<0 dloll ~ milte; OV'I< E1I Tri} alrtalci; i:Ov@Eflfta!ov ,,&lno'VECf1:tV, 8V rat~ vnroqEt'atc; '&ov ~OlVWlOV, dU' 8Ci01l ~ anelEta1:aolotJg. U ude similI patet, huicepitomatori sinum 'fber.,.maeum maiorem fuisse, quam uliis scriptoribus Graecis.

Cl(.i imperaverat, Orestidem di:x:it. Posteriol'em denominatiollem ser~vat ActhicllS qlJo<llle in eosl11ographia (cd. Hen!'. Steph. 15'17, p.130):JUacedemia: habet • • • ab eU/'o Euboeam et Mac e don i c ums i­ft U Ill. Quit! uc Strabone statucndum sit, non liquet. Libri enhllseptimi (inis non integer ad nos pcrvonit, Kxeel'ptn vel'O Strabonia­na (§. 15.) in cnumeratiollc sinuum Thessalicorum ct Macedonieo_I'mn haec habent: /lIIail.tay-Op, IIayaeiii7:<Y-fJP, 96{!ftai:op, TOQ(j)pat(}p,XtY)ILHX(lP, 2t(!uP.OVty.oP. Puto taUH:ll, ipeuDl Stl'abonem in hiscOllspirasso eum Cornelio 'facho aliisque Romanis, qul sinum '1'her­maeum non minus amptum statuunt, quam sinum Toronaeum.Pomponius Meta ~, 3, 1: Ceterum, langis in altum immislis late­,'ilms, ingens tilde (i. e. a promontorio Pallcnao Canastl'aeo) Tlu r­mai cu s si n u S list. ll~ eum Axtl.{.$ per lllacedollas, et tam pe!'Tltcssala$ Peneus excurrit. Neque aliler Livius 44. I I., qlli bis ha­bet TOl'onaicum et Macedonicum manl p"o sinn Toro­na i c 0 e l 11'1 ace don i co. De sinu vel'O 'fhessalonicensi haechabet Dapperus (Description des isles de l'ArchipeI. Amsterd.1703.p. 346).: Son cmboucllure est comme enfiwmee entre deux caps, dontle mcruJional est appelle le cap S. Ge arg e. qui est septentrio­nal a l'egard du golfe de f/0 10; mais celui" 'lut est a san eotesepunlrional" .~e llOmme POI'ta di Sabioni. Idem ibidem: Oll,

'l/i dom~e cent 'luarallte miles d'Italie tle longueur, et f.l est Ull peuf'ecewrbe dans son COUl·S.

'J) Forma Mclae Cpllla corl'l1pta qllibnselam videbitllq sec! fliiturols vetlls nomen, teste Steph. lly.... ]C,iJtlcc, uM fonnam IluJct(n,;crJl(l) e forma JC d ö pa cOl'I'uptam Stephalllls dicit. Pytlnam pl'ae­tel' alia c1aranl fecere {JJva (tubera) , mOlHll1tc EllSlalhlq (Dlmic<:,1'- 259, ,4)

D e p 0 r t u s i n u q u e T h e s s a 10 11 i ce n s 1. 165

Mireris quoque, (juod nomen eius llpud eos mcdii. aevi scriqlltores non occurrit, qui peculiares obsidionllm Thessaloni­censium libellos conscripserunt, Actorum S. Demetrii aucto­res ; dein Cameniatam, Eustathium I 10. Anagnostam; necmagis apml Nicephorum Gregoram, /(luam apud Cantacllze­11um, hellorum sui ·llevi Macedonicornm diligentcs .enarrato­res, quorum posteriori gcographiam Macedonicam cl Thracicammultum debere constat. Quod.maxime mirum in Cameniata,qui Sarazenoftun a. 904. per ma)'e adventum al)itumque nonobiter enarrat,·. sed varias Ol'lle illius orientalis partes me­morat.8)

Restant quaedam huic tJ'actationi iungenda. Et primoquidem Ecbolon Cameniatae(cap. 4), cuius nomen apmlcundem bis (cap. '25. 67') l'ccurrit, diligentius illuslrabitur.Id promontorium mole sua naturali sinum Thessalolliccnsems. Thermaeum I stl'icte dictum, conficere a Cameniata dici­tur. Sunt autem in parte urbis meridionuli (ol'ientalem vete­res dicehant, ex sua UI'bis descriptione) duo pl'omontoria,apud Turcas Kara-Burun dicta, item Kara- Bernlls. Ho­rum maius horarum trium spa,tio a Thessalonica disiullctumesi:, atque in mare procurrit per unam horam; minus 110­me unius ct dimidiae intervallo ah urhe abest, portusquenaturalis (i. e. sinus Thermaei e sensu Herodoti mediique aeviscriptorum) aggerem limitemquc orientalem (meridionalem)efficit. Ex adversa hOl'um promontoriorul1l parte (in Iaten~

Thermaici sinus oceidentali) mnltul1l Iimi terraeque mari in­'gestum est, cuius rei eulpam habent Axii reliquol'l1mquefluminum exulldationcs, quarum vi terra eontinens ab istaparte admodum aueta dicitm'. Dc his omnibus v. Fel. Beau­jour in Tableau du commerce de la Grecc Vol. I. p. 20, sq.

8) Echolo Cameniatae vetus Acuen imposita esse dcbllit, clquidem minod potins , qllam maiori, emu quindecim passlllull mil·Ha, 11011 am11!ius, haee urbs a Thcssalollica abfucl'it, teste LivioH. JO,

166 l\'I ace don i c a.

Aquae raritatcm prope oram orientalem Cameniata quoqueteslatlll' l. c.cap. 4. De undarum hrevitate in litore mi.,horis promontorii v. imprimis Pouquevillii Her Graecum cd.H. Vol. 3. pag. u4. not. J. AUuviones A:!iii rcliquorum.,.que fluviorum l\Iacedoniae occideotalis post Allnum Comne..ham (lib. I. p. 18. cd. Par.) et DrYllnnium (IV, 18) tangitFrancogallus Darhie du Docage apud Pouquevillium 1. c. Dalimo, Haliacmonis ostia tenente, v. Cantacuz. hist. IV, 18.

Singularem sinus Thessalonicensis recessum quendam s.particuIam memorant Acta Sal1ctorum I. c.cap. 16o.p. 163:Tonov y.o').;n:W01j, JPf./,~{J'w, nvo, v'ltapl.0v{J1]>, 'TU 61f.ud.1J;tF.v6~ uPXa/rov Kdld(!toll. Ts Iocus in parte sinus Ol'icntaHquaerendus est; ni egregie faUor, inter utrumque promonto..rium, quocl modo iUustravimus. Aliterenhn insidias classisSIavica urhi turn strnere vix poterat. S,pectatul' heUum ScIa­vinorum tertium, €lall. Dissert. bist. pag. !'h. Alii mimlshene de pOl'tU Colaciaa (Chalastrne 1), ThessaIonicae opposito,cogitabuut, eoll. iis, quae nos in agro Thessulonicae oeci­dentali quandolluc deSC1'ibendo ,exponernus.

AHum portum, naturalem puto, Tbessalonicae vicinum,vide apud Cantaeuzenum hist. III, 63: Oi] p.a.Kflav BE(1fJa­

ÄOVlX1Ji; EV ltftEPt, 'f 0';; ](]" ro nil 1tQ0{JarOQEVOft8Vll!' Ibidem,quod ol;Jiter noto, oppositum PiCl'iae Iitus importuosnm di­citar. De hoc s. partu s. navium statione cu'. quoque Ni­cephornm Grcgorarn hist. 15, 10, qui LX stadiorurn spatioa Tbcssalonicll distal'e ait.

De venlo sinus Thessalouiecnsis per aestatem solitariobuee apud veteres legel'e memini. AnonJ'mus in Aclis San­etorum I. c. cap. 165 (p. 164,): Ovnro 1:~> c8fla> 7:0';; aV8t tOV

v1taQx()v(J1J~ (11'11 "ai! AOt1l0V ,öpa OEV1:E(}a) EiJ9Eror; !;VEttOt;

~~oouy'Q~ lw.zanVÜt, tJr; ttl]c}'8 Ta\: 8vanOflHvJ,aac; 'HO)! {Jal}­{Jdpoov (ScIavinol'lun) J!a.VKE;\.t.ac; JVJlalJ9"at 1t(JO\: vn()fJ1:f(orp~v

it.ufJat. '.flU' o~ f./,8J1 Wilu; 1tpot; 1:fji dVln;OA.tlcij ft5(}U, oi (jEnqli, Tl~ JvrtiUi tY~:iElil~jI. Vcntum hoc loco rncmornwrn s,

De llortu .lllnuquc Thcssalouicensi. 167

e:dralleum non alinm fnisse puto, ql1am septentrionalcm.Qni Don iustus atque ordinarius esse potuit (namque extraordinem atque exspectationem flabat) ; id quod cgrcgic, utalia; aperit Camcniata narratione Saraz. cap. 25: 'IovÄto~

• " • <t " , ~ >I, , ( ~. < ~ l'ra(? 11rE7:0 •• luP' , m:6 "lU 1lAEOV T(QV UAI\.WV 1Jlt8f.!w'/J 0 TTiu8

JUty.IJi..mo(; EnEtG8(!X8Tat aVEftO(;, b! TWV i~oXrov TOV 7:~r; CE')._

aMor; 'OJ..vftnov T~V d(!X~v 6XWV, "ui ltEXf.!tr; 11121«7:1](; c$(!ar;

"no 1l(Jwt'3"EV ip' EKaOT1jr; 7:rov 9EQtVroV ~/lEf!roV (J11VEl(Jnlm;wv

'fn 1l0AU, Kat TOl[ "6(1« JUtrpof.!rov. Ergo ventus Ol'dinariusca anni tempestate occidentalis est ct meridiollalis.

Obiter monco, non mirnm videri debere, quod Came­Diatae 10eo a1lato Olympus mons dicitur Graecus, Heet fue­rit ·Maeedonieus. Tbessalia ellim ct Maeedollia vetus medioaevo unoregimine ctnomine {Thessaliae) iungehatur, undefactum, ut Thessalollicadiceretm' Thessalorum princeps.Quid? quod montem Olympum iamBcrodotus 7, 128. Tbes..salicum dieit, non Macedonicum. cEJ.Aac}'or; autem nomenipsa 'Graecia eodem aevo nuuquam amisit, cum omne By­zantinorum imperium dicel'etur 1} <Pwfla/wp, Videatur 10sc­plms Gencslus Iih. 2. p. 18. cd. Ven.; Zonal'as annaJ. 14, 22,;

Theodol'Us Balsamo in synodi Chaleed. canonem 28. (Cau.

Apost. ete. Paris. 16:10. p. 351. 35~.j; Georg. Monachus inNovis imperatorilJus (Leon. Sap. Cllp. I I.); Cedrenus p.462.cd. Paris. (p. 365. ed. Ven.). Adde DisseI'tat. bistor. pag.50. not.

H. De Bardario et de gente Bardariotarum.

Orientalem sinus Thermaici oram pllrum aquae f1uvialismari ministrare, satis abumleque notum est. Rivos quosdamae tOrl'cntcs Chllicidicehabet, non /lumina; ipsllquC Thcssa­lonica, quam male quidam (Michael Lcquien in Oricnte chri­stiano Vol. II. p. 27' Pelt. IH'olesolJl. in epistolas D. Pauli

168 Maccdouica,

Thessalolliccnses p. X) ad ipsum Axium flumen sitam nar­rant, l'ivis et scaturiginibus gattdet e monte Chortaeto deln­bentibllS, nOIl fluminilms. Tumorem enim oratorium prnese ferunt Cameniatae verba Narrat. Saraz. (ad ammm 9(4)

5 TE.' , <ls- ., ..'cap. .: .L1.6Y.O(f!"'l]'E(I,t raq • • 'Vu(l,(ftV anElfiOll; , ..o'f: p,6V

'Jl1'jyalou;, 1:otl; 08 n01:ap,lOtl;, oll; al loX/UJ,t 'foir O(lOvi; 'frjf

nI:Olcf! xa(!t7;ov.at, r.ai a'lh~v 0:8 ..~v :Jdla(iuav 0:6~tQirVTat.

Quippe in eorundem loco1'Um descl'iptione solos fontes Nice­phorus Chumnus memorat oratione ad Thessalonieenses (Bois­sOlladii Allecdd. Gr1'. Vol. H. p.14o.): Ai/Bu; OB n(!d~ ew'Jl1Jrar; aV6~Q1'j~6 p,Erd1ar;. De aquis in latere urbis oeeiden­tali v. Eundem ibid. cap. 6: "BrI1:t "ti(l ro {i8v av.ov ota-tI1 fI.r- ./ , ~, ,.)f , "Cl. 't4.HJXOV vuacrlv, 0(10V aVXEt "1'jv 7:8 'JlOAt'V 6X6t11'Y.at 1:11'11 v'a-

laurIav rEirova. De eodem veTO late1'e mllgill oratorie siehabet idem Nicephorus Chumnus 1. c. p. 139: ~'A.'}.(J1'J 'Jl(lo­ßd1l8Hu l(at Q8t:JQ(X, nOTa!IOOV dwvarov. Hoc quo minus daEchedoro fluviointelligas J qui ab urbe spatio horarum dna­rum .remotus est (Cousinery tab. geogr.), maximopere obstat,quod is ipse fere torrens est , coll. seqq.; latus autem occi~

dentale, excepta urhis ipsa vicinia, arhoribus talltum nonearet. llivulos urbcm ipsam praetcrlabentes v. in tabulisPoufluevilln ct Cousineryi geographicis t coll. Darb. du Do­cage ap. Pouqucvill. itiu. Graec. cd. H. VoL m. p. 106.

Nos varo Echedorum Axiumqllc (Barclariltm) fluvios J

quorum fere 50la eUlU Strymone in Thcssaloniccnsi .histOl'iamentio 6t, diligentius, quatenus aevum. inprimis mediumspectant, illustrabimus , omissa omni Chalcidiee, lieet tbronoBe ditioni Thessalol1icensi tum 5ubiecta.

Eclzedorus, in ipso sinus Thcrmaici reeassu boreali acmcdius inter Axium ac Thessalouiemn flueDs. undas suaseitlem mari, non Axio, lIt qui<lnlD volunt, miscot. Quemut. cundem esse eum fluvio ßyzantillomill Galico (Ga?;yco,

llUllC Gallico) statullm> qtlamlullm ii scriptol'es da ca 1'0 si~

Jent) ma~il1101Jera faeit Scylacis ordo, quo Axium (Bnnla,.

D e Dar cl a rio e t cl e gen t e ß a r da ri 0 t a rum. 160

rium)flumen, dein Echedorum, denique Thermam l'Ccensetcap. 67' (p. 202. ed. Klaus.): 'A~IO~ 1W'mltOr;, dWrjor; 1)(XElcfro(>or;, 'EXElJro~o~, ~eXMroQor;) 1tOm/tO~, €)trjWJ 1tOltr;.Eundem ordincm, ut Echedorus inter Axium etThcrmam(Thessalonicam) fluat, Ptolemaeus. servatgeogr. :5 , 13.Alium fluvium intel' Axium Tbermamquc nemo scriptorumnovit; quodque· aquameius exercitui Persico 110n suffccissedicit Hetodotus 7, 127 (aestate anni 480 ante ChI'. 11.), idipsum in Gallicum cadit, Thessalonicae vicinum, qucm tor­I'entem esse disertis verhis testantur historiacDyzantinae sCl'i..ptores. Cantacuzenus (qui in scribendo nomine modo literat utitul', modo 11) hist. 2, 25 : nOTUpQV nva °V 7: W11 aE 11_

"cl co '11, Tulv"o'll WJlOltUUP6vO'll, vtJ ItU"Qav €)wuaÄovl"'1Je;~iovta. Ioannes Anagnosta narratione Turcica cap_ 17: To'llTaÄty.o'll nol'apov •• 8rrV(; '&~(; nOÄliCo(; tleovra xan" TO'P~ a t ({ 0 '11 It a" tU T a 7: v iJ XE t It ci) V V r;. Exiguum fluvimnesse, testatur quoque Strabonis de co silentillm (Exc. e fineIib. VII,), item Cameniatae, campum urbis occidentalem de­scrihentis;. denique Timarionis (Notices et Extl'. des Mss.

Vol. 9' parte 2. P.169') Nicephorique Gregorae (hist. 13, 7)'RivUTn dicitFelix Beaujour in Voyage militaire Vol. I. p. 199'Verumalios addo eiusdem Cantacuzeni locos, nimirum 2, 25:OU /UXY.Qr1:p €)s(J(1alod"1Jr; nU(Ja .,;()1J Ta}"vxQv 1tO'faltOV. Idem3, 38: TuJ..lKOV, now/IO'll 'U'IIasrrve; €)su(1al..ovt'x1'jr;. Idem3,58; 'Ev Ta}"v;(ce • • vv noll..ijJ anco[fsv 'riir; no}"scoe;. Cam­ImIn, qui inter Axium ThessalonicamcIue patet, alio tem­pore illustrabimtl5. 1\1ale vel'O nostrllm fluvitun cum IIali-

I) Formum dweol: bis (f1Iidem invenio in Thessalonieensibllsinscriptionibus, ut ineolarllm qllorllndam nomen, (Böekh. inseriptt.NI', 1969. '980.). Sed faeit scriptorum Grlleeorum olletoritaB, ut inplcniore forma aequieseam. Apl1d Herodotum (7, 124. 127') legivolunt 'E;(.lcJwr:o" ellm mss. pl'aestent X.lO'weo,. Hcsyehil1ss. v.'Ex.O'WettJEf, Apollodol'us 2, 5, 11, Ptolemaeus Geogr. 3, 13 ct Ety­mol. M. s. v. (p. 404.) tllentl1r formam 'EXf.r]wl!o!:. Teste Herodotoe Cl'cstouiea orbIs, Mygdoniam pel'meat, uhi apltd campulIl AxiiuligilloSUlll (nCl(,>d 10 ~AOJ: 10 {n' ~.rt~{\!l 7l0TC'fI~';) in mare se Cx()­lleut.

liO M Q C C cl 0 nie Q.

acmone conrundit Stritterus in Memo!'l', (Index hist.. et geo­graph. p. 269)' PI'iJnus, ni faUol', Nicephorus Dl'yenniusGalicum memorat Mst. 4, 19: •• 'F:§;Au (Basilacius reLellis)T~i; nOJ.EOO!:' (n. J 079 vel paulo aute). l(u:talm;wJI Js 'f~1J EiJ:hT:tf/pMov, (e Thessalonica ducentem) l'v' o;]rco ,,&9'11 'l,(YI! fm{(!ov

JEEv cl.lUtJIjTOlJ, Jtli 'f~i; 'J,.crOftE'p1Jr; At'fiir; (quae fuH NCllrchi

patl'ia) JUiA3w1J, End 1lflD!:' nlv 1lrn:aftQV "',,IWEV, öV TaAI-·

y.ov KaAOVUt'JI 8"1. cO t! lOt, ow;nEflUlJai; TOV'fOV irrvr; nov 1:0VlfJ(}OVflt'ov TOU '..'ÜTOV Y.UÄOVftElIOV, Kai 'fOV EKEWIi 'lJ11.Eflßar;«vlaKu; ExcOf!Et &ia ..ijl; nEJlcl.Jor;. Mer,norabilis ob mullaIOCllS, quem utillam futm~lls resionis viator ductus eUln l'e­

rum natllra colllp.aret ! 2) Nos missis reliquis, in solo no­

mine aliquantllillm moramllr. Indigenas C6rXoo(lt'ovr;) didtBryennills fiuvii accolas, qnod apnd hos scriptores , nhi flll­

vio!'um nomina novitia tradullt, idem estquod bal'bari; e. g.Slavi, Bulgari, l'eU. Dein nota, una A semper seribi no­

men 11lrvii, nunquam duplici; quare eius nomen esse Sla~

vicum (Galttscl~ s. Halitsch) putllbis.Relchardus tarnen in orbe terl'llrum antiquo (Tbracia et

IIIyricum) locum quendam GalliclEl1l affel't, quem babet Ta­bnht Peutillger,iana (cd. Mannert. segm. VII.), item Geogra­

1llms Ravennas. Cui Reichal'dus addit in enullleratione 00­

milllllll alphabetica: »Kilkich, Palma; [Wk, Riedl; Kilkicz,Vlludonc. Haud superest dubium: fluvius enim, .cui [Gik

adiacet ,nostro aevo adhuc Gallico fert nomen, cx (IUO vo-

:;I) Lilae situs·, rnaxirnoperc displllahlS, ex hoc Brycnnii locosatis apparct, coll. ilinere Dasilaeii contra Alcxium, qui turn erat3d inf{~tiorem Axium, de (IUO idern Drycullius videmllls, coll. An­!lae Comncnac loeo, quem deinecps apponam in Banhlrii exposi;'lione. Lit.am e3mlem esse pllto rum Turcico Ac - Pmuo' tablilarllmgcogr. , q uod fere duas ICllcas a Thessalonica dislal e septenlrione,un:lIu IClle3m 3 Gallico cx oricntc. Bryenniiquc vax J.erop.ll'tJ'> do­cet, Litam tum fere evanuis~e. Quo<! iude quoqne clucct, {~nod

Litac episcopatns in nhelliinae oppiclnm sccllio IX. et X. trallslatu5crat, de 'InG Y. Nos dehll'cps. Se,l Lilae memoriam ipsa Thessn­]onica sel'vavit, quac porlOlIU LiLaelim medio aeyo babuit. Ea alibiIra.clabimus.

De Banladoet de gellte Bardariolarum. 171

cem ](il!o. ortam lIudimtls.ll Reichardllil itaqll6 oppidum Gal­licllm fluvio bodierno Galt/co apponit. Ergo is doctus me·dio aovo, vel ante, in s'ipa f1uvii Gallici oppidum stlltuit;eodcm nooline insigne, !live flllvius ab oppitlo nomen aeee.perit (quod baud ral'um aevo saltem medio) sive oppiduma fluvio. Vel'um Byzantini scriptores nna litera A fluviumBuum scribunt, nt etiam Meletius geogr. cd. H. Vol. H. p.458; Dovitia solummodo aetas duplici 1. Quunquam Galliaapud seriptores infimae Graeeitatis scribitllr. TaA,'a, eoll.Mazari in Boissonadii Anccdd. GI'. Vol. III. p. 122.148. 152.163. Deinde tabula Peutingeriana Gallieum oppidum mediointer Axium Hebrumqne spatio eolloeat, non circa inferioremAxii cutsum, ubi Gallieus quaerendus. Quodsi igta tabulaGallieum oppidum ipsi flllVio GaUico apponel'e volebat, aliumlocum eligere debebat; namque numerus appositus (XV!.) dis­crimen siguifieat· a Tauriaua, non tut volunt) a Tbessalonica. Intalibus quaestionibus tu noli eorum oblivisci, qone supra dillde fluvio1'lllD apud incolas (erXco(lloVl;) clcnominatione, medioaevo llsitata, coU. iis t quae inferius de Vardarii nomine cscriptoribus Byzantinis emam. Catancsichius (ad Tah. Peu­linger. Vol: I. p.646) Galliei fliivii Domen Thracicom esse<lidt: llVOX Thracica limosum significat.ll Similiter idem viI'doctus Thessalonieam Thraciee esse Solun refert. s) De Gal­lico Tabulae PentingCl'innae v. eundem Catancsichinm I. e.p. 654. Ceterum Schaffal'ikius (Wiener Jahrbb. Vol. 46.p. 55) cum Reichar<lo facit in sede Gallici urbis definienda,al<lu6 bodicrDUßl Dorjan (Doiran), ibidem fere positum, idcmesse vult cum antiqua Ul'}le, quam Taurianum dieit tabulaPeutiugeriana.lI) Postremo de nymphis Eehedori v. Hesych.s. v.: ·ExeowC!H}et;· at NVP.CPUl.

3) j<'orma tamen Solun $. etiam selun non vere 'fhracica no"oeensu(Slavo- BuJgarica) e8t, sed eorrupta e forma mediac Gracei­talis 5alorlici. i. e. Tilessalollica.

4) Qui Gallicum 'rabnlac PcutinllCl'ianae in hac, tlc qU:l s"rmoest, Maccdouiae parte collocant, !lOS l'OgO, IIt in bistol'ialll Gallo-

172 Mac e don i c a.

TIadieem vocis 'El8JW~OC; sie explannt Etymologicllm M,p. 404, 8. sqq.: 'lJlIiJw(foC; nOWltfu;May.tiJovlat; 1 d 'lt(!OU­

(lov rIJOJ'OC; ('l:lJwvo (;) y.a:tov~uwoc;. CO '3l WlI, fli1JUt, J,;;(l (1,.

X(!Vt:1oi) rar: y.urr.upif/wlI ('XU1:UpE(!Et) 1/J~rltm:a. Oi(0') frl.OO­etOt af!vwnn, JErH-tura alrwv 'XEl(luvne; xai ltafhh1ec; Elf:

'1:0 flJwf!' ''lI &n cl d ci Q 0 v 'rLVOC; "AQ'Kaooc;, aqla1:ov Ta nO-o 't\ - > Ä, 'C' _" - 1'1\' "" " , ,,,/i/HXU • oe; uv/t/talWV .aAlE"a'l'u(l fll '1f§> 'V~Aau8Arpf(!, li/t1tEUW'1I

'ife norawe, a[..tOt; rir0'Ji1) 1:1fe; U'Ji0/twllcu;. Dc his etymolo­giis quidquid statucl'is, mud non contemllendunl videtur,quod pl'ior derivatio de auro tluvii perhibet, nOll a soBs putoßrarnmaticorum argutiis repetendum, coll. Strabonis 10co (Exe,e 1ibl'O VIf. §. 17), quem in illustranda Prasiade bell Hero­'doli in censum '\I'ocabo. Argenti vero metalla Echedol'i vici.nia orientalis habuit, atque etiam nune habel, colt Hs, quaede eodem lacu quandoque exponam. His pl'aemissis Barda­"iuf11, (Axium) aggredior.

Eundem, ut Echedorum, eum aliis Macedoniae occi....dCl1talis fluminibus, ob medii potissirnum aevi hisloriamillustrabo, unde tamen veteri quoque geogrllphiae aliquid1ucis affulsm'um Sllel'O. Cameuiata narratiolle Sarat. cap.6(ael aunum 904): l101:afwl os 'EWEe; 1ta/lflEr/;fJ'EU; EX ..~e;::2Kv:fWJI (ßulgaria proximal E~Ol(fUiJP.EVO~, xal 1:0 nfi0'A.sxfJ'6J1

Tlf:iJlOV (planitiem inter 13erroeam Thessalonicamque) ltairl:aV1:ovc; Ja;J.Q~aiVOt, 'noj,ll}V (}'al/J/},EUXJI xcd aVTol .fi nuÄEt

(Thessalonicac) 1T.af(slo1fra~ 'faif; XE lOQmt/Wf; .ati; dno .,]iv

ix:fvcov, Kat' 'Uxt'i; oe' uv.mv uno x1fi; :fa'A.uCICI'iC; .mv '1!cWV

dvuJ-f!O/ux'li;, O't' Jv 81llVos'lrae noodkr; ue; nqoao()'oc; 'fW'1I

):,(lElWV .mv vo'a.cov E'KElt'wv (-tale; flo'aatv 5Xet'JJOII;) UVry.anxrf~

,jiov(Ja. 5) Echedorus (GalLicllS) ex hoc fluminum Came~

rnm inrInil'!lnl, ({ni scculo anlc Christnm tertio quaedam Maccuo­nillo tCllllcrllnt.

5) Piscillm provcntum ct navig3lionem mlll'calnramqne in bi$fillvi is medio ao"o cxcrcitam lalHlat CnlUcnialll I. c, i dc fortilitatcIlgI'OI'IlID, Hs debit", [acel, 'Jllllll1 aute ipsl.1m laudavil Ellripidcsllllcch 569' .'1'1,: 'j'~I/ l' W4; VII 0tI.' .}'tC'jiaS /l~tdJl ' •• AUt'J'{f(V 10,

De Bardu'io cl de gente Bardariotnrum, 173

niatae numero excipiendus est, cum sit fere torrens. Suntautem flumina Camenia~a(l magna Axius, Ludias, Haliacmoll,in quibus per medium aevum navigationem exel'citam fnisse,idem scriptor tcstatur, eoll. Cantacnz. hist. IV, 18 (de fIa­liacmone, lieet nomine cius non aHato). ßorum solins Bar­dal'ii (Axii) nomen in scriploribus .medii aevi deprebem1i; 6)item Strymonis, et Axio quidem non rarios, qiuamquam ter­mm Strymoniam Tbessalonicensis turn ditionis non fuissecredo. Scythae eum Gl'aecis eommercia 1mbentes sunt .viciniSclavini, quorum heUa Thessalonieensia aHo lempore iIIu­stravimus, eorumqnc victores domiuique Bulg81'i, Maeedo­niae plurima turn (a. 904 sqq.) tenenles.

Piseium in Bardario ~opiam testattlf quoque DappeJ'llsin Descl'ipt.des isles de l'Arcbipel. Amsterd. 1705. p. 546.

Bardarius (Bardari) co loeo, ubi in sinmn Tbermaeunlsc cxoncl'at, quatuor horarum intcl'vallo a Thessalonica distal..'C6p 'Ca, idJJlUp,ovla, {llloToi,aA{lotftJmp nafl(!rt TI1, f611 S'xAvov E;:r-n:~TCOV X";llap {jüa(f~ xaUtG1:ln(ft AmatJlEW. De cursu rapido Bardarii v. :Nosinfra. Et nota, Euripidem, Ludiac aquas pl1lcherrimas dicenlem $

1I9merum seql1i 11. 11, 848 sqcl. ubi Axii vicini -Dt1W(! dicitur :!Iau.­Grap. In quo vclerCll offeodisse constat, teste Slrabonis epUoma­tore lib. VH. lin. §. 3. (P, 330. CaSllub.), eum Axii undae ~o}..1J(!a;'

(limosae) esse solcant. Vel'um Homenls non exundationum temporain Axio spectal, sed iIlum fillVii statum, ubi undae eius purae sout.Aut Homeri "dUtGTOP Jertilitatem spect.abit, qllam tractum i1huuBoviis sois debere dicit Euripidcs 1. c. Vidilqlle hoc scholiaslcsHorn. 11. 1I, 848, S.C!q., qui r.aUtCITQII beue reddit 'JOPI/,.,Jmnw;quod ullimum voca!mlllm Nili inprimis praedicatnm cue const.>1tcoll. Strabouc geugr. 15, I, 22 (p. 695. cd. Casallb.) Eamle.l11 vcroillius rc.gionis fCl'tilitaLem ipsc i3m Humerus spcct.at. 11. 21, 15fp'Ex IlcHollÜJ> i!f!t(JuH,OlJ. Ccterum .lxii magnHudiuf'1ll ,dem IIollltwu~

testatur, ([ui 11, 2, 849' 16, 288. eum nJqlJqÜwlll dicit, 11. :U, 14',ErJ(!uf!(s:J·IlQ.V, ibidemquc (143) {JrxlJuotJlijP, qUOll ultimll1ll pracdica­turn de eodem ftuvio repetit.Nicctu in Alexio Comneno, JsaaeH 61io,lib. 3, I.

6} Schnl: in margine Canlacuz. hist. :I, !25: 701' "Al;to'J! TCOlf(­p,OP} TOp, vup Brteöd!!tOV, r.a}.ov/tEPOP, ~ ,uU}..OJ' BH11:qiT'Il. Male,si quid alillll. Bistritza ab ur!libllS O.slrnva atquc Edessa (Vodina)vcuil, eslque mll1l:.imus trium rivo1'u1l1, qui. ubi iUllet.! SUD!., I,udiamefliciullt, V. talHllalll gcogr. J.alllt', 1"1 .NQS pallio illferhls iul.udiacilhut.l'lllione.

174 1\1 ace cl 0 nie 8.

(Cousinery VOJ'age. Vol. 1.. p.61.). 7) Alveus eius infel'ioradeoque medius saluto pOilte difficilis transitu fuil. Ulldefloe flumine ad defendendam Macedoniae padem uti pote­l'fmt terrae domini veteres. Livius 44, 45. fln.: Quarta'Vigilia alifugit (ex urbe regia Pellu Perseus rex, apud Pyd­nam a Romanis "ietus ante ChI'. (I. 168). •• petebat Am:..pltipolim • • properans , ante lueem Axium amnem traiicere,eumfinem sequendi propter difficultatem tran­situs fore ratua Romania. Uude simul cousequitur,pontem turn solutum fnisse, ad arcendos Romanos, De ultraprosrederentur. Verurn de pontibus eius vadisque deincepsagemus. Nune causa videnda, p1'Opter quam alveus eius in­fel'ior, ubi per plana telTarum deflnit, sc. inter Pellam ctmare 1 difficilis fucrit. Ea exundalionibus 8) maximopel'e coo­stitit, quibus valde molesturn se Axius vetel'i aevo praestilit.Cuius rei insigne testimonium extat apud Nicepbofum Gl'e­gm'am hist. 13, 7, 5: Tcii ,ar: 'rOt n07:af.wv qy.laiT', önot

{JOV},opEl/{)lr; eL1j ');oir; dEl QLa{JalvEtv NtElovul, n(}OfJ1jvEI; na1J­

'rax~ 'Kld {J&.Ulf.WV naflEXOf-lil/ov xo ~Er:T(!OV, dU' 8V {JqaXEUf,, ", , ~ T 1.. cl ,., ')1

'tonOtf;, ;<lU XOV.Olr; ovx Elr; nQovn'rOv IU,I/-Li:1JOU;, v,nl! av tit11

(JOV10PEllCll nav'rl iJla{Jat'lltilV, dU' arVWO'1:0lr; cJr; 1:C~ 7loUäxal noJ.11]1l enlK((v1/JlV exovO'tV, ov prxlloP EV XElpciivor; TE "at

~q(Jr; wqULr;, On1]lIl'Y.a OU1/JlAEUUQOll EXSt ro n(JunJr; ~ rwv

']) In Axii accentu Gmeco variari constat, aliis :.t,.o. scriben­Uhus, aBis ".A;I(». V. BOUler. U. 2, 849. SI[. 16, 288. 21, 141.15,.158. Acscbyl. Pers, 485. cd. WeIL ibique scho!. Eurip. Ba:cch. 530.MaLtb. SCYUlnus 6:u. Herodot. '}, 12.3. 124. Thucyd. 2, 99. Scylax:cap. 67' Strabo Geogr. I, 1,6. '}, '}, 8. Excerpta e Strabonis Iibro']. § 3. Diodor. Sie. 6.27' (Opp. cd. Wessel Vol. H. p.643). Pto­lelllaeus Geogr. 3,13. Plutarcb. DemeLr. {f2. Pauullias 5, T, 3. Aelian.H. A. '4,25. cd. Iaeobs. (ubi signific<ttur ScyLhiae minoris f1uviuaAxins). Sozomeults H. E. 7, 15 (de A.do, Syriae Humine). Hesy­chius. s v. :Al;to.. Eustathius (qui sem per "Al;w" scribit) ct scholl.ad n. 2, 8~9' S(I· Odyss. 11, 238. sq. (p. 366. cd. Buttm.), Etymol.M. p. 404, 8. S(fq. Chronico/l Puschale T. 1. p. 62. ed. Bonn. Geor­SillS Syncellus in clll'onogr. p. 510. Cl!. Bonn.

S) Axii slIperioris cltllndationcs spectarc videtur I-lero<lolus 6,138., licct llominc Iluvii non UlcJnor<tlo. Seil potest eUlim EriSon(Tz,a'na) esse, 1\2I:io llb occidcnte iuflucns.

De Bardal'io ct de gente Bardariotal'um. 175

vour(()J! cpVUtl;, fJanrrr;ovua TE X(fot' xataxAvsovua .ti (;iftl~

Cfp,sva ftSfl1'J T~t; r~t;, aAlu xal fti(!u 'rE xai cp:JW01l00flfJ.' 3f.

f. Ä. Spectatur hoc NicepIlOri Gregorne Joco inferiol' Axiicursns, inter ßerroeam ae Thessalonieam. Duo ibi vadaturn babuit (a. 1343), eolI. Nicephoro Gregora I. c. (h i­(J a'll .'r~r; E-ylJ(()aftE'II1Jt; oulfJaatlJ). Adde nos infra, ubi exnn­dationes fluvii eiusque vada iterum attingemus.

Comnenorum aevo Berroeae ac Thessalonicae territoriais fluvius dirimebat, inque duos alveos, antequam in mareseexoneraret, sc. veterem cl rccclltiorem, discedebat. Qnodipsum praeter alia optime aperit NicepllOl'Us Caesm' Bryen_

nills bist. 4, 18: ••. Ilf!0t; 'rllJa nOTap.(JlJ ••• 8lJ l: rX w­

(J lw r; xalovat Ba Q er Q. f! t 0 '11. <0 oe Ba(!oa(!wt; y.aratJ~Et

p,8'11 EX TW'II T~r; 'IIEar; Mvulat; 6(!Wl" xai Oti'W'll Oll; ~xotillwll,

'fUtEtut P.1i'W;V ~.(!Otlft7Zh~l]r; xai ~Tvlllov, o/Xa ..ip'fW'II 'H"~f!1]. B(?axv"e b:liiitEV n(loi'oov, 0 ä'a T1'1 (J tll cl H ~ l wlv'fä 'EE BE~Qoiar;, xai EJEuuuÄO'lllX1jr; XWf!la, Ot'

aVTwv ~6WV, xal nQor; 'r~v ftt-t'A«aaav ot'i;tat. XQOJ'Ott; OE1tQrrUi(lov fJ(!axv 7;'1 'f~r; lOlat; dn01'EVaat; no(!dar;, ;"UJ(lWIJE 6l:f!d­

nETO, ov nu"v 7:t o'voiv ~\ TQtOi.'V m:aJ/wv rijt; n(lO'l:E(!ut; OlO­oov d1lEXOVaav, c8a'fE ~vltfJ~vat T~V nf!~11lJ b:d'IJov nu.(?oJov

JtcJ(!11xa Elvat atlrorpvij. Anna Comnena lib. I. p. 18. cd.Paris.: •• T(J')J nomfdl'P Ba f! Ja fl 0'11' 9) o:JZ'w rUfl i" Xw~

9) Formam Barda1'1ls pro BardaJ'ilu babet quo<Jue Boberll1sMonacbus in historia Hierosol. \ib, 2 (Gesta dei pCI' Fraueos. lIa­nov. 161,. T.1. p. 37): Denique i/I crelstinum ud jlumen B (I ,.da~I'U m venielitcs (Tancredlls ct Bocmul1dus NOl'luaul1i> peregrinan­tes clIm snis Cpolin, iudcqlle in terram sanct31l1 a. 1097), pluresiplo die tI'unsiel'wzt. Fiebat eOrlzm transitlls per infel'iorem .fluviialvellm, eum Pclagoniam peragrassent, quae medio aevo tlsque adHaliaemonem patllit, eoll. ihidem Rohcrto. In eillsdcm vero iline­ris narratioue Bal'dal'ius seribitllr aplld \Vilhclm. '1'11', 2, J 3: AdBardal'iuln fluvium eto. Idem 2, 14: Ad Bardarium fluvium.•• enul'igato am11e, FOl'Dzam BUl'dal habent gesta Tancredi prin~cipis cap. 4. (Muratori SS, rel'. !tall. Vol. 5. p. 237); Ad jlumlm,quod Ba,. da 1 diciwl', pcrducilltl' •• flllvius rapa:r:. lbid. eap. 6:IIqulIc curm rapido. IlIu5trabimils hos alio5ql1l:' yete!'llm loc05 inVlac Egnal,i:Je CXP\l5iliQue,

176 . Macedon ca.,

f} I co!: av'rov ovop.a~ovUt. <Pf,i Icev rut> i{vcoffEV ~no f(gV Ir·rvffsv 'I:~{; Mvula{; o(lWV, na({aftEl'{Jrov Je noUov, p.na'f,v

ronov, , Kat J to t! I ~ co v n (1<; {; U Z' ~ v Eco Kat 'r ~ vEi (1 n Ef! a v I"« T6 BEi Qq0 l ff ga; 'n:~ fJ 8 (J (J a Äo v l g TIn (! 0 (J ~ K 0 V'l: a, EKMo'COlltV Elf; I"~V gaff' ~f-t(;{; "cd v.antu'[fa).al1uav. nauxovu(, os oi f-tErlUrol 'rWV nOrIXlcwv'roLOvrov

n. 'Ensldav JlU ..,1ft; nt!0uxwuEro{; dvaO"r17p.a n d'glOÄOrOV

lnlpo(!~I1COUt r~t;J ror8 J~ in; '1:U l{a:ru.~qona qeovlm" wl1nst!J~ fUi.afl6lf/oV7:6{; Tut; nt!w.a{; Ko{ra{; av.wv. Kat 'f~V }t61J

naÄcluiv y.ar:aÄ8lnoVl1l nU(loaov JlIix8VOV "'rt!0v xat X1](lEvovUaviJdarO{;' ijv JE 1JVV JwJ8vOVeftV, Efln:tnÄweil q8Vf-tarC01J no}'lwv.

Tovrrov oJv '1:(;;V avoiv nat!Odcov, ..,ij, TE nalalä{; xa(laJ(!w;

Hai '1:11t; ll(!Tt rsvop.ev1'jr; nO(!Elar;, .0 f-tE'ta'f,v [f/iCUJUf-tEVOt; •••••(Alexius Comn., adversull Basilacium rebellem castra me­tans) r.at 'l:OV {kav OI.XOV TOV nowp.ov rrlt;aupalHav ffeflEvOt;

EX [f(J:rE(!OV J Tjj '<6 naÄauf a'OdIl' ~a1J pu(!arrt ,,/E,,/ovvlrr, EI''Cijr; '&ov ~EV{ka'&O{; 13n:'tf~olat; y.affa71.6(! av'&opvEi anoXI?1'/ua.WiV0t; JlWQVXl J E!1'&(!a'loniJsi'lJUEV, o,J nlEiov rrov avoiv 11I"QtcJlI !1'&(,eJlCoV tiJ.:J..7jÄrov a71.0dUtn:1ly.oTroV. Cum hoc AnnaeIoeo iunge Niccphorum Grcgoram hist. 13, 7, 2: To;; IH­-ra'f,v BE~~olai; xai fJlJ(Jaalovlx1]r; ~/;OHOt; no­

.., a ~(, 0 V. 10) Iuxta posui Annae Bryenniique locos, ut Annae

10) 1\'l:edelam in transcurstl admovebo Aeliani 10<:0 H. A. 15, r:BE~otu, 'CI! "at (EJEf1C1u).cwt"lJ> pi.f1ot; !JE;; no'Cap,Ot;, öllo.ua "..4-aT qa EO"ls .l1uvius Aeliani editorci male habuit. lamque hoc quidem nemQnegabit, si AeHanus fluvium rivumve aliquem Beroeae T1ll'.ssa.­lonicaeve pl'opiol'em signilicare voluisset, hoc ipsum dicendumfuisse, DOll id, quod narrat, IC. labi Ulum fluvium intel' utl'amquecivitatem. Ergo Aeliani fluvius eit maior quidam fluvius inter

e urbem lahens. Scd quis? Ludias? 18 tarnen Allio misee­tu lIiquam hic in mare exit, el minor Axio esse videtnr, qlmm.in omlli Byzantinorum !listOI'ia. ubi taUes agitnr de bellis mediointer Bcnoeam ct Tbessalonicam spatio gcstis, ne semel quidemmemoretul', quanquam, qlli Ilerroeam pctebant, post Axium trans­ire Ludiam dcbebant. Rrstat igitur Axius et Echcdol'llS; immo. ille501us. Ecbcdorus cnim exigtlus est proximusque Thessalonicae: aHus~utCl11 fluvillS inter utramqllc civitatem non labitur, eoll. '1'ablllisgcographicis 1 lscd riVllli ali(luot sille nomine. De Axio alltcm sieNiccphol'll!l Gresoras hist. t3, 7.:;1; Tof t'lJf"~~ nE~~O(ffl;

De Bardario ct dc gen te Dardariotal'um. 177

narratio eum Dryennii mariti verbis , quem ante coniug!Jmscripsisse constat (Anna Comn. praef. cd. Paris. fol. 26),cornparetur. Quod Caesarissa babet de intervallo interco­dente, melins id de utriusque alvei, quam de castrOl'um Alc­xiani et Basilaciani intcrvallo intelligitm' , coll. Nicepho1'oBryennio. Axii novum alveum Alexius, Basilacii adventume Thessalonica exspectans, a tergo habuit, vetcl'em relictum:­'lue a fronte, coll. Cousincl'Yo 1. c. p. 61., qui viI' doetus vete­rem alveum (ve'erem Barda1'Üwz ab ineolis dictum) ipse in­visit, ab orientali recentio1'is alvei Iatere situm, Iongumduas , ct quOd exe'edit, horas itinel'a1'ias. 11) Cursum Iminsalvei tabula COllsineryi geogl'aphica, ut aIia, non monstrat.Mem vero Cousincryus si Chalastram vete1'um, cui hodier­num Graeeorum pagum quendam, Dominc Colakia, respon­dere putat, in sioi5tra Axii ora ponit, id quo. auctol'is te5ti­monio nisus, faeiat ,ipscvid~l'it; ~erte non Strabonis loeo(Execrpta e libr. VII. 6n.): 'Ef,bJ(Jt Je C~w~) ftEn,;gv Xa­

lB(J1:Qa~ 'ilu"i f)!;Q,"/Tjr;. Pomponius Mela 2, 0, I: Intel' lltrum­que (Axium et Pcacum) Chalas4ra (sie legendum IlFO insanoCassandria) , Cydna (Pydna) ete. Erat igitm' Chalestra indextro Axii IitOl'e primo post Chr. seeulo sita, non el1ito­matol'is StralHmiani acvo, qui, COl'llllcnorum puto tempO/'evivens, mutalioi1<Hll factam, si qua antea aceidcl'at, l'cfclTe

)lraetermisit. Ergo Axii· alvcmn post Stl'abouis aevum mu­tatum putat Cousincl'Yus. Quod quanquam disertis vel'bis

JI cd eE (J 11 cd. ov Lx 'I' !Ji O.1I1 0., on: 07: Cf.!HI iJ;tlbi AxhlS Sigl,ili­catur iWI' f~O:X'I", IlOJnine Ruvii non cxpresso, 'J.'N. igitur apml Aelia­num ICl-\e "'1~.o>, (tuod facile corrumpchatur, postqualll form" Jlli~dii

acvi ASEIO:E pro AS.10:f: ill codices A",liani rccepta llrat. Occur­ril quidcm forma l\I'bis JUacedonicae A.:sle"ion, cl mylhicurn bel'oisIlbcedonici nomen ,4.ste/,0p«cus; vel'Urn haee aliena sunL ~'h:am

Iod Aelianei clllendaliouelll fjuamloqu-e pulo firmabil duclus Mace­doniae visitator, qui piscia Aelianei speciem eiusque l)iscandi ratio­nelll diligenl.i1l5, Aeli:llHlIll inspiriens, examinahit.

11) Scylitza (ed. Palis. p. S65. ed. Yen. p. 6n) simplicitci' nar­rat, AlexiuUl caatra babuiase iralls Bardarium {t c, in de;li!/'(l OI'6iaivei reiieti},

178 Mac e cl 0 nie a.

rlOil expressit, lamen verisimUe est el' eins vCI'bis I. c. p.61,fiu. De terrae 8ugmento, AxH inundatiOllibus dehito,. ,v.Eundem ibid. p.62. Chalestram in occiuentalis. agri Tbes­salollicensis descriptione denuo tentabiflllls. Postremo 'non

praetermittendu5 Timarionis' loeus cap. 3 (Notices cl extr.

des mss. vol. IX. parte 2. p. (69): Elr; JOl! :d~EtOl! nO..a­

pOl! fhlf{ar; 'i.i~'EY.EJI i/KOf.Ul! (e Thessalonica). nomiu;;v Oa o{,­

TOr; 'HOl! 'utru 1l1wu,ao'J/fA {MalCEOOl!lal!} d ltErUnor;' (Je; Eil7:WV BoV"r«~tKWV O(lWV clf!~uf.u,VO~ Karu /UKQ/t Kai OtErJ'f1j­

xom ~tJtJttaTta, lilm Kai 61; lUfJyarKtJtav 11.'101; 'ffi Ilaftoocl' fJV1J­

a'YOpEJfOr;, "Ott"l(lOr; ll.v ElnEv ,~:ßr; 'TE ftJrar;rE, naqa 'f~V

naitaHiv 1l1aKEoovlav Kai. nlAlav xarEJuft, "ai x-ara .qv 6rrV(;nU(laitoJl EvftVt; Exdutoi. Forma "A.~ElO(; ihidem reclll'1'it cap..4 (P·I7 0 ): eam poulo inferius aliis seriptorum Iods ilIu:­stral}imus.

R.evel,timnr ad Bryennium Annamquc, qllac mariti ver­ha tlmtmn (lon repetit, nisi (luod cam Imrtem, qllae delltroque Axii alveo agit. explaunre couatul', novum alveuluexuQdatiollibus CillS deocrl, oratol'io quodum tUlllore ad­d(3Ils, locl1lllque commissi proelii clnl'ius Brycllnio monstrans.lVIocsia Annac, s. nova lVIoesia Brycnnii, a Dardania vete­.rum noll divcl'sa est, montesque, e quibus Axius emittitur(pl'ope Ill'I>cm KalkendereIt tabularum gcographicarum), eumSeal'do veterum conspil'ant, cuius iIIa pars nUlle dicitul'Tschar Dagh (ScardltS mons), urbi Pdsrend fluvioql1cDrino (nigro) Adl'iam pclentl imminens. De his v. inpri­mis Hadsclli - Chalfam in Rumel. el Bosn. P'-96. Scupaßryennii (Scopia et Scopiae velerum ac posteriorum qllO­runßum. ut Nicephori Gregorae, all.) est urbs bodicl'llaUSCltp (Uscub) J eoIl. Hadschi - Chalfa p. 95. lVIagis in voci~

hlls Stupa et Strumpitza 12) (Ostromclscha, Stromclöcha,

12) BuIsarieom nomen esse narrat inscl'iptio Martyrii XV mar­tyrum, audore T1Hlophylacto, ßlIlgllriae arebiepiscopo (Opp. cd. Ven.T. 1lI. p. 471,), ubi additur, olim dictam Tibcriopolin; qnod pqstc­riu5 milli dubiulIl 'fideLnr. Oluisit 'fbcophylacLi locnlll WC3scUn-

Dc Bardario ct ue (Sente Dudadotarum. 179

Strumnitza, Stninbitza) ambigHur. Ea oppida EI me\lte ~I'Y­

ennii vicina sibi esse videntur, seu e! adverso posita; Stupa,lstip, Istib Tnrcarum (Stobi veterum?) alii fluvio adiacent,qui Axio a sinistra miscetur (Hadschi-Chalfa p. 92); Strum­pitzae sitnm non alibi invenio, quam initio fluvii Sta'umuit_:zae, qui aquas suas Strymoni a dextra miscet, i. e. a latereAxii sinistro (Hadschi - Chdlfa I. c. p. 90)" Axius itaque nondiei polel'it inter ltrbes D5tUP (lstip) ct Strumpitzam per­menre, cuius posterioris situm illustrare dehebat Du Cangiusad .Annam Comu. p. 582. ed. Paris.; Stupa vero Bryeunii indcxb'a AxU parte quaerenda sunt, forsan in ripn Erigonis(Tzernae, eoll. Cedreno P'708. cd. Paris. p.554. ed. Ven.),qui in Axium medio eius cursu a dextra inßuit (Hadsehi­Chalfa 1. e. p. 9'1). Ihi veterem tubem Stobos collocaresoleot, Heet antiquitatis testimonio d.estituti, qll0d uotaturqJ10que a Sehaffarikio in WieDer Jahrbh. Vol. 46. p. 54..­Bryennii deinde vel'ba (dir." dp.l!rov TC" öq1J) manifesto allu~

(lunt ad llngustills Macedoniae superioris, quae nomine an­iJu,stiarum s. stenarum Proseci (Prosaci, Frusaei, al.) Axiialveo immillere dieuutm', de quibus loeos eximiu5 exstatapud Nieetam in Alexio Comncllo, Isaacii 6lio, 5, J., colt.Cantacuz. Mst. 3, 42. Adde Schaffl.1l'ikium J. c. p. 55., quiPl'oseeum idem esse contendit cum Turcico Demircapu ;quan..qunm tabulae rceciltiorum seoßraphicae !OCllm Turcicum nonAxio apponullt (quod illdubium in Niccta) ,sed procul ah couni alterive fluviol'um in Axium a aextl'O lalcre inf1uentium.Prosecus aulem eum eastello SUO sÜlistrae Axii ripae immi­Ilet e menle Nieetae l. c.

Rt;petamus Bardarii initimn? euius illustrationem supra1). 165 sflq. lnchoavimus. Nicephorus Gl'cgOl'as hist. 8, 14,7:'EY.EiS'EIJ "(ltmto~ $(; 1'0 uiiv ~y.o1drov no'Al)'.vwv xa:ra},vo/u,v

9V 8Q(Jt~ ~dil 'twv lf!ll1aJ:l...riw· 015 1caQaljJavovu;~ ~ai lUV

;;Ius ad HiClodcm (HillEl'U p. 688) I uM asilur dn TiberiopoUPhrygiae,

180 . 111 ace don i c a.

"Af,tOV 1;l;3'Eu/u;:Ja nO'm/tQv, Q~ /tEra ~tQ11/t6va ~drl(17:Qg~/till

UO;EV, ~y,; oqwv TWV a1!1:wv ~y,;Elv~, QllrVvltEvog. 0'11 1:O(fOV­

z"(l~ J'wv En nll'i'Wv li'u3'tU;, dJ.A' oJv 61; ro "amVtEl; irov xat

il.J...'AOtg J.1Jt/tdQ~Qtl; ro efii5fU~ XOlllOV/WJOg, xal EI; Ba{!OafltOV

f-LE1:Un3'i/tfiVOI; '!otvo/La, ~Ol] 'lai paVfIlnO{!OI; ~VlOUi xai 6VU-'­

1.°;; xa8-/l1u~nn. Eadem, iisdem ferme vocibus sel'vatis,'infm Teretit lib. 13, 2, 7. Iamque e Nicephori verhis patl;t,Axiicursum superiol'em formam fere tOl'l'eDtis pmc sefeue,quum eum sel'ipto!' eum aliis torrclltibus eomparet, quorum'lmdis uuetus validior flat. Non audiendus itaque ManDcrtus(Geogt'. VoI. VII. p. 105), quieum iam turn, eum Scopiapraeterlahitur, satis aqual'um habel'e refert, ut vado qui­busclam locis tl'allsil,i queat (debeat), coll. Ccclreno (pag. 705.cd. Paris. , p. 552. ed. Venet.); Tfi nOAs" of ~Konlwv srrl ­

(l'a~, E:tflS ns{!av "AgEwv 7;0;; nom/w';;, o'v pvv Ba(!J"d{!LOV

f7vow1l;oVfIt, 13) xauu"l]vw/tEVOV äILf(!I).U1wl; TOV ~alwv~1...

f}u-(l~wv ru!,J Tll nJ.1'JlL/t'lh!~t 7;0;; n01:U/tov, Kai rol; oJ cftatJa~" ,"...,'1 'I 'S, ")- ., "I"" "Tl \ ..t" -'T.og ro vvv 8J:OV 811STat, TfvlI.L."sro UfLSII.Wg. ~ wog v8 'TWV

ifT(!ftnWnÖv n0f./0v liVl!OVTOI; Y.. T. Ä. Vides, Axil1m eo tem­pore stalum suum vuJgal'em non hahuisse; netIue aliter intel­ligenc1us in catlem re Zonaras hist. 17, 8; '0 tJUfItÄli'iJl; ••

n(J;rEAatJE nU(Ju 7:(# "A~u~ nO'TalLtP 7:0V ~a/tov~Ä aVAtl;o/lEVOV'

o Ba!,Juuqwl; OVTW na{!u foig naAatoig WVOp,Ul;ETO. nouo';;

J"e TO';; noraltOv r}iOVfOg, ä/tdoor; oi ßUl?tJal!Ot lUATliI1"~VWVro •.•

no(}ov OE rvwfI3'ivrol; n. 7:. A... Neque c1isselltit NicephoriGregorae locus hist. J5, I, 2.: •• Tijr; TCilv ~nonlwv nOAEWr;,

1JI; y.ai nOTaf/og "A~LOg tJ.vw&iv notJEV ,.tirtI1TO!.i ,ulT8tl1t naflu­

1J1avwv -t}rs/tovlw;. Quod enim Axii magnitudo praedicatur,id inferiorem eius alveum spectat, DOll initia, quae in aliisquoque fluminihus exigua esse solent. De fontibl1s Bal'dariiv. Crippsium Britannum apo Clal'kium (Travels in val'iou&

13) Nicetas in Alexio. Isaueii Angeli fratre, 3, [ (sccundllm Co­dicem Augllstanum): 'Q Ä~~t(k 1loTfl,uor;, d pup Bct(!Qct(!wr; J..~yd­tt~vor;, Georgills Pacbymcrcs in .Miclwclc Palacologo I, 10: W.; • , .1I(/0$: 70 71E!?flloiJlJifcn 70P nOWllov\ BCle&iqlov ~(mv.

De Bardal'io ct da gente B:udal'iotarum. 181

countries ete. Parte 11. Sect. 11I. p. 554) : Tlte hest infor­mation I roula proeure respectinIJ tlte source qf tlleYarda,'was in 81wstance as Jbllows: wlum tlw plain qf tlw Yardari$ seorehed up in summer, tlw sheplwrds drive their flocAsand herds inlo the COlmtry bet'lveen B osnia and Caradar,and to high mountains beyOlul Caradar" eight di1;Ys jour­ney from .sal0 n tc a. T/wse slwplwrds relale, that in aswamp, whielt trembles when a man wallrs upon .ft, eItereis aspring, which riscs (rom tllc earth so as to Jbrm a riverupon the spot eleven yards wide from bank to hank, .sOOll

aflerwards it betomes augmented by seven other tributarr strc­ams (callea rilJers by the sltepherds); hut the truesource qf the Yard ar, tlwy say, is tkis powerfitl fountain.Adde Hadschi· Cbalfam I. e. p.85. His subinngo Strabonis

fl'8gmentum 1ibri septimi, ut videtm', de Axii in PaeoniafODtibus, editiollibus Strabonianis .addendum. Seilieet Eustn­thins ad Horn. H. 2, 848 sq. (ed. Rom. p. 359) haee habet:'0 .t" " ' ,tI >J A't: • "'" " D 'ue r(i(o/,q(UP0t; 'AErEt :Kat, on ..asWt; :Kat .....r(Jvf.uov EX aUJ-

'Vf1J1I ~io1Jc1t' xai 8.t oi 1tEv Dalollat; .$qv/,wv r'l-noIKovt;, 0;'

OE uqiC'1'J'har; unorpal-lIovcIt. :Kai 'l"~v Dawvlav 1cEXqt nda..f0J'I"t; :Kat' DIEqltU; 6XTfrßu8"at tptl.(J[v·

De exwulationibus eius, ob quas medius inferiorve eiusalveus pe..meari vix potest, praeter Nioephormll GregOl'am

initio (po (74) citatum vide Cantacl1z, bist. 5, 58. 59" coll.Theophylacti 1000 deinde nffe..endo.

VadmTI eius quoddam, in alveo inferiore, Cantaeuzenllsmemorat 11ist. 5, 58., coll. Nicephoro Gregora 1. c.; ubi, ut

paulo superius et lib. 4, 22. (ed. eit. T. UI. p. J 59, 18),':I.tsuor; soribitm', non ~~tor;; 8ntiquam vel'o scripliollemidem CantaouZCI1US l'eliquis locis senat. Diuquc ante eumNicetas in Alexio Comneno, Isaaeii filio, 5, I.: noraftDf:: flu­

~vJlYI'Jl; J :.4~ Etb l;, quod pl'aedieatum ci Home..us praebuit

11. 2 J. 143. De eodem Georgius AC1'opolila histOI'. cop. 70.(eolI. ']6); d,.aflu, ",rp Baqd'd(ltiWJI, (Jp 01 1U.lA<HOt NaSEtOV

182 1\i ace cl 0 nie a.

(f. j.tswlv) ovop.rl~ovut. Idem hist. c. 59': Tlw BaflJu(floVdUtnsqaueu;. Adde Anonymi indiecm lwhium upud Blllldu­rium ad Conslantinum Porphyrogenitum de thematibus 1. (cd.Paris. p. 10., ed. Venet. p. 6): :d~W)~ nom~lo~, 0 'JIiJv

BaQJaQwt;. Neque aHler Meletius Geogr. Vol. H. cd. H.p. 472. Et vidc, oe dipbthongo EI, in hac scriptione substt(lerivatio quaedam Axii ut adiectivi gentilitii a nomina qua­dam suJlstantivo '.A;;a,.

Formam ".A~Wt;, non ~~I!tOt;, Eustathiustum aliis Ho­mcrieorum commentariorum Iods serval, tum Dd Iliadem XI,') 10 (p. 830, 10. cd. Rom.): Tsffsoo(}1]'UJ.t Je o,,} nqo nol­

I.'1V xai 'I~t; TcOV llfay.EJavrov r1ft; 'ltEqi TOV E~T8".A~wv l:1''I6

B "~, ·.e - <1 i:.~'., r 'a(!vaplOV xaTaQqayEt(1a 1}(jJatp.Ot; au{!a xaAa\>,a, (11]llaU'Ov-

rJa, ~t; 1!oty.e, JEWa. 14) AUler ultimae Graedtatis scriptorLaconicus Chalcondylas, qui sempcr 'A'gslOt; sel·ibit.Vide I hist. lih. I. (p. 14. cd. Paris. p. 11. cd. Ven.); Ub. 2.

(p. 52. cd. Paris. p. 41. cd. Venet.); lib. 4. (p. 116. cd. Paris.p. 91. cd. Ven.); lih. 5. (p. 155. cd. Paris. p. 104. cd. Ven.);lib. 8. (p. 229' ~d. Pm·is. p. 179' Ven.); lib. 10. (p. 282.

ed. Paris. p. 220. cd. Ven.).Eam tarnen sCl'iptione11l improbat seculi XIJ. scriptal'

Tzetza chiliad. X. bist. 316, 187' 188 (p. 5'70' cd. Kicssl.):nalollli~ ~e Ot BouJ.raqol. Mi} nd90v 1:oi~ flovflulOlt;,

':Allov~ Tillal: 1:ovt; nalova, VO~Llr;r:t'V na!!u 1:0VTOV~,

Of ''.A:gtoll V()ftl~()V(ftV tr:Iil!(JV '1:0V BaqJa(J'l,]Üxi ·A~l'.td'V. oux ·.A~H;lI rprMll, rqarpn Q'up9'Qrrre"

Citat deindc Horn. Il. 2, 848. sq. Axium a Bardario perquosdam 11ledii aevi auetores discretnm rcapse fnisse, alibieqnidem non legi; sed 'A~Hdt; quominus postea quoque dice­retur, non impediisse videll'lus Tzetzae auctoritatem, coll.

'4) Seripla hae<: post medium secuIum XII Conslantinopoli, ,uMnomel'iea SU:! I Hcm ['indarica cl DionY5iaca eXal'aS5C EustallllUlllconslal. AHud graJl(linis cxemp[l1I11, fiue eiusdem sccuJi _(I'ost ~n­nl1l11 1185) agris l\1accdonul1l IUllcslac, v. apud eUlldcm ßuslallllllllloral. anno ausl1iciludo habila cap. 20 (OI"UCC. 155, 4u, 50.).

D e Bar cl a ri 0 cl d e gell tc Bar cl a l'i 0 tal' u m. 183

tods supra eitt. Similemque Bal'dal'ii scriptionem (Ba(uJa.,(lEW!; pro Ba(}od(}wr;) in Iods Georgii Acropolitae supraallatis vidimus. Unde etiam forma Ba(/Oa(}EUb7:iöv (Barda...riotarnm). GCOI'gius Pachymeres in Michaele Palaeologo 4,29: Ba(}Oa(/EIWmr; 'K~; ](0(J'ftVfXQ"OVt;. Obitcr monco , inaHo Axio, Scythiae minoris auvio prope astin Isb·i ,ealldemdiscrepantiam scribelldi oeCUlTere. Vide Aelianum H. A.14,25, (cd. Iacobs.), ubi Mss. pro '.tlg{ov habent '.A~litfJV

etNa~{ov, nou aHter ae GeorgiusAcropolita supra lauda.,tus, nbi paritel' NJ,~Stor; legitur pl'O '.A'gStOr;. Et vide, ne

Docti a Tzetza nolati de Axio Bulgariae, 15tro vicinae" i. e.Scythiae minoris, cogitarint.

Axii Domen superiore suo' cursu ßuvium Dostrum sc...culo XIV. servassc, Nicephorus Gregoras (8, 14,7, 13, '2, '])

supI'a citatus (p. 179> doccre videtur Manncrto Geog... Vol.VII. p. 105. 15) Non praetel'mittendum tamen J loco Gre·gorae priore pro ojJ sqq. codicem A. hane solummodo lectio-

15) Non nego , iis, quac Niccphorus (8, J4, 7' slIpra allatusp, 179) de duplici nomine Axii refert, aliqllantisper opitlllal'i alillSscripturh locllm, Acropolitae, Nieephoro pallio antiquioris. Is illitllfhistor. cap, 35: OE p.EI! llEf!l -Z:OJl EiJf!01! "ttl ,ci l"EtUIi 1lEf1ltt JlOftC:,ll'(JtOi,UE/lOt, oE rJ'! 1lIi(li ,u "ttn;JIE(la p.i.f('1 xai ..01' nora,uoY, {jy >1

XrJrJ''1 (Ja r}.w1:m, "a8-anEf! IIp'1P.EI', Metf!lrl;«v xcuopop.dl;li.Kcd lanp 0:, a).'18-';;, EiJ(!o. lita semper scribit Acropolita,non EJqo,) p.i.Xf!t "ai roü 4.~uou nif btor/op.ar;; 1l0tOUP.EVO" xljxsi­iJlil' 1lE(ll ,0 ..dlr«;;ov b:!!lwv nilaro;. "On uE r1up.pIiUovat -z:ovr{""ai iU(lot noux,uol, "ai flEtl;w 11 OtO UatV , (p['(HarrEt roif 1llt(lot":'"oval :r.al J:Of!l'o,ua. Ubi primo observo, pro A'/p.ov legend um esseAfl'ou: .Hebrus enim non ad lIaemum (Balkan) fluit, sed ab eodeseendit. Labitllrqlle usqlle ad AenullJ mbem, mari Aegaeo al'po_sitain ,et iuxta earn in mare exit, Deinde Acropolita, obiter 'inspe­clus, de diversis fluviis IOqlli videtur, Hebro (superiori) et Maritza(iufedori). Negligentcl· tarnen verba sua composuit. Debebllt revera.dicare , idem flumen sllperius Hebrum , infcrills Mal'itzam voeari.Quod tarnen aliis Acropolitae Iods refntari video. Vida cap. 25 :IlfX{!ftrtpE{t/Jar; oliy r~p "Af1Qtalloii, lI€{!i r« av (;J r °ü E jj C! 0 V'(Iiv 1l0((E{ap lnOtEin, Idem cap. 43: RE!!l 101' 1l0m,UfW, 8p l!:vt!OI'IIaloütn, 1l).'10top -z:ijf p.ollif, roiJ lJ'1C!or; (I. rljr;BI/!!ctr;, Verac)1rrnovp.EYOP ra" ~(la;;, M(t(ll1~(W OE utlolJ,ulloV xwC!tnx!i dtaU:t<r'lJ,Ubi sermo est de inreriQri llcbl'i emsn, ut non aliter loco seqn.cap. 59: 'ßllE< o~ rap EVflOP E11.lf/'{)r<'"u, lJ'p M"l!ir't:tl' 6 xuoClior;""rOIlO,ltatEt lao".

184 Maccdon ca.

nem babere: ](a2 fePOf-lS'POt x(m~ 'rOJI "Asta)' 'Jto'Eap-Qv, ~lt,;

/UiTa;niJE!Cf:!lIOt; 7:oi5VOtu~ Baf!uu(!wt; xeXA1Jmt, EvfVrxaVO!(EV

Tfi 'roii K(!Ii'A.1] (i. e. Serborum principis) 'JtE,':J8(!~. Mihi,ut libere sententiam meam exponam, aut lihrarius, nut ipseGregoras inepto narrationis Buae loco doctum de Axii nomineobservationem ineulcasse videtur. Quis enim, oi ipse terrasillas lustrando alia didicit, Axii Buperiorem pal'tem, harba­Fis nunqllam non obnoxiam, vetus nomen seeulo Christi XIV.servasse putabit, cum inferior mariquc prol'ima pal's diuanten bal'bal'um nomen Bardaril induisset? Fidem Gregoraehaberem , si Axii inferiorem cursum, Graecorum reliqlliisvicinum, antiquo nomine, superiorem novitio insigniri nar­raret; vel superiorcm alio barbaro, inferiorem aHo barba­1'0, coU. Ludiu, cuius superior cursus Sluvice mcl fartu!'Pota1J{l., inferior Turcice [(ara - Smak.

Axii nomen Cretlcum esse videtllr, ut vicinaeBoUiaeae.16)Hel'odoto teste (4, 54) Ax~.s Cretae UI'hs fnit (6fI1;i 1:;;, Kf.!ij­Tllr; 'Agor; no]"tr;); qnae unde dicta sit, apel'ire videtur Ste­phanus :Byz. de urbb. v. "OaSor;. 1s enirn Jtt:i 1:0, inquit,~a..a riiv Elva.t 1:0P ,"OitO'll, ~ai X(!1'JfU,oJJ1j iina(!XEW (appella­tarn fnisse). Uhi tarnen voccs ~a)'ru r~'ll ~l'llat corruptae vi-

, deotu!'. I1esychius varo s. v. d;or; haue voeem Macedonibus vin­dieat, idemque significare narrat, quod 1lJ.1]; unde alii Axiuma silvis maeedonice dictum existimabunt (jln.viulIZ sallibus in­

tctjlcrentem, salturJslLm). Pet'quam eilim rapidum (torrenltt­

eux) dielt FeHl' Beaujom' in Voy. milU. Vol. 1. p. 202., colI.Euripidis loeo supra al1ato. Ceterum nomina qllarundamUl'billm MacedonicarulD circa Axium positarum CI'ctam spc­clant, coll. Miillero: Übel' die Wohnsitl,c des Macedoll. Volks,

16) Etyma), M, s. v.: BOHltet, nah, Maltlifoytal: ' • 'I/'lAEi'uuJa dnti BatnllYO, toff KO'J1O• .; 7l1:lAC" Straba Gcagr. 6. 3, 6., coU,':!: .B!!EnÜ1t01! Q" 171 0 c>':'1 C1at p.~Jf UYlJl!UIt KfJij'tEr;, oE filt.t e'lffiwr:f.71.EAl}oPU, , EX Kpwo'(JOu' El,'f' ol Er. t~·. :J;.'txdlr:a; &m/(!xou. ftEH110U 'Idnuyo•• , 06 OUp,w,i:lIlH OE 'l'ao;1I tlurot" &U' ft1lE!.:i€IV li. 1~1'Bonwlrw, Al'isLoLclcs ca. nanaverat in BoLlicmium tepublica (Plu­larcb. Thes, 16).

D c Bar d a d 0 e t d e gc'n te Bar cl 01' i 0 tu rum. 185

Berot 1825. p. 53., illique Tab. geograph. Quid? quod Bolbequoqne laeus Cretenses accolas hahuit, monente Cantacuze­no hist. 11, 25: MEra~v f)EfraaJ..ovlK1]r; Kai'PEvrlv1]r;, P(!OV­

(11011 'rtvor;, Ö 7ta(!a 'ffi BoJ..ß'fl '}..lf-lv'fl KEi7:u.t iTd Ä09'1ov to(!V­

plvov, E(J7:(!u7:oniOcvUEv (imp. Byzantinus a. 1530) Ev X(tJ(!lrf

J:t'Pl 1: W" Je (! 1] 7:W" 7tQouarO(!EVO/tE'Pq} , 8n <J7:(!ana EK J((!~-~ , I ..1"'" 'I,. -", " ,

'1:1]r; UV7:0 K«7:(llY.OV1I, ut (U7:tav n,,«. Eie 'f1JC; 'P1jUOV uvaU7:av-

'fEC;. Ceterum Axii nomen Macedones in Syriae quendam flu­vium transtulerunt. Sozomenus H.E. 7, 15: ~VflOt Je pu­ltU7:U (repugnahant) oi 1:0V 'Paoii :A.naf-lElar;, 'f~C; 7tflor; 'ue"Aglcll n07:a/tei. Hos 8yros refert quoque numus Vaillantii(hist. Syl" p. 25[): "A7taf-lEQW 1:WV 7t(lOC; 1:rji 'ß~lq}. HuneSyriae Axium Macedonici similitudinem prae se tulisse puto,eolI. iis, quae paulo inferius de Edessa Macedoniae ex­ponom.

Bardarii nomen Comnenorum primo aevo Theopbylactus118bet, Bulgariae archiepiscopus, epist. 53. (Opp. ed. VeneVal. 5. p. 671): XttJ(!lov, 7tE(!l 'Jo" BM(!Ja(!tO'P JW.KEtftE1tOV.

Adde elludem pracsulem in pontium Axii et Bandm'iotarumJlostra illustratione. Thessalonieensium chl'istianorum ultimusseriptlilr, 10. Anagnosta, nal'l'atione Turcica, (ad annum1430) bis BariariulU habet (cap. 17' 18). E latioorum scri.,.}ltorum medii aevi numero adiicio Innocentii In. epistolasJib. 15, 18 (ed. Balm:. Pal'is. 1682. Vol. 2. p. 607')' uM inexpositione dioeeesis Tbessalollicellsis occul'runt Bardariotae~quem S. papae loeum in fine totius tmctationis apponam.Videatur quoque GuU. Tyr. 2, 13. '

Ba,.da r lt mAnna Comnena dicit libro I. p. (8. ed. Par.,item Bardare m (Iibl'o V. p. 135.). Prius miM suspectumvidetur, lcgcndumque vel Ba(!oa(!tOv (Bardarium), vel Baf!­JUfl1Jv (ßardul·em). Quod ultimqm Tzetzae Ioeo supra aHntoconfil·matur. Graece nune fluvius dieituf Ba(!iJut!" s. Ba{!ou.­f!1] (l\feIet. Geogr. ed. H. T. H. p. 458). Sehol. AcschyliPet's. 486 (p. 503. ed. Schütz.): '/J'f/ov' TOV Baf/O(((J,1j

186 l\I a C ed 0 nie a.

nou~ftOti. Etymologiam vocis Turcicam· affert Hadschi ~

Chalfa I. c. p. 87" quam earum l'erum intelligentibus relill~

quo, col1. iis, quae inli'a tle Bardm'ii nominc exponan1.

1\1ihi vox Bardari(Vardan) extraneis deberi, ct cognata

videtur cum appcllativis vociJms Bardarius, Bardas , Par­dan reH., quae eum similibus in historia Byzantina non ra_

rae sunt. Si quis tarnen antiquam eius originem desiderat,

is habet Ardyaeos s. Bardaeos ~ lIlyricam gcntem, a Roma­

nis in interiora tel'rarum remotos, ubi dehinciuxta Danla­

nios, superioris Macedoniae incolas sedebant., Videatur

Strabo ,],5,7' 13. (p, 315-318). Nomen Erigonis ver0 7

qui ab occidente in Axium se cxonerat, in Slavicam formam

nbiis5e videmus, col!. Cedl'eno hist. p. 'log. ed. Pm:is.: dici­

tur Tzerna. Sluvice Ludiae quoque superior cursus dici

fertur Polava.Ponles Axii. Theopllylactus, Bulgariae arclliepiscopus

Gne sec. XL, epistola 55 (Opp. cd. Yen. T. 3. p. 693.):••• ;}r1'ffljolJ 08 (alterum itineris impedimentum) TO TOV fEI­

'WliOI; 1T.omftov, 0'1' 1j 1T.uAatd ~tE1' Kui <EH1')1'i<; ''.A~ t 011, 1j l1ia

lle KU; ßar!fJaQOC; rJJ'o~ta1;Et BaQoovaf!WlJ (B U (I 0 a(l t 0 '/I). 01;­TOI; raQ oui 1T.oHWlJ p.ev tl8WlJ Of{WlJ, Tfi Il' ElJ r01hot<; XlOVE­

TltKEt'a?,/l1VlJ 0ry,w3dc; 1 KUt ~t~U 1T.E~oi<; ow.fJut1'Et'll Ot00VI; ,

~tlilS rirpVQ(J,lJ El.WV o'tc~ ra KmeWi; dnOAOV~U1JU now~uji (no­

'Ht~wv) ..deoIIW, axarplJt'rlJ n~l.H ([.tOV01T.~Xft vel similitcr)

nQI}(i'v(Jt~tOl; rtpE1:ut. Mirum cst in Thessalonicensium et Ber­

l'oeitarum per medium aevum commercio, quod pans Dulllls

co tcmpore (fine seculi XI., sive aevi Comnenol'l1m initio)

Axio impositlls dicitm', 17) scilicet in tlltelam (si IOCllm

Theophylacti I'ecle intelligo) vectigalillrn adminislrandornm;

(luae sie acrius exigi poterant, si nuvibus tl'anseundum erat.

An vectigalia Axii, quou magis nune placet, peri1mnt, ob

pontcm !:lun aliam ob callsam, e. g. Normannos arcendos,

17) IdclIl plane Flllchcl'ii Carnotensis loco supra allat.o evinci­tur. Filtre coaevi TlJcophylacLus ct 1"ulchcrius,

Da Bal'dario cl de gente Dal'ual'iotal'um. 187

destructum? Id VCI'O ipsum me moval, ut TbeophylactUillde Axio inferiore inlelligam, qui Tbessalonkam DCl'I'oeamqueintel'ßuit, non de sllperiore. HUlle enim adeo exundatiollumimbl'iumque tempore vado transiri posse, supra vidimus.Dulgariae s. Achridellsium Arebiepiscopus eum ilIas literas31'ehiatro imperatorio sel'ihel'et, Acbride relieta ThessaloniMeam adil'e volehat. Seeulo xv sUllel'ior quoque Axius pon­tem habuit, sc. uhi vetus UI']lS Scopia. Laonicns Chalcon­dylas Hbro X. (p. 28~. cd. Paris., p. 220. cd. Vell.): Tqvt1fi -rwv :Zxonlw'P 'tipV(!ClV lin' ':dg(iui! nomp,r[J. ]~um Tm'ca­rum imperator e saxis condidit, Cllm ihi (ut videtur) anteanullus fuisset.

Macedonum veterum tempore Axio infel'iod pons impo­situs fuil, eolI. Plutarcllo in Demetrio cap.42. (/ini .T~V TOV

'.I1.~lov ripv(!av); ilem Romanorom, coll. Ilinerario Ilierosa­Iymitano p. 605. ed. WesseI. : Civilas Thessalomca. 1I11'~

tatio ad decimum. Mutatio Gephira (Geph.rra).Civitas Pelli (PelJae) 18). Lapideusne turn fuerit, an subH­eius, non coustnt. Sublicius est nosh'o (Turcarum) aeVD,de quo vide Hadschi - Chalfam in Rumelia el Dosnia p. 85.Cousineryus tamen (I. c. Val. I. p. 62.) nullum ibi ponterniuvenit. Numerantur inter nostmm fluvium ac Tbessalonicamleucae {Iuatuor (Cousim!ry I. c. p. 61.). Aliis pontibusalveum eius inferiorem nune carel'e, eA: eodem Hadschi-

lChalfa patet, qni 1 ubi de nosh'o Axii ponte loquitur, paulosuperius (ad urbem Jenidsche _Vardar) navigiis maiorilJUsflumen traiici nanal. Verum etiam alveus eins medius mmcpontem lapidenm habet, sc. in nrbe Turcica Köprili, coll.Hadschi - Chalfa 1. c. p. 90.

Bardarii ostia. Praeter Ptolemaeum geogr. 5, 13. videNieephorum Gregoram hist. 15,8, I (ad annum 1343): To'0011 nom/-tOv uropa. Adde Cousin. I. c. p. 62.

(8) Bellorum tempo re sohltlls is pons videtllf, quod Livii locus(44, 43) innllit, DHlicliHatclll Ll'aiiciClldi optimc aperit NiceI'honuGI'cgoras bist, 13, 7, 3., (Iucm loCUlll sUI1ra atLllli.

188 1\1 ace don i C Q.

AxiuOl, nOI1 Strymonem, Axio Iicet maiorem, Maeedo·,

nihus terrae SUBe fluvilUll principalem fuisse., iude quoquecOllscquitur, quod nomen eius in Syriam transtulerunt, ubialius nobis Axius fluvius occunit, teste Sozomeno hist. ecdes.

7, 15, sc. apud Apameam urbem. Et fuit revera Axius an~

tiquioris Maccdoniae limes fere oricntalis. Simili rationeMaccdones nomen regiae antiquioris Edessae (Bodinae), ubi

Teges suos sepeliebant, in 5Yl'ium transtulerunt, teste 5te­phano Byz. s. v.: ''EJEUU(A naht' :::EWilt'a" 0' t« T ~ 11 '1:00 t'

,;)o(h()}v ~v"t1'JV otJ1:()} d1'J:f6ia(A clno ";1]' h lJlla­ME 0' 0v, I}' Haee ergo EdessaMacedonieam silu locorum

Q<juisque imitata videtur; hine Domen.Antequam Bardariolal'um Hlustrationem aggrc<lior, pau­

«:a monenda videntur de Ludia fIuvio. Hune, Axio proxi­

mum, <[uocum in sinum Thermaicum communinunc alveo

se eXOllerat (Cousinef'y 1. c. Vol. I. p. 62), prisco aevo us­que au Pellam tubem navigatum fuisse testatur 8t1'abo geogl'.

exe, lib. VII. §. 8.: EITU. 'EQl,/()}p "ai Aovot'a, n07:aflor;.".//:/(,o Je Aovo'lov· Elf: ni}.J.av noltv avanhov, o"J:(,;Ju~ (Ix.l\'1ira 5trahonis loco Erigollis mentio, pro quo. fluvium He­

Hconem s. Baphyram (Pausall. 9. 30, lJ,) legisse Strabonem

s. epitomato1'em eius put~rem,ni IIelicoll paulo infel'ius quae­l'clldus esset, i. e. pl'ope urbem Dium. Ulterius quoque, i.c. supl'a Pellam, Ludiam navigatum fuisse, Klauscllius ad­strue1'e vult ad Scylacem cap, 67' (p. 2(2): nQ1;a.flOr; Av­fflar;, n Q1 q; A lra i, r.ai {fa.ut'AE.tov ivathii, Kai uvanlo11r;

a1J..~v dva 'rov AvJluv. .Notandum, Scylacis codices 11a­here nOAA TIAIG, unde Salmasius lcnissima emendationcextudit nEAAA nOAIC. Quid? quod confusiQllem lite..rurum E et 0 in eodem PeHae nomine codex itillcradi fIie­1'Osolymitalli habet (p.606. ed. Wessei.), uhi legitur Civitas

Polli (Pelli, i. c. Petlac); unde Polam s. Pollam quisdictam putahit lingua lVIacedouum, Pdlam Graecorum. 8cy­

lax <kinde io suo lVIaccdoniae pCJ'iplo Soo05 Cere marilimos

De Dardario cl cle gente Bardariotnrum. 189

locos cnurnCI'at, rai'ius eos, qui sunt intus, ut ApoUoniam:Mygdoniae cl Jacum Dolben, ubi addit: Etat VB xal a}J.,fu

MaKEoovla, /;v IUi(JOral~ noJ..l..al, quas tarnen siIet. Scyla_cern vero, cuiusaelas heIlis Persicis posterior videtur, quisPellam, Maeedoniae regiam, omisisse putabit, Aegas (Edes­sam, Vodinarn) vero, 29) a mari muIto quam Pellarerno­tiores , regiae urhis dignitate aDte Pellam ornatas, turn so­lurn necropolin, memorasse 1 Et Ludiam usque ad Edessamnavigari, nondum audivi; immo tres rivi, inter hos Bistritzaab Edessa Ostrobaque veniens, non f1uvius aliquis, e stlpe_riore terra labentes in lacum PeHae (Iaeum Jenidsclu:) inci­dllut (Bealljollr voy. milit. Vol. I. p. 195); praeterea Axiiilla particula (anO(I1UXup,a), quam babet Straho (Exc. li)). VII.nr. 9' p. 350), eoll. Cousin. l. c. T. I. p. 84. sq., qnamquamIIOC Axii anQUna(JfuJ.. altiol'is indaginis esse videtur. Ex. hocigitul' lacu aquae emissae Ludiae nomen accepere, Don nquaeci immissete, eoU. Strabone I. c.: nelAa I..llll'7]1' ~f(!O

aihijc; , E~ lf C; (j Av(j{(u; noralloc; eEi. Non dicit, &'ut Plinius H. N. 4, 10 (17) de Stryrnone per lacum Cereinenfluente. 20)

Egi de EehedofO, Axio, Ludia, Haliacmone. Venio ailposterins dissertationis caput, Barilariotarum gentern lJftl. d

cedonicarn.

Eos non aDte Leonem Sapientern invcllio (n. 886-g07),in cuius Novella de thronis (Leunclavii lus Graeeo ~ Rom.T. I. p. gz.) oecun'it cpiscopus Bardariotal'Um 21) #.Of TovQ~xcoV'. Leo igitul' 1. C. f~ (16): Tii €)Sf1ur.{)..ovix1/C; eS(J(Ja;llac;

19) Aegas ab Edessa distinguit Plolemacus geogr. 3, 13 (p. 162sq, cd. Wcehel.), ubi seribitur _4irata. Bace tamen Aellca ab Edessanon mllilum distitit 0011. mensuris PtoIemaci.

20) Ludiam llpud·neminem scriplorum Dyzantinorum inveni) 8('(1

Haliacmona, Heet nomine huius non eKpresso. V. Cantacuz.IV, 18.,quo teste bic ll11vius triremibus fere tlsque ad urbem Berrocam na­villllbatur anno 1350,

~H) Horum igitur mentio llllliquissimum simul Banlarii testimo~

nium cst.

13

Hl'0· lVI ace cl 0 n c n.

(SUbSllllt sequc1ltlls ~pisCQpi)' ~ nl(h:((ov~. fJ 0 B[;iJ~ola~,

r 0 d{!ovrovIJm'af;. cf Q Zfif.!f]lrp/l. E 0 lÜxa(J,IJJ(!lu~. ; dJIu/etnavlar; n1:0t ](ue}7:{J/of/. ~;; :nhf.!(J,~. 1] /i 'EQy.ov'},lOJIJ" :) /I.t' tQ. C eT ....)1 <,)1 C

1}10L nf.!JJq/elEf.!EWr;. ., ° .f.liqtCfaop '1Jrof. artov o(1ovr;. /, °4l.~r; l{al <PEVT{Vq€t ~ 0 Bl!-(JJI!-(!lCJJ'~1! Tov(J>1CJJv.

In hoc i l1dice difficill!IP.uß ~st ,5CllSUll particulae ~roL,

quae veterjhus, po~tis pra~'"lrtim, fuit pell mediQ aCVP fnisse

videtur idem quod sive. Vel'Um qtlis lu'hf:1m Hierissnnl ean..

dem fuisse put~bit eum lpont(:l sallctp (Atbo); Glabinitzameandem Cl1rn ,Acr(lceraunjil) O'lovella Leonis 1. c.: J TJ,aflt­ph~IXr; nroL "IIy.I,J0y.liqaVlJlq,r;) j 'l'raianopolin eandem eum Didy_lUoticbp (Alldronici in~ex tlpillcopatuum, in Imperio Orieo_

tali lib1'Q ß. p. ~g5, cd. Ven.)? Particula ;'nn isto aevo

tum bau9. l'llrO adhibita fuisse videhtr, tlbi sedes cpiscopalis

ab aHa urne in aliam transposita erat, sel'vato tamen shuntnomine mbis antiqlliol'is, in huius pulP hrHlorem, Quare

haee particulil cu~ StlnSUm pabet, \11 \geDl epiSCOp(l.tlls (non

eadcm urhs) duplex PQmen hablliss€\ vhleatur, vetus ct no~

vitium, ubi Ilclfcs epis.lmeq.tus tr;HHI!1~1\ Ell'l:It ex l:Ilter;l in ;llte­ram; quod plane apparat ex Androniciani indids loeo modoallato de 'l'raiaQopoli. Si~ ;;..o~ igem eJ;!t quod particulaI{.fI,t in eode/ll !Ildice Leol1is $ap. S.Upl'A aUl;\tQ, llbi occnrritff At.~r; Kat <Plivdv1'Jr; (episcopus), 22) Sc. Lite fel'c eva.,

nuerat; quare episcopatus Rentinil~ tfill1sferflPlltur. Sie

legitllr episcopus tDtUn:1IcWV ~ IX 1 dqaJl~!; 0. ß. SOlills 1>ra­mac), de quP vid(mdus Miehilel Lequicu iu Oriente christ.Tol. H, p. 69' 70' ,4\HA exempla prl'!csta,t Crusius in Turc;o­graecia p. 172 sqq. Simillime, ut hoc UnUm· addam, parti- .cula 1!el medio aevo v!m particlliae et indUlt, col!. Concmo­I'um Tomo X, (Paris. 1644. p. 514): Gum su.o dero vel

22) Alia excmpla hnins usns particulac ;;.o~ prllellct eadernLconis Novella §, 2. l' to, 21. 22, 43. 56. Ubi lamen ulii de Hnaeadcmqnc urbc co{;itabunt, quae sit llnt,iquo nomina vocata cL no­vitio. Sie plane in indice Alldronici I. c, verba x.qun&:1lo}.~. 'iro.KatJ&J.J.« (Cavala) eandem urbem significant.

Dc Bardado ct de gente Dardqriotarl1m. 191

plcbe (i. e. e t plebe) ; quem vocis vel usum nube tQstimo­niol'um pl'obare possum, non volo. Satis crit, cx eodemTomo addere pag. 456. 5~5•

.Ergo Bardariotae Turcaeque Leonis imperatoris divcrsisunt 1 Primo equidem aspectu vix: hoc credidel'im. Namqneparum probabile videtur, duas nationes eodem episcopatllcomprehensas fuisse. Deinde particula lf-rOt. medio aevo ham!rara etiam idcm valuisse mihi persuasurn est, quod sive sellSllvetere; id quod ii qUandOqUe monstrabunt, qui in istas par­tes Novellae Leonianae inquirent, quas citavi in nota. Po­stremo quaedam nalioues apud Byzantiuos haud rara variisnominibus insigniuntur, e. g. Serbi (Triballi), Bulgari (lVIoesi t

Pannonii) t Hungari (Turcae), Cumani (Patziuacitae, Pet­schnegri), Tureae (Persae), ete.

Oppones, tales episcopatumn Indices non opus lluberenotitiis docti~, quod secus in annalillm auctoribus, qui le­gentium ornatusque causa multa addunt, pe!' se abundantia.

Sed primo videarnus de Bardariotis, qui n011 semellantum occurrunt in historiae Byzantinae mouumentis. Erautin palatio Constantiuopolitano eum Cortinariis satelliles, p"i_micel'io subditi, eoll. Georgio PachymCl'e in lVIichaele Palaeo­logo 4, 29 (ad annum (272): Ba(!öar:Eto}rcu; Kat ]f.O(!H'Pa­

l!iov~. Adde antiquiorem scl'iptorem, Gcorgium Acropoli­tarn (hist. cap. 64.), ubi it) castris imperatoris Nicaeni oc­Cl1l'runt Bal'dariotarum sateUiturn teutoria; uude sirnul cogno­seitur, capta a. 1204 Cpoli Bardal'iotas eum Lascaridis Ni­caeam concessisse. Iam vero Codinus (sec. XV.) de officiisaulae Cpolitanae 4, 51: •• ot. OE Ba(!oa(!uiiTat El(; 'Z"~v 'Z"~(;

aiJ}.;~(; 3-v(!a'P.. (statiouem habent). Idem ibid. 53: TO/­

avm EvolJfLam Eflv:Jr:" 23) EvovOvmt f~8V xai oi Bcxflocxf!u;;.

23) Nicetas in Andl'ollico Comneno 2, 10: OuX oE 'Cd vl1ytVO­parpi} (Po(!Qüpur f1aßrJovxo.. PI'O his glossa cmlicis Augustani: 0(111r~!!ö«!!uJr'lr, Non antiquius novi antiquitatis testimonium de Bar­dariotal'llm aulieo roinisterio, quam hune Nicctae locuID, qui velabs(Iue glossa Augustana de Hs intellisendus erat, forum pal'tcll1,

Mac e don i' c a.

'[lU •• 151ft XEl'fJaA1jt; di: nE i! U LX 0P pOefltlt (I'fJOQ1Jf1U)" ",;1,,~

rOVe001:0V (cucurbitinum) OV01U'(~0ltliV()v. hIeß} ibid. 54. :Tov7:ovt; nullu, ni(((f(t,I; 'Kara rhot; ~v'far;, 0fJ a (j t AEV I; (Theopllilus, Michaelis filius, a. 829-842.)fUirOt'Kt'ua(,; 6KEl'3-H lilt; 1"0 (rov) Bu(!liUfltOP EKa­:tt (JE nOT: ap,o V, arp' 0 J xa f Ba (( d'a {Heih a t Kalo iJ P­

1" a t. Idem ibidem 1, 15. (oe mensa epulisqoe imperatol'isI1yzantini): ME,a rovp ,0 mlv7:w; ,ov naladov nolvx({o­

"[(jat xa,a T~P 'fastv aiJ'frov, ItSX({t Kai 'rrov Ba({da(!lwrrov

KIU' cl 'r ~ V n a7: l! t 0 V 'K a i 7: 0 V'r W P l'fJ W v ~ v, ~ .. 0 t n I; '1:­fJ t a'l:i ,dusflxoV'&at Iu,d Ot 'IJJ(lhal, Kai nOAvXl!ovlsov(Jt 1fJaA.­/"OV1:lil;, "ai (Ui" aVT!) 'f0 KOP'faKtOv. ~ n a i! thh 0 t; (11] P, Ei i! 0 V

'f 13 v {j nli l! 0 v at 0 V 1: {Wl: EI-, xai nalw'lo nolvxquvtO'jl

(multos aonos imperatod).

Jgitur Persae hi I1iudariotae essevidcntur. Suaderevidentur Iod Codiniani; quihus accedit maim' ql1sedam aucto­ritas , Leo Grammaticus, Codino mullo antiquior, gui in

Theophilo haec habet (ep. Paris. p. 450.; ed. Ven. p. 558):Tovf€p n(!ou6l'fJvfliV eelirpofJol; nlif!(J'fJt; &fta T:rji na'fi!i avrov

!UiT:(~ flsl!(Jrov XtAUl'droV 1:liUuaQE(JKald6xa, OlEVUP.IiV oli­

'l:O~ 6v rort; tUltuat xUT:a(Jxllvw(Jaq, )tat El~ T:OVllltat;, ä1To"ara~

(m](J{,(t;· of ~tEXi!t T:av 1IV11 AS'YOVTt:H Tov(!ltatflEll­

u'ro V. 24) Vildt hic scriptor seeulo deei010 (Hanke, de By-

eum uxoribllS pulo el liberis, ßyzanlinus quidam ignotusql1e im­perator Cpolin 1t'auslulerat, ut diu post Tzaconum Moreoticorumpartem Michael Pa!aeologus (Georg. Pachymeres in Michaele Palaeo­logo 4,26; coll. Nicephol'O Grcgora 4, 5.). Tzaconl1m vero ministe­rium nauticlllD erat Cpoli, Ban!al'iotarum mere aulicum. '1'7,aconesCpelin prime venere a. 1269.

24) HOI'um Persarum, qui prime in' urbe Sinepe consederant,triginta millia in regnum Graecorum recepta esse refert lncertusConstantini POl'phyrogeniti centinuator in 'rheophilo (Scriptores post'rheophallcm ed. Paris, p. 77.; ed. Yen. p, 5,). Neque aliterIose­phus Gcnesius regum libro 3. p. 59. ed. Bonn, Bina millia in sin­gnla themata s. provincias divisa esse dicunttlr (los. Genesius ntqueIucertm ibid.), Parvum Lconis Grammatici nnmerum (14,000) se­<Juitur quoque Symeon Magister in Theophilo (ScripU. post Theop'b.cd. Paris. p, 415.; cd. Yen. p. 31:i). Zonaras {hist. 15, 29,) ballilt.3,000. CeleruDl regni Grnecorllm provinciae XV e maiori numero

De Bard8l'io cl de gente Bal'dariotanlUl. 193

zantinarum r€lrum scriptoribus graecis. Lipa. 167'], p.678).L€lo.ni ,addo Incertum Constantilli Porphyrog€lniti continua.tm'em (ScriplOl:cs post Theophanem cd. Paris. p. ']'].):

"03T, äXl!H; ~p.w'P 1:~'P nf!0(J'lJro(!I(1,'P nfit!(JW'V (1,trWJ':Tfi!(,throJ' rolJt!fWt "fil(l~t!ro'P'l:CH, sp' Ort; OLE_

a n Li " 1] (1 (1, 'V. Vixit ct hic scriptor seculo X., qui verbafacit de €ladern plane re, quam narravit Leo Grammatieus(uterquescriptor vixit eodem secnlo, quo Leo Sapiens imp.,qui mortuus est a. 912.). Neuter' "ero Tttrcis ulitur proPersis; immo uterque in sua Tbeophili histOl'ia Tureas Pel'­sasque dislinguit, ul diu ante Tbeophylaclus Shuocatta hist.5, 6. 5, IO (ad Mam'ieii imperium).

Reliqui quoque I'erum Theophilioarum scriptol'es Persasülos a Graeeisin ndem receptos a Turcis, Arabllm sociis,distingullnt. Vide, si tanti est, Genesium 1. c. p, 68. 69­cd. Bonn. Ergo stabit Codini testimonium, qui ßardariolasdieit Persas.

Venio aa posteriorem indids Leoniani gentern, Tltrcas.Bos eum Cumanis, in Hungariam, ut voluut, post Magya­1'05 delatis, vel euro Magyal'is quidam uuos eosdemque esseputabnnt.

Missa Dune quaestione de ratione, (luae intereedere vi­detnl' inter Cnmanos Magyarosque, toti erimus ill explanan­da ipsa TUrCal'U1U voce el gente, quas euro ßardariotis Ma­

cedonicis iungit NoveUa Leonis impemtOl'is. Et primo <lui­dem iu medio histol'iae Byzantinae stadio, sc, Comnenico ,Turci sunt lidern, qui Hangari (Magyal'i). Cedrenus p- 596.cd. Paris. p. 46']- ed. Ven.: Tovf; To v~.X°v {; ••• 011r­rq 0 v f; x""oVfL61IOVf; (Turcos • • • Ungros dictos)_ ZOl1ams~nnal. t 6, 2']; Tw" OE To IJ ((" ro ", nop 011rrI! ro 'JI d'r;-

(30,000) consequuntllr, Se<! seeulo X., cuius sunt hi scriptores •Graecol'um imperium in sola Asia hahuit provineias XV" in EnropaXII , eoll, Conslalllino l'ol'l'hYrogenilo de Tbem. Ubr, I. 11, SecllloIX" i. e, Thcophili imp. aevO, arctiores imperii nnes {nisse cxis.­timo,

194 . l\'1 ace don i C 1I.

lao~. Loquitul' uferque de foedere; quod Leo 8apiens,Novcllae nostrae auetor, cum l\'1agyaris contra Bulgaros pe­pigit anno Cllristi 888., coll. Tbunmanno in libl'O eximio:Vntersltc!umgen Über die Geschichte der ostl. ellrop. Völker.T. T. p. i4g. Adde Theodor. Gazam (le origine Turcarum(Leonis Allatii Symmictll p. 123. ed. Ven.).Hosque Tur_cos eosdem esse, qui debine l\'1agyari (1Jfegeri apud CODstan"ti1ll1m Porpllyrogenitum) diccbantul', ex historia huius na­tionis patet, quamdeditConstantinus Porphyrogenitus 'deadministr. cap. 40., col[. 5[. Deinde simile nomen Barda_nius (sie, non Bardarius) occul'l'it in histol'ia Byzantina, COD­iunctum eum nomine TOV(JKI)~, coll. Iosepho Genesio lib. I.(de impel'io Leonis Arnalecitae) p. S. ed. Ven.: Ba(}oa:p/(tJ'trji 7T.U1:f!uu'!f} , i[J Tl)v(Jxl)~ 61llTrJ.1/'lJ. Buie Bardanii Dominiadde nomina similis soni Baraas, Baraanes, codem historiae13yzantil1ae stadio frequentia. Quanquam hall voces magisParsice sonant, quam Magyarice.

Persis (Bardal·jotis) Codini illuslratis, ex me quaeres,quinam vere Leonis Tztrci {uel·int 7 Ei, <tui utrumque No­vellae Leooiaoae populum distinguelldum putat, aut erul1tcaptivi quidam Turcarum apud Genesium et reliquos postTbeophancm scriptores , i. C'. Alliani, qui curn Persis ibidemiungunttu'; aut erunt Europaei sponte descendentes in Grae.-.ciam e tena bOl'eaH (Hungrica, i. e. Turcica)i; incertum,quando. Neo ~agis certum, siotne Hungariae incaHs antal\tIagyarorurn ibi ndvcnfum (a. 889), an ipsis .Magyaris ud..numerandi? Hoc vel'O, sc. Hungaros fnisse, liquere vide·tUl' e vi 110minis Tm'eid in iUo rCl'Um Dyzantinarlllll stadiu.Sed habeo aliufll testern, Luitprandum episcopum in legationeOUonis ad Nicephonun Phocam, Graecorum imperatorem(Mul'atori script. rer. HaI. Val. H. p. 485. ; ad calcem Leo·nis Diaconi ex edif. BOIlIl. p.565): Gum obsideretis (Otto­nes) Bareas, trecenti tantllmmodo Unl5ari iltxt a The$~

3 a I0 ldca m 'luingenlos Graecos comprel~ellderlmt, ct in Ufl-

De ßardal'io eH du sente Bardario.tal'um, 195

{;arlarli duxel'unt. Qitae res; quia pFaspere successit, cam_pldit dllceiUos Ungal'idl'lIJ1&; lHlIllt:llonge Cdnstantino_

pol i in lJ1 aced d nta strililitcr facti·c. Ex quibus, Cllmincattte per angustCf.m redireht viam, lJuadraginta SUltt capti;

({udS nunc.Nicephoi'lts, de Cltsi€Jdia edltetos,pl'ctiosissil1iisque lJ6stibus iJrnattH, patronassibi ci deftws(J1'6S pal'at, al!cÜm .in .Assyria.l1&duc e ns. eum bis Bai'datiolas in l1ulicd ministerio iunctosputabis, incel'tuul; qtiando~ Nliin BlitduI'i6farum i1t sateUi.tutil. al1licorum mentiO' nön aDte fibem seenli XII. OCCl1ITt,

toll. ils; quae eltpOSUinllls süp_ not. 25. Qual'c iutlcti sillt,

bou magis H'1üet. Pi'opteif stitpium qÜlindam aflll1itatem hoclacllllD. putäbis,

QU(j fWllti Nitepborüs Phoc89, qld regnare coepit a. 963.,hös satellites Magya1'O$ sU!ie pei'sonae admovc!i'it, e Lnit­prando 5ati8 ä[iparet. Evenit hete neqlle anno 962., ut falsoopinatm' IHustl'is comes da Malldtl~ in histöt. Magyarica Vol.

I. (VindoboMe 182.8. Val. I. p • .:14.);: Mque ::10M 969J ul

11ai'l'at Lupus PI'O(dSOspata il1 Chl'Ofiico (M ur"atori: SCl'ipl.t. l'Cl'.

Ital.. Vol. 5. p. 40) ~ 11t1iu 969' iiltl'oivit Otho rex ilt Apu_lialli, 1f1,'elMe Manii, et olJsedit (!j1,Üalcfll Barii, iri'ito CQlIa.tC&

Immo aDll(1 968. detleltU' 11'1'1ta Ba:tii 10 Apuliu pt1' Ottonelllob'sidio, eademt(ue an/l0 Ll1itpl'lilidl}m ICßatiEHleUl Sllarn. By_zfll1tillam obiisstl CQ'fjstat * c'oll. vita doctissim~ relliSß (DasLehen llna die Zeiten Kaisers Otlo' U<3S GFossen., Di'csd. X829'p. 536. IM.).

Cum Cumanis Turcas (Banl~lI'iotcs) nostto$, al~i eosdem

esse Sllsp:tlJabttätutt• M.ahr, si tp.Üd video. rrlU'(j~ Leonis

multa Stint antiquim:es Cumanis.Prima ßal'dal'iotatum (TurCOI'llm) in }'cbus Gl'aect\lruu'l

mentio oCdtlI'l'it apud Leonem (a.88&--912). Quaeres,oumis ipse imperator cos in Macedoniam veterts sellSUs I'eeepe.'il,all aliquis anteGeSSUl'ltnl? Leo cum Magyalfisi fJlfi mmo S8!}i •• HUlJsariam hnmisrasse dicllutul', fOflllus halmit, pallio

196 Mac e cl 0 0 i c a.

Bllte, sc. a•. 888. initum (Leonis taeliea. Ed. M.eurs. p. ~83.

Ccdrcn. p.596. cd. Paris. ; P.467' cd. Ven. Zonara/:l hist.IG, 12); deiude etiam hello ab illis petitus fuit (Engel.

Geseh. v. Ungarn T. I. p.547')' Bine tieri potuit, ut ea­!}!ivos forunJ llaetus, fOS in Macedonia iuxta Bardal'iotasCOJlOC8I'ft. Vorum !iberi Magyari DondunJ e.o tempore chJ'i­sthmi eI'ant ; quod secus in Bardariotis et Turcis impel'ato­l'is Leonis, quos Thessalonicensi metropolitae suhiectos vide­mus. TIode alirluamdiu aote Leonis imperium in I'egno Gl'ae­corum seuere debebant; id quod ad tempus paulo antiquiusnos remittit, forsan Theophili (a.829.......842) imperium. Ea]'egnante pugoa eommiss8 dieitul' inter Graeeos Tureosque(Magyaros) in sinistl'o litore Danl1bii inferioris. Fuerantenim saUs diu slltes Graecorum Hadrianopolitanorum multareillia a Chrumo Bulgal'o ad ripam eius fluvii sinistl'llm ab­acta, ubi duce quodam populari, Cordyle, agebant, Bulga­l'is snbditi. Temporis decursu, patriae priol'is desiderio acli,eam repetere conaballtur. Quo cogoito, Bulgari, eorumdomini, Turcos (Magyaros), qui e septentrione horumGl'aecorunL Istrianorum in hodierna Valachia vel Moldaviatum bahitabant, adversus abiturientcs evocant. Fiunt proe­lia Graecorum cum Turcis. Bi fugantur. Gl'aeci, classeByzantiua e Dauubio avecti, in patriam evadunt,' manumforsan Tu1'corum (Magyal'omm) captorum seeum ducentes.Acta haec omoia Tbeophilo regnante, de ql1ibus vidcndusLeo Grammaticus in Michaele, p. 364. sq. cd. Ven. (p.458.sq. cd. Paris.).

Ali..m Turcortlll1 nostrorum s. Magysl'orummanum il1regno Graecorum apud Achridem (Lychnidum) invenire millivideo!' , IIIYl'ici ol'icntalis civitatem satis c1aram, paludem­que Lychnitida, et quidem scculo l1ndecimo. AllDa Comne­na lib1'O IV. (p. 1°9. cd. Jlaris. p.88. cd. Ven.): Tro" nE()i

7.'1" '.AXf!tfJW'IJ ol'KoiJ'1i7:wv ToVfl'KW1i. Horum duxerat 'Taticius, patre cl gente SUl'azcllus (Anna 1. c.); linde

D e ß a r d a ri 0 e t d e gen t e ß a r d a l'i 0 ta rum. 197

tamen coniicere DOUS, mnites eius Sarazeno& vel TUI'cosAsianossensu nUllC vulgari fuisse, quorum Domine passimjam utitur Alltla Comnena. Certe hi Turci Achridenses nOßpoterant iidem esse ae Pm'sae iIli, a Theophilo in provinciasregliJi sui distributi. Tum ellim (a. 829-84'1) Achris eumIlIyl'ico aliis parehat, quam Gral:'cis, qui istus regiones iuitic,demum seculi undeeimi per ßasilium imp., cognomine ßul­garoetonum, recuperarunt. Auxiliares vero Asiani, a Sul­tano transmissi Graeem'um imperatori Alexio I. (Anna liluo5. p. 13,. cd. Paris., p. 110. ed. Ven.) , crant Turci sensuvulgal'i; Turci Acbridenses priaem ibi, sc. in IIlyrico, se­dehant. Turcique seculi X. (Magyari) a Sarazenis, AtticalUGraeciamque e parte maritima vastantibus, satis distingulluturin vita S. Lucae iunioris $. 52. (AA. SS. ad Februar. T. IJ.p. 95. sqq.): TuroaruJn gente incursante Atticam (ProrterhOB Sanctus in insulam quandam propinquam fugit). Sal'a­zeni , Atticam Ol'am simul infestantes, ibidem dicuntur Aga­reni ,item Ismae'litae (Sarazeni). Turci vero S. Lucae fuerenOll alii quam Magyari, isto Beculo turn aliis terris, tumGraeciae infesti. Ergo Turcos Achridenses ac Tbessaloni­censes eidcm Ul1grorum genti assignabis. Ungri vero a Luit­prando memorati Turcarum Macedonicorum populares .essepotcl'ant, cx Hungaria sua in l'egnum GraeCOrllm tum, utalias, irrumpentes; quod non semper ,bene iHis cessisse testa­tur idem Luitprandus, gui nnbis initinm ministerii Ungl'o­mm auliei apud imperutores ßyzantillos primus aperit,

Et haee fel'e argumenta esse videntur, quac nos pel'­movere possint ad discernendos Novellae Leonianae Bardario­tas a Turcis, Nihilominus alia se uobis o1fel'unt, quae fu..;dunt, ut ßaI'dariotas Turcasque cosdem esse putemus. Inbis pl'imum locum obtinet usus particulae #7:0t per(!uam am_bigl1uS Iods supra allalis. Accedit veterum siJentium doMagyaris ud fluviutn Axil1tn (Banlul'ium) h'anspositis, Ma­eedol1iam quidem eUlu Gl'uecia seculo X. dcpl'acdabantur,

198 1\'1: ace don i c a.

nec lamen hflhitabnilt; parva em'Um Inanus COl1sIantiuopolinabdueta est eodern tempore. 'l'urcae vero Novellae Leonia­

nae intes,'o seculo his antiqltiol'es sUllt, ntque inter Mace­dOllillC incolas I'ecellsentur.

Quid mOlla? Novellae Le6nlanae verba 'lftOt glossamrcdolent, qune seculo lx. vel X. hiblli Mn potest, toll. iis,quae supl'a monui de Persal'utll (et hi flle1't~ Biltd!ll'iötui'! se­cundum Cödinum) TUI'cul'Ufnque disCl'ltntoe apud scriptol'csseculi VII--X. Est tarnen haec glossa me/ioris Mtae, iutel'­

pl'etall1entum, lieet diu post Leol1eItl textui inU'usuIll, quodcx sequentlhus llpplll'ehit.

Habemus .revel'll JJ(1I'dal,jotarurt1 Ttirlj1tt'utnqrte DOl11il1eunam nat/ollem l\1?cedonicam, non dtilts. Videatutlmjo­centius In. Papa RumanUs epistolarllin lihl'o 15, t8. (ed. Ba­

luz. Paris. 1682. Vol. H. p. 607):: .Ad Jtaec ipsi Thessalo_

niCl!11.si metropo!i Sltam cmifinnamw prolJittcia1tt, in quasubscriptos episcopatlls speclaliter 'f{.ominibus duximlts expri­mettilos, viclelicet: Citrensem, Beriensem (Bcnoe­ensem), Part:larlelzsem, 8erviensem, Platamo_

nelUCtlt, Langart:lensem (Langadensem), .I1drame­r ie nse rrt (Ardatrtel'lensem), Ne ris te ttsem (Hierissiensel1l),cl Ca $$ a 1t cl r e Ii $ e nt. Hie inde1i:, tel'110 {cI'e post Leollisimpet'ium seculo sCl'ip{us tum, crllli Latini impel'iull1 Byzan_tillllln tcnerct1t (ab a. tM4) , Leöniänum indicem fere :i'epe­tit, nil tamen aclclitcunenti ltabet at Leonianw, el Pärcla­

riensem quoque episcopatant nude lJU!IItorat. Quod soIommihi documento est, B,u'daridtall Leollis a TU1'ds non divcl'·sos esse po:tlltldÖIl.

Vctum sel'ltelitilIll1 lnefmj maxime cotdirrnat PöuquevifliiIlOStri aUcforitas, qui Bardal'iofas Macedonicos, veternnl po­steros, in Macedol1ia ipse visitavit. EI'go vi!' eXilntllS in

Voyage de la Grece, Ed. n. Vol. nr. p. 74. sqq.: "Je vo­nais de fa11'c des cOIlquctes geogru]lhiques ell explol'i.lnt Ull

pays nouveau pOUl' Ia sciellce, et eil l'eLl'OUVallt an

De Bat'dario el de gente Bantadotarum. 199

de Ja poussiet'e de quelques vilJes anciennes, Jes Guebl'eslJardariotes, qui sonl etahlis dans Ja MaccdoillC depuis lebuitieme siede de ootre ere 25), et je m'eloignai en meditantd'autres decouvertes. Plein d'espcl'ances, je revins jusqu'auIjont de Smighi, d'ou je marcbai pendant quatre lieues ensuivant la base vel'doyante du mont Bel'mius, jusqu'au bOUl'gde Bogotziko, on Dons nous reftlgiames BUX approches d'un orage,(pli commem;ait a eclatet'. J'appris des habitants, qlli sontd'origine Bardariotes, mais restes chretiens, que da pere eufils tous sont mli<Jons, exen;ant leuI' metier a CODstantinopleet dans JesprincipaJes villes de l'empire, on ils S011t JJarfbisappeles en vertu cl'ordres supel'ieurs, cotilme les soutcl'J'az­zis de Ja Londgiaria.ll Idem ihidem in nota p. 75: li Onserait d'apres cela embarasse d'expliquer, comment ces treJitemille Gueol'es, qui llvaient pOUl' eveque le prelat de 'Poliana

(aujourd'bui Cogliana, ville ruinee voisine de Cara - Venia),sutfragant de Thessalonlque (Ol·jeus Christianus) , padaientle lure - tatare ., puisgue j'ai 'lIU des ftagments des evangilestmduits dans cette langue pOllr kur ltsage, lorsqu'ils etaientchretieos. Mais cela s'explique: la langue des Sassanldes,dont ils descendaient, etait le pehlvi, je le sais: Inais Codin(p. 56) clit, que les Bal'dariotes adressaient leur felicitationsa rempereur en langue turque, Oll bien en persan [loCUIn su"pl'Q dedi pag. 192..],« Idem ibidem: ll:Ne pounait - Oll

dil'c plus l'olsonnablement encore, que les 30,000 guel'fierspl'ovenaient des tribus turcomanes, qui, tont eIl adoptantle culte du feu et la religion des Perses ., pouvaient cepen­dant, avoir eonsel've Jeur langue; car les mots H!J(!uat, HE(J­uunt, '.A{!afJu1f:i, Tov(!xun:i sont synOD)'meS pour les By­zantins, qui ont derit saris critique ni discernement?«

Persos et Turea,;; a Byzantinis Scriptoribus seculorurI1VII-X. veJ'e disCI'clos fnisse, supra lUonuimus. Arahesne

25) Mfert in nola flllosd:rm ByMoHuurum lotoS' tle flanlariolis,a nobis (Iuoflue supra cum aliis ;AHa los.

200 Macedonica.

(Sarazeni) eUlU Persis Tll~cisque eonfusi ab iis fuel'in! ~ e:<­ponere hoc loeo non lieet.26) Sed eoneedo Pouquevillio

doetissimo, aevo COlllnenorum et sequentiJms usque ad ca­

plam a Tnrcis Constantinopolin modo Turcas 21) OCCUrI'ere,modo Persas, ubi sermo est' de solis TU/'cis hodiernis s.Osmanis. Inspice Annam, Enstathilllll, Nicetam, Acropoli­tam, Paehymerem, Gregoram, Cantaellzenum, ut alios omit­tam. Puriorem sermonem sectantes scribeJ)ant Persae,'Vulgarem Turcae.

Qnod vero Poucluevillius de Bardariotis habet ut Tm'­comanis (Tllreis), id unice verum est. Testantur hoe evan­

gelia ilIorum Christianorum in linguam Tureo - Tataricamconversa. lam videbis, quam vera sit glossa ilJa NovellaeLeonianae (~7:0t TOV(}ltOl). Erant Tllrcae stirpe, reli­gione Christialli. Ergo ~'t:Ot revera erit sive.

Sed Persas ct Tm'cas discel'nunt scriptorcs Leoni imp.coaevi, nostrosque Bardariotas vocant Persas. Scio equidem.Pm'sas illi sCl'iptores eosdem puto dixere, qui priseo aevo.Partbi vocabantm', a veteribns Pel'sis discel'nendos, Scythasex Asia boreali in Persidem delatos, et Persarum in regnoipsoque nominc suecessores. Anonymi apud Chalcondylam I.

5 d P · "E .1" n' Q. ., .." ,p. . e. ans. : PLOt uB Uf!VW'P anOrOPOvf: .L OV(}Y.OVf:

tpuru'v lilvat. Ab his Tureas histOl'ia Byzantinorum coaevanon rara d'istinguit ut hostes. Recte. Turcae enim ut liberi

nODlades I ut eognati Curdi, 28) agebant, modo his, Illodoillis operam suam vendentes, saepius vero praedantes. Unde

tamen non consequitur, stirpe diversos fnisse ab iis, qui

'26) IncerH sccllli scriptor , Damascenus> hypodiaconus ct Stll­ditcs Thcssalonicellsis, in homiliis neograece scriptis sive The~

sanro (Venet. 1603. p, 513.) Arabas, qlli a. 904. 'fhessalonicam ce­pere, Tmcl1s dicit, ubi verba facit dc S. Demetrio, Thessaloni­ceusium Rossorumquc patrono.

2.7) AnLiqllissimus aevi COlllllenici scriplor, Theophyladus Bulg:.,Turcas memorat (pro Persis), epist. 26. (Opp. ed. Ven. T. HI. p. 661).

28) Dc Clltuis Tmeisque cognatis v. ThcodorulIl Gazam i!~

Origg. 'fure, (LCQuis Allatii Syolluicla. 1'. 12 I, cd. Ven.).

n e ß a l' cl a rio c t cl c g c n t e ß a r dar i 0 tal' u m. 201\

seculo IX. Pel'sae vocahantur. Imma id ipsum, (Iuod dl\lillgua Tureo - Tatariea Persarum ßardnriotarum Pouque­villius tl'adit, eoll. additamento Leoniano ';i.ot TovQxwv; darotestimonio est, Pel'sas illOll, seculo IX. in regnum Gl'aecorumi'eeeptos , non minus Turcas stirpe fuisse, quam Turcas turnIJl'opl'ie dictos.

Persae (Tureac) illi Dum iam tum .CIll'istiani fuerint ~

Cllm in l'cgnum Graeeorum recipe1'entur, ncene, e seripto­ribus Graecorum non liquet. Prius tamen milli probabileest. Eorum certe dux ThcophoJlUS (nomen viri pl'istinums. Asiatieum ignoro) in Aula Byzantinaedueatl1s Christia­Dusql1e fuit; ef Theophilus imp. Persarum geuti libel'a cumGraecis connubia (6ntraf.dav) eoneessit (Constantini Porphy­rogeniti continl1ator 'cap. 21., in Scriptt. post Theophanemp. 70. ed. Paris.); quod non aHter fieri potuit, ql1am si Pel·...summ quuedam copia tum Christi signa sequebatur. Ututstatuas, fine einsdem seculi, quo in rcgnum Graecorumtransierallt, ChristiaDi fuere ii Persae, qui in MacedoniamI'ecepti fuerant, eoll. Novella Leonis. De reliquis illol'umreceptorum eorumque posteris nil proditum videtur.

Nomen suum Banlariotae a fluvio Bardario accepissc vi_dentur, quam Codini reliquorumq~le GI'aecorumsententiamfuisse nuUus dubito. Poterallt tamen lluvio ipsi ex se no­rnen dare, quod certe nee Slaviee sonat, nee Bulgarice.-Quid? quod Tureieam fluvii etymologiam Hadschi - Chalfaprodit in Rumelia et Bosnia p. 87. Adele Nos supra p. 186.Deinde non uuus tantum' TUTciae flllVius ab aceolis nomenaecepit; ut Strymon (Struma bulgarice) Tl1l'cis modo est flu­men Marmar, ab oppido quodam medii aevi Marmario,modo flumen Orfan, ab oppido Orfano; neque aliter vete­rum laeus Cereine Dune audit Takinos, a pago vicino Ta­kinos. Sed de his alibi agam.

Hoc mihi certum esse videtur, Persas s. Turcas Theo­

phili impemtoris ad ipsum Axium (~ardarium) initio trans-

202 Mac e J 0 11 i C a.

latos fuisse. I-Jinc forsan originem traxit Turcicum oppidumJcnidsche - Pardar, inferiori Bardario viciomn (HadscIJi_

Clmllil 1. c. p. 85.). 29) De superiore Bat~dariQ, vel etiam

medio, nolis cogitare, ut .sede pristina advellarum. Nam­

que seeulo IX. ista Maeedoniae pars Bulgariea fllit, nonGraeca. Nune ex oceidente Bardarii, proeuI ab hoeflumi_ne, habitant, in oppido Bogotzico, ad Haliacmonem (Pou­

</uev. Vol. IJI. p. 74.) ; 30) in oppido ./1llaselitza e meridieBogotziei (Pouquev. Vol. IJ. p.'5og1, et in pagis quihusdamex oceidente et septentrione urbis Castoriae (Pouquev. Vol.

IB. p. 27')' Qui prope Castoriam VerS8lltur, nune sunt Tllr­eae religione (Pouquev. T. 111. I. c. p. 27,), seculo forsanXVI. a sacl,is Christianis vi aversi.

Urbs eOl'um episcopalis Poliana fllit, hodie, ut Pouqne­villio videtur (Vol. III. p. 75. not.), Cogliana, nunc everSa(Tab. geogr. Lap.), prope ad Haliaemonem; e septentrione.Indices episeopales Leonis Sap. atque Innoeentii III. idem sua­dent, si ad ordinem episcopatuum ThessalouieensioDl diligentiosattenderis, quo in utroqlle indiee enumerantur. Ad seeu­Illm XVI. Martinus Crusius in Toreo _ Graecia habet episco­pum, qui se- subseripsit int'rry.onor; flO},EUV/V1'j1); Kui BUf/Olro­

(ltI:WV, uhi IloAulv1]C; Iegendum et BUf!cluf/UJJ7:wv, eoU. eo­dem Crusio p. 287" ubi alia subseriptio bene sie se habet:(} flo}.u;'v1]C; n'f/o'alftOr;. Eadern sulJscriptio iterum oecurritp. 308. Sed autographo inscriptum erat: 'Enl(fKOn~ 8EUCJa­

}"ovt';nlr;, flcol.wvlv1]. 31)

Quando Poliana destructa fuerit, 110n eonstat. Quod

~9) Idem Turcicus scripLor Bardarium inde ab urbe Jenidsche­Val'dal' maiorcm fied narrat. Er!:o "Ix eadem esse poterit baecurbs cum tUl'dca ul'be JCllidscke (Neapoli dixeris),_ prope ad Ludiaelacum (e septentl'ione I'udermn Pellac) , eJuae eoclem Domine iamad annulll 1430 apud 10. Anagnostam occurriL (Darrat. TUl'e. eap. 20).

30) Alibi (Vol. H. p. 391,,) Pouquevillius cos nune ad Axiumhabitare dieit, nil uocumcnti alfcreus.

31) Paglllll qllelldam Poliana ad medium Axiulll invenio,. quiLamen alicnlls est a nostra lraeLatiolle.

Dc Bardnrio ct de gente Bllrdariotarum. 20~~

enill1 Cl'usius eall1 ll1emOl'at, jnde 110n conscquitllr, Polianamsec. XVI. superstitelll fnisse. Poliana nomen veteris lll'bisepiscopalis, ut in aliis medii aevi monumentis, significare

potest. Quid? quod diu aota (!lee. XI) ilIa l'cgio pessim~

habita est a Normannis crllciatis, qui anno J097 per regnumGraecorum proficiscebantur, terram Sanctam peteotes. Iiprope Castoriam, et qlJidem ex oriente eius et mel'idie,castl'um haereticorum, in Pelagonia situm (qllae usque udHaliacmonem patuit aevo medio), igni ferroque everterunt,de quo praeter aHa scripla videantur Gesta Peregl'immtiumFraneorum Cap. 4. (Gesta Dei pet' Francos cd. Bongars,).Verulll in hoc ut in alias huius dissertationis partes ii dili­

gcntillS inquirent, qui istam qllandoque Macedoniae partemvetcris geograplliae gl'atia adihunt.

Bardariotal'Um episcopatum non affert Cousincl'Jus initinerc Macedon;Co Vol. I. p. 48., sc. potiores puto mcmo­rans, non orones Thessalonicensis praesulis suffl'aganeos.