Κεφ.10ο

Σύστημα αισθητηρίων οργάνων

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Υποδοχείς- αισθήσειςΣωματικές αισθήσεις

Ειδικές αισθήσειςΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Υποδοχείς- αισθήσεις

Αισθητήρια όργανα“παράθυρα στον κόσμο”

Αισθητικοί νευρώνεςΑισθητικές νευρικές οδοί

ΚΝΣΕπεξεργασία του

ερεθίσματος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Κύτταρα υποδοχείς: κύρια μέσα συλλογής πληροφοριών

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Ανιχνεύουν μεταβολές στο εσωτερικό ή εξωτερικό περιβάλλον Μετατρέπουν το ερέθισμα σε νευρική ώση- μήνυμα

Χημειοϋποδοχείς(γεύση, όσφρηση)

Φωτοϋποδοχείς(όραση)

Μηχανοϋποδοχείς(ακοή- ισορροπία)

(αφή- πίεση)

Ελεύθερες νευρικές Απολήξεις

(κυρίως πόνος)

Θερμοϋποδοχείς(διαφορές θερμοκρασίας

κρύο- ζέστη)

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ας μάθουμε τους υποδοχείς μας!

Μηχανοϋποδοχείς: ανιχνεύουν μεταβολές στην πίεση, κίνηση ή

τάση (πχ. στο εσωτερικό αυτί)

Χημειοϋποδοχείς: ανιχνεύουν μεταβολές στη συγκέντρωση

χημικών ουσιών (πχ. στη γλώσσα)

Θερμοϋποδοχείς: ανιχνεύουν μεταβολές στη θερμοκρασία (πχ.

στο δέρμα)

Φωτοϋποδοχείς: ανιχνεύουν τη φωτεινή ακτινοβολία (πχ. το μάτι)

Αλγοϋποδοχείς: ανιχνεύουν τη βλάβη στους ιστούς- πόνο (σε όλο

το σώμα)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Αισθήσεις: το αποτέλεσμα ερμηνείας των ερεθισμάτων

Αφού όλοι οι υποδοχείς μετατρέπουν το οποιοδήποτε ερέθισμα σε νευρικό μήνυμα,

από τι εξαρτάται η αίσθηση που έχουμε;

Σωστά! Από την περιοχήτου φλοιού του εγκεφάλου

στην οποία μεταφέρεται το μήνυμα!

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Αισθήσεις● Σωματικές

αισθήσειςΠόνοςΘερμοκρασίαΑφή- πίεση

● Ειδικές αισθήσειςΌρασηΑκοή- ΙσορροπίαΌσφρησηΓεύση

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Δέρμα

Μυς

Σύνδεσμοι

Σπλάγχνα

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ένα παράδειγμα: οι υποδοχείς του δέρματος

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Αίσθηση του πόνου- αλγοϋποδοχείς Ελεύθερες νευρικές απολήξεις (δέρμα, οστά, μυς,

αγγεία) Ερέθισμα: η καταστροφή των ιστών από μηχανικά ή άλλα

αίτια Κέντρο πόνου: γενικές αισθήσεις- βρεγματικός λοβός Διάκριση ανάμεσα στον οξύ πόνο (μικρή διάρκεια, μεγάλη

ένταση) και στο χρόνιο πόνο (μεγάλη διάρκεια, μικρή ένταση) Αναλγησία: έλλειψη πόνου Θεραπεία: Παυσίπονα (ασπιρίνη, παρακεταμόλη κλπ.)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Αίσθηση αφής- πίεσης- θερμοκρασίας:Μηχανοϋποδοχείς- Θερμοϋποδοχείς

● Αφή- πίεση● Μηχανοϋποδοχείς● Δέρμα, μυς, σύνδεσμοι● Μεγαλύτερη πυκνότητα

στις άτριχες περιοχές του δέρματος

● Μηνύματα προς το κέντρο γενικών αισθήσεων- βρεγματικός λοβός

● Θερμοκρασία● Θερμοϋποδοχείς● Δέρμα, σκελετικοί μυς● Μηνύματα προς το

θάλαμο (ειδικό κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας) & το βρεγματικό λοβό

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ειδικές αισθήσεις- Όραση

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Οφθαλμικός βολβός- πρόσθιο τμήμα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ανατομία αμφιβληστροειδούς χιτώνα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Ραβδία- κωνία Διπολικά κύτταρα

Οπτικό νεύρο

Ινιακός λοβός

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ρύθμιση της έντασης του φωτός

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Να θυμηθούμε! Ποια συστήματα συμμετέχουν στο

αντανακλαστικό αυτό;;;

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Διαταραχές της όρασηςμυωπία- υπερμετρωπία

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Στερεοσκοπική όρασηΠώς βλέπουμε τρισδιάστατα;

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Βιοχημεία της όρασηςΤα χρώματα

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ερωτήσεις βιβλίου

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ερωτήσεις βιβλίου

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ειδικές αισθήσεις- Ακοή- ισορροπία

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ανατομία του ωτός

Εξωτερικό αυτί: Πτερύγιο Ακουστικός πόρος-κυψελίδα Τυμπανικός υμένας

Μέσο αυτί: Τυμπανική κοιλότητα 3 οστάρια: Σφύρα- άκμονας- αναβολέας Ευσταχιανή σάλπιγγα Ωοειδής θυρίδα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Εσωτερικό αυτί: Κοχλίας (σχήμα σαλιγκαριού) Όργανο του Corti Αίθουσα 3 ημικύκλιοι σωλήνες

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Κοχλίας του αυτιού

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Αποτελείται από κανάλια γεμάτα με λέμφο

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Μηχανισμός ακοής- όργανο του Corti

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Τριχοφόρα κύτταρα: οι μηχανοϋποδοχείς της ακοής Κοχλιακό νεύρο: καταλήγει στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου =>μεταφέρει τις νευρικές ώσεις για την αίσθηση της ακοής

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Μεταφορά ηχητικών κυμάτων στο αυτί

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Ας κάνουμε μια επανάληψη: Ποιες περιοχές του αυτιού

διασχίζει κατά σειρά ο ήχος μέχρι να φτάσει στα κύτταρα υποδοχείς;

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Αίσθηση της ισορροπίας

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Μηχανοϋποδοχείς της ισορροπίας (όλοι περιέχουν τριχοφόρα κύτταρα με βλεφαρίδες) Ακουστικές ακρολοφίες- στους ημικύκλιους σωλήνες Ακουστικές κηλίδες- στην αίθουσα Αιθουσαίο νεύρο- καταλήγει στον προμήκη & στην παρεγκεφαλίδα => ώστε να ρυθμιστεί αντανακλαστικά η ισορροπία

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ειδικές αισθήσεις- Όσφρηση

Αισθητήριο της όσφρησης: οσφρητικός βλεννογόνος (ρινική κοιλότητα)

Χημειοϋποδοχείς της όσφρησης: (ξεχωρίζουν τις χημικές ουσίες)Τριχοφόρα κύτταρα με βλεφαρίδες

Όσφρητικό νεύρο: καταλήγει στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου, στο κέντρο της όσφρησης

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ειδικές αισθήσεις- Γεύση

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

Αισθητήριο της γεύσης: γευστικοί κάλυκες- στο βλεννογόνο της γλώσσας-ουρανίσκο- φάρυγγα

Χημειοϋποδοχείς της γεύσης: (ξεχωρίζουν τις χημικές ουσίες- γεύσεις)Τριχοφόρα κύτταρα στους κάλυκες, που περιέχουν βλεφαρίδες

4 ομάδες υποδοχέων για τις 4 γεύσεις (ξινό, γλυκό,αλμυρό, πικρό)

Όσφρητικό νεύρο: καταλήγει στον βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου, στο κέντρο της γεύσης

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ας βάλουμε τις αισθήσεις μας σε μια σειρά!!!

Τοποθέτησε τα αισθητήρια όργανα & τους υποδοχείς στη σωστή στήλη,

ανάλογα με την αίσθηση που εξυπηρετούν!

ΟΡΑΣΗ ΑΚΟΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΟΣΦΡΗΣΗ ΓΕΥΣΗ

Αμφιβληστροειδής χιτώναςΑκουστικές κηλίδες

Εσωτερικό αυτίΑκουστικές ακρολοφίες

ΚωνίαΤριχοφόρα κύτταρα

ΡαβδιαΌργανο του Corti

Βλεννογόνος της γλώσσαςΓευστικοί κάλυκες

Οσφρητικός βλεννογόνοςΟφθαλμός

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Ερωτήσεις βιβλίου

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΧΤΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ