Γ΄ γυμνασίου

Μάθημα 10. Οι

κατακόμβες:

τόπος καταφυγής και μνήμης

Τι ήταν οι κατακόμβες;1. Κρυψώνες των χριστιανών στους διωγμούς;2. Κοιμητήρια των χριστιανών;3. Χώροι συγκέντρωσης των χριστιανών;

2. Κοιμητήρια των χριστιανών

2. Κοιμητήρια των χριστιανών

Ρωμαϊκή κατακόμβη σε τομή (κάτω από το έδαφος).

Κατακόμβη στη Μήλο, Ελλάδα (2ος αιώνας).

ΝησίΜήλος

Εσωτερικό κατακόμβης.

Δεξιά και αριστερά

διακρίνονται οι τάφοι.

Οι χριστιανοί σιγά σιγά άρχισαν να διακοσμούν τους τοίχους των κατακομβών με διάφορα σχέδια. Τα σχέδια αυτά δεν ήταν τυχαία, αλλά είχαν χριστιανικό μήνυμα. Ήταν, δηλαδή, χριστιανικά σύμβολα. Από τα πιο συχνά σύμβολα είναι εκείνο του «Καλού Ποιμένα».

Ο καλός ποιμένας

Τι δείχνει αυτό το σύμβολο;

Δείχνει ένα βοσκό με ένα πρόβατο στους ώμους. Ποιον συμβολίζει αυτός ο βοσκός;

Το Χριστό.

Γιατί οι χριστιανοί παρουσίαζαν το Χριστό με τη μορφή του «καλού βοσκού»;

Διότι:

Κάποτε είχε πει ο Ιησούς: «Ἐγὼ εἰμὶ ὁ ποιμὴν ὁ καλός», δηλαδή «Εγώ είμαι ο καλός βοσκός. Ο καλός βοσκός θυσιάζει τη ζωή του για χάρη των προβάτων. … Εγώ είμαι ο καλός βοσκός και γνωρίζω τα πρόβατα που είναι δικά μου, και τα δικά μου με αναγνωρίζουν… και θυσιάζω τη ζωή μου για χάρη των προβάτων…». (Ευαγγέλιο κατά Ιωάννην κεφ. 10,

στίχοι 11-15).

Μορφή γυναίκας με ανοικτά τα χέρια. Τι συμβολίζει;

Την ψυχή που προσεύχεται.

Άλλο σύμβολο που χρησιμοποιούνταν συχνά στις τοιχογραφίες των κατακομβών ήταν τα ελληνικά γράμματα ΑΑ και ΩΩ. Τι νομίζετε ότι συμβόλιζαν;

Συμβόλιζαν ότι ο

Χριστός είναι η αρχή

και το τέλος των

πάντων.

Κατακόμβη της Κομοντίλλας, Ρώμη. Αυτή είναι από τις πρώτες απεικονίσεις του Χριστού με γένια (τέλη 3ου – αρχές 4ου αι).

Ο Ιωνάς ρίχνεται στη θάλασσα.

Κατακόμβη των αγίων Μαρκελλίνου και Πέτρου, Ρώμη (τέλη 3ου αι.)

Ο Ιωνάς βγαίνει ζωντανός από την κοιλιά του κήτους που τον είχε καταπιεί. Τι συμβολίζει η ιστορία του Ιωνά;

Την Ανάσταση των νεκρών.Την Ανάσταση των νεκρών.

Τι συμβολίζουν αυτά τα δύο γράμματα (Χ και Ρ)

ενωμένα;

Οι πρώτοι χριστιανοί τα χρησιμοποιούσαν αντί για το όνομα του Χριστού. Το σύμπλεγμα αυτό ονομάζεται «Χριστόγραμμα».

Η συγκεκριμένη τοιχογραφία προέρχεται από έναν παλαιοχριστιανικό τάφο της Θεσσαλονίκης (4ος αι.)

Κατακόμβη Αγίου Καλλίστου, Ρώμη

Μπορείτε να φανταστείτε τι σημαίνει η λέξη «ΙΧΘΥΣ» σε αυτή

την περίπτωση;

Ι : Ιησούς

Χ: Χριστός

Θ: Θεού

Υ: Υιός

Σ: Σωτήρ

Άλλα σύμβολα:

Περιστέρι με κλαδί ελιάς στο ράμφος του. Τι συμβολίζει;

Συμβολίζει τον πιστό μέσα στηχαρά του Παραδείσου.

Η άγκυραάγκυρα τι θα μπορούσε να συμβολίζει;

Η άγκυρα είναι το σύμβολο της ελπίδαςελπίδας και

της σωτηρίαςσωτηρίας.

Το παγόνιπαγόνι τι συμβολίζει;

Το παγόνιπαγόνι είναι σύμβολο της αθανασίας, επειδή παλιά πίστευαν ότι το σώμα του μετά το θάνατό του δεν αποσυντίθεται.

Και μερικές άλλες παραστάσεις...

Οι τρεις παίδες εν καμίνω (από την Παλαιά Διαθήκη).Κατακόμβη της Πρίσκιλλας, Ρώμη. (αρχές 3ου αι.).

Ο Νώε και το περιστέρι.

Κατακόμβη Αγίων Μαρκελλίνου και Πέτρου, τέλη 3ου αι.

Θυμάστε τις «αγάπες»;

Ήταν τα δείπνα (γεύματα) των πρώτων χριστιανών. Η απεικόνιση αυτή μας θυμίζει τις «αγάπες».

Αυτή είναι μία από τις αρχαιότερες παραστάσεις

της Παναγίας.

Είναι η Παναγία με το Θείο Βρέφος και τον προφήτη

Βαλαάμ.

Κατακόμβη Πρίσκιλλας, Ρώμη (αρχές 3ου αι.)

Η αιμορροούσα γυναίκαπου αγγίζει το Χριστό

Ο Αδάμ και η Εύα

Το όνειρο του Ιακώβ