ΠΑΤΕΡΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

(Σκιάθος 4 Μαρτίου 1851-Σκιάθος 3 Ιανουαρίου 1911)

Μια εργασία των μαθητών:Τζία Αλιώζη

Φανή ΓεωργιτζίκηΜαρία Γιαστικτσή

Φωτεινή ΔαμιανίδουΔήμητρα ΚαλαμάρηΔημήτρης Κουτίδης

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης… Γεννήθηκε στη Σκιάθο το 1851.Μεγάλωσε ανάμεσα σε εννιά παιδιά ,και εξοικειώθηκε νωρίς

με τα εκκλησιαστικά πράγματα, τη θρησκευτική ατμόσφαιρα, τις λειτουργίες, τα εξωκκλήσια και την ήσυχη ζωή του νησιώτικου περίγυρου. Όλα αυτά διαμόρφωσαν μια χριστιανοπρεπή ιδιοσυγκρασία, που διατήρησε με πείσμα ως το τέλος.

Φοίτησε στο Γυμνάσιο (με πολλές διακοπές, λόγω οικονομικών δυσκολιών) στη Χαλκίδα και στον Πειραιά και το τελείωσε στο Βαρβάκειο της Αθήνας. Πάντα φτωχός, άρχισε από μαθητής να κερδίζει το ψωμί του με παραδόσεις και προγυμνάσεις μαθητών . Στην Αθήνα γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, την οποία, με όλες τις προσπάθειες που έκανε, δεν τελείωσε, γιατί η φτώχεια, η ανέχεια και η επισφαλής υγεία του τού στάθηκαν ανυπέρβλητα εμπόδια. Από τη στιγμή που γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο άρχισε να δημοσιογραφεί και να κάνει μεταφράσεις από τα Γαλλικά και Αγγλικά, γλώσσες που είχε μάθει σε βάθος και που λίγοι τις γνώριζαν τόσο καλά στην εποχή του .

Όταν ο Παπαδιαμάντης ξεκίνησε τη συνεργασία του με την εφημερίδα "Το Άστυ", ο διευθυντής του προσέφερε για μισθό 150 δραχμές. Η απάντηση του Παπαδιαμάντη ήταν: «Πολλές είναι εκατόν πενήντα. Μου φτάνουνε εκατό». Η βασανισμένη αυτή ζωή, η εντατική εργασία, το ξενύχτι και προπάντων το ποτό, που σιγά-σιγά του έγινε πάθος , καθώς και το τσιγάρο και η καθημερινή υπερβολική κούραση, κατέστρεψαν την υγεία του και τον έφεραν πρόωρα στο θάνατο.

Ὁ Ἀλέξαντρος Παπαδιαμάντης, ποιητὴς μὲ τὸν πεζὸ τὸ λόγο, καὶ κάποτε,μὰ πολὺ σπάνια, μὲ τὸ στίχο, ἕνας ἀπὸ τοὺς ξεχωριστοὺς ἁρμονικοὺςἀντιπροσώπους τῆς νέας καὶ ἄμουσης ἀκόμα σὲ πολλὰ ἑλληνικῆς ψυχῆς.Κωστής Παλαμάς

Το έργο του…

- Διηγήματα , μυθιστορήματα και λίγες νουβέλες και ποιήματα- Χαρακτηριστικά του έργου του : ηθογραφία ρεαλισμός ψυχογραφία

κοινωνικός προβληματισμός αυτοβιογραφικό στοιχείο

- Μέσα στο έργο του ο Παπαδιαμάντης μιλάει για την αρετή και την κακία, για τον αγώνα της εξύψωσης του ελληνικού έθνους, για τον Χριστιανισμό, που γι' αυτόν δεν είναι μόνο τυφλή πίστη, είναι σύστημα ζωής και αλήθειας. Επίσης μιλάει για την πολιτική κατάντια του καιρού του και προτείνει μέτρα για την ηθική ανάπλαση, μέτρα για την παιδεία, το χτύπημα του λογιοτατισμού και την αληθινή ανόρθωση της παιδείας, με το ζωντανό πνεύμα της λαϊκής παράδοσης.

ΕισαγωγήΟ Παπαδιαμάντης επηρεασμένος από τις καθημερινές δοκιμασίες της φτώχιας και των κοινωνικών προβλημάτων που εντοπίζει στην εποχή του, επιλέγει ως σκηνικό του διηγήματος την αθηναϊκή φτωχογειτονιά μέσα στην οποία ζει. Ο Παπαδιαμάντης δεν παρουσιάζει απλά την κοινωνική κατάσταση στις φτωχογειτονιές ως μια έκθεση γεγονότων. Αποκαλύπτει προβλήματα που περνούν απαρατήρητα με στόχο να καταγγείλει και να προβληματίσει τους αναγνώστες του. Ο χώρος αυτός αποτελεί το μικρόκοσμο της κοινωνίας της οποίας ο ίδιος αποτελεί κύτταρο της. Στόχος του είναι να θίξει τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούνται με τη διάλυση οικογενειών εξαιτίας της απουσίας του πατέρα. Ταυτόχρονα επιδιώκει να δείξει την κοινωνική αναλγησία απέναντι στους δυστυχισμένους και κατατρεγμένους ανθρώπους. Το διήγημα για τους λόγους αυτούς μπορεί να χαρακτηριστεί ως ηθογραφικό – κοινωνικό.

ΠρόσωπαΠρωταγωνιστές είναι άνθρωποι δυστυχισμένοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα ακόμη και σε επίπεδο επιβίωσης. Ο Παπαδιαμάντης ψυχογραφεί τους πρωταγωνιστές, παρουσιάζοντας τις ενέργειές τους μέσα από ρεαλιστικά στιγμιότυπα τα οποία εξελίσσονται στη φτωχογειτονιά και στα σπίτια που ζουν. Ο συγγραφέας, μέσα από την παρουσίαση της καθημερινής ζωής, καταφέρνει να παρουσιάσει τους διάφορους χαρακτήρες διεισδύοντας στο βάθος της ψυχής τους.

ΠεριεχόμενοΟ συγγραφέας - αφηγητής βρίσκεται στον μπακάλη της φτωχογειτονιάς παρακολουθώντας ένα στιγμιότυπο που πρόκειται να αποτελέσει την αφετηρία του διηγήματος. Ένα πεντάχρονο αγόρι ζητιανεύει για λίγο λάδι ομολογώντας με την παιδική αφέλεια το οικογενειακό τους πρόβλημα, την εγκατάλειψη τους από τον πατέρα. Ο μπακάλης, ως γνώστης των οικογενειακών ιστοριών της γειτονιάς, πληροφορεί το συγγραφέα - αφηγητή για το μικρό παιδί που είναι ένα από τα πέντε παιδιά της οικογένειας. Ο πατέρας, ξυλουργός, δεν ήταν καθόλου εργατικός σε αντίθεση με την μητέρα που έκανε ότι μπορούσε για να βοηθήσει την οικογένειά της. Η οικονομική κατάσταση χειροτέρευε και τα προβλήματα απειλούσαν την ίδια την επιβίωση τους. Σ' αυτή την κατάσταση προστέθηκε και ένα σκάνδαλο που ξέσπασε ανάμεσα στο αντρόγυνο εξαιτίας των συχνών επισκέψεων ενός κουμπάρου. Οι κακιές γλώσσες και η ζήλια του συζύγου ήταν αρκετά για να δημιουργήσουν συγκρούσεις παρά την τίμια στάση που κρατούσε η σύζυγος. Κορύφωση είναι η εγκατάλειψη της οικογένειας από τον πατέρα και ο θάνατος ενός από τα παιδιά τους. Η μητέρα μένει μόνη με τα παιδιά της χωρίς δουλειά και χωρίς πόρους επιβίωσης. Γι' αυτό άλλωστε το πεντάχρονο αγόρι ζητά ως ελεημοσύνη λίγο λάδι, γιατί δεν έχουν πατέρα στο σπίτι.

Τρόπος αφήγησηςΗ αφήγηση αρχίζει με την παρουσία του μικρού παιδιού στο μικρό συνοικιακό μπακάλικο να ζητά ελεημοσύνη. Το γεγονός αυτό καθώς και η φράση-κλειδί που χρησιμοποιείται, «δεν έχουμε πατέρα στο σπίτι», αποτελεί το νήμα από το οποίο θα ξετυλιχθεί η ιστορία. Ο Παπαδιαμάντης θα το πετύχει αυτό με αναδρομή στο παρελθόν παρουσιάζοντας στον αναγνώστη όλα όσα έχουν προηγηθεί. Με τον τρόπο αυτό, η αφήγηση οργανώνεται «in medias res» («στο μέσο των πραγμάτων») δηλαδή αρχίζοντας χρονικά από τη μέση μιας υπόθεσης και όχι από την αρχή. Η τεχνική αυτή βοηθά στη διέγερση του ενδιαφέροντος των αναγνωστών αφού πληροφορούνται για ένα σημαντικό σημείο της ιστορίας και αναμένουν την αποκάλυψη της κατάστασης αυτής.

Χαρακτήρες : -Μητέρα (Γιαννούλα): Πρόκειται για μια αφοσιωμένη μητέρα και ένα εργατικό άνθρωπο που αγωνίζεται να συντηρήσει

την οικογένειά της υπομένοντας τις ταπεινώσεις και τα αρνητικά σχόλια. Παρά τις προσπάθειές της να κρατήσει ισορροπίες στο σπίτι της, καταδικάζεται ερήμην από τη γειτονιά και τον άντρα της. Στο τέλος μένει μόνη να υπομένει τις συμφορές και τις δυσκολίες της καθημερινής επιβίωσης.

-Πατέρας (Μανώλης): Από την αρχή παρουσιάζεται αδιάφορος για την οικογένειά του. Είναι τεμπέλης, ανεύθυνος και

άσωτος παρά το ρόλο που έχει ως πατέρας. Οι ενέργειές του ταλαιπωρούν την οικογένειά του αλλά ο κοινωνικός περίγυρος δεν κατακρίνει τη συμπεριφορά του. Η εγκατάλειψη της οικογένειάς του αποτελεί είδος τιμωρίας της γυναίκας του αλλά ο ίδιος δεν φαίνεται να προβληματίζεται για τις συνέπειες των αποφάσεών του.

- Κουμπάρος : Άγαμος και τεσσαρακοντούτης , ομορφάνθρωπος με ‘πλατύ ζωνάρι’ μέγας και πολύς , άνθρωπος

με επιρροή , κομματάρχης και γεροντοπαλίκαρο ,παχύς και ακμαίος , καλοκαμωμένος … - Παιδί : ζωηρό με παιδική χάρη , αθώο και αγαθό τολμάει και δεν φοβάται να ζητήσει τα

απαραίτητα για να ζήσει , ακόμα και αν δεν έχει λεφτά να πληρώσει. - Μπακάλης: προσπαθεί με υπομονή να καταλάβει τα παιδιά να τα φροντίσει και να τα βοηθήσει ,

τα λυπάται και έτσι τους δίνει πράγματα χωρίς να πληρώσουν , είναι τίμιος και συνετός . Παρόλα αυτά όμως θέλει να μαθαίνει τα πάντα για τις υποθέσεις των άλλων και να τους κουτσομπολεύει.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ:Μη δραματοποιημένος-δεν συμμετέχει στην αναπαράσταση των

γεγονότων ,εμφανίζεται ως απλή φωνήΑυτοσυνηδητοποιημένος- γνωρίζει πως αφηγείται μια ιστορίαΠρονομιακός- έχει βαθιά γνώση όσων αφηγείταιΕνδοδιηγητικός- ετεροδιηγητικός τύπος – δεν μετέχει στα περισσότερα από τα

γεγονότα που αφηγείται

ΑΦΗΓΗΣΗ:Εσωτερική εστίαση - ο αφηγητής ξέρει όσα και οι ήρωεςΕγκιβωτισμένη - λέει όσα του αφηγήθηκε ο μπακάληςΧρόνοι - παρελθοντικοί και ενεστώταςΧρόνος ιστορίας > χρόνος αφήγησηςΧρονική συχνότητα – ένα γεγονός το αναφέρει πολλές φορέςΑνάδρομη αφήγησηΓλώσσα- καθαρεύουσα χωρίς ιδιωματισμούς

Σχέσεις μεταξύ ηρώων: -Οι σχέσεις του Μανώλη με την Γιαννούλα ήταν τυπικές σε όλα τα θέματα . Η

Γιαννούλα θα έπρεπε να τον υπακούει και να μην αντιδρά στα λεγόμενα του , ακόμα και όταν η συμπεριφορά του γινόταν βίαιη . Μπορούμε να πούμε πως δεν υπήρχε αγάπη μεταξύ τους . Επίσης η μοναδική έγνοια του Μανώλη ήταν να καλοπερνά και όχι να φροντίζει την οικογένεια του καθώς σπαταλούσε τις οικονομίες της οικογενείας για την προσωπική του ικανοποίηση.

-Οι σχέσεις μεταξύ της μητέρας και των παιδιών χαρακτηρίζονταν από αγάπη και αφοσίωση. Η Γιαννούλα νοιαζόταν για τα παιδιά της και γινόταν θυσία καθώς λόγω της οικονομικής δυσχέρειας που αντιμετώπιζαν αναγκάστηκε να εκμεταλλευτεί τον κουμπάρο και να τον καλοπιάσει ώστε αυτός να φέρνει χρήματα και δώρα για τα παιδιά της.

- Στο κείμενο δεν έχουμε σαφείς αναφορές για τις σχέσεις του πατέρα με τα παιδιά του . Ωστόσο μπορούμε να πούμε ότι η φροντίδα και η αγάπη που τους έδειχνε ήταν ελλιπής αφού η οικογένεια του αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες και τα παιδιά του ήταν ρακένδυτα. Παρόλα αυτά όμως , αυτός ως μέθυσος , συνέχιζε να σπαταλά τους λιγοστούς οικονομικούς πόρους της οικογένειας

-Τα παιδιά από την , μεριά τους το λιγότερο που μπορούσαν να κάνουν για την μητέρα τους που ήταν πολυάσχολη , ήταν να πηγαίνουν στον μπακάλη για να κάνουν αγορές .

- ο μπακάλης , συμπεριφερόταν στα παιδιά , με αγάπη και υπομονή , καθώς δεν τα μάλωνε που έχαναν τα αγαθά και τα ρέστα στον δρόμο. Επίσης , θα μπορούσαμε να πούμε ότι συμπεριφερόταν στο παιδί που δεν είχε πατέρα με στοργή και κατανόηση. Αυτό το καταλαβαίνουμε , από την ήρεμη στάση του και την καλοσύνη του .

- ο κουμπάρος ήταν άνθρωπος που εκμεταλλευόταν τους γύρω του και την Γιαννούλα επίσης . Αυτή καθώς επωφελούνταν οικονομικά από τις επισκέψεις του , δεν τον έδιωχνε και τον δεχόταν κάθε μέρα στο σπίτι της , αυτός όμως μόλις βρήκε άλλη γυναίκα την παράτησε και δεν την βοήθησε ποτέ ξανά.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ !!!