การพยาบาลผปวยทมปญหาการขบถาย Ulcerative colitis ,CA colon, anal fistula, hemorrhoid

บทท 10

อาจารยจฑารตน ผพทกษกล

การพยาบาลบคคลทมปญหาสขภาพเกยวกบการขบถายอจจาระ

มะเรงล าไส (Carcinoma of Colon)

มะเรงล าไส Carcinoma of Colon

Rectum

มะเรงล าไส Carcinoma of Colon ความรเกยวกบล าไสใหญ (Large Intestine or Colon) และ

ทวารหนก (Rectum)

• ล ำไสใหญและทวำรหนกเปนสวนหนงของระบบ ยอยอำหำร (Digestive system) • ชวยระบำยหรอก ำจดกำกอำหำร/ของเสยออกจำกรำงกำย ล ำไสใหญ

เปนสวนของระบบทำงเดนอำหำร (Gastro-intestinal duct/GI) ตอจำกล ำไสเลก (small intestine) มขนำดใหญ และยำวประมำณ 6 ฟต

มะเรงล าไส Carcinoma of Colon

ควำมรเกยวกบล ำไสใหญ (Large Intestine or Colon) และทวำรหนก (Rectum)

• ชวยขบเคลอนของเสยในทำงเดนอำหำรจำกล ำไสเลกไปสทวำรหนกซงมควำมยำวประมำณ 8-10 นว ล ำไสเลกจะดดสำรอำหำรจำกอำหำรทรบประทำนเขำไป สวนทเหลอจำกกำรดดซมสำรอำหำรแลวจะผำนไปสล ำไสสวน Caecum ไปสสวนของล ำไสใหญ/colon ซงจะดดซมสำรน ำจำกของเสยขณะก ำลงล ำเลยงลงสสวนลำง

• ทวำรหนก ซงอำจดดซมสำรพษหรอสำรทมอนตรำยได ซงระยะทำงทยำวนนท ำใหโอกำสในกำรดดซมกลบของสงตำงๆ เกดขนไดมำก

มะเรงล าไส Carcinoma of Colon

สาเหต อำยมำกกวำ 50 ป

กำรรบประทำนอำหำรไขมนสง ผปวยทเปนโรคล ำไสอกเสบบอย ๆ (Ulcerative colitis) ผปวยทมประวตครอบครวเปนมะเรง ผทม polyps ในล ำไสใหญ

อาการและอาการแสดง มะเรงล าไส

Carcinoma of Colon • อาการและอาการแสดง

ขอใดเปนการวนจฉย มะเรงล าไส Carcinoma of Colon ประวตสวนตวและประวต

ครอบครว และการตรวจรางกาย การใชนวตรวจทางทวารหนก

proctosigmoidoscopy หรอ colonoscopy/sigmoidoscope

การสวนแบเรยม (barium enema) การตดชนเนอไปตรวจ (biopsy)

การถายภาพรงสคอมพวเตอร (CT scan)

carcino embryonic antigen (CEA) การตรวจหาเลอดในอจจาระ

มะเรงล าไส Carcinoma of Colon

การสวนแบเรยม (barium enema)

การรกษามะเรงล าไส Carcinoma of Colon

การแบงระยะของโรคมะเรงล าไส มCarcinoma of Colon มก Stage

5 4

3 2

การแบงระยะของโรคมะเรงล าไส Carcinoma of Colon Stage 3 คอ มะเรงในระยะเรมตน มะเรงอย

เฉพาะผวของล าไส มะเรงในระยะเรมตน มะเรงอยเฉพาะ

ผวของล าไส

มะเรงแพรออกนอกล าไสแตยงแพรไมถงตอมน าเหลอง

มะเรงไปตอมน าเหลองใกลเคยง แตยงไมแพรไปยงอวยวะอน

การแบงระยะของโรคมะเรงล าไส Carcinoma of Colon • Stage 0 มะเรงในระยะเรมตน มะเรงอยเฉพาะผวของล าไส

• Stage 1 มะเรงอยเฉพาะผนงล าไส ยงไมแพรออกนอกล าไส

• Stage 2 มะเรงแพรออกนอกล าไสแตยงแพรไมถงตอมน าเหลอง

• Stage 3 มะเรงไปตอมน าเหลองใกลเคยง แตยงไมแพรไปยง

อวยวะอน

• Stage 4 มะเรงแพรไปอวยวะอนโดยมากไปยงตบและปอด

• Recurrent เปนมะเรงซ าหลงจากไดรบการรกษาแลว

การรกษามะเรงล าไส Carcinoma of Colon ขอใดผด

การผาตด Colostomy

การใหเคมบ าบด การใหรงสรกษา

Biological therapy การผาตด

Craniotomy

ขอใดไมใชการพยาบาล มะเรงล าไส

Carcinoma of Colon

ลดความเจบปวดและ ความไมสขสบาย

ลดความกลวและความวตกกงวล

ดแลใหไดรบออกซเจน

ปองกนการตดเชอ ผปวยทตองไดรบการผาตด

ปองกนการขาดสารน า

สารอาหาร และ Electrolyte

การดแลบคคลทมรทวารเทยม (Colostomy)

• รทวำรเทยม (Colostomy) หมำยถง กำรผำตดเปดล ำไสใหญออกมำทำงหนำทอง เพอเปนทำงออกของอจจำระและเปลยนทศทำงของกำกอำหำรทถกขบออกจำกรำงกำย บรเวณรเปดล ำไสสวนทโผลออกมำจำกหนำทองเรยกวำ “Stoma” จะมขนำดเลก กลม สชมพและเรยบ คำดดวย mucous membrane คลำยกบในชองปำก ไมมกลำมเนอทอยในอ ำนำจจตใจซงควบคมกำรขบถำย และไมมประสำทสมผสสวนปลำยทรบควำมรสกเจบปวด

ขอใดไมใชขอบงชในการท า Colostomy

รดสดวงทวำร (hemorrhoid)

ล ำไสมควำมผดปกตตงแตก ำเนด เชน imperforated anus,

constrictive anus

ล ำไสไดรบอนตรำย เชน จำกกำรถกยง ถกแทง ฯลฯ

ล ำไสมกำรทะลหรอมกำรตดเชอ เชน ulcerative colitis ฯลฯ

ล ำไสสวนลำงมกำรอดตน/ มะเรงของล าไส เชน carcinoma of rectum หรอ sigmoid colon

ชนดของ Colostomy

• ชนดชวคราว (temporary colostomy)

• ชนดถาวร (permanent colostomy)

ต าแหนงของการท า colostomy

• ascending colostomy

ต าแหนงของการท า colostomy

• transverse colostomy

ต าแหนงของการท า colostomy

• descending colostomy หรอ sigmoid colostomy

ชนดของรเปดล าไส

• double barreled colostomy

double barreled colostomy

ชนดของรเปดล าไส • loop colostomy

ชนดของรเปดล าไส • Single barreled

การท าแผล Colostomy

• กำรเตรยมเครองใช • ชดท าแผลทมถวยใส แอลกอฮอล 70% และ N.S.S. • ถงมอ 1 ค ใชส าหรบผปวยทมอจจาระเหลวออกมามาก • colostomy bag • Zinc paste หรอ Zinc oxide paste เชน Stomahesive ชนดแผน ปองกน

ผวหนงมใหสมผสกบอจจาระโดยตรง ท าใหผวหนงเกดการระคายเคองหรอเปนแผลเลกนอยลง

• Tr. Benzion ในกรณทใช colostomy bag ชนดทใชแลวทง เพอใหพลาสเตอรตดไดดขน

• ชามรปไตหรอถงกระดาษส าหรบใสผากอซและส าลทใชแลว

Stomahesive ชนดแผน

Stomahesive ชนดครม

ขนตอนการท าแผล • แจงใหผปวยทราบ อธบายใหผปวยเขาใจ เพอลดความวตกกงวลและรวมมอดขน

• เตรยมเครองใชมาทเตยง

• กนมาน

• จดใหผปวยอยในทาททสบาย ในระยะแรกหลงผาตดควรจดใหอยในทานอนกอน ตอไปถาผปวยแขงแรงขนกใหอยในทานง ควรเปดเผยเฉพาะบรเวณทตองการท าความสะอาดเทานน

• ลางมอใหสะอาด

• วางถงกระดาษหรอชามรปไตไวใกลตว

• เปดชดท าแผล

ขนตอนการท าแผล • ดง colostomy bag ออกทงในชามรปไตหรอถงกระดาษทเตรยมไว

• ใสถงมอ เพอความสะดวกในการท าแผลและปองกนการแพรกระจายของเชอโรค

• ใชผากอซหรอกระดาษทชชเชดอจจาระทอยบรเวณรเปดล าไสหรอรอบ ๆ เปดล าไสออกใหหมด

• ใชคมคบ 1 ตวในชดท าแผล หยบส าลชบน าเกลอลางแผลโดยเชดบรเวณรเปดล าไสจนสะอาด ขณะท าความสะอาดแผล สงเกตสของรเปดล าไสดวย ปกตควร

จะมสชมพ กลมและเรยบ โผลขนมาเหนอผวหนงประมาณ 𝟏

𝟐 - 1 นว หากพบวาม

สมวงคล าหรอด า แสดงวาขาดเลอดไปเลยงหรอมสซด ควรรายงานใหแพทยทราบ

ขนตอนการท าแผล • ใชคมคบส าลชบแอลกอฮอล 70% เชดผวหนงรอบ ๆ รเปดล าไสจนสะอาดโดย

เชดจากดานในออกสดานนอก ไมเชดกลบมาในกรณทผวหนงบรเวณนนมรอยถลอกหรอเปนแผลใหใชส าลชบน าเกลอลางแผลท าความสะอาดผวหนงแทนแอลกอฮอล

• ทาบรเวณผวหนงรอบ ๆ รเปดล าไสดวย stomahesive cream หรอ zinc oxide หรอ zinc paste

• ในกรณทใช colostomy bag ชนดทตดพลาสเตอรใหทาบรเวณผวหนงทจะตดพลาสเตอรดวย Tr.Benzoin ทงไวสกครใหน ายาแหง หรอในกรณทใช skin barrier ใหตดชองบนแผนใหมขนาดใกลเคยงกบรเปดล าไสและตดแผนใหแนบสนทกบผวหนงรอบรเปดล าไส

ขนตอนการท าแผล • ปด Colostomy bag ลงไปใหพอดกบขนาดรเปดล าไส ระวงอยาใหมการกดทบร

เปดล าไส เนองจากจะท าใหเนอเยอบรเวณรเปดล าไสเกดการระคายเคองได ถาใช skin barrier ดวยกใหวางชองของถง colostomy ใหตรงกบกรอบวงกลมของ skin barrier นน แลวใชนวคอย ๆ กดใหลงรองพอด จากนนลองกระตกถงลงดานลาง เพอใหแนใจวาถงตดแนนแลว

• หลงจากท าความสะอาดแผล ควรดแลความสะอาดของเตยงนอนผปวยดวย และเกบเครองใชท าความสะอาดใหเรยบรอย

• ลางมอใหสะอาด • บนทกผลการท าความสะอาดแผล colostomy ลงใน nurse’s note เกยวกบวนและ

เวลาทท าความสะอาด จ านวน ส ลกษณะของอจจาระ ลกษณะของรเปดล าไส และผวหนง รอบ ๆ รเปดล าไส

การปด Colostomy bag

การสวนลางล าไส (colostomy irrigation) ม 2 ชนด

• การสวนลางล าไสโดยใช Syringe (irrigation by syringe or bulb syringe)

• การสวนลางล าไสโดยการสวน (irrigation by enema)

การเตรยมเครองใช • irrigating set (หรอหมอสวนขนาด 2 ลตร พรอมสายยาง)

• สายยางส าหรบสวนลางล าไส โดยปกตใชสายยางส าหรบสวนปสสาวะเบอร 16-26 Fr. หรอ irrigating tip ซงจะใชขนาดใดนนขนอยกบขนาดของรเปดล าไส

• น ายาส าหรบสวนลางล าไสจ านวน 1000 - 2000 ซ.ซ. อาจใชน าเกลอปราศจากเชอ น าสบหรอน าประปาทอณหภมประมาณ 100 - 105*F (41 * C) แตการใชน าประปาอาจจะมการดดซมของน าผานเยอบล าไสท าใหเกดความไมสมดลของน าในรางกายได และการใชน าเยนอาจท าใหผปวยเกดอาการปวดทองแบบบบ ๆ คลายเปนตะครวได

การเตรยมเครองใช • น ายาทใชหลอลน เชน K - Y jelly

• ชามรปไตทสะอาด 1 ใบ

• ถงกระดาษ 1 ใบ ส าหรบใสผากอซและส าลทใชแลว

• ผายางขวางเตยง 1 ผน

• ถาดสเหลยมส าหรบใสเครองใช 1 ถาด

• หมอนอน 1 ใบ

• ชดท าแผล 1 ชด หรอรถท าแผลทมเครองใชและน ายาครบตามตองการ

• ถงมอ 1 ค

• Colostomy bag

• เสาแขวนน าเกลอ 1 อน ในรายทใชหมอสวน

• กระปกน ายาแชคมคบยาว 1 ชด

วธการสวนลางล าไสโดยใช syringe

• แจงใหผปวยทราบ อธบายใหผปวยเขาใจถงวธการท าและประโยชนทไดรบ เพอใหความรวมมอดขน

• เตรยมเครองใชใสถาดใหพรอม น ามาทเตยง

• กนมาน

• ปผายางขวางเตยง

• จดใหผปวยนงหรอนอนชดขอบเตยงโดยใหอยใน sermiFowler’s หรอ Fowler’s position อาจใหผปวยท าในหองสวม โดยนงบนโถสวมหรอเกาอใกลโถสวม เปดผาเฉพาะบรเวณทตองการท า

วธการสวนลางล าไสโดยใช syringe • ลางมอใหสะอาด

• เปด irrigating set ดวย aseptic technique

• ใชคมคบยาวหยบ syringe ใน irrigating set ออกจากชามรปไตน ามาวางบนผาทใชหอขางชามรปไต

• เทน าสบหรอน าเกลอลางแผลในชามรปไต

• วางชามรปไตสะอาดใหแนบชดกบโคงของล าตวผปวย และผปวยชวยถอไว

• ใชคมคบยาวหยบผากอซ 1 ผน วางบนผาหอขาง ๆ syringe และบบ K - Y jelly ลงบนผากอซ กะจ านวนพอประมาณทจะหลอลนได

• ใชคมคบยาวหยบสายยางส าหรบสวนลางล าไสออกจากกระดาษหอทฉกปลายวางลงบนผาหอ

วธการสวนลางล าไสโดยใช syringe • ดง colostomy bag ออกทงในภาชนะทใสกอซ หรอส าลทใชแลวในรถท าแผลหรอ

ถงกระดาษทเตรยมไว

• ใสถงมอ แกะผาหอ syringe ออกวาง syringe บนชามรปไตทอยในผาหอ

• ใชมอจบสายยางส าหรบสวนลางล าไสและท าสายยางใหลนโดยการทาดวย K - Y jelly ทเตรยมไว

• ใชมอขางทถนดจบสายยางส าหรบสวนลางล าไส และคอย ๆ สอดสายยางเขาไปทางรเปดล าไสลกประมาณ 2 - 6 นวฟต บางรายอาจใสลกกวานได การใสสายยางควรใสเขาไปอยางนมนวลแตมนคง และขณะใสใหหมนสายยางโดยใชนวหวแมมอและนวชเพอชวยใหใสงายขนและตองระมดระวงในการใสสายยางเพราะอาจท าใหล าไสไดรบภยนตรายหรอมการทะลได หลงจากใสสายยางแลว ใหใชมออกขางหนงจบสายยางไว

วธการสวนลางล าไสโดยใช syringe • ใชมอขำงทถนดถอ syringe ดดน ำเกลอปรำศจำกเชอหรอน ำสบทใชใส

เขำไปในล ำไสประมำณ 500 ซ.ซ. น ำยำทเขำไปจะกระตนล ำไสใหมกำรเคลอนไหวแบบบบรดมำกขน ท ำใหผปวยสำมำรถขบถำยอจจำระออกมำได บำงรำยอำจตองกำรใชน ำยำถง 1500 - 2000 ซ.ซ. ควรปลอยใหน ำยำไหลลงตำมแรงโนมถวงของโลก

• ขณะท ำสงเกตอำกำรเปลยนแปลงดวย ถำผปวยรสกปวดทองแบบบบ ๆ คลำยตะครวอำจเนองจำกปลอยน ำยำใหไหลลงเรวเกนไป หรอน ำยำเยนเกนไป ควรหยดท ำสกครเมออำกำรปวดทองทเลำลงจงเรมท ำใหมโดยปลอยใหน ำยำไหลเขำชำ ๆ ถำอำกำรปวดไมหำยไปใน 2 - 3 นำทแรกใหหยดท ำและรำยงำนแพทย

วธการสวนลางล าไสโดยใช syringe

• ดงสายยางออกเพอใหอจจาระไหลออกมาสชามรปไต ถาน ายาและอจจาระออกนอยอาจใสสายยางใหมและใช syringe ชวยดดน ายาและอจจาระ

• ใหเรมท าตงแตขอ 16 - 19 ใหมจนน ายาทออกมามลกษณะใส อาจใชเวลาประมาณ 30 นาท ถงหนงชวโมง

• หลงจากสวนลางเสรจใหท าแผล colostomy ดวย

• จดใหผปวยในทาทสบาย ดแลความสะอาดของเตยงนอน เกบของใชท าความสะอาดใหเรยบรอย

• ลางมอใหสะอาด

• บนทกผลลงใน nurse’s note

วธการสวนลางล าไสโดยการสวน • แจงใหผปวยทรำบ • เตรยมเครองใชใหพรอมน ำไปทหองน ำหรอทเตยงผปวย • ในกรณทผปวยไปหองน ำเองได ใหนงบนโถสวมในหองน ำ ถำผปวยอยทเตยงใหนอนชด

ขอบเตยง • แขวนหมอสวนทใสน ำยำใหสงจำกระดบรเปดของล ำไสประมำณ 18 - 24 นวฟต • ลำงมอใหสะอำด • หลอลนสำยยำงส ำหรบสวนลำงล ำไส หรอ irrigating tip ดวย K - Y jelly • ปลอยน ำยำใหไหลออกมำตำมสำยยำงจนถง irrigating tip หรอสำยยำงส ำหรบสวนลำง

ล ำไส เพอไลอำกำศออกใหหมด

วธการสวนลางล าไสโดยการสวน • สอดสายยางส าหรบสวนลางล าไส หรอ irrigating tip เขาไปในรเปดของล าไส ประมาณ 2-6 นวฟต ส าหรบ irrigating tip จะสอดเขาไปประมาณ 1 นวฟตเทานน ซงจะชวยปองกนการเกดการทะลของล าไสไดด

• ปลอยน ายาใหไหลลงตามแรงโนมถวงของโลกชา ๆ ประมาณ 500 ซ.ซ. ขณะท าถามอาการปดทองแบบบบ ๆ คลายเปนตะครว เนองจากล าไสมการหดตวมาก ใหแขวนหมอสวนต าลงและลดอตราการไหลของน าใหชาลง

• ท าเชนเดยวกบขอ 19 - 24 ในวธแรก

ขอควรจ าในการสวนลางล าไส

• การสวนลางล าไสนนมกจะท าในรายทตองถายอจจาระออกทางหนาทองตลอดชวตไมคอยท าในรายทม colostomy แบบชวคราว

• การใสสายยางทลกเกนไป และใสดวยความไมระมดระวงอาจท าใหมน าคงคางในล าไสและเนอเยอของล าไสไดรบอนตรายท าใหมเลอดออกหรอล าไสเกดการทะลได

• น ายาทใชส าหรบสวนลางล าไสนนควรมความอนพอด ไมรอนเกนไป

การดแลบคคลทมรทวารเทยม

• การดแลความสะอาดบรเวณ stoma และผวหนงรอบ ๆ รเปดล าไส

• การรบประทานอาหาร

• การออกก าลงกาย

• การฝกหดการขบถายอจจาระใหออกเปนเวลา

• การดแลทางดานจตใจ

ค าแนะน าส าหรบผปวยและญาต

• แนะน าวธการดแลรเปดล าไส และการท าความสะอาดผวหนงรอบ ๆ รเปดล าไส

• การฝกหดการขบถาย และการออกก าลงกาย

• การรบประทานอาหาร

• การมเพศสมพนธ

• ผปวยสามารถประกอบกจวตรประจ าวนไดตามปกต

ภาวะแทรกซอน หรออาการผดปกตทควรมาพบแพทย

• การตายของรเปดและการหดตว

• การท าลายของผวหนงรอบ ๆ รเปดล าไส

• รเปดตบ (stoma Stricture)

• รเปดยน (Peristoma hernia และ Prolapse)

• ทองเสยรนแรง อจจาระเหมนผดปกต

• รเปดของล าไสบวม มสคล า หรอเลอดออกมาก

• ทองผกไมถายอจจาระแนนทอง ทองอด อาเจยน

การตายของรเปดและการหดตว

การท าลายของผวหนงรอบ ๆ รเปดล าไส

ขอใดเปนProlapse Colostomy

Prolapse Colostomy

Peristoma hernia

stoma Stricture

รดสดวงทวาร (hemorrhoid)

• เปนกำรยดขยำยอยำงถำวรของหลอดเลอดด ำททวำรหนก หลอด เลอดด ำขยำยและอยภำยในของไสตรง เรยกวำ “Internal hemorrhoid” ถำอยในสวน

ปลำยของชองทวำรหนก เรยก “External hemorrhoid”

ขอใดไมใช อาการรดสดวงทวาร

(hemorrhoid)

ปวดทองมำก คลนไส

อำเจยน มกำรอกเสบของรดสดวงจะท ำใหมอำกำรปวดตลอดเวลำ

ถำยอจจำระมเลอดปน บรเวณทวำร ปวดเวลำ

ถำยอจจำระ

อาการรดสดวงทวาร (hemorrhoid)

• เรมดวยอาการคนบรเวณทวาร ปวดเวลาถายอจจาระ บางครงอาจถายอจจาระมเลอดปน หากมการอกเสบของรดสดวงจะท าใหมอาการปวดตลอดเวลา

ขอใดคอการวนจฉย รดสดวงทวาร

(hemorrhoid)

การตรวจรางกาย การใชนวตรวจทางทวารหนก

proctosigmoidoscopy

ประวตสวนตวและประวตครอบครวและ

colonoscopy/sigmoidoscope

การสวนแบเรยม (barium enema) การตดชนเนอไปตรวจ (biopsy)

การถายภาพรงสคอมพวเตอร (CT scan)

carcino embryonic antigen (CEA) การตรวจหาเลอดในอจจาระ

ระยะของรดสดวงทวารหนกชนดภายในมกระยะ

5 4

3 2

ระยะของรดสดวงทวารหนกชนดภายใน ระยะท 2 คอขอใด

ผปวยมกมอำกำรเลอดสด ๆ ออกมำภำยหลงกำรถำยอจจำระ แตไมมกอนเนอยนออกมำเวลำถำยอจจำระ จะเหนหวรดสดวงไดโดยกำรสองกลองเขำไปดภำยในทวำรหนกเทำนน

หวรดสดวงทวำรหนกจะโผลออกมำเวลำเบงถำยอจจำระ และจะหดกลบเขำไปเองภำยหลงกำรถำยอจจำระแลว ผปวยอำจมอำกำรคนบรเวณทวำรหนก หรอมมกแฉะ

บรเวณทวำรหนกรวมดวย

จะมหวรดสดวงทวำรหนกโผลออกมำเวลำเบงถำยอจจำระ ไอ จำม ยกของหนกหรอออกก ำลงกำย แลวไมกลบเขำไปเอง ตองใชนวมอดนกลบเขำไป ผปวยมกมอจจำระปนเปอนตดอยบรเวณ

ทวำรหนกตลอดเวลำ

มหวรดสดวงโผลออกมำตลอดเวลำ ไมสำมำรถดนกลบเขำไปได ผปวยจะเจบปวดมำก หวรดสดวงทวำรหนกจะบวม อกเสบ บำงครงมแผลจำกกำรเสยดสกบเสอผำ

ระยะของรดสดวงทวารหนกชนดภายใน

ระยะท 1 ผปวยมกมอำกำรเลอดสด ๆ ออกมำภำยหลงกำรถำยอจจำระ แตไมมกอนเนอยนออกมำเวลำถำยอจจำระ จะเหนหวรดสดวงไดโดยกำรสองกลองเขำไปดภำยในทวำรหนกเทำนน ระยะท 2 หวรดสดวงทวำรหนกจะโผลออกมำเวลำเบงถำยอจจำระ และจะหดกลบเขำไปเองภำยหลงกำรถำยอจจำระแลว ผปวยอำจมอำกำรคนบรเวณทวำรหนก หรอมมกแฉะบรเวณทวำรหนกรวมดวย

ระยะของรดสดวงทวารหนกชนดภายใน

• ระยะท 3 จะมหวรดสดวงทวำรหนกโผลออกมำเวลำเบงถำยอจจำระ ไอ จำม ยกของหนกหรอออกก ำลงกำย แลวไมกลบเขำไปเอง ตองใชนวมอดนกลบเขำไป ผปวยมกมอจจำระปนเปอนตดอยบรเวณทวำรหนกตลอดเวลำ

• ระยะท 4 มหวรดสดวงโผลออกมำตลอดเวลำ ไมสำมำรถดนกลบเขำไปได ผปวยจะเจบปวดมำก หวรดสดวงทวำรหนกจะบวม อกเสบ บำงครงมแผลจำกกำรเสยดสกบเสอผำ

ขอใดไมใชการพยาบาลรดสดวงทวาร (hemorrhoid)

ใหรบประทำนอำหำรออน รสไมจด และมกำกอำหำรนอย แชกนดวยน ำอน (hot sitz bath)

ทำยำแกปวดเฉพำะท (benzocine of steroid)

กำรใหยำ กำรฉดยำทหวรดสดวง และกำรยงยำงรดหวรดสดวง

ถำเปนมำกตองรกษำดวยกำรผำตด (hemorrhoidectomy)

ปองกนการขาดสารน า สารอาหาร และ Electrolyte

โรคล าไสอกเสบ (Inflammatory bowel disease :

IBD)

โรคล าไสอกเสบ (Inflammatory bowel disease : IBD)

โรคล ำไสอกเสบ (Inflammatory bowel disease : IBD)

Ulcerative colitis Crohn’s disease

โรคล าไสอกเสบ (Inflammatory bowel disease : IBD)

• เปนโรคทยงไมมชอไทยอยำงเปนทำงกำร แตจำกอำกำรของโรคสำมำรถเรยกรวมๆ ไดวำ “ล ำไสอกเสบเรอรง” เนองจำกลกษณะอำกำรแสดงจะคลำยกบโรคล ำไสอกเสบเฉยบพลนทมกเกดจำกกำรตดเชอไวรส ปรสต หรอพยำธ ซงสำมำรถรกษำใหหำยไดดวยยำปฏชวนะ

อาการของโรค Crohn’s disease และ ulcerative colitis

• สวนใหญจะมควำมคลำยคลงกน คอ ปวดเกรงในชองทอง กดเจบ ทองเสย ถายวนละหลายรอบ ในรำยทเปนมำกอำจถำยมำกกวำ 10 ครงตอวน รวมทงตองตนมำถำยกลำงดก ในบำงรำยอำจมเลอดปนมากบอจจาระ มไข เหนอย เพลย โลหตจาง และน าหนกลดโดยไมทราบสาเหต ท ำใหกำรพจำรณำอำกำรเพยงอยำงเดยวอำจวนจฉยแยกโรคไดล ำบำก

ลกษณะของโรค Crohn’s disease และ ulcerative colitis สามารถจ าแนกไดดงน Crohn’s disease Ulcerative colitis

ต าแหนงของ โรค

เกดในระบบทำงเดนอำหำรสวนใดก ไดตงแตปำกถงทวำรหนก แต โดยมำกมกเกดทล ำไสเลกสวนปลำย และล ำไสใหญสวนตน

เกดในล ำไสใหญเทำนน

ลกษณะของ โรค

มลกษณะทแตกตำงกน 3 ลกษณะคอ ผนงล ำไสอกเสบบวมคลำยฝ ม ลกษณะตะปมตะป ำจนชอง ภำยในล ำไสแคบลง และอำจ กลำยเปนล ำไสอดตนได ผนงล ำไสอกเสบเปนแผลลกจน ทะลไปอวยวะอนทอยตดกน กำรอกเสบกระจำยทวไปในล ำไส

เกดขนเฉพำะทผนงล ำไส เทำนน ผปวยมกมอำกำร รวมอนๆ เชน ขออกเสบ ตำอกเสบ ตบอกเสบ เปน ตน

ลกษณะของโรค Crohn’s disease และ ulcerative colitis สามารถจ าแนกไดดงน โรค Crohn’s disease ulcerative colitis

ลกษณะ ควำมหนำของผนงล ำไสเกดเปน แกรนโลมำ (Granuloma) สวนใหญ

บรเวณสวนทำยของล ำไสเลก (Terminalileum) อำจพบไดบรเวณอนๆ เชน ล ำไสเลกสวนดโอดนม (Duodenum) เจจนม (jejunum), ล ำไสใหญ (Colon) และกระเพำะ

อำหำร

เปนภำวะเรอรงจะมกำรอกเสบตลอดล ำไสตรง และล ำไสใหญ (Colon) โรคจะมลกษณะเปนๆ หำยๆ และมกำรก ำเรบเปนระยะ เปนโรคทพบบอยในบำนเรำ

สวนใหญมสำเหตจำกกำรตดเชอ โดยทวไปจะเรยกวำโรคบด ทส ำคญไดแกซเกลโลซส (Shigel¬losis) ซำลโมเนลลำ (Salmonella) และอะมบำ

(Amoebiasis)

ลกษณะของโรค Crohn’s disease และ ulcerative colitis สามารถจ าแนกไดดงน โรค Crohn’s disease ulcerative colitis

อบตกำรณสำเหต

ล ำไสเลกอกเสบเกดไดทกวนแตพบไดบอยชวงอำย 30 ปแรก พบไดทงสองเพศเทำๆ กน ยงไมทรำบสำเหตของโรคถงแมนจะมทฤษฎสนบสนนวำมสำเหตจำกพนฐำนทำงพนธกรรม มแนวโนมเกดในครอบครว พบมำกในชนชำวยวส ำหรบประเทศไทยพบนอย

กำรอกเสบของล ำไสใหญเปนโรคทเกดในรยรน และผใหญวยตนพบในผทมอำยตงแต 15 ป ถง 60 ป พบไดสงสดในวย 15-20 ป และชวงอำย 55-60 ป รองลงมำเพศหญงและชำย พบไดพอๆ กน พบมำก

ในชนชำตยว ส ำหรบประเทศไทยมรำยงำนนอย

ลกษณะของโรค Crohn’s disease และ ulcerative colitis สามารถจ าแนกไดดงน

โรค Crohn’s disease ulcerative colitis

พยำธสภำพ

กำรบวมและมลกษณะแดงและมปมแกร¬นลลำ (Granular spote) ตอมน ำเหลองใตผว (Submucosa) จะโตขน มองเหนตอมน ำเหลอง (Peyer’s patches) ในเยอบล ำไสเลก มแผลเรอรงและรอยฉก (Ulceration with granulomas and fissures) รอยฉกผนงของล ำไสเลกจะมกำรคงและหนำตวขนทำงผำนของโพรงของล ำไส (Lumen) จะแคบลง เยอบผวจะบวมแดงมคอบเบลอรสโตน (Cobblerstone) ปรำกฏขน และในระยะตอมำผนงของล ำไสจะกลำยเปนผงผดอยำงถำวรหนำตวและแคบลง

ล ำไสใหญสวนซกมอยด (Sigmoid Colon) มแผลบรเวณเยอบและมเลอดออกบรเวณทมกำรอกเสบ จะพบเซลลเมดเลอดขำว (Poly¬morphonuclear leukocytes) ลมโฟซยฑ (Lymphocyts) และเมดเลอดแดงและเกดเปนหนองอยตรงกลำง (Crypt Abscesses) ท ำใหเกดเปนแผลเลกๆ ถำโรคด ำเนนตอไปถงล ำไสใหญ (Colon) และกนบรเวณกวำงท ำใหเกดกำรบวมและล ำไสใหญจะหนำตวขน แผลอำจจะทะลและ เกดเปนฝ ถำเปนเรอรงจะมเยอพงผดเกดขน ผนงจะหนำขนล ำไสตบแคบลง พนทในกำรดดซมจะลดลง

1. การรกษาดวยยา • ใหกนและทำงหลอดเลอด เชน สำรน ำ เกลอแร วตำมน และในรป

อำหำรของอำหำรทใหทำงหลอดเลอดด ำ (Hyperalimentaion) • กำรพกผอน • กำรรกษำทำงดำนจตใจ (Psychotherapy) เชน มหนำทรบผดชอบ

มำกเกนไป มปญหำทำงครอบครว บำงครงกำรปรกษำ จตแพทยกเปนเรองจ ำเปน และยำประเภทสงบระงบ (Tranquillizer)

• อำหำร ควรใหอำหำรออนหลกเลยงอำหำรมน อำหำรทอด เครองเทศและอำหำรสลด และควำมเปนอำหำรชนดทมกำกนอย (Low residue diet) เพรำะอำจท ำใหเกดกำรอดตนของล ำไส

1. การรกษาดวยยา • ยำปฏชวนะควรหลกเลยง เพรำะจะท ำลำยแบคทเรยทงหลำยทมอยตำมปกต

ในรำงกำย (Normal flora) แตถำผปวยมกำรอกเสบมำก มไขสง มแผลในล ำไสมำกมำยอำจใหยำปฏชวนะทมฤทธกวำงขวำง (Broad spectrum antibiotics)

• ใหซลฟำซำลำซน (Sulphasalazine) เชน ซำลำโซไพรน(Suiazopyrine) หรอ อะซลฟดน (Azulfidine) ยำนชวยท ำใหโรคหำยขำด (Remission) ขนำด 0.5 มลลกรม วนละ 4 ครง ผลขำงเคยงนอย เชน คลนไส อำเจยน รบประทำนอำหำรไมไดออนเพลย แตระวงกำรเกดภำวะเลอดจำง (Hemolyticanemia) โดยเฉพำะในผทมกำรพรองเอนไซม (G6 PD deficiency)

1. การรกษาดวยยา • คอรตโคสเตอรอยด (Corticosteroid) เพอลดกำรอกเสบทรนแรง ใน

ระยะเฉยบพลน อำจใหในรปของเพรดนโซโลน (Prednisolone) คอรดโซน (Cortisone) หรอ ACTH กได อำจจะใหกน ฉดเขำกลำม ฉดเขำหลอดเลอด หรอสวนเกบทำงทวำรหนก ขนำดทใหนนขนกบควำมรนแรงของโรค สวนใหญประมำณ 20-60 มลลกรม/วน

• ยำตำนอำกำรทองเดน (Antidiarrheal drug) ตองใหอยำงระมดระวง เพรำะอำจเกดปญหำท ำใหเกดกำรพองของล ำไส (Toxic megacolon) หรอกำรอดตนของล ำไส

2. การรกษาทางศลยกรรม

• การรกษาทางศลยกรรมท า (Proctocolectomy) และ ileostomy หรอ Ileocolic anastomosis,colectomy และ ileostomy ขนอยกบ

• 2.1 กำรรกษำทำงยำไมไดผล รำงกำยทรดโทรม อำกำรรนแรงมำกหลงจำกรกษำทำงยำอยำงเตมทแลว

• 2.2 โรคแทรกซอน ผปวยตกเลอดมำกๆ ล ำไสทะล หรอมอำกำรพองตวของล ำไส (Toxic megacolon) หรอกำรอดตน

• 2.3 อตรำเสยงตอกำรเกดมะเรง ขนกบระยะเวลำทเปนยงนำนเกน 10 ป อตรำกำรเสยงจะเพมขนปละรอยละ 2 หลงจำกมอำกำรตงแต 10-19 ป และตอไปจะเพมขนปละ 5.8 %

• เนองดวยโรคทงสองนมควำมคลำยคลงกน จงไดเปรยบเทยบควำมคลำยคลงและควำมแตกตำง

ขอใดไมใชการตรวจวนจฉยล าไสอกเสบ

ประวตและอำกำรของโรค เชน ถำยเปนเลอดสดๆ เปนครงครำวหรอทองเสยเปนปกต

กำรตรวจอจจำระ เพอแยกกำรอกเสบของทวำรหนกทเกดจำกกำรตดเชอ

อกเสบ (Ulcerative colitis)

กำรสวนสำรแบเรยม (Barium enema)

การถายภาพรงสคอมพวเตอร (CT scan)

carcino embryonic antigen (CEA) การตรวจหาเลอดในอจจาระ

ขอวนจฉยการพยาบาลล าไสอกเสบขอใด ถกตอง

กำรเปลยนแปลงของภำวะโภชนำกำร : ไดรบสำรอำหำรและน ำนอยกวำทรำงกำยตองกำร เนองจำกกำรบบตวของล ำไสมำกเกนและกำรดดซมทล ำไสลดลง มกำรทองเสย คลนไส และมอำกำรปวดทอง

มภำวะของปรมำณสำรน ำในรำงกำยลดลง เนองจำกกำรคลนไสอำเจยน ตกเลอดในทำงเดนอำหำร และทองเดน

ไมสำมำรถมกจกรรมไดตำมปกต เนองจำกรำงกำยตองไดรบกำร

พกผอนเพอลดกำรเคลอนไหวของล ำไส

มกำรเปลยนแปลงของกำรขบถำย ทองเดนเนองจำกมกำรอกเสบของ

ล ำไส

การพยาบาลล าไสอกเสบขอใด ไมถกตอง

ควรให อำหำรทไมระคำยเคองและมแคลอร โปรตนและเกลอแรสง ไดแก โกโก ชอคโกเลท น ำมะนำวและเครองดมแอลกอฮอล

ชงน ำหนกตว สปดำหละ 2 ครง เพอประเมนภำวะโภชนำกำรท

เปลยนแปลง

กระตนใหผปวยไดรบอำหำรและน ำทำงปำกเพรำะกำรกนจะกระตนรเฟลกซกระเพำะอำหำรและล ำไส

ท ำใหเกดถำยอจจำระ

หลกเลยงอำหำรทมกำกหรอเครองดมเยนๆ และดมน ำระหวำงมออำหำร งดเวนอำหำรทท ำใหเกดกำซ และระคำย

เคอง เชน หอม กะหล ำปล

โรคฝคณฑสตร (Anal fistula หรอ Fistula-in-ano)

โรคฝคณฑสตร (Anal fistula หรอ Fistula-in-ano)

a and b = Intersphincteric fistula C = Transphincteric fistula D = Suprasphincteric fistula E = Extrasphincteric fistula

โรคฝคณฑสตร (Anal fistula หรอ Fistula-in-ano)

• โรคฝคณฑสตร (Anal fistula หรอ Fistula-in-ano) คอ โรคทดำนในของทวำรหนกเกดมรขนมำ ซงรนเปนเสนทำงทจะไปเชอมตอกบผวหนงภำยนอกบรเวณแกมกน

ฝคณฑสตรเกดไดอยางไร

• โรคฝคณฑสตร คอ เกดจำกกำรตดเชอของตอมภำยในทวำรหนก ท ำใหมเชอแบคทเรย อจำระ และของเสยหมกหมมเกดเปนฝหนอง หนองทมปรมำณมำกขนกจะคอยๆเซำะไปตำมชนของกลำมเนอของทวำรหนก ฝคณสตรทะลมำชนของผวหนงทอยบรเวณรอบๆทวำรหนก จนกระทงหนองแตกทะลออกสภำยนอก กลำยเปนเสนทำงเชอมตอระหวำงชองในทวำรหนกกบผวหนง เรยกวำ Fistula

สาเหตอนๆทท าใหเกดเปน Fistula นอกจากการเปนฝแลว ไดแก

• เปนโรคล ำไสอกเสบเรอรงชนด Crohn disease ulcerative colitis • แผลรอยแยกขอบทวำรหนก (แผลปรขอบทวำรหนก) • กำรตดเชอเอชไอว • ตดเชอซฟลส • ตดเชอวณโรค • ตดเชอแบคทเรยบำงชนด เชน Actinomycosis หรอ Chlamydia • เปนโรคมะเรงทวำรหนก หรอโรคมะเรงผวหนงบรเวณรอบปำกทวำรหนก • เคยไดรบกำรฉำยรงสรกษำบรเวณทองนอยและทวำรหนก • หรอเคยไดรบอบตเหตบรเวณทวำรหนก หรอผำตดเปนตน • เปนโรคตดตอทำงเพศสมพนธ เชน หนองใน

อาการของโรคฝคณฑสตร

• ปวดและบวมบรเวณแกมกน หรอบรเวณขอบรทวำรหนก

• มน ำเหลองซมออกมำจำกรทผวหนง • บำงครงอำจมเลอดปน หรอเปนหนอง • บำงครงมอำกำรคนรอบๆรทผวหนงนได • และผวหนงรอบๆร อำจเกดกำรอกเสบแดง

การแบงชนด • 1.Intersphincteric fistula เปนชนดทพบไดบอยทสด เรมตนจำกกำรอกเสบทตอมผลตเมอก แลวกลำยเปนฝหนอง abscess ทบรเวณ intersphincteric space (คอบรเวณทอยระหวำงกลำมเนอหรดชนในและชนนอก) ถำเซำะลงลำงไปทำงปำกทวำรหนก หรอไดรบกำรเซำะของหนอง กจะเกดเปน fistula.ทบรเวณใกลปำกทวำร อำจคล ำไดเปน tract แขงๆชเขำไปทำงรเปดดำนในดวย ลกษณะของ fistula ชนดน ฝคณฑสตรชนดนสำ มำรถใชนวตรวจคล ำหำไดคอนขำงงำย

• 2.Transphincteric fistula พบบอยรองลงมำจำกชนด intersphincteric fistula ชนดนหนองจะเซำะผำนทง internal และ external sphincter กอนจะแตกออกมำสผวหนงดำนนอก ควำมสงของ tract ตำงๆกนจงท ำใหอำจคล ำไดหรอคล ำไมได tract จำกทำงดำนนอกกได กำรใชนวตรวจคล ำหำเสนทำงของฝชนดนจะท ำไดคอนขำงยำก

การแบงชนด

การแบงชนด

• 3.Suprasphincteric fistula พบไดนอย fistula จะเซำะตำม intersphincteric space ขนสงไป supralevator space จำกนน fistula tract จะกดเซำะทะลผำน levator ani ลงมำแตกออกทผวหนงเปน external opening ดงนน fistula ชนดนจะ involve กลำมเนอหรดทงหมดทมอย กำรคล ำตรวจหำเสนทำงของฝชนดนท ำไดคอนขำงยำกเชนกน

การแบงชนด

• 4.Extrasphincteric fistula เปนชนดทพบไดนอย อำจเกดจำก transphincteric fistula ทกดเซำะทะล levator ani ผำน supralevator space แลวแตกเขำส rectum นอกจำกนยงอำจเกดจำกสำเหตอนๆ เชน traumta, rupture diverticulitis, inflammatory bowel disease เปนตน

การวนจฉยโรคฝคณฑสตร

ประวต: ผทเปนโรคนจะใหประวตมหนองหรอน ำเหลองไหล หรอเลอด หรออจำระ ออกมำทผวหนงรอบทวำรหนก ท ำใหเกดอำกำรคน รสกระคำยเคอง ปวดเวลำถำยอจำระ

การวนจฉยโรคฝคณฑสตร

กำรตรวจ: ตรวจผวหนงใกลๆ กบทวำรหนกเพอหำตมนน สออกแดงขนำดเสนผำศนยกลำงเลกกวำ 1 เซนตเมตร ซงเปนรเปด และอำจจะตรวจพบมหนองหรอน ำเหลองไหลเมอบบ รวมกบกำรสอดนวมอเขำไปตรวจในทวำรหนก เพอหำรเปดภำยในของทวำรหนก และทศทำงของชองทำงเชอมตอ กำรกดและรดชองทวำรหนกอำจจะชวยใหน ำเหลองไหลซมออกมำสงเกตไดงำยขน

การการตรวจพเศษโรคฝคณฑสตร

• โดยกำรใชกลองสองเขำไปเพอหำต ำแหนงของรเปดภำยในทวำร Colonoscope

• กำรสวนสตรวจล ำไสใหญตำมควำมจ ำเปน • กำรตรวจ x-rays (computed tomography or CT),

และกำรตรวจ ultrasonography) ตำมควำมจ ำเปน

การรกษาโรคฝคณฑสตร แบงออกเปน

• กำรรกษำฝหนองในระยะกอนทจะเปนฝคณฑสตร คอ กำรผำฝเพอระบำยหนองออก รวมกบกำรใหยำปฏชวนะ ยำแกปวดลดไข รวมทงกำรดแลท ำควำมสะอำดบรเวณทวำรหนก กำรใชน ำอนประคบชวยลดอำกำรบวมและอำกำรปวด ฝทระบำยหนองออกแลว มโอกำสกลำยเปนฝคณฑสตรไดประมำณ 40-50%

• กำรรกษำฝคณฑสตร ในผปวยทไมไดมอำกำรใดๆปรำกฏ แตตรวจพบรเปดและเสนทำงเชอมตอโดยบงเอญจำกกำรตรวจทวำรหนกดวยสำเหตอนๆ ไมตองใหกำรรกษำ

ส าหรบผปวยทมอาการตองใหการรกษาโดยการผาตด ซงมหลายเทคนควธ ไดแก

1. Fistulotomy ใชยำชำฉดเขำไขสนหลง หรอกำรดมยำสลบ ท ำโดยกำรใสตวน ำทำง Probe เขำไปทรเปดทผวหนงจนกระทงไปโผลออกทรเปดภำยในทวำรหนก แลวใชมดหรอจไฟฟำกรดเปดเสนทำงเชอมตอทงเสนทำงใหทะลออกสภำยนอก แลวใช curette หรอจท ำลำยตลอดควำมยำวของ tract เปดแผลไวซงปกตจะหำยภำยใน 4-5 สปดำห เนอเยอจงจะขนมำจนเตมแผล วธนจะใชกบฝคณฑสตรชนด intersphincteric fistula ไมมผลเสยตอกำรกลนอจจำระ แตอำจมปญหำดำนกลนผำยลมไดไมด

ส าหรบผปวยทมอาการตองใหการรกษาโดยการผาตด ซงมหลายเทคนควธ ไดแก

2. Seton ligationวธกำรเรมตนเหมอนกำรท ำ fistulotomy คอตดสวนของ lower internal sphincter แตเนองจำกมกำร involve external sphincter ดวยจงตองใชวธรดสวนของ external sphincter วสดรดจะคอยๆตดใหขำดใชเวลำประมำณ 8 สปดำห โดยไมท ำใหเสยFunction ของ external sphincte วธนเหมำะส ำหรบฝชนดใชส ำหรบ

2. Seton ligation เหมาะส าหรบฝชนด

• Complex fistulas ( high transsphincteric, suprasphincteric, extrasphincteric)or ฝคณฑสตรทมหลำยเสนทำงเชอมตอหลำยเสนทำง(multiple fistulas)

• ผทเปนซ ำหลงกำรรกษำ • ฝคณฑสตรในผหญงทมรเปดอยดำนบนตอรทวำรหนก • ผปวยทกำรหดรดตวของกลำมเนอหรดไมด • Patients with Crohn disease or patients who are immunosuppressed • ฝคณฑสตรในผปวยโรคล ำไสอกเสบเรอรง

Fistulectomy

• Fistulectomy วธนใชในผปวยกลมเดยวกบผปวยกลมทใช Seton ligation ยกเวนในผปวยโรคล ำไสอกเสบเรอรง วธกำรรกษำคลำยกบ Fistulotomy แตจะตดสวนของเสนทำงเชอมตอ fistula tract ออกไปดวย แลวตำมดวยกำรใชเนอเยอบำงสวนจำกล ำไสตรง (Rectum) มำปดแผลและเยบซอมกลำมเนอหรด

โรคแทรกซอนของโรคฝคณฑสตร

ความรนแรงและผลขางเคยงของฝคณฑสตร คอ

• ชองทำงเชอมตออดตน และกลำยเปนฝหนอง เชอโรคอำจลกลำมเขำสกระแสเลอด ท ำใหเกด ภำวะตดเชอในกระแสเลอด

• กำรผำตดแตละวธมโอกำสทจะเกดภำวะแทรกซอนทส ำคญ คอกำรกลนอจจำระไมได

• ผปวยทไดรบกำรผำตดรกษำไปแลว มโอกำสกลบมำเปนใหมไดอก

ผปวยโรคฝคณฑสตรควรพบแพทยเมอมอาการดงตอไปน

• มฝหนองเกดขนบรเวณใกลๆ รปำกทวำรหนก • ปวดและบวมบรเวณแกมกน หรอบรเวณขอบรทวำรหนก มน ำ เหลองซมออกมำจำกรทผวหนง ซงเปนอำกำรของฝคณฑสตร

• มแผลเรอรงบรเวณรอบๆปำกทวำรหนก เพอแยกวำไมใชแผลจำกโรคมะเรง

• อจจำระเปนเลอด เพอแยกวำไมใชแผลมะเรง • เจบแผลมำก • เมอกงวลในอำกำร

การปองกนโรคฝคณฑสตร

• ปองกนกำรเกดแผลบรเวณปำกทวำรหนกจำกสำเหตตำงๆดงกลำวแลวในหวขอสำเหตและปจจยเสยง ทปองกนได เชน กำรปองกนโรคแผลรอยแยกขอบทวำรหนก แผลปรขอบทวำรหนก เปนตน

• รบประทำนอำหำรเพอสขภำพกนผก และผลไมเพมมำก เพอปองกนอำกำรทองผก

• ดมน ำสะอำดอยำงนอยวนละ 6-8 แกว เพอปองกนอำกำรทองผก

การปองกนโรคฝคณฑสตร

• ใชน ำลำงกนและใชทชชทออนนมในกำรท ำควำมสะอำดหลงอจจำระเสมอ เพอปองกนกำรเกดแผล

• รกษำควำมสะอำดบรเวณปำกทวำรหนกเสมอ และควรลำงใหสะอำดทกครงหลงกำรอจจำระ เพอปองกนกำรตดเชอในบรเวณปำกทวำรหนก และลำงทวำรหนกกอนนอน

• เมอมแผลบรเวณปำกทวำรหนก ควรรบพบแพทยเพอกำรรกษำแตเนนๆ ไมปลอยใหแผลเรอรงจนเกดเปนหนอง