EIDendationuJIl AristoplianearUDlSpeeimen H.

Poslquam iam in ea qllae es! de emendntione NubiumArislophanis anle hos viginli menses a me edila disserlatione,quam in cmendando poela seculus aim rationem ae viam, Haindicavi, ut inde facile iudicari posse!, qllomodo Iibrorummss. llllXilio ulendmn esse censerem: nune, ubi Equilum edi.lioni nuper absolulae brevem qUHnuam disputalionem quasicomilem addere conslilui, qua ca, quae aut cx codicibus autex mea conieelura novavissem, qllam oplime possem mllni­rem ae uefenderem, sUIJCrVllClmeum profecto habuissem, can­dem rem ilerum aUingere, nisi a quibusdulll minus recle ca(lURe dixeram inlellecta esse cogllovissem, Ilaqlle hoc pri­mum eos qui haec legenl seire alqlle lenere velim, semperme oplimorum Iibrorum, impl'imis Ravennalis cl Veneli, auclo­fUalem lanti aeslimavisse, ut omnes eOl'Um lectiones He­rum Hel'umque quam diligenlissime cl accuralissime perpen­derim el nusqllam ab oorum scriplura reeesserim, nisi ubime aperla (Iuaedam cl inevilabilis ut Ha dicam necessilas idu! [acerem cogel'el. Nam iIIos Iibros, si universos specle­mus, lanti [aciD, ul ne errata quidl'IU eorum plane inutiliaesse arbilrer ad veram leclionern indagllndam: immo vel'O quicausas depravaliollum veI levissimanllll, quae in ilIis inveni­unlur, penilusperspexerit, oum demum fabulis poetae, qua­tonus hodie id liel'j polesi, prislinum splendorem reddilurum

WM. r. 9l~llfl. ~. 8. IX. 32

498 E mend a tiones

esse existimo. Sed ut omnibus celeris codicibus iIIos si neuHa dubilalione praeferendos esse ccnseo, Ha eOl'um nonpluris racio f1uam ipsius Arislophanis auclorilatcm; ncqueideo, quod oJllime in illis veram carminum Arislophaneorumformam sel'valam esse al'bilror, puriorem cl mcliorem nun­quam fllisse conlendo; ul is, qui poclae comocdias edilurussit, haud rara vel omnium Iibrofuln vesligia relinquere alqueeUam conieclllra verum eruere cogalur: quam elsi difficilemesse cl proclivem in CHores viam libentcl' concedo, lamenincundam ccnsco mullfl quidem cum verccundia el circum­srecHono, sell eliam forli el conslanli animo. Quam si forle

in Nubibus non semper felici Cllln successu ingresslls sum,ingenii potius eam clIlpam hllberi velim, quam oslenlalionis cltemerilalis.

EI primUlll quidem eliam cx Equitiblls aliquol Havennalisdiscrepanlills excerpam, quibus Illculenlissime in Hs locis, ubiex pronuntilllionis ambiguilatc leclionis val'iclas profecta esl,paene nullam esse praeslanUsshni illius libri auclorilatem do­monstretur. I'ropol1am vel'o ex saUs mullis ca lanlum exem·pla, quae auf vitii evidenlia au! aliam qllal1dam ob callssampraehw eetera insignia aul memorabilia videanlur.

Confundllntur 1) al cl E: 137 ;w.t' IIflallfIJ9 (pro XEIIQUlIfIJ9),

1 dfhl'J1:u'wv ('/18IJIJEWIJ) , 321 1I1'a1OJI (pro bEOI'),

487 XEXf!U./,OV (;rai x(Jaylh,), 589 (Erat(,!a), 788rErb'17lJE (rEriIJ17cTUI), 1141 lJy.il/Jl.taHat (ay.El/JaaHE).

2) OV, W, 0: 147 Hu'wIJ (HEi'OV), 289 iOIJ 110,01'

(ro ,'rorol;),

529 oO{Jol' (dwf2ot), 560 aOJlluf!cx,rE (:10 VlJui(Ja Ui) , 597Elt;ßovf,ar; (dr;ßOAI10, 764 rrov O~ll01l Troll (TOIJ o. TI!J,),

flog ujrpHa},}uJl(Q (HJIfI8uA,UlOlw) , 1276 WIJ (8IJ), clsemper fore (.!'tIW pm Jva.

3) 01, H, t, v, 17: 19 cJwCfKUNJ'lx111J11l9 (lJ"waxavollu'Cf119),

129 OrtlilI07H»)"79 (CHVllllHon.) 138 1'11' (1]11) 352 xu­

nrAwn:'la,ulil)lP' (ul,nrAWn:W/l.), 443 darflClu'ar; (dlJr(J(A~

Htar;), 547 ),lllatT:'llJ (J.1JI'Ut'n7'1), 646 Ot ö' (/1 cl' recle

Frilzsche), 65 t EXExtNiIJ(J.V UY.EX~I'EIIl:XV), 709 nflv'C(Avtre

Ar ist 0 Pha n e a o. 499

, 727 <', "_t' I <' "-~ ('0 rr,(nf!v.al!~(([J) , tV alUlJe; 1. e. tva tUne; pi tV

H'Ofi,) , 749. 1137 7lVl!.I'~t (nvx'/It), 790 u/-ld,'OOIJ (a/-lv­l!WV), 798, 963, 964 (011) o~ (JEl') , 841 av (aot),

843 mvrt' et nOIJlOW (ravln et naowhJ), 1034 Ot(;(­

'Alxoov (Jw,ÄElxwll) , 1221 '1(1YI;~HO (d(!y.) , 1225 .Ot

(rv), 1238 naAtp (nuJ,'~'1l1), 1246 1Hal1rOTJWAIJr; (- HÜ1264 U~{;cfE1V (ddrJ'uv) , 1311 xa8/il'atJat (y.a:T"'jG:Jllt),

1348 al!.tuJtOP (OlW:.iOE10V).

4) :T, ~, (j: 131 olJrol1l (ftr; ot'i1:oal) , 508 111'uylfuaEv

(~jJclYKa~EjJ), t 148 dllreyKclaw (JllaYKd~oo),

5) 1, J: 1032 E~fAHat (BgEdHIU).

6) y, x: 1056 ys (Xli).

7) In Iiteris vel coniungcndis vel separandis erratum est:389 I-mAd~lJlr; aavrov (Iuinjp), 652 rawl, (:T'(1Jla), 680.Jn~(Jlinvnna~()prQ /-U (17nEI1EnVnn(l.~oP rs /-u), 1018

1ll1oa:Ts - Ven. n(J0a8'EP - (n(Jo as8'IiI;)l 11 06 '/-11111­

81li (JU] 'a8'uJ), 1340 '''11 y,}.,1]aÜt.t (rr,p'l(A'll1l~I,),

8) Verba non saUs inlellecla val male audita aut mutilavitIibl'81'ius aut emu aHis commulavit: 267 SAErOI! (l!t-1d­

A011), 283 nOU (nronore), 287 lIarul((Jcl~o/-lal (xcmn:E_

x(Ja~o!-lat), 301 dJEy.aU;t;ToolJ 3EWV (JJeKuruitovr; Troll

tJeWV) , 41 9 XEOWV (x.dHtroV), 437 xlm'w; (KUIKIU!>'),

454 yuatfPYli (YU(Ji(!t~li), 468 (Jt1!lrpV(Jw/-lli8'a (av/lrpv­

aW/-LEva) 1 529 Ih)~l' EI!), 532 otfx Mvror; (ovKsr'

eVOI!iOr;), 545 so 110 Jjalt.' {ir;l1IJO~(JaO, 580 JllCUUiYYH1­,tb'otr; (Jllsar/,c,ry,), 616 J).o),v~at (6110AOI..) , 668 8.'(11t8"), 736 oF (oiot, gcminaliollcm esse dklanlis ra­tus) , 789 olii,eao!WOI oVNlJ.Er; (JÜHi.a!-lll,(J{v l;lA.li!>'.

quum cnim qui diclabal, JEAEuot-!ltaldixissct et l!spd_xvaTl,Hip a se omissum esse animadverlclls ullimamvoois syllabam adieela Iiterula i1cl'avisscl, ulrumqucscripsit librarius), S8Q ßaAa1'Tlotllt CUm Ven. (ßA.uv­

rtOWt) , 130'1 llOI'llf.HJJ' (/-WX8'll(!ci!') , 1368 1)no}"t'nou;

(t11l0UOllOU;), 1371 eYYI1I;1/JE1:IH (liYyEYl1fi.1/JErW),

His pracmonilis ad ca ipsa Iranseo, fIlii\{) in Equililms

500 Emendationes

mulanda esse ecnseo. Omissis vero omnibus, quae aut inedilione iam ila firma vi , ut ampliorem düfensionem non dcsi­dereot, aut inm ab aliis proposita lamen primus recepi, calanlum commemorabo, quac a me ipso excogilala explicalionealiqua egerc videbanlur. Quanquam cnim olii angusliis nonHa premor, ul luno, quum Nubes emisi, lamen non ea mihisllppelit Iiberi lemporis facllItas, ut ulliversam mcam in arIecl'itica ralioncm accuralius cxplanare cl ud principia qllaedieunI fonlcsque redueere liccal; ne iIIud quidem mihi pcr­missllll1 est, ut praeter hoc ipsum quod ago eliam alias Ari­slophanis fabulas respiciam ct ex ilIis corum quac profcrammunimenta repelam; sed nune quoque cogor in Equilibus ae­quieseerc ct ca lanlum promcre, quac ad emendationes mcasin cditione propositas perlincant.

Et iniliull\ quidem faciam ab iis, quac aut cx !ibrisipsis recipi aut ex eOl'lIll1 indiciis facile invcl1IrI poleranl;deinde ca I'ccensebo, quae etiam contra codicum auclorila­tem mulanda esse vidcbanlur.

1. Promisit Dcmoslhcnes Insiciario, vrevi lempore ellmsummum Athcniensillm imperalorem fore lolamque rempubli­cam suo arbilrio gubernatumm. Pamm cl'edenli confcl'losspeclalorum ol'dines, foruOl, portus 1 comitium, curiam, pry­taneum, deinde mare Aegacum insulasque, lolam deniqucoram maritimam a Caria usquc ad Carthaginem perlinenlcmmonstravi! ct haec omnia eum ad Iibidinem vendilurum esse

\

indicavil: ,'/rillt rUf!, inquit, cJl; /; XJ!IJOltOI; otJiooi /..irEI,dlJ/lf! rdywror; Cv. 177). Vix quisquam de his verbis dubi­taret, nisi codex Rav. miram exhiberet discrcpanliam: inseritenim onwc; post rel.{!. Inesse quidem pcrmulta in ilIo Iibroaddilamenla salis inepla ct supervaeanea nemo negabil, quipaullo accuralius eum inspexcril. Veluli in ipsis Equilibusnonnulla invcniunlur, ({uae summo iure edilores rcieecrunt.Sie v. 1248 nemo, opinor, Dindorfio assentielur, qui, quuinRav. cxhibcat: Ol!lOt lWl1ocYal(twP, 1lEllf!aWeat rou fJEov 'Co:Uarparop, cicelo verba 7lEllf!axTat legcndum esse coniecil:

Aristophaneae. 501

ol:uot XaXOOUlfUJJP, '(;OV :TiiOV nJ :TeaepUt 01'. Nam iIIud ){«1I0­

JalfUJJV nalum est ex recordalione duorum similimn versuum1206 QI:UOt XUy.od'al~WV, thlE(]Ul'(Xld'iiv:t~a()f.HU cl 1243 ol'ftOt

xa:x()QCliflW1J' OVKS.' oJMv df.t' srw. Neqllo magi.. quisquamv. 1250 propterea, quod in Bav. ant:tE i1eratl1l', emendulio­nem vlligalae seripturne quaerendarn esse suspicabilllr; orlaenirn est iIIa discrepalllia ex i1eraLione eills, qlli ex alltiqui­ore aliquo codice verba poetae Iibl'ariis sCl'ibenlibus diclabat.At plane alia est Imius loci raUo. Tanillm cnim abest, utövrw\; aliunde male iIlalllm sit, ur aplissimllm ct accommo­dalissimllm esse ilIis ipsis verbis videalur, cum quibus con­iuncll1lu ost Nam quum summis suis pl'omissis Insicial'iumparum confidere intelligat, validissima arfirmalione Demoslhe­nes cavendum esse exislimat, ue denuo iIIe da valieiniorumsuorum veritale dubitet. Quapropier ovrw\; omnino videlurretinondum esse. Quaeritur vero, quid dcindc ciiciendum sit.Qua in re non possum non discedere a Dindorfio, fJlli sublaloverbo 16j'H coniecit: rlrJ'H rci(1 ÖI'TW;, wr; 0X(1'iCJ!dJ\; o{}roat'.Ego pOlius mendum lah~re exislimo in yoee oln;ocri, cl scri­pium fuisse in Iibl'o aliquo vetusliore: j'irP/it ,'al? Ol''f w;,wr; 0 X(llJrI/lOr; (J 0 t leyEi. Quod quum prolHlnlialionis ambi­guilale oommulalurn esset in XQ1}O!t!)(; at 'AEyu) Iibral'ii mistud quasi reliquias esse opinali oblilcralae cuiusdam vooisol~'HJal reposuerunl: ii VOI'O, qui Ravcnnalcm libru!ll vcl alinm

ei similcm dcscribebant, versum viliosum esse unills iumbiabundantia animadverlenles ol'rwr; eiecerunt: lfuO faclo scri­ptura hodie vulgala exslilil. - Oe genm'e versuum dixH Por­Bonus in praef. ad Hec. (cd. Lips. aller.) p, XXXIV.

2. Habet aliquam clIm co <Je CluO modo diximlls loeocognalioncm v, 517. Quamquam enim ca quae ibi legunlm':1l0AAWP YCt(l (t11 l1fl(1u(J(inwl' at~r?v (;}JrOI1; XfI.{paUO;;al, aplis_sime diei pOlel'l.mt) lamen susJlioiollem mo\'cl, quod cl Ra\'.cl VOll, post oUrOI\; aHam vocem exhibent: iIIe cnim oA/rOt\;mil/v, hio (jAlrOt\; ~etll' Imam hoc loeo mera haee esse Iibl'il­l'iorum addilamenla vix ausim dicare j (luum pracsel'Hm, sL

502 Emelldationes

ilJud nallv cl 11°17 vel potius oli in unnm coniungas, optimusversus anapaeslici exitus effieiatur: aJJyol~ nUI!V cT~ Xafil­

cr(J,ai}-al. Quod si receperis, mutalione opus erit in prioreversus parte: itaque lcgendum censeo:

noUwv Q' u vr ~ J! nel(UtIJavrwv dUyou; 7l ci l' V 0 ~

xar.;ll'aua[fw,

Quum vero pro J' scriptum esset OE vel 01, hiatus vilandicau,sa librarii aUr/iv post partie, lw(la(J(lJJrwlJ ponendum essepUlavcrunt: quo facto in recentioribus Iibris fulcicndi versuscaussa primum i1lalum est rU(I, deinde eieclulll ilIud 7l(1vv

oli, in optimis codicibus solis scrvatum,3, Quanlopere dc Graecorum poctis scenieis, etiam de

Aristophane, meruerit Porsonus, vii' .sagacissimus, vel tironi­bus nolum est. Eliam in Equitibus ille ingcnii sui satis mullavestigia reliquit. Quorum non levissimum iIlud mihi videturessE', quod v, 365 pro Hs, quae vulgo ihi legunlur, EYW OEr' ESE},W aE ex codicis Ra\'. scriptura (Byw J" S;EI.J.irsW) idquod sine dubio vcrum est EYW os y' 6~SI.;W (jE egregio acu·mine elicuit. Nam, quae eius fuH sagacilas, optime Iibrariumaliquem sCl'ipsisse pCl'spexcrat 6,/00 J' 8{;SASW, quum aulernanimadverlisset, omissas a se esse dllas lilerulas {; y' (seri­pserat enilll J' pro Js r'), in mal'gine Iibri iUas adiecisse;eum vero, qui codicem describerel, qua liIerae iIlae perli­nercnt, 110n perspicienlern, male eas in vocern E~E),~W intu­lisse. Quo fnclo conlinuo orlllm est ESfI.Ey;w: cuius verb i

quum in. arsi posila esset syllaba secunda, imperilus aliquisIibrarius Iiteram }" duplicandam esse pulavit. Est hoc egre­gium quoddam exemplum acuminis ct pruclenliae in expli­canda variae scripturae origine. !\'liror vero virum excellen­tissimllm non cadem sapientia esse adiulum in alius euiusdamlopi perspicienrJa natura: in qua eandem prorsus adhihendamfuisse eontendo viarn ae rationem emendationis. V. enim787 olim vulgo legebalur: TOlh'o I'E Toi:l?,lov (l!.17[fw; hn:llJ

rEvvai'ov Xat' tplAOOWtOV. Veteres ediliones omnes omilluntBUHl' et post 1'8 addunt uov, uov cliam Ven, At Ruv. l11utulo

Ar ist 0Pha n e a e. 503

verborum ordine: TOÜHi 11.1 lOt' a' a}.1]:Tw, ullTOVp101l. Quadiscrepanlia ex parte tanlurn usus Porsonus id circeit, quodadhllC in edilionibus p(mnansit: loiiro r8 'lot aov 'lo:';(Jrov

aA11:TWt; IId. Quod quin commode diei potueril, dubium essenon polost : altamon vormn esse nunquam milli persuadebo.DepravalUll1 esse islud uli.ov(I,'lw c! reponendum pro co";OV(lroli apparct. Sed unde syJlaba LW flllxisse videbitur?Nimirum homo a,liquis semidoctus, qui in lIbris velerum P06­tarum describendis vel emendandis operam posuera!, bialumaov nnle vacem UA1J:Tw, rerri non posse ralus dipbthongumcxlerminavit: iam vorn metrum claudicare qllum aut ip50 autalius animadvcl'!isset, ov in margine adicciL; quod quo perli­neret qllum i5, qui eodicem Rav. cxaravil, non intelligeret,eum voce 7:0VprOlJ conillnxit, mutalo ° in a, Ha tamen ip5eda seriptllrae probabililate dubilal1s. ul aecenlum addel'e nonauderet. lam voro, opinor, apparebil scribendum esse:

Tovro fe Toi aov (: A11 [; w~ 7: IJ tf f! r 0 v 1'81'vatOIJ Kai

qJt 'AOOljfJ 01>.

Ceterulll neseio an in Rav. legaLur OVl:ovqyolJ.

4. Haud rara seimus egl'egiam adolescentium poslmodoc1arissimorllm indolem ab amids val praeeeploribus, quanluminde patriae decus aeeessurum esset, laelanlibus iam matureperspeelam esse cl eollaudatam. Sie Insieiarii iam pueri in­genium fuluramque magnillldinem ngnilam esse cl eommen­dalam ab a!i(IUO popularillln iIIomm oratorum cborus minimamiralur: salis enim cerla p05lerioris gloriao vcsligia in puerolaluisllC: da co, qui tam dextere cl ingeniose coquos hirun­dinis mendacio deceperit earnem(Iue surreplam inter nalesabsconderil, nihil magni et egl'Cgii expeelad non potuisse:v. 428 iJiji,ol' r' arp' oi 'gvJII1YI'W' ort/i 'mOO(iy.flt; 8" ~(!1Tay.oot;,

xat' 1Il!l:a~ (j 71{JWXl:Ut; cixCI'. At Hav. omisso [;' Voci'H~tiac;

arlieulum addi!: Hai' 7:0 X(JEU' ;) nf!wy.ro~ elxev. Ex (ruadiscrepanlia apparat aliam in veluslioribns Iihris scripturamfnisse, eamque rectiorem, quod cl articulum, (lllO earcl'e "ixpossumus, haberet ct pro eopulationc scnlcntiarum op~osi-

504 Emendalionos

tionem h. J. mullo apliorem inferret. Co gn 0 vi t i 1Ie a Ii_qua n d 0 I e A t h en i c n si um rem pub 1i c am s d m i ni­s t ra IU rum es sc, qu 0 d pe l'i u rio f ur t i s us P i 0 i 0­

nem amovere non clubitavisses 01 larnen illoi psol e mp 0 re ca r n c m surr e p la m in Iern a te s sc i_te ab s c (} n d i cl iss c s. Inferlum est r-al, nalum forlasse exposlrema syllaba voeis l;(,mar-rot;, ct addendum d' post r-qicu;,quod snle arliculum 0 facile polorat excidcre. ltaquc scri­bendum erat:

öWl 'nlw(lXtilt; ~(!7CaXWr;, 1: 0 lt. (i 6at; 0' {j ll(Jwxrot; dXH·.Nempe milli quidom hic ut soxcenlies a vom aherraro viden­lur ii, qui obscoenilales poelam caplasse opinanlur cl verbalt.(JEat; {j ll(!wr.rot; t:lXEv de ncscio qua [Dada libidino inler­pretanlur.

5. In Arislophane cmendando iHud probe lenendum esseconlendo, la!ia addilamenla, quae vel'suum elegantiam COI'­

rumpant alfIue defol'lnent, mullo saepius occul'I'ere in vetu­stioribus Iihris quam in recentioribus. Quum elliln Iib1'31'iivelusliol'es id polissimum agerent, ut pl'islinam !ibl'orum fOl'­mam {!Ilam accuralissimo cxpressam posl,oris trarlerent, velaperle corrupla cuivis conieclurac probabililali praeferentes:posleriOl'es hoc magis speclaballl, UL velerum imprimis poe­lamm opera quam cmendalissima propagarcnl, mullo minusfallaccm novandi lihidinem, quarn ignoranliae specicm (',I op­probriul11 fugicnles, lIaque ego quidem, ubicunquo in velu­sliorum lihrorum alifIuo versum a metro lahoranlcm invenioin rocenlioribus emendalum cl olllni illlpedimcnlo liberalum,illius vesligiis insistere {Juam in horum invenlis acquicscerect manifeslas ilIius, si ficri possil, rimas explcre, quam ho.rum fucalam elegantiam admirari malimo VeJuli v. 1346, ubianle Dindorfium legehalur: 'n' (Pl]!;; 7;Olatira t-" U(JW/l, srrocl" Dtlr. nafJ611ltlJ; Dindorfius voro, qULlm pro iouevrlX - ovr.

melioros !ihri ruvd 11' lfo(JWII, srro 08 7;(lV,' DUlt. exhiberenl,hac scriplura recepla 1:/ rp~,; recle exlra versum posuit. Set!IJr 0 posll'cma voce !lQttO/HP' iidem Iibl'i, ex quibus illa emenq

A r ist 0 Ph a n e a e. 505

datio fluxit, Ravannas, Venetlls, h'es Laurentiani, #JWI prae.bent. Quae quum Ha sillt, ego recentiorum librorum sm'i­pluram veram esse haud unquam crediderim; nala iHa po­tius videlur ex conieclura Iibrariol'llm perlllrbalo verSllS metrosuccurrentium. Ilaque verba Ravennalis el Voneti qllam ac­curatissime fieri polest relinere salius eril; reliqua iam anli­quitus misero depravala ({uam lenissime sananda sunt. Etprimum quidem naseio an pronomen Orw) ex fine versos inalienam sedem migraverit: si vero reponas u/,v·d fi $0I:!CI)V,

'(ovt' ovx #Juv EYW, duae syllabae deenml ad versuS intc­gritalem reslituendam. lam vero librul'iorum sive ineuria siveignora~lia obliteralam esse iIIam consll'llelionem exisJimavc­Tim, da qua copiose Dobraeus dispulavit ad v.. 29 ((JufofIlJ­

)'WlJ); praelerea excidisse videlur parliCllla, qua optima dc­notala fuerit sanis se ipsum paene despicienlis indignnlio,quod fam lurpiler se deeipi non sanserif. Lcgendum igilUl'esse censeo:

'HW.t ItE 0 (i wv .. CI) v Toif.' a(/ OUK #OElV syw;6. Haud dissimilis huic loeo est v. 1373: ov<!' Jyo(larw

r' arSNitoi; olJJdi; Eil rlroflij, Nam libri oplimi (iuinque, inler(IUOS Rav, et Venet., exhibent 6v 't:(;Y()I?~ (Rav••' drop;;t).

Praelerea vero Havennas pro parlicula y' praebet .', ct inexlremo versu ordinp,m verborum perrnulat: sv.' JY0(iät ov­odr;. Quae omnia misere IHlno versum esse perturbatum 00­

arguunt. Iam vero propter dubiam pm'lieulae fidem, quumRavennas .', alii libri r', alii cl' exhibeanl, Dindorfius, inreliquis deleriorllm codicum auclorHatem seculus, eam planeesse omitlendam ralllS crasin excogilavit salis raram JrO{(aa­

ayslltUOr;: quac quidam ncquo iis quae ipso atllllil exemplisdt.uioafl(/, (Pae. 532) ol.llw'glXf.!(/, (Plut. 876), neque iIIo quodin Ranis (509) legHllr 1l1i/JHJ1/Jo,wl71IiI,[}ovia salis videlllr dc­fendi posse. Nequc magis placet, quod Hcrmannus propo­suit: OV(I" ayo(J(lalil r' dyhuor; 0110' E1' tdyoqij. Qui rectequidem, ut videlur, arliculurn relinuil, sed non rcele scripsito tl cl' hJ TayoQij. Quid cnim isla sibi volunt: nc q II e q ui s...

506 Emendationes

quam imberbis concionabHur oe in 1'01'0 qui­d e 111? Quae si serio quis dicat, quum nusquam quisqu8mnisi in fora concionari possit, aplo sensu omnino carent;sin ludenli alldbullnlur, valde frigidllm conlinent iocum. Egoquidem hic quoque ad Ra". confugicndum ct ex eius scriplu­ra ie! quod vel'llm esse videallir eliciendum esse exislimo.lIIe vero;

oJJ' d')'o(JcXtJlEt .' dy8l1Hoq; h .' {j,','O(j(;t ()Juelr;.In ljuihus Cid quod propter lHerarum simililurlincm facillimefieri potuit) dyoquau ct 8V .urO(!~ sodem eommutavisse opi­nor: quo faclo initio versus ouos addendum orat. Ha.que sive!'bum dyo(laIJH suo loeo I h. c. in fine versus I I'cposucris,habebis :

BlJ • d r () CI ij .' dy"'liwr; othhilr; Ci" 0 (j d IJ Et,

7. Chorus, a Demoslhene ad auxilium 1nsiciario feren­dum magna voce advoeulus, qllum Cleon iniuste se a con­iUl'alis vel'berari (fußrens Habili Iamentatione spcclatorum mi­sericordiam excilare conatus esset, illdignabundus v. 258 sqq.in baee verba pl'orumpit:

(,11 illY.l1 r' (sc. vapulas) 1 87lU' XO/Nt 1!(Jc'v i,aXert'uuuaf)llilr; ,

Xd1l()(J'VX«~Hr; 1l1S~ool) vnlivfJv11ovr; axonoolJ,

260 üc;'w; alJrl)V WftOq; 6aHV ;; 1l611ooll ;; Etl} nE71oo1I')J ) .,,,,. "", t ,)J \ t

y.uv 'HV av,oov fl'(l/I; a1lf!UYfWII OI'.U XUl 'UiXllliOHt,

l(a7:(~ral'ool! EY. XeQf101'~(JOV, vW/.rX{JWI·, dyx1J{!laa(] ,

EZ.' dnoa7:fJit/Jaq; tov cJfWII ettr.QlJ b'eXo),'ißaaac;'gat' axone;:!; 7'Ii rWli nO},lrWII sort'v Uflt·oxwv,

265 nÄovatol; xal ftl] 1lOV1l{lO(] y.w' .{lBftooV ra ll(!an,tttra.

Hos versus Ha I ul vulgo legunlur, omnino feni non possecontendo. Nam quae tandem senlcnlia exorilm', plurimorulIItibrorum scriptura servata? Cleo pl'ill1um bona publica, anle­quam ea disperliri populus iusscris devol'at, deinde cos, quimunel'is magistralllsve gesli ralionem reddunt, lanquam ficuspremens examina!, quis eOll1m cl'udus sit, quis malums, (fuisno ndum maturus, {luorum si (jllcm animatlvcrlit oliosum ct

Aris to phallea e. 507

bianlem, e Chersoneso declucit omnillusque modis cl'ucialutneneeat; civium denique nequissime insidialur iis, qui oviumin mOl'em sint stolidi, diviles cl viri boni, lilium calumllia­rumque metuentes. lam vero quaerimus primum, quomodoiIIud possit explicari, quod Cleo eos, qui pecuniarum publi­carum munerisve gesti rationem sint reddituri, dedueere ar­guitur ex Chersoneso. Nam pronomen (X!Jz-wv v. 260 per sen­tentiarum nextlIU nusquam lieet nisi ad .ovr; vnliv!)VVOVr; re­ferre. Sed illi quomodo Alhenis in Chersonesum veniant pos­sintve venire, minime apparet. IlIud cnim eertissime seimuseos, qui publicarum pecuniarum vel magislratus gesti ratio­nem reddebant, lege vetilos fuisse finibus Atticis exceuere.Id quoc! diserte testalu1' Aeschines 3,21: y.ai o:Jrwr; La)CV(!Wr;

dnwui (0 vOfwtihlJ;) .otr; lmlivtiVIJOtr;, ror;.' liJtiiwr; dqX6­

ftliJ'Or; .wv l'()ftWIJ l.syU, dr:X1lv IJnlivtiVlJOV, PlJfJt', fl/] dnod'lJ-~ 1 'L'T ; , "'ß >I ,,'t \: "-~,tHV. W .L(!I.f.y.AHr;, VnOAI.f. Oi I.f.V nr;, on '1{("a, ftll tF10UI1-

ftljaw; - t'va yli fU} 1l(!oÄaßwv Xf{~i{,ara T~(; 1l0ÄliW~ ~\ n(!a­

~litr; Q(!cwpiji XQ~(Jn. Quodsi Totr; tlnlitJ:Jvvot~ ne hrevissimarnquidem pe1'egl>inationem suseipel'e Iieuit, mulla minus iis liee­bat in Chersonesum pl'Oficisei, unde, si iniuriam fecissentpatriae, facile in hostium lenas possent aufugere. Nequovero (juaa Droysenius affert, ad seriptllram lihrorllm c1efen­dendam (juidquam l'aeiunl. Dicit enim iIIe eos, quos ad 1'a­lionem reddendam Cleon ex Chcrsoneso Alhenas trahat, du­ces esse Atheniensium, qui ibi eum imperio fuerinl. At duxAlheniensis in Thraciam eum imperio profeetlls non prius ra­tionem polest reddere, fjUam abdicato magislratu Athenasreverleril: neque ullo modo dn(!ay,twv s. otiosus diei polesI;non enim ad otium, sed 3d bellum gerendlIln imperatorcsmillunlur. El quos tandem imperalores Atheniensium ilIistemporihlls lludimus in Chersoneso fnisse Y.li}:IJlJOrac;? AI,dieat aliqllis, proptet> id ipsum, quod non bellLIII1, sed otillmpersequercntur, quoC!CjUO non hostibus instarent , sed ea quacgerebanlut' hianlos speclarent, a Clcone negligenliae suaepoellas daluri Alltcnas Irahcbanlm', Vorum cnin, YO\,O Cloo

508 Emendationes

turn non viluperandus, sed omnibus numeris Jaudandus eralet ab Equitibus ct ab Aristophane. - Deinde vero, poslquamda 1hlliVt}VjJO{~ exposuit, quoll1odo ci v e s Cleo vexaverit

omnibllsqllc inillriis affecerit, poeta describil. Sed Of, .JrmJ­

8'VliOt nonne ipsi quoque cives sunt? Et si sunl, quomodo iisOt noUrat tanqllam aUllS cuiusdam genlis ae stirpis hominesopponi poluerunt? - Propter has, opinor, similesque diffi­cultales Brllncldus vcrsuum ordine immulato cmendandum esse]oellm ralus vv. 264. 265 post v. 260 posuit, ut v. 261 ver­sum 255 sequeretur. Et cohaerebun~ quidem melius scnlen­fiae, si cius rationem probaverill1us; altamcn ad perfeelamul Ha dicam salubrilatem ct sanllalcm verba Arislophanis iIIoeerle remedio reduci non poterunt. Quamqllam enim prono­men avrwv ex I3runcliii ralione non ad rOl\~ .J7IEVt}VjJOV~,

sed ad dves Allicos perlinet" lamen islud non minus in­eptum est, quod Cloo dicilUl' civcs Alhcnienses, quorum inipsa urbe salis magnam copiam habcbat, ex ChersonesO Athe­nas in iudicium Iraxissc. Quid mulla? reHcla quacdum inIihris I\JSS. vcsligia iam onliquilus corruptum esse loeum pro­dunt. Nllm Rllvcnnas v. 261 - quam discrcpanliam Dindorfiusin editione Oxoniensi praetcrmisit - non cum ecleris ure(nir­

I-tO~·' OVTf-' ;rat' Y.fX1ll'OW, scd omisso parlicipio u7I{/d]'ftOva ud

XGX'lvora praehet alquc Ha quasi digilo inlenlo locum mon­slral iam duc/um Hbrariorum soeordia depravalum. Sie posl­quam Ravcnnalis auxilio uno loco vulnus sub eicall'iee lalensdelexirnus, cliam in allem eiusdem vorsus parte coniccillramgrammalici pro genuina Arislophanis scriplura ilIalam repc­ricmus. Illud cnim perquom mirul1l esset, si inler has gra­vissimas Clconis criminaliones pocla so e i 0 s Alhcnicnsium,quos iIle aeerrime vexabat (cf. v. 1408), plane omisisscl.Qua in re non possum non mirari ct scholiaslarum cl rcccn­tiorum quorundam inlerprclum incuriam, qui quamquam quillscnlenliac conveniret oplimc pcrspicicbanl cl rem ut ila dicamlanlum non aeu lelige1'llnl, lamen emendalione Iocum indigercnon senSCl'unl. Veluli iam scholiasla, (ll) xenayayo/Jfo>, in-

Aristophaneae. 509

quit, iOV~ ~ VIele aXOV (; Ei, '/18"1J,ft(;, eum quibus cf. ca,quae Vossius ad h. v. et Leutschius in Museo Rhenano dahoc ipso loco disputavel'Ullt. Qui, qualliquam in vulgala seri­plurn nulla sociorum Alheniensium mentio iniieilul', tamen ar!hos ipsos ca quae dicunlur refenmt, eoaeli i11i quidem ipsarei natura, sed, ut videtur, non intelligentes se interpreta­Hone sua in poetae verba id inferre, quod nisi emendationeadhibila in Hs inesse non polest At sine dubio pronomenavnöl' in v. 261 e v. 260 irrepsit oscitanlis librarii negli­gentia, (Iui versum 261 descriplurus ab ca voce, quam ibiinvcnisset, oculorum elTore ad similem praeccdcntis versllsformam deIalus bane pro iHa in verborum seriem inlulit, ma­gnarllln iIIc lurbarum cont{mtionumque auetor. Invenerat IIU~

tem non atffOO'/I, sed uJ, vel, ut conicclurac mcae prohabi­lilas eliorn magis appareat, pro av.ooll rJ>f{"i(; invenerat P;JrVf[i{; iOOl'. Participium ~na vero a Ravennalc omissulll iambuius auctorHate saiis monemur ul pro grllmmaticofllln llddi­lamento habeamus; quo eiecto pro dnlJdr~wl'a xui XEl.1]vo.a

facile restituemus dflndi/~wv' dVlX>!El.1]I!Ora. lam habemus ver~

surn oclonadum Irochaieurn duabus syllabis pl'ivlllt1ln: quasfacile ei reddideris mcepto nomine ;;bo]'. Scripsit igitur Ari­slophanes:

1.If/lUW.lam sen lies , quam apte omnia collaereant. Gradalione .enimadhibita l:Iplissima pocta nullum hominum genus a Cleonc nonvexari demonstral: Hs, qui rationem pecuniarum publical'umvel magislra Ius gesli reddituri sinl, minis telTieuIisque oumdüna extorquero; socios Athenionsium omnibus contumeliisIIffieere cl ex remotissimis regionibus, voluli e Chersoncso(qui imperii Atheniensium qUl:lsi extrernus ol'at terminus) 011­[orlo 00110 in urbem cl iudieium rapere i civibus denique ipsis,qui oullo munere adminislrllio ab eills iniuriis tuti el securiesse videantur, nisi caute cl prudenter agan!, negolia faces­sere diviliasque eriperc. Qua in gradalione recte primi COl11-

510 Emendaliones

memol'anlur 01. inuvf1-l>vot, falsis calumnialol'um criminalioni·bus maxime obieeli; I'ecle posll'l?mi l'ccenscnlur eh'es, quo­l'UIIl eos, qui nullo publico muncrc geslo nullam accusationisansam dcderant, sollicilal'e cl in discrimen yilae forluna­mmve vocarc aurlacissiml1e erat impudenliaej I'ccte medii in­leI' ull'osque collocanlur socii, qui quonilun diffteiliorcm (Iui­dem quam Qt .JnIiM7v1;01, sell muHo faeiliorem rcliquis civibuspromHlere videhanlul' accusalionum calumniarumque successum(cf. v. 347 cl quae in edilione ad h. v. adnotavimus), a Cloooi­bus islis saepissime lacessebanlul'. Cf. 326, 347. Pae. 639-648.

8. Inler ea, quae Insiciarius prislina limidilale tandemdeposila, ut iam in adolescenlia maglla illgenii in se vesligiaexslilisse compl'obet, Cleoni Choroque lllllTat, impudenlissi­mum simul et aslulissimum facinus est iIIud carnis furlum,quam coquis dolo surreplam nalibus occullat ct a se non SUl'­

l'cplam esse periurio conlll'mat. In illa nOlTalione legnnlurhaec (v. 418 sq.) :

E511naxwv 1JaV rov,; 1W;'llil~OV'; 6TH}.i/wv XQluvrl·

ay.ilJ/(~(J{iE, naifJii<;' mix 6(/19'; W(!lt ~,ia, XIiI,IOWV.

Sie anim e libl'is delcl'ioriblls vulgo count; at Rav., Vene!.,duo Laurenliani: E'f,IFulrwl' ,a!! xOli,; !Ui"lil!!f)v~ }.Si'Wl' r. Quae(Juamquam mell'o repugnant, lamen dcteriorum libl'orum scri·plurae longe pl'aefercnda esse sille ulla ollbilalione conlendo.Nam Brll'UYWV omni caret sensu. Non enim Insiciarius fraudisuae h II e c v CI' b a !l die eil, sed Hs verbis ipsis fallaciaeeiuB atque IlI'llestigiae continenlur. I1aque smUl'wll nihil estnisi conieclul'a libl'llriOl'llm, qui ca qune ßwnca et mulila inlllltiquis codicihus invenissenl, sua opera supplerc conarclllur.QUllfll'i1m' igitul', Cjllid I'eslilllendum si!. Qua in re iIIud probetcnelldllm est, quod Insicilll'ills non semel II se coquos Hadeccillos esse narmt, sed solilum sc esse hac frallde llii glo­riati.Jl'; dieit enim &~I}ndHOI" non ~'f,llnu'fll(Ja.. Et v. 424:l'.1.t,t' Ht!J'm IJQWV EJ;Jl'8(~j:lil, ,". d cl' O!Jv taOI t1(; uvrwjI,(~nQx!!VnrOf!lijlO~ IWXW1Yt :hot: I; dIW)f!l'VV. Conlrarhetor iIIe l qui semel islud OplilllllC spei adolcscenlis arlili-

A l' ist 0 Pha n e ae. 511

ciUln conspexerat, eInE, non If'AfyEV- ()t~~ lo9-' 8nw~ Xl'A.

Quaprop!er qUUll1 Insiciarius non temere, sed cel'!a (juadamlege el ordine hoc dolo usus fuerit, nihil est vcri similius,quam excidisse vocabulum, quo, quando et qua anni partecoquos Ha decipcre consllevisset, indicarcltw. Uteba!ur veroWe sua fraude procul dubio quotannis. vel'e appropinquantc;aHo enim anni tempore totU~l eius commenlum nemo credi­disset. lIaque legcndum censeo:

};~1JllrJ.roov rU(I ·COV(; fwyd(lov(; I] (I t 'AEyoov 1:0Lavrl.

Quamquam cnim pedestris oraljonis scriptores dalivo temporisnisi adiuncto adicc!ivo non uluntur (Cf. (Üüg. 48, 2, 6), sedaut genitivum aut dativum eum pracpositionc BI' ponunt (~(lot;,

sv nil ~(lt), apud poetas ctiam solus dativus interdum oceul'­rH. In co vcro non haerendum esse existimo, quod Insicia­rius -non ipso vere, sed anle vcris initium, anle hirundincmprimam eoquos iIIa fraude dcceperit. Nolissimum enim eSI,lfar: et fU(!o(; non soIum ver veI aestalem ipsam, sed etiamtempus proxime et antecedens ct consequens dcsignarc: nc­que ita mullo ante veris initillm dolo suo llli polerat , qllippecui media hieme nemo fidem ha buisset.

9. Populo artibus coquinariis in pristinum iuvenlulis vi­gorem reslilll(O Insiciarius exponil, quam slolide anlea Cleoncsummum imperium tenenle oraloribus optima sUlldenlibus suc­censuerit, pessimis ct ineplissimis consiliis oblcmperaverit.V. 1350 sqq. :

xui 1'~ Lll' , fi,' y8 (!'t;o Afyol7;1JV ~1;Toqf,

o ,usv llo(fi'athet vai;~ !-tay.(!a(;, 0 d" SHI,JOe; aJxaw!-tw:Jorpof.!ijaat, rovrov Q 1:01' t-(fa[Jov AiYOO/1

1:011 iUe; i(Jl7i(JH(; rrul,Jutf(lUftWlJ a'p (tIXHO.Dc celeris huius loci dilficullalibus cl dc Iibrorum dissensionein v. 135 t hic nihil dicflln; iIlud lanlum moneo, pro verbisY.CHat-tt(]:Jorpn(!~(Jat , fOUlOI' Laurenli11110S duos exhiberc X(Hft.

Itw:Jorpol;Jija(H ioiho :J', Parisinnm regium 2712 roüt}', {juodctiam in Parisino 2715 snperscriptum esl; Rav. vero r(1)1:OOI'.

Ex Laurenlianol'um cl Parisinorum codicum scriplura Dindol'.

512 Emenuationes

fius effinxit y.CH;a!UaOorpO(?~a(U 7,OVO', (j nill p.w:Jov ,I..iyro/I ,

'COUTO cam esse explicans pecuniam , quam aller orator navi­bus aedificandis desliuavel'it. Sed quum Rav. habeat 7:0V7:rov,

ex quo 'Coiholl sola pronuncialionis ambiguilate orlum essecontenderirn, idque aptissime ad duos ilIos Ol'alores refera­tur, id quod saepissime factum csl, confusa in leI' se prono­mina demonslrativa quae dicunl exislimo ct reponendum esse: '

xeualua:JorpO(!7]IJaC, 'C 00 11 U' (sc. 1:ooV ~n"Cor;rolJ) 0 7:0/1 lC' J..10. Quae ralio inlercedal inter librum Ravcnnalem el

Venetum, qui illius praeslantiam haud rara aequare videtur,aHo loco, si deo placebit, exponam. Quaestio enim est sub·~

difficilis ct o'bscura, ad quam is dernurn accurate responderepoteril, qui per omnes Aristophanis fabulas pari assiduitate eldiligentia cl similitudines cl discrepanlias scripturae pervesti­gaverit. Unum iam supel'iore anno monui, Venelurn videridescriptum esse aut ex Ravennate ipso aut ex eo Iibro, exquo etiam Ravconas originem acceperit, aliquot tamen loeislam insigncm exhibere leetionis diversitalem, u! ca ex aliisquibusdam libris, non mullo recenliol'ibus Ravennale, 101'si­lan eliam veluslioribus, hausla esse videalur. Cuius rei do­cumenta satis mulla inveniunlur in aliis eOll1oediis; in ßqui­libus non desulIl quidem, sed rarius oeeurl'Unt. Veluli v.1158 C/uam ego recepi Porsolli conicctllram (ti'ao,lt', #v rpr;u.­

(J'!1t; yE at;), illa aul orla esl cx codicis Vencli scriplura, autcerle ca egregic slabililllr. Neqllo minus quod recepi v. 1018

J,aaxco/J (pro XfI.IIXWV) libro Venelo debelur (1'41. J,r;IJxwv). Siectiam v. 711 cius aucloritatern seiluendam esse putavi. Quodcoim illo ibi pro vulgatis y.ai Jwßai.oo 71J.H'ovet exhibet: y.al'

(JwßaJ.o) "E nl,dOll" , eo non saris bene usus esse videlul'Bcrgkius, quul1l conieeit seribendurn esse: xdyw UE v' /;J.ci5

y.ai owßaJ,o) "E nl,doN/.. Nam quulll Cleo dixisset: tA6W (JE

71[!Qt; 7:0V V1l,(W/J, losiciarius, idem so quoquc faelurum essediclul'llS idem verbum (f},~W) repetere, non aliud in eius 10­cum inferre debebat: quapropIer gl,~w omnino relinendumest. Mihi Cjuidl'll1 "E Veneli ol'lum esse videtur ex parlicula

Ar i s 10 Pha n ea e. 513

TI:, qua, subtala Kai llddiderunl Iibrarii. lIaque Arislopha­nes seripsit:

lal"w 06 (J' 8A~W d t a (J a ).. ro 'I; E n}"Eioll(~.

11. Obtundit paene speetanlium el animos el anres Cleofaslidiumque cl nauscam movel semper memoriam repelclls eorumquae ad Pylum gesserit: imprimis vero .11udaeiam el fOI'lilu­dinem suam magna eum ostentalione opponil reliquorum im.peralorum ignaviae, qui, quum idem pel'fleere et debuerint elpoluerinl, lamen cuncll1nles, haesilanles, Irepidanles lamegregiam optimA de palria merendi oceasionem praetermise­rint. Sie summae sibi semper laudi fore glorialur (v. 742),

6rt rOOll a7:(}Ur1]yrolJ vnoo(!tlltw'll 7:roll IlJe n vJ..ov""u!(Ja~ EY.f.t(JE 'fOt"~ AaKW/fa~ ~rarO/f.

Quae quamquam quo speclarenl nemo poterat dubitare, lamenomni ratione grammaliea Ha earenl, ul viri docli alii alilerlocllm eorruplllm sanare Sluduerinl. I1aqlle Demoslhenem aCleone supplanlalum esse memol'es 7:roll (J'I;(? t;n. l"01)~ Eieflv}.ov, val Troll al"!!. 1m. TOV 6Y. nVAOV, vel TOV af(}fXl"11YoV

vnoJ(!aw~v TOV EI' nVAOV edi iusserunt, non animadverlen­les illi ineple utique dici Demoslhenem 1: rol' a7:(}aT'1yroll vcl"[op a"[/lurr;yoll lOP EX nv},ov. Nfun el allraclionem iIIarnquam dicllnt (cf. IÜüg. 50, 8, 14) hie adhibel'i non possequivis facile inlelliget, Ileque ca ratio, qua I{ruegerus (50,8,16) scriplurarn lOOP a"[(}(Xf1JrWI' vnoJf!. 'fOV' 6" nt:}.ov de­tendi posse opinalur, accul'alius quaerenlibus probabilis vide_bilur. Ut ellirn Demoslhenes, poslquam Alhenas rediil, dicipoluerit 0 BX n ,i"ov, sc. enaN,}":Jwv , ridiculum esl pularesie eum did polllisse co tempore , quo Cleo sUlllmum eal'lIlllquae ad Pylllm eranl copiarum imperium susceperal. Haque·Cleo gloriari non poteral se eo qui a Pylo rediisset ducesupplantalo Pylum navigasse cl Lacedaemonios inde Alhenasdeduxisse: quod lum demum verum esset, si Demoslhenes,anlequam Cleo Pylum venisscl, Alhenas revcl'lissel. QuocircaBruncldus etiam longills a Jibl'ol'um seriplllra reccdclls cOllie­eil : 8ft raur; Oiltunlyovr; vnoJ·r:a,ltWI' 'l;OVr; SI' nV).(I!: alii l"OV~

!1lluf. f, ~~ll~l. ~. Il. IX. 33

514 Eman datio nes

bl l1vÄov ad r()'li~ 4.«lIWJ'UI; l'cferenles soripscrunt:_ 8rt rol'ar(!ar1fYov lJ7l 0ö(J Ufl 00v, ..OV~ I:x flVAOV, ..oti~ 4.al!wpa~ q~'a...yOV. EI hi quidem omnes, quantum a librorum MSS. verbisrecesserunt, lantum mihi videnlur a vero aberrasse : rectamprimus, quod iure mireris, emendandi viam iniil, sad, quodnon mireris, non salis aocurale pcrseeutus est InvernizziuB,ex oodiee Rav., qui, si illi fides (nam Bekl\erus da hoc locotacel), 1JnoÖ(JuflWV1JWll, exhibet, resliluens VTl,OÖqaflfJllfWIJ,

Quam emendalioncm ipse quoque, sed non recte, ul videlur,emendavit C. F. Hermannus, qui proposuit legendum esse: rciv

a'fl!fHIJrOOll anoöl!(.(floVTWV sn nVA01!, rem a Cleone in ad~

versariorum ohlreclaliollem auelam cl in maius elalam esseexislimans. Atlamen haee, quum Alhenienses omnes Demo­sthenem rei ad Pylum geslae non soluru inlerfuisse, sed eliamiIlam suo polissimum consilio ct auxilio ad fillem perduxisseoptima seirent, haee, inquam, nimia profeclo esset el omnemmodum exeedens veritalis lraieclio. Mullo faciliore remedioegp quod Aristophanes scripsit resliluere posse mihi videor:

ört troll ar(Hll"1Jywll V' n 0 r f! Ei It 0 211: W v, EX flVAOVnAEV(1a~ EXELUE ..OV~ 4.rAxw/Ja~ ~yayoll.

SeHieel iam non Demosthenem, cuius virlulem in ipsa Pylicaexpedilione probalam nemo nOn noveral, sed Niciae non mi­nus nolam ignaviam el tergiversationem Cleo perslringil. Glo~

rialur enim timide cunclanle Nicia, quem Ilpopulo praetoremcrealum Demoslheni auxilium ferre decebat, se ex Pylo, cumnavibus illuc profeelum, Lacedaemonios eaplivos Alhenasde­portavisse. Haec vero cum iis, quae et Thueydides el I1liiscriplores de eadern re narranl, tarn accurate congruunt, ulhac demum emendatione faela Arislophanis verbis inlegrilassimul el planissima perspicuilas reddita esse videatur. Con­firmalur iHa egregie a Thucydide ipso, qui 4, 27: xai s\jNlldav, inquit, aT Q a TI] r0 v 0v .. a dnEa~flal/JEll (CleoJ,EX:TQOf; roll Kai snuflwv, ~~OLOI' Elvat na(!CHJy.Evfi, Ei ~ v­

J (! E ~ E 1E lJ 0 tu .. Qa l' 1] "0 / (hic quoqlle nllmerum habespluralem), nAEvaulJrar; 'AafJEt'/J rov~ 6/1 rfi V~(1rtl, x a i ce v-

616

'f 11 ~ r' av, E l ~ QJe E v (si imperaloreSSel), nOt ij u a t 'C 0 v­T Q. Niciam vero iUo tempore etiam Hs, qui Pylum occu­pllverant, praefuisse quum e~ illo loco, tum ex capite pro­:ximp(4,28) appllre~: aJ:Jg (j Ntxlar; ~Xt!)..f1VE 'itY.t ~~lUH"TO

'C ij ~ E.1d n v).. w. d (1 xii r;. D,:mlQsthenes enim inilip cerlesine imperio dassi in ~icilillm missaQ addilus ppslea Pylo mu..!lila el Sphacleria ocCUpalfl legati ul Ha dicam vices videhn­obtinuisse. Ceterum Athenienses el tune et caplis Lacedae­fDOniis non minus inique qUiun Cleo!1em ipsum de Niciae igna­via cogitavisse diserle norrat Plut. Nie. 8.

12. Non soh,lm vQces singulas, sed elillm lotos verSl1Sin Arislophanis quo((ue fl,lbulis inlerdum inlerpolalos esse saUscerlis eXemplis dempßslr!lri potest. Qua in re velustiorumcodicum auelorilas non sperntJllda, sed mullo pluris faeiendaesl quam recentiorußI, ab imperilis librariis passim deprava­!orum. In Equilibus quo iure viri doeti v. 114 el 339 indubium voeaverint, non esl huius loei exponere; nemo varoadhuc v. 216, quamquam in Iibro Rav. omHtHur, in suspi­cio.oem addlJxit, A,llam.en, si quid video, optimo iure omil­Uillr. QUUm enill.l planissime haer: proeedllnl: File respublicas misQeas ae farcias, eondiens verbo­rum Co qu i n a ri oru m dul ce d io c, nwlesle haee iolru­duntur: Fa c res pub H ca s fIl isee a S 8 C Ca l'C iaSO Illll eS,et plcbem tibj concilie.s condiens s. demulcensverborqm ooquinlldorum duleedine. Sie enim in­lerrumpilUl' ul i.ta dicam el obscuralur inchoala tl'llnsilltio,quae, si v, 216 omillas, gralo quodam el a.equabili tenoredeeurrit. Praeterell. vero explicalio verbi 1~1LoYAvxalllwP > siRavennatis auolQrilalcm reiiciamus, haud e~iguam habel dif­fieullalem. Nam sive obiectum quod diennt verb i slatuerisesse rOll J~tWJ1, h. e. demulcens plebem, hane signifi­colionem mf!gnopere dubito an vnoy'AvKat'lIHv nunqullm ad­miLlal: exemplum certe idoneum reperire non polui. Sive adparticipium VllQr'AvK~l/lwlI reluleris Ta nqclyp-am (p leb e mCa c lu a m, c 0n die 11 s res pub Ii c a s ver bor u m c 0 cJ ui-

516 Eme ndationes

na rio ru m du I(J e d in e), offendit animum· verborum, quaedivelli non posse videantur, loto versu inlel'posilO nimis in­commoda dislraclio. Sive denique eum nonnullis contenderisludere poeLam in verbis ÖlfPOlJ eL ö~pop (ef. Vesp. 40 sq. Eq.954), ul haec sit scnLenlia: cu raa dip c m sem per a d i i.ci ase t co n dia s ver bis co q ui n ar i is, magnopere Ii­meo, ne verbum medium nf!()(;noUr(J{h~L vim a d i i eie n d ibabcl'e non possit. Itaque sive bane sive iIIam inlerpretaLio­nem probaveris, aplins sine dubio sentenlia cohaerebit v.215 omisso.

13. Numeris non solum apud Babylonios ct Chaldacosrnl.lgnus (uit honos: habent iIIi apud philologos quoque clgramlll8licos suum pondus ae momenlum; ut eliam, ubi ra­tiones eomm non salis dilucide percipi et intelligi possin!,tamen secreta quaedam cL arcana in Hs via inesse videalur.Sie saepissime miror, quomodo tandem factum sil, ut epirrhe­mala in eomoediis Al'islophaneis semper et sine ulla exce­plione cerlo quodam numero circumseripla invcnialltllr. Qllaeres iam veterum grammalicorum mentem diligenliamque ad­verlit: veluli Anonymus quidam (cf. Schol. Arisl. ed. Dübner.p. XVH n. VII) iIIud recte observavit, epirrhemala comoedia­rum plerumque contineri versibus senis denis. EI sie quoqlleauelol' eommenlationis 1llrtl. KOpqUli'fU;, quam ex codice Pari­sino edidil Cramerus in Anecd. Paris. vol. J, p. 3 sqq.,apudDuebnerum p. XX, Iin. 18. 19: (0 xoqo~) EK THI(IXtu1T(loV

OEy.afG Uit'1.0V, avanat'criov, (7) ErpiMrrETo, l(al. TOUiO Er.a­ÄE'lro (JTQOqJlj. lira h8VOV~ rOLOV7:0V~ Efp:tarrUo, y.ai Exa},Ei'ro

,JvHorqorpOr;, [JlIlq dprpoT:E((u OL naAaloi 61lt'f!fr'lpa IJAlr0J!'

quae quamquam magnam parlem perversa mirum in modumct confusa sunl, lamen id de quo loquimur aperle confir.mant. Eademquc, in iambos lanlummodo quos dicH lechni­eos I'cdacla, Tzelzes docet ibid. p. XXV, Xc, 27. Alquereclissime prol'ecto grammalici, nisi quod alleram lanlum par­tüm epirl'hcmalum rcspcxürunt: nam non solmn senis denis,$cd eliam "iccnis vCl'sibus interdum epirrhemata continentur;

A r ist () Ph a n e a e. 511

ul, si alteram Vesparum parabasin exceperis, quae vix ae nevix quidem iusta appellari potest pal'abasis, nullum usquamapud Aristophanern legalur epirrhema, quod non aul quateraut quinquies qua ternos versus compleclatUl'. Sed, qllod eliammagis mireris, sunt eliam parabases quae proprie dicunilIrnonoullae, in quibus numerus iIIe quaternarius dominari vi_dealur. Nam parabasis anapaeslica Vesparum ex novies qua­temis, Ranarum, si versibus 354-371 VV. 382. 383 adii­eias, ex quinquies quatemis, Pacis , si versum Il'Ochaicumanapaestis admixlum numeres, ex novies qualernis conslatversibus. Quamquam in Paeis quidem parabasi non paucavidenlur turbala esse et inlerpolala. Neque ab hac ralioneabhonel'c videtur parabasis Thesmophoriazusarum. ContineturHla quidem versibus undelriginta; sed sine ulla dubilalioneausim affirmare levi interpolalione eam esse deformalam. I.egeenim, si placet, v. 799 sqq,

OVTCOf; ~Wtl; E711d~AWC;

iifll;;V GaftEV 1l0A~ fNJ.dovr;· fluaavor; JE 7laIJEaftv UEafhu.

{laaavov JroftEP, 1l0rEQOt xst(!Ovr;' ?ftEtC; I-th ra(!

cpaf.tEV iil-tac;,

fJ f.t Ei c; 0' ~ f.t ii. 1;' altE1f1wl-tdtu J'i xrlvmdJrol-tEP TC(lOI;

8ltWrrOV,

{l '" - " , _.. ' ".na(Ja aM.Ot/aat 7:!j1; 7:6 rVVatKOC; Kat 'l"GlVfJ(lOC; TOVVOf.t

EXft(1'l"OV,

In quibus mire olfendit molesta eiusdem senlenliae iteralio:{Juouvoc; JE na(Jw'l"tv UEafhu el flaa(.(vov OWftEV, olfcndit,quod post verba ~f.tEl'C; B1ltQ'~AWI; vftWV BOl-tEl! nOAv {lduov<;

pocta necessarium ollxeril addere: ~ftEl<; ftEP rup CPU,tlEJJ

vftiil; (xd(!ovC; 6lval), 15f.U.ic; cl' 11t5C;, Confiteberis COl'te sim­plicissimam et aptissimam slIpel'esse sentenliam, si omissis Hsverbis , (luae subdila esse videanlUl', reponas:

ovrwf; llWt~ E1ltO~AW<;'

VflWV Ea/tEV 1l0AV flEhlovt;· {Jaoavoc; Js 1luQWrlV loso8'al,

nOTE(JOt lEt'f!OVI;· CJx61f1wl-tE8a o~ XUVrl7:t:TWl-tEP

n((ot; 8KGWrOV X7:A.

518 Emen d aHones

Quae si recte reslituimus, habemus parabasin septies qualer...norum versuum.

Dimoilior est quaestio da Equitum parabasi anapaestioa,quae quamquam primo lldspeotu iIlam da quaternarii numeriraUone opinionem iJlagnopere videtur confirmare , tamen Haest comparala, ut, nisi aoouralius considerelur, cum ea nonpossH conciliari. Continelur (mim illa quidem, ut hodia legi­tur, versibus quadraglnla, h. ~. decies quaternis; antiquitusvero versus non qUlIdraginta, sed quadraginta unum com­ptectebatur, teste Bcholiasta, ql1i Bd v. 507: tit:~:!s(jt~, inquit,ti, (J,V7:~V 1:~li na(Jaßu<1tv (h, e, in eam quae proprie dicilurparabasin). UiJanal(JHKOt a.iX0l- lIfliaA1]KltltOt H,()(~':tH(Jot IW/.EI haee quidam orUme eum iis eongruunt, quao G. Herman­nos de eomrnalii praecedenlis nalura atque indole disputavit.Habel mud hodie duos versus paroemiacos (502. 506); fini­tur vel'O aplissime senlen!ia v.502, cl quae sequuntur, quam­quam uon omoino sllbdila videotur, tameo apertissime suntioterpo)ala; oam exlrema Isla: rJ 1wvrot'a, 1101] lI'loVl11]1; 1W­(I~:!EVn:r; )(U.:!' 6avrlltlr; nullam saUs aplam anmUlere videnlurinleq>l·clationem. Quac quum ila sin!, omnino probandamesse existimo HermRIllH sententiam, qui ex veI'sibus 503.504,eiectis 505. 506, unum confecit tetramelrum anapaesLicum:

{htsr, o' r,p,rv n(ujl1XSHi .i))) VOVII Kat' .orr; ~/triJ1J avanalafotr;.Hoc versu addilo illis quadraginta teLrametris, ex quibus ho­die conslat parabasis, iam habemus numerum, quem scholiastatradidil. At eUamne Aristophanis temporibus Ha fuetit, magno­pere dubito. lure G. Hermannus in versibus 524. 525 nimiamverbol'um idem significantium abundanlillm viluperavit: quiseoim ab Aristophane profecla esse crediderit haeece:

xai Avo/~cojl uai 'l/J'1vlt;coJl uat ßaWrOp,E'/IOr; ßtUflaxslotl;

ovx 8~~(JU(]EV, aHa ulStl1:ro'Ji lint r~!?COr;,

() tl r ti (J 6p' ~ ß11' ,8~ Eß 'A ~ :! 11 n ('Ei (f ßv 1:11 r; ro tl , Ör t r () V (JucOnrEUi

undslp:!1].ltaque Hermannus I Ul IUlnore isto immodice lurgescenti rc-

Aristöphaneae. 5.19

"e'llto IOcum sonaret el Arislophani prislinum nitorem resU­luerel, omlssis iis, quae moleste a grlunmolicis iIlala vide..renlur, Ua scribendum esse censuit:

lir.at Avcfl'ro)l "at 1f1lJvi'ro)l xat fJa:lnop.EVOt; {Jar(}al.ElOtr;OV" Es1(Jlir."fJE n(JEa{JVT1]t; roll KrA.

Nescio vero an simplicius sit eiecto v, 524 scribere:"ai Avol~rov Kal 1f1'11!I7;ro1! x a i fJ an TOlL" vor; {J ct­

T(}aX 61ot t;

6~ " fJ 'A ~ :t 1] 11: (} E fJ {J tJT 1] r; c:; v. KrA.Quae si rocte dispulala sunl, rursus habemu!! numerum ver­suum docies qualernorum. Allamen monere velim, ne quishaec in eam sententiam dicta esse existimet, tanquam egoiam omßes paraboses ad iIIam quah:>rnarii numeri regularnexanlinandas el exigendas esse arbitrer. De qua re longealiter slatuo: ubicunque enim non sua spoßle el libero. urHa dicam, omnia ad ilIam acoommodari possunt. ab omniviolenta mulatione abSlinendum esse censeo,

14. Laculla~ Iibrariorom socordia orloe quamquam iniis quaesupersunt Aristophanis comoediis neque magnae suntcl rara ooourrunt I tarnen inlerdum haud parvas interpreli ar.rerunt difficultates. Eliam in Equilibus aliquol 100i inveniun­lur I in quibus quum singuli versus aul verba nonnulla inter­cideriot, diffioile est reperire, quo mulilarn senlenliam CJl:­

pleamus. EI in plurimis quidam huius generis loGis ea quaeprobabililer reslilui non possunI irrilo labore quaerere ct ln­(lorUs lemerariisque conieoluris inimofari nihil aliud esl quamoleum alque operam perdere; semel vel'o id (luod Arislopha­nes scripsil oertis quibusdam vostigiis adiutus indagavisse millivideor. Quae inter dimetros iambieos logunlur (v. 442) pEil.~Ii(, f(1(J;qJa~ 6y.aiQP<ahaPiOVr; ""..a(lu<;, quasi qUl1cdam reH­quiae sunt duorum versiculotum, quorum allo1'iu8 lolum di...midiUln perHt. Nam in systemate iambioo versUms qualtn'­narUs iolerposilum esse senarium, el intel'posilum esse slatiminitio syslertllllis, quis tandem crednl? Pl'neterea aulern aceu­~atio isl8, qua Cleon lnsiciarium pcIH, 8dmodum incerla es'

520 Emendationes

ct vaga et ut ila dioam fluctuare quodammodo videlu!': quumeoim in hoc nobili nolJilissimorum virorum cartamine alioquinsemper aocuratissirne adiiciatul', quo allm' allerum criminearcessiturus sit, hic Cleo nihil nisi quatuor acLionesse in In­siciarium ('ssa institulurum minatur; criminis nomen non addit.Id quod co magis olfendil, quod Insiciarius ei respondensCleonem uIJT:i}aulw; raum fore pronllntiat. lIaque Hlud ipsumcriminis nomen, cuius Cleon adversarium acclIsatul'US est.hic excidisse ct senLcnliae ct versus indicio apparet. lamqllum snpplel'c quod perierat conarer, facile milli persuasi aplis­simam esse totius loGi nalurae ol'iminis commemol'ationem,quod cum aafi}fl.ulfl.r; crimine quam arctissime collaereret.Dllbilans lamen, quid potissimum reponerem, forle illcidi inf'ragmenlum aliqllod Arislophanis a solo quod seiam Dindorlioin editione Oxoniensi (1835) T. 11, p. 704 n. 728 servatulIl,ühi vii' doclus: "Choeroboscus MS. in Museo philol. Canlabr.IV. p, 115: AtnOfa'gW/I (JI(.~ 'lOV t) Tlfl.'!' 'A!!HH:ocpaIJlit," Quodad loculIl rle quo lIgimus tam acoommodalum vldetur, utpaene cx co pelitum esse existimem. Itaque non dubilaviscribere:

ÄtnoT:a'glov cpEV'gEt ri}acpar;ElCaTovr:aAallfOVr; Tsn:af!ar;.

Ad quae cum gradatione comica lnsioiarius:av 0' aaf(HJ.T:l!lfl.l; r' EtxOIJIl!,

Y.'J..on~1; Je nAl!tv ~ xdlar;.Nam quod admodum ridicule Cleon Insiciarium, hominem mi­serrimum, bellioae virlulis cl rortiludinis adeo experlem, utcerlo nunquam militaveril, ignaviae el ut ila dicam proditio­nis accusalurum se esse dicH, id lantum abest ut coniecluraenoslrae offieial, ut eam maxime commendel. Nam non miousridiculae omnique iusla CRussa destitutae rcHquae sunt crimi­nationes, quas exacerbati isti gallorum instar adversal'ii interse iacullloillr, cl mullo magis ridicule Insicillrills Cleonem,qui paullo aole viclor ct lantum non triumphator a Pylo re­dierat, uarf/arE;IXi; raum fore mioalur, Cf. eliam v. 368.

A r ist () Phall e a e. 521

15. Anle v. 274 integrum exeidisse telramelrum 11'0-­

chaicum optime Sauppius, quem seculus est Bergkius, cx lur­bala numerorum aequabililate in Ep. erH. ad G. l-Iermannump. 116 demonstravit, cuius sensum suspicalur fere eunrlemfuisse ac v. 269: W~ aAa~cOv, W~ 08 /ula::;ATjr;; t:lJEr; ol'.Jn$(fXET:al; Quod si coneedas, qllamqllam diflicillimum esldicere, quae verba perierin!, cl quo parlicula Klli, quae 110­die non habe! quo referatur, perlineat, tarnen conlidenteraffirmaverim, in v. 274 ro~nEI} leviler corruplum esse. Quaeenim polest alia huius loei senlenlia esse, nisi haee: R urs u sigitur ab i1la simulata adulatione (266 sqq.) adcon\'icia cl verborum contumelias reverlerisKcli KEKl}ayar;, non ro~nE(1 dEi r~v noJ..llJ l((ua(ft:(Jsf}!EI, sed:

xat' xix(Jetyar;, (f nE Q ald T~V nOAlv x/lmm:(lsf}!u;

Rursus conviciis el islo luo c1amore uleris, quo semper cl­vium aures obtundis animosque subigis.

16. Quum saepisslme acciderit, ul librarii exemplorumsuorum verba propIer singularum lilerarum amhiguilatem mi­nus recte inlelligentes coniectura quae non eruissent supple­rent, tum potissimum id accidisse probabile esl in marginepaginarum , ubi vel crebriore usu vel humore aliquo vel aliodamno Iilerae aUrHae essent vel eliam omnino obscuralae.Huius dcpravationis ul in Equilibus aliquot exempla miM vi_deor delexisse, Ha in Nuhibus locum ()uendam corruplum re­mansisse existimo, qui, nisi boc interpolaLionis genus per­spexeris, vix sanari posse videa!ur. Arislophanes enlm Nub.v. 528 sqfJ. inde a primis arlis suae rudimentis usquc adiIIud tempus, quo Nubes doclae sint, semper se in Athe­niensium prudentia alque ul'lnmilate spam suam cl fiduciamposuisse declaralurus,

t~ groll rU(J, iß(Juil, EP::;ao' t}n' ul'Ii(lwv, olr; ~ov )tat

lEyu/! ,c' ". ,>J ,:.J iQ (JWf}!(}WlJ Tl! xro xat'€t1l1Jrrov (1.(J1I1t' "1"OV(JCl.T1'jV,

EX tOVtOV flOt 1(;!(Jra nUll' 1J/IWlJ rlJcO/LlJr; Ba::;' Öfly.la.

In quihus nunqUlllU salis inlellexi, qua!rs essef!t homines, ols

522 Bmendliliones

7}QV Kai AEr1WI', Nam homines; quibuscum colloqui duloe clgralum est, .Graecis sunt ljVOf}E{;, oi{; ~Jv oUxAirEU:J-iU; eli/leplum istud Kai (homines, quibus v el dicere tantummodoIi~ el i am dicere gralum esl) aut perversam aut mdlam ha~

bllt expHcationem, Dubium aulern non est, quill huiusmodisentel1lil1 iIIo loco desid,welul', Ex quo lempore primamea fabula iudloio virorum, quibus iustitia etprobitas cordi est, secundo praemio ornats est,in vestra sapientia ct iogenii subtiJi,tale spammeam pOliere nunquam desil. Nam ut iuslissimeDae­talenscs secundo praemio ornala sit, Ha iniusle Nubes suasimprobalas esse cl repudiatas contendi!. Et pl'orecto ~Jv IUXt',

praeserlim si posIer/Drum saeculorum pronuncialionis memi...neris, vix diffene concedes ab ~ dlK1J, ut ab co, qui dictan.tis verba calamo exciperet, facHe hoc eum iIIo potuerit col'l­fundi; exitus vero versus ea quam modo indicavi raHone in­terpolatus est, depravatis el obscuratis temporum illiuria Iitc_ris geDuinis cl pro Hs quae non saUs intclligerentur Iibrario­rum commenlo in verborum seriem recepto. Si igilur prolSYEtl' legas ItSAEt, omnia bene se habebunt : nam verha ol~

~ dlxlJ ItEAfJt neque a scnsu ncque a dictione vituperari pote­runt: quamquam enim /.l8AEt !LOt tt rarius invenilur quamItSAEt I-wl TlllO{;, tarnen non inusilatum est. Bad mihi air; ~

potius ortUIiI videlur ex oIen, cui si melri sublevandi causaaddideris l' $f{JEAXt/UfO(QJ!, quod in anliquissimis libl'is, impri­mis vero i/l Rav., sexcenties omittitur, haechabebis:

6S grot/ ra(1 8'118&.0' /in' dJ!(j~H;;P, 0 1<11'11 J l K 1] t; /l S­19 t, KrA..

17. Badern fere ratione in EquHibus haud Ha pauei locividenlur depravati eSSe: veluU v, 1336, ubi G. Hermannuscontra Dobraeum, E1mslcium, Reisigium (de adverbii EUro

significatione dubitaoles) pro aya:J-' dqJfJf/!11uat;. ATOPAI(P.6rW; vel'issime reposuisse videlur dqJEl/J~UfJ,~ E(Jw; deinde v.

536, ubi Elmsleius (ad Ach, 1086) 1ltc(ltl 1:~O dw l' l)(J{I.J com­mutavil in id quod nos quoquo in ediliollC recopimus: naqa

Aristop hanaae. 523

'Jrji dtQvv!1oV (sc. tfi(Hil). Quae vero superstitio taota essepolest, ut ql1iSqtu'lUl versum 276 ab Aristophane ita scriplum

esse credat, ut hodie legitur.:aAl' hlv !-'8V tovoe IJtX~t; 'fn (loH , 'f~vd"Ot; iil.

T~JlEÄla "lCAUjJtla)~ est noLa iIla acclamatlo, qua eum quiludis publicis vicLoriam reporfaverat prosequebantur, consue­tudineinlroducta ab Archilocho, qui voce "1viilla cHharaeimpulsae sonUln imilabatur. At hac voce quis unquam credatquemquam vetarum poetarum Ua abuSUln esse, ut inde no­men adiectivum plane barbarum 1:~1'iil].o, effingeret. EI utrecte iIIud a 'f~)lfiAAa formaLum sit, quae tandem ratio estcur credamus significal'i eo virum, qui d i gnu silla ace1a­mat ion e, d ignu s tri uUl p h 0 videalur? Neque mullo mO­lius milli quidem id videlur quod Porsonus proposuit: 'f~Jldl'

8(JU. Etiamsi enim recte adieclivum T~'JIdAO~ ferri non posseinlellexit, in eo sioe dubio erravit, quod vocem r~vt!J,.').a

praedicati quod dicunt vice fungi posse existimavH. Fingil­mUs nostraLium aliquem poetarum cecinisse: Du bist ein Hur....rah, vel: Du bist ein Heil dir im Siegeskranz ; Demo profectoerH, qui non demenUae et exlremae faluilatis hominetll con­demnal'erit; el talia apud Arislophanem ferri posse crede­mus? Equidem vOCem lIive],J..a ab Archilocho invenlam omninoretinendam neque ullo modo commutandam esse censeo. Quumvero iIlam Ha adhibitam reperillmus, ut aut in fine carministriumphalis cum "a').U1'tlW~ coniungalur (cf. nos in edit. etAch. 1227. J228. 12~lO. 1231. Av. 17(4), aut 'f~JldAa Ka},,­

AI),/KOV (jOB/V ltva aliquis dicaLur (cf. fin. Ach.), duplex quasimonslratur via emendandi. Aul enim scribere )Joterimus:'p;vBUa (JS (sc. c{(JoIHitJa) , aut, quod ego et simplicius etad IibrorUln scripluram accommodatius esse exislimo:

dU' Aa.v I/SV rOl'oB 1'(I/(j9 rfi {l0fi, l' ~ 11 e }. AaGo/ (sc.QqJEIÄfiTat)

At profecto, !lUlle (Insiciarium) si clamore v iceris,soll e mni s ill fl ace I a m a ti 0; "loT I' i u mph c" li bid (l bel Ur.

524 Emendationes

18. Duo sunt in Equitiblls loei, qlli in hoc ipso de quoloquimul' genere artiorem quandam et propriam inler se ha~

bent cognationem.

v. 312 S({. Ö~rt~ ~W;;v 7:a~ 'A:T11Ia~ kXlCExaip'1xa~ ßomv

KrinG rWII nEl"f.!mv allw:TEV 7:0V~ p0f.!f)vt; :tVII;'

'/IOfJlWnwv.

v. 892; OVK er; xOf.!axat; unorp:tEI(Ei:, ßV(HT1Jt; KaKUJTov

O~(ll'/l ;

In utroque versu participium fcrri non posse contenderim. Utenim a priore incipiamus, quid perversius esse potest quamdicere Cleonem sUl'das Athenfls feeisse diligcntel' observantemvecligalia et tribula sociorum. Acio nimil'um oculorum in­tenla nemo unquam sm'dus fadlls est. Itaque vulgata scri­ptura, nisi zeugma durissimllm slatllcris, explicari non po­lest: S u r das tI 0 bis fe cis t i A t h e n a s c Ia m0 re I u 0

et omni morlo defraudavisti tributa sociorumsurnplens. Neque minus inerte v. 892 Populus Cleonem,qui maslruca oblala domini graliam sibi se concilialurumesse spel'averat, in malam crucem abire iubet his vel'bis:vv" ilnorp:TEf.!Ei:, ßv(!a1J~ Ö~Wjl j Nam Cleo iam diu et semper,ex quo rempublicpm capessiverat, coda male olebat : quodsi Populo ingralum erat, iam dudum ille removendus fuerat.At non f:leonis. cuius foetori Ha assueverat, ut cam iamnon sentiret, sed maslrucae oblatae intolerabilis odor Popu­lum eneeat; qllocirca Cleonem cum dono suo in malam crll­cem abire iubet, ne iIIius vap0l'em artlalllmque naribus captareeogalur. Ilaque uterque versus codem modo videlur sanan­dus esse: in pl'iore enim reslituendurn est :tv v v 0 U K 0 nE i q,

in posleriore oiix 6<; x. dnorp:TEQEi:; ßVQu. /C. Ö~ Et (sc. ,(;G

lftanOll).

19. Falslaffium illum Graecorum, Cleonymum dieo, non1'eulfelium, qui est Tubingensium, fcstive ul in multis aliisfabulis, ila in Equitibus quoque derisit Arislophanes sive quis­quis praeclllram illam al!erius paraullseos partem composuit,{jU8 egregius i!le profundissimae gulae nelm10 et voracissimus

A r ist 0 P h a n e a e. 525

alienae penus gurges perslringilur. Namque ubi semel in cel­lam penelraverit promluariam hominis divilis alque oplilenli,nunqllam ellm exire sed lIsque devorare quidquid ibi in­veniat,

TOllI; 0' (lJ,rcßOAEiv lJ.v 0,t 0 i ro ~ .t::t' , cJ al'U, 11(/01; rOIIGlWW, s~d:ts Y.Ut' (}t:rrvro&l 1n

T(/(;mE~17·

In quibus advcrbium v/lOlro!; nescio quo paclo inlelligendumsit, el magnopere vereor, no hic quoque id quod ArisLopha­nes scripsil in margine paginae allrilum cl obscuralmll posIeapalillalim in ineplulIl islud oflo/roc; comffiulaluln sil. ConsIlIlIe·ris cerle scntenliae, si pro (lv oflolroc; legeris ci. v 0 v ~ T ro 1;.

Cleonymlls eniln llliena devornre nunqllam desinit; st iIIi, quo·rum cellas exhauril opesque absorber, omnibus precibus orantobsecranlque, 111 rei suae parcal; sed frllslra: lIunquam enimprius desislit, quam OIunia comederit.

20. Suavissillle Arislophanes, ul el SUUln in Cleonemodium declaret el Cralini vinolenliam exagilel, duo parieIes,Ul Curii verbis ular, de eadem lidelill dealbalul'Us, Cralini sestragulum esse malle, quod ille unaquaqllc nocle urina con_lamine!, quam odium Cleonis deponere dicit v. 400: dubi­lari enim non polest, quin poelae ipsius sentenliam Equitespronul1cient:

EI: (JE fl~ flHJ(]j, r~lJO{i-I'l'/! Ev ]Ü.!urb,ov lIc6cftOv.Sv ex scboliasla (explicanle: Elr; TI]'/! oldalJ ](((Iul'/!ov) inprioribus erlilionibus Dindorfius; libri EI' pl'aeler Laurenlianosduo, flui all praebenl. Et SIJ quidem commenrlalum ab Her­manna plurimi edilores, in iis etiam Dindorfills, receperunl;non bene mea quidem scnlenlill. Nam quae landem islll estoplario, ut u n u m HaI Cralini siraguillm, qllum omnino di­cendum flleril: Fiflm al iq u 0 d vel fI u 0 d vi s Crlllini slra.glllum! Defenditur quidem 'h· 11 Dindorlio loco Thucydidis 4,50, cuins !amen loci natura nonnihiI a noslro f1ifferl; defen­dilur eliam a Bolbio , qui rirlilflile dictum esse EIl contendit,quasi non plus uno vellere habueril Cratinus, cui immeierel.

Emendationes

At vereor ~ ne hoc polill~ a. BoLhio nimis ridioule sit dispu..tatum. Ego cQniicio legendum esse:

rEIIOllt1j1l T W1I ]((!a.lvov lH.JJIOV,

h. e. y.wo'wv TroV K(!(u{vov XOOOlOOll. cf. fragm. 84: pErle IlPtE­

pUA/,Oll &W-' xal 7/.(!Ot;XEpdJ.a1ov TroV AtVroV.

21. Quoll. modp di.ximus derideri ab Arislophane Crali..num, id Olive . Ha illierpreleris, tanquam inimici fuerint etperpeLuo implaoabiliq1l6 alter alLerilJs odio flagraverit. Longeanim secus eJ'll. Perslring;lur quidem propter nimiam inter..dUm vinolentjam ab Arjstophane Cratinus, sed, quamquaminter Se aemulabanLur neque fel'e praeler eos quisquIIm erat,qui arlig eomicap palmam suo quodam iure vindicare posset,tarnen Ha perslringitur, ul facile hOminem poetae, admodumplaeuisse neque unquam hune nisi magno euro gaudio magna..que cum admiratione et vivi et mortui cius meminisse appa..real. Sie eundem, quem anlea leviter viluperaverat, summisexlollit Iaudibus in parabasi, v, 526 sqq.:

]({J(J,fl'VOV /.lE/.lIl1j/.lEIIOt;, Öt; 1lo'J,.}.,ci! ~ Ev(j' at; nOT' I:n:alll'e

oui .rov dpdrov 1lEOlOOli 6flflEl.In his participium qEv<Jat; feui omnino non posse existimo.VI da forma ~acoam, de qua statim dicam, iam propter ver­bum lf}fliit pauUo post iteraLum poetll iIIo uli non potuiL. Quisenim haec fen~t dicentem: mulla CUut laude fluens per eamposfluebat patentes Ileque quidquam impedimenLi lanlo lorrenLiobiicicntes? De.inde voro ineplum est dicere poetam aliquemmulla laude vel, si hoc praeferas, mulla eum laude fluere *).

Quo cum loquendi genere cave eompares noLissimam iIIaru clvore egregiam Horalii translalionem (Carm. 4, 2, 7): F 0 r­vel immansusque ruH profundo Pil1darus ore.Nam ut opLima dicilur poela prol'undo ore ingenlis fluvii in­star ruare, Ha inepte dicilur mulla laude fluero: est enimhaac violenla simul Cl insulsa translalionis inchoatae inter..

*) Nune demulll video esse qui in:atvf,a ~Eu(Jrl1/fft interpretenturman anlern IllUdibus Cralinnrn, sicuti dicitur aJiquis lUp<ün, al!p.an eilit11. QElal1ru, Quod tamen vix cuiquam placiturulD eSse existimo.

Ar ist 0 Pha ne a e. 5127

I'Uptio. Denique vero fOfluae lff!f!evrJ(J" Ql!vrJ(,(t, ~E~oq.(;pro

Atlicis vel, ut accuralius dieam, pro Arislophaneis haberi nonpassunt. Fulurum quidem QE,)OOP.(U salis Jllunilum videlufscriplorum Arislophani fere aequalium aucloritale, veluti Pherrecralis apild Alh. 6, 269 D: 1wrap.o; unQ "wP 11lfrrov 'rAlf'roii n},otStOV .qEVOOlJ'f(U, CI'alelis apud (mndem 6, ~68 ,A.;

~l'a(Jr'lt ~Et/(JEl;(tt r~p 1j:Vf},flf, ßuripidis in Th~$tlP apudschol. Arist Ran. 476: 6Nlarrov d' uno uip.oawyeL 1lf!r;­

a7:~f!E ~evoopmt xa:cw. Conll'allOristus l!qflfiJJa" null!! idoneaauctol'ilale Ha defenditur, ulapud Arislopbanem lldmillf possevldealur. Nam ut Aeschylum (ap. Athen. 10, 421 E) hllndudum ab LobecIdo enlcndalurn e~ Pseudoeuripidem in DlllH!Ö(v. 32) praelermiltam, Platoni in Rep. 8, 544 E illIn Lo..beckhJs quod selam primusad Phrynicb. 739 pro QEv<i(J,vrqrectissimt" resliluit Qlil/JUJltu, a recenlioribus ediloribus iurereceplum; Lyeurgi vero locum (96) AirHl"tt xvdrp rop .07tOP

i"fir/l()p 1l.f!f!tf!t!IJi1Qq~ 1"0 niiq, eUPffisi fpcillilUP Fl'itzscbii emen~datione (TOP iQ1JPV EXlJiIJOJ! 1l.IifltqQIi"j;fJ;h.tt -eq,1 nv((1) reiecla cumfecentissimo Lycurgi editore libr()rum nibU vlIripntium lectio­nem ft~tineas (nl!qt(1(1EVQut), in defensiooem lilple vix: advo­caveris; Lycurgus enim deeem fere lualris PQst MislophanemflQTnit neque idem u1rique Ikabat. Neque magis VflrQ quamparticipium t!lJvaw; Frilzschii eoniecluram (Qi!/J"Ü ferendamesse cens~o. Comrnendalur iIla quidem simHitudinfl pronun~

cialiollis: llPIl! jIlis lemporibus, quorum industriae maximarncodicum noslrorurn par1em debe1!lIlS, ~H;a"(; el ~E!/JqC; sioeullo discrimine efferebantur *); refulalur vero, si aliquid egovideQ, illsa loei sentcotia, Nalß Q~nHv recle dicilul' flumenpaullilliin et sioe ullo fervore lllque impetu delaP1UlS !nagisquam decurrens, veluti Plalo I. c. InO es homioum et CQnsue...tudinos eliam leges el reJi(lua civitalum hlslitula thllninjs in­slar hmle furtimque labenlis secum Irahere atque aufel'l'e di,..

*) Ex eadem pronuncialiollis ambiguilalo in Nubibus (Blt) duplexIibrorum scriplura 01'111 es!: dnoAmhJE l~ 01 &no1.dtf1u., Cf. G, Her.mllnni !1dnOllll. 3d h. I.

528 Emendationes

eil: ü, ll.v wf;n8(J ~i1/lav ..a ..ltua I:rpEI.wVU1]rat. Quod. quamnon eonvenial in Cratinum Horatiani Pindari in modum magnaCUlU vi ex lllonlibus se proruenlis tluvii similem omnesque ad­versal'ios invitos secum aufcrentem, per se patet. Sed unatantum literula addita praeclaram Arislophanis elegantiam elo­qucndique nilorem agnosces. Scribe enim:

Elm ]({(advov Wflv1'jflh'o~, o~ 7l:01.I"ji 7l {( E1/1 IX r; nQ"~

ImalN{}

ol(.~ trov clrpdrov ruot'QJv 8{(f!el.

22. Pulcherrime Niciae Oemosthenis(!ue mores atque in­genium el diserimen, quo vohmlates ull'iusque cl consiliadiscernebanlur, initio fabulae Aristophanes delincavit quo­dammodo el depinxil Ha, ut nemincm speelatorum tam rudemel eaeeum fuisse arbitrer, quin Bullis admonitus nominibussub servulorum istorum personis slalim l1olissimos iBos eelo­berrilllosque imperlltores aglloscerel. Qui postquam, ut Paphla­gonis iniul'iis se eriperenl, consilium aufugiendi diu sed frustrayolutaverunl animo, Nieias, qua ruil erga deos non solumpiclate, sed etiam superslitione, optimum esse censet confu­gere ad aliquam deorum staluam ibique supplices procumbere.Demoslhenes vero, impietale illis tempOl'ibus non minus per­vulgata imbulus el infeelus, lam credulum esse SUUlO oflo­

flaauylav immane quantum indignatur et v. 32 quasi mil'abunduS1I0;:ov, inquiI, fJ(jiWi;; SUOV 17yt;: ra~ ,'hOl;~;

Baee enim esl seriptura. versus meh'o pessumdalo: allamen11yii uv pro rh'lii Yfl(J Rav., 7l0ioIJ fJ!.JHitrar; hEOV ~yij rf~Q

Laurenlianus 3J, 15; fJ{(b:ft~; 1I0iov fJf!har;; fHOV l1yE! r«Q

Parisinus ß et Vatieanus I{usleri; fJf!ha~; 1I0tov fJ(!har; ~yij

,'a(J Laul'enlianus 31, 16; notov fJf!HEn:ar; ErEOV ~rEi ra~

Ald. cl scholiasla, EV nU(JoAxjj, dieens, nut'~QJv. Unam syl­labam vel duas deesse quum velusliol'es tum reeentiores edi­tores animadverlerunl lanlum non omnes; quorum aliilacunaesignum ponere salis hauucl'lInl, alii conieclura loeull1 cmen­dare conali sunt. Quin eliam in eodieUIll scriplul'is conieclu~

fae insunl, veluli in Parisino B, Vaticano, ulroque Laufen.

Arislophaucue. 529

liullo; neque alilcr expIicandae sunt lecliones cd. Aldinae cl~ scholiastuc. Nam quis tandem est, qui barbarom' islud {lI!E­

rinar;, (IUod miror eliam a C. F. Hennanllo dcfensulll cssp~

iuslis ralionibus lueri possil? Barbare, ul sen'um peregrinulII,UrllloslhenCIII islu diccre ronlenuunl: al ul.Ji landem vel inEquilil.Jus, vd in race, vel in Vcspis, vel in alia Arislophanisfal.Jula servi uarbarorulII Iin~ulI ulunlur. uno cxceplo Scylhain Thesmophoriazusis? Tarn bene illi graece loqui didicerunl,ul hac sallelll in re a dorllinis Buis nihil differanl; et quumDemoslhenes per lolam fauularn nuique pnra cl sirwera Alli­corum dialeclo ulalur, mirum prolccto essel, si ulla voce oll

ea t1eclinandum eSse censuissel. Al, inquiunl, DCllIoslhenesul sen'us rariorem iIIallt vocem rh/bar; non inlelJigil el bal­bUlieus conulIlpit. Quid vero? uude Nicias, qui non minusqU1l1ll Demoslhenes senus est ,ilJarli cognilulII hahd? Ncquevero cousenhmeurn esl Dl'lIIoslhenem 4~t Niciam ('0 fine aoArii>lophane in servos commulalos fuisse, ul ServorullI inmodulIl etiam loqucrenlur cl agereut. Speclalores enim slntiminil.io seim voluit, servos iBos, qui in sccnulII protlirenI, im­peralures esse AlheniensiulIl illo Icmpore uolissilllllS: aosuf­durn igilur fuisscl, si cos, quos ab omnibus veros nobilesqulJAlheniellses cognosci vellet, oalbulicules graecaeque Iillguuoignarus prouuxisset. J'raetcrea vocem flI!EW~ Ilcquc tam in­usilalum fuisse Allicis cl rarum, ut Demoslheuelll eam nOIlinldlcxisse crcdere posscmus, ß('quc solulll apud lt agicos iu­veniri, id quod post C. F. Hefmunnuill alii quoque viri dochconlcllucrunt, iam ex l'O apparct, quod apud ArislophallclIIipsum in LysisIr. 262 sine uHa il'oniue il'risiouisvu suspiciolilloccurril: llc; til' ~Anw' uK01l aat, rvvuflta.; leaea f.J.6v ü,ltOvlXH1) {ll/lwr;, l(an~ J' (~K~/OnQ),tv 5f.taV A(~tJhi;v; HUI/ue Ihdrur;olllnillo -immulatulll retincndUlIl erit. Lacllllllm vero ialll ßci­Eigius explevil iUalo verbo :JEWV f.J.ov(J(JvHJ.(1wr; h. I. per sYlli­zesill prolluilliando. Vilupcralus quidcm est Reisigius a Uobraco,cui Elmslcius ad I\led. 1129 persuasit duslllodi syni/'cscs 11'11­

gicorullI esse proprias Ilcquc spul! cOlllicos poclas udruilt!.

g)/ui. i. ~~i1ol. 11l. ~. IX. ;H

530 Emendationes

Sed hoc quidem falso cl Dobracus el Elmsleius. Rariora cnimapud Arislophanl'm esse quarn llpud Iragicos latis synizesisexell1[lla nrgari non pOlesi, quullI praeserlilll SCllis prohabil,seius rei alferri possil ralio. Nam quum versus Irimclrus is,(IUO comici ulunlur, multo liherius cl solulius dHcurrl'rcl quamapud lragicos, id imprimis eavendum eral, ne liberias iIIa inlaseiviam cl ambiguilalem melri dcgenerarel. Proplel'ca igi­tur poolae comici cl posilionem debilem quam diculll cl syni­zesin duarum unius voeis syllabllrum eonsulto plerumque spre­verunt, nccubi forledubilari possei , qua ralione vcrsus rc­cilarelur; vcrum non Ha spreverunl, ul Ilunquam admiUerenl.EI de synizesi quidem in edilione dixi, quamol.>rem hio nihiladiieio. Aliud vero recle Dobraeus monuil, Reisigii conie­cluram si probes, poslulare cmphasin, ul not'rov ß{Jb:a<; :hw,',non notov legalur. Non enim de signis slClluisque deOl'mn,sed de diis ipsis magnopere dubilClI Demoslhenes. Est veroin miranlium indignanliullIve inlerrogalionibus hare pronomi­nis noto<; ratio, ul sempet' eum ea voee coniungalur, in quaul ita dicam quasi cardo dubilalionis vel dissensionis vertiluf.Et hio quidem de diis inler Demosthencm cl Niciam non eon­venire el senlenlia ipsa cl eo demonslralur, qune! Hle indigna­lnmdus inlerrogalioni suae addil: Ert30v ~Yfl' rl~fI :hov~; Oepronom. noto<; cf. Ach. 61. 108. 156. 761. Null. 366. 1232.1247.Vesp. 1201. 1368. 1377.Av. 1231. Lys. 729. 921. 970,1\77. Ran,529. Plut.1045. lIaque non dubilavi Rcisigii oon­ieclUl'am, emendalaln iIIam quidem a Dol.>raeo, set! nihilomi­nus reieclam reciperr.

23. Redeamus ad foeum, de quo supra iOlll displllavi­mus, v. 258 sqq,: uhi eliam aliul! vitium delexisse mihi \ i­deor in v, 264:

xal (] x 0 n f t<; yli frov 1I0AlfroV ihn<; Eaih, Ilpl'OY.rol'.

Verbum (]XOllft<; misere molesleque repetilum esl, ni 1'01101',

ex v. 259. Quisquis enim iIIud perspeelurn habeI, qualII ac­curale Arislophanes in Iranslalione inchoalll pCl'manral el qUlllnarliliciosc eam per singula vorobula conlinucl, is profeclo

Ar Isi 0 PJl a ne a e. 531

inre offendetnr co quoll, quum aplissimam proposuprit addescl'ibcnda innocenlissirnorum civium damna el incOlnmodaovis tonsae imaginem (rl,tl!OltW/l), non aplius cl accommoda­tius ad iIlam vel'burn repererit, quam languidulll istud et fr i­gidum (1xo7fEi~. Aplissima supra dixil: U7fOtJVlfU'EtI.; TOlu; .Jm;v­8'VlJOV1.;, UX/)7fW/l Ot;rl(; aVTWlJ rOf.uil.; 6UHlJ ;; 1l611(i)V ~ f.l~ 1l811(i)V,

aptissimc infra 326: awhrYEt rrov SEV(i)l! TOVI.; xa(J11lf.tovl.;, aplis.sime in Pac. 641: ToiiJ:ov Wt;lIE(J xvvlrh' l!(m:al/annq inep­lissime hic dixissCI (JXOllEl'r; TWJ! nolnwlJ 8,nc; Sr.1Tlv af.lVO­

xoov. Accedit quoll gradationis iIIius, da qua supra (e. 7)dixi, vis ct vigor omnis deminuilur ct int'ringitur, si post'vexalioncs sociorum vividissime quasi depiclns ct ante oculospositas de Cleonis in cives innocenlissimos iniuriis haee di­canlnr: (]KOllfir; TWl! 1lo1m:iJv Ö~nt; 6(I1:(V df.llJoxwlJ. Scilicetnihil aliud faeil Cleo quam vi dei, quis corum plagipalida silin morcm oviulll: qui iIIud nnum spech~t cl pers~qualur., ulcuicunque pOlest forlunas divitiasque ('ripial. lIaquu reposui,quod facillime in (JIt07fEt~ poluit COlillllulllri,

xa; nB x E t ~ r6 TWV nOA/Twv ö~u, euu'v ri~/JJOXroJJ.

24. Venustissimum est ipsa pugnanlium audacia cl lllro­eHate certarnen hominum nequissimorum el illlputlenlissimo­rum, Cleonis el Illsiciarii: cuius cerlaminisvehemenlia paul­la tim eo erumpit, ul Insiciarius adversario in omnibus rebusobluctari obslinalus oe disrumpi quidam eum passurus videa­tur, dooee a choro admonelur, qUllm praeclarum sit, si iIludquod Cleo fore praedixeral (Jlal!(Jar~U(Jpal) evenial. In hoccerillmine Cleo adversarii sui, hominis novi, llUllaciam ad­miralus v. 342 TrP 'Kai nETto/3m" inquiI, rA'glOtr; 6,tlOV AErltllEJJaJiTfi; Quae etiamsi primo adspeclu bene se habere ae sanaesse exislimes, tarnen diligenter speclala vilio aliquo infectavidenlur. Inlerrogat Cleo, qua arte frelus sibi ennlradicereaudeat Insiciarius. Respondet hic: quod ipse quoque diceredidiceril et eondire oraliones. Ad quae summa cum con­lemtione Cleo, quod iIIe dicere se didicisse perhibueral, "vide"inquit "Iuam audaciam, quod die!:'re te posse conlitlis" ct

532 EIllCI1UlIliou\}s

mullis rUllI vel'bis proplcrca (kriul)l, illllt! ip:>llln, quou [nsi­darillS t1iccl'c sc possc dixt'ril, lanquam nonllll aliquid el inllu­dilum pal'f\{1 ('um slUpor!) quodalll repelens, Scilicel nihil IIli­

IIUS in fllhersario llxspeclavcral, quam llliqullm Idus arlisliducialll , qua ipse solus inlcr AI!lcnicllses se polkrc arhi­Irahalur. lam si vcra SUllt quae dixilllUS, eleo IlIsieiariulIIillierrogal'c uUquc non potest, qua tandem arie I'retus conlrBso diccl'e audcat. Nam si ipse cam arlem in lldvl.l1'sario ex­special, CUI' landl'm iIlum miralur g[orialllcm se quoque Oll!ll

didicisse. I\am ne cogill'S ue arlifidosa nesdo qua c[uquclI­

Iia, l'l Cleo ipse prohihtll, qui apud Arisloplwnem cCl'lenihi[ llisi lurlmlenlus cl IUlllultuarius ul Ha diclllll esl oralor,

cl Illsiciarius cllvcl, qui plcLwiam suarn esse laCllndillRl ncquoullt a cOqUOllllll modum ipse vervo illo leslalur, quo ad suamariern dcsignlUldam umur, Xu(!t1xono!l:b'. ll11que J.irU/1 v. 3-12ex v. 3'13 orlum conlendcl'im eI Icgcnuulll esse:

xci! r.ai n~noI3wr; d~IQlr; i/HH; Ꭰi, n ~ I P l!NLI'xa;

Nihil cnim 1l1'liUS cl prolJaLJilius lali orlllionc. Qua tandemllrlc frclus, inquit C[l'O, curu/Il me oenlos lollere aulles?Hes[Jolldel advcrsarius: Quod ipsc {Juoque llrlem dicl:ndi plc­

bcilllll didici. Au qUlle Clro \ ix lolelad posse l'xislillllHlIi,(Iuoll eliarn isle allis diccl'lui pcrilinlll si"i \'illdicl!l: Vide luamau(Jaciall1, inquit, in quanllllIl le liduci(\1lI 1;1 llrroganliamllhl'ipial,

25. Quum viclus imn in quingclIlorum scnalu eleu im

cl ullionis cllJlidilllle inllanuuulus in scelHHII redclll, ul COI'UIIl

I'opulo in Pn)'ce tum l:lIhersario uigladielur 1 Insicial'ius lac­lilill .'xsullans el ills[Jtlrula vieloria supel'bus Clounis IUl'orelll1'1 rallitelll saisissilllc deridet cl sciells iram SIWPI'l fllUle exa­cerItu 1'1 au Icnil'lldam iIIius sllcviliam t1e I'cl'culo IIliquo secogillll'U simulal, !jUlI, skuli rcnlllluestiam esca, ilIum tll'_

IIIU!cI"Ü alque COlll[wscul. DuIJilllllS ,"'ero, quo iIle dlJo 111<1­

.xillll? glHlI!cal, v. 707q.h(J~, illquil, 1/ (JOt dW IWWfpayttp;

im' HI' .pi.;fllC; JldLlH' ~I!; ini {1ui.i.(I,/rt'(11 ;

A r i s I 0 Ph 11 111' II {', 533

IIl1ee "crbll sie, ul hodie cxstant, ub Arislophanc s{:riplll{:SSH "flHlal IUlhwlls A[Jdln, Nllm qunmqUllm IlIi:.H'fc se 101'­sernHt interpreles, lIt inaudilum dieerldi genus ErT:Jlf:t" Enlurl t~xp[ielll'elli cl dcfcndnrent, operam alqne oleum pt'rdi­

dl'l'unl. Alli: super· qualHllll 1'0 edas libenlissimc?

n n s u per er um e n o? SUpt'r HlI'nSI1 emn elh're diecntes, qulall IlwnSI1ITI SPOl'ns vescilllr; lllii pnwposlliollo Ent' obsonii1Ilicuius lldieclionem signilieari oxislimantes [omllll Pacis (I '.t:llco rn rlll 1'11 111 : Ii~H' 6V W(ilf xoU,:!?r-l/1 tlfyrlJ,."v Y.ru' >{,it'OllA 111

;;1/Iov I:n' rAI:rfi. Filii clil1ll1 qui sn; r~) inlerpl'l}lawlur: (111 a

co n d i ti 0 n e h. P. qno ciho ohlnlo, QlIarllm inl.:rprelnlio­

num nulla ferri polest. Nam omisso 1:0, qui csurlcnti 0011­

dilionilms qllibllsdllln et ut lla diclllll paclione opus esse (','r;_

schat ad fllmem (lepl'lI(·ndatn. paene non minus hwpllllll esl,

qllum homo eSlJl'icns satillnrlus sil t fJluWI't~l'e, qllllnalll SlIpI'!'

mensa polissimum edel'l~ possit vel velit: IHllll non hOl: 1 seIl

quo eiho satillnrllls sit, dubitlliur. Allerll V('fO qllllrll COlllllle­

moravimus expliealio mirum in modulll ridieula esl. el Ha ex­

eogitalR, ut grllcl'um sprmoncrn perdat cl corrumpat. Quienim quisqu3m interrogl1re polest, ohsonio ud quid allil'do

libenl;ssilllc erlas? Cerle si neselaB, quirl sit erlenlllllll. JIH'­

ptum est quaerere, ud quirl obsonium adiiciclHlllll1 sil, utfarnes hmil1lm', lal1('/llIlIn cx aliquo quacrf're vclis, fllll1 re llrl

quill adil"cta libcnlisshne vesclltur. Iloque quorl in Pace op!imeexprr'ssurn esl, qllum ibi cl eihus ipse cl ohsonilllll 11 I1 iIlllln1111iiciendllm cOlnmenwrp.lur. i(1 plano absurdUIll fil, si dblf!ll,ad qucm obsoniulll sil adiieicndum, ornistwis. No 1ll1I1I,,; BI.

oplimc dicilur sa:J/litl1 Tl bd HI'I, sie (iI1::i/np irrt' 11/'1. nisiobipcllllll quod voeant facile supplori possil, llid omnino nOl\

polest. Bt ego quidpIU depravalionnm ex levissilllll mulntioneol'lalll esse I'xislimo. Pro I~rLllCT' enim Ari~lll(lllllncm 8('ri­

psisse luhilror HLlOIT', quo faclo qllnd illn posuent ,Pfl­

"001' qUllsi nf'cl'ssilaln qllodam cGgenle in lPI;'I)/(; commutlltllUlpsI. IInqllo Il'genduUl f'sse censpo :

, ,- ." t· ." " {" '} ,t,nl fli' rr fI, r cn 11 'l v l) 1 I . r~I'; 6T/l ,,<I, ,{-lNH}' ;

534 Emendationes

Quum enim fruslrR versu antecedenli Cleanem Insiciarius in4terrogavissel: rpSpE, Tl tJOt Jw Kararpu,rE1Jl; iam 3d chorumse convertil qllaerens, quonam famelieu," iIIum ferculo comesomaxime glludere arbitrentur; Clli iDterrogalioni deinde na(}'

~1I01JOW,lJ adiicitur; an putalis fore, ut gaudeal el'Umena sibidonala?

26. Optime Boeckhius (Slaatshaush. 11, p. 90) ". 918CleoDem minari dieit se curatUrlllfi esse, ul Insiciarius intel'lrierarchos recl'plus navum pUlridam accipiat, in qua inslru~

coda cl reOcienda ingenlem pecuniam sit consulnlurus; etiamid se elfcclm'ulII, ut malus navis sit marcidus, ßtenim iamantiqllilus nn\'is ipsn publice dabalur, ea vero omnia, quaeinslrucndae navi inservirenl, inslrumcDla ct lilliea a sioguliscivibus, quilms lrierarchis erat nomen, parabantur. Nam sicliam armamenla navalia publice dota essent, quirl landem,qllum ctiam slipendia classiariis publice persolvercnlur trie­Tarrhofllm curae relictum fuisset? Vnum lanlummodo mirorBoeckhillm non animadvertisse: nllm apud Aristophanem nihileiusmadi. Sient enim hodie eins verba legunlnr, non da malomlu'cido loquilur Cleo, sed de velis Iinleisqllc pntridis:

Jtap.lJxaJl~uofwi :J' , 8nw~

(;' 11 i a'O l (] jI uan(}QlJ Aa{JlIr;,

Quae quum omnino Alheniensium cOllsuetudini rerumque na­valium apud cos ralion! adversenlur, palet scribendutn esse:

OW!I1]x.aJl~tJofw.l:J', ÖlIWr;.0 11 i. (H ü)J «' l' (J(A lIf}O J! Äa{Jnr;,

27. In iis quae ad islas Cleonis minas lnsiciarius respon­det (\'. 91U sqq.) semper milli pcrsuasi coniunclionem qllamdicunt copulalivam admitli non posse: tam ccleriler enim ctvehemenler illa profcrunillr, ul Iwie oralionis formae asyn.deton optime convcniat. Ilaque non vrpEl.Kriop trov JqJlwlJ,

UnC1.Ql,uTEQV 'f t 'fWP UlIEtAWIJ raurrl legendum esse arbi",tror, sod t~rpEl.Hr EOJJ

Trol' OEfJlwv J unlAf.!varSfJ'p

TL rwv untlt.WlJ favr!1{~

Ar ist 0 Ph a IH~ a ('. 5:35

29. Quum ab Insiciario· de dolis fl'alHlibusqllc Cleoniseuoclus l'opulus illum, qlli antl~a gl'alia aplld soplurimulnvaluisset, abdicaro se magislratu ßnnulumque signalori~m reu­dere iussisset el Insici8l'illlO pmmum condum creare in animoIwbcrel, Cleo ullimam spem in oraculis suis ponit, quibusut anlea slupidulIl ao supcrstiliosum sonem occaecalum il'iconfidi!, Al cnim oracula (Iuoque mullo splendidiora ct magni­fieenliora profert Il1siciarius, qua re ila perlcl'l'clur Clco, ut3d supenmdulIl adversarium plenissimis 'IcHs navigandum esseralus magis magisqllc pl'omissa sua augeal ct ad poslrcmumdomino lanlum non auri Illonlcs pollicealur. EI quum sciatboc maxime gaudere Populum oraculo, I'oeirat valicinium,quo deus aquilam l'ore aliquando dominumque tolius orbislom.mllu eum pracdixeril. Quae eliamsi vix: viden!ur supe­rllri posse. tamen Insieiarius v. 1088:

xar' rap swu', xuc' "~i; Kai <~t; spv:T!(fi.r; rli :TuAarJU'l i; ,

XWrl r' EI' 'El!{J(lTJ~'()IC; OIXUfJHt; Alil):'WV hu'naaw.Olfcodil in his verbis allerum Iw.l, quod copulando hic ([ui­dODl inservil'e non pOles!, quum nihil praeeessorit, quocurnca quae sC(luunlul' coniungi possint. Si enill1 ex Clcollis ver_bis id quo ifat' perlineal , repcterc velis t sie supplenda cl'itsenlenlia: xal rap sltOl l,flTJaltOt; EaHv, lltE<ac; 00; rir/'n xat11ua'}t; r~t; {Jarll'AEuEIt; ,wt' rift; xat .~r; sllv:J!!üt; ,'E:T(I./,rl/Jff'}t;,id (Juod vides fieri non posse, quod, qUUlll iam Cleo Popu­Ium dominum fore orbis terrarum praedixel'il, imperium ler­fae tanquam aliquid nori ab Insicial'io iam proll1i1li non po­tes!. An gradalionem signilical? AI nulla POll~sl esse gnula_tio eius, qui allm'ius promissa rppelil. Nt! ad riSUIll (Juidclllmovcndum, quum Cleo iam Populo imperium ICl'nmllll valici­nalus esset, Insiciarius diccre pOlllral, cliam sibi simile esseoraclJlum, Alhenienses 1'01'0 terrac dominos prllcdicens. Qlla­prapler Reisl\ius locum eorruplum esse ratus conit~cil: Kai

"üq Efwi l!:rX!' '~C; 2Ll!:dijc; 6Qv:h!iit; n :Ta'AdaaIJ{;. At ncmonon inlolligil gradaliollem, qua Insieiarills rursus ingenLiaCleonis commcnla superal, eo lJonslal'e. quod non solulII Il'l'-

536

ra rum , sed cliam maris, cl eius quidem remolissimi dIJmina­lionem Populo promillat. Itaque regem eum fore dicH, uL ex

Clconis valiciniis omnium lerrarum, sic ex suis omnium ma­rium; unum vero exempli causa nominal, fabulosissimum illmlcL ab Alhlmiensium oris longlssimos[JAtio disiunclum. Cuiusgradal;onis vis slalim imminuilUl' et infringilur, ubi pro Ery­lhraeo mari duo poslwris maria, <Iuorum lllterum salis bem~

nolum eral cL iam dudllln ab Alheniensihus frcquenlalulll,Jlaque saUus duco allerUIlI ;w.i (anle r~c; posilum) commulariin nEpl: hurulll <mim verboruill compendia in libris similli­m:l sunl:

y.ui' "UQ i~l(jl (sc. l{J1'j(J~tO<; ;/(J'll) 7ftf!; r~~ Kai 'f;;~ 6!1V-8(}ue; )'E 8.

Seilicet Jnsiciarius initio vix ficri posse spcrans, ul adver­sari! pl'OmiSSll sllpefl~l, haec quasi inopiae suae conscienliaperlerritus repelil; sed slaliln aliud quoddam maiusque COIn­

mentum naelus: E ti am m i h i, inquit, 0 ra e u las u n t dc

() l' bel e r rar u In, C u i u s tu d 0 III i n u s e r i S, ß e C s 0­

lum de orbe lerrarum, sed eliam de mari Ery­t h ra e 0 in t u am pot es I a tein red a cl 0; lanquam hoosit extra orbem lerrarum.

29. Viclus oraculorulß cOlnmissiouc Cleo a Populo pe­lit, ul eliam beneficiorum quoddam ccrlamen insliluat, hocsllll~m se superiorcm discessurum esse slJerans. Farile do­minus consenlil cl (v. 1108) rlnorf!lo~ tl.P (Hl'i[l1', inquiI, EJ,rE piiUOl! Ul! nOln, To~ull 1laprLcfroaro Ti'j, 1lVlr/,oe; nie; ~1!I'w;.

Uhi iam Heisigills (ConL p. 188) allerum (~l! convl'rlendumarhilrabalur in aJ, probanle Diodorfio. AI u~ particula h. I.vix; llplior esl qllam ä/I. R(~clius, ut videlur, G. lJerlll8l1nus:dn';l"E~f)' tl.1I aglirv n~ ,tE viil! 'IaHol! no(fj, vpl, ut apmlDergl(ium est in praefalione: /'VII pli f.IÜJ),OIl liJ norjj. Equi...dem sC(juor Nenn8nnum, nisi qllod propius eliam ail hbro­rum 1\188. scripluram aceedi posse 8rbilro1', si scribas ~

onoTl!!Or; C;p afJr[!/1 l: il 11 E ,t Ci l A() l! "tj /' no/fi.

Nam f.tii,Ur,v JlVII facillimecommul8ri poluit in f.~iiXAQP UII.

A I' ist 0 IJ h n n Cnc. 537

30, COlllmissUln in cr.l'lameIl par nobile fnllrurn ('um Cll~

pediis suis ae pulpamcnlis in sccmun prodcunL dOlllinum C61'­

Inlilll saginalul'i, l\'lagno Cllm gatldio~ Süd bona ex parle s:­IIIUllllo I'opulus I't mllgnilicosulriusqlle apparalus cl acer­rimum al~lIIulorum indllsll'illlll inluelur. Ha animo alTccllls(V, 1162)

(lU' ~\ ItEr,i},roi;, inquil, H~J(<l!Wl'~aro 1: ~llff}OV

{mO rroll E'I(t(J7:(ßV, viz di' , ~\ 'r w lTq vt/J Oft« I.

Haee ego corrupla esse quovis pignore contlmdt)rim. Expli­cant quidem: vehementer healus ern budio tantisper amatores beneficiis affcctus, nisi nimisfa s ti d i 0 sem e ger am, Agere I'lIim Popllium parles plH;l­Jae alicuius puerive superbilmlis cl vcl oflh:iosissillli amnlorispreees faslidientis. Et est haec salis noll! significalio verbi.[}~tjllrE(I:J(u. CI'. Xen. Conviv. H, 4: )lai' Q ~'rol((Ja1:'1; 6"t­f]la,ot/Jar; eil!; J~ lT!,Jvn7:rJ~EV(lI; ElnEv. Luc. Dial. mur. I ~), t : ~

It~lJ llEf!i OXlTw; d},vQvau llt:XErO (101 61'1lI1.Eil!, rru (Je

i91!"1l'Cov llPOt; CU 11:?1" Dia\. merelr. 12, I: lT(J,;nrn, cJ fll­rr/a, n.{lo, Elts. Taillen hane significationem in noslrum locUlnnOIl convenire cxislimo. Belle enim sc haberd , si I'opulusdicereL: Bane ego horlie magnifice el lautissilllCvivam, nisi I"orle delicias facere in l111illlO es!.lIoc vel'O graece dicendum erat: dU' ~ lu;ya}.ro; nJJal!w­

l'~f1(.o I ~.(lEf,lQ", I" ft~ lTf!l;lfJo~al, vcl: 1]\ ItEyal.ro; Et!(ietl!lO­

l~aro r~!IEf!0V ~\ lT{lVnrOI~1I1v ~v (nos: ich müssle dennse h r s p rö d e t h u n). Contra fuluro tempore clJ\ 9!,JVlj)oWtI)

is lanlum ull polesI, qui pro certo se delicias faclurlllll essealIirmal. Ilaque corum qllae vulgo hotlie legunlur non polestaHa scnlenlia tlSSe quam IHICC: Ale g () ho die au I In a g n i~

f i c e lau t c q ue vi va milu I, si hoc n () n I'i l) I, d l) I i_t~ i a s fa c i a m, Quae qllam inep!a sillt \'id"8, SllOll VCI'O

iIlud quod dixi dicendum luisse: ,]}.),' /1- H'O'W,UOllJlr;w " filLlj fJl!l:tPO!IlH ncqne II librorum l\'lSS. lileris ncquo II sensuila abhorrel, ul olllnino rciicienllulU esse vid'lalur. TUllll'n

mihi fluidem aHa quacllalfl Cllwllualionis ralio mulla aillinr vi,

538 "E ll1 e n cl a li 0 n e s Ar i sI 0 pb an e a e.

si quid video, ad senlenliam loei accommodatior in mon lem,'cnil. Cursorum enim inslar Cloo el lnsiciarius emn cOl'beulerque penaria scenam ingressi quasi ex eaJ"Ceribus cmissi adPopulum properant, id ulerque speclans, ul prior domino cu­pedias suas ofl'eral. EI lanlo eUlU ardol'e lanlaque cum vehe­mentia accul'l'unl, ut lanlum non pedibus Populum obleranl.lIaque is cuti suae timens a lanto aemulol'Um fervore hacedicit :

dV..' ~\ !lEyr1J.((); El;JrH!tOl'~IT(o nl!IEl!oJ)

vno Troll E(!WiTWIJ, I'~ d!", ~' 'n I T (! llfl O!t a I.

De significalione verbi in17:I!"ßErdh~1 cf. ca quae dixi in cdi­Iione. I\Jedia vero I'OflIla passivo sensu cliam Thucydides ususesl 6, 18, 7 (ubi cf. IÜ'ueg.) cl 7, 42, 6. ")

Scrib. Elbingae Idib. Novembr. a. MDCCCLlII.Thcodorus Kode

.) Hae oeeasione oblaln lieeal milli ca corrigcre quae in eom­mentalione Olea superiore anno cdila t)'pographi pcccavcrunt.

p. 342 I. 20 pro Tl vi; (Rav. Tl vali) lege: 1091 Tl val; (ILTl ol;) - p. 3a I. 14 pl'O (jX~; I/J 'li' I. C1]1 WI!J '1" - p. 347 I.23 POSI v. reperire dcle comma - p. 350 1.2 pro beaevolen­tia I. bencvolentia - ibo 1.22 pro rl I. aE - p. 3511.16 pro~ 10;" H J. ~ TOU' l'iOUI: 11 - p. 352 1.31 pro Rav. I. Ran.- p. 3561. 21 pro Putlicitaie I. Pudicitiae - po 3581. 19post v. conlinuant dele semicolon - ih.I.26pro vitiRIIJ I. vi­tium p.3;,9 I. t4 pro <11 yE J. oq VE - p. 3601.-32 probencficiorem I. bencficiol'um - p. 363 I. I} [l1'(/l'b)'pho­nisque I. Typhonisque