สิ่งพิมพ์ สกศ.อันดับที่ 16/2558 isbn 978-616...

สงพมพ สกศ.อนดบท 16/2558

ISBN 978-616-395-592-0

��.indd 1 10/30/15 9:16:52 AM

รายงานผลการศกษา

สถานภาพการผลตและพฒนาคร ในประเทศไทย

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ

intro1-20.indd 1 10/29/15 3:32:12 PM

371.107 สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา ส691ส สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย กรงเทพฯ:2558. 148หนา ISBN978-616-395-592-0 1.คร-การผลต2.คร-การพฒนา3.ชอเรอง

สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย

สงพมพ สกศ. อนดบท16/2558

พมพครงท 1 กนยายน2558

จำนวน 1,000เลม

ผจดพมพเผยแพร กลมนโยบายดานการผลตและพฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษา สำนกมาตรฐานการศกษาและพฒนาการเรยนร สำนกงานเลขาธการสภาการศกษากระทรวงศกษาธการ ถนนสโขทยเขตดสตกรงเทพฯ10300 โทรศพท0-26687974หรอ0-26687123ตอ2516 โทรสาร0-22431129 Website:http://www.onec.go.th

พมพท บรษทพรกหวานกราฟฟคจำกด 90/6ซอยจรญสนทวงศ34/1 ถนนจรญสนทวงศแขวงอรณอมรนทร เขตบางกอกนอยกรงเทพฯ10700 โทรศพท0-242432490-24243252 โทรสาร0-242432490-24243252

intro1-20.indd 2 10/29/15 3:32:12 PM

รายงานผลการศกษา:สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย

คำนำ คณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษากระทรวงศกษาธการไดแตงตงคณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร เพอสนบสนนการดำเนนงานปฏรปการศกษาของคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษากระทรวงศกษาธการตามคำสงคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการท6/2558ลงวนท23มกราคม2558โดยมรองศาสตราจารยพนตรตะนานกล เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เปนประธานและเจาหนาทสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา เปนฝายเลขานการ คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร มอำนาจหนาทกำหนดกรอบนโยบายในการผลต การพฒนาคร รวมทงระบบบรหารงานบคคลของครและบคลากรทางการศกษา ศกษาวเคราะหรายงานของคณะทำงานชดตางๆ เพอนำมากำหนดเปนนโยบายและแนวทางในการปฏบตเสนอคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ รวมทงแตงตงคณะทำงาน เพอดำเนนการตามทเหนสมควร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร ไดจดประชมคณะอนกรรมการฯหลายครงเพอพจารณาขอมลและเสนอแนวคดดานการผลตและพฒนาครศกษานโยบายในประเดนเกยวกบการผลตและพฒนาคร การบรหารงานบคคล การรกษาครทมสมรรถนะและศกยภาพสงและประเดนดานกฎหมายทเกยวของ สำนกงานเลขาธการสภาการศกษาในฐานะฝายเลขานการฯ ไดศกษาสถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย เพอใหไดขอมลและองคความรทจะนำไปจดทำยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร โดยมการศกษารวบรวมขอมลจากการสรปและสงเคราะหแนวคดและขอเสนอแนะจาก การประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาครคณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและ พฒนาคร คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาครรวมกบการเกบขอมลจากเอกสารงานวจยสถตบทความบทสมภาษณจากสอสงตพมพตางๆโดยใชกรอบการวเคราะหสงเคราะหในประเดนทเกยวของคอ สถานภาพการผลตคร สถานภาพการพฒนาคร สถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของคร ผลจากการศกษาในครงนทำใหได สารสนเทศและองคความรทเกยวของกบการผลตและการพฒนาครทงระบบ ซงเปนขอมลสำคญ ในการใชอางองสำหรบการจดทำยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ตลอดจนไดขอเสนอเชงนโยบายดานการผลตและพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทมความครอบคลมชดเจน หวงวาเอกสารน จะเปนประโยชนสำหรบหนวยงานทเกยวของดานการผลตและการพฒนาคร และผทสนใจอนๆ ทจะนำไปใชประโยชนตอไป (นางสทธศรวงษสมาน) เลขาธการสภาการศกษา

(ก)

intro1-20.indd 3 10/29/15 3:32:12 PM


บทสรปสำหรบผบรหาร

การศกษาสถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย เปนการศกษารวบรวมขอมล จากการสงเคราะหแนวคดและขอเสนอแนะจากการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาครคณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาครคณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร รวมกบการเกบขอมลจากเอกสารงานวจย สถตบทความบทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ โดยใชกรอบการวเคราะหสงเคราะหในประเดนทเกยวของคอสถานภาพการผลตครสถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของครและสถานภาพการพฒนาคร มวตถประสงค เพอศกษาวเคราะหสถานภาพการผลตคร การพฒนาครและการใชครโดยวเคราะหปจจยตางๆ ทสงผลและเกยวของกบการผลตและพฒนาคร และเสนอแนวทางการผลตและพฒนาครในประเทศไทย ผลจากการศกษาในครงนทำใหไดสารสนเทศและองคความรทเกยวของกบการผลตและการพฒนาครทงระบบ ซงเปนองคความรสำหรบการจดทำยทธศาสตรการผลต และพฒนาครขอเสนอเชงนโยบายดานการผลตและพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทครอบคลมชดเจน และไดขอเสนอแนะแนวทางการผลตและการพฒนาคร เพอใชประโยชนในการวางแผนดานการศกษาตอไป

1. ผลการศกษา

วกฤตคณภาพการศกษาไทย พบวา ประเทศไทยใหความสำคญกบการศกษาอยางมากและ มความตอเนอง โดยสนบสนนงบประมาณเพอการศกษาในป พ.ศ. 2558 สงกวา 5 แสนลานบาท คดเปน 4% ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP: Gross Domestic Product) นบเปนชาต ทลงทนดานการศกษาสงเปนอนดบตนๆ ของโลก แตการศกษาไทยยงคงมปญหาในดานคณภาพทยงไมสามารถแขงขนไดในเวทระดบนานาชาต ทงปญหาทประจกษชดและปญหาซบซอน การศกษา ทไมมคณภาพจงกอใหเกดความดอยคณภาพของประชากรในประเทศ ปญหาการศกษาไทยไมใช การขาด“ทรพยากร”แตเปนการขาด“ประสทธภาพ”ในการใชทรพยากรอนเนองมาจากการขาด“ความรบผดชอบ” (Accountability) ของระบบการศกษาตอนกเรยนและผปกครอง หนงในปจจยซงตองรบผดชอบตอการแกไขปญหาการศกษาไทยคอ “คร” ซงเปนบคลากรสำคญในการยกระดบและพฒนาคณภาพการศกษา การปฏรปคณภาพการศกษาจะเปนไปไมไดเลยหากปราศจากการ ยกระดบคณภาพครซงถอวาเปนองคประกอบสำคญทสดอยางหนงในระบบการศกษา การไมให ความสำคญกบครจงมผลตอคณภาพการศกษาของประเทศโดยรวม

(ข)

intro1-20.indd 4 10/29/15 3:32:12 PM

รายงานผลการศกษา:สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย (ค)

1.1 สถานภาพการผลตครในประเทศไทย การผลตครในประเทศไทยมการเปลยนแปลงและววฒนาการไปมากจากอดตทผานมาแตยงไมทนกบการเปลยนแปลงทรวดเรวของวถการดำเนนชวตของคนในสงคมไทยและการเปลยนแปลง ของสงคมโลก ซงมสาเหตจากปรากฏการณการกาวรกของสอเทคโนโลย วฒนธรรมตางถน ความคดความเชอทางการเมอง และสถานการณทางเศรษฐกจ การผลตครในประเทศไทยมขอนาสงเกตวาการบมเพาะความเปนครในสมยรชกาลท 5 และรชกาลท 6 เปนการอบรมบมนสยใหเกดครทด โดยการคดสรรคนเกงวชาการมาเรยนครและเปนครโดยไดรบทนการศกษา ในระยะตอมาความขาดแคลนครทำใหเนนการผลตครเชงปรมาณ มการผลตครภาคคำ สงผลใหเกดปญหาคณภาพครจนถงปจจบน อกปญหาหนงของการผลตครสมยใหมคอการเนนความเปนสากลตามแนวคดตะวนตกทงดานหลกสตรและการเรยนการสอน โดยละทงปรชญาแนวคดดงเดมของไทย ปจจบนสถาบน ผลตครหลายแหง มการรบนกศกษาเขาเรยนครโดยไมมการคดสรร คดเลอกตามนโยบายปฏรป การศกษาทประสงคจะไดคนดคนเกงมาเรยนคร และเปนครใหสมกบวชาชพทเปนวชาชพชนสงสถาบนผลตครในปจจบนไมมสถาบนเฉพาะทางในการผลตครดงเชนในอดตทประเทศไทยมวทยาลยคร และวทยาลยวชาการศกษา เพอทำหนาทหลอหลอมบมเพาะครโดยเฉพาะ โดยทวไปสถาบน ผลตครในปจจบนมฐานะเปนคณะวชาหรอหลกสตรในสถาบนอดมศกษาสมบรณแบบ มไดมฐานะเปนสถาบนอดมศกษาเฉพาะทาง และมไดมการคดสรรบคคลผทมความเหมาะสมจะเปนครมาเรยนครและประกอบวชาชพครอกทงเปนการผลตครตามความสนใจและความพรอมของสถาบนมากกวาการผลตครเชงปรมาณและเชงคณภาพตามความตองการของประเทศ ซงแตกตางจากอดต สดสวนการผลตครของสถาบนผลตครพบวาสถาบนผลตครทมสดสวนการผลตครมากทสด3ลำดบแรกคอมหาวทยาลยราชภฏ รองลงมาคอมหาวทยาลยของรฐ และ สถานศกษานอกสงกดกระทรวงศกษาธการ ตามลำดบ ประมาณการผสำเรจการศกษาจากสถาบนผลตครทคาดวาจะจบการศกษา ตงแตปการศกษา2556ถงปการศกษา2560ทงประเภทครศาสตรทวไปและครศาสตรอตสาหกรรม คาดวามผทจบการศกษาประเภทครศาสตรทวไปมากทสดในปการศกษา 2559 จำนวน 60,798 คนรองลงมาปการศกษา2560จำนวน52,570คนสำหรบประเภทครศาสตรอตสาหกรรมคาดวาจะมผจบการศกษามากทสดในปการศกษา2560จำนวน2,730คนรองลงมาปการศกษา2559จำนวน2,561คน สถานภาพคณาจารยในสถาบนผลตคร คณาจารยและบคลากรสวนใหญในคณะ ครศาสตร/ศกษาศาสตรไดโอนยายไปสงกดคณะทเปดใหมเชนคณะวทยาศาสตรคณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร ทำใหคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร ซงเดมมสถานภาพเปนสถาบนกลายเปนเพยงคณะหนงของมหาวทยาลย จงขาดแคลนอตรากำลงอาจารยและขาดความเขมแขงในการผลตครในสาขาวชาเอกตาง ๆ นอกจากนยงพบปญหาดานคณภาพของคณาจารยผสอนในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร รวมทง การจดการศกษาในระดบบณฑตศกษา กพบปญหาเกยวกบศกยภาพของ

intro1-20.indd 5 10/29/15 3:32:13 PM


คณาจารยและผทำหนาทเปนทปรกษาในการทำวทยานพนธของนกศกษา เมอคำนวณดชนคณภาพของคณาจารยคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรตามระบบการใหคะแนนในการประเมนคณภาพภายนอกของสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา มขอคนพบทนากงวลใจวา คณาจารยของคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรของประเทศไทยมคณภาพระดบ 2 คอ ระดบ “ตองปรบปรง”นอกจากน ขอมลคณาจารยในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทจะเกษยณอายราชการ พ.ศ. 2558 -2572 พบวา บคลากรสายการสอนของคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร จะเกษยณอายราชการในอก 15ปขางหนาจำนวน1,794คนคดเปนรอยละ33.41 ระบบและรปแบบทเกยวของกบการผลตคร หลกสตรการผลตครของไทยในปจจบน ม 3 ลกษณะ คอ1) หลกสตรการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร (หลกสตร 5 ป)หลกสตรนจดเปนหลกสตรหลกในการผลตคร 2) หลกสตรการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร (หลกสตร 2 ป) รบผจบปรญญาตรสาขาวชาอนและประสงคจะเปนครเขาศกษาตอวชาชพคร1ปและฝกปฏบตการสอนในสถานศกษาทครสภารบรอง1ปรวมเปน2ป3)หลกสตรการผลตครระดบปรญญาโททางการสอน(หลกสตร3ป)เปนหลกสตรทเปดสอนสำหรบผจบปรญญาตร ในสาขาวชาการศกษาหรอสาขาอนๆ เขาศกษาในระดบปรญญาโท 2 ป และฝกปฏบตการสอนในสถานศกษาทครสภารบรอง 1 ป รวมเปน 3 ป นอกจากนยงมโครงการผลตครเพอดงดด คนด คนเกงเขาสวชาชพครเชนโครงการผลตครพนธใหมโครงการสควค.โครงการเพชรในตมฯลฯ ปญหาและอปสรรคการผลตครในภาพรวม การผลตครทผานมาพบปญหาอปสรรคหลายประการ ทงดานนโยบายการผลตครทขาดความตอเนองเพราะนโยบายเปลยนแปลงตามนโยบายของนกการเมอง รฐลงทนเพอการผลตครตำ การผลตครไมตรงกบความตองการการใชงานจรง มปรมาณเกนความตองการในบางสาขาและขาดแคลนในบางสาขาวชา ขาดขอมลและการประสานงานระหวางผผลตและผใชคร ขาดแคลนคณาจารยทเชยวชาญในการผลตครทำใหการผลตไมมคณภาพเพยงพอระบบการฝกประสบการณของนกศกษาครยงไมมคณภาพคณาจารยในสถาบนผลตคร (ครของคร) ขาดมมมองทรอบดานเนองจากจบการศกษาในประเทศเปนสวนใหญ ขาด การเรยนรหรอประสบการณการผลตครทหลากหลายจากตางประเทศและการผสมผสานกบภมปญญาไทย มาตรฐานวชาชพครของไทยยงมจดบกพรอง โดยมการกำหนดมาตรฐานวชาชพแตยงไมมการกำหนดตวชวดฯลฯ

ปญหาการผลตครอาชวศกษา มสาเหตหลายประการสาเหตสำคญไดแก 1.ขอจำกดของงบประมาณไมสามารถจดหาเครองมอเครองจกรและอปกรณททนสมยใหสอดคลองกบความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยในปจจบน การจดซอครภณฑอาชวศกษาทไมตรงตามหลกสตรการสอนและความตองการของสถานศกษา ทำใหคณภาพของผสำเรจการศกษา ไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน

(ง)

intro1-20.indd 6 10/29/15 3:32:13 PM


2.การเคลอนยายของบคลากร ซงเปนครชางและวศวกรจากสถานศกษาส สถานประกอบการเพราะไมไดรบการบรรจใหเปนครประจำการ กอใหความขาดแคลนครผสอนทมความรความสามารถ 3.หลกสตรและกระบวนการเรยนการสอนเพอผลตครชาง ในบางสาขาวชาลาสมย ยงไมมการปรบปรงใหสอดคลองกบความกาวหนาของเทคโนโลยสมยใหมทใชอยในปจจบน 4.ขาดครผสอนทมความเชยวชาญดานเทคโนโลยเฉพาะสาขาเพอปอนใหกบ ภาคอตสาหกรรม 5.ทศทางและเปาหมายการพฒนากำลงคนในภาพรวมของประเทศยงไมชดเจนและขาดขอมลความตองการกำลงคนของประเทศทชดเจน จงไมสามารถวางแผนการผลตไดอยางถกตองหรอใกลเคยงกบความตองการในระยะยาว 6.คณภาพครผสอนทยงไมไดมาตรฐาน สงผลตอคณภาพและสมรรถนะของกำลงคนของประเทศ ทำใหขดความสามารถในการแขงขนอยในอนดบคอนขางตำในทกภาคการผลต รวมทงธรกจบรการ 7.ระบบการจดการอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพของประเทศไทยเนนการให วฒบตรมากกวาทจะคำนงถงสมรรถนะในการปฏบตงานไดจรง ทำใหขาดประสทธภาพและประสทธผลไมสามารถตอบสนองความตองการของผใชหรอสถานประกอบการ 8.ขาดกรอบแนวทางการจดการอาชวศกษาและฝกอบรมเพอผลตและพฒนาครชางและครอาชวศกษาใหสอดคลองกบความตองการของสถานศกษา และเปาหมายการพฒนาการศกษาและเศรษฐกจของประเทศ 9.การจดการอาชวศกษาและเทคโนโลยของไทย ยงขาดการสรางเครอขายความ รวมมอกบทกหนวยงานทเกยวของทงภาครฐเอกชนผประกอบการและกลมอาชพตางๆฯลฯ

แนวทางการผลตครในอนาคต จากการศกษาขอมลและแนวโนมการผลตครสามารถสรปแนวทางการผลตครในเชงระบบไดดงน 1. ปจจยนำเขา (Input) ในการผลตคร ตองมการคดสรรบคคลทเหมาะสมเขามาเปนคร เพมจดเนนคณลกษณะคนทมใจรกในวชาชพ มจตวญญาณความเปนคร ตองเรงพฒนาคณภาพของคณาจารย(ครของคร)ทงดานความรและจตวญญาณความเปนคร พฒนาหลกสตรการผลตคร ใหเหมาะสมกบยคสมยโดยผานกระบวนการวจย สมรรถนะของหลกสตรสามารถพฒนาบณฑตคร ใหเปนคนมความร มความสามารถดานทกษะการคด ความสามารถในการเปนผนำ ความสามารถในการอยรวมกนและมความสมพนธอนดกบบคคลอนทมความแตกตางทางวฒนธรรม มพนฐานทางจรยธรรมทจะดำรงชวตอยในโลกอนาคต คณาจารยในสถาบนผลตครตองพฒนาตนเองใหพรอมทงดานวชาการและการปฏบตการ มการพฒนาการเรยนการสอน สอ อปกรณอยางตอเนอง มสถาบน

(จ)

intro1-20.indd 7 10/29/15 3:32:13 PM


หรอหนวยงานกลางทมอสระเชงนโยบายกำหนดทศทางแผนงานการผลตครใหตรงตามความตองการของประเทศคอยประสานงานและสนบสนนการผลตครอยางเตมท 2. กระบวนการ (Process) ในการผลตครตองผลตครตามความตองการของประเทศมความเหมาะสมทงในเชงปรมาณและคณภาพ มการคดวางแผนเปนระบบตงแตการเตรยมนสต การจดระบบนเทศ การคำนงถงสถานทฝกประสบการณ ซงอาจไมใชเฉพาะโรงเรยนเทานน แตเพมแหลงฝกประสบการณทหลากหลาย กระบวนการเรยนการสอนของคณาจารยตองลดบทบาท การสอน ทำหนาทเปนกระบวนกร (facilitator) ลดการบรรยายในชนเรยน ใชสอเทคโนโลยในการคนหาขอมลเพมขน เนนการแลกเปลยนเรยนร ใชกระบวนการกลม การจดการความร การฝกประสบการณในการรบฟงความคดเหนทแตกตาง ฝกทกษะการสอสารเพอการแลกเปลยนเรยนรและทกษะอนๆ ทจำเปนในการประกอบวชาชพครและการดำรงชวต เสรมประสบการณดานการจดการเรยนรในระบบโรงเรยนของนกศกษาครตงแตชนปท1 จนถงชนปสดทาย จดกจกรรมให นกศกษาครไดเรยนนอกชนเรยน นอกสถานทมากขน ทงการเรยนรในชมชน เรยนรธรรมชาต ปราชญชาวบาน ภมปญญาทองถน จดกจกรรมรวมกนนอกสถานศกษาในเวลาทเหมาะสม จดตารางเรยนใหมใหเหมาะสมกบลกษณะการเรยนรทมความแตกตางระหวางบคคลและเนอหาสาระ ปลกฝงจตวญญาณของความเปนครสรางครใหมหวใจเปนมนษย 3. ผลผลต (Output) คนเปนครตองมสขภาพดทงทางกายและจตใจ มความร ความคด ความสามารถ และความด ครตองเปน “ครเพอศษย” มคณลกษณะเปนผอำนวย ความสะดวกในการเรยนร (learning facilitator) มความเชยวชาญในเนอหาทสอนเปนอยางด มหลกการปฏบตงาน “สอนนอย เรยนมาก” มความสามารถในการออกแบบการเรยนร และม ความสามารถในการอำนวยความสะดวกในการจดการเรยนร กลาวโดยสรปแนวโนมการผลตครในอนาคตทควรเปนคอ “ครยคใหม” ควรมบทบาทหลก 3 ประการ คอ เปนผอำนวยความสะดวก (Facilitator) เปนผแนะแนวทาง (Guide/Coach)และเปนผรวมเรยนร/รวมศกษา (Co-learner/Co-investigator) ไมใชเปนเพยงครทมบทบาทเปน“ผสอน”เทานน

1.2 สถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของคร สถานภาพการใชคร ประเทศไทยมอตราสวนนกเรยน : คร ในปการศกษา 2556เทากบ 17.6 : 1 ซงยงตำกวาเกณฑ ทกำหนดไวท 25 : 1 โดยสำนกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐานเปนหนวยงานผใชครมากทสด การปฏบตงานของครมปญหาในทางปฏบตหลายประการคอ ครผสอนไมไดจบการศกษาในวชาเอกทสอนโดยตรง ครมภาระงานมาก มภาระงานอนทตอง รบผดชอบหลายงาน เชน งานธรการ งานการเงน งานพสด เปนตน ครมศกยภาพไมเพยงพอตอ การจดการเรยนการสอน ไมลมลกในเนอหาวชาทสอน ซงมสาเหตมาจากครขาดประสบการณใน

(ฉ)

intro1-20.indd 8 10/29/15 3:32:13 PM


การสอนและไมไดรบการพฒนาอยางตอเนอง ครตองสอนหลายกลมสาระการเรยนร ทำใหเตรยม การสอนไมทนครใชเวลาในการทำผลงานวชาการมากทำใหสนใจการสอนนอยลงครสอนโดยไมใชสอการสอนมสาเหตมาจากการขาดแคลนสอการไมใหความสำคญกบสอการสอนในสาระนนๆมาเปนเวลานานและยดตดกบการสอนแบบเดม ๆ ทำใหครไมคอยใชสอในการจดกจกรรมการเรยนการสอนครใหความสำคญกบกลมสาระการเรยนรหลกมากกวากลมสาระการเรยนรรอง ครสวนใหญยงขาดความรความเขาใจเรองหลกสตรและการแปลงหลกสตรไปสการเรยนการสอนครขาดขวญกำลงใจในการทำงาน เนองจากครไดรบมอบหมายใหสอนในกลมสาระการเรยนรทครไมมความถนด การไมไดรบความสำคญในกรณทไมไดสอนกลมสาระหลกและตองทำงานหนกไมมเวลาพกเกดความเบอหนาย ทอแท ไมมความกาวหนาในวชาอาชพ ครขาดการนเทศ ตดตามและประเมนผลการพฒนา โดยปจจบนครไมไดรบการนเทศจากศกษานเทศกทมความร ความชำนาญเฉพาะสาขาวชา มเฉพาะ การนเทศภายในทโรงเรยนดำเนนการเอง การพฒนาอบรมครไมสอดคลองกบความตองการของครโดยการพฒนาอบรมครสวนใหญเปนการอบรมตามทหนวยงานตนสงกดเปนผกำหนด ทงเรองเนอหาหลกสตร และวธการฝกอบรม ซงมกไมสอดคลองกบความตองการของครและเปนการอบรมทไมไดกำหนดแผนไวชดเจน แมวาจำนวนครในภาพรวมดเหมอนจะไมขาดแคลนแตเมอพจารณาในรายละเอยดแลวจะพบวา จำนวนครสวนใหญจะกระจกอยในโรงเรยนขนาดใหญและในเขตเมอง แตโรงเรยนในชนบทหางไกลยงประสบปญหาขาดแคลนครอยจำนวนมาก การขาดแคลนครอาจไมใชปญหา แตทเปนปญหาคอระบบการจดสรรทรพยากรครและการบรหารจดการทยงไรประสทธภาพ ใน 15 ป ขางหนา (พ.ศ.2556-2570) ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สายงานการสอนทจะครบเกษยณอายราชการมทงสน288,233คนจำนวนครทเกษยณอายราชการเกนกวา20,000คนในแตละป3ลำดบแรกคอป2562ครเกษยณอายราชการสงทสด28,246คนรองลงมา ป 2561 จำนวน 27,952 คน และป 2560 จำนวน 26,505 คน โดยครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน(สพฐ.) เกษยณอายรวมทงสน 270,332 คน สาขาวชาทเกษยณมากทสดคอสงคมศกษารองลงมาคอภาษาไทยพลศกษาการบรหารการศกษาและภาษาองกฤษตามลำดบ ใน 6 ปขางหนา (พ.ศ.2557-2562)จะมภาวะความตองการครในสงกดสำนกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมากทสด เนองจากในชวงดงกลาวมครทเกษยณอายมากทสดความตองการครเพอทดแทนอตราเกษยณอายราชการ ของสำนกงานคณะกรรมการการศกษา- ขนพนฐาน จำนวนทงสน 109,245 คน โดยปการศกษาทตองการครมากทสดคอ ป 2562 จำนวน24,643คนรองลงมาป2561จำนวน22,999คนสาขาทมความตองการครมากทสด5ลำดบแรกคอคณตศาสตร14,399คนรองลงมาภาษาองกฤษ13,852คนภาษาไทย11,454คนสงคมศกษา7,487คนและวทยาศาสตรศกษา7,462คนตามลำดบ

(ช)

intro1-20.indd 9 10/29/15 3:32:13 PM


ระบบการบรหารงานบคคลของคร ในชวงระยะเวลาทผานมาการบรหารงานบคคลของ ครประสบปญหามากมายแมจะมกฎหมายกำหนดใหมองคกรกลางบรหารงานบคคลของขาราชการคร แตในระยะเวลาทผานมากวา10ปการศกษาของไทยยงอยหางไกลในเรองระบบการกระจายอำนาจทยงไมมความชดเจน การบรหารงานบคคลสวนใหญยงคงถกรวบไวทหนวยงานสวนกลาง ปญหาระบบการบรหารงานบคคลมประเดนสำคญคอ1)การกำหนดอตรากำลงมาตรฐานกำหนดตำแหนงครและบคลากรทางการศกษา ยงขาดความชดเจน ทำใหการจดสรรอตราตำแหนงคร และบคลากรทางการศกษาในบางพนทไมเพยงพอ การคนอตราครทวางมความลาชา หนวยงานทรบผดชอบ การบรหารงานบคคลขาดขอมลครเกษยณอายในแตละสาขาในแตละป 2) การสอบบรรจคดเลอก เขารบราชการคร มกประสบปญหาหลายดานไดแก เครองมอ (ขอสอบ) ขาดคณภาพและมาตรฐานวธการสอบคดเลอกมการปรบเปลยนตลอดเวลา เปลยนผออกขอสอบทกครง ทำใหขาดการพฒนาแนวทางทตอเนอง ทำใหขาดมาตรฐานการคดคนเขาสระบบ 3) การทดลองปฏบตราชการ 2 ป ของครทเรมเขาสวชาชพ มาตรฐานในการดำเนนงานยงดอยคณภาพ ขาดระบบพเลยงผชแนะทด การประเมนผลการทดลองปฏบตราชการยงไรประสทธภาพ4)การพฒนาครประจำการยงไมเชอมโยง คณภาพนกเรยนและวทยฐานะทไดรบครทมวทยฐานะสงไมสามารถรบประกนในเรองคณภาพผเรยนทอยในความรบผดชอบได 5) ระบบบญชเงนเดอน/คาจาง มความเหลอมลำระหวางขาราชการครและพนกงานราชการ ครอตราจาง ฯลฯ ทำใหขาดขวญกำลงใจและขาดความเปนธรรม 6) ระบบ การเสรมสรางขวญกำลงใจการปฏบตงาน ในปจจบน ไมสงเสรมการทำหนาทใหเกดประสทธภาพโดยเฉพาะการนำผลสมฤทธทางการเรยน (O-NET) ทวดบางพฤตกรรม มาตดสนชขาด ในการ เลอนยายแตงตงทำใหครผบรหารสถานศกษาเกดความเครยด7)ระบบวทยฐานะหลกเกณฑและวธการประเมนเพอใหมวทยฐานะยงไมเหมาะสมกบภาระหนาท และวทยฐานะทครไดรบไมสะทอนคณภาพไปยงผเรยน 8) ระบบการยาย/โอน/เลอน/แตงตงคร มระบบอปถมภหรอพวกพองในการใหผลประโยชนเรยกรบสนบนเรยกรบเงนจากครระบบการแตงตงโยกยายไมมความโปรงใสไมบรสทธยตธรรมและขาดธรรมาภบาล9)การเขาสตำแหนงผบรหารทกระดบใชระบบการทดสอบดวยขอสอบแบบเลอกตอบ วดเพยงความรความจำ ทำใหไดผบรหารทขาดประสบการณและขาดภาวะผนำ โดยเฉพาะการเปนผนำทางวชาการ ขาดการตกผลกประสบการณดานการศกษา เมอมาทำหนาทบรหารการศกษาจงขาดวฒภาวะและทกษะทจำเปนในการปฏบตงานในทกดาน10)ขาราขการครถกบงคบบญชาโดยขาราชการพลเรอน บางทานขาดประสบการณดานการศกษา ไมเขาใจสภาวการณทางการศกษาเชงพนท 11) การสรรหาผแทนครเขาสการเปน ก.ค.ศ./อ.ก.ค.ศ. กลายเปนแหลงหา ผลประโยชนจากครในเรองการโยกยาย เลอนตำแหนง 12) การแกปญหาหนสนคร ยงขาดศกยภาพไมสามารถลดหนครไดจรง13)ขาราชการพลเรอนทเปนบคลากรทางการศกษาอนตามมาตรา38ค.(2) มความเหลอมลำ ลกลน เสยโอกาสแมจะอยภายใตกระทรวงศกษาธการเหมอนกน แตเปน

(ซ)

intro1-20.indd 10 10/29/15 3:32:13 PM


ขาราชการพลเรอน ไมไดเปนขาราชการคร ขาดประสบการณและความรทลกซงในการทำงานในสถานศกษาแตตองทำหนาทวางแผนอำนวยการใหคนททำงานในสถานศกษา

1.3 สถานภาพการพฒนาคร นโยบายดานการพฒนาคร พบวาการฝกอบรมครอยางตอเนองเพอเพมสมรรถนะครยงมการกลาวถงหรอใหความสำคญคอนขางนอยกวาดานอนทงทมความสำคญตอการยกระดบคณภาพของครระบบการพฒนาครของไทยโดยหนวยงานตางๆในปจจบนยงคงมลกษณะตางคนตางทำขาด การวางแผนขาดการกำหนดทศทาง และขาดขอมลในการพฒนาครในภาพรวมการพฒนาครจงเกดความซำซอนขาดประสทธภาพการอบรมพฒนาครของแตละหนวยงานขาดการประสานงานจงเกดปรากฏการณครทงหองเรยนไปเขาอบรม ซงสวนใหญดำเนนงานโดยสวนกลางเพราะเปนผควบคม งบประมาณทงหมดในการอบรมพฒนาคร ขาดการกระจายอำนาจและงบประมาณไปยงเขตพนท การศกษา หรอหนวยงานในภมภาค เขตพนทการศกษาขาดอสระทจะดำเนนการพฒนาครใหเปนไปตามความตองการและความจำเปนของแตละพนท การพฒนาครจงขาดกระบวนการมสวนรวม และเปนการผกขาดการดำเนนงานโดยสวนกลาง การลงทนเพอการพฒนาคร การลงทนเพอพฒนาครของแตละหนวยงาน ยงเปนการลงทนทไมมากนกงบประมาณเพอการพฒนาครมกระจดกระจายอยในหลายโครงการ รปแบบการพฒนาคร ในภาพรวมของประเทศ ทหนวยงานทางการศกษาตางๆ นยมปฏบตกนมากคอ การสงครไปเขารวมประชม อบรม สมมนาตามทหนวยงานตางๆจดขน การไปศกษาดงานการจดอบรมสมมนาในโรงเรยนโดยเชญวทยากรภายนอกมาใหความรการสงครไปศกษาตอในระดบทสงขนการนเทศภายในการทำวจยในชนเรยนการมอบหมายใหครอานหนงสอเกยวกบการปฏรปการเรยนรและงานทเกยวของกบคร การเรยนรจากการปฏบตโดยหมนเวยนครใหปฏบตงาน ในหลายหนาทการจดทมงานเพอเรยนรและปฏบตงานรวมกนการใชโครงการตางๆจากภายนอกเพอกระตนการทำงานของครภายในโรงเรยน การสนบสนนครใหทำผลงานทางวชาการเพอเลอน วทยฐานะและขอรบรางวลจากหนวยงานตาง ๆ การสงครไปเปนวทยากรในโอกาสตางๆ การเขารวมโครงการตางๆทงระดบประเทศและระดบภมภาคเพอกระตนใหครตนตวพฒนาตนเองเปนตน ในรอบปหนงๆ ครไดรบการพฒนาคอนขางมาก แตไมมความชดเจนวาไดมการตดตามและประเมนผลภายหลงการอบรมวาไดมการนำไปใชจรงมากนอยเพยงใด การอบรมพฒนาคร บางหลกสตรมลกษณะซำซอน ในบางครงครตองเขาอบรมเรองเดมจากหลายหนวยงาน และครไดรบการพฒนาไมตอเนองและสนเปลองงบประมาณรวมทงการพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆทสวนใหญใชการอบรมและพฒนาในหองประชมตามโรงแรม ผลการพฒนาเปนเรองการใหความร ขาดการพฒนาทกษะทตรงกบสภาพจรง และไมตรงกบความตองการ ไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการสอนของ

(ฌ)

intro1-20.indd 11 10/29/15 3:32:13 PM


ครไดนอกจากนสภาพทผานมายงไมมการตงกองทนพฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษาตามทกำหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต วธการพฒนาคร ทแตละหนวยงานนำไปใชพฒนาอยในขณะนยงขาดนวตกรรมใหมๆสวนใหญใชวธการฝกอบรมแบบเหมารวม โดยใชการบรรยายหรอการจดประชมกลมยอย และสรปความคดเหนตอทประชมใหญ การดำเนนการจดอบรมแตละครงตองใชงบประมาณจำนวนมากเพราะเปนการจดอบรมพฒนาตามโรงแรมใหญๆ ในเมองหรอมหาวทยาลย คาใชจายจงหมดไปกบการจายคาเดนทาง คาทพกและอาหาร เพราะมจำนวนผเขารบการอบรมแตละครงเปนจำนวนมากวธการบรรยายของวทยากรเปนการถายทอดความร ประสบการณ ในลกษณะการสอสารทางเดยวเนอหาสาระของการอบรม ผจดอบรม(สวนใหญเปนหนวยงานในสวนกลาง)เปนผกำหนดเรองทจะอบรมบางครงเรองทอบรมหางไกลจากเหตการณความเปนจรงของหองเรยนไมตรงกบความตองการของคร และการอบรมมผลกระทบตอนกเรยนเพราะครตองทงหองเรยนมาเขารบการอบรมโดยเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกประสบปญหามากทสด สภาพปจจบนและปญหาการพฒนาคร 1) ระบบการพฒนาครของประเทศยงไมมหนวยงานหรอเจาภาพหลกทจะทำหนาทดแล กำกบตดตาม วางระบบและวางแผนการพฒนาใน ภาพรวม 2) การพฒนาครประจำการยงขาดกลไกในการรวมพลงขบเคลอนเพอพฒนาวชาชพคร ใหเปนวชาชพชนสง ไมมระบบการบรหารจดการนเทศตดตามผลทจะชวยในการพฒนาคร ระบบ การนเทศชวยเหลอครยงมความออนแอ3)การพฒนาครยงขาดการวเคราะหสภาพปญหาความตองการ จำเปนในการพฒนาคร ทำใหกระบวนการพฒนาไมตอบสนองตอความตองการของคร หลกสตร การพฒนาครยงไมสอดคลองกบความเปนจรงของหองเรยน ฝายจดอบรมและพฒนาครมกจะกำหนดหลกสตรตามความจำเปนของตนเอง ขาดการคนหาความจำเปนในการพฒนาของครทแทจรง 4) การพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆ ไมมนวตกรรมใหม ซงไมตรงกบความตองการของคร การพฒนาครมระยะเวลานอยไมเหมาะกบเนอหา สวนใหญใชการบรรยายฝกอบรมและพฒนาในหองประชมขาดการเชอมโยงกบกจกรรมการเรยนการสอนในหองเรยน เนนในหลกการ/ทฤษฎมากกวาการไดลงมอปฏบต 5) การพฒนาครสวนใหญเนนการอบรมตามหองประชมในโรงแรม หรอในสถาบนอดมศกษาซงดงครออกจากหองเรยนสงผลกระทบตอการจดการเรยนการสอนโดยเฉพาะจะมปญหามากในโรงเรยนทมครไมครบชน 6) การพฒนาครของแตละหนวยงานขาดระบบการตดตามผลอยางตอเนอง 7) ครยงขาดแรงจงใจในการศกษาคนควาหาความรดวยตนเองเพอพฒนาตนเองทงดานความรและทกษะดานการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพผเรยน

(ญ)

intro1-20.indd 12 10/29/15 3:32:13 PM


การฝกอบรมพฒนาครของประเทศทมระดบผลสมฤทธทางการศกษาสง ประเทศทมระดบผลคะแนนการสอบ PISA สง มลกษณะเดนในการพฒนาครทสำคญสรปไดดงน 1. การมเวลาเรยนรรวมกนของครภายในโรงเรยน ประเทศทมผลสมฤทธคะแนนสอบPISAสงจะจดเวลาการสอนของครนอยกวาประเทศทมผลผลสมฤทธการสอบPISAตำขอเสนอแนะทสำคญคอ ตองลดเวลาสอนของครและลดภาระงานตางๆของครลงเพอเพมเวลาสำหรบการเรยนรระหวางครดวยกนอยางตอเนอง 2. การสรางสมรรถนะสำหรบการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 และ การเรยนรรวมกนของคร คอทกษะการคด การทำวจยในชนเรยน การสบเสาะหาความรซงเปนสมรรถนะทจำเปนสำหรบคนในศตวรรษท21 3. การกระจายอำนาจการตดสนใจสโรงเรยน มการกระจายอำนาจการบรหารจดการดานตางๆ ไปสโรงเรยน เชน ดานหลกสตร การจดการเรยนการสอน และการฝกอบรมคร เพราะโรงเรยนจะรปญหาทกำลงเผชญไดดทสดการกระจายอำนาจสามารถทำใหโรงเรยนแกปญหาหนางานไดดกวาการสงการจากสวนกลาง 4. ระบบการพฒนาครใหม (Induction) มระบบการพฒนาครทเรมเขาสวชาชพคร(ครใหม) โดยมการกำหนดบทบาทหนาทครพเลยงและครใหมอยางชดเจน ครพเลยงจะชวยเหลอ ครใหมในการปรบตวใหเขากบกระบวนการเรยนการสอนจรงและการเรยนรภายในโรงเรยน ครใหมและครพเลยงจะสงเกตการสอนซงกนและกน มการวเคราะหจดเดน จดดอยของครใหมเพอให คำแนะนำและปรบปรงครใหมจะไดเรยนรแบบอยางทด 5. การฝกอบรมระดบเขตพนทการศกษาและระดบชาต (Formal Professional Development) มการลงทนพฒนาคร โดยจดฝกอบรมในระดบเขตพนทการศกษาและระดบชาตกำหนดจำนวนชวโมงทครตองเขารบการอมรมในแตละปอยางชดเจน นอกเหนอจากการเรยนร รวมกนภายในโรงเรยน

2. ขอเสนอแนะการผลตคร การพฒนาครและการใชคร

2.1 ขอเสนอแนะดานการผลตคร 1. ปฏรประบบการผลตครควรดำเนนการดงน 1) ควรเรงจดทำแผนการผลตครทสมพนธกบแผนการใชครในระดบชาต และสมพนธกบแนวโนมความตองการครประเภทตางๆของประเทศ โดยหนวยงานผใชครและหนวยงานผลตครตองรวมมอกนจดทำแผนความตองการใชครราย 5 ป และ 10 ป ของแตละพนทการศกษาโดยยดความตองการจำเปนของสถานศกษา เพอใหสถาบนผลตครเตรยมความพรอมในการผลตให

(ฎ)

intro1-20.indd 13 10/29/15 3:32:13 PM


ตรงตามความตองการใชจรงของแตละพนท โดยกำหนดจำนวนนกศกษาสำหรบการคดเลอกนกเรยนเขาศกษาตามสดสวนแตละพนททตองการใชคร 2) เรงดำเนนการจดใหมการพฒนาระบบฐานขอมลครทไดมาตรฐาน มการตรวจสอบ และปรบปรงขอมลใหทนสมยตลอดเวลา รวมทงสรางเครอขายทสามารถเชอมโยงแลกเปลยนขอมลระหวางหนวยงานเพอประโยชนในการจดทำแผนและกำหนดนโยบายและมาตรการตางๆในการพฒนา วชาชพครไดอยางถกตองสอดคลองกบสภาพทแทจรงในแตละชวงเวลา 3) ควรกำหนดพนทรวมรบผดชอบของสถาบนผลตคร เนนการมสวนรวมในการปรบเกณฑมาตรฐานหลกสตรผลตครใหมคณภาพและไดมาตรฐานควบคม กำกบ และดแลการผลตครใหไดคณภาพตามเกณฑมาตรฐาน 4) ปรบเปลยนระบบการรบนกศกษาคร เพอใหไดคนด คนเกง มใจรกการเปนครเขาสวชาชพคร โดยกำหนดแนวทางการคดเลอกนกเรยนด เกง และศรทธาในวชาชพครเขาเปน นกศกษาครกำหนดเกณฑและวธการคดเลอกครตามความเหมาะสมของพนทและสภาพความตองการ ใชครในสาขาและประเภททตองการ กำหนดคณสมบตของผเขาเรยน “คร” ควรเปนผเรยนทมผล การเรยนอยในกลมคะแนนสง รอยละ 50 ของผสำเรจการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายกำหนดวธการหรอกระบวนการคดเลอกนกศกษาครโดยใชระบบกลาง โดยผใชคร (กระทรวงศกษาธการและหนวยงานอนทใชคร) รบผดชอบการเลอกนกศกษาในพนท แลวสงตอใหสถาบน ผลตครทไดรบการคดเลอกดำเนนการผลตในแตละสาขาวชาทไดรบมอบหมาย หนวยงานผใชคร จดทำแนวปฏบตเปนคมอสำหรบประเมนผเรยนทมแววความเปนครในชวงการเรยนระดบชนมธยมศกษา ตอนปลาย(ม.4-6)เพอคดเลอกคนดเกงและมแววความเปนครเขาสอาชพคร

2. เรงดำเนนการเสรมสรางความพรอมและความเขมแขงใหสถาบนผลตคร เพอ ยกระดบคณภาพการจดการเรยนรของสถาบนผลตครใหไดมาตรฐานมสมรรถนะในระดบสากล 3.การวางระบบการจดสรรทนสำหรบนกศกษาคร โดยจดสรรทนผกพนกบสถาบน การศกษาในทองถน (จงหวด) ตงแตเรมเรยนโดยคดเลอกนกเรยนในทองถนรบทน ฝกประสบการณวชาชพครในทองถนยกเลกวธการสอบบรรจ เมอเรยนจบแลว ใหบรรจทำงานในทองถนของตนโดยสถานศกษาเปนผคดเลอกบณฑตครเขาเปนครประจำการ จดสรรทนการศกษาใหนกศกษาในโครงการผลตครในชวงของระยะเวลาทศกษาในสถานศกษา 4.เรงรดการปรบระบบและรปแบบการผลตครใหเหมาะสมกบการใชงานครในแตละระดบและประเภทการศกษา 5. กำหนดแนวทางการเตรยมนกศกษาคร เพอใหไดครด มคณภาพ มความร ความสามารถและสมรรถนะทจำเปนพรอมทจะปฏบตงานในสถานศกษาไดอยางมประสทธภาพ

(ฏ)

intro1-20.indd 14 10/29/15 3:32:13 PM


2.2 ขอเสนอแนะดานการพฒนาคร 1. วางระบบการพฒนาครประจำการ เพอพฒนาศกยภาพครสความเปนเลศในดาน การจดการเรยนการสอน การออกแบบแผนการจดการเรยนร ทกษะการจดกจกรรมการเรยนร การวดและประเมนผลการเรยนร การดแลชวยเหลอนกเรยน การออกแบบและผลตสอ เอกสารประกอบการสอนฯลฯ 2. กำหนดรปแบบกจกรรมการพฒนาครใหมประสทธภาพ เพอเพมสมรรถนะและความเชยวชาญเฉพาะทาง 3. สงเสรมและสนบสนนรปแบบการพฒนาครและเครอขายการพฒนาครไปส ครมออาชพ

2.3 ขอเสนอแนะระบบการใชครและระบบบรหารงานบคคลของคร 1.จดใหมการวางระบบการบรรจแตงตงครประจำการใหสอดคลองกบความตองการตามภาระงานของสถานศกษาอยางแทจรง 2.จดใหมการวางระบบการฝกปฏบตงานของครผชวย เพอใหไดครทมคณภาพ ผานการทดลองงานทเขมขนมใจรกและศรทธาตอวชาชพคร 3.วางระบบการปฏบตงานของครและผบรหารสถานศกษาใหมประสทธภาพ เกด ประสทธผลตอคณภาพผเรยน 4. เรงปรบระบบโครงสรางการบรหารงานบคคลของครทงระบบใหเหมาะสมกบเปน ผประกอบวชาชพชนสง

2.4 ขอเสนอแนะการปฏรประบบการวจยของสถาบนผลตและพฒนาคร 1.จดใหมการวจยเพอพฒนาและยกระดบการจดการเรยนรในคณะครศาสตร/ ศกษาศาสตร 2.สงเสรมใหมการวจยเพอพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของสถานศกษา 3.สงเสรมการพฒนานวตกรรมการจดการเรยนรและสรางสงแวดลอมทางวชาการ

(ฐ)

intro1-20.indd 15 10/29/15 3:32:13 PM


สารบญ หนา

คำนำ (ก)

บทสรปสำหรบผบรหาร (ข)

สารบญ (ฑ)

สารบญตาราง (ณ)

สารบญแผนภาพ (ด)

1 บทนำ 1 1.1 วกฤตคณภาพการศกษาไทย 1 1.2 ความสำคญของครตอการยกระดบคณภาพการศกษา 4 1.3 นโยบายดานครของรฐบาล 6 1.4 สถานภาพของครไทยในภาพรวม 9 1.5 วตถประสงคของการศกษา 11 1.6 ขอบเขตของการศกษา 11 1.7 กรอบแนวคดและวธการศกษา 12 1.8ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 12

2 สถานภาพการผลตครในประเทศไทย 13 2.1พฒนาการการผลตครในประเทศไทย 14 2.2หนวยงานทรบผดชอบการผลตคร 16 2.3 การรบเขานกศกษาของสถาบนผลตคร 17 2.4 สถานภาพคณาจารยในสถาบนผลตคร 22 2.5หลกสตรการผลตคร 25 2.6ปญหาและอปสรรคในการผลตคร 39 2.7ปญหาการผลตครอาชวศกษา 44 2.8 แนวโนมการผลตครในอนาคต 47

3 สถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของคร 53 3.1 ผประกอบวชาชพครในประเทศไทย 53 3.2ภาระงานสอนของคร 56 3.3ปญหาดานการปฏบตงานของคร 57

(ฑ)

intro1-20.indd 16 10/29/15 3:32:13 PM

รายงานผลการศกษา:สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย (ฒ)

สารบญ (ตอ) หนา

3.4ภาวะการขาดแคลนคร 59 3.5 ความตองการคร 65 3.6ปญหาระบบการบรหารงานบคคลของคร 69

4 สถานภาพการพฒนาคร 73 4.1 นโยบายดานการพฒนาครของรฐบาล 74 42. หนวยงานทรบผดชอบการพฒนาคร 75 4.3 ระบบและรปแบบการพฒนาคร 76 4.4 สภาพปจจบนและปญหาการพฒนาคร 81 4.5 การฝกอบรมพฒนาครของประเทศทมผลสมฤทธทางการศกษาสง 82

5 สรปและขอเสนอแนะ 84 1 สรปผลการศกษา 86 1.1 วกฤตคณภาพการศกษาไทย 86 1.2 สถานภาพการผลตครในประเทศไทย 87 1.3 สถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของคร 94 1.4 สถานภาพการพฒนาคร 98 2 ขอเสนอแนะการผลตคร การพฒนาครและการใชคร 103 2.1 ขอเสนอแนะดานการผลตคร 103 2.2 ขอเสนอแนะดานการพฒนาคร 106 2.3 ขอเสนอแนะระบบการใชครและระบบบรหารงานบคคลของคร 114 2.4 ขอเสนอแนะการปฏรประบบการวจยของสถาบนผลต และพฒนาคร 116

บรรณานกรม 118

ภาคผนวก 123 คำสงคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา 124 กระทรวงศกษาธการท6/2558 เรองการแตงตงคณะอนกรรมการปฏรประบบ การผลตและพฒนาคร

intro1-20.indd 17 10/29/15 3:32:13 PM


สารบญตาราง หนา

ตารางท1 จำนวนประเภทสถาบนผลตคร 17

ตารางท2 จำนวนคณาจารยในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร 23 จำแนกตามตำแหนงทางวชาการปการศกษา2557

ตารางท3 จำนวนคณาจารยคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทจะเกษยณอายราชการ 25 ใน15ปขางหนาพ.ศ.2558-2572

ตารางท4 แสดงประเภทคาใชจายทนการศกษาของนกศกษาในโครงการสควค. 34

ตารางท5 สรปจำนวนผสำเรจการศกษาโครงการผลตครสควค. 35

ตารางท6 จำนวนคร-คณาจารยจำแนกตามวฒการศกษารายสงกดปการศกษา2556 55

ตารางท7 จำนวนชวโมงภาระงานสอนขนตำของครระดบการศกษาขนพนฐาน 57

(ณ)

intro1-20.indd 18 10/29/15 3:32:13 PM

รายงานผลการศกษา:สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย (ด)

สารบญแผนภาพ หนา

แผนภาพท1 สดสวนการผลตนกศกษาครศาสตร/ศกษาศาสตร 18

แผนภาพท2 จำนวนการรบเขานกศกษาครของสถาบนผลตครปการศกษา2551-2555 19

แผนภาพท3 ประมาณการปการศกษาทคาดวาจะมผสำเรจการศกษา 20 จากสถาบนผลตครปการศกษา2556-2560

แผนภาพท4 ประมาณการจำนวนนกศกษาครทคาดวาจะสำเรจการศกษา 21 ในสาขาวชาตางๆ50กลมสาขาวชาปการศกษา2556-2560

แผนภาพท5 สดสวนจำนวนผประกอบวชาชพครป2555-2556 54

แผนภาพท6 จำนวนขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 61 สายการสอนทเกษยณอายใน15ป(พ.ศ.2556-2570)

แผนภาพท7 จำนวนครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 62 ทจะเกษยณอายราชการใน15ปขางหนา(2556-2570)

แผนภาพท8 จำนวนครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 63 ทจะเกษยณอายราชการใน15ปขางหนา(2556-2570)

แผนภาพท9 จำนวนครสงกดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ 64 การศกษาตามอธยาศยทจะเกษยณอายราชการ ใน15ปขางหนา(2556-2570)

แผนภาพท10 ความตองการครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 66 แยกตามปการศกษา

แผนภาพท11 ความตองการครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 67 แยกตามสาขาวชา

แผนภาพท12 ความตองการครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 68 แยกตามสาขาวชา

intro1-20.indd 19 10/29/15 3:32:13 PM

intro1-20.indd 20 10/29/15 3:32:13 PM

รายงานผลการศกษา: สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย 1

1

บทนำ

1.1 วกฤตคณภาพการศกษาไทย

การศกษา เปนกลไกหลกและเปนโครงสรางพนฐานของทกสงคมทมความสำคญในการพฒนา คณภาพประชากรสงผลโดยตรงตอการพฒนาชาตและความสามารถในการเชอมโยงกบนานาชาต การศกษาเปนการลงทนทดทสดทจะสามารถสรางความมงคง สรางความเปนอยทด มคณภาพ การศกษาจงมความสำคญตอความอยรอดของชาตเพราะจากประสบการณของหลายภมภาคของโลกพบวา ประชากรคณภาพตำมแนวโนมสงทจะใชวธการรนแรงในการแกปญหา ประเทศทเตมไปดวยประชากรคณภาพตำ ไมสามารถผลตสนคาคณภาพสงและราคาถกไปขายแขงขนในตลาดระหวางประเทศได ประชากรทมคณภาพตำจะไมสามารถแกปญหาของตนเองได เชน การเพมรายได การคดคน นวตกรรมใหมๆ เพอการแขงขน ประชากรทมคณภาพตำจงดอยคณภาพในการแขงขนทกๆ ดาน การศกษาจงเปนกญแจสำคญทสดในกระบวนการเพมคณภาพของคน (ดเรก พรสมา, 2555) ประชากร ซงเปนทรพยากรมนษยในปจจบนและอนาคตตองมความสามารถในการพงตนเองและดำรงชวตอยไดอยางพอเพยงและยงยน ทามกลางการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในทกดาน การจดการศกษาในฐานะเครองมอหลกในการพฒนา จงตองมกระบวนการทตอบสนองตอความตองการของบคคล ชมชน สงคม ประเทศชาต และประชาคมโลก สำหรบประเทศไทยใหความสำคญกบการพฒนาการศกษาอยางตอเนอง โดยสนบสนนงบประมาณเพอการศกษาในป พ.ศ. 2558 สงกวา 5 แสนลานบาท คดเปน 4 % ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP: Gross Domestic Product) นบเปนชาต ทลงทนดานการศกษา สงเปนอนดบตนๆ ของโลก อยางไรกตาม แมเราจะใหความสำคญและสนบสนนงบประมาณเพอการศกษาอยางเตมท การศกษาไทยยงคงมปญหา ทงจากปญหาทประจกษชดและปญหาซบซอน ซงเปนผลจากปจจยตางๆ ทงจากระบบการศกษาเองและปจจยอนๆ จากรายงานของคณะอนกรรมาธการปฏรปกลไก กฎหมายและระเบยบ ทเกยวกบการศกษาและพฒนาทรพยากรมนษย (2558) เรอง ยทธศาสตรและกลไก การปฏรปการศกษา ระบถงปญหาเชงประจกษของการศกษาไทยโดยสรปวา การศกษาไทยเปน การศกษาท เหลอมลำ ผกขาด รวบอำนาจโดยรฐ ไรประสทธภาพในการจดการทรพยากร และขาด

1-52.indd 1 10/29/15 3:32:30 PM


ความรบผดชอบ ขาดการใสใจในคณภาพในหองเรยน มงการประกวดแขงขน ใหความสำคญกบงานกระดาษเอกสารตางๆ ขาดทศทางและความตอเนอง ทำใหระบบการศกษาของประเทศไทยใชทรพยากรมากแตผลลพธตำ การเรยนการสอนไมเหมาะกบบรบทของศตวรรษท 21 ระบบการประเมน ผลสมฤทธทางการเรยนไมไดมาตรฐาน ระบบการประเมนความกาวหนาในวชาชพครไมสอดคลองกบผลลพธของผเรยน ระบบการประเมนคณภาพสถานศกษาไมมฐานขอมลทถกตอง สงผลใหเดกและเยาวชนไมมทกษะการทำงาน ทกษะชวต และความสามารถในการแขงขนกบประเทศอน เดกและเยาวชนจำนวนมากหลดออกจากระบบการศกษา ทำใหขาดโอกาสในการดำเนนชวตทมคณภาพและเขาสวงจรอาชญากรรมในทสด นอกจากนยงมปญหาเชงระบบทสบเนองมาจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ทกำหนดโครงสราง นโยบาย การบรหารจดการ หลกสตรและการประเมนผล การควบรวม หนวยงานทรบผดชอบดานการศกษา มการจดตงหนวยงานใหมเปนองคการมหาชน และมการจดสรร งบประมาณใหหนวยงานตางๆ ซงมเปาหมายในการยกระดบคณภาพการศกษาของชาต แตผลลพธปรากฎชดวาสงทคาดหวงยงไมบรรลผล กลบมสญญาณทนากงวลจากผลการประเมนทงในระดบชาตและนานาชาต และยงมปจจยและเงอนไขทสงผลตอคณภาพการศกษาตางๆ เชน เวลาสอนของครตามหลกสตร โดยเฉพาะครในระดบขนพนฐานซงตองใชเวลากบการปฏบตงานอนๆ ทไมใชการสอน ครใชเวลาในการทำงานอนถง 84 วนหรอรอยละ 42 จากจำนวนวนทงหมด 200 วนทตองสอนตามหลกสตร การขาดอสรภาพดานวชาการตองสอนตามหลกสตรและตวชวด ระบบการสงเสรมความกาวหนาในวชาชพ เปนระบบ “วทยฐานะ” มหลกเกณฑและวธประเมนไมสมพนธกบคณภาพผเรยน เนนทการจดทำเอกสารรายงาน การประกวดเพอไดรบรางวลตางๆ ทำใหครใชเวลาในชนเรยนนอยลง การบรหารจดการสถานศกษามขอจำกดหลายประการ ทงระบบงบประมาณทมการจดสรรให สถานศกษาตามจำนวนรายหวนกเรยน ทำใหสถานศกษาขนาดใหญยงมจำนวนนกเรยนมากขน ในขณะทสถานศกษาขนาดเลกกลบมจำนวนนกเรยนลดลง สงผลใหสถานศกษาขนาดเลกยงขาดแคลน งบประมาณเพราะสวนกลางเปนผถอและจดสรรงบประมาณ มปญหาในการกระจายกำลงคน ซงในภาพรวมจำนวนครไมไดขาดแคลน แตไมมระบบการจดการกระจายกำลงคนลงสระดบพนทอยางเหมาะสม ผบรหารสถานศกษาไมมอำนาจหรองบประมาณเพอแกไขปญหาไดดวยตนเอง สถานศกษาขาดความรบผดชอบทตรวจสอบได (Accountability) เมอผลตกำลงคนทขาดคณภาพ ไมสอดคลองกบความตองการของประเทศ บณฑตทำงานไมเปน แตไมมระบบและกลไกในการกำกบใหสถานศกษา รบผดชอบตอผลผลตของตนเอง ในดานระบบการทดสอบและประเมนคณภาพคณภาพผเรยน ซงมการจดสอบทกสาระ การเรยนรและสอบในระดบชนทไมควรสอบ ขาดมาตรฐานของขอสอบ นำผลทดสอบของผเรยนเปนแรงจงใจใหความดความชอบของผบรหาร แตละสถานศกษาจงทำทกวถทางเพอใหนกเรยนไดคะแนน

1-52.indd 2 10/29/15 3:32:30 PM


สงตามเปาหมาย โดยไมใหความสำคญกบการพฒนาผเรยนในดานอนๆ ในสวนของการประเมนคณภาพสถานศกษาจากภายนอกเปนกลไกสรางปญหาใหแกสถานศกษา เนองจากระบบทออกแบบโดยสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) อยภายใตกระบวนทศน การประเมนคณภาพ (Evaluation) ไมใชการรบรองคณภาพ (Accreditation) ทำใหการประเมนเปนภาระแกสถานศกษา วธการประเมนเปน “การตรวจการ” มากกวา “การประเมนแบบสรางสรรคและใหคำแนะนำเพอปรบปรง” จงไมไดสรางวฒนธรรมคณภาพใหเกดขนในสถานศกษา ปญหาตางๆ ดงกลาวสอดคลองกบการจดอนดบความสามารถในการแขงขนระดบโลกของเวทเศรษฐกจโลก (World Economic Forum) ซงรายงานวา ในป ค.ศ.2014 (พ.ศ.2557) คณภาพการศกษาไทยอยในอนดบ ท 86 ของโลก และอนดบ 7 ของอาเซยน ชนะเพยงประเทศเวยดนาม กมพชาและพมา (CEP: Centre for Educational Psychology, 2014) ในป ค.ศ.2015 อนดบ ความสามารถในการแขงขนดานการศกษาของประเทศไทยซงมแนวโนมลดลงมาโดยตลอด แตมอนดบทดขนในป ค.ศ.2015 นนคออยในอนดบท 48 ดขนถง 6 อนดบ อยางไรกตาม แมวาอนดบความสามารถในการแขงขนดานการศกษาของประเทศไทยจะสงขน กควรใหความสำคญกบตวชวดยอยๆ ทกตว เนองจากตวชวดยอยดานการศกษาม 4 กลม 18 ตวชวด คอ 1) โอกาสและความ เสมอภาคทางการศกษา (8 ตวชวด) 2) คณภาพการศกษา (4 ตวชวด) 3) การอดมศกษา (3 ตวชวด) และ 4) การตอบสนองตอภาคธรกจ (3 ตวชวด) ซงตวชวดทง 4 กลม จำนวน 18 ตวน ม 5 ตวชวด ทมอนดบสงขน จำนวน 2 ตวชวดทมอนดบเทาเดม สวนตวชวดทเหลอมอนดบลดลง ดงนนการปฏรป การศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของยคสมยจงจำเปนตองคำนงถงตวชวด ทกตว ซงมความสำคญเชนเดยวกน ในขณะทงานวจยของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI: Thailand Development Research Institute) ไดสรปไววา การศกษาไดรบการคาดหมายใหทำหนาทตางๆ ในทางสงคม การเมอง และเศรษฐกจมากมาย นบตงแตการชวยใหประชาชนอานออกเขยนไดและคดเปน เรยนรจรยธรรมและความเปนพลเมอง ตลอดจนพฒนาทกษะทางเศรษฐกจซงจะชวยเพมความเทาเทยมในสงคมในระยะยาว การศกษาทไมมคณภาพจงกอใหเกดปญหาทรายแรงตอประเทศ (อมมาร สยามวาลา และคณะ, 2555) นอกจากน งานวจยของอมมาร สยามวาลาและคณะ (2555) ยงไดสรปไววา “...ใจกลางของปญหาการศกษาไทยจงไมใชการขาดทรพยากร แตเปนการขาด “ประสทธภาพ” ในการใชทรพยากร อนเนองมาจากการขาด “ความรบผดชอบ” ของระบบการศกษาตอนกเรยนและผปกครองนนเอง การเรมการปฏรปคณภาพการศกษาจงตองมงตรงไปทการสรางความรบผดชอบของผจดการศกษา ทงภาครฐ โรงเรยน และคร แลวจงหนนเสรมดวยมาตรการอน” และหนงในปจจยซงตองรบผดชอบ ตอการแกไขปญหาการศกษาไทยคอ “คร” ซงเปนผขบเคลอนสำคญในการพฒนาคณภาพการศกษา

1-52.indd 3 10/29/15 3:32:30 PM


จากรายงานการเปรยบเทยบนโยบายการศกษาและการจดระบบการศกษาของประเทศสงคโปร เกาหลใต ญปน และฟนแลนด (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2558) พบวาการยกระดบและพฒนาครของตางประเทศในทวปตางๆ เชน ฟนแลนด นวซแลนด สหรฐอเมรกา เนเธอรแลนด โปรตเกส สงคโปร เกาหล ญปน จน (เซยงไฮ) แตละประเทศตางมงเนนการจดการศกษาทสอดคลองกบสภาพการพฒนาของประเทศ ความตองการพฒนาของแรงงานและตอบสนองตอโลกสมยใหม ตามแนวคดการใหผเรยนเกดการเรยนรและการพฒนาทกษะในศตวรรษท 21 นอกจากน ยงพบวาแมวาแตละประเทศจะมงสการแขงขนในระดบนานาชาตดวยการพฒนาครใหมความเปนสากลกตาม แตประเทศเหลานนตางลวนพฒนาบนพนฐานของความเปนทองถนทคำนงถงเอกลกษณและความเปนชาตของตนเองอกดวย ซงกลไกลตางๆ ในการแกไขปรบปรงคณภาพการศกษาแลว “คร” คอผทไดรบการยอมรบวาเปนผทมบทบาทสำคญทสดในการปรบปรง ยกระดบและการพฒนาคณภาพ การศกษา

1.2 ความสำคญของครตอการยกระดบคณภาพการศกษา

วชาชพครถอเปนวชาชพชนสง เปนวชาชพทใชวธการแหงปญญาและมลกษณะเฉพาะดาน ในการใหบรการแกสงคมทตางจากวชาชพอน ตองผานการศกษาอบรมในสถาบนการศกษามาอยางด และมการกำหนดมาตรฐานจรรยาบรรณแหงวชาชพเพอควบคมความประพฤต มาตรฐาน และคณภาพในการประกอบวชาชพ มเอกสทธและเสรภาพทางวชาชพทจะแสดงความคดเหนอนเปน คณประโยชนตอสงคมและประเทศชาต “คร” นบเปนกลไกสำคญในการขบเคลอนคณภาพการศกษา เปนดานหนาในการพฒนาคณภาพประชากรของชาตใหมศกยภาพ มความสามารถในการแขงขนในเวทนานาชาต โดยเฉพาะการกาวใหทนความเปลยนแปลงของโลกในศตวรรษท 21 ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง วทยาศาสตรและเทคโนโลย กอปรกบในป พ.ศ.2559 เปนปทจะมการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ( ASEAN Economic Community : AEC) อยางเตมรปแบบ โดยมเปาหมายของการรวมกลมเศรษฐกจเปนตลาดและฐานการผลตเดยว โดยใหมการเคลอนยายสนคา บรการการลงทนและแรงงานฝมอภายในอาเซยนอยางเสร ซงประเทศสมาชกอาเซยนจะตองมการแขงขนในหลายดาน หลายมต วชาชพครเปนวชาชพหนงทจำเปนตองมการปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลง เพอเตรยมความพรอมของประชากรในชาต ใหสามารถตงรบและปรบตวใหเขากบสถานการณของโลกในยคศตวรรษท 21 และการเปดเสรของประชาคมอาเซยนไดอยางมศกดศร สามารถอยรวมกบสงคมโลกไดอยางมความสข “คร” คอบคลากรซงประกอบวชาชพหลกทางดานการเรยนการสอนและการสงเสรม การเรยนรของผเรยน เปนบคลากรทมบทบาทสำคญในกระบวนการจดการศกษา เพราะเปนผทอยใกลชดผเรยนมากทสด พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2)

1-52.indd 4 10/29/15 3:32:30 PM


พ.ศ.2545 ไดกำหนดความมงหมายและหลกการในการจดการศกษาวา ตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรม ในการดำรงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข โดยมงหวงใหผเรยนมคณลกษณะเปน คนด คนเกง และมความสข และในหมวด 4 มาตรา 22 บญญตไววา “การจดการศกษาตองยดหลก ผเรยนทกคนมความสามารถเรยนร และพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนมความสำคญทสด” ภารกจของครจงถอเปนภารกจทสำคญ สงคมสวนใหญจงมงหวงใหครพฒนาเดกไทยใหมคณภาพเทยบเทานานาชาต โดยหนาทสำคญคอ การจดกระบวนการเรยนร อบรม สงสอนผเรยนใหเกดความเจรญงอกงาม ใหเปนผมความร มทกษะความสามารถในการเผชญสถานการณตางๆ ครจงมบทบาทสำคญอยางยงในการพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำรงชวต สามารถอยรวมกบบคคลอนไดอยางมความสข คณภาพของครผสอนเปนปจจยสำคญทสงผลตอการเปลยนแปลงดานการเรยนรของผเรยน เพราะมขอคนพบจากงานวจยหลายฉบบของกลมประเทศองคกรเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD : Organisation for Economic and Co-operation Development) ซงมผลการวจยสำคญในรฐเทนเนสซ สหรฐอเมรกา โดยใหนกเรยนอาย 8 ปทเรยนอยในระดบปานกลาง 2 คน คนหนงเรยนกบครทสอนเกง (high-performance teacher) สวนอกคนเรยนกบครทสอน ไมเกง (low-performance teacher) พบวาภายใน 3 ป ผลการเรยนของนกเรยนทงสองคนจะมความแตกตางกนมากกวา 50 เปอรเซนไทล นอกจากนยงมการศกษาประเดนดงกลาวทดลลสในชวงเวลาเดยวกนกพบวาสอดคลองกน คอ นกเรยนทมโอกาสไดเรยนกบครทสอนเกงจะมพฒนาการ ทกาวหนามากกวานกเรยนทเรยนกบครทสอนไมเกงถง 3 เทา และพบดวยวา นกเรยนระดบ ประถมศกษาทเรยนกบครทสอนไมเกงตดตอกนหลายปจะมความลาหลงทางการศกษาไปอยาง ทไมสามารถจะหวนกลบคนมาได โดยเฉพาะในชวงแรกของการศกษา ดงนน นกเรยนทไมไดรบ การสงเสรมใหเรยนรอยางมคณภาพตงแตชวงแรกของการศกษาเนองจากครผสอนขาดคณภาพ มโอกาสนอยมากทจะแกไขในสงทสญเสยไปจากการขาดโอกาสเหลานน แมวาจะไดกลบมาเรยนในโรงเรยนทมคณภาพดในภายหลงกตาม (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2555) ดงนน คร จงเปนบคคลสำคญในกระบวนการยกระดบคณภาพการศกษา นอกจากน ผลการศกษาระบบโรงเรยนคณภาพชนนำระดบโลก ของบรษท Mckinsey and company พบวา ปจจยสำคญทสงผลตอการเปลยนแปลงดานการเรยนรของนกเรยนในระดบโรงเรยน คอ “คณภาพของครผสอน” โดยเซอรไมเคล บารเบอร พบวาการทโรงเรยนมคณภาพระดบโลกมปจจยสำคญ 3 ประการ คอ1) การคดคนทเหมาะสมเพอเปนคร 2) การพฒนาใหครเปนผสอนทมประสทธภาพ และ 3) การประกนระบบการจดการเรยนการสอนทดสำหรบนกเรยนทกคน (Barber, 2008 อางใน สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2555) และสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2556) ไดกลาวถงความสำคญของคณภาพครวา การปฏรปคณภาพการศกษาจะเปนไปไมไดเลยหาก

1-52.indd 5 10/29/15 3:32:30 PM


นายอภสทธ เวชชาชวะ แถลงตอรฐสภา

เมอวนท 30 ธนวาคม 2551 3. พฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพ และมวทย- ฐานะสงขน ลดภาระงานครท ไม เ ก ย วก บการ เร ยนการสอน ตามโครงการคนคร ใหนกเรยน มการดแลคณภาพชวตของครดวยการปรบโครงสรางหน และจดตงกองทนพฒนาคณภาพช ว ตคร ค ว บ ค ไ ป ก บ ก า ร ล ง ท น ด า นเทคโนโลยสารสนเทศ ท เนน ก า ร พ ฒ น า เ น อ ห า ส า ร ะ แ ล ะบคลากร ใหพรอมรองรบและ ใชประโยชนจากระบบเทคโนโลย- สารสนเทศไดอยางคมคา

นางสาวยงลกษณ ชนวตร แถลงตอรฐสภา

เมอวนท 23 สงหาคม 2554 3. ปฏรปคร ยกฐานะใหเปนวชาชพชนสงอยางแทจรง โดยปฏรประบบการผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต สรางแรงจงใจใหคนเรยนด และมคณธรรมเขาสวชาชพคร ปรบปรงระบบเงนเดอนและ คาตอบแทนคร พฒนาระบบความกาวหนาของครโดยใชการประเมนเชงประจกษทองขดความสามารถ และว ดส มฤทธ ผลของการจ ด การศกษาเปนหลก จดระบบ การศกษาและฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพครอยางตอเนอง แกปญหาหนสนครโดยการพกชำระหนและการปรบโครงสรางหนตามนโยบายแกปญหาหนครวเรอนของรฐบาล พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใช ในการกระจายคร ขจดปญหา การขาดแคลนครในสาระวชาหลก เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร และภาษา

พลเอกประยทธ จนทรโอชา แถลงตอสภานตบญญตแหงชาต

เมอวนท 12 กนยายน 2557 4.6 พฒนาระบบการผลตและพ ฒ น า ค ร ท ม ค ณ ภ า พ แ ล ะ ม จตวญญาณของความเปนคร เนนครผสอนใหมวฒตรงตามวชาทสอน นำเทคโนโลยสารสนเทศและเครองมอทเหมาะสมมาใชในการเรยนการสอน เพอเปนเครองมอ ชวยครหรอเพอการเรยนรดวยตนเอง เชน การเรยนทางไกล การเรยนโดยระบบอเลกทรอนกส เปนตน รวมทงปรบระบบการประเมน สมรรถนะทสะทอนประสทธภาพการจดการเรยนการสอนและ การพฒนาคณภาพผเรยนเปนสำคญ

ปราศจากการยกระดบคณภาพครซงถอวาเปนองคประกอบสำคญทสดอยางหนงในระบบการศกษา ดงนนบทสรปสำคญในเรองน 2 ประการคอ 1) การปฏรปการศกษาไมมวนสำเรจ ถาไมมการปฏรปคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา และ 2) คณภาพการศกษาขนอยกบคณภาพคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา (สมศ. ผลดอกออกผล 9 ปแหงการปฏรปการศกษา, 2551)

1.3 นโยบายดานครของรฐบาล

หากยอนกลบไปศกษานโยบายดานการศกษาของรฐบาล 3 รฐบาลลาสดทผานมา เฉพาะนโยบายดานคร สามารถเปรยบเทยบได ดงน

1-52.indd 6 10/29/15 3:32:30 PM


จากการเปรยบเทยบนโยบายของรฐบาลทง 3 รฐบาล จะพบวา นโยบายดานครของทกรฐบาล ใหความสำคญในเรองทสอดคลองกนคอ การยกระดบ “คณภาพคร” โดยมประเดนสำคญคอ การสงเสรมใหไดคนด คนเกงและมคณธรรมเขาสวชาชพคร การผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต การพฒนาครใหมคณภาพอยางตอเนอง การปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนคร พฒนาระบบความกาวหนาของคร พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร ขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลก ลดภาระงานครทไมเกยวกบการเรยนการสอน การนำเทคโนโลยสารสนเทศและเครองมอทเหมาะสมมาใชในการเรยนการสอน เพอเปนเครองมอชวยครหรอเพอ การเรยนรดวยตนเอง ปรบระบบการประเมนสมรรถนะทสะทอนประสทธภาพการจดการเรยน การสอนและการพฒนาคณภาพผเรยนเปนสำคญ และแกปญหาหนสนครโดยการพกชำระหนและการปรบโครงสรางหนตามนโยบายแกปญหาหนครวเรอนของรฐบาล เมอศกษาในรายละเอยดของรฐบาลชดพลเอกประยทธ จนทรโอชา พบวา รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ไดประกาศนโยบายดานการศกษาเพมเตม เปน 3 สวนคอ 5 นโยบายทวไป 7 นโยบายเฉพาะ และ 10 นโยบายเรงดวน สำหรบในสวนทเกยวของกบคร คอ ขอ 4. การสงเสรมและยกสถานะของครซงเปนบคลากรหลกในระบบการศกษา จะตองใหความสำคญกบการสรางเสรมใหวชาชพครเปนวชาชพชนสงในสงคม เปนบคลากรทไดรบการยกยองวาเปนแบบอยางทดในเรอง คณธรรมและจรยธรรม มภมความรและทกษะในการสอสารถายทอดความรทเหมาะสม มทศนคตทดตอวชาชพคร ตลอดจนมฐานะและคณภาพชวตทดสอดคลองกบสภาพทางเศรษฐกจและสงคมไทย ในปจจบน และ นโยบายเฉพาะ 7 นโยบาย (ดำเนนการใหเหนผลใน 1 ป) ในสวนทเกยวกบคร ขอ 4. การมงเนนการผลตและพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพ โดยมเปาหมายในการดำเนนนโยบาย ขอ 4.3 ครและบคลากรทางการศกษามจตวญญาณของความเปนคร การเปน ครมออาชพ และยดมนในจรรยาบรรณของวชาชพ ขอ 4.4 สามารถกำหนดแนวทางการพฒนาตามเสนทางวชาชพและความกาวหนาในหนาทการงานไดอยางเปนระบบ มระบบสนบสนนการพฒนาตนเองและการแลกเปลยนเรยนรอยางตอเนอง โดยอาศยเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหมเขามาประยกตใชในระบบคลงความร การแลกเปลยนเรยนร และการประเมนผลอยางเปนรปธรรม และ ขอ 4.5 มแผนงานและโครงการเพอยกระดบคณภาพชวตคร อาจารยและบคลากรทางการศกษา โดยการพฒนาระบบสวสดการทมงการแกไขปญหาและใหการชวยเหลอทยงยน และใหความสำคญกบการแกไขปญหาหนสนอยางเปนระบบ นกการศกษาและผเกยวของไดเสนอทศนะเกยวกบการนำนโยบายดานครสการปฏบตเพอยกระดบคณภาพครทหลากหลายมต อนจะสงผลตอการยกระดบคณภาพผเรยน อาท

1-52.indd 7 10/29/15 3:32:30 PM


“ตองคนครใหนกเรยนไทย...คณสมบตของครยคใหม ทจะพาใหเยาวชนไทยสกบ

เดกตางประเทศได ยงเฉพาะการฝกใหเปนผนำบนเวทสมาคมเศรษฐกจอาเซยน หรอ AEC คอ ครตองมเวลาอยกบเดก เพราะเมอเทยบกนแลวคณภาพของครไทยไมไดดอยไปกวาประเทศเพอนบาน เพยงแตครหรออาจารยในสงคม ถกกลไกบางอยางดงรงใหตดอยกบการทำผลงานทางวชาการ การประเมนคณภาพสถานศกษา จนไมมเวลาสงสอนเดกอยางใกลชด พฒนาการของลกศษยกไมกาวหนา กลายเปนวาครไมไดใชศกยภาพของตนเองในการสอนอยางเตมท”

วลลภ ตงคณานรกษ ประธานกรรมาธการกจการเดก สตร ผสงอาย ผพการ และความมนคงของมนษย สภานตบญญตแหงชาต,

ไทยรฐออนไลน 16 ม.ค. 2558

“ศธ. พรอมเปลยน “ครไทย” ใหเปน “ครในฝน”… ศธ. กำลงวางแนวทางในเรองนอยางยงยน พรอมรบการเปลยนแปลงเมอไทยเขาสการเปนสมาชก AEC และกลายเปนสงคมพหวฒนธรรมในปลายปน …ศธ.กำลงเรงดำเนนงานภายใตกรอบนโยบายปฏรป การศกษา ไมวาจะเปนเรองการลดภาระงานเอกสารของครใหนอยลง เพอใหครไดอยกบนกเรยนมากขน พรอมจดกจกรรมจากสวนกลางชวยสานสมพนธคร-นกเรยน หรอจะเปน การใหอสระแกคร ทสามารถเลอกพฒนาศกยภาพตนเองตามความสนใจ เพยงแตตองสงผลดตอคณภาพการเรยนการสอน ตางจากเดมทเปนการบงคบมาอบรม…เราอยในขนตอนปรบเปลยนกระบวนการคด และวสยทศนทางการศกษาใหม โดยมความเชอวาครจะมคณภาพไดตองไดรบโอกาสในการพฒนาตวเอง ดงนน การผลตครรนใหมและการพฒนาครยคเกาตองเดนหนาไปพรอมๆ กน ทงหมดกเพอผลสดทาย กอเกดภาวะผนำทพรอมชวยพฒนาประเทศ ในตวเยาวชนไทยเจเนอเรชนใหม…”

รองศาสตราจารย ดร.พนต รตะนานกล เลขาธการสภาการศกษา, ไทยรฐออนไลน 16 ม.ค. 2558

1-52.indd 8 10/29/15 3:32:31 PM


“ครแหงอนาคตตองมากลนความเชยวชาญ…การศกษาไทยจะพฒนาไปได คร

ตองมทกษะการสอนทรแจงมากกวา 1 วชา…เราตองสรางครใหเปนมากกวาแอปเปล นนหมายถงเปนไดทง แอปเปล มะละกอ กลวย สม เพอจะมาทดแทนการขาดครในวชาหลกๆ อยางองกฤษและวทยาศาสตร ทเกดขนทวประเทศในขณะน ซงเปนการแกปญหาการบรรจคร ไมตรงสายวชาไปสอนเดก ...เพอใหแนวคดนไปถงเปาหมาย ศธ.ตองเปลยนระบบการคดเลอกนสต นกศกษา ทจะเขาเรยนคณะครศาสตรในรวมหาวทยาลย จากเรยนวชาเอกเพยง 1 วชา มาเปน 2-3 วชา...จำเปนทเราตองสรางระบบคดเลอกครใหเปนธรรม ดวยการจดขอสอบกลางระดบชาตไวใชคดเลอก เพราะปจจบนแตละเขตพนทการศกษาเปนคนจดสอบ ถาทำเชนนได ประเทศไทยกมครทมคณสมบตเกงเทาเทยมกน นนหมายถงคณภาพการศกษาไทย กถก ยกระดบขนดวย”

ดร.ตรนช ไพชยนตวจตร นกวชาการสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, ไทยรฐออนไลน 16 ม.ค. 2558

1.4 สถานภาพของครไทยในภาพรวม

ประเทศไทยใหความสำคญกบการพฒนาการศกษาอยางตอเนอง มการลงทนดานการศกษาทสงเปนอนดบตนๆ ของโลก ในขณะทเวทเศรษฐกจโลก (World Economic Forum) มการจดอนดบความสามารถในการแขงขนระดบโลก ในป ค.ศ.2014 คณภาพการศกษาไทย อยในอนดบท 86 ของโลก และอนดบ 7 ของอาเซยน ชนะเพยงประเทศเวยดนาม กมพชา และพมา (ขอมลจาก CEP: Centre for Educational Psychology, 2014) ขอมลเหลานแสดงชดวามปญหาในระบบการศกษา ซงกลไกสำคญของระบบการศกษาคอ “คร” งานวจยของสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (2556) พบวาวชาชพครมปญหาทงดานปรมาณและคณภาพ ซงสงผลกระทบอยางมากตอคณภาพการศกษาทลดตำลง ในขณะเดยวกนวกฤตศรทธาตอวชาชพครกสงผลอยางยงตอคณภาพทลดตำลงของนสต/นกศกษาทเขาเรยนครและตอขวญกำลงใจของผอยในอาชพคร สอดคลองกบเปรอง กจรตนภร (2554) ไดกลาวไววา “การศกษาเปนเครองมอในการพฒนาทรพยากรมนษยอนจะสงผลตอการพฒนาสงคมและประเทศชาตโดยตรง กลาวไดวาการศกษาเปนเรองสำคญและเปนปจจยหลกในการพฒนาคน อยางไรกตามสงคมและประเทศชาตดเหมอนจะใหความสำคญกบครและความเปนครลดลงเรอยๆ ทงๆ ทครเปนปจจยสำคญในการจดการศกษาและการสอน ปจจบนเราใหความสำคญตอการศกษา แตละเลยการใหความสำคญกบคร จงมผลตอคณภาพการศกษาของประเทศชาตลดลงอยางตอเนอง”

1-52.indd 9 10/29/15 3:32:31 PM


สถานภาพครไทยทมการกลาวถง มประเดนทสำคญ พอสรปไดดงน 1. สถานภาพการขาดแคลนคร แมอตราสวนปรมาณครในภาพรวมครทงประเทศ จะไมขาดแคลนเมอคำนวณตามอตราสวนครตอนกเรยน แตเรายงมการขาดแคลนครในบางสาขาวชา เชนคณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาองกฤษและครภาษาไทย และครสวนใหญกระจกตวในเขตเมอง แตในเขตชนบทบางพนทยงคงขาดแคลนครเนองจากมครไมครบชน สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2556) ไดสรปปรากฏการณนวา มสาเหตหลก 2 ประการ คอ ประการแรก นโยบายการเกษยณกอนอายและนโยบายการคนอตรากำลง ในชวงป 2543-2549 มจำนวนครทเกษยณอาย 74,784 คน โดยมถงรอยละ 75เปนครเกษยณกอนอาย ในชวงเวลาเดยวกนกลบมการจดสรรคนอตราเกษยณเพยงแค 20,836 คน ซงเปนเพราะมการกำหนดคนอตราเกษยณเพยงแครอยละ 20 กอนป 2547 และคอยเพมเปนรอยละ 50 ตงแตป 2547 จนกระทงป 2550 เปนตนมาจะมการจดสรรคนอตราเกษยณรอยละ 100 แตภายหลงป 2556 การจดสรรคนอตราเกษยณจะเหลอเพยงรอยละ 20 เทานน และประการทสอง คอยงไมมการวางแผนอตรากำลงทตองการและการผลตคร ทสอดคลองกนอยางเปนระบบ ทำใหการกระจายครใหทวถงยงเปนปญหาในทางปฏบต ปญหา การขาดแคลนครไดลดทอนคณภาพการจดการศกษา เชน ครมภาระงานสอนและธรการหนกเกนไปจนไมมเวลาเตรยมสอน ครบางคนสอนไมตรงสาขาทเรยน เปนตน 2. สถานภาพการผลตคร ในชวงเวลาทผานมา วชาชพครยงไมเปนทยอมรบของสงคมในระดบสงสด จงสงผลใหไมสามารถดงดดและคดเลอกคนเกงเขามาเรยนครได แตมปรากฏการณเรองสถาบนผลตครรบนกศกษามากเกนความตองการ ทำใหเกดภาวะครลนตลาด เชน ในป 2551 มการออกใบอนญาตประกอบวชาชพครถง 8 แสนกวาคน ซงเปนครในระบบการศกษาและบคคลทไมไดเปนครแตมสทธเขาสอาชพคร และในป 2554 มการออกใบอนญาตประกอบวชาชพครเกอบ 9 แสนคน โดยมผทมใบประกอบวชาชพทยงไมมสงกดอยถง 3 แสนกวาคน และคณะกรรมการ การอดมศกษา กแสดงความกงวลตอจำนวนนกศกษาทเขาเรยนคณะศกษาศาสตรทเพมขนเรอยๆ โดยปการศกษา 2551 มจำนวนเพยง 26,730 คน ป 2552 มจำนวน 37,890 คน ป 2553 มจำนวน 52,515 คน ป 2554 มจำนวน 66,128 คน และป 2555 มจำนวน 57,294 คนจากจำนวนการรบ นกศกษาเขาเรยนดงกลาว ในป 2560 นาจะมบณฑตครทจบการศกษาไมตำกวา 2.4 แสนคน ในตลาด ขณะทนาจะมครเกษยณเพยง 2 แสนกวาคน (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2556) 3. สถานภาพการพฒนาคณภาพครประจำการ การพฒนาครประจำการมหลายหนวยงานดำเนนการ ทงการพฒนาโดยหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของกบการพฒนาและควบคมมาตรฐานวชาชพ พฒนาวชาชพ สถาบนอดมศกษา และสำนกพมพตางๆ ซงมหลากหลายรปแบบ ระบบการพฒนาครของประเทศยงไมมหนวยงานหรอเจาภาพหลกทจะทำหนาทดแล กำกบตดตาม

1-52.indd 10 10/29/15 3:32:31 PM


วางระบบและวางแผนการพฒนาในภาพรวม การพฒนาครมหลายหนวยงานจดอบรมพฒนา ขาดระบบฐานขอมลของคร ขาดการวางแผนรวมกน ทำใหการพฒนาไมมประสทธภาพในการดำเนนงาน ขาดกลไกการขบเคลอนเพอพฒนาคร การพฒนาครยงขาดการวเคราะหสภาพปญหาความตองการจำเปนในการพฒนาคร ทำใหกระบวนการพฒนาไมตอบสนองตอความตองการของคร หลกสตรการพฒนาครยงไมสอดคลองกบความเปนจรงของหองเรยน วธการพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆ ไมม นวตกรรมใหม ซงไมตรงกบความตองการของคร การพฒนาครของแตละหนวยงานขาดระบบ การตดตามผลอยางตอเนอง สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย(2556)ไดกลาวถงเรองนวา นโยบายดานการพฒนาครอยางตอเนองภายหลงเขาสอาชพครและนโยบายการประเมนสมรรถนะและผลงานของคร ยงไมไดรบความสนใจ มการถกเถยงกนคอนขางนอย หนวยงานทางการศกษา เชนสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงเปนหนวยงานทมครมากทสด มการลงทนในการ ฝกอบรมและการเรยนรของครไมมาก โดยในป 2554 มงบประมาณเพยง 2.2 พนลานบาทหรอ คดเปนรอยละ 0.8 ของคาใชจายจรงทงหมด สถานภาพของครไทยดงกลาวขางตน จะไดมการนำเสนอในรายละเอยดในลำดบตอไป

1.5 วตถประสงคของการศกษา

1.5.1 ศกษาและวเคราะหสถานภาพการผลตคร การพฒนาครและการใชครในประเทศไทย 1.5.2 วเคราะหปจจยตางๆ ทสงผลและเกยวของกบการผลตและพฒนาคร 1.5.3 เสนอแนวทางการผลตและพฒนาครในประเทศไทย

1.6 ขอบเขตของการศกษา

การศกษาน เกดจากการสรปและสงเคราะหแนวคดและขอเสนอแนะจากการประชม คณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาครในคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร รวมกบการเกบขอมลจากเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ โดยใชกรอบการวเคราะหสงเคราะหในประเดนทเกยวของกบการปฏรประบบการผลตครและการพฒนาคร

1-52.indd 11 10/29/15 3:32:31 PM


1.7 กรอบแนวคดและวธการศกษา

ในการศกษาครงนใชระเบยบวธการวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) เกยวกบวกฤตปญหาการศกษาไทย สถานภาพการผลตและพฒนาคร และปจจยทเกยวของกบการผลตและพฒนาครทงระบบ โดย มขนตอนการดำเนนงาน ดงน 1.7.1 สรปและสงเคราะหแนวคดจากการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาครในคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร 1.7.2 เกบขอมลจากเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ โดยใชกรอบการวเคราะหสงเคราะหในประเดนทเกยวของกบการปฏรประบบการผลตครและ การพฒนาคร 1.7.3 วเคราะหและสงเคราะหสาระและแนวคดจากการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร ในคณะกรรมการ อำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และ คณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร รวมทงขอมลจากเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ และจดหมวดหมขอมลตามประเดนทศกษา จดทำเปนเอกสารรางรายงานผลการศกษา 1.7.4 นำรางเอกสารผลการศกษาปรกษากบผทรงคณวฒเพอใหขอคดเหนและเสนอแนะ 1.7.5 ปรบปรงรางเอกสารผลการศกษาตามขอแนะนำของผทรงคณวฒ 1.7.6 จดพมพเผยแพรในรปเอกสารและเผยแพรทางเวปไซตเพอใหผเกยวของนำไปใชประโยชนตอไป

1.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.8.1 ไดขอมล สารสนเทศและองคความรทเกยวของกบครทงระบบ ไดแก การผลตคร การพฒนาครและการใชคร และปจจยทเกยวของกบการผลตและการพฒนาครเพอคณภาพผเรยน ซงเปนองคความรสำหรบการจดทำยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ขอเสนอเชงนโยบายดาน การผลตและพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมความครอบคลมชดเจน 1.8.2 ไดขอเสนอแนะแนวทางการผลตและการพฒนาครเพอคณภาพผเรยน สำหรบ หนวยงานทเกยวของกบการศกษาเพอใชประโยชนในการวางแผนการยกระดบคณภาพการศกษาชาตตอไป

1-52.indd 12 10/29/15 3:32:31 PM


2

สถานภาพการผลตครในประเทศไทย

ปจจบนการผลตครในประเทศไทยมการเปลยนแปลงและววฒนาการไปมากจากอดตทผานมา แตยงไมทนกบการเปลยนแปลงทรวดเรวของวถการดำเนนชวตของคนในสงคมไทยและการเปลยนแปลง ของสงคมโลก ซงมสาเหตจากปรากฏการณการกาวรกของสอเทคโนโลย วฒนธรรมตางถน ความคด ความเชอทางการเมอง และสถานการณทางเศรษฐกจ โจทยททาทายคอสถาบนผลตครจะตอง ปรบเปลยนเพอใหกาวทนความเปลยนแปลงไดอยางไร

“คนในวงการฝกหดครไดทำงานอยางหนกมาตลอด เพอจะพฒนาโครงสราง ระบบ กระบวนการ การจดการผลตและพฒนาคร ทำงานกนอยางเหนอยยาก แตบณฑตครจากสถาบนฝกหดครไมวาจะเปนมหาวทยาลยประเภทใด กลมใด สวนใหญยงไมมคณสมบต ทเกง ด มทกษะความเปนครทตรงกบความคาดหวงและความตองการของสงคม ไมพรอมทจะกลาวถงการสรางศรทธาตอวชาชพ และปลกฝงจตวญญาณของความเปนคร ทเกอบจะขาดหายไปโดยสนเชง มความเคลอนไหวเลกๆอยบางในการฝกหดคร เพอสรางบณฑตครทมหวใจรกและเมตตา แตความพยายามดงกลาวน ยงเปรยบเหมอนกบการจดเทยนเลมเลกๆ สวาง รบหร เครอขายทรวมทำงานพฒนาหวใจของครทวประเทศกมอยประปรายเหมอนแสงหงหอยวบแวมอยในแผนดนไทย ถาจะเปรยบกบหงหอยจรงๆ ตอนนตนลำพกหายไปแลว หลกของการศกษารนเกา กเรมจางหายไป ....คณสมบตและสมรรถนะของครไดเปลยนไปมาก หาก นกวชาการ คณาจารย ผบรหารระดบสงในสถาบนผลตครยงไมเปลยนและยงไมปรบ หากเรายงปฏรปการฝกหดครในกรอบคดเดม ความหวงทจะสามารถตอสกบภาวะวกฤตทางการศกษากยงอยหางไกลจากสถานการณดงกลาว…”

สมน อมรววฒน

1-52.indd 13 10/29/15 3:32:31 PM


ในบทนจะขอนำเสนอสถานภาพการผลตครในประเทศไทย พอสงเขปดงน

2.1 พฒนาการการผลตครในประเทศไทย

ประเทศไทยใหความสำคญและตระหนกถงความสำคญของวชาชพครอยางตอเนอง โดยเฉพาะในดานการผลตและพฒนาครสการเปนเปนวชาชพชนสง พฒนาการของการพฒนาวชาชพคร ในประเทศไทยแบงออกไดเปน 4 ยค (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556) โดยสรป ดงน ยคทหนง ยคกอนมพระราชบญญตคร พทธศกราช 2488 สรปเหตการณสำคญ โดยแบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 เปนการฝกหดครแบบอรปนย (พ.ศ.2400 – 2434) เปนยคกอนมสถาบน ผลตคร ไมมหลกสตรชดเจน ดำเนนการในวงและในวดเปนการสอนตวตอตว เนนวาครตองเปนผทมความรคคณธรรม ระยะท 2 เปนการครศกษาเพอปฏรปบานเมอง (พ.ศ.2435 – 2455) โดยม การจดตงโรงเรยนฝกหดอาจารยเพอผลตครอาจารยไปสอนในกรงเทพฯ และหวเมองตางๆ ซงสอดคลองกบยคสมยการปฏรปปรบปรงบานเมอง และระยะท 3 เปนการครศกษาเพอพฒนาอาชพและทองถน (พ.ศ.2456 – 2488) ในระยะนเปนการใหความสำคญตอชนบทไทย ถอวาขอบฟาของประเทศไทยอยทชนบท จงเนนการผลตครดานอาชพโดยเฉพาะเกษตรกรรม เพอไปสอนในชนบทเปนการเรมตนการฝกหดครชนบท โดยถอวาครเปนผนำทดทสดในการพฒนาชนบท ยคทสอง ยครงอรณแหงวชาชพคร : พระราชบญญตคร พทธศกราช 2488 (พ.ศ.2488 – 2522) ในยคนมพฒนาการในการผลตคร แบงเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 4 และ 5 ในระยะท 4 เปนระยะ การครศกษาเพอความทนสมย (พ.ศ.2489-2516) ถอวาเปนระยะของการผลตครเพอใหมความเปนสากล อาศยรปแบบความเจรญจากตางประเทศ โดยไดรบความชวยเหลอผเชยวชาญจากตางประเทศ เปนการผลตครสมยใหม โดยนำแนวคดจากตะวนตกทงดานหลกสตรและการเรยนการสอนตามสากล โดยละทงปรชาญาณสยามเกอบหมด (สมน อมรววฒน : คำอภปรายนำ 4 เมษายน 2543) ตอมาเปน การครศกษาระยะท 5 ซงเปนระยะของการแสวงหาเอกลกษณของครศกษาไทย (พ.ศ.2517 – 2522) เปนยคปฏรปการศกษาเพอชวตและสงคม มนกคดอสระทตองการเปลยนแปลงการศกษาใหมเอกลกษณความเปนไทย โดยเรงปฏรปการศกษาระดบประถมศกษาแบบทดลองมอบอำนาจให คณะบคคลเพอใหเปนรปแบบการจดการประถมศกษาของประเทศไทยโดยเฉพาะ ยคทสาม ยคแหงความคดและความพยายาม (พ.ศ.2523 – 2541) ซงถอเปนยคท จดประกายขายความคดและมความพยายามพชตเพอยกระดบมาตรฐานวชาชพครใหสงขนอยางเปน รปธรรม โดยการออกใบอนญาตประกอบวชาชพคร มการเสนอแกไขพระราชบญญตคร พทธศกราช 2488 หลายครง แตไมประสบความสำเรจ มการตงสำนกงานคณะกรรมการขาราชการคร (ก.ค.) เปนองคกรกลางบรหารงานบคคลของขาราชการคร โดยแยกออกจากอำนาจหนาทของครสภาตาม พระราชบญญตคร พทธศกราช 2488 นอกจากนในป พ.ศ.2533 ครสภาไดกำหนดเกณฑมาตรฐาน

1-52.indd 14 10/29/15 3:32:31 PM


วชาชพครทระบคณลกษณะสำคญสำหรบผประกอบวชาชพครไว 4 ประการ คอ รอบร สอนด มคณธรรมจรรยาบรรณ มงมนพฒนา พ.ศ.2537 มการพฒนาเกณฑมาตรฐานวชาชพครขนใหมม 11 มาตรฐาน ทมเนอหาครอบคลมเกณฑเดมทสามารถปฏบตและประเมนได และพฒนาตอเปนระดบคณภาพครและพฒนาจรรยาบรรณครขนใหม ม 9 ขอ (ประกาศใชเมอวนท 7 พฤษภาคม พ.ศ.2539) และในป พ.ศ.2541 คณะกรรมการขาราชการครมมตใหนำระดบคณภาพครไปใชประเมนผลการปฏบตงานและพฒนาขาราชการคร ในระยะนถอเปนระยะท 6 คอ เปนการครศกษาเพอพฒนาวชาชพคร เปนยคทตองการใหวชาชพครเปนวชาชพชนสงและครเปนนกวชาชพชนสง ยคทส ยคทองของวชาชพคร (พ.ศ.2542 – ปจจบน) ในยคนมพระราชบญญตการศกษา- แหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 เปนพระราชบญญตการศกษาเพอ การปฏรปการศกษาทมงผลสมฤทธทเดกเปนสำคญ นอกจากจะตองจดใหมระบบการบรหารจดการดานการศกษาทเออตอประสทธภาพและพฒนาคณภาพการศกษา การปรบหลกสตรและกระบวนการ เรยนรทเหมาะสมและการจดใหมสอและเทคโนโลยเพอการศกษาแลว ปจจยทมความสำคญยงอกประการหนงกคอ การปรบระบบคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ทงน เพราะบคลากรเหลานเปนผทำหนาทถายทอดวชาความร และเปนแบบอยางใหแกผเรยน พระราชบญญตการศกษาแหงชาตฯ ไดกำหนดใหมการจดระบบคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาขนใหม เพอยกระดบมาตรฐานวชาชพทางการศกษาใหเปนวชาชพชนสง โดยบญญตไวในหมวด 7 ซงเปนการปฏรประบบครทงระบบครบกระบวนการตงแต (1) การผลตคร (มาตรา 52) โดยกำหนดใหประสานกบสถาบนผลตคร ในการปรบมาตรฐานการผลตครเพอใหไดมาซงผทมความรและความชำนาญในวชาชพทางการศกษา (2) การควบคมคณภาพ มาตรฐานและจรรยาบรรณ (มาตรา 53) โดยกำหนดใหมองคกรวชาชพและการควบคมการประกอบวชาชพดวยการออกใบอนญาตประกอบวชาชพเพอ คดสรรใหผทเขาสวชาชพครเปนผทมความเหมาะสมทงในดานความรและคณธรรม ตลอดจนเพอกำกบดแลใหครเขาสวชาชพแลวปฏบตตนตามมาตรฐานและจรรยาบรรณวชาชพเหมาะสมกบ การเปนผประกอบวชาชพชนสง (3) การพฒนาและสงเสรม (มาตรา 52 และมาตรา 55) โดยกำหนดใหมสถาบนเพอการพฒนาคร และจดใหมกองทนพฒนาและกองทนสงเสรมคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ทงน เพอใหครไดรบการพฒนาอยางตอเนองและเปนระบบ และเปนการรกษา ไวซงคณภาพและมาตรฐานวชาชพ และ (4) การบรหารงานบคคล (มาตรา 54 และมาตรา 55) โดยจดใหมระบบบรหารงานบคคลทเออตอประสทธภาพในการปฏบตหนาทของคร รวมถงปรบ คาตอบแทนครและบคลากรทางการศกษาใหเหมาะสมกบการเปนผประกอบวชาชพชนสง ดงนนในการผลตครในระยะนเปนการครศกษาเพอปฏรปการศกษา เปนการสบตอจากการผลตครในระยะท 6 คอ การผลตครเนนความเปนวชาชพ เปนครมออาชพ ครเพอศษย และครคณภาพเพอปฏรปการศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ซงออกตามความแหงรฐธรรมนญแหง

1-52.indd 15 10/29/15 3:32:31 PM


ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 81 ทใหออกกฎหมายการศกษาและใหพฒนา วชาชพคร โดยสรปแลว เสนทางการพฒนาวชาชพครดงทกลาวมา แบงออกเปน 4 ยค 7 ระยะ มขอ นาสงเกตวาการบมเพาะความเปนครในสมยรชกาลท 5 และรชกาลท 6 เปนการอบรมบมนสยใหเกดครทด โดยการคดสรรคนเกงวชาการมาเรยนครและเปนครโดยไดรบทนการศกษา นสตนกศกษาครตองอยหอพกเพอบมเพาะกลอมเกลาและพฒนาจตวญญาณความเปนคร ในระยะตอมาความขาดแคลนคร ทำใหเนนการผลตครเชงปรมาณ มการผลตครภาคคำ สงผลใหเกดปญหาคณภาพครจนปจจบน อกปญหาหนงของการผลตครสมยใหมคอการเนนความเปนสากลตามแนวคดตะวนตก ทงดานหลกสตรและการเรยนการสอน โดยละทงปรชญาแนวคดดงเดมของไทย จงมหลายภาคสวนเรยกรองใหปฏรปการศกษาเพอคณภาพของผเรยนเปนสำคญ โดยทบทวนการนำภมปญญาในการผลตครด ครเพอศษยกลบมาผสมผสานกบแนวคดสากลอกครงหนง

2.2 หนวยงานทรบผดชอบการผลตคร

ขอมลจำนวนสถาบนผลตครในปจจบนมจำนวนทงสน 113 สถาบน จำแนกเปนสถาบนอดมศกษาของรฐ 20 แหง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล 7 แหง มหาวทยาลยราชภฏ 40 แหง มหาวทยาลยเอกชน 42 แหง มหาวทยาลยสงฆ 2 แหง สถาบนการพลศกษา 1 แหง และสถาบนบณฑตพฒนศลป 1 แหง จำนวนสถาบนผลตครดงกลาวมคณะ/วทยาเขต/วทยาลย ตงกระจายอยตามภมภาคตางๆ ของประเทศ ไดแก กรงเทพมหานคร 32 แหง ภาคเหนอ 25 แหง ภาคกลาง 42 แหง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 45 แหง ภาคใต 20 แหง ภาคตะวนออก 6 แหง และภาคตะวนตก 6 แหง รวมทงสน 176 แหง (สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558) รายละเอยดดงตารางท 1

1-52.indd 16 10/29/15 3:32:31 PM


ตารางท 1 จำนวนประเภทสถาบนผลตคร จำนวนคณะ/วทยาเขต/วทยาลย

ประเภท จำนวน

สถาบนผลตคร สถาบน

กทม. เหนอ กลาง ตะวนออก ใต ตะวนออก ตะวนตก รวม

เฉยงเหนอ

รวม 113 32 25 42 45 20 6 6 176

สถาบนอดมศกษาของรฐ 20 7 3 5 3 2 1 - 21 (20 แหง 21 คณะ/วทยาเขต)

มหาวทยาลยเทคโนโลย- 7 2 2 5 3 1 - 1 14 ราชมงคล (7แหง 14 คณะ/วทยาเขต)

มหาวทยาลยราชภฏ 40 6 4 8 12 5 2 3 40

มหาวทยาลยเอกชน 42 15 4 8 9 4 - 2 42

มหาวทยาลยสงฆ 2 แหง 2 2 9 4 11 2 1 - 29

สถาบนการพลศกษา 1 1 2 5 4 4 1 - 17 1 แหง 17 วทยาเขต

สถาบนบญฑตพฒนศลป 1 1 1 5 3 2 1 - 13 1 แหง 13 วทยาลย

ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

2.3 การรบเขานกศกษาของสถาบนผลตคร

สถาบนผลตครหลายแหงมการรบนกศกษาเขาเรยนครโดยไมมการคดสรรคดเลอกตามนโยบายปฏรปการศกษาทประสงคจะไดคนดคนเกงมาเรยนคร และเปนครใหสมกบวชาชพทเปนวชาชพชนสง สถาบนผลตครในปจจบนไมมสถาบนเฉพาะทางในการผลตครดงเชนในอดตทประเทศไทย มวทยาลยครและวทยาลยวชาการศกษา เพอทำหนาทหลอหลอมบมเพาะครโดยเฉพาะ โดยทวไปสถาบนผลตครในปจจบนมฐานะเปนคณะวชาหรอหลกสตรในสถาบนอดมศกษาสมบรณแบบ มได มฐานะเปนสถาบนอดมศกษาเฉพาะทาง และมไดมการคดสรรบคคลผทมความเหมาะสมจะเปนคร มาเรยนครและประกอบวชาชพคร อกทงเปนการผลตครตามความสนใจและความพรอมของสถาบนมากกวาการผลตครเชงปรมาณและเชงคณภาพตามความตองการของประเทศ ซงแตกตางจากอดตอยางเดนชด (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556)

1-52.indd 17 10/29/15 3:32:31 PM


จากขอมลแผนภาพท 1 แสดงสดสวนการผลตครของสถาบนผลตคร จะเหนวา สถาบนผลตคร ทมสดสวนการผลตครมากทสด 3 ลำดบแรก คอ มหาวทยาลยราชภฏมากทสดคอรอยละ 63.68 รองลงมาคอมหาวทยาลยของรฐ รอยละ 13.29 และสถานศกษานอกสงกดกระทรวงศกษาธการ รอยละ 9.96 ตามลำดบ เมอพจารณาขอมลจำนวนการรบนกศกษาคร ตงแตปการศกษา 2551-2555 ปรากฏวา ใน 5 ปดงกลาว สถาบนผลตครมการรบนกศกษารวมทงสน 235,588 คน โดยปการศกษา 2554 มการรบนกศกษาครมากทสด จำนวน 63,359 คน รองลงมาปการศกษา 2555 จำนวน 55,300 คน รายละเอยดแสดงดงแผนภาพท 2

สดสวนการผลตนกศกษาครศาสตร/ศกษาศาสตร

แผนภาพท 1 สดสวนการผลตนกศกษาครศาสตร/ศกษาศาสตร ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

สถาบนการศกษา เอกชน 204 คน 0.09 %

สถานศกษา นอกสงกด ศธ. 23,458 คน

9.96 % มหาวทยาลยของรฐ

31,316 คน 13.29 %

มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคล

8,975 คน 3.81 %

มหาวทยาลยรฐ ไมจำกดรบ 21,607 คน

9.17 %

มหาวทยาลยราชภฏ 150,028 คน

63.68 %

1-52.indd 18 10/29/15 3:32:32 PM


สำหรบผทจะสำเรจการศกษาจากสถาบนผลตครในอนาคต ไดมการประมาณการผสำเรจการศกษาจากสถาบนผลตครทคาดวาจะจบการศกษาตงแตปการศกษา 2556 ถง ปการศกษา 2560 มรายละเอยดแสดงในแผนภาพท 3

แผนภาพท 2 จำนวนการรบเขานกศกษาครของสถาบนผลตคร ปการศกษา 2551-2555 ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

จำนวนการรบเขานกศกษาครศาสตร/ศกษาศาสตร ตงแตปการศกษา 2551-2555

จำนวน (คน) 250,000

200,000

150,000

100,000

50,000

2551

25,743

2553

53,241

2555

55,300

2552

37,945

2554

63,359

รวม

235,588

ปการศกษา -

1-52.indd 19 10/29/15 3:32:32 PM


จากแผนภาพท 3 แสดงการประมาณการจำนวนนกศกษาครทจะจบการศกษา ในปการศกษา 2556 – 2560 ทงประเภทครศาสตรทวไปและครศาสตรอตสาหกรรม โดยคาดวาม ผทจบการศกษาประเภทครศาสตรทวไปมากทสดในปการศกษา 2559 จำนวน 60,798 คน รองลงมาปการศกษา 2560 จำนวน 52,570 คน สำหรบประเภทครศาสตรอตสาหกรรมคาดวาจะมผจบ การศกษามากทสดในปการศกษา2560 จำนวน 2,730 คน รองลงมาปการศกษา 2559 จำนวน 2,561 คน สำหรบนกศกษาครทคาดวาจะสำเรจการศกษาตามสาขาวชา ไดมการประมาณการผทจะสำเรจการศกษาในสาขาวชา 20 อนดบสงสดจากทงหมด 50 กลมสาขาวชา ตงแตปการศกษา 2556 -2560 ดงมรายละเอยดแสดงในแผนภาพท 4

แผนภาพท 3 ประมาณการปการศกษาทคาดวาจะมผสำเรจการศกษาจากสถาบนผลตคร ปการศกษา 2556-2560 ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

ประมาณการผสำเรจการศกษา นกศกษาครศาสตร/ศกษาศาสตร ภายในเดอนพฤษภาคม ระยะ 5 ปขางหนา (2556-2560)

จำนวน (คน)

ปการศกษาทคาดวาจะจบ

70,000

ครศาสตรทวไป ครศาสตรอตสาหกรรม

คาเฉลยการเกษยณ ระยะ 10 ป (2556-2565)

50,000

20,000

60,000

30,000

40,000

10,000

- 2556

23,579

35,428

51,135

60,798

52,570

2,730 2,561 2,106 2,517 2,164

2558 2559 2557 2560

1-52.indd 20 10/29/15 3:32:32 PM


จากแผนภาพท 4 จำนวนนกศกษาครทคาดวาจะจบการศกษาในปการศกษา 2556-2560 จำแนกตามสาขาวชา 50 สาขา โดยอนดบสงสด 20 สาขาทคาดวาจะมผจบการศกษาเรยงตามลำดบจากมากไปหานอย ดงน การศกษาปฐมวย พลศกษา ภาษาองกฤษ สงคมศกษา คณตศาสตร ภาษาไทย วทยาศาสตร คอมพวเตอรศกษา การประถมศกษา ศลปศกษา ดนตรศกษา เทคโนโลย การศกษา ชววทยา นาฏศลปศกษา ฟสกส เคม ภาษาจน สขศกษา วศวกรรมอตสาหการ และสาขาการศกษา

แผนภาพท 4 ประมาณการจำนวนนกศกษาครทคาดวาจะสำเรจการศกษาในสาขาวชาตางๆ 50 กลมสาขาวชา ปการศกษา 2556-2560 ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

จำนวนนกศกษาครศาสตร/ศกษาศาสตร ทคาดวาจะสำเรจการศกษา สาขาวชา 20 อนดบสงสด (50 กลมสาขาวชา) ตงแตป 2556-2560

ทมา : สกอ.ไดทำหนงสอขอความอนเคราะหขอมลจากสถาบนผลตคร ณ วนท 7 กมภาพนธ 2556

27,019

22,477

7,331

3,278

2,189

24,505

18,688

3,803

2,723

2,025

26,878

20,550

4,175

2,980

2,159

23,375

12,352

3,802

2,369

18,209

4,701

การศกษาปฐมวย

คณตศาสตร

การประถมศกษา

ชววทยา

ภาษาจน

ภาษาองกฤษ

วทยาศาสตร

ดนตรศกษา

ฟสกส

วศวกรรมอตสาหการ

พลศกษา

ภาษาไทย

ศลปศกษา

นาฏศลปศกษา

สขศกษา

สงคมศกษา

คอมพวเตอรศกษา

เทคโนโลยการศกษา

เคม

การศกษา

30 สาขาวชาอนๆ

1-52.indd 21 10/29/15 3:32:32 PM


2.4 สถานภาพคณาจารยในสถาบนผลตคร

ในปจจบน ประเทศไทยไมมสถาบนผลตครโดยตรงเชนในอดตทเคยมโรงเรยนฝกหดคร หรอวทยาลยคร เนองจากทกสถาบนขางตนแปรสภาพเปนมหาวทยาลยสมบรณแบบ (Comprehensive University) คณาจารยและบคลากรสวนใหญในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร ไดโอนยายไปสงกดคณะทเปดใหม เชน คณะวทยาศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร ทำใหคณะครศาสตร/ ศกษาศาสตร ซงเดมมสถานภาพเปนสถาบนกลายเปนเพยงคณะหนงของมหาวทยาลย จงขาดแคลนอตรากำลงอาจารยและขาดความเขมแขงในการผลตครในสาขาวชาเอกตาง ๆ อาท คณตศาสตร เคม ชววทยา ฟสกส ภาษาไทย ภาษาองกฤษ สงคมศกษา ประวตศาสตร และครสายวชาชพชาง ประการสำคญ คอ ขาดผรบผดชอบดานการศกษาทงระบบ ทงฝายผลต ฝายใช ฝายพฒนา และฝายควบคมคณภาพ (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556) นอกจากน ยงพบปญหาดานคณภาพของคณาจารยผสอนในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร รวมทง การจดการศกษาในระดบบณฑตศกษากพบปญหาเกยวกบศกยภาพของคณาจารยและผทำหนาทเปนทปรกษาในการทำวทยานพนธของนกศกษา อาท พบวา คณาจารยมภาระหนาทมาก ไมมเวลาทมเทใหกบการสอน หรอการวจยเพอสอนอยางเตมท รวมทง ยงขาดความรเกยวกบเทคนคทางการวจย คณาจารยบางทานมงทจะทำผลงานทางวชาการ เชน เปนผชวยศาสตราจารย รองศาสตราจารย หรอศาสตราจารย จงทำใหเวลาของอาจารยในฐานะครของลกศษยนอยลง และไมมเวลาทจะใหคำปรกษา อาน หรอ ตรวจแกในการทำวทยานพนธของนกศกษา รวมทงมเวลาให นกศกษาพบนอยมาก บางครงกมอาจารยนำผลงานของนกศกษามาใชเปนผลงานทางวชาการของตน (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556) เมอคำนวณดชนคณภาพของคณาจารยคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร ตามระบบการใหคะแนนในการประเมนคณภาพภายนอกของสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพ การศกษา ปรากฏวาไดคะแนน 2.1331 จากระบบ 5 แตม แสดงวา คณาจารยของคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรของประเทศไทยมคณภาพระดบ 2 คอ ระดบ “ตองปรบปรง” ซงนากงวลใจเปน อยางยงในการผลตคร ทงน เพราะปจจยคณภาพคณาจารยเปนปจจยทมผลตอคณภาพของบณฑตครมากทสด (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556) จากการสำรวจตำแหนงทางวชาการของคณาจารยในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร ปการศกษา 2557 พบวา คณาจารยมจำนวนทงสน 5,369 คน มศาสตราจารยเกยรตคณ จำนวน 2 คน ศาสตราจารยจำนวน 7 คน คดเปนรอยละ 0.1 ตำแหนงรองศาสตราจารยจำนวน 423 คน คดเปนรอยละ 7.9 ตำแหนงผชวยศาสตราจารยจำนวน 1,120 คน คดเปนรอยละ 20.9 สวนใหญ มตำแหนงเปนอาจารยธรรมดา จำนวน 3,538 คน คดเปนรอยละ 65.9 นอกนนเปนครชำนาญการ ครชำนาญการพเศษ และครเชยวชาญ จะเหนไดวาตำแหนงทางวชาการของคณาจารยคณะ

1-52.indd 22 10/29/15 3:32:32 PM


ประเภทสถาบน ตำแหนงทางวชาการ จำนวน รอยละ

รวมทกสถาบน ทกประเภท 5,369 100

รวมทกสถาบน คร 88 1.6 ครชำนาญการ 80 1.5 ครชำนาญการพเศษ 106 2.0 ครเชยวชาญ 5 0.1 อาจารย 3,538 65.6 ผชวยศาสตราจารย 1,120 20.9 รองศาสตราจารย 423 7.9 ศาสตราจารย 7 0.1 ศาสตราจารยเกยรตคณ 2 0.0

มหาวทยาลยของรฐ ทกประเภท 591 100 อาจารย 324 54.8 ผชวยศาสตราจารย 152 25.7 รองศาสตราจารย 114 19.3 ศาสตราจารย 1 0.2

มหาวทยาลยในกำกบของรฐ ทกประเภท 1,016 100 อาจารย 585 57.6 ผชวยศาสตราจารย 252 24.8 รองศาสตราจารย 176 17.3 ศาสตราจารย 3 0.3

มหาวทยาลยราชภฏ ทกประเภท 2,937 100 อาจารย 2,257 76.8 ผชวยศาสตราจารย 566 19.3 รองศาสตราจารย 114 3.9 ศาสตราจารย - -

ครศาสตร/ศกษาศาสตร ตำกวามาตรฐานของการเปนคณาจารยระดบอดมศกษา ดงรายละเอยดขอมลในตารางท 2 ตารางท 2 จำนวนคณาจารยในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร จำแนกตามตำแหนงทางวชาการ ปการศกษา 2557

1-52.indd 23 10/29/15 3:32:32 PM


ประเภทสถาบน ตำแหนงทางวชาการ จำนวน รอยละ

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ทกประเภท 298 100 อาจารย 226 75.8 ผชวยศาสตราจารย 65 21.8 รองศาสตราจารย 7 2.3 ศาสตราจารย - -

มหาวทยาลยเอกชน ทกประเภท 62 100 อาจารย 42 67.7 ผชวยศาสตราจารย 10 16.1 รองศาสตราจารย 5 8.1 ศาสตราจารย 3 4.8 ศาสตราจารยเกยรตคณ 2 3.2

สถาบนนอกสงกดกระทรวงศกษาธการ ทกประเภท 465 100 คร 88 18.9 ครชำนาญการ 80 17.2 ครชำนาญการพเศษ 106 22.8 ครเชยวชาญ 5 1.1 อาจารย 104 22.4 ผชวยศาสตราจารย 75 16.1 รองศาสตราจารย 7 1.5 ศาสตราจารย - - ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

ตารางท 2 (ตอ)

นอกจากน สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดสำรวจขอมลคณาจารยในคณะ ครศาสตร/ศกษาศาสตรทจะเกษยณอายราชการ พ.ศ. 2558 -2572 พบวา บคลากรสายการสอนของคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร ทจะเกษยณอายราชการในอก 15 ปขางหนามจำนวน 1,794 คน คดเปนรอยละ 33.41 ซงเปนเรองทนาวตกกงวลเพราะมจำนวนบคลากรสายการสอนทเปนจำนวนมากและมขอกงวลเกยวกบคณภาพของคณาจารยในสถาบนผลตครในอนาคต ซงตองการผลตครด มสมรรถนะสงเพอปอนเขาสระบบการศกษา รายละเอยดดงตารางท 3

1-52.indd 24 10/29/15 3:32:33 PM


ตารางท 3 จำนวนคณาจารยคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทจะเกษยณอายราชการใน 15 ปขางหนา พ.ศ. 2558-2572 จำนวน

ตำแหนง ปจจบน

เกษยณใน 15 ปขางหนา เกษยณคดเปน

(พ.ศ. 2558-2572) รอยละ

คร 88 55 62.5 ครชำนาญการ 80 48 60 ครชำนาญการพเศษ 106 95 89.62 ครเชยวชาญ 5 4 80 อาจารย 3,538 744 21.03 ผชวยศาสตราจารย 1,120 625 55.80 รองศาสตราจารย 423 222 52.48 ศาสตราจารย 9 1 11.11

รวม 5,369 1,794 33.41

ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

2.5 หลกสตรการผลตคร

2.5.1 หลกสตรการผลตครของไทยในปจจบน ม 3 ลกษณะ สรปไดดงน 1) หลกสตรการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร (หลกสตร 5 ป) เปนหลกสตรการผลตครทใชเวลาศกษาวชาการอยางเขมขน เปนการเรยนภาคทฤษฎและการฝกประสบการณวชาชพ 4 ป และฝกปฏบตการสอนในสถานศกษาทครสภารบรองอก 1 ป รวมเปน 5 ป เมอผานการประเมนตามเกณฑจะมคณสมบตและขอรบใบอนญาตประกอบวชาชพได หลกสตรนจดเปนหลกสตรหลกในการผลตคร 2) หลกสตรการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร (หลกสตร 2 ป) รบ ผจบปรญญาตรสาขาวชาอนและประสงคจะเปนครเขาศกษาตอวชาชพคร 1 ป และฝกปฏบตการสอน ในสถานศกษาทครสภารบรอง 1 ป รวมเปน 2 ป 3) หลกสตรการผลตครระดบปรญญาโททางการสอน (หลกสตร 3 ป) เปนหลกสตรทเปดสอนสำหรบผจบปรญญาตรในสาขาวชาการศกษาหรอสาขาอนๆ เขาศกษาในระดบปรญญาโท 2 ป และฝกปฏบตการสอนในสถานศกษาทครสภารบรอง 1 ป รวมเปน 3 ป เมอผานการประเมนตามเกณฑแลวจะมคณสมบตขอรบใบอนญาตประกอบวชาชพได

1-52.indd 25 10/29/15 3:32:33 PM


2.5.2 โครงการผลตครเพอดงดด คนด คนเกง เขาสวชาชพคร ในระยะกวา 10 ปทผานมา ประเทศไทยมโครงการผลตครลกษณะพเศษเพอใหได ครด มความสามารถในการสอน โดยประกนการมงานทำและบางโครงการใหทนตลอดการศกษา โครงการทดำเนนการ ไดแก โครงการครพนธใหม (ตอมาเปลยนชอเปนโครงการมออาชพ) โครงการครสหกจ โครงการสงเสรมการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.) โครงการเพชรในตม และโครงการบณฑตคนถน มรายละเอยดพอสงเขป ดงน

2.5.2.1 โครงการผลตครพนธใหม โครงการผลตครพนธใหมมการดำเนนการ 2 ระยะ มรายละเอยดดงน โครงการการผลตครพนธใหม ระยะท 1 โครงการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร หลกสตร 5 ป ซงดำเนนการตามทคณะรฐมนตรไดมมตใหความเหนชอบโครงการดงกลาว และเปนโครงการทรฐใหทนการศกษาตลอดหลกสตร โดยมระยะดำเนนการตามแผนตงแต พ.ศ. 2547-2549 เปนเวลา 3 ป ผลตครปละ 2,500 คน ตลอดโครงการรวมแลว 7,500 คน และอนมตงบประมาณในป 2547 จำนวน 68.75 ลานบาท ซงโครงการดงกลาวดำเนนการเปดรบนกศกษาครรนแรกในปการศกษา 2547 มมหาวทยาลยเขารวมเปนสถาบนผลตครในโครงการฯ จำนวน 50 แหงมนกศกษาผรบทนจำนวน 2,139 คน ใน 8 กลมสาขาวชา คอ 1) สาขาคณตศาสตร 2) สาขาวทยาศาสตร 3) สาขาภาษา ตางประเทศ ประกอบดวยภาษาองกฤษและภาษาจน 4) สาขาภาษาไทย 5) สาขาสงคมศกษา 6) สาขานาฏศลป/ดรยางคศลป/ศลปศกษา 7) สาขาการศกษาปฐมวย และ 8) สาขาการศกษาพเศษ แตการดำเนนการตามโครงการดงกลาวยงไมเปนไปตามเปาหมายทกำหนด เนองจากสาเหตหลายประการ เชน นกศกษาสอบไดแลวสละสทธไปเรยนสาขาอน และการกำหนดเงอนไขของผลการเรยนไวคอนขางสง ดงนนในบางสาขาวชาเอก เชน คณตศาสตรและวทยาศาสตรจะคดเลอกนกศกษา ไดยาก เนองจากเปนวชาทยากและมคนเลอกเรยนนอย (สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 2551, ออนไลน) นอกจากน คณะรฐมนตรมมตอนมต แผนบรรจนกเรยนทนของกระทรวงศกษาธการทสำเรจการศกษาในโครงการฯ ดวยงบประมาณ 280,800,000 บาทโดยทนการศกษา ทนกศกษาจะไดรบจากรฐ แบงเปน3 สวน คอ สวนท 1 ทเปนคาหนวยกตและคาธรรมเนยม การศกษา ซงรฐจะโอนเขาสถาบนการศกษาโดยตรง สวนท 2 เปนคาใชจายสวนตวซงโอนใหนกศกษาเปนเงน 69,000 บาท/คน/ป และอกสวนหนงจะเปนงบดำเนนการทรฐใหกบสถาบนผลตครในอตรา 15,000 บาท/คน/ป (รสสคนธ มกรมณ 2549, ออนไลน) ตอมาคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบใหระงบการผลตครพนธใหมในรนท 2 และ 3 เมอวนท 8 มถนายน 2547 เพราะเหนวาการผลตครตามโครงการดงกลาวไมสามารถ

1-52.indd 26 10/29/15 3:32:33 PM


แกปญหาการขาดแคลนครได และการผลตครพนธใหมแตละรนตองใชเวลาถง 5 ป ดงนน สำนกงาน-คณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) จงไดชะลอการดำเนนการโครงการผลตครแนวใหม 5 ป ตงแต ปการศกษา 2548 ดงนน จงมการผลตครตามโครงการเพยง 1 รน และสำเรจการศกษาในป 2552 และ สกอ. ไดมการจดสมมนาเพอเตรยมความพรอมสำหรบผสำเรจการศกษาเพอใหความรทจำเปนในการประกอบวชาชพคร สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ไดแตงตงคณะอนกรรมการทำหนาทบรหารและตดตามประเมนผลโครงการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร (หลกสตร 5 ป) และมการประเมนผลเมอสนสดโครงการในป 2552 แตในปงบประมาณ 2551 ทาง สกอ.ไดมการตดตามและประเมนผลโครงการดงกลาวในเบองตนเพอการเตรยมการผลตรนท 2 ในปการศกษา 2553 และพบวาการประเมนคณภาพอยในระดบด โดยนกศกษาทยงคงสภาพผรบทนการศกษา มจำนวน 2,046 คน คดเปนรอยละ 95.65 ของจำนวนผรบทน คอ มผลการเรยนเฉลยในแตละ ปการศกษาไมตำกวา 2.75 โดยมนกศกษาทมผลการเรยนเฉลยสงกวา 3.00 มากกวา รอยละ 70 และโครงการดงกลาวประสบความสำเรจในแงของการไดคนเกงและมความสนใจประกอบอาชพครมาเปนคร นอกจากนยงเหนวาการไดรบทนการศกษาทำใหไมขดสน ในสวนของมหาวทยาลยกมความพรอมในการผลตบณฑตใหมคณภาพ ดวยการจดอาจารยทมประสบการณสงทงดานวยวฒและ คณวฒมาสอน เนนใหนกศกษาไดฝกประสบการณจรงและจดกจกรรมเสรมหลกสตร และเปนโครงการ ทควรดำเนนการอยางตอเนอง เพราะเปนโครงการทประสบความสำเรจ สำนกงานคณะกรรมการ- การอดมศกษาจงมอบหมายใหมหาวทยาลยจดทำรายละเอยดนกศกษาทนโครงการฯเพอใชเปนขอมลในการบรรจนกศกษาทน และไดจดประชมเตรยมความพรอมในการบรรจนกศกษาทนโครงการฯ รวมกบหนวยงานทเกยวของ ไดแก สพฐ. ครสภา และ ก.ค.ศ.

การผลตครพนธใหม ระยะท 2 ในป 2552 คณะรฐมนตรไดมมตอนมตโครงการนำรองครพนธใหมสำหรบ ปการศกษา 2552 –2553จำนวน 4,000 อตราโดยรบนกศกษาคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทกำลงศกษาอยในชนปท 4 จำนวน 2,000 คน และกำลงศกษาอยในชนปท 3 จำนวน 2,000 คน โดยม หลกเกณฑคณสมบตและการพจารณาคดเลอกสถาบนฝายผลตครและนกศกษาทจะเขารวมโครงการ โดยสถาบนผลตครทจะเขารวมโครงการตองมคณสมบตเปนสถาบนฝายผลตครทมการจดการเรยนการสอนสาขาครศาสตร/ศกษาศาสตร/ครศาสตรอตสาหกรรมในหลกสตรทโครงการกำหนด คอหลกสตรปรญญาตร 5 ป /ประกาศนยบตรบณฑตวชาชพครและมขอมลศกยภาพการผลตครเสนอสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา(สกอ.) รวมทงไดรบการรบรองมาตรฐานจากสำนกงานรบรอง- มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(สมศ.) ขณะเดยวกนหลกสตรตองไดรบการรบรองมาตรฐานหลกสตรจากครสภา และรบทราบหลกสตรจาก สกอ. แลว

1-52.indd 27 10/29/15 3:32:33 PM


หลกเกณฑการพจารณาสถาบนจะพจารณา 3 สวนหลกคอ 1) คณภาพอาจารยประจำหลกสตร 2) คณภาพอาจารยผสอนในหลกสตรและ 3) การบรหารจดการและ การพฒนาคณภาพ โดยคณภาพอาจารยประจำหลกสตรและคณภาพอาจารยผสอนในหลกสตรตองพจารณาจากคณวฒสงสด ระดบตำแหนงทางวชาการ การมวฒตรงตามหลกสตร มผลงานวชาการ ทเปนตำราหรอหนงสอตามหลกสตรในรอบ 3 ปทผานมา และมผลงานวจยทพมพเผยแพรในรอบ 3 ปทผานมา สวนการบรหารจดการและพฒนาคณภาพตองพจารณาจากคะแนนการประเมนคณภาพ การศกษาภายในระดบคณะและผลการประเมนภายนอกจาก สมศ.และการมหอพก เปนตน หลกเกณฑการพจารณานกศกษาทนพจารณาจากผลการเรยนเฉลยสะสมตลอดหลกสตรมธยมศกษาตอนปลาย (GPAX) ไมตำกวา 3.00 ผลการเรยนในวชาเอกสะสม ไมตำกวา 3.00 และผานการสอบสมภาษณ ตองเปนผทมบคลกด มจตอาสา จตวญญาณความเปนคร และเหมาะสมทจะเปนคร มความยนดและเตมใจปฏบตตามเงอนไขการรบทน เชน การผกพนเขา รบราชการ การชดใชทน ผลการเรยนในระหวางรบทน เปนตน (นายชยวฒ บรรณวฒน, 2553 ออนไลน) สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ไดจดตงคณะกรรมการวางแผน การผลตและพฒนาครและบคลากรทางการศกษา โดยม รศ.ดร.วรากรณ สามโกเศศ เปนประธาน และไดเสนอรางแผนการผลตครพนธใหม จำนวน 35,100 อตรา ในการผลตคร 3 รปแบบ ไดแก 1) หลกสตรคร 5 ป 2) หลกสตร 4+1 หรอใหผทเรยนสาขาวชาขาดแคลนมาเรยนวชาชพคร 1 ป 3) บรรจผทเรยนอยในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรอยแลว เปนครในพนทขาดแคลนคร ซงโครงการดงกลาวจะเรมรบนกศกษาตงแตป พ.ศ.2552–2557 โครงการม 3 ประเภท สรปไดดงน (สำนกงาน- คณะกรรมการการอดมศกษา, ไทยรฐ : ออนไลน) ประเภทท 1 เปนโครงการทใหทนการศกษาและรบบรรจเปนขาราชการคร รวมทงสน 19,100 อตรา โดยแบงเปนหลกสตรคร 5 ป 9,000 ทน ปการศกษา 2553–2554 ปละ 1,200 ทน และปการศกษา 2555-2557 ปละ 2,200 ทน และหลกสตร 4+1 หรอ ประกาศนยบตรบณฑต 10,100 ทน ปการศกษา 2553-2554 ปละ 1,300 ทน และปการศกษา 2555-2557 ปละ 2,500 ทน ประเภทท 2 เปนโครงการระยะเรงดวนไมใหทนการศกษาแตรบประกน การมอตราบรรจจำนวน 16,000 อตรา โดยจะคดเลอกนสต นกศกษาในคณะครศาสตร ศกษาศาสตรทกำลงศกษาอยและมคณสมบตครบเขาโครงการ จำแนกเปนนกศกษาชนป 1 จำนวน 10,000 คน เรมตงแตปการศกษา 2552 รบ 1,000 คน ปการศกษา 2553-2554 รบปละ 1,200 คน และ ปการศกษา 2555-2557 รบปละ 2,200 คน

1-52.indd 28 10/29/15 3:32:33 PM


ประเภทท 3 เปนโครงการทรบนกศกษาชนป 4 เขาโครงการในปการศกษา 2552 จำนวน 2,000 คน และตงแตปการศกษา 2553-2556 ปละ 1,000 คน รวม 6,000 คน โดยมคณะกรรมการคดเลอกทงหลกสตรทนกศกษากำลงศกษาอยประกอบคะแนนเฉลยสะสม ประวต ความตงใจเปนคร และความรกถนฐาน โครงการนไมตองใชงบประมาณ เพยงหาอตราการบรรจครรองรบ ในชวงป 2553 สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ไดเรมดำเนนโครงการผลตครพนธใหมนำรองภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขง พ.ศ. 2555 ในรปแบบการประกนการมงานทำ (ไมมทนการศกษา) โดยกำหนดเปาหมายการผลตครจากการรบนกศกษาหลกสตรคร 5 ปทกำลงศกษาชนปท 4 จำนวน 2 รน ตงแตปการศกษา 2552 - 2553 จำนวน 4,000 คน ผลการดำเนนการทผานมาคอ (1) จดทำเกณฑการคดเลอกสถาบนฝายผลตครดวยหลกสตรระดบ ปรญญาตร (5 ป) (2) จดทำเกณฑการคดเลอกนสต/นกศกษาครโครงการผลตครพนธใหมนำรองกรณการรบนกศกษาครชนปท 4 หลกสตรระดบปรญญาตร 5 ป (3) คดเลอกสถาบนฝายผลตและสาขาวชาทใชในการคดเลอกนกศกษา ปการศกษา 2552

ในปการศกษา 2554 การดำเนนงานโครงการผลตครพนธใหมหลกสตร 6 ป ระดบปรญญาตรควบปรญญาโททเดมจะมการผลตในป 2554 ไมสามารถดำเนนการไดทนตามแผนงานทกำหนด เนองจากจะตองปรบโครงการผลตคร และความไมพรอมของสถาบนผลตคร และใหดำเนนการหลกสตรผลตครระดบปรญญาตร 5 ปและหลกสตรประกาศนยบตรบณฑตวชาชพคร หรอ 4+1 แทนไปกอน โดยจะแบงเปนการผลตหลกสตรครระดบปรญญาตร 5 ป จำนวน 3,700 คน แยกเปนผสำเรจมธยมศกษาปท 6 จำนวน 2,700 คนและนกศกษาครชนปท 3 จำนวน 1,000 คน และหลกสตร ประกาศนยบตรบณฑต (ป.บณฑต) จำนวน 2,500 คน โดยการรบนกศกษาเขาเรยนในจำนวนดงกลาว มการใหทนการศกษาและการประกนการมงานทำ โดยกรณนกศกษาครชนปท 3 ขนป 4 จำนวน 1,000 คน จะมการประกนการมงานทำ สวนอก 2,700 คนจากชนมธยมศกษาปท 6 จะใหทนการศกษาและประกนการมงานทำ สวนประกาศนยบตรบณฑตจะมทงใหทนและประกนการมงานทำ ในป 2555 โครงการครพนธใหมไดเปลยนชอเปนโครงการครมออาชพและไดมการปรบเปลยนคณะกรรมการตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 1 พฤษภาคม 2555 ทไดเหนชอบใหเปลยนชอโครงการผลตครพนธใหม เปน “โครงการผลตครมออาชพ” และแตงตงคณะกรรมการทำหนาทบรหารโครงการครมออาชพจำนวน 2 ชด คอ คณะกรรมการบรหารโครงการผลตครมออาชพ

1-52.indd 29 10/29/15 3:32:33 PM


และคณะกรรมการคดเลอกสถาบนฝายผลตและนกศกษาทนโครงการผลตครมออาชพ มการ จดประชมคณะกรรมการเพอมอบนโยบายและกำหนดหลกเกณฑการดำเนนงานในภาพรวม อาท หลกเกณฑการเขารวมโครงการ สดสวนการรบคร องคประกอบและอำนาจหนาทคณะกรรมการบรหารโครงการผลตครมออาชพและคณะกรรมการคดเลอกสถาบนฝายผลตและนกศกษาทนโครงการผลตครมออาชพ โครงการครมออาชพ เปนโครงการผลตครทมความรทางวชาการ เชยวชาญทางวชาชพ และมอดมการณในวชาชพคร ในสาขาวชาและพนท เปนความตองการของหนวยงานผใชคร (ไดแก สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา เปนตน) โดยมเงอนไขผกพนใหนสต/นกศกษาทเขารวมโครงการเมอสำเรจการศกษาแลว ตองบรรจเขารบราชการคร สำหรบสาขาวชาชพทผลต ไดแก 1.1) ครการศกษาขนพนฐาน ในกลมสาระวชา การศกษาปฐมวย การประถมศกษา คณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาตางประเทศ ภาษาไทย สงคมศกษา ศลปศกษา ดนตรศกษา พลศกษาและสขศกษา สาขาวชาดานการอาชพและเทคโนโลย และสาขาวชาอน ๆ 1.2) ครอาชวศกษา อาท วศวกรรมไฟฟา วศวกรรมอเลกทรอนกส คอมพวเตอร เครองมอกล ฯลฯ โดยมเปาหมายในการผลตครจำนวน 5 รน ตงแตปการศกษา 2554 – 2557 รวมจำนวน 30,000 คน โดยมเงอนไขการผลตดงน รปแบบท 1 ใหทนการศกษาระหวางเรยนและประกนการมงานทำเมอสำเรจการศกษา โดยการบรรจเขารบราชการครในสาขาและพนทขาดแคลนคร รปแบบท 2 ประกนการมงานทำ โดยไมมเงนทนระหวางศกษา แตมการพฒนากจกรรมและทกษะความเปนคร เมอสำเรจแลวตองบรรจเขารบราชการครเชนกน

2.5.2.2 โครงการครสหกจ ป พ.ศ. 2551 สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ไดดำเนนโครงการครสหกจ ซงเปนโครงการตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการ เพอแกปญหาการขาดแคลนครในโรงเรยนสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) และวทยาลยในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) ในระยะเรงดวน โดยไดรบความเหนชอบจาก คณะรฐมนตร เมอวนท 18 เมษายน 2550 โครงการดงกลาวเปนการนำหลกการสหกจศกษามาใชในการผลตคร โดยจดการศกษาทเนนการปฏบตจรง โดยจดหลกสตรแบบ 4+1ป กลาวคอ นกศกษา ทไมไดศกษาวฒทางวชาชพคร ใหศกษาเพมในสาขาวชาชพครตออก 1 ป และ/หรอฝกประสบการณการสอนในสถานศกษาอก 1 ป เพอใหไดใบอนญาตประกอบวชาชพครทำใหสามารถผลตครแนวใหมน ไดเปนจำนวนมาก เพอแกปญหาการขาดแคลนคร รวมทงนกศกษาครไดเรยนรจากประสบการณจรง

1-52.indd 30 10/29/15 3:32:33 PM


ในโรงเรยน การผลตครตามโครงการนจะมการนเทศตดตามการสอนเปนระยะ ๆ โดยมครอาวโสทโรงเรยนจดให เปนพเลยงใหคำแนะนำ การดำเนนการเปนการทำงานรวมกน 3 ฝาย ไดแก ฝายผลตคร (มหาวทยาลย) ฝายผใชคร (โรงเรยนในสงกด สพฐ. และวทยาลยในสงกด สอศ.) และฝายกำกบวชาชพคร (ครสภา) โดยกำหนดเปาหมายในการดำเนนงาน 5,000 คนตอภาคการศกษา มระยะเวลาดำเนนการ 3 ป ตงแตปงบประมาณ 2551– 2553 ตามเปาหมายผลตครสหกจ รวม 30,000 คน ซงสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ไดแตงตงคณะอนกรรมการบรหารโครงการครสหกจ โดยเรมดำเนนการเปนครงแรกในปงบประมาณ 2551 ซงตรงกบภาคเรยนท 2/2550 และ 1/2551 ม นกศกษาครเขารวมโครงการฯ รวมทงสน 8,826 คน แบงเปนภาคการศกษาท 2 ปการศกษา 2550 มจำนวน 3,532 คน และภาคเรยนท 1/2551 จำนวน 5,294 คน การดำเนนงานในชวงแรก สถาบนการผลตครจะตองปรบแผนการจดการเรยนการสอนของนกศกษาในชนปท 5 ใหตรงกบการเรยน การสอนในโรงเรยนของภาคเรยนท 2/2550 ซงผลการดำเนนงาน พบวา สถาบนการผลตครบางแหงไมสามารถดำเนนการปรบแผนไดทน ทำใหมนกศกษาตำกวาเปาหมายทกำหนด สำหรบในภาคเรยนท 1/2551 มนกศกษาเขารวมโครงการสงกวาเปาหมายทกำหนด และสนสดโครงการในภาค การศกษาท 1/2553 รวม 6 ภาคการศกษา มนสตนกศกษาครเขารวมโครงการทงสน จำนวน 28,360 คน การดำเนนงานโครงการครสหกจทผานมาพบวา มปญหาและอปสรรคในการดำเนนการดงน 1) หลกการเขารวมโครงการยดถอความสมครใจของสถาบนฝายผลตครและนกศกษาคร เปนหลกการคดเลอกนกศกษาครเขารวมโครงการ การเลอกโรงเรยนทนกศกษาครจะไปปฏบตการสอนเปนสทธของมหาวทยาลยทจะพจารณา เพอคงไวซงคณภาพมาตรฐานทง วชาการและวชาชพ 2) การนเทศการสอนของนกศกษาครทโครงการกำหนด 2 ครงตอเดอน สงผลใหสถาบนฝายผลตครบางแหงมการกำหนดเกณฑการเลอกสถานศกษาทจะสงนกศกษาไปปฏบตการสอนตามสถานภาพของคณะ ไดแก จำนวนอาจารยนเทศ หากจำนวนอาจารยในสถาบน มจำนวนจำกด ประกอบกบมภาระงานสอนมากสถาบนฝายผลตจงมนกศกษาครเขารวมโครงการนอย 3) นโยบายของสถาบนการศกษาบางแหงกำหนดใหนกศกษาครไปปฏบตการสอนในโรงเรยนเครอขายทไมไดอยในโครงการครสหกจเพอคงไวซงความสมพนธอนดกบโรงเรยนเหลานน 4) การสงนกศกษาครไปโรงเรยนทขาดแคลนครซงสวนใหญอยในพนท หางไกล ตองคำนงถงครพเลยงทตองสอนตรง/สมพนธกบสาขาวชาเอกของนกศกษาคร หากไมมคร พเลยงไมสามารถสงนกศกษาครไปปฏบตการสอนได และอกประการหนง ตองคำนงถงความปลอดภยของนกศกษาเปนสำคญทงเรองการเดนทางและทพก

1-52.indd 31 10/29/15 3:32:33 PM


2.5.2.3 โครงการสงเสรมการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.) โครงการสงเสรมการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.) ไดผานความเหนชอบจากคณะรฐมนตรเมอวนท 27 สงหาคม 2539 เพอ ผลตครวทยาศาสตรทมความสามารถสง ซงกำหนดแผนการดำเนนงาน (พ.ศ. 2539–2553) โดยไดดำเนนการมาแลว 2 ระยะคอ ระยะท 1 (พ.ศ.2539–2547) และระยะท 2 (พ.ศ.2548-2549) โดย มรายละเอยดดงน โครงการสงเสรมการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.)ไดดำเนนการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร ระยะท 1 ตงแต ป พ.ศ. 2539 -2547 จากการประเมนผลโครงการในชวง 4 ปแรกของระยะท 1 มขอมลบงชชดเจนวาโครงการดงกลาวสามารถผลตครวทยาศาสตรคณตศาสตรทมคณภาพไดตรงตามวตถประสงคของโครงการ ตอมาคณะรฐมนตร ไดอนมตใหดำเนนการโครงการ สควค. ระยะท 2 (พ.ศ. 2548 –2549) เมอวนท 19 เมษายน 2548 โดยใหทนผสำเรจการศกษาวทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) เขารบทนศกษาหลกสตรประกาศนยบตรบณฑตวชาชพคร 1 ป ในปการศกษา 2548 และ 2549 ปละ 580 ทน เมอสำเรจการศกษาแลวใหบรรจเขารบราชการครทนท เมอรบราชการครครบ 2 ป ใหรบทนศกษาตอระดบปรญญาโทในประเทศ 2 ป ปละ 580 ทน เมอจบปรญญาโทใหรบทนศกษาตอระดบปรญญาเอกในประเทศ 3 ป ปละ 30 ทนเพอสนองนโยบายของรฐบาลในการเรงผลตครวทยาศาสตรและคณตศาสตรทมความสามารถสงใหเปนกำลงสำคญในการศกษา วจย และพฒนา การเรยนการสอนวทยาศาสตร คณตศาสตร (สสวท.ออนไลน) ปจจบนมผสำเรจการศกษาและเขาปฏบตงานแลว จำนวน 2,637 คน ซงบคคลเหลานไดเขาปฏบตงานสอนในสถานศกษาในสงกด สพฐ. และ สกอ. สำนกการศกษากรงเทพมหานคร สถาบนเทคโนโลยราชมงคล และโรงเรยนมหดลวทยานสรณ จากการประเมนความกาวหนาของโครงการ สควค. ระยะท 2 พบวา คณลกษณะความเปนครในระบบ 4+1 ป จะทำใหนสต/นกศกษาไดรบการปลกฝงสมรรถภาพดานตางๆ และคณลกษณะความเปนครตงแตตน จงทำใหนสต/นกศกษามความพรอมทจะออกไปเปนคร มความมนใจและมคณลกษณะความเปนครทด สำหรบระบบตอยอด 1 ป จะเปนระบบทเปดโอกาสใหนสต/นกศกษาทมความรความสามารถ มความสนใจมใจรกในการประกอบอาชพครและไมได เขารวมโครงการตงแตเรมโครงการไดเขารวมโครงการ และเปนการประหยดงบประมาณ นอกจากนยงไดผทมใจรกในวชาชพครมาเปนครอยางแทจรง

1-52.indd 32 10/29/15 3:32:33 PM


ทงสองระบบนจะเปนระบบทสรางครทมประสทธภาพและคณภาพไดไมแตกตางกน เปนโครงการผลตครทมคณภาพ คอคดเลอกนกเรยนทมผลการเรยนดและสนบสนน สงเสรมใหเรยนวทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) ซงเปนทมนใจในความเขมขนทางวชาการและตอยอดหลกสตรประกาศนยบตรบณฑตวชาชพครอก 1 ป ในดานความพรอมของสถาบนทรวมผลตบณฑตพบวา สถาบนสวนใหญ มความพรอมทงในดานอาจารยทมจำนวนเพยงพอ สถานทและสอการเรยนการสอนมความพรอม ในการรองรบนสต/นกศกษาในโครงการ มความพรอมทงในดานความรความสามารถในการดำเนนโครงการ มความเตมใจและตงใจในการใหคำปรกษาและพฒนานสต/นกศกษา รวมทงรเรมและ มสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของโครงการ สควค. แตสถาบนรวมผลตบางแหงยงมบคลากรคอนขางจำกด เนองจากบคลากรสวนใหญเปนอาจารยพเศษ ทำใหดแลผเรยนไดเฉพาะในเวลาเรยนเทานน ไมสามารถใหคำปรกษานอกเวลาได สถาบนบางแหงขาดเจาหนาททจะรบผดชอบโครงการ สควค. โดยตรง และบางแหงมการปรบเปลยนอาจารยทปรกษาและ/หรอผประสานงานโครงการ สควค. ทำใหขาดความตอเนองในการดำเนนงาน นอกจากน ผรบผดชอบคนใหมยงไมรจกโครงการ สควค. ดเพยงพอทจะใหคำปรกษากบนสต/นกศกษาได อยางไรกตาม การดำเนนงานของโครงการ สควค. ไดดำเนนงานสอดคลองกบนโยบายการปฏรปครและบคลากรทางการศกษาทผลตครทมคณภาพใหกบหนวยงานทใชครซงหนวยงานทใชครกมความพงพอใจครทผลตตามโครงการมาก และหากสามารถสงเสรมใหเกดความรวมมอกนระหวางสถาบนรวมผลตบณฑตในระดบเขตพนทการศกษา และความรวมมอระหวาง คณะวทยาศาสตรกบคณะศกษาศาสตร/ครศาสตร จะทำใหการดำเนนงานโครงการ สควค. มความเหมาะสมยงขน ตอมา คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 3 มถนายน 2552 อนมตและสนบสนนดำเนนโครงการ สควค. ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 –2560) ตอ โดยใหทนการศกษาระดบประกาศนยบตรบณฑตวชาชพคร (ทนการศกษา 1 ป 3 ภาคการศกษา) แกผสำเรจการศกษา วทยาศาสตรบณฑต เขาศกษาตอในหลกสตรประกาศนยบตรบณฑตวชาชพคร 1 ป (3 ภาค การศกษา) จำนวน 580 ทน/ป เปาหมายของโครงการเชงปรมาณ เพอใหไดครและอาจารยทมความรความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร เมอสำเรจการศกษาแลวใหบรรจในเขตพนทการศกษาตามภมลำเนาของผรบทน เพอสรางโอกาสใหทองถนไดพฒนา มความเจรญกาวหนา และแกปญหาการขาดแคลนครอาจารยวทยาศาสตรและคณตศาสตรทมความสามารถในทองถนและโรงเรยน ผทไดรบทนการศกษาจำแนกตามประเภทคาใชจายและทนการศกษา ดงน

1-52.indd 33 10/29/15 3:32:33 PM


ตารางท 4 แสดงประเภทคาใชจายทนการศกษา ของนกศกษาในโครงการ สควค. ทนการศกษา

ประเภทของคาใชจาย

ป.บณฑตวชาชพคร ปรญญาโท*

1. คาใชจายสวนตว 80,000 บาท/ป -

2. คาหนงสออานประกอบ 10,000 บาท/ป 10,000 บาท/ป

3. คาธรรมเนยมการศกษา จายตามทจายจรง จายตามทจายจรง

รวม 140,000 บาท/ป 160,000 บาท ตลอดหลกสตร หมายเหต * เงนทนการศกษาเบกไดครงเดยวตลอดหลกสตร ประกอบดวย คาอปกรณการเรยน 30,000 บาท และเงนอดหนนทำวจย 50,000 บาท

อยางไรกตาม การดำเนนงานตามโครงการ สควค. ไดดำเนนการมาเปนเวลา 17 ปแลว เรมตงแตระยะท 1 ในป 2539-2547 ระยะท 2 ตงแตป 2548-2549 ซงในสองระยะแรก โครงการสามารถผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร รวม 12 รน รายละเอยดสรปไดดงตารางท 5 สวนในระยะท 3 ดำเนนการในป 2556-2561 โดยมการปรบรปแบบ การดำเนนงานและจำนวนทน โดยจะเรมใหทนการศกษาตงแตป 2555 และจะใหทนปสดทาย ในปการศกษา 2561 ปละ 580 ทน

1-52.indd 34 10/29/15 3:32:33 PM

รายงานผลการศกษา: สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย 35ตา

รางท

5 ส

รปจำ

นวนผ

สำเร

จการ

ศกษา

โครง

การผ

ลตคร

สคว

ค.

4,87

8

1-52.indd 35 10/29/15 3:32:34 PM


2.5.2.4 โครงการเพชรในตม เปนโครงการขยายโอกาสทางการศกษาใหแกนกเรยนทมผลการเรยนดแตครอบครวยากจนใหมโอกาสไดศกษาวชาชพครในระดบปรญญาตร สาขาศกษาศาสตร ดำเนนการโดยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ซงเรมมาตงแตปการศกษา 2529 โดยหลกสตร ดงกลาวนอกจากจะเปนหลกสตรการศกษาบณฑตยงเพมหลกสตรกจกรรมพเศษใหผเรยนสามารถนำความรไปเปนครและนกพฒนาหรอผนำทองถน ซงคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒจะใหทนแกนสตคนละ 30,000 บาท/ป ปจจบนยงดำเนนการผลตอย

2.5.2.5 โครงการบณฑตคนถน (ครวทยาศาสตรคนถน) เปนโครงการทสงเสรมเยาวชนในทองถนทรกนดารใหไดรบการศกษาสงขนจนถงระดบปรญญาตรและใหกลบไปทำงานเพอพฒนาในทองถนของตนเอง ซงโครงการดงกลาวเปนโครงการพเศษเพอสนองตอบความตองการครของโรงเรยนในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ในจงหวดนานและแมฮองสอน

2.5.3 มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาครศาสตร/ศกษาศาสตร (หลกสตรหาป) การผลตครไดมความเปลยนแปลงอกครงหนง เปนปรากฏการณการปรบเปลยนในเรองการควบคมมาตรฐานหลกสตร มาตรฐานการผลต และมการเพมเวลาในการศกษาของนกศกษาครหลกสตรระดบปรญญาตรจากเดม 4 ป เปน 5 ป ทงน กระทรวงศกษาธการไดประกาศใช “กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552” กำหนดใหจดทำมาตรฐานคณวฒสาขาหรอสาขาวชาเพอใหสถาบนอดมศกษานำไปจดทำหลกสตรหรอปรบปรงหลกสตรและจด การเรยนการสอน เพอใหคณภาพของบณฑตในสาขาหรอสาขาวชาของแตละระดบคณวฒมมาตรฐานใกลเคยงกน จงไดเกดเปน “มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาครศาสตรและสาขาศกษา- ศาสตร” (หลกสตรหาป) (www.moe.go.th) เนองจากศาสตรดานครศาสตร/ศกษาศาสตร เปนศาสตรเกยวกบศลปะและจตวทยาการสอน หรอการจดการเรยนร การผลตครใหมหรอการเตรยมคร ผบรหารและบคลากร ทางการศกษากอนประจำการ รวมทงการพฒนาคร ผบรหารและบคลากรประจำการ สำหรบการศกษา ในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย หรอการเรยนรทเปนทางการ การจด การศกษาในสาขาครศาสตร/ศกษาศาสตร ประกอบดวยวชาคร วชาเอกทจะสอนทงในดานมนษยศาสตร สงคมศาสตร และวทยาศาสตร สาขาครศาสตร/ศกษาศาสตร จงมลกษณะเปน สหวทยาการ ซงเชอมโยงและบรณาการกบสงคมศาสตร มนษยศาสตร และวทยาศาสตร เพอพฒนาคนทงในวยเรยนและนอกวยเรยนใหมคณภาพ สามารถพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมใหมการพฒนาทยงยน สาระสำคญสรปไดดงน

1-52.indd 36 10/29/15 3:32:34 PM


1) คณลกษณะบณฑตทพงประสงคของบณฑตครศาสตร/ศกษาศาสตร 1. มคณธรรม มความกลาหาญทางจรยธรรม มจรรยาบรรณวชาชพคร และ มความรบผดชอบสงตอวชาการ วชาชพ เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม 2. มความอดทน ใจกวาง และมความเชยวชาญในดานการจดการเรยนร รวมทงการทำงานรวมกนกบผเรยนและผรวมงานทกกลม 3. มความรอบรและมความสามารถประยกตความเขาใจอนถองแทในทฤษฏ และมระเบยบวธการศกษาวจยเพอสรางความรใหม 4. มความคดรเรมสรางสรรคในการแกไขปญหา และขอโตแยงโดยการแสดงออกซงภาวะผนำในการแสวงหาทางเลอกใหมทเหมาะสมและปฏบตได 5. มความสามารถในการพจารณาแสวงหา และเสนอแนะแนวทางในการแกปญหา ทางวชาการ วชาชพ และสงคมอยางมเหตผลและสมเหตสมผล โดยการบรณาการศาสตรแบบ สหวทยาการและพหวทยาการเพอเสรมสรางการพฒนาทยงยน 6. มความสามารถในการตดตามพฒนาการของศาสตรทงหลาย และมความ มงมนในการพฒนาสมรรถนะของตนอยเสมอ

2) มาตรฐานผลการเรยนรของบญฑตสาขาครศาสตรศกษาศาสตร 1. ดานคณธรรม จรยธรรม 1) แสดงออกซงพฤตกรรมดานคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร มคณธรรมทเสรมสรางการพฒนาทยงยน มความกลาหาญทางจรยธรรม มความเขาใจผอน เขาใจโลก มจตสาธารณะ เสยสละ และเปนแบบอยางทด 2) สามารถจดการและคดแกปญหาทางคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพครเชงสมพทธ โดยใชดลยพนจทางคานยม ความรสกของผอน และประโยชนของสงคม สวนรวม 2. ดานความร 1) มความรอบรในดานความรทวไป วชาชพครและวชาทจะสอน อยาง กวางขวางลกซงและเปนระบบ 2) มความตระหนก รหลกการและทฤษฏในองคความรทเกยวของอยางบรณาการ ทงการบรณาการขามศาสตร และการบรณาการกบโลกแหงความเปนจรง 3) มความเขาใจความกาวหนาของความรเฉพาะดานในสาขาวชาทจะสอนอยางลกซง ตระหนกถงความสำคญของงานวจยและการวจยในการตอยอดความร 4) มความสามารถในการคดวเคราะห สงเคราะห และประเมนคาองคความร และสามารถนำไปประยกตใชในการปฏบตงานวชาชพครอยางมประสทธภาพ

1-52.indd 37 10/29/15 3:32:34 PM


3. ดานทกษะทางปญญา 1) สามารถคดคนหาขอเทจจรง ทำความเขาใจ และประเมนขอมล สารสนเทศและแนวคดจากแหลงขอมลทหลากหลาย เพอใชในการปฏบต การวนจฉย แกปญหา และทำการวจย เพอพฒนางานและพฒนาองคความรไดดวยตนเอง 2) สามารถคดแกปญหาทมความสลบซบซอน เสนอทางออก และนำไปส การแกไขไดอยางสรางสรรค โดยคำนงถงความรทางทฤษฏ ประสบการณภาคปฏบต และผลกระทบจากการตดสนใจ 3) มความเปนผนำทางปญญาในการคดพฒนาอยางสรางสรรค มวสยทศน และการพฒนาศาสตรทางครศาสตร/ศกษาศาสตร รวมทงการพฒนาทางวชาการอยางมนวตกรรม 4. ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ 1) มความไวในการรบรความรสกของผอน เขาใจผอน มมมมองเชงบวก มวฒภาวะทางอารมณ และทางสงคม 2) มความเอาใจใสชวยเหลอและเออตอการแกปญหาในกลมและระหวางกลมไดอยางสรางสรรค 3) มภาวะผนำและผตามทด มความสมพนธทดกบผเรยน และมความ รบผดชอบตอสวนรวมทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม 5. ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลย- สารสนเทศ 1) มความไวในการวเคราะหขอมลขาวสารทงทเปนตวเลขเชงสถต หรอคณตศาสตร ภาษาพดและภาษาเขยน อนมผลใหสามารถเขาใจองคความร หรอประเดนปญหาไดอยางรวดเรว 2) มความสามารถในการใชดลยพนจทดในการประมวลผล แปลความหมาย และเลอกใชขอมลสารสนเทศ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศไดอยางสมำเสมอและตอเนอง 3) มความสามารถในการสอสารอยางมประสทธภาพทงการพด การเขยน และนำเสนอดวยรปแบบทเหมาะสมสำหรบบคคลและกลมทมความแตกตางกน 6. ดานทกษะการจดการเรยนร 1) มความเชยวชาญในการจดการเรยนรทมรปแบบหลากหลาย ทงรปแบบทเปนทางการ (Formal) รปแบบกงทางการ (Non-formal) และรปแบบไมเปนทางการ (Informal) อยางสรางสรรค 2) มความเชยวชาญในการจดการเรยนรสำหรบผเรยนทหลากหลาย ทง ผเรยนทมความสามารถพเศษ ผเรยนทมความสามารถปานกลาง และผเรยนทมความตองการพเศษอยางมนวตกรรม

1-52.indd 38 10/29/15 3:32:34 PM


3) มความเชยวชาญในการจดการเรยนรในวชาเอกทจะสอนอยางบรณาการ

2.6 ปญหาและอปสรรคการผลตครในภาพรวม

สมบต นพรก (2557) ไดกลาวถงปญหาการผลตครของไทย สรปได ดงน 1. สถาบนผลตครขาดความเขมแขงและขาดการเอาใจใสในการพฒนาคณภาพ อนเนอง มาจากการเตบโตอยางรวดเรวของมหาวทยาลยและสถาบนทมการผลตคร (เกณฑมาตรฐานของ สกอ. และครสภา ไมสามารถสงผลตอคณภาพไดอยางแทจรง) 2. สถาบนผลตครขาดการพฒนาบคคลากรครของครอยางตอเนอง ไมมการวางแผนการสรางครของครทดแทนบคคลากรทเกษยณอายราชการ ทำใหสถาบนผลตครออนแอมาโดยลำดบ 3. สถาบนผลตครในปจจบน มครของครทสำเรจการศกษามาจากตางประเทศนอยมาก สวนใหญสำเรจการศกษาในประเทศและสำเรจการศกษาในสถาบนของตนเอง แลวบรรจเปนครของคร ทำใหขาดประสบการณและมมมองทางการศกษาทหลากหลาย (Inbreed) 4. การพฒนาคณภาพครของคร มใชแคการศกษาตอทสงขน หรอ การไดตำแหนงวชาการเทานน ครของครควรไดรบการฝกอบรม โดยเฉพาะดานกระบวนการเรยนการสอน การจดการความร การเรยนร ฯลฯ และตองผานระบบการประเมนคณภาพของการเปนครของครอยางเขมงวดดวย 5. หลกสตรครปรญญาตร 5 ป เปนความแปลกแยกของสงคมครโลก เพราะมเพยง ประเทศไทยเพยงแหงเดยวในโลกทมหลกสตรผลตคร 5 ป

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2543) ไดสรปปญหาวชาชพครในประเทศไทย เฉพาะในสวนของการผลตคร สรปไดดงน 1. การผลตครเกนความตองการใชครเปนจำนวนมาก ผสำเรจการศกษาจากสถาบนผลตครเพยง 1 คน ใน 10 คนมงานทำ ทงนเนองจากขาดการประสานงานระหวางหนวยผลตและหนวยใชคร 2. ความพยายามในการผลตครในสาขาจำเปน ดำเนนการโดยหลายหนวยงาน แตขาดการประสานงานกน เชน โครงการครทายาท ผลตครในหลายสาขาโดยหลายหนวยงาน แตไมสามารถบรรจไดตามจำนวนทผลต มผลใหผเขาโครงการบางคนกลบใจ อยากออกจากโครงการ กอใหเกดความสญเปลาทางการผลตครสาขาจำเปน เชน การทำคะแนนผลการเรยนเฉลยใหตำกวา 2.50 เพอจะไดออกจากโครงการโดยอตโนมต เปนตน 3. นโยบายเกยวกบวชาชพครทผานมา มงเนนการสรรหา การผลตคร มากกวาการสงเสรมวชาชพคร

จากการศกษานโยบายและแผนการดำเนนงานของหนวยงานทเกยวของทงในแงหนวยผลตครและหนวยใชคร รวมทงผลจากการประชม สมมนาระดมความคดในการผลตคร มปญหาและอปสรรคสรปไดดงน

1-52.indd 39 10/29/15 3:32:34 PM


1) นโยบายการผลตครขาดความตอเนองการผลตครทผานมาขาดความตอเนองในหลายโครงการ อาท โครงการครพนธใหม โครงการครทายาท เปนตน นอกจากนการสนบสนนทน การศกษาใหกบนกศกษาโครงการเหลานทผานมามกจะลาชา อกทงนโยบายการผลตครเกง ครดตามโครงการเหลานนทกำหนดในแผนการผลตกมกจะขาดความตอเนอง ขนอยกบนโยบายรฐบาลแตละชวงเวลา และสภาพการเจรญเตบโตของสภาวะเศรษฐกจของประเทศจงสงผลใหไมสามารถจงใจใหคนเกงมาเรยนครได 2) รฐลงทนเพอการผลตครตำ รฐลงทนเพอการผลตครตำกวาวชาชพอนมาก ทำใหสถาบนผลตครสวนใหญมปญหาความขาดแคลนปจจยทจำเปนตอการผลตคร ทงเชงปรมาณและคณภาพ ขาดงบดำเนนการเพอพฒนาคณาจารย และพฒนาการเรยนการสอน 3) นโยบายการผลตครไมสอดคลองกบความตองการของสงคม สถาบนผลตคร ผลตคร ไดไมเพยงพอกบความตองการโดยเฉพาะครสาขาทขาดแคลน นอกจากน นกศกษายงไมสนใจเลอกเรยนในสาขาทขาดแคลน เนองจากเปนสาขาทเรยนยาก ประกอบกบขาดขอมลการขาดแคลนคร โดยเฉพาะรายสาขาวชา ในแตละชวงชนทงในระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษาและประเทศ และการผลตครในปจจบนมการผลตในบางสาขาทมากเกนความตองการของตลาดทำใหบณฑตครไมมงานทำเปนการสญเปลาทางการศกษา

สำหรบปญหาคนเกงไมมาเรยนคร นนขณะนมแนวโนมทดวา มนกเรยนทมผลการเรยนด ไดสมครเขามาเรยนในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรมากขน ซงเปนนมตหมายทดทวชาชพครจะได คนเกงเขามาเรยนครมากขน เพราะเสนทางอาชพครมความชดเจน มอตราครทจะเกษยณใน 10 ปขางหนาคอนขางมาก แนวโนมดงกลาวจำเปนตองมการเตรยมการ หรอทบทวนระบบการพฒนาวชาชพคร โดยยกระดบมาตรฐานวชาชพครใหสงขน 4) วกฤตการขาดแคลนคณาจารยของสถาบนฝกหดคร เนองจากคณาจารยของสถาบนฝกหดครเกษยณอายราชการประมาณรอยละ 50 อยางตอเนองทกปและคณาจารยทเกษยณอายราชการไปสวนใหญจะมวฒการศกษาสงในระดบปรญญาโทและปรญญาเอกรวมทงยงเปนผทมประสบการณสง ประกอบกบการรบคณาจารยมผมาสมครนอยมากหรอบางสาขาไมมคนมาสมครเลยเนองจากวฒการศกษาไมตรงตามทกำหนด 5) ขาดเอกภาพในเชงนโยบายและมาตรฐานการผลตคร สถาบนผลตครของรฐทมจำนวนถง 113 แหงและอยตางสงกดกน สงผลใหการผลตครตางคนตางทำขาดเอกภาพ ประกอบกบการทไมมหนวยงานกลางทมอำนาจตามกฎหมายในการกำหนดเกณฑมาตรฐานและคณภาพการผลตทชดเจนสามารถตอบสนองความตองการของผใช จงทำใหคณภาพการผลตครจงแตกตางกนไปตามเกณฑการวดและประเมนผลของแตละสถาบน

1-52.indd 40 10/29/15 3:32:34 PM


6) ขาดการประสานงานในรปแบบ แนวทางและกระบวนการคดเลอก กระบวนการผลต และกระบวนการบรรจแตงตงคร ระหวางกระทรวงศกษาธการ สำนกงานคณะกรรมการ การอดมศกษา คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ สำนกงบประมาณ สำนกงานคณะกรรมการ- การศกษาขนพนฐาน สำนกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาขาดการประสานงานในการรบ นกศกษาครและการบรรจครทจบการศกษา สถาบนอดมศกษามการเปดรบนกศกษาครโดยขาด เปาหมายและทศทาง เพมแตปรมาณในสาขาทตนถนดแตไมตรงกบความตองการของผใชคร ทำใหกระบวนการผลตครขาดตอนอยางนาเสยดาย (วทยากร เชยงกร, 2552) 7) การพฒนาและเตรยมความพรอมของครผชวยยงประสบปญหาในดานการประเมน อาท เนอหา หลกสตร เกณฑ และผประเมน ตลอดจนการนเทศ และขาดผแนะนำในการเตรยม ความพรอมทจะประกอบวชาชพคร 8) การกำหนดหลกสตรวชาชพคร มาตรฐานโรงเรยนสำหรบฝกประสบการณวชาชพ อาจารยนเทศ ครพเลยง และคณาจารย ตามทครสภากำหนด ทำใหขาดอตลกษณของสถาบน ผลตครแตละแหง และเกณฑดงกลาวไมสอดคลองกบเกณฑของสำนกงานคณะกรรมการ การอดมศกษาเทาทควร 9) การผลตครดานการฝกประสบการณวชาชพขาดคณภาพ เพราะอาจารยนเทศ ไมสามารถนเทศในสถานศกษาได อาท พนทชนบทหางไกล พนทสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนตน 10) การผลตครดานอาชวศกษาทมการจดหลกสตรเทยบเคยงหลกสตร 4 ป (2 ปตอเนอง) ยงมปญหาการเทยบรายวชาเพอรบรองหลกสตรของครสภา เพอไดรบใบประกอบวชาชพ ยงไมสามารถดำเนนการไดตามหลกสตร ตองดำเนนการขอเทยบเปนรายบคคล 11) ปญหามาตรฐานวชาชพคร มาตรฐานวชาชพครของไทยยงมจดบกพรอง โดยมการกำหนดมาตรฐานวชาชพแตยงไมมการกำหนดตวชวด นอกจากน การพฒนาครตามมาตรฐานวชาชพของของสำนกงานเลขาธการครสภามลกษณะเปนทฤษฎมากกวาการปฏบตไดจรง ควรกำหนดมาตรฐานวชาชพครบนพนฐานทสามารถนำไปปฏบตไดจรงในหองเรยน 12) ปญหาการไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพคร พระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 ไดกำหนดใหสำนกงาน-เลขาธการครสภา มอำนาจหนาทในการกำหนดมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ ควบคมความประพฤตและการดำเนนงานของผประกอบวชาชพทางการศกษาใหเปนไปตามมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณวชาชพ ออกใบอนญาตแกผประกอบวชาชพ พกใชหรอเพกถอนใบอนญาต สนบสนนสงเสรมและพฒนาวชาชพตามมาตรฐานและจรรยาบรรณวชาชพ สงเสรมสนบสนนยกยองและผดงเกยรตผประกอบวชาชพทางการศกษา รบรองปรญญา ประกาศนยบตร หรอวฒบตรของสถาบนตาง ๆ ตามมาตรฐานวชาชพและรบรองความรและประสบการณทางวชาชพ รวมทงความ

1-52.indd 41 10/29/15 3:32:34 PM


ชำนาญในการประกอบวชาชพ ทงน เพอใหครและบคลากรทางการศกษามคณภาพตามมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณวชาชพตามทกำหนด อกทงเปนแนวทางในการยกระดบมาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ มาตรฐานการปฏบตงานและมาตรฐานการปฏบตตนใหเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง โดยใบอนญาตประกอบวชาชพทางการศกษาจะมอาย 5 ป เมอหมดอายแลวตอง มการขอตออาย ในอดตกอนป 2556 การไดใบอนญาตประกอบวชาชพ จะไดรบเมอผเรยนจบหลกสตรจากสถาบนทไดรบการรบรองโดยครสภา ถอวาเปนผมความรและประสบการณวชาชพตามมาตรฐานและจะไดรบใบอนญาตทนท สามารถเขาสวชาชพครได ตงแตป 2556 เปนตนไป ครสภามแนวทางใหครทดสอบกอนไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพ แตในขณะนยงไมมความชดเจนวาจะสอบอะไร และดำเนนการอยางไร ปจจบนมครทไมม ใบอนญาตกวา 40,000 คน ไดรบการผอนผนใหสอนได โดยมขออางภาวะการขาดแคลนคร โดยขอหนงสออนญาตใหประกอบวชาชพจากครสภา

การออกใบอนญาตประกอบวชาชพครเปนปญหาสำหรบครไทยจำนวนมาก รวมถงผทกำลงจะกาวเขาสวชาชพคร และผทไมไดจบปรญญาดานการศกษาแตตองการเปนคร สามารถสรปประเดนปญหาไดดงน 1. ปญหาการรบรองหลกสตรของสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษาและครสภา 1.1 ระเบยบขนตอนทลาชาในการรบรอง/รบทราบหลกสตรของ สกอ.และครสภา เนองจากในการเปดสอนหลกสตรประกาศนยบตรบณฑต หรอ ป.บณฑต ของแตละมหาวทยาลย มระเบยบกำหนดใหมหาวทยาลยตองผานการรบรองหลกสตรจาก สกอ. และครสภากอน จงจะเปดสอนได และนกศกษาทจบหลกสตรจงจะสามารถขอใบอนญาตประกอบวชาชพครได แตในทางปฏบตกลบพบวา บางมหาวทยาลยยงไมไดรบการรบรองหลกสตรจาก สกอ. และครสภาแตเปดสอนไปกอน และเมอนกศกษาจบการศกษา กยงไมไดรบการรบรองหลกสตร จงทำใหนกศกษาทจบการศกษาไมสามารถขอใบอนญาตประกอบวชาชพได และในบางกรณมหาวทยาลยเปดสอน ป.บณฑตนอกสถานทตง โดยท สกอ. ไมรบทราบ ดงนน เมอนกศกษาเรยนจบกมปญหาไมสามารถขอใบอนญาตประกอบวชาชพไดเชนกน ปญหาการรบรอง/รบทราบหลกสตรจงเปนปญหาทขนตอนตามกฎระเบยบ ซง สกอ. และครสภาควรหาทางออกรวมกน โดยอาจแกไขเรองระยะเวลาในการ รบทราบหลกสตรของ สกอ. ทไมจำเปนตองรบทราบกอนแลวจงจะเปดสอนได เพราะกอนทมหาวทยาลยจะเปดสอนตองไดรบการอนมตหลกสตรจากสภามหาวทยาลยอยแลว 1.2 มหาวทยาลยจดการเรยนการสอนตางจากทครสภารบรองหลกสตร กลาวคอ มหาวทยาลยไมไดผลตบณฑตตามมาตรฐานการผลตททางครสภากำหนด ซงสวนใหญจะเปนหลกสตร 5 ป ทครสภาไดรบรองหลกสตรอยแลว แตมหาวทยาลยไปจดการเรยน

1-52.indd 42 10/29/15 3:32:35 PM


การสอนแตกตางจากทครสภารบรอง เชน หลกสตร 5 ป เจตนาตองการสรางครพนธใหม ซงผเรยนจะตองเรยนวชาการ 4 ป และปท 5 จะตองไปปฏบตการสอนจรง แตมหาวทยาลยบางแหงใชวธการเทยบโอนเขาเรยนโดยการรบผเรยนทจบอนปรญญา เชน ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรอประกาศนยบตรการศกษาชนสง (ปกศ.สง) มาเทยบโอนเขาหลกสตร 5 ป เปนตน ซงหลกเกณฑของครสภาไมรองรบกรณดงกลาว เพราะครสภาจะออกใบอนญาตประกอบวชาชพครใหตามหลกเกณฑ 5 ป ซงปท 5 จะตองปฏบตการสอนจรง และตองสอนเตมหลกสตร 1 ป และสถานศกษาทไปปฏบตการสอนตองเปนสถานศกษาทผานเกณฑประเมนของ สมศ. ดวย

2. ผทไมจบปรญญาดานการศกษาไมสามารถขอใบอนญาตประกอบวชาชพครได พระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 กำหนดใหวชาชพครเปนวชาชพควบคมทจะตองมใบอนญาตประกอบวชาชพ โดยเฉพาะในมาตรา 44 (ก)(3) ทกำหนดคณสมบตผขอรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพควบคม ตองผานการปฏบตการสอนในสถานศกษาตามหลกสตรปรญญาทางการศกษาเปนเวลาไมนอยกวา 1 ป และผานเกณฑการประเมนปฏบตการสอน ตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทคณะกรรมการครสภากำหนด ซงขอกำหนดดงกลาวทำใหผท ไมจบปรญญาดานการศกษาไมสามารถเขาสวชาชพครได ทงทเปนสาขาวชาทขาดแคลนครผสอน อยมาก เชน ดานคณตศาสตร วทยาศาสตร วศวกรรมศาสตร เปนตน จงมความพยายามในการดำเนนการแกไขปญหาดงกลาว อาท ใหผทไมจบปรญญาดานการศกษา สามารถเขาเรยนหลกสตรประกาศนยบตรบณฑต (ป.บณฑต) วชาชพคร เพอขอใบอนญาตประกอบวชาชพครได รวมถงการเขารบการอบรมตามมาตรฐานความรวชาชพคร 9 มาตรฐาน และเขารบการทดสอบเพอเทยบมาตรฐานความรตามหลกเกณฑทครสภากำหนด เปนตน

3. ความยงยากในขนตอนการขออนมตใบอนญาตประกอบวชาชพคร ปญหาความยงยากในขนตอนการขออนมตใบอนญาตประกอบวชาชพคร นบเปนปญหาสำคญอกประการสำหรบคร เนองจากผทจะขอขนทะเบยนรบใบอนญาตประกอบวชาชพครตองเปน ผทมคณสมบตตามขอบงคบครสภาวาดวยใบอนญาตประกอบวชาชพ พ.ศ. 2547 และขอบงคบ ครสภา วาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พ.ศ. 2548 ซงในการขออนมตมขนตอน และรายละเอยดมาก รวมถงตองใชระยะเวลาในการดำเนนการพอสมควร นอกจากนกตองมการตออายใบอนญาตประกอบวชาชพครทก 5 ป รวมถงมคาใชจายในการดำเนนการ โดยครสภาเปนเพยงหนวยงานเดยวทรบผดชอบการอนมตใบอนญาตประกอบวชาชพครทงประเทศ จงเปนปญหาททำใหการขอใบอนญาตประกอบวชาชพครมความลาชา

1-52.indd 43 10/29/15 3:32:35 PM


2.7 ปญหาการผลตครอาชวศกษา คณะกรรมาธการการศกษา วฒสภา โดยคณะอนกรรมาธการการอาชวศกษา (2557) ไดจดเสวนา เรอง“ครและการพฒนาครอาชวศกษาเพอศตวรรษท 21” ในวงเสวนาไดมการเสนอปญหาการจดการศกษาดานอาชวศกษาและเทคโนโลยของประเทศไทยทยงไมสามารถผลตและพฒนาทงครผสอนและนกเรยนนกศกษาอาชวศกษาใหมคณภาพสอดคลองกบความตองการของภาคอตสาหกรรมการผลตและบรการ ทงดานปรมาณและคณภาพได อนเนองมาจากสาเหตหลายประการสรปได ดงน 1. ขอจำกดของงบประมาณการผลตและพฒนาครอาชวศกษาและนกเรยนนกศกษา ในสายเทคโนโลยและสายปฏบตการ ซงเนนการฝกทกษะปฏบตจงทำใหไมสามารถจดหาเครองมอเครองจกรและอปกรณททนสมยใหสอดคลองกบความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยในปจจบนและ มการจดซอครภณฑอาชวศกษาทไมตรงตามหลกสตรการสอนและความตองการของสถานศกษา ครภณฑไมมคณภาพมาตรฐาน และราคาแพงกวาความเปนจรง ทำใหคณภาพของผสำเรจการศกษาไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน 2. การเคลอนยายของบคลากร ซงเปนครชางและวศวกรจากสถานศกษาสสถานประกอบการ เพราะไมไดรบการบรรจใหเปนครประจำการ กอใหความขาดแคลนครผสอนทมความรความสามารถ ทำใหการผลตกำลงคนในระดบชางฝมอ ชางเทคนค และนกเทคโนโลยสายปฏบตการไมมคณภาพและไมตรงตามความตองการของสถานประกอบการ 3. หลกสตรและกระบวนการเรยนการสอนเพอผลตครชาง ในบางสาขาวชาลาสมยยงไมมการปรบปรงใหสอดคลองกบความกาวหนาของเทคโนโลยสมยใหมทใชอยในปจจบน 4. การผลตกำลงคนอาชวศกษาของสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาปอนใหกบภาคอตสาหกรรมยงขาดครผสอนทมความเชยวชาญดานเทคโนโลยเฉพาะสาขา และขาดขอมลความตองการกำลงคนจากระบบเศรษฐกจอยางชดเจน จงไมสามารถวางแผนการผลตไดอยางถกตอง หรอใกลเคยงกบความตองการในระยะยาวและไมคมคาในการลงทนทางการศกษา 5. ทศทางและเปาหมายการพฒนากำลงคนในภาพรวมของประเทศ ยงไมชดเจน จงสงผลใหการจดการอาชวศกษาและเทคโนโลยเปนไปตามความตองการของผบรหารสถานศกษามากกวาความตองการของผบรหารสถานประกอบการ จงไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน และเนนปรมาณมากกวาคณภาพและมความไมพรอมดานครผสอนทมความเชยวชาญเฉพาะอาชพ 6. คณภาพครผสอนทยงไมไดมาตรฐาน สงผลตอคณภาพและสมรรถนะของกำลงคนในปจจบน และสงผลตอขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยซงอยในอนดบคอนขางตำในภาคการผลตตาง ๆ ทงดานอตสาหกรรมสาขานำและอตสาหกรรมเกษตร รวมทงธรกจบรการ ดงนน รฐบาลและหนวยงานทเกยวของจงตองหนมาใหความสำคญกบการผลตและพฒนาครอาชวศกษา ในสาขาชางอตสาหกรรม พณชยกรรม เกษตรกรรม คหกรรม และศลปกรรมทมความรความชำนาญ

1-52.indd 44 10/29/15 3:32:35 PM


และควรจะรบครอาชวศกษาทมประสบการณการทำงานในสถานประกอบการมาอยางนอย 2 ป กอนมาสอนในสถาบนการอาชวศกษา 7. ระบบการจดการอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพของประเทศไทยยงไมมประสทธภาพและประสทธผล ไมสามารถสนองความตองการของผใชหรอสถานประกอบการ และเนนการให วฒบตรมากกวาทจะคำนงถงสมรรถนะในการปฏบตงานไดจรง 8. ประเทศไทยยงมจดออนในการกำหนดมาตรฐานของชาตเกยวกบอาชพและวชาชพทจะเปนกรอบการพฒนาสมรรถนะของครอาชวศกษาเขาสมาตรฐานสากล และขาดกรอบแนวทาง การจดการอาชวศกษาและฝกอบรมเพอผลตและพฒนาครชางและครอาชวศกษาใหสอดคลองกบ ความตองการของสถานศกษา และเปาหมายการพฒนาการศกษาและเศรษฐกจของประเทศ 9. การจดการอาชวศกษาและเทคโนโลยของไทย ยงขาดการสรางเครอขายความรวมมอกบทกหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ เอกชน ผประกอบการ และกลมอาชพตาง ๆ เพอใหมสวนรวม ในการกำหนดนโยบายและแผนการจดการเรยนการสอน และการตดตามประเมนผลใหบรรลตาม เปาหมาย

จากการเสวนาดงกลาว ทประชมมขอเสนอแนะทสำคญสรปได คอ 1. การจดตงสถาบนผลตครอาชวศกษาของประเทศจะตองใหสอดคลองกบแผนพฒนา การศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2552 – 2559) ตามนโยบายของรฐบาลท เนนความรวมมอกบ สถานประกอบการ รวมทงการจดหลกสตร อาชวศกษา ตองใหมความตอเนองเชอมโยงและใชทรพยากรรวมกนเพอผลตครอาชวศกษาตามความตองการของสถานศกษา และตองเนนการผลตและพฒนาครอาชวศกษาในสายเทคโนโลยและสายปฏบตการทม Technical Know-how คอ รอะไรแลวรจรงและสามารถถายทอดความรใหกบนกเรยนนกศกษาไดดวยตนเองอยางถกตองและ มประสทธภาพ 2. การบรหารอาชวศกษาและเทคโนโลย เพอแกปญหาการขาดแคลนกำลงคนโดยเฉพาะ ครผสอนดานอตสาหกรรมการผลต อตสาหกรรมบรการ และอตสาหกรรมเกษตรใหบรรลตามนโยบายของรฐบาล ควรจะมยทธวธในการวางแผนกำลงคนทงระยะสนและระยะยาวเพอใหสามารถผลตทรพยากรกำลงคนทมคณภาพไดเพยงพอกบการพฒนากลมอตสาหกรรมตาง ๆ ของประเทศ กระทรวงศกษาธการตองมระบบสารสนเทศทมประสทธภาพ เพอเปนแหลงขอมลในการวางแผน การผลตกำลงคนใหสอดคลองกบความตองการของสถานประกอบการในภมภาคตาง ๆ 3. รฐบาลจะตองรบดำเนนการแกปญหาสมองไหลของบคลากรทเปนครชางคณภาพทมวฒดานวศวกรรมศาสตร และครศาสตรอตสาหกรรมทลาออกจากราชการไปสภาคอตสาหกรรม เพราะไมมตำแหนงบรรจเปนจำนวนมากในปจจบน ดวยการหามาตรการแกไขปญหาการขาดแคลนคร ชางอตสาหกรรมทมคณภาพในสาขาทขาดแคลนโดยเรงดวน

1-52.indd 45 10/29/15 3:32:35 PM


4. รฐจะตองสนบสนนปจจยตาง ๆ ทใชในการผลตครชางอตสาหกรรมและนกเทคโนโลยใหเพยงพอและเหมาะสมกบสภาพความเปลยนแปลงของเทคโนโลย และการเปลยนแปลงของสงคมทมผลกระทบตอระบบการพฒนาอตสาหกรรมสาขานำ อตสาหกรรมเกษตร และอตสาหกรรมบรการของประเทศ โดยรฐตองปรบนโยบายบรหารระบบอาชวศกษา และเทคโนโลยของประเทศภายใตนโยบายการผนกกำลงของทรพยากรการผลต 5. การผลตบคลากรครอาชวศกษาของประเทศทประสบความสำเรจสงสดจำเปนตองมการปฏรปการศกษาไปพรอมกนดวยจงจะสามารถทำใหเกดความเปลยนแปลงไดอยางเปนระบบและมความชดเจน 6. ผบรหารระดบสงในกระทรวงศกษาธการตองพจารณาผทมประสบการณจากภาคธรกจและภาคอตสาหกรรมเขามามสวนรวมในกระบวนการผลตครอาชวศกษา และการพฒนาครอาชวศกษา 7. กอนทนกศกษาครอาชวศกษาจะจบการศกษาออกไป สถาบนอดมศกษาทผลตครอาชวศกษา ไมควรจำกดชวงเวลาในการฝกสอนในสถานศกษาอาชวศกษากอนจบการศกษาเพยงเทานน เพราะเปนชวงเวลาระยะสน แตสถาบนอดมศกษาตาง ๆ ทผลตครอาชวศกษา ควรตองใหผทกำลงจะจบการศกษาซงตองออกมาเปนครสอนในสถานศกษาอาชวศกษา ไดมการฝกการปฏบตงานจรงในสถานประกอบการหรอโรงงานตาง ๆ ในชวงภาคฤดรอนเพมเตม เพอเพมประสบการณในการจดการเรยนการสอนภาคปฏบต ทจะสามารถสงสมบมเพาะประสบการณและสามารถถายทอดประสบการณดงกลาวไดดตอไป 8. การออกใบอนญาตประกอบวชาชพครในประเทศไทยตองเรงปรบปรง เพราะทดำเนนการ อยในขณะน เปนระบบทมปญหา เพราะผประกอบการในภาคธรกจและภาคอตสาหกรรมไมตองการเปนครชางหรอครทางดานอาชวศกษา เพราะจำเปนตองเขาสกระบวนการสอบเพอใหไดมาซง ใบอนญาตประกอบวชาชพครอาชวศกษาจงจะสามารถทำการสอนได ทงทการออกใบอนญาตประกอบ วชาชพครดงกลาวควรจะใชประสบการณจากการปฏบตจรงหรอการลงมอทำจรงในโรงงานหรอ สถานประกอบการตาง ๆ มาจดกระบวนการเรยนการสอน เพราะประสบการณดงกลาวเปนสงทไดลงมอกระทำหรอปฏบตงานจรง จะสามารถถายทอดองคความรตาง ๆ ใหผเรยนไดเรยนรอยางเปนระบบและมขนตอนทถกตองชดเจน ดงนน ในการพจารณาการออกใบอนญาตประกอบวชาชพคร หากพจารณาเพยงเพราะมวฒการศกษาทไดรบมาเพยงอยางเดยวแลวสามารถออกใบอนญาตประกอบวชาชพคร เพอเปนเครองมอการนต ความชอบธรรมในการจดการเรยนการสอนแลวนน ผเรยนจะไดรบเฉพาะเนอหาสาระทเปนภาคทฤษฎเทานน ไมสามารถสมผสและเรยนรประสบการณจากการทำงานจรงหรอในภาคปฏบตไดเลย ดงนน ในการออกใบอนญาตประกอบวชาชพครอาชวศกษา ควรตองมหลกเกณฑในการพจารณาความเหมาะสมของผทจะมาเปนครอาชวศกษา

1-52.indd 46 10/29/15 3:32:35 PM


โดยตองพจารณาคณสมบตทงจากความรความสามารถและประสบการณวชาชพในภาคธรกจหรออตสาหกรรมเปนหลกอยางนอย 2 ป จงจะสามารถทำใหมผสนใจทงภาคธรกจและภาคอตสาหกรรมเขามาเปนครอาชวศกษาได ซงจะสงผลใหครอาชวศกษาไมขาดแคลนและสามารถถายทอดองคความร สผเรยนไดอยางตอเนอง อกทงยงจะสามารถเตรยมความพรอมใหผเรยนไดเขาสเสนทางในการประกอบอาชพเฉพาะทางไดเปนอยางด 9. การออกใบอนญาตประกอบวชาชพครอาชวศกษานน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย และสภาหอการคาไทย ควรเขาไปมสวนรวมหรอเปนผดำเนนการในการออกใบรบรองหรอออก ใบอนญาตประกอบวชาชพครดงกลาวเพราะเปนผมสวนเกยวของโดยตรง ซงจะดและมความ เหมาะสมกวาการใหสำนกงานเลขาธการครสภาเปนผออกใบอนญาตประกอบวชาชพครเพยง หนวยงานเดยว 10. การจดการอาชวศกษาและเทคโนโลยของประเทศไทยตองพฒนาใหผเรยนมความร ทงทฤษฎ และเชยวชาญภาคปฏบต การรวมมอกบสถานประกอบการถอวาเปนกลไกสำคญทจะเออใหการจดการอาชวศกษาและเทคโนโลยแนวใหมไดสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน ดงนน รฐบาลจงตองเรงสงเสรมการผลตครอาชวศกษาสายเทคโนโลยและสายปฏบตการใหมคณภาพโดยใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมตงแตการกำหนดวสยทศน เปาหมาย ความตองการพฒนาหลกสตร การผลตครอาชวศกษา และการประเมนสมรรถนะของครผสอน โดยมสงจงใจในดานการลดหยอนภาษเงนไดหรอการยกเวนสทธประโยชน และสงเกอกลอยางอนตอบแทนเพอใหเกดความรวมมอในการผลตครอาชวศกษาทมคณภาพระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการ

2.8 แนวโนมการผลตครในอนาคต

ประสบการณจากประวตศาสตรการผลตครทผานมา ทำใหเหนวากระบวนการผลตครจำเปนตองไดรบการเปลยนแปลงอยางเรงดวน ไพฑรย สนลารตน (2549) กลาวถงลกษณะการศกษาของครไทยหรอครศกษาไทย (Teacher Education) โดยสรปวา นบตงแตตง “โรงเรยนฝกหดอาจารย” ในปพ.ศ.2435 ซงเปนจดเรมตนของการครศกษาแผนใหมของไทย พบวาการครศกษาไทยเปนไปเพอตอบสนองและดำเนนตามสงคมตางประเทศในซกโลกตะวนตกมาตลอด สงผลใหเกดปญหาตางๆ อาทเชน การพงพาตางประเทศเนองจากการเดนตามแนวทางของตางชาตโดยการจดการไมสอดคลองกบสงคมไทยมากพอ และทำใหเกดการบรโภคนยมทางการศกษา ไมสามารถคดสรางสรรคบนพนฐานของความเปนไทย สงผลใหเกดปญหาทตองพงพาตะวนตกซำแลวซำเลา ขณะเดยวกนสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (2556) ไดกลาวถงการผลตครทผานมาพบปญหาอปสรรคหลายประการ ทงดานนโยบายการผลตครทขาดความตอเนองเพราะนโยบายเปลยนแปลงตามนโยบายของนกการเมอง รฐลงทนเพอเพอการผลตครตำ การผลตครไมตรงกบความตองการการใชงานจรง

1-52.indd 47 10/29/15 3:32:35 PM


มปรมาณเกนความตองการในบางสาขาและขาดแคลนในบางสาขาวชา ขาดขอมลและการประสานงาน ระหวางผผลตและผใชคร ขาดแคลนคณาจารยทเชยวชาญในการผลตครทำใหการผลตไมมคณภาพพอ ระบบการฝกประสบการณของนกศกษาครยงไมมคณภาพ คณาจารยในสถาบนผลตคร (ครของคร) ขาดมมมองทรอบดานเนองจากจบการศกษาในประเทศเปนสวนใหญ ขาดการเรยนรหรอประสบการณการผลตครจากตางประเทศ ฯลฯ นกวชาการและนกการศกษาหลายทานไดใหขอคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบแนวทางการผลตครทหลากหลาย ไดแก

วรากรณ สามโกเศศ (2553) ไดกลาวถงประเดนทเปนจดเปลยนสำคญทตองดำเนนการอยางจรงจงในการปฏรประบบครศกษาของประเทศ ดงน 1. ปรบปรงแนวความคดการคดสรรบคคลทเหมาะสมเขามาเปนคร โดยเพมจดเนนคณลกษณะดานจตวญญาณของความเปนคร นอกเหนอจากการเปนคนเกงและคนด 2. พฒนาคณภาพคณาจารยคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร ทงดานความรวชาการ และ จตวญญาณของความเปนครของคร 3. กำหนดวธการพฒนาและฝกอบรมเพอการเปนคร เพอใหไดครด ครเกง และครทม จตวญญาณความเปนครเขาสระบบ รวมทงวธการใชคร ทงทเปนครประจาการ ครประจำการทใกลจะเกษยณอายราชการ และครทเกษยณอายราชการไปแลว 4. ปรบเปลยนรปแบบการฝกอบรมทเปดโอกาสใหครสามารถเลอกเขารบการอบรมไดตามความสนใจและความเหมาะสมในการปฏบตงาน 5. เรงรดใหจดตงกองทนพฒนาครฯ และกองทนสงเสรมครฯ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตฯ มาตรา 52 วรรค 2 และมาตรา 55 วรรค 2

เซอรไมเคล บารเบอร (Sir Michael barber, อางถงในวรากรณ สามโกเศศ, 2553) ไดเสนอแนวความคดเกยวกบหลกสตรสำหรบการผลตครในอนาคตเพอใหสอดคลองกบการเรยนรในศตวรรษท 21 มองคประกอบทสำคญ 4 สวน โดยเสนอเปนสตรทางคณตศาสตร E (K +T + L) อธบายไดดงน 1) Knowledge, K คอ ความรทผเรยนจำเปนตองเรยนรสำหรบการดำรงชวตในอนาคต เชน ความสามารถในการอานและเขยนเพอเปนพนฐานในการเรยนรตอไป ความรเกยวกบประเทศของตนและประชาคมโลก 2) Thinking, T คอ ความสามารถในการคด วเคราะห วพากษ และเชอมโยงความรตางๆเขาดวยกนจนเกดเปนความรใหม ไมวาจะใชกระบวนการคดเชงตรรกะ ความคดเชงสรางสรรค เชงอปนย หรอเชงอรปนย 3) Leadership, L คอ ความสามารถในการเปนผนำ โนมนาวจงใจใหผอนคลอยตามไดในทกสถานการณ ไมวาจะเปนในครอบครว ชนเรยน หรอสถานททำงานกตาม

1-52.indd 48 10/29/15 3:32:35 PM


4) Ethical Underpinning, E คอ ความสามารถในการอยรวมกนและมความสมพนธอนดกบบคคลอนทมความแตกตางทางวฒนธรรม สามารถตระหนกถงความสวยงามของการไดอยรวมกนในวฒนธรรมทหลากหลาย ซงถอเปนพนฐานทางจรยธรรมทสำคญมากของการดำรงชวตในโลกอนาคต

ไพฑรย สนลารตน (2549) เสนอโครงสรางหลกสตรครศกษา ซงประกอบดวยฐานหลก 4 ประการ ไดแก 1) การเรยนรภมปญญาของไทยอยางจรงจงควบคไปกบการคดตามความกาวหนาของสากล พฒนาความรใหมจากพนฐานเดมของไทย และเรยนรจากชมชนควบคกบการเรยนจากเทคโนโลย (Real world and Electronic world) 2) เนนกระบวนการแสวงหาความรในศาสตรหรอในสาขาตางๆ ดวยการวจยทหลากหลาย ครอบคลมการเรยนรของเอเซยดานศาสนาทกศาสนาควบคไปกบวธการทางวทยาศาสตรของโลกตะวนตก 3) เนนเทคโนโลย นวตกรรม และผลผลตเพอสมพนธกบสงคมยคใหม และ 4) ทางเลอกทางการศกษาทงของไทย โลกตะวนตก และโลกตะวนออกตองมการศกษาอยางลกซงนำไปสทางเลอกตางๆ อยางแทจรง นอกจากนยงไดเสนอวา นสตนกศกษา ครศกษาทจะเปน “คร” ควรมคณลกษณะอยางนอย 4 ประการคอ “CCPR” ซงเปนตวยอ สรปไดดงน C ตวแรก คอ Critical มความสามารรถในการพจารณามวจารณญาณ รจกมอง วเคราะห ประเมนสงทไดเหนไดฟง คดใครครวญตรวจสอบ นนคอตองม Critical mind C ตวทสอง คอ Creative มความคดสรางสรรคสงใหมๆ P ตวทสาม คอ Productive มผลงานสรางสรรคผลงานใหม ไมใชเพยงรบผลผลตใหมๆ ของคนอน แตสามารถสรางสรรคผลผลตใหมๆ ไดเอง ม Productive mind R ตวสดทาย คอ Responsible มความรบผดชอบตอตนเอง สงคมประเทศชาต โดยรวม เปนบคลากรทมคณคาตอสงคม ม Responsible mind

เปรอง กจรตนภร (2554) เสนอแนะวา คณาจารย คณบด และมหาวทยาลยจะตองรวมกนศกษารปแบบหลกสตรและพฒนาหลกสตรแบบตางๆ โดยมการวจยและพฒนาควบคกนไปดวย การกำหนดวชาเอกและสาระการเรยนรใหเหมาะสมกบครแตละระดบชน แบงกลมมหาวทยาลยและสถาบนผลตครในการรบผดชอบการพฒนาหลกสตรแตละระดบชนวาควรมลกษณะอยางไร นอกจากน ครผสอนทงหลกสตรการฝกหดครและครผสอนระดบโรงเรยน ตองมการพฒนาการเรยนการสอนอยางตอเนอง การออกแบบการเรยนการสอน กจกรรมการเรยนร และนวตกรรมสอการเรยนการสอน รวมทงการวดประเมนผลผเรยนในชวงชนตางๆ เนองจากการสอนถอเปนหวใจสำคญของคร ครเปนหวใจของการพฒนาผเรยน และผเรยน (คน) เปนหวใจสำคญของการพฒนาสงคมและประเทศชาต

วจารณ พานช (2554) ไดกลาวถงครในศตวรรษท 21 วา ตองเปน “ครเพอศษย” เนองจากการศกษาทดสำหรบคนยคใหมนน ไมเหมอนการศกษาเมอสบหรอยสบปทแลว การศกษาทมคณภาพ

1-52.indd 49 10/29/15 3:32:35 PM


จะตองเปลยนรปแบบการเรยนรของศษยและบทบาทของครอาจารยกตองเปลยนไป ครทมใจแกศษยยงไมพอ ครเพอศษยตองเปลยนจดสนใจหรอจดเนนจากการสอนไปเปนเนนทการเรยน (ทงของศษยและของตนเอง) ตองเรยนรและปรบปรงรปแบบการเรยนรทตนจดใหแกศษยดวย ครตองเปลยนบทบาทของตนเองจาก “ครสอน” (teacher) ไปเปน “ครฝก” (coach) หรอ “ผอำนวยความสะดวกในการเรยนร” (learning facilitator) และตองเรยนรทกษะในการทำหนาทน โดยรวมตวกนเปนกลมเพอเรยนรรวมกนอยางเปนระบบและตอเนองทเรยกวา PLC (Professional Learning community) นนคอ ครในศตวรรษท 21 ตองยดหลกสอนนอย เรยนมาก การเรยนรในศตวรรษท21 ตองกาวขามสาระวชาไปสการเรยนร “ทกษะเพอการดำรงชวตในศตวรรษท 21” ( 21st Century Skills) ทครสอนไมได ผเรยนตองเรยนเอง หรอพดใหมวาครตองไมสอน แตตองออกแบบการเรยนร และอำนวยความสะดวก (facilitate) ในการเรยนร ใหผเรยนเรยนรจากการเรยนแบบลงมอทำ แลวการเรยนรกจะเกดจากภายในใจและสมองของตนเอง ซงการเรยนรแบบนเรยกวา PBL (Project-Based Learning)

สมน อมรววฒน (2554)ไดกลาวถงความเปลยนแปลงการผลตครในปจจบนวา แมจะมความเปลยนแปลงกาวหนาไปมาก แตยงไมกาวทนความเปลยนแปลงของสงคม ดงนนคณาจารยของสถาบนครศกษาตองคำนงถงกระบวนการเรยนรทหลากหลายควบคกบการพฒนาทางกายภาพ มความจำเปนตองรวมกนคดและรวมกนทำในแบบทเรยกวา คดวธแลวทำทนท (Think how, Act now) หรอคดการใหญและเรมทจดเชอประทเลกๆ (Think how, start small + smart) เพอใหเกดปรากฏการณดงตอไปน 1. ลดการบรรยายในชนเรยนลง ใชสอเทคโนโลยในการคนหาขอมลเพมขน 2. คณาจารยลดบทบาทการสอนลงเพมบทบาทเปนกระบวนกร (Facilitator) เพอ แลกเปลยนเรยนรมากขนโดยทอาจารยสามารถกระตน ชแนะ และสรปบทเรยนได 3. สรางประสบการณ การสงเกต บนทกเรองราวของผเรยนในแตละวย โดยใหนสตไดฝกประสบการณน ตงแตชนปท 1 จนถงชนปสดทาย เพอใหเขาใจพฒนาการของมนษยจากความเปนจรงแทนทจะเรยนรจากตำราอยางเดยว 4. ใหนสตมโอกาสเรยนรนอกชนเรยนมากขน โดยเรยนรจากชมชน ธรรมชาต ปราชญ ทองถน ภมปญญาทองถน ควบคกบการเรยนรสโลกกวางทเปนสากล 5. ยกเลกตารางสอนแบบเดม จดตารางสอนใหมแบบชวงเวลาเรยนใหสอดคลองกบลกษณะการเรยนรทแตกตางกน และใหสมพนธกบการคดภาระงาน(workload) ของคณาจารยดวย 6. ครศกษามความเชอเรองการเรยนรแบบแบงปน กจกรรมการเรยนดวยกระบวนการกลม และการจดการความร จงมความสำคญ การฝกเปดใจในกวางตอความคดเหนทแตกตาง การฝกทกษะการสอสารเพอแลกเปลยนเรยนร การสรางบรรยากาศทผอนคลาย และทกษะอกหลากหลายทนกศกษาครตองฝกฝนตลอด 5 ป ทศกษา

1-52.indd 50 10/29/15 3:32:35 PM


7. ปรชญาการศกษาแนวพทธ เนนการพฒนามนษยทงกายและจตใจอยางผสมกลมกลนไดสดสวนสมดลกน บณฑตจากสถาบนครศกษา ควรเปนครทมสขภาพดทงทางกายและสขภาพจต มความร ความคด ความสามารถ และความด 8. นสตครศกษาจำเปนตองมโอกาสจดกจกรรมรวมกนนอกสถานศกษาในชวงเวลาท เหมาะสม เชนกจกรรมภาคสนาม กจกรรมคายอาสาสมคร กจกรรมศลปวฒนธรรม กจกรรมพทกษ สงแวดลอม ในบางสถาบนออกแบบใหนสตมาอยประจำในลกษณะหอพกซงจะตองจดโปรแกรมในการสรางสรรคและเปดสงคมการเรยนรอยางแทจรง 9. สถาบนครศกษาออกแบบการฝกประสบการณวชาชพอยางหลากหลายทแยกแตละประสบการณ และทบรณาการมการคดวางแผนเปนระบบตงแตการเตรยมนสต การจดระบบนเทศ การคำนงถงสถานทฝกประสบการณ ซงอาจไมใชเฉพาะโรงเรยนเทานน แตเพมแหลงฝกประสบการณอนๆ ดวย 10. ปรบมโนทศนใหการวจยอยในเสนทางการเรยนรทกระดบ และอยในเสนทางชวตของทกคน สถาบนครศกษาควรออกแบบการเรยนรวธการวจยใหม เนนความกลมกลนระหวางการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ และจำเปนตองพฒนาคณาจารยใหทำบทบาทของ “อาจารย ทปรกษา”อยางมประสทธภาพ 11. การปลกฝงจตวญญาณของความเปนคร ควรมแผนทชดเจน คอ การพฒนาครใหมหวใจเปนมนษย (Humanized Educare)

จากแนวคดหลากหลายทนำเสนอมาน สามารถสรปแนวทางการผลตครในอนาคตในลกษณะเชงระบบไดดงน 1. ปจจยนำเขา (Input) ในการผลตคร ตองมการคดสรรบคคลทเหมาะสมเขามาเปนคร นอกจากการเปนคนด คนเกงแลวตองเพมจดเนนคณลกษณะคนทมใจรกในวชาชพ มจตวญญาณความเปนคร นอกจากนตองพฒนาคณภาพของคณาจารย(ครของคร)ทงดานความรและจตวญญาณความเปนคร ตองพฒนาหลกสตรการผลตครใหเหมาะสมกบยคสมยโดยผานกระบวนการวจย หลกสตรครศกษา ตองประกอบดวยฐานหลก 4 ประการ คอ 1) การเรยนรภมปญญาของไทยอยางจรงจงควบคไปกบการคดตามความกาวหนาของสากล พฒนาความรใหมจากพนฐานเดมของไทย และเรยนรจากชมชนควบคกบการเรยนจากเทคโนโลย 2) เนนกระบวนการแสวงหาความรในศาสตรหรอในสาขาตางๆ ดวยการวจยทหลากหลาย ครอบคลมการเรยนรของเอเซยควบคไปกบวธการทางวทยาศาสตรของโลกตะวนตก 3) เนนเทคโนโลย นวตกรรม และผลผลตเพอสมพนธกบสงคมยคใหม และ 4) เปนการศกษาทลกซงนำไปสทางเลอกตางๆ อยางแทจรง สมรรถนะของหลกสตรสามารถพฒนาบณฑตคร ใหเปนคนมความร มความสามารถดานทกษะการคด ความสามารถในการเปนผนำ ความสามารถในการอยรวมกนและมความสมพนธอนดกบบคคลอนทมความแตกตางทางวฒนธรรมม

1-52.indd 51 10/29/15 3:32:35 PM


พนฐานทางจรยธรรมทจะดำรงชวตอยในโลกอนาคต คณาจารยในสถาบนผลตครตองพฒนาตนเองใหพรอมทงดานวชาการและการปฏบตการ มการพฒนาการเรยนการสอน สอ อปกรณอยางตอเนอง มสถาบนหรอหนวยงานกลางทมอสระเชงนโยบาย กำหนดทศทางแผนงานการผลตครใหตรงตามความตองการของประเทศ คอยประสานงาน และสนบสนนการผลตครอยางเตมท 2. กระบวนการ (Process) ในการผลตคร ตองผลตครตามความตองการของประเทศมความเหมาะสมทงในเชงปรมาณและคณภาพ มการคดวางแผนเปนระบบตงแตการเตรยมนสต การจดระบบนเทศ การคำนงถงสถานทฝกประสบการณ ซงอาจไมใชเฉพาะโรงเรยนเทานน แตเพมแหลงฝกประสบการณ กระบวนการเรยนการสอนของคณาจารยตองลดบทบาทการสอน ทำหนาทเปนกระบวนกร(facilitator) ลดการบรรยายในชนเรยน ใชสอเทคโนโลยในการคนหาขอมลเพมขน เนนการแลกเปลยนเรยนร ใชกระบวนการกลม การจดการความร การฝกประสบการณในการรบฟงความคดเหนทแตกตาง ฝกทกษะการสอสารเพอการแลกเปลยนเรยนร และทกษะอนๆ ทจำเปนในการประกอบวชาชพครและการดำรงชวต เสรมประสบการณดานการจดการเรยนรในระบบโรงเรยนของนกศกษาครตงแตปท1 จนถงปสดทาย จดกจกรรมใหนกศกษาครไดเรยนนอกชนเรยน นอกสถานท มากขน ทงการเรยนรในชมชน เรยนรธรรมชาต ปราชญชาวบาน ภมปญญาทองถน จดกจกรรม รวมกนนอกสถานศกษาในเวลาทเหมาะสม เชน คายอาสา ศลปวฒนธรรม กจกรรมรกษาสงแวดลอม จดตารางเรยนใหมใหเหมาะสมกบลกษณะการเรยนรทมความแตกตางระหวางบคคลและเนอหาสาระ ปลกฝงจตวญญาณของความเปนคร สรางครใหมหวใจเปนมนษย 3. ผลผลต (Output) คนเปนครตองมสขภาพดทงทางกายและสขภาพจต มความร ความคด ความสามารถ และความด ครตองเปน “ครเพอศษย” มคณลกษณะเปนผอำนวย ความสะดวกในการเรยนร (learning facilitator) มความเชยวชาญในเนอหาทสอนเปนอยางด มหลกการปฏบตงาน “สอนนอย เรยนมาก” มความสามารถในการออกแบบการเรยนร และม ความสามารถในการอำนวยความสะดวกในการจดการเรยนร นอกจากนควรมคณสมบตอยางนอย 4 ประการคอ “CCPR” คอ Critical มความสามารรถในการพจารณา มวจารณญาณ รจกมอง วเคราะห ประเมนสงทไดเหนไดฟง คดใครครวญตรวจสอบ ม Creative มความคดสรางสรรค สงใหมๆ คดแตกยอดไมใชคดตามอยางแนวคดจากตางประเทศ Productive มผลงานสรางสรรค ผลงานใหม ไมใชเพยงรบผลผลตใหมๆ ของคนอน แตสามารถสรางสรรคผลผลตใหมๆ ไดเอง และ ม Responsible มความรบผดชอบตอตนเอง สงคมประเทศชาตโดยรวม เปนบคลากรทมคณคา ตอสงคม กลาวโดยสรป “คร” ยคใหม ควรมบทบาทหลก 3 ประการ คอ เปนผอำนวยความสะดวก (Facilitator) เปนผแนะแนวทาง (Guide/Coach) และเปนผรวมเรยนร/รวมศกษา (Co-learner/Co-investigator) ไมใชเปนเพยงครทมบทบาทเปน “ผสอน”

1-52.indd 52 10/29/15 3:32:35 PM


3

สถานภาพการใชคร และระบบการบรหารงานบคคลของคร

3.1 ผประกอบวชาชพครในประเทศไทย

จากสถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2556 – 2557 ประเทศไทยมครทงสนจำนวน 736,672 คน แยกเปนครในภาครฐ จำนวน 578,496 คน และครภาคเอกชน จำนวน 158,176 คน โดยมอตราสวนนกเรยน : คร ในปการศกษา 2556 เทากบ 17.6: 1 (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2558) ซงอตราสวนนกเรยนตอครดงกลาว ยงตำกวาเกณฑมาตรฐานของสำนกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) ทกำหนดไว 25 : 1 แมวาจำนวนครทงหมดในภาพรวมดเหมอนจะไมขาดแคลน แตเมอพจารณาในรายละเอยดแลวจะพบวา จำนวนครสวนใหญจะกระจกอยในโรงเรยนขนาดใหญและในเขตเมอง แตโรงเรยนในชนบทหางไกลยงประสบปญหาขาดแคลนครอยจำนวนมาก เมอพจารณาสดสวนผประกอบวชาชพคร ป 2555 – 2556 พบวา มผขนทะเบยนเปน ผประกอบวชาชพครทงสน 1,084,725 คน ในจำนวนนเปนผตอใบอนญาตประกอบวชาชพครจำนวน 722,745 คน คดเปนรอยละ 67 ผขาดการตอใบประกอบวชาชพคร จำนวน 361,980 คน คดเปนรอยละ 33 ผประกอบวชาชพครสวนใหญเปนครในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558)

53-128.indd 53 10/29/15 3:33:37 PM


สำหรบจำนวนครในปการศกษา 2556 ประเทศไทย มครทงภาครฐและเอกชน รวมทงสน 736,672 คน โดยครมวฒการศกษา ดงแสดงในตารางท 6

แผนภาพท 5 สดสวนจำนวนผประกอบวชาชพคร ป 2555-2556 ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

จำนวนผขนทะเบยนประกอบวชาชพคร ทงสน 1,084,725 คน

สดสวนจำนวนผประกอบวชาชพคร ป 2555-2556

ผตออาย ใบประกอบวชาชพคร

722,745 คน 67 %

ผขาดอาย ใบประกอบวชาชพคร

361,980 คน 33 %

ครสงกด สพฐ. 420,213 คน 39 %

ครสงกด สอศ. 26,002 คน 3 %

อนๆ 176,473 คน 16 %

ครสงกด สช. 100,057 คน 9 %

53-128.indd 54 10/29/15 3:33:37 PM

รายงานผลการศกษา: สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย 55ตา

รางท

6 จ

ำนวน

คร-ค

ณาจ

ารย

จำแน

กตาม

วฒกา

รศกษ

า รา

ยสงก

ด ปก

ารศก

ษา 2

556

วฒกา

รศกษ

า

สง

กด

สงก

วาปร

ญญาต

ร

รวม

ตำกว

า ปร

ญญาต

ร รว

ม ป.

บณฑต

ปรญญาโ

ท ปร

ญญาเอก

ไม

ระบ

ปร

ญญาต

ร

รว

มทงห

มด

736,67

2 9,95

4 44

2,79

1 14

3,95

5 10

,549

11

0,85

7 22

,415

14

0,10

6

กระ

ทรวง

ศกษา

ธการ

63

2,40

09,75

142

0,71

913

6,27

710

,459

10

3,23

922

,355

65

,787

-สำน

กงาน

คณะก

รรมก

าร

397,

733

- 32

6,53

3 64

,449

-

64,0

77

372

6,75

1 ก

ารศก

ษาขน

พนฐา

น

-สำน

กงาน

คณะก

รรมก

าร

57,2

78

175

5,25

7 50

,805

68

29

,403

21

,334

1,

041

การ

อดมศ

กษา

-ส

ำนกง

านคณ

ะกรร

มการ

* 25

,685

-

- -

- -

- 25

,685

ก

ารอา

ชวศก

ษา

-ส

ำนกง

านปล

ดกระ

ทรวง

15

1,70

4 9,

576

88,9

29

20,8

89

10,4

81

9,75

9 64

9 32

,310

ศ

กษาธ

การ

กระ

ทรวง

การท

องเท

ยวแล

ะกฬา

*57

6-

--

--

-57

6

กระ

ทรวง

วฒนธ

รรม

1,04

014

69

333

3-

325

8-

กระ

ทรวง

มหาด

ไทย

84,577

18

921

,379

7,34

5-

7,29

352

55

,664

กรง

เทพมห

านคร

*16

,397

-

--

--

-16

,397

กระ

ทรวง

การพ

ฒนา

สงคม

และ*

54

-

--

--

-54

ค

วามม

นคงข

องมน

ษย

สำน

กงาน

ตำรว

จแหง

ชาต*

1,62

8 -

- -

- -

- 1,62

8 ทม

า : ส

ำนกง

านเล

ขาธก

ารสภ

าการ

ศกษา

, 255

8

*

ไมมข

อมลว

ฒกา

รศกษ

า

53-128.indd 55 10/29/15 3:33:37 PM


เมอพจารณาจำนวนครตามสงกดจะพบวา ครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษา- ขนพนฐาน มจำนวนรวมทงสน 397,733 คน หรอคดเปนรอยละ 54 ของจำนวนครทงหมด ถอเปนหนวยงานผใชครมากทสด หนวยงานทใชครรองลงมาคอ สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 151,704 คน และกระทรวงมหาดไทย 84,577 คน ตามลำดบ

3.2 ภาระงานสอนของคร

ภาระงานสอนของครมความสำคญตอประสทธภาพการจดการเรยนรในสถานศกษาสำนกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (2553) ไดกำหนดภาระงานสอนของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาสายงานสอนไว ดงน ภาระงานสอน หมายถง จำนวนชวโมงสอนตามตารางสอน ภาระงานทเกยวเนองกบ การจดการเรยนการสอน และภาระงานการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา มรายละเอยด ดงน ก. ชวโมงสอนตามตารางสอน หมายถง จำนวนชวโมงปฏบตงานสอน กจกรรมพฒนาผเรยน การจดประสบการณการเรยนร กจกรรมฟนฟสมรรถภาพผเรยน ข. ภาระงานทเกยวเนองกบการจดการเรยนการสอน หมายถง การปฏบตงานทไมใช การปฏบตตามตารางสอน แตเปนงานทจะตองใหครปฏบตเพอใหการจดการเรยนการสอนมคณภาพ ค. ภาระงานการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา หมายถง ภาระงานสงเสรมสนบสนนการจดการศกษาของสถานศกษาในดานตาง ๆ เพอสงผลตอคณภาพผเรยน ง. การคำนวณอตรากำลงจะตองแบงคำนวณตามกลมภารกจ ซงแบงเปน กลมครผสอน กลมผบรหาร และกลมสนบสนนการสอน ดงน 1) ครผสอน คดอตรากำลงจากชวโมงการปฏบตงานในหนงสปดาหโดยปกตมชวโมงตามภารกจ (Work Loads) ของครผสอน โดยประมาณมดงน 1.1) ปฏบตงานสอนตามตารางสอน สปดาหละ 18 ชวโมง 1.2) ปฏบตงานเกยวเนองกบงานสอน หมายถง การปฏบตงานทไมใชงานสอนตามตารางสอน แตเปนงานทจะตองใหครเปนผปฏบตเทานน ไดแก การทำแผนการสอนการเตรยม การสอน การสรางสอ/เครองมอประเมน การตรวจสอบผลการสอนและรายงานผลการสอนเสรม ฯลฯ สปดาหละ 10 ชวโมง 1.3) ปฏบตงานอนทไมใชงานของกลมสนบสนนการสอนแตเปนงานทผบงคบบญชา มอบหมาย เชน ปฏบตงานหวหนากลมสาระ การประชม เปนตน สปดาหละ 2 ชวโมง 2) กลมผบรหาร คดอตรากำลงจากภาระงานบรหารสถานศกษา โดยเปรยบเทยบจากจำนวนกลมการเรยน

53-128.indd 56 10/29/15 3:33:37 PM


3) กลมสนบสนนการสอน คดจากปรมาณงานสนบสนนกจกรรมของสถานศกษา ทสงผลตอคณภาพการจดการศกษา แตไมใชเปนลกษณะงานทเกยวของกบการจดการศกษาโดยตรง ตารางท 7 จำนวนชวโมงภาระงานสอนขนตำของครระดบการศกษาขนพนฐาน จำนวนชม.สอน จำนวนชม. ระดบการศกษา/ประเภท ตามตารางสอน ภาระงานสอนขนตำ (ตอสปดาห) (ตอสปดาห)

1. ระดบปฐมวย ไมตำกวา 6 ไมตำกวา 12

2. ระดบประถมศกษา ไมตำกวา 12 ไมตำกวา 18

3. ระดบมธยมศกษา ไมตำกวา 12 ไมตำกวา 18 (รวมโรงเรยนวตถประสงคพเศษดวย)

4. การศกษาพเศษ 4.1 เฉพาะความพการ และศนยการศกษาพเศษ ไมตำกวา 6 ไมตำกวา 12 4.2 ศกษาสงเคราะหและราชประชานเคราะห ไมตำกวา 12 ไมตำกวา 18

3.3 ปญหาดานการปฏบตงานของคร

การปฏบตงานของครเพอยกระดบคณภาพการเรยนการสอนพบปญหาในทางปฏบตหลายประการ สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา(2552) ไดศกษาสภาพปญหาและแนวทางการแกปญหาการจดการเรยนการสอนทสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยนในระดบการศกษาขนพนฐาน และไดสงเคราะหสภาพและปญหาดานครซงเกยวของกบการปฏบตงานของครไวดงน

1) ครผสอนไมไดจบการศกษาในวชาเอกทสอนโดยตรง โดยภาพรวมแลวมครทกกลมสาระการเรยนรทสอนไมตรงวชาเอกทสอน โดยมสาเหตสำคญจากการทมครซงจบวชาเอกทสอน ไมเพยงพอ และการขาดสมดลของครในแตละกลมสาระการเรยนร ทำใหตองจดใหครทจบวชาเอกอนมาสอน สำหรบระดบประถมศกษาการสอนไมตรงวชาเอกถอวาเปนเรองปกต เนองจากเนอหาสาระยงไมลกซงมากนก โดยสถานศกษามกจดใหครสอนประจำชนซงตองสอนเกอบทกสาระ แตบางสาระสถานศกษาอาจจดใหมครพเศษประจำกลมสาระเปนผสอน เชน สาระสขศกษา และศลปะ เปนตน อยางไรกตามการทครผสอนไมไดสอนตรงตามวชาเอกทำใหการจดการเรยนการสอนในกลมสาระเหลานนขาดประสทธภาพซงจะสงผลตอคณภาพของผเรยน

53-128.indd 57 10/29/15 3:33:37 PM


2) ครมภาระงานมาก จากการรบฟงความคดเหนของครพบวา ครทกกลมสาระการเรยนรระบตรงกนวานอกจากภาระงานสอนแลว ครมภาระงานอนทตองรบผดชอบหลายงาน เชน งานธรการ งานการเงน งานพสด เปนตน นอกจากนครยงตองรวมรบผดชอบงานประกนคณภาพ งานสารสนเทศ และงานอน ๆ ซงเปนงานททกสถานศกษาตองดำเนนการ ภาระงานเหลานทำใหครไมมเวลาทมเทใหกบการสอนอยางเตมท และไมมเวลาในการพฒนาตนเองเพอใหมทกษะในการพฒนาการเรยนการสอนใหมคณภาพ ซงสาเหตสวนใหญมาจากการทสถานศกษาขาดบคลากรสายสนบสนนการสอน 3) ครมศกยภาพไมเพยงพอตอการจดการเรยนการสอน นอกจากการสอนไมตรงสาขาวชาเอกทจบมาแลว ครยงมศกยภาพไมเพยงพอตอการจดการเรยนการสอนเนองจากขาดทกษะในการสอน และไมลมลกในเนอหาวชาทสอน ซงมสาเหตมาจากครขาดประสบการณในการสอนและ ไมไดรบการพฒนาอยางตอเนอง นอกจากน ครไมไดสอนตรงตามวชาเอกทตนไดเรยนมา จงไมสามารถสอนนกเรยนไดอยางมคณภาพ ครบางคนตองมาเรมเรยนรเรองเนอหาทจะตองสอนใหม ครหลายคนสอนตามหนงสอของสำนกพมพเอกชน การเรยนการสอนของครจงขาดการออกแบบกจกรรมโดยครและไมเหมาะสมกบการเรยนของนกเรยน 4) ครตองสอนหลายกลมสาระการเรยนร จากสาเหตทมครไมเพยงพอและครสอนไมตรงสาขาวชาเอก ครยงตองสอนหลายกลมสาระการเรยนร ทำใหเตรยมการสอนไมทน สำหรบปญหานอาจไมใชปญหารนแรงในระดบประถมศกษา เนองจากเนอหาสาระการเรยนรยงไมลมลกและมความยากไมมากนก แตเปนปญหาสำคญสำหรบครในระดบมธยมศกษา 5) ครใชเวลาในการทำผลงานวชาการมากทำใหสนใจการสอนนอยลง เนองจากมการประเมนวทยฐานะของครโดยพจารณาจากเอกสารผลงานทางวชาการทำใหครตองใชเวลาในการศกษา คนควา พฒนาผเรยนและเรยบเรยงเปนเอกสารทางวชาการสงผลใหครไมมเวลาใหกบการเตรยม การสอนและการจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางเตมท 6) ครสอนโดยไมใชสอการสอน โดยมสาเหตมาจากการขาดแคลนสอ การไมใหความสำคญ กบสอการสอนในสาระนน ๆ มาเปนเวลานานและยดตดกบการสอนแบบเดม ๆ ทำใหครไมคอยใชสอในการจดกจกรรมการเรยนการสอน 7) ครใหความสำคญกบกลมสาระการเรยนรหลกมากกวากลมสาระการเรยนรรอง ในกรณทครตองสอนหลายกลมสาระการเรยนร ครจะใหความสำคญกบกลมสาระหลกมากกวา ซงไดแก กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร วทยาศาสตร และภาษาองกฤษ ทำใหกลมสาระการเรยนรรอง ถกละเลย 8) ครขาดความรความเขาใจในหลกสตรอยางลกซง โดยครสวนใหญขาดความรความเขาใจเรองหลกสตร และการแปลงหลกสตรไปสการเรยนการสอน ทำใหหลกสตรสถานศกษาบางแหงขาดความสมบรณครบถวน และความเหมาะสมทจะใชสำหรบจดการศกษาในสถานศกษา

53-128.indd 58 10/29/15 3:33:37 PM


9) ครขาดขวญกำลงใจในการทำงาน สบเนองจากการทครไดรบมอบหมายใหสอนในกลมสาระการเรยนรทครไมมความถนด การไมไดรบความสำคญในกรณทไมไดสอนกลมสาระการเรยนรหลก และตองทำงานหนกไมมเวลาพก เกดความเบอหนายทอแท ไมมความกาวหนาในวชาอาชพ และการมเงนเดอนนอย สงเหลานเปนเหตปจจยทบนทอนขวญกำลงใจในการทำงานของคร 10) ครขาดการนเทศ ตดตามและประเมนผลการพฒนา ปจจบนศกษานเทศกไมคอยมบทบาทเขามานเทศคร ทำใหครไมไดรบการนเทศจากศกษานเทศกทมความร ความชำนาญเฉพาะสาขาวชา มเฉพาะการนเทศภายในทโรงเรยนดำเนนการเอง ซงครเหนวายงไมไดชวยพฒนาความรความสามารถดานการจดกจกรรมการเรยนรเทาทควร โรงเรยนมธยมศกษาบางแหงไมเคยมศกษานเทศกเขาไปเยยมโรงเรยน 11) การพฒนาอบรมครไมสอดคลองกบความตองการของคร โดยการพฒนาอบรมครสวนใหญเปนการอบรมตามทหนวยงานตนสงกดเปนผกำหนด ทงเรองเนอหาหลกสตร และวธการ ฝกอบรม ซงมกไมสอดคลองกบความตองการของครและเปนการอบรมทไมไดกำหนดแผนไวชดเจน

3.4 ภาวะการขาดแคลนคร

ในปการศกษา 2556 ประเทศไทยมครทงสนจำนวน 736,672 คน โดยมอตราสวนนกเรยน : คร เทากบ 17.6 : 1 (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2558) ซงยงตำกวาเกณฑมาตรฐานของสำนกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) ทกำหนดไว 25 : 1 ในภาพรวมดเหมอนจะไมขาดแคลนคร แตเมอพจารณาในรายละเอยดแลวจะพบวา จำนวนครสวนใหญจะกระจกตวอยในโรงเรยนขนาดใหญและในเขตเมอง แตโรงเรยนในชนบทหางไกลยงประสบปญหาขาดแคลนครอยจำนวนมาก หากพจารณาในขอเทจจรง จะพบวา การขาดแคลนครอาจไมใชปญหา แตทเปนปญหาคอการจดสรรทรพยากรครทยงไรประสทธภาพ การขาดแคลนครทมการกลาวถง สวนหนงมสาเหตมาจากโครงการเกษยณกอนกำหนด (Early retirement) มครเขาโครงการดงกลาว ตงแตป 2543 – 2548 จำนวนมาก โดยครและบคลากร- ทางการศกษาทงในและนอกสถานศกษาในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เขาโครงการจำนวน 59,384 คน สถาบนอดมศกษา 3,146 คน รวม 62,530 คน แตไดรบคนอตรากำลงเพยง 18,042 คน หรอคดเปนรอยละ 28.86 ของอตรากำลงทเกษยณ เมอพจารณารายสาขาทครขาดแคลน พบวา การขาดแคลนครในรายสาขาวชากลายเปนเรองวกฤตของการศกษาไทย เพราะจากอตรากำลงขาราชการครในโรงเรยนสงกดสำนกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ในปการศกษา 2554 พบวาโรงเรยนขาดแคลนครมาก ถง 58,805 อตรา สาขาวชาทมปญหาขาดแคลนครมากทสดเรยงตามลำดบคอ คณตศาสตรขาด 8,255 อตรา ภาษาตางประเทศ 7,884 อตรา ภาษาไทย 7,611 อตรา วทยาศาสตร 6,815 อตรา

53-128.indd 59 10/29/15 3:33:37 PM


สงคมศกษา 5,314 อตรา ศลปะ 5,109 อตรา คอมพวเตอร 4,925 อตรา พลศกษา 3,947 อตรา อนบาลศกษา 3,580 อตรา กจกรรมพฒนา 2,489 อตรา การศกษาพเศษ 1,851 อตรา และผบรหารโรงเรยน 1,016 อตรา ปญหานทางคณะกรรมการกำหนดเปาหมายและนโยบายกำลงคนภาครฐของรฐบาลจะคนอตราเกษยณอายราชการปกตในปงบประมาณ 2554 มาใหสำนกงานคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐานในป 2555 จำนวน 3,913 อตรา แตเชอวานาจะยงไมเพยงพอตอความตองการ ดงนนสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จงตองเปดสอบคดเลอกครสาขาตางๆ มาบรรจใหเพยงพอเปนการเรงดวน (นสพ.แนวหนา online, 2555) สำหรบการดำเนนงานแกไขปญหาการขาดแคลนครในระดบการศกษาขนพนฐานของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พบวา ไดดำเนนการแกไขอยางตอเนองโดยใช หลากหลายวธ อาท ใชวธบรหารจดการเพอใหสถานศกษาสามารถจดการเรยนการสอนไดในหลาย รปแบบ เชน การยบรวมโรงเรยนขนาดเลก การเรยกครชวยราชการคนสถานศกษา การจดการเรยนการสอนทางไกลผานดาวเทยม การใชสอเทคโนโลยชวยสอน การอาราธนาพระสงฆมาชวยสอน การสงเสรมใหเอกชนชวยจดการศกษา การถายโอนโรงเรยนใหองคกรปกครองสวนทองถน การเกลยครจากโรงเรยนทมครเกน/พอดและหรอขาดนอยกวาไปยงโรงเรยนทขาดครมากกวา ซงขณะนไดเกลยไปแลวมากกวา 20,836 อตรา จงสามารถแกปญหาการขาดแคลนครไปไดในระดบหนง การเกษยณอายราชการของครเปนสาเหตหนงทเปนปญหาทำใหเกดภาวะการขาดแคลนคร จากขอมลการสำรวจขอมลขาราชการครและบคลากรทางการศกษาสายงานการสอนทครบเกษยณอายราชการใน 15 ป (พ.ศ.2556-2570) ของสำนกงาน ก.ค.ศ.พบวา มครเกษยณอาย ทงสน 288,233 คน ดงแสดงในแผนภาพท 6

53-128.indd 60 10/29/15 3:33:37 PM


จากแผนภาพท 6 จะพบวาจำนวนครทเกษยณอายราชการเกนกวา 20,000 คน เรมตงแต ป พ.ศ. 2558 ถงป พ.ศ. 2565 โดย 3 ลำดบแรกทครเกษยณอายราชการคอ ป พ.ศ. 2562 เกษยณอายราชการสงทสด 28,246 คน รองลงมา ป พ.ศ. 2561 จำนวน 27,952 คน และป พ.ศ. 2560 จำนวน 26,505 คน เมอพจารณาจำนวนครทจะเกษยณอายราชการในอก 15 ปขางหนา (พ.ศ. 2556-2570) โดยแยกตามรายสงกด มรายละเอยด ดงน

แผนภาพท 6 จำนวนขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สายการสอนทเกษยณอาย ใน 15 ป (พ.ศ. 2556-2570) ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

จำนวนขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สายงานการสอน ทครบเกษยณอายราชการใน 15 ป (พ.ศ. 2556-2570)

จำนวนครเกษยณอายทงสน 288,233 คน

11,395

2556 2560 2564 2568 2558 2562 2566 2570 2557 2561 2565 2569 2559 2563 2567

16,309

21,348

25,611 26,505

27,952 28,246

26,372

23,133

20,983

18,256

14,944

11,299

8,314 7,566

ขอมล ณ วนท 25 มถนายน 2556 จากระบบทะเบยนประวตขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ระบบ CMSS)

53-128.indd 61 10/29/15 3:33:37 PM


จากแผนภาพท 7 ขาราชการครในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ทจะเกษยณอายราชการใน 15 ปขางหนา (พ.ศ. 2556-2570) จำนวนทงสน 270,332 คน จากจำนวนทงสน 396,251 คน คดเปนรอยละ 68.22 โดยแยกครทจะเกษยณอายตามสาขาวชา มากทสด 5 ลำดบแรกคอ สงคมศกษา 19,248 คน ภาษาไทย 18,534 คน พลศกษา 11,023 คน การบรหารการศกษา 10,844 คน และภาษาองกฤษ 9,807 คนตามลำดบ

แผนภาพท 7 จำนวนครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทจะเกษยณอายราชการใน 15 ปขางหนา (พ.ศ. 2556-2570) ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

จำนวนขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สายงานการสอน ทครบเกษยณอายราชการใน 15 ป (พ.ศ. 2556-2570) สงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน


มจำนวนทงสน 396,251 คน

จะเกษยณอายราชการ ในอก 15 ปขางหนา 270,332 คน

จำนวนครเกษยณอายราชการ สงกด สพฐ. (ขอมลจาก ก.ค.ศ.)

จะเกษยณอายราชการมากทสด 5 อนดบแรก

23,650

คงอยปจจบน จะเกษยณ

สงคม

ศกษา

พลศก

ษา

ภาษา

ไทย

การบ

รหารก

ารศกษ

า

ภาษา

องกฤ

ษ

27,350

13,681 16,275

22,621 19,248 18,534

11,023 10,844 9,807

53-128.indd 62 10/29/15 3:33:38 PM


จากแผนภาพท 8 ขาราชการครในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) ทจะเกษยณอายราชการใน 15 ปขางหนา (พ.ศ. 2556-2570) จำนวนทงสน 9,265 คน จากจำนวนครทงสน 14,984 คน คดเปนรอยละ 61.83 โดยแยกครทจะเกษยณอายตามสาขาวชามากทสด 5 ลำดบแรกคอ การบรหารการศกษา 351 คน การจดการทวไป 257 คน บรหารธรกจ 235 คน ภาษาองกฤษ 230 คน และอตสาหกรรมศลป 192 คน ตามลำดบ

แผนภาพท 8 จำนวนครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ทจะเกษยณอายราชการใน 15 ปขางหนา (พ.ศ. 2556-2570) ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558


สงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา



จะเกษยณอายราชการ ในอก 15 ปขางหนา 9,265 คน

จำนวนครเกษยณอายราชการ สงกด สอศ. (ขอมลจาก ก.ค.ศ.)

515 359 340

415

247 351

257 235 230 192



การบ

รหารก

ารศกษ

า

การจ

ดการท

วไป

ภาษา

องกฤ

ษ

บรหา

รธรก

จ

อตสา

หกรรม

ศลป

53-128.indd 63 10/29/15 3:33:38 PM


จากแผนภาพท 9 ขาราชการครในสงกดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ การศกษาตามอธยาศย (กศน.) ทจะเกษยณอายราชการใน 15 ปขางหนา จำนวนทงสน 919 คน จากจำนวนครทงสน 1,742 คน คดเปนรอยละ 52.76 โดยแยกครทจะเกษยณอายตามสาขาวชามากทสด 5 ลำดบแรกคอ การบรหารการศกษา 96 คน การศกษาผใหญ 46 คน การจดการทวไป 35 คน สงคมศกษา 27 คน และเทคโนโลยทางการศกษา 23 คนตามลำดบ

แผนภาพท 9 จำนวนครสงกดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) ทจะเกษยณอายราชการใน 15 ปขางหนา (พ.ศ. 2556-2570) ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558


สงกดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและศกษาตามอธยาศย



จะเกษยณอายราชการ ในอก 15 ปขางหนา 919 คน

จำนวนครเกษยณอายราชการ สงกด กศน. (ขอมลจาก ก.ค.ศ.)



การบ

รหารก

ารศกษ

า

การจ

ดการท

วไป

การศ

กษาผ

ใหญ

สงคม

ศกษา

เทคโน

โลยทา

งการศ

กษา

197

60 61 46 30

96

46 35 27 23

53-128.indd 64 10/29/15 3:33:38 PM


สรปไดวา ใน 15 ปขางหนา (พ.ศ.2556-2570) จะ มครเกษยณอายราชการทงสน 288,233 คน โดยปทมครเกษยณอายราชการเกนกวา 20,000 คน 3 ลำดบแรกคอใน ป พ.ศ. 2562 สงทสด 28,246 คน รองลงมา ป พ.ศ. 2561 จำนวน 27,952 คน และป พ.ศ. 2560 จำนวน 26,505 คน เมอแยกพจารณาตามรายสงกดของคร พบวา ครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษา- ขนพนฐาน (สพฐ.) มครเกษยณอายรวมทงสน 270,332 คน สาขาวชาทเกษยณมากทสด คอ สงคมศกษา รองลงมาคอ ภาษาไทย พลศกษา การบรหารการศกษา และภาษาองกฤษ ตามลำดบ สำหรบครในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) ทจะเกษยณอายราชการมทงสน 9,265 คน โดยสาขาวชาทจะเกษยณอายมากทสด 5 ลำดบแรกคอ การบรหารการศกษา การจดการทวไป บรหารธรกจ ภาษาองกฤษ และอตสาหกรรมศลป ตามลำดบ ครในสงกดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) เกษยณอายราชการทงสน 919 คน สาขาวชาทจะเกษยณอายมากทสด 5 ลำดบแรกคอ การบรหารการศกษา การศกษาผใหญ การจดการทวไป สงคมศกษา และเทคโนโลยทางการศกษา ตามลำดบ

3.5 ความตองการคร

จากขอมลครทจะเกษยณอายราชการซงไดนำเสนอมาแลวนน จะพบวา จะมครออกจากระบบราชการใน 15 ป ขางหนาจำนวนทงสน 288,233 คน โดยเฉพาะครในสงกดสำนกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานซงมเปนจำนวนทมากกวาสงกดอนๆ และมากทสดในรอบหลายทศวรรษ อยางไรกตามหนวยงานทรบผดชอบจำเปนตองมขอมลความตองการครเพอนำไปกำหนดกรอบทศทางการผลตครมาทดแทน เมอพจารณาในระยะเวลาทใกลเขามาคอใน 6 ปขางหนา (พ.ศ. 2557-2562) จะมภาวะความตองการครในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมากทสด เนองจากในชวง ดงกลาวมครทเกษยณอายมากทสด โดยมจำนวนความตองการครแสดงดงแผนภาพท 10

53-128.indd 65 10/29/15 3:33:38 PM


จากแผนภาพท 10 จะพบวา สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มความตองการครในรอบ 6 ป ขางหนา (พ.ศ. 2557 -2562) จำนวนทงสน 109,245 คน โดยปทตองการครมากทสดเรยงตามลำดบจากมากไปหานอย คอ ป พ.ศ. 2562 จำนวน 24,643 คน รองลงมา ป พ.ศ. 2561 จำนวน 22,999 คน ป พ.ศ. 2560 จำนวน 21,961 คน ป พ.ศ. 2559 จำนวน 17,621 คน ป พ.ศ. 2558 จำนวน 12,111 คน และป พ.ศ. 2557 จำนวน 9,910 คน ตามลำดบ เมอพจารณาจำนวนครทสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มความตองการแยกตามสาขาวชา จะปรากฏผลดงแผนภาพท 11 ดงน

แผนภาพท 10 ความตองการครสงกดคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แยกตามปการศกษา ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

ความตองการครเพอทดแทนครเกษยณอายราชการใน 6 ปขางหนา ปการศกษา 2557-2562 ของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

แยกตามปการศกษา

ความตองการคร สพฐ. แยกตามปการศกษา

ความตองการครทงสน 109,245 คน

9,910

2557 2559 2561 2558 2560 2562

12,111

17,621

21,961 22,999 24,643

53-128.indd 66 10/29/15 3:33:38 PM


จากแผนภาพท 11 แสดงความตองการครของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเพอทดแทนอตราครเกษยณอายราชการใน 6 ปขางหนา (พ.ศ. 2557-2562) จำแนกตามสาขาวชาพบวา สาขาทมความตองการมากทสด 5 ลำดบแรกคอ คณตศาสตร 14,399 คน รองลงมา ภาษาองกฤษ 13,852 คน ภาษาไทย 11,454 คน สงคมศกษา 7,487 คนและ วทยาศาสตรศกษา 7,462 คนตามลำดบ สำหรบความตองการครในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มจำนวนครทตองการใน 6 ปขางหนา (พ.ศ. 2557-2562) มทงสน 1,831 คน แยกเปนความตองการตามสาขาวชา ดงมรายละเอยดตามแผนภาพท 12

แผนภาพท 11 ความตองการครสงกดคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แยกตามสาขาวชา ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

ความตองการครเพอทดแทนครเกษยณอายราชการใน 6 ปขางหนา ปการศกษา 2557-2562 ของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

แยกตามสาขาวชา

ความตองการคร สพฐ. แยกตามสาขาวชา


คณตศ

าสตร

ภาษา

ไทย

วทยา

ศาสต

รศกษ

า

คอมพ

วเตอร

พลศก

ษา

ประถ

มศกษ

า

นาฏศ

ลป

สขศก

ษา

ชววท

ยา

เกษตร

กรรม

คห

กรรม

ศาสต

ร

การเง

น/บญ

ช/ธรก

จ

ภาษา

องกฤ

ษ

สงคม

ศกษา

ปฐมว

ย

ศลปศ

กษา

ดนตร

/ดรย

างคศล

ป จต

วทยา

และก

ารแนะ

แนว

ฟสกส

กา

รงานพ

นฐาน

อาชพ

เคม

บรรณ

ารกษ

อตสา

หกรรม

ศลป

การศ

กษาพ

เศษ

โสตทศ

นศกษ

า

14,399 13,852

11,454

7,487 7,462 6,918 6,160

4,162 3,889 3,695 3,393 2,931 2,831 2,676 2,586 2,411 2,312 2,271 1,446 1,443 1,253 1,137 1,104 1,093 483

53-128.indd 67 10/29/15 3:33:38 PM


จากแผนภาพท 12 แสดงความตองการครของสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาใน 6 ปขางหนา (พ.ศ. 2557-2562) จำแนกตามสาขาวชาพบวา สาขาทมความตองการมากทสด 5 ลำดบแรกคอ ภาษาองกฤษ 184 คน รองลงมา เครองกล 163 คน การจดการทวไป 127 คน คอมพวเตอรศกษา 125 คน และคณตศาสตร 117 คนตามลำดบ สรปความตองการครเพอทดแทนอตราเกษยณอายราชการใน 6 ป ขางหนา (พ.ศ. 2557-2562) ของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มจำนวนทงสน 109,245 คน โดยปการศกษาทมความตองการครมากทสดคอ ปพ.ศ. 2562 จำนวน 24,643 คน รองลงมา ป พ.ศ. 2561 จำนวน 22,999 คน สาขาทมความตองการมากทสด 5 ลำดบแรกคอ คณตศาสตร 14,399 คน รองลงมา ภาษาองกฤษ 13,852 คน ภาษาไทย 11,454 คน สงคมศกษา 7,487 คน และวทยาศาสตรศกษา 7,462 คน ตามลำดบ

แผนภาพท 12 ความตองการครสงกดคณะกรรมการการอาชวศกษา แยกตามสาขาวชา ทมา : สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558

ความตองการครรายสาขาวชาทมในปจจบน สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

ความตองการคร สอศ. แยกตามสาขาวชา


ภาษา

องกฤ

ษ

คณตศ

าสตร

เครอ

งมอก

ล

พลศก

ษา

การต

ลาด

สตวศ

าสตร

คอมพ

วเตอ

รอาร

ต

ศลปก

รรม

การจ

ดการ

ทวไป

ไฟฟา

กำลง

เทคโ

นโลย

คอมพ

วเตอ

ร

อาหา

รและ

โภชน

าการ

เคม

คหกร

รมศา

สตรท

วไป

วทยา

ศาสต

ร (ช

ววทย

า)

เครอ

งกล

อเลก

ทรอน

กส/ไ

ฟฟาส

อสาร

ภาษา

ไทย

เชอม

และป

ระสา

น

สงคม

ศกษา

เพาะ

เลยง

สตวน

ำ/ปร

ะมง

ผาแล

ะเคร

องแต

งกาย

คอมพ

วเตอ

รศกษ

า

วทยา

ศาสต

รทวไ

ป

การโ

รงแร

ม

โยธา

/กอส

ราง

อตสา

หกรร

มการ

ทองเ

ทยว

พชศา

สตร

สถาป

ตยกร

รม

เทคโ

นโลย

อตสา

หกรร

มอาห

าร

เกษต

รศาส

ตร/เก

ษตรศ

กษา

การอ

อกแบ

บตกแ

ตงภา

ยใน

ชางก

ลเกษ

ตร/เก

ษตรก

ลวธา

น

เคมส

งทอ

184 163

127 125

83

28 12

117

63

22 10

116

56

22 9 9 9 9 9

114

50

18

103

45

17 8

100

38 16 7

96

32 13

1

53-128.indd 68 10/29/15 3:33:39 PM


สำหรบสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มความตองการครใน 6 ปขางหนา (พ.ศ. 2557-2562) สาขาภาษาองกฤษมากทสดคอ 184 คน รองลงมา เครองกล 163 คน การจดการทวไป 127 คน คอมพวเตอรศกษา 125 คน และคณตศาสตร 117 คนตามลำดบ

3.6 ปญหาระบบการบรหารงานบคคลของคร

การบรหารงานบคคล เปนงานสำคญทมงสงเสรมใหครและบคลากรทางการศกษาสามารถปฏบตงานตามภารกจไดอยางเตมประสทธภาพ มจตสำนกในการปฏบตภารกจทรบผดชอบ เกดผลสำเรจโดยยดมนในระเบยบ วนย จรรยาบรรณ ตามมาตรฐานแหงวชาชพ ไดรบการยกยองเชดชเกยรต มความมนคงและความกาวหนาในวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาและการยกระดบคณภาพของผเรยนเปนสำคญ ในชวงระยะเวลาทผานมา งานบรหารงานบคคลประสบปญหามากมาย แมพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม(ฉบบท2) พ.ศ. 2545 จะกำหนดแนวทางไวใน มาตรา 54 ใหมองคกรกลางบรหารงานบคคลของขาราชการคร โดยใหครและบคลากรทางการศกษาทงของหนวยงานทางการศกษาในระดบสถานศกษาของรฐและระดบเขตพนทการศกษา เปนขาราชการ ในสงกดองคกรกลางบรหารงานบคคลของขาราชการคร โดยยดหลกการกระจายอำนาจการบรหารงาน บคคลสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ทงนใหเปนไปตามทกฎหมายกำหนด จะตองมกฎหมายอกฉบบหนงจดระเบยบและองคกรกลางบรหารของบคลากรคร และบคลากรทางการศกษา สำหรบครและบคลากรทางการศกษาของสถานศกษาและหนวยงานของรฐระดบเขตพนทการศกษา และใหยดหลกการกระจายอำนาจการบรหาร ซงหมายความวา ใหหนวยงานระดบเขตพนท และสถานศกษาสามารถบรหารงานบคลากรของตนเองตามกฎระเบยบทองคกรบรหารสวนกลางจะกำหนด และ มาตรา 55 ใหมกฎหมายวาดวยเงนเดอน คาตอบแทน สวสดการและสทธประโยชนเกอกลอน สำหรบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา เพอใหมรายไดทเพยงพอและเหมาะสมกบฐานะทางสงคมและวชาชพ ใหมกองทนสงเสรมคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอจดสรรเปนเงนอดหนนงานรเรมสรางสรรค ผลงานดเดน และเปนรางวลเชดชเกยรตคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ทงน ใหเปนไปตามทกำหนดในกฎกระทรวง แตในระยะเวลาทผานมากวา 10 ป การศกษาของไทยยงอยหางไกลในเรองระบบ การกระจายอำนาจทยงไมมความชดเจน การบรหารงานบคคลสวนใหญยงคงถกรวบไวทหนวยงานสวนกลาง ระบบกองทนสงเสรมคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษายงไมมการจดตงขนตาม พระราชบญญตการศกษาแหงชาต สงผลใหเกดปญหาทตามมาหลายประการ จากการรวบรวม ความคดเหนจากทประชมคณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร และความคดเหนของ

53-128.indd 69 10/29/15 3:33:39 PM


สรวาท ทองบ (2558) ซงไดกลาวถงปญหาระบบการบรหารงานบคคลพบวามประเดนทซบซอนและหลากหลายมต สรปได ดงน 1. การกำหนดอตรากำลง มาตรฐานกำหนดตำแหนงครและบคลากรทางการศกษา ยงขาดความชดเจน ทำใหการจดสรรอตราตำแหนงคร และบคลากรทางการศกษาในบางพนทไมเพยงพอเชน พนทชนบทหางไกล ขณะเดยวกนมครทมตวตนกระจกตวลนในบางพนท เชน โรงเรยนใน เขตเมอง ทงมาชวยราชการ หรอยายตดตามคสมรส ทำใหเกดความไมเปนธรรม และขาดความเหมาะสม ทงนมการวเคราะหสาเหตของปญหาสวนหนงมาจากสตรการคำนวณอตรากำลงครทใชอยในปจจบน ขาดความเหมาะสม เพราะใชเกณฑเดยวกนทงประเทศและใชกบโรงเรยนทกขนาด ทกประเภท นอกจากน การคนอตราครทวางมความลาชา มการปลอยวางเวนไวนานนบป หนวยงานทรบผดชอบการบรหารงานบคคลขาดขอมลหลายประเภท เชน ขอมลครเกษยณอายในแตละสาขาในแตละป ขอมลความตองการครในอนาคต ทำใหการวางแผนกำหนดอตรากำลงมปญหา นอกจากน มความไมเปนธรรมสำหรบครอตราจาง ครพนกงานราชการ และครจางอน ๆ เพราะขาดความมนคงในชวตการทำงาน ทงทมภาระงานสอนประจำเหมอนครประจำการอนๆ 2. การสอบบรรจคดเลอกเขารบราชการคร ทผานมามกปรากฏเปนขาวผานสอมวลชน ทกครงทมการสอบบรรจเพอคดเลอกคร ปรากฏการณทเปนปญหาไดแก เครองมอ (ขอสอบ) ขาดคณภาพและมาตรฐาน ขอสอบทใชสอบคดเลอกมคำตอบทถกตองมากกวา 1 ขอ หรอบางขอไมม คำตอบทถกตอง วธการสอบคดเลอกมการปรบเปลยนตลอดเวลา เชน เปลยนผออกขอสอบทกครง ทำใหขาดการพฒนาแนวทางทตอเนอง เปนการลองผดลองถก ทำใหขาดมาตรฐานการคดคนเขาสระบบ ผรบผดชอบดำเนนการสอบมการเปลยนแปลงทกครง และทสำคญมการทจรต โกงการสอบ ทกขนตอนและเปนขาวทางสอมวลชนทกครงทมการสอบ และสวนใหญไมสามารถลงโทษผกระทำความผดได 3. การทดลองปฏบตราชการ 2 ปของครทเรมเขาสวชาชพขาดมาตรฐานในการดำเนนงาน ครทเขาสวชาชพบางสวน ตองปฏบตงานตามยถากรรม ขาดระบบพเลยงผชแนะทด และทผานมา ครทกคนจะผานการประเมนรอยละ 100 แทบจะไมพบผลการประเมน “ไมผาน” ซงเปนตวบงชวา การประเมนผลการทดลองปฏบตราชการยงไรประสทธภาพไมไดมาตรฐาน 4. การพฒนาครประจำการยงไมเชอมโยงคณภาพนกเรยนและวทยฐานะทไดรบ ครทม วทยฐานะสงไมสามารถการนตในเรองคณภาพผเรยนทอยในความรบผดชอบได 5. ระบบบญชเงนเดอน/คาจาง มความเหลอมลำระหวางขาราชการคร และพนกงานราชการ ครอตราจาง ฯลฯ มครจำนวนมากปฏบตงานในลกษณะอตราจางเปนเวลานานหลายป แตไมมการเลอนเงนเดอนในแตละป แตตองปฏบตงานเตมทเหมอนครประจำการ ทำใหขาดขวญกำลงใจและขาดความเปนธรรม ตำแหนงครอตราจางประเภทนควรมเพยงชวคราว 2-3 ป หากม

53-128.indd 70 10/29/15 3:33:39 PM


ภาระงานทถาวรควรกำหนดใหเปนตำแหนงขาราชการคร ซงจะมความมนคงในชวตครในฐานะ ผประกอบวชาชพชนสง 6. ระบบการเสรมสรางขวญกำลงใจในการปฏบตงาน ระบบปจจบน ไมสงเสรมการทำหนาทใหเกดประสทธภาพการทำงานเพมขน โดยเฉพาะการนำผลสมฤทธทางการเรยน (O-NET) ทวดบางพฤตกรรม มาตดสนชขาด คาดโทษคร ในการเลอน ยาย แตงตง ซงเปนการไมเหมาะสม ทำให คร ผบรหารสถานศกษาเกดความเครยด 7. ระบบวทยฐานะ หลกเกณฑและวธการประเมนเพอใหมวทยฐานะยงไมเหมาะสมกบภาระหนาท และมกมขาวการจางทำผลงานเพอเลอนวทยฐานะ รวมทงการใหสนบนผตรวจผลงาน มการเรยกรบคาดำเนนการ (นายหนา) จากตนสงกดในระดบเขตพนทการศกษา วธการนำรางวลทครหรอนกเรยนไดรบในระดบตางๆมาขอเลอนวทยฐานะของคร สงผลกระทบตอการทงหองเรยน และครททงนกเรยนสวนใหญไปทำงานเพอไลลารางวล และนำมาขอเลอนวทยฐานะ และวทยฐานะทครไดรบไมสะทอนคณภาพไปยงผเรยน 8. ระบบการยาย/โอน/เลอน/แตงตงคร ยงคงมขาวการใชเงนเพอเลอน แตงตง โยกยาย เกดระบบอปถมภหรอพวกพองในการใหผลประโยชน เรยกรบสนบน เรยกรบเงนจากคร ระบบ การแตงตงโยกยายขาดความโปรงใส ไมบรสทธและไมมธรรมาภบาล 9. การเขาสตำแหนงผบรหารทกระดบ (ระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษา) ใชระบบการทดสอบดวยขอสอบแบบเลอกตอบ วดเพยงความรความจำ ทำใหไดผบรหารทขาดประสบการณและขาดภาวะผนำ โดยเฉพาะการเปนผนำทางวชาการ ผบรหารทผานการสอบเหลานหลายคนไมมประสบการณดานการเรยนการสอน หรอมกนอย ขาดการตกผลกประสบการณดาน การศกษา เมอมาทำหนาทบรหารการศกษาจงขาดวฒภาวะและขาดทกษะทจำเปนในการปฏบตงานในทกดาน 10. ขาราชการครถกบงคบบญชาโดยขาราชการอน (ขาราชการพลเรอน) ตำแหนง การบงคบบญชาขาราชการครสงสดเปนไดเพยงผอำนวยการเขตพนทการศกษาเทานน สวนผบรหารทเปนผบงคบบญชาสงสดของขาราชการคร เปนขาราชการพลเรอน บางทานขาดประสบการณดานการศกษา ไมเขาใจสภาวการณทางการศกษาเชงพนท เปรยบเสมอนแมทพไมเคยผานศกสงคราม ในสนามรบแตตองมาบญการรบในสมรภมจรง จงขาดความรทลกซงในปญหาตางๆ จงยากทจะ แกปญหาของคร ผบรหารและสถานศกษาได 11. การสรรหาผแทนครเขาสการเปน ก.ค.ศ./อ.ก.ค.ศ. กลายเปนแหลงหาผลประโยชนจากครในเรองการโยกยาย เลอนตำแหนง การสรรหาผแทนของครแตละครงเกดปรากฏการณ ซอเสยง การแลกเปลยนผลประโยชนหรอการสญญาวาจะให ทำใหขาดธรรมาภบาลในวงวชาชพคร ระบบสรรหามการใชระบบอปถมภ คำนงถงพวกพอง และซอตำแหนง เกดการเรยกรบผลประโยชน

53-128.indd 71 10/29/15 3:33:39 PM


ผทตองการเปนผแทนครในหลายพนทมการลงทนซอเสยงทมมลคาสงมาก เพอใหครเลอกตนเขาสตำแหนง และเมอไดรบการเลอกเขาสตำแหนงแลว คนกลมนจะเขาไปแสวงหาผลประโยชน เชน ทจรต เรยกรบเงนจากคร เกดปรากฏการณทวงการครเรยกวา “ครกนคร” สรางความเสอมเสยตอวชาชพ 12. การแกปญหาหนสนคร ยงขาดศกยภาพไมสามารถลดหนครไดจรง และการเรยกรองเรองครเปนหน สงผลเสยตอภาพลกษณของวชาชพครมาก เรองหนสนครกลายเปนปญหาเรอรงของรฐบาลทกยคสมย 13. ขาราชการพลเรอน ทเปนบคลากรทางการศกษาอนตามมาตรา 38 ค. (2) (ขาราชการในสำนกงานเขตพนทการศกษาและสำนกงานสวนกลางในกระทรวง) มความเหลอมลำ ลกลน เสยโอกาสแมจะอยภายใตกระทรวงศกษาธการเหมอนกน แตเปนขาราชการพลเรอน ไมไดเปนขาราชการคร ขาราชการเหลานขาดประสบการณและความรทลกซงในการทำงานในสถานศกษา แตตองทำหนาทวางแผน อำนวยการใหคนททำงานในสถานศกษา ควรใหขาราชการเหลานปรบเปนขาราชการครทงกระทรวง และควรเสรมสรางประสบการณ ใหโอกาสไปทำหนาทในสถานศกษาในบางชวงเวลาตามความเหมาะสม เพอจะไดเรยนรปญหานำมาวางแผนการศกษาของชาตไดอยางถกทศทาง และควรสงเสรมใหมโอกาสกาวหนาในเสนทางวชาชพเชนเดยวกบขาราชการคร

53-128.indd 72 10/29/15 3:33:39 PM


4

สถานภาพการพฒนาคร

“คณภาพการศกษาจะไมสงไปกวาคณภาพคร” นคอวรรคทองสำคญทองคกรเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD : Organization for Economic and Co-operation Development) ไดขอสรปจากการศกษาระบบโรงเรยนคณภาพระดบโลก และพบวา ปจจยสำคญในการยกระดบคณภาพการศกษาคอ “ครทมคณภาพ” (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2555) ซงมขอสรปทสอดคลองกนของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทยทกลาววา “การปฏรปคณภาพการศกษาจะเปนไปไมไดเลยหากปราศจากการยกระดบคณภาพครซงถอวาเปนองคประกอบสำคญทสดอยางหนงในระบบการศกษา” (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2556) การทจะไดครทมคณภาพ มปจจยทสำคญ 4 ประการ คอ 1) การดงดดคนเกงและคดเลอกคนเขาสสายอาชพคร (attraction and recruitment) 2) การเตรยมความพรอมกอนทจะเขาสการเปนคร (preparation) 3) การพฒนาและยกระดบความรและสมรรถนะของครอยางตอเนอง (continuous learning) และ 4) การรกษาคนเกงไวในสายอาชพคร (retention) (McKinsey 2007 และ Darling-Hammond และ Rothman 2011, อางถงในสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2556) การพฒนาและยกระดบความรและสมรรถนะของครอยางตอเนอง ถอเปนประเดนสำคญเพราะความรของคร และสมรรถนะดานการสอนของคร จะนำไปสผลการเรยนรของนกเรยนตามทสงคมคาดหวง ระบบการศกษาทมคณภาพ เชน ประเทศฟนแลนด สงคโปร หรอญปน ใหความสำคญกบการฝกอบรมและการเรยนรอยางตอเนองหลงเขาสอาชพคร โดยเปนการเรยนรเชงปฏบตจรงและเรยนรการปรบใชความรและทกษะใหเหมาะสมกบสถานการณการสอนจรง การฝกอบรมและ การเรยนรอยางตอเนองหลงเขาสอาชพมความสำคญมากขนเรอยๆ ในสถานการณทโลกกำลงเปลยนแปลงเมอเขาสยคสมยใหม ซงคาดหวงสมรรถนะทพงประสงคใหมของผเรยน ครผสอนจำเปนตองปรบเปลยนความรและวธการจดการเรยนการสอนแบบเดมใหสอดคลองกบสมรรถนะ ทพงประสงคใหมดวย (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2556)

53-128.indd 73 10/29/15 3:33:39 PM


ในบทนจะขอนำเสนอรายงานสถานภาพการพฒนาครเพอยกระดบคณภาพครในประเทศไทย โดยนำเสนอประเดนนโยบายดานการพฒนาครของรฐบาล หนวยงานทรบผดชอบการพฒนาครระบบการฝกอบรมพฒนาครและการเรยนรเมอเขาสอาชพคร สภาพปจจบนและปญหาของการฝกอบรมพฒนาคร และแนวปฏบตทดในตางประเทศ โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

4.1 นโยบายดานการพฒนาครของรฐบาล

เมอพจารณานโยบายดานการศกษาของรฐบาล 3 ชดทผานมาโดยเฉพาะนโยบายดาน การพฒนาคร พบวา ทกรฐบาลมนโยบายตองการยกระดบคณภาพคร ดงน รฐบาล

นายอภสทธ เวชชาชวะ

จดระบบการศกษาและฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพครอยางตอเนอง

รฐบาล นางสาวยงลกษณ ชนวตร

พฒนาคร อาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอใหไดครด ครเกง มคณธรรม มคณภาพ และมวทยฐานะสงขน

รฐบาล พลเอกประยทธ จนทรโอชา

พฒนาระบบการผลตและพฒนาครทมคณภาพและมจตวญญาณของความเปนคร เนนครผสอนใหมวฒตรงตามวชาทสอนนำเทคโนโลย- สารสนเทศและเครองมอทเหมาะสม มาใชในการเรยนการสอน

อยางไรกตาม สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย(2556) ไดกลาวถงนโยบายดาน การพฒนาครสรปไดวา ทผานมา การถกเถยงนโยบายครไทยมกเปนเรองการแกไขปญหาการขาดแคลน คร การดงดดคนเกงเขาเรยนคร การจางครอตราจางเพอลดภาระงานของครประจำการ การผลตครพนธใหม และการเพมคาตอบแทนใหครประจำการ แตการถกเถยงในเรองนโยบายดานการพฒนาคร การฝกอบรมครอยางตอเนองเพอเพมสมรรถนะครกลบมการถกเถยงกนคอนขางนอย ทงทมความสำคญตอการยกระดบคณภาพของคร การผลกดนใหนโยบายการพฒนาครใหสามารถปฏบตไดจรง ผเกยวของตองใหความสำคญและเชอวา ครเปนผเรยนทตองเรยนรและพฒนาตนเองตลอดเวลา และตองไดรบการสงเสรมใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง ครจำเปนตองไดรบการพฒนาอยางทวถงทกป โดยมระบบการพฒนาทม การออกแบบอยางดและเปนระบบ การพฒนาตองกระทำอยางตอเนองตามระยะเวลาทเหมาะสม จนเกดสมรรถนะทเพยงพอตอการปฏบตงานดานการเรยนการสอนทสงผลตอคณภาพผเรยน

53-128.indd 74 10/29/15 3:33:39 PM


4.2 หนวยงานทรบผดชอบการพฒนาคร

ในชวง 1 ทศวรรษทผานมา การพฒนาครและบคลากรทางการศกษามหลายหนวยงานดำเนนการ ทงการพฒนาโดยหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของกบการพฒนาและควบคมมาตรฐานวชาชพ พฒนาวชาชพ สถาบนอดมศกษา และหนวยงานภาคเอกชน เชน สำนกพมพตาง ๆ ซงมการพฒนาทงในลกษณะการจดพมพเผยแพรเอกสารใหศกษาดวยตนเอง จดอบรมเพอใหความร จดอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนาการเรยนการสอน จดอบรมทมงเพอใหครจดทำผลงานเพอเลอนวทยฐานะและความกาวหนาในวชาชพ สำหรบหนวยงานทงในและนอกกระทรวงศกษาธการท ดำเนนการพฒนาคร ประกอบดวย

1) สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 1.1) สำนกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) มหนาทในการพฒนาครเพอเตรยมเขาสตำแหนง การพฒนาครบรรจใหมโดย ก.ค.ศ. จดทำหลกสตรการพฒนาใหเขตพนทการศกษาดำเนนการอบรมพฒนา การมหรอเลอนวทยฐานะ การธำรงรกษาสภาพวทยฐานะ และการพฒนาดานอน ๆ 1.2) สถาบนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา (สคบศ.) เปน หนวยงานกลางในการประสานงาน การพฒนาครและบคลากรทางการศกษา 1.3) สำนกงานเลขาธการครสภา มหนาทพฒนาครในการควบคม กำกบ ออกใบอนญาตประกอบวชาชพ มาตรฐานวชาชพ จรรยาบรรณวชาชพ และการธำรงรกษาสถานภาพของผมใบอนญาตประกอบวชาชพ 1.4) สำนกงานสงเสรมสวสดการและสวสดภาพครและบคลากรทางการศกษา (สกสค.) พฒนาครดานสวสดการ สวสดภาพ และการพฒนาคณภาพชวตคร การเพมศกยภาพของครในดานอนๆ

2) หนวยงานตนสงกดของคร ประกอบดวย สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) สำนกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน(สช.) สำนกงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย(กศน.) กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กรงเทพมหานครและเมองพทยา ดำเนนการพฒนาครตามนโยบายและโครงการหรอกจกรรมทกำหนดขน โดยสวนใหญจะเปนการ เผยแพรนวตกรรม เทคนควธใหม ๆ การเพมพนศกยภาพเพอใหครมสมรรถนะตามทตองการในแตละดานแตละเรองตามนโยบายของหนวยงาน 3) สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ดำเนนการพฒนาครเพอพฒนาสมรรถนะการสอนคณตศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยความรวมมอของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและหนวยงานทมสถานศกษาในสงกดอนๆ

53-128.indd 75 10/29/15 3:33:39 PM


4) สถาบนอดมศกษาของรฐ จดหลกสตรการพฒนาครในรปแบบตาง ๆ การศกษาตอเพอการเพมวฒหรอปรบวฒ การอบรมระยะสน การอบรมเชงปฏบตการตามความสนใจของครและ สถานศกษา 5) สถาบนวชาการภาคเอกชน จดโครงการพฒนาคร ประกอบการใชสอหรอนวตกรรม ทผลตขน และเพมพนศกยภาพหรอสมรรถนะอนของครตามความสนใจ 6) สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา เปนหนวยงานระดบชาตทำหนาทเสนอนโยบาย แผน และมาตรฐานการศกษาในทกระดบและประเภทการศกษา โดยกำหนดนโยบาย แผน และยทธศาสตรในเรองการผลตและพฒนาคร โดยบรรจไวในแผนการศกษาแหงชาต ซงเปนแผนระยะยาว (10 ป) ทกฉบบ แผนพฒนาการศกษาแหงชาต แผน 5 ป รวมทงจดทำหลกการและวธการปฏรป การฝกหดคร พฒนาคร และบคลากรทางการศกษา การวจยรปแบบการพฒนาคร

4.3 ระบบและรปแบบการพฒนาคร

การพฒนาคร มประเดนทตองใหความสำคญ 2 สวน คอ ประการแรก การเปดโอกาสใหครทกคน สามารถเขาถงระบบการพฒนาอยางทวถง และประการทสอง รปแบบการพฒนาทหลากหลาย ตรงตามความตองการของคร มประสทธภาพและประสทธผล สามารถพฒนาสมรรถภาพใหเกดขนในตวคร ครทผานการพฒนามสมรรถนะตรงตามความตองการในการนำไปใชจดการเรยนการสอนไดอยางแทจรง ระบบการพฒนาครไทยของหนวยงานตางๆ ในปจจบน ยงคงมลกษณะตางคนตางทำ ถงแมจะมสถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา ซงเปนหนวยงานกลางทจะเชอมประสานงานดานการพฒนาคร แตยงขาดประสทธภาพในการบรหารจดการ และการประสานงานระหวางหนวยงาน เนองจากสถาบนดงกลาว เปนองคกรขนาดเลกเทยบเทาสำนกหนงเทานน จงไมมอำนาจ หรอพลงทเพยงพอทจะประสานการดำเนนงานดานการพฒนาครของหนวยงานอน องคกร จงขาดภาวะผนำในดานการกำหนดทศทางและนโยบายการพฒนาครในภาพรวมของประเทศ การทำงานจงทำไดเพยงการจดฝกอบรมใหกบกลมเปาหมายขนาดเลก หรอทำเฉพาะเรอง กอปรกบหนวยงานนมพนฐานมาจากการเปนสถาบนพฒนาผบรหารการศกษา จงมองคความรและเชยวชาญเฉพาะเรองดงกลาว สวนการวางแผน ทศทาง นโยบายดานการพฒนาครในภาพรวม ยงขาดความรวมมอจากหนวยงานผใชคร เนองจากหนวยงานผใชครมงบประมาณเปนของตนเอง จงจดอบรมพฒนาครในสงกดดวยตนเอง ดงนนจงเกดปรากฏการณตางคนตางทำ ขาดการวางแผน ขาดการกำหนดทศทาง และขาดขอมลการพฒนาครในภาพรวม การพฒนาครจงเกดความซำซอน ขาดประสทธภาพ

53-128.indd 76 10/29/15 3:33:39 PM


ทผานมาหนวยงานผใชครจะจดเตรยมงบประมาณเพอการพฒนาครไมชดเจนในรายละเอยด กลาวคอการจดงบประมาณองแอบกบโครงการอนๆ แตมกจกรรมการอบรมพฒนาครแฝงอยภายในโครงการ เชน โครงการยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนรายวชา จะมกจกรรมหลากหลายทงการวจย ผลตสอ ฯลฯ และในกจกรรมเหลานน มการฝกอบรมพฒนาครแฝงอยดวย และกจกรรมพฒนาครมกจะจดในชวงปลายปงบประมาณราวเดอนสงหาคม-กนยายนของทกป หนวยงานเหลานจะสงการใหครในสงกดมาเขารบการอบรมเพอใหสามารถใชงบประมาณใหทนกบปงบประมาณ ซงมหลายโครงการททำพรอมกน หรอตดตอกน แมจะเปนหนวยงานเดยวกนแตมผรบผดชอบหลายคน แตตางคน ตางทำ ขาดการประสานงาน จงเกดปรากฏการณครจำนวนมากทงหองเรยนไปเขาอบรมตามโรงแรมในเมองในชวงเวลาดงกลาว ระบบการอบรมของหนวยงานทางการศกษาทเปนหนวยงานตนสงกดของคร สวนใหญดำเนนงานโดยสวนกลางเพราะเปนผควบคมงบประมาณทงหมดในการอบรมพฒนาคร ขาดการกระจายอำนาจและงบประมาณไปยงเขตพนทการศกษา หรอหนวยงานในภมภาค การพฒนาครจะอยในความรบผดชอบของกลมคนไมมากนก ดงนนการวางแผน การออกแบบหลกสตรการพฒนาคร การหาความตองการจำเปนในการพฒนาคร และกระบวนการอนๆ ทเกยวของกบการพฒนาคร จงถกกำหนดโดยหนวยงานในสวนกลางและกลมคนในวงจำกด มบางครงไดมการกระจายการพฒนาครไปใหเขตพนทการศกษารบผดชอบ แตยงมการกำกบแนวทาง วธการพฒนารวมทงวทยากร และการใชงบประมาณ โดยใหเขตพนทการศกษาดำเนนการตามทสวนกลางกำหนด เขตพนทการศกษาจงขาดอสระทจะดำเนนการใหเปนไปตามความตองการและความจำเปนของแตละพนท การพฒนาครจงขาดกระบวนการมสวนรวม และเปนการผกขาดการดำเนนงานโดยสวนกลาง สำหรบการลงทนเพอการพฒนาครของแตละหนวยงาน สถาบนการวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2556) ไดระบวา ยงเปนการลงทนทไมมากนก เชน ในปงบประมาณ 2554 สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มงบประมาณเพอการพฒนาครประมาณ 2.2 พนลานบาท หรอคดเปนรอยละ 0.8 ของคาใชจายจรงทงหมด ซงงบประมาณเพอการพฒนาครมกระจดกระจายอยในหลายโครงการ แตมงบประมาณเพอการพฒนาครทจดไวอยางเปนระบบคอโครงการยกระดบคณภาพครทงระบบ มงบประมาณ 1.2 พนลานบาท หรอประมาณกวารอยละ 50 ของคาใชจายการอบรมพฒนาทงหมด สวนสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ในปงบประมาณ 2558 มโครงการพฒนาบคลากรของหนวยงานทหลากหลายประมาณ 40 โครงการ งบประมาณในภาพรวม กวา 140 ลานบาท ในจำนวนน เปนงบพฒนาครประจำการจำนวน 79,136,000 บาท มเปาหมายพฒนาครประจำการ 5,793 คนและยงมโครงการอนๆ เชน การพฒนาผบรหารสถานศกษา การพฒนาครฝกในสถานประกอบการ การยกระดบขดความสามารถผบรหาร คร บคลากรทางการศกษาและขาราชการพลเรอนสมาตรฐานสากล การพฒนาตามนโยบายและความจำเปนในพนท การพฒนา

53-128.indd 77 10/29/15 3:33:39 PM


ขาราชการพลเรอน มเปาหมายการพฒนารวมทงสน 8,147 คน(เอกสารงบประมาณสำนกงาน คณะกรรมการการอาชวศกษา ปงบประมาณ 2558 โครงการผลต พฒนา เสรมสรางคณภาพชวตคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา สำนกพฒนาสมรรถนะครและบคลากรทางการศกษา) จากจำนวนคร บคลากรทางการศกษาทมอยทงสนกวา 25,000 คน ซงเปนจำนวนบคลากรทเขาถงการอบรมพฒนาทคอนขางตำ ถอเปนการลงทนเพอการพฒนาบคลากรทยงอยในวงจำกด รปแบบการอบรมพฒนาครของหนวยงานทางการศกษาในทนขอกลาวถงหนวยงานหลกทมครจำนวนมาก คอ สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ซงมการพฒนาครหลากหลาย รปแบบ รปแบบหลกๆ 4 ลกษณะทไดมการดำเนนการในระยะทผานมา ไดแก 1) การใหทน การศกษาสำหรบครเพอศกษาตอในระดบปรญญาโท 2) การอบรมเชงปฏบตการ มการอบรมทง ผบรหารและครประจำการ 3) กจกรรมการแลกเปลยนรรวมกนหลงการอบรมครประจำการ และ 4) การอบรมทางออนไลน ลกษณะการพฒนาครของสพฐ.มการจดกลมเพอการพฒนา โดยเรมตนดวยการทดสอบความรครตามกลมสาระการเรยนรทครสอน การประเมนสมรรถนะหลก (การมง ผลสมฤทธการพฒนาตนเอง การทำงานเปนทมและการบรการทด) การประเมนสมรรถนะประจำ สายงาน (เทคนคการสอน การออกแบบการเรยนร และจตวญญาณความเปนคร) จากนนนำผลการทดสอบมาจดกลมแบงครออกเปน 3 กลม คอ กลมสง (Master Teacher) กลมกลางและกลมตน เพอออกแบบกจกรรมการอบรมใหเหมาะสมกบระดบความรและสมรรถนะของคร ไดแก การใหทนการศกษาระดบปรญญาโทกบครกลมสง การอบรมเชงปฏบตการแยกกลมอบรมระหวางกลมสง กลมกลางและกลมตน โดยกลมสงจะไดรบการพฒนาแบบเขมขน เพอเปนแกนนำในการดำเนนการจดกจกรรมการแลกเปลยนเรยนรรวมกบครกลมกลางและกลมตำ เพอตองการใหเกดการสรางเครอขายการแลกเปลยนเรยนรทตอเนอง การใหทนการศกษาระดบปรญญาโท และการอบรมเชงปฏบตการและตอเนองดวยกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร ดำเนนการไดในวงจำกดเมอเปรยบเทยบกบจำนวนครทสพฐ.มอย ดงนนจงมกจกรรมการอบรมแบบออนไลน ซงเปดโอกาสใหครเขารวมไดจำนวนมาก และมหลกสตรการอบรมหลายหลกสตร (ปการศกษา 2553 ม 35 หลกสตร ปการศกษา 2554 ม 75 หลกสตร) สำหรบการลงทนเพอการพฒนาครของสพฐ. พบวา การใหทนศกษาตอในระดบปรญญาโทมมลคาการลงทนสงทสดทคนละ 50,000 บาท สวนการอบรมเชงปฏบตการมมลคาการลงทนสงรองลงมา โดยผบรหารมคาใชจายตอคนท 9,000 บาท ครกลมสง ซงตองพฒนาอยางเขมขนในปแรกมคาใชจายในปแรก 5,000 บาทตอคน (ครกลมสงคณตศาสตรและวทยาศาสตร มคาใชจายตอคนท 15,000 บาท) ครกลมกลางและกลมตน มคาใชจาย 3,000 บาทตอคน และกจกรรมการแลกเปลยนมคาใชจาย 700 บาทตอคน สวนการอบรมทางออนไลนมคาใชจายตำทสด เพยง 120 บาทตอคน (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, 2556)

53-128.indd 78 10/29/15 3:33:40 PM


สำหรบปญหาการพฒนาครของสพฐ.ทผานโครงการพฒนาครทงระบบ พบวา มปญหา หลายประการ เชน การแบงกลมคร จากผลการทดสอบและประเมนสมรรถนะครกลมเดยวกนแตอยตางพนท พบปญหาทแตกตางกน เชน ครในโรงเรยนทมขนาดไมเทากน โรงเรยนขนาดเลกตองสอนคละชน บรบทจะแตกตางจากโรงเรยนขนาดอนๆ ตองการอบรมเพอใหสามารถสอนไดหลายวชาและหลายระดบชน เปนตน การพฒนาโดยนำผลคะแนนประเมนมาจดกลมโดยขาดการคำนงถงความเปนจรง ของครแตละคน จงไมสามารถพฒนาไดตรงตามความตองการทแทจรงของคร ประกอบกบการประเมน เพอจดกลมไมไดรบการยอมรบจากคร เพราะในการประเมนครยงขาดแรงจงใจในการประเมน ทำใหผลการประเมนไมเปนไปตามความเปนจรง อกทงการวดความรไมสอดคลองกบสภาพการทำงานทแทจรง ของคร การจดกลมครจงขาดความนาเชอถอ นอกจากนในกระบวนการฝกอบรม เนอหาและกจกรรมยงไมตรงกบปญหาและความตองการทแทจรงของคร คณภาพการอบรมในแตละพนทมมาตรฐาน ทไมเทาเทยมกน มความแตกตางของผจดการอบรม และสถาบนอดมศกษาทรบผดชอบกระบวนการอบรม เพราะบางแหงเนนเฉพาะการบรรยายใหความรเปนหลกเทานน บางแหงมทงการบรรยายและฝกปฏบต นอกจากนในโครงการดงกลาว ขาดระบบการตดตามชวยเหลอครหลงการอบรม ขาดการตดตามประเมนผล และการสนบสนนใหครนำความรทไดจากการอบรมปใชจรงในหองเรยน สถาบนอดมศกษาทรบผดชอบการอบรมไมไดมกจกรรมการตดตามผลอยางตอเนอง และกจกรรมการแลกเปลยน เรยนรไมไดชวยกระตนการเรยนรทตอเนองทโรงเรยน การแลกเปลยนเรยนรมการจำกดเฉพาะความรทรบการอบรมจากสถาบนอดมศกษา ไมไดเปดกวางในการแลกเปลยนวธการจดการเรยนการสอน ในสภาพจรงของหองเรยน และบางพนทไมมกจกรรมแลกเปลยนการเรยนรเลยหลงจากการอบรม เชงปฏบตการ สำหรบการอบรมแบบออนไลนของสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แมจะมตนทนในการดำเนนการตำ แตกประสบปญหาคอนขางมาก เชน เนอหาวชาไมสอดคลองกบชอวชา และไมสอดคลองกบความตองการของครทแทจรง สวนใหญมความเปนนามธรรม ยากแกการนำไปปฏบต ระบบออนไลนมปญหาเมอมครเขาใชในปรมาณมาก และครบางทานทมอายมาก ไมไดอบรมดวยตนเองเพราะมขอจำกดในการใชสอออนไลน บางทานมอบใหบคคลอนเขารบการอบรมในชอของตนเอง เปนตน สำหรบรปแบบการพฒนาครในภาพรวมของประเทศ สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550) ไดสรปรปแบบการพฒนาครทหนวยงานทางการศกษาตางๆ นยมปฏบตกนมาก ดงน 1. การสงครไปเขารวมประชม อบรม สมมนาตามทหนวยงานตางๆ จดขน 2. การไปศกษาดงาน การจดอบรมสมมนาในโรงเรยนโดยเชญวทยากรภายนอกมาใหความร 3. การสงครไปศกษาตอในระดบทสงขน 4. การนเทศภายใน 5. การทำวจยในชนเรยน

53-128.indd 79 10/29/15 3:33:40 PM


6. การมอบหมายใหครอานหนงสอเกยวกบการปฏรปการเรยนรและงานทเกยวของกบคร 7. การเรยนรจากการปฏบตโดยหมนเวยนครใหปฏบตงานในหลายหนาท 8. การจดทมงานเพอเรยนรและปฏบตงานรวมกน 9. การนำโครงการตางๆ จากภายนอกเขามาดำเนนการภายในโรงเรยนเพอกระตนการทำงานของครภายในโรงเรยน 10. การสนบสนนครใหทำผลงานทางวชาการเพอเลอนวทยฐานะและขอรบรางวลจากหนวยงานตาง ๆ 11. การสงครไปเปนวทยากรในโอกาสตางๆ 12. การเขารวมโครงการตางๆ ทงระดบประเทศและระดบภมภาคเพอกระตนใหครตนตวพฒนาตนเอง เปนตน

สภาพการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทจดโดยหนวยงานตางๆ พบวา ในรอบปหนงๆ ครไดรบการพฒนาคอนขางมาก แตไมมความชดเจนวาไดมการตดตามและประเมนผล ภายหลงการอบรมวาไดมการนำไปใชจรงมากนอยเพยงใด การอบรมพฒนาครบางหลกสตรมความ ซำซอน ในบางครงครตองเขาอบรมเรองเดมจากหลายหนวยงาน และครไดรบการพฒนาไมตอเนองและสนเปลองงบประมาณ รวมทงการพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆ ทสวนใหญใชการอบรมและพฒนาในหองประชมตามโรงแรม ผลการพฒนาเปนเรองการใหความร ขาดการพฒนาทกษะทตรงกบสภาพจรง และไมตรงกบความตองการ ไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการสอนของครได และทผานมายงไมมการตงกองทนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาตามทกำหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552) สำหรบการวจยและพฒนารปแบบการพฒนาครมความพยายามทหลากหลาย โดยเฉพาะการพฒนาครแบบใชโรงเรยนเปนฐาน แตในทางปฏบตของหนวยงานทรบผดชอบการพฒนาครยงไมมการนำรปแบบทผานการวจยและพฒนาไปใช วธการทนำไปใชพฒนาครอยในขณะนยงขาดนวตกรรมใหมๆ สวนใหญใชวธการฝกอบรมแบบเหมารวม โดยใชการบรรยาย หรอการจดประชมกลมยอย และสรปความคดเหนตอทประชมใหญ การดำเนนการจดอบรมแตละครงตองใชงบประมาณจำนวนมาก เพราะเปนการจดอบรมพฒนาตามโรงแรมใหญๆในเมองหรอมหาวทยาลย คาใชจายจงหมดไปกบการจายคาเดนทาง คาทพกและอาหาร เพราะมจำนวนผเขารบการอบรมแตละครงเปนจำนวนมาก วธการบรรยายของวทยากรเปนการถายทอดความร ประสบการณ ในลกษณะการสอสารทางเดยว เนอหาสาระของการอบรม ผจดอบรม (สวนใหญเปนหนวยงานในสวนกลาง) เปนผกำหนดเรองทจะอบรม บางครงเรองทอบรมหางไกลจากเหตการณความเปนจรงของหองเรยน ไมตรงกบความตองการของคร และการอบรมมผลกระทบตอนกเรยนเพราะครตองทงหองเรยนมาเขารบการอบรมโดยเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกประสบปญหามากทสด (สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556)

53-128.indd 80 10/29/15 3:33:40 PM


4.4 สภาพปจจบนและปญหาการพฒนาคร

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (2556) ไดวเคราะหสภาพปจจบนและปญหาการพฒนาคร พบวาม 7 ประเดนสำคญ คอ 1) ระบบการพฒนาครในภาพรวม พบวา ระบบการพฒนาครของประเทศยงไมม หนวยงานหรอเจาภาพหลกทจะทำหนาทดแล กำกบตดตาม วางระบบและวางแผนการพฒนาใน ภาพรวม การพฒนาพฒนาครมหลายหนวยงานจดอบรมพฒนา ขาดระบบฐานขอมลของคร ขาด การวางแผนรวมกน ทำใหการพฒนาไมมประสทธภาพในการดำเนนงาน เกดความซำซอน ไมเกดความคมคา 2) กลไกการขบเคลอนเพอพฒนาคร พบวา การพฒนาครประจำการยงขาดกลไกในการรวมพลงขบเคลอนเพอพฒนาวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง ไมมระบบการบรหารจดการนเทศตดตามผลทจะชวยในการพฒนาคร ระบบการนเทศชวยเหลอครยงมความออนแอ 3) การหาความจำเปนในการพฒนาคร พบวา การพฒนาครยงขาดการวเคราะหสภาพปญหาความตองการจำเปนในการพฒนาคร ทำใหกระบวนการพฒนาไมตอบสนองตอความตองการของคร หลกสตรการพฒนาครยงไมสอดคลองกบความเปนจรงของหองเรยน ฝายจดอบรมและพฒนาครมกจะกำหนดหลกสตรตามความจำเปนของตนเอง ขาดการคนหาความจำเปนในการพฒนาครทแทจรง 4) วธการและสาระการพฒนาคร พบวา การพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆ ไมมนวตกรรมใหม ซงไมตรงกบความตองการของคร การพฒนาครมระยะเวลานอยไมเหมาะกบเนอหา สวนใหญ ใชการบรรยาย ฝกอบรมและพฒนาในหองประชม ขาดการเชอมโยงกบกจกรรมการเรยนการสอน ในหองเรยน เนนในหลกการ/ทฤษฎมากกวาการไดลงมอปฏบต จงทำใหครไมสามารถประยกตใชความรจากการอบรมพฒนาได สาระจากการพฒนาเนนใหความรเกยวกบการพฒนาหลกสตรและเทคนคการสอนมากกวาดานอนๆ เปนการฝกอบรมระยะสน ผลการพฒนาไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการจดการเรยนการสอนของครได 5) สถานทจดอบรมพฒนาคร พบวา การพฒนาครสวนใหญเนนการอบรมตามหองประชมในโรงแรม หรอในสถาบนอดมศกษา ซงดงครออกจากหองเรยนสงผลกระทบตอการจดการเรยน การสอน โดยเฉพาะจะมปญหามากในโรงเรยนทมครไมครบชน 6) ระบบการตดตามผลการพฒนาคร พบวา การพฒนาครของแตละหนวยงานขาดระบบการตดตามผลอยางตอเนอง สงทปรากฏคอ ครทเขารบการอบรมทำรายงานสงผบรหารเพอรบทราบเทานน การตดตามผลหลงการอบรมเพอนำไปใชในหองเรยนหรอขยายผลไมไดมการดำเนนการอยางเปนรปธรรม

53-128.indd 81 10/29/15 3:33:40 PM


7) แรงจงใจในการพฒนาตนเองของคร พบวา ครยงขาดแรงจงใจในการศกษาคนควาหาความรดวยตนเองเพอพฒนาตนเองทงดานความรและทกษะดานการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพผเรยน

4.5 การฝกอบรมพฒนาครของประเทศทมระดบผลสมฤทธทางการศกษาสง

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2556) ไดศกษาตวอยางการฝกอบรมและเรยนรของครในประเทศทมระดบผลการสอบ PISA สง พบวามลกษณะเดนทสำคญ สรปได ดงน 1. การมเวลาเรยนรรวมกนของครภายในโรงเรยน การพฒนาครใหมคณภาพของประเทศทมผลสมฤทธการสอบ PISA สง จะจดเวลาการสอนของครจะนอยกวาประเทศทมผลผลสมฤทธ การสอบ PISA ตำ ขอเสนอแนะทสำคญคอ ตองลดเวลาสอนของครและลดภาระงานตางๆ ของครลงเพอเพมเวลาสำหรบการเรยนรระหวางครดวยกนอยางตอเนอง โดยครรวมกนคด รวมเรยนรดวยกนเกยวกบปญหาการเรยนการสอนทเผชญอยจรง ในบางประเทศใหครใชเวลาครงวนในแตละสปดาหเพอใหครรวมกนระบปญหาการจดการเรยนการสอนและการเรยนรของนกเรยนและรวมกนคนหาแนวทางแกไข และเปนการสรางเครอขายการพฒนาครในโรงเรยนไปพรอมกน 2. การสรางสมรรถนะสำหรบการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 และการเรยนรรวมกนของคร ประเทศทประสบผลสำเรจในการสอบ PISA เนนการพฒนาครใหมทกษะการคด การทำวจยในชนเรยน การสบเสาะหาความรซงเปนสมรรถนะทจำเปนสำหรบคนในศตวรรษท 21 เมอครมสมรรถนะเหลานจะสามารถจดการเรยนการสอนตามสถานการณและพฒนากระบวนการจดการเรยนการสอนไดดวยตนเอง และสามารถพฒนาคณภาพผเรยนไดเปนอยางด 3. การกระจายอำนาจการตดสนใจสโรงเรยน ประเทศทประสบผลสำเรจดานผลสมฤทธทางการเรยน มการกระจายอำนาจการบรหารจดการดานตางๆ ไปสโรงเรยน เชน ดานหลกสตร การจดการเรยนการสอน และการฝกอบรมคร เพราะโรงเรยนจะรปญหาทกำลงเผชญไดดทสด การกระจายอำนาจสามารถทำใหโรงเรยนแกปญหาหนางานไดดกวาการสงการจากสวนกลาง 4. ระบบการพฒนาครใหม (Induction) ประเทศทมผลสอบ PISA สง สวนใหญมระบบการพฒนาครทเรมเขาสวชาชพคร (ครใหม) โดยมการกำหนดบทบาทหนาทครพเลยงและครใหมอยางชดเจน ครพเลยงจะชวยเหลอครใหมในการปรบตวใหเขากบกระบวนการเรยนการสอนจรงและการเรยนรภายในโรงเรยน ครใหมและครพเลยงจะสงเกตการสอนซงกนและกน มการวเคราะหจดเดน จดดอยของครใหมเพอใหคำแนะนำและปรบปรง ครใหมจะเรยนรแบบอยางทด ครใหมและครพเลยงจะรวมกนในการวางแผนการสอน ปจจยสำคญของเรองนคอตองจดหาครพเลยงทมคณภาพ เปนครเกงและมประสบการณสง มการอบรมเพอการเปนครพเลยง ครพเลยงและครใหมจะรวมพฒนากจกรรมการเรยนการสอนทเขมขนรวมกนและไดรบการลดเวลาการสอนลง

53-128.indd 82 10/29/15 3:33:40 PM


5. การฝกอบรมระดบเขตพนทการศกษาและระดบชาต (Formal Professional Development) ประเทศทมผลสอบ PISA สง จะลงทนพฒนาคร โดยจดฝกอบรมในระดบเขตพนทการศกษาและระดบชาต หลายประเทศกำหนดจำนวนชวโมงทครตองเขารบการอบรมในแตละปตวอยางชดเจน เชน สงคโปร ครตองเขารบการอบรมปละ 100 ชวโมงนอกเหนอจากการเรยนรรวมกนภายในโรงเรยน การอบรมระดบเขตพนทการศกษาจะชวยสนบสนนการเรยนรรวมกนของครในโรงเรยน ชวยใหครสามารถแกปญหาการจดการเรยนการสอนทกำลงเผชญไดเปนอยางด วธการอบรมมทงการสงครไปอบรมขางนอก หรอการใหผเชยวชาญจากภายนอกเขามาอบรมครในโรงเรยน

53-128.indd 83 10/29/15 3:33:40 PM


5 สรปและขอเสนอแนะ

เอกสารสถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทยฉบบน เปนการศกษารวบรวมขอมลจากการสรป สงเคราะหแนวคดและขอเสนอแนะจากผลการประชมคณะกรรมการยทธศาสตร การผลตและพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร รวมกบการเกบขอมลจากเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ ใชกรอบการวเคราะหสงเคราะหในประเดนทเกยวของ คอ สถานภาพการผลตคร สถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของคร และสถานภาพการพฒนาคร วตถประสงคในการศกษา เพอศกษาวเคราะหสถานภาพการผลตคร การพฒนาครและ การใชครในประเทศไทย และวเคราะหปจจยตางๆ ทสงผลและเกยวของกบการผลตและพฒนาคร และเสนอแนวทางการผลตและพฒนาครในประเทศไทย ในการศกษาครงนใชระเบยบวธการวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) เกยวกบวกฤตปญหา สถานภาพการผลตและพฒนาคร และปจจยทเกยวของกบการผลตและพฒนาครทงระบบ โดยมขนตอนการดำเนนงาน ดงน 1. สรปและสงเคราะหแนวคดจากการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร 2. เกบขอมลจากเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ โดยใชกรอบการวเคราะหสงเคราะหในประเดนทเกยวของกบการปฏรประบบการผลตครและการพฒนาคร 3. วเคราะหและสงเคราะหสาระและแนวคดจากการประชมคณะกรรมการยทธศาสตร การผลตและพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร รวมทงขอมลจากเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ และจดหมวดหมขอมลตามประเดนทศกษา จดทำเปนเอกสารรางรายงานผลการศกษา

53-128.indd 84 10/29/15 3:33:40 PM


4. นำรางเอกสารผลการศกษาปรกษากบผทรงคณวฒเพอใหขอคดเหนและเสนอแนะ 5. ปรบปรงรางเอกสารผลการศกษาตามขอแนะนำของผทรงคณวฒ 6. จดพมพเผยแพรในรปเอกสารและเผยแพรทางเวปไซตเพอใหผ เกยวของนำไปใชประโยชนตอไป เหตผลสำคญในการศกษาครงน เนองจากคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ ไดแตงตงคณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร เพอสนบสนนการดำเนนงานปฏรปการศกษาของคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ ตามคำสงคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ ท 6/2558 ลงวนท 23 มกราคม 2558 คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร มอำนาจหนาทกำหนดกรอบนโยบายในการผลต การพฒนาคร รวมทงระบบบรหารงานบคคลของครและบคลากรทางการศกษา ศกษาวเคราะหรายงานของคณะทำงานชดตางๆ เพอนำมากำหนดเปนนโยบายและแนวทางในการปฏบตเสนอคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ รวมทงแตงตงคณะทำงาน เพอดำเนนการตามทเหนสมควร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร ไดจดประชมคณะอนกรรมการฯ หลายครง เพอพจารณาขอมลและเสนอแนวคดดานการผลตและพฒนาคร ศกษานโยบายในประเดนเกยวกบการผลตและพฒนาคร การบรหารงานบคคล การรกษาครทมสมรรถนะและศกยภาพสง ประเดนดานกฎหมายทเกยวของ เพอใหไดขอมลและองคความรทจะนำไปจดทำยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ฝายเลขานการคณะอนกรรมการฯ จงไดมการศกษา และวเคราะหขอมลจากแหลงตางๆ เพอนำองคความรทไดมาจดสาระองคความร โดยมการศกษารวบรวมขอมลจากการสรปสงเคราะหแนวคดและขอเสนอแนะจากการประชมคณะอนกรรมการปฏรประบบ การผลตและพฒนาคร คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบ การพฒนาคร รวมกบการเกบขอมลจากเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ โดยใชกรอบการวเคราะหสงเคราะหในประเดนทเกยวของ คอ สถานภาพการผลตคร สถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของคร และสถานภาพการพฒนาคร ผลจากการศกษาในครงนทำใหไดสารสนเทศและองคความรทเกยวของกบการผลตและ การพฒนาครทงระบบ ซงเปนองคความรสำหรบการจดทำยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ขอเสนอเชงนโยบายดานการผลตและพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทมความครอบคลมชดเจน และไดขอเสนอแนะแนวทางการผลตและการพฒนาคร สำหรบหนวยงานทเกยวของกบการศกษาเพอนำไปใชประโยชนตอไป

53-128.indd 85 10/29/15 3:33:40 PM


1. สรปผลการศกษา

ผลการศกษาเอกสารงานวจย สถต บทความ บทสมภาษณจากสงตพมพตางๆ รวมทง การศกษาแนวคดของคณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร คณะทำงานดานปฏรประบบการผลตคร และคณะทำงานดานปฏรประบบการพฒนาคร ทำใหไดขอมลทเกยวของ นำมาวเคราะหสงเคราะหเพอใหไดสารสนเทศและองคความรเกยวกบวกฤตปญหาการศกษาไทย สภาพและปญหาในการผลตและพฒนาครในประเทศไทย และขอเสนอแนวทางการผลตและพฒนาครในประเทศไทย สรปได ดงน

1.1 วกฤตคณภาพการศกษาไทย ประเทศไทยใหความสำคญกบการพฒนาการศกษาอยางมากและมความตอเนอง โดยสนบสนนงบประมาณเพอการศกษาในป พ.ศ. 2558 สงกวา 5 แสนลานบาท คดเปน 4% ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP: Gross Domestic Product) นบเปนชาตทลงทนดานการศกษาสงเปนอนดบตนๆ ของโลก แตการศกษาไทยยงคงมปญหาในดานคณภาพทยงไมสามารถแขงขนไดในระดบนานาชาต มปญหาเชงประจกษ เชน การอานออกเขยนได และปญหาทซบซอนเชงระบบ การศกษาทไมมคณภาพจงกอใหเกดความดอยคณภาพของประชากรในประเทศ งานวจยจำนวนมากสรปไวคลายๆ กนวา ปญหาการศกษาไทยไมใชการขาด “ทรพยากร” แตเปนการขาด “ประสทธภาพ” ในการใชทรพยากร อนเนองมาจากการขาด “ความรบผดชอบ” (Accountability) ของระบบ การศกษาตอนกเรยนและผปกครอง การปฏรปคณภาพการศกษาตองมงตรงไปทการสรางความ รบผดชอบของผจดการศกษาทงภาครฐ โรงเรยน และคร แลวจงหนนเสรมดวยมาตรการอน และหนงในปจจยซงตองรบผดชอบตอการแกไขปญหาการศกษาไทยคอ “คร” ซงเปนบคลากรสำคญในการ ยกระดบและพฒนาคณภาพการศกษาชาต คร จงเปนบคคลสำคญในกระบวนการยกระดบคณภาพการศกษา ผลการศกษาระบบโรงเรยนคณภาพชนนำระดบโลก ของบรษท Mckinsey and company พบวา ปจจยสำคญทสงผลตอการเปลยนแปลงดานการเรยนรของนกเรยนในระดบโรงเรยน คอ “คณภาพของครผสอน” โดยเซอรไมเคล บารเบอร พบวาการทโรงเรยนมคณภาพระดบโลกมปจจยสำคญ 3 ประการ คอ 1) การคดคนท เหมาะสมเพอเปนคร 2) การพฒนาใหครเปนผสอนทมประสทธภาพ และ 3) การประกนระบบการจดการเรยนการสอนทดสำหรบนกเรยนทกคน (Barber, 2008 อางใน สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2555) และสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2556) ไดกลาวถงความสำคญของคณภาพครวา การปฏรปคณภาพการศกษาจะเปนไปไมไดเลยหากปราศจากการยกระดบคณภาพครซงถอวาเปนองคประกอบสำคญทสดอยางหนงในระบบการศกษา

53-128.indd 86 10/29/15 3:33:40 PM


นอกจากนงานวจยของสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา พบวา วชาชพครมปญหาทงดานปรมาณและคณภาพ ซงสงผลกระทบอยางมากตอคณภาพการศกษาทลดตำลง ในขณะเดยวกนวกฤตศรทธาตอวชาชพครกสงผลอยางยงตอคณภาพทลดตำลงของนสต/นกศกษาทเขาเรยนคร และ ตอขวญกำลงใจของผอยในวชาชพคร การไมใหความสำคญกบคร จงมผลตอคณภาพการศกษาของประเทศชาตโดยรวม มประเดนทสำคญ พอสรปได ดงน 1) สถานการณการขาดแคลนคร แมอตราสวนปรมาณครในภาพรวมทงประเทศจะไมขาดแคลนเมอคำนวณตามอตราสวนครตอนกเรยน แตยงมการขาดแคลนครในบางสาขาวชา เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาองกฤษและครภาษาไทย และครสวนใหญกระจกตวในเขตเมอง แตในเขตชนบทบางพนทมครไมครบชน 2) สถานการณการผลตคร ทผานมาวชาชพครยงไมไดเปนวชาชพทเปนทยอมรบของสงคมในระดบสงสด สงผลใหไมสามารถดงดดและคดเลอกคนเกงเขามาเรยนครได แตสถาบนผลตครหลายแหงกลบรบนกศกษาครมากเกนความตองการ เกดภาวะครลนตลาด 3) สถานการณการพฒนาคณภาพครประจำการ ซงมหลายหนวยงานดำเนนการดวยหลากหลายรปแบบ ระบบการพฒนาครของประเทศยงไมมหนวยงานหรอเจาภาพหลกทจะทำหนาทดแล กำกบตดตาม วางระบบและวางแผนการพฒนาในภาพรวม ขาดระบบฐานขอมลของคร ขาดการวางแผนรวมกน ทำใหการพฒนาครไมมประสทธภาพ

1.2 สถานภาพการผลตครในประเทศไทย การผลตครในประเทศไทยมการเปลยนแปลงและววฒนาการไปมากจากอดตทผานมา แตยงไมทนกบการเปลยนแปลงทรวดเรวของวถการดำเนนชวตของคนในสงคมไทยและการเปลยนแปลงของสงคมโลก ซงมสาเหตจากปรากฏการณการกาวรกของสอเทคโนโลย วฒนธรรมตางถน ความคด ความเชอทางการเมอง และสถานการณทางเศรษฐกจ

พฒนาการการผลตครในประเทศไทย ประเทศไทยใหความสำคญและตระหนกถงความสำคญของวชาชพครอยางตอเนอง โดยเฉพาะในดานการผลตและพฒนาครสการเปนเปนวชาชพชนสง ตงแตยคกอนมพระราชบญญตคร พทธศกราช 2488 เปนตนมาจนปจจบน มขอนาสงเกตวาการบมเพาะความเปนครในสมยรชกาลท 5 และรชกาลท 6 เปนการอบรมบมนสยใหเกดครทด โดยการคดสรรคนเกงวชาการมาเรยนครและเปนครโดยไดรบทนการศกษา นสตนกศกษาครตองอยหอพกเพอบมเพาะกลอมเกลาและพฒนา จตวญญาณความเปนคร ในระยะตอมาความขาดแคลนครทำใหเนนการผลตครเชงปรมาณ มการผลตครภาคคำ สงผลใหเกดปญหาคณภาพครจนถงปจจบน อกปญหาหนงของการผลตครสมยใหมคอ การเนนความเปนสากลตามแนวคดตะวนตก ทงดานหลกสตรและการเรยนการสอน โดยละทงปรชญา แนวคดดงเดมของไทย จงมหลายภาคสวนเรยกรองใหปฏรปการศกษาเพอคณภาพของผเรยนเปนสำคญ โดยทบทวนการนำภมปญญาในการผลตครด ครเพอศษยกลบมาผสมผสานกบแนวคด เชงสากลอกครงหนง

53-128.indd 87 10/29/15 3:33:40 PM


หนวยงานทรบผดชอบการผลตคร ขอมลจำนวนสถาบนผลตครในปจจบนมจำนวนทงสน 113 สถาบน จำแนกเปนสถาบนอดมศกษาของรฐ 20 แหง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล 7 แหง มหาวทยาลยราชภฏ 40 แหง มหาวทยาลยเอกชน 42 แหง มหาวทยาลยสงฆ 2 แหง สถาบนการพลศกษา 1 แหง และสถาบนบณฑตพฒนศลป 1 แหง จำนวนสถาบนผลตครดงกลาวมคณะ/วทยาเขต/วทยาลย ตงกระจายอยตามภมภาคตางๆ ของประเทศ ไดแก กรงเทพมหานคร 32 แหง ภาคเหนอ 25 แหง ภาคกลาง 42 แหง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 45 แหง ภาคใต 20 แหง ภาคตะวนออก 6 แหง และภาคตะวนตก 6 แหง รวมทงสน 176 แหง (สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2558)

การรบเขานกศกษาของสถาบนผลตคร สถาบนผลตครหลายแหงมการรบนกศกษาเขาเรยนครโดยไมมการคดสรรคดเลอกตามนโยบายปฏรปการศกษาทประสงคจะไดคนดคนเกงมาเรยนคร และเปนครใหสมกบวชาชพทเปนวชาชพชนสง สถาบนผลตครในปจจบนไมมสถาบนเฉพาะทางในการผลตครดงเชนในอดตทประเทศไทย มวทยาลยครและวทยาลยวชาการศกษา เพอทำหนาทหลอหลอมบมเพาะครโดยเฉพาะ โดยทวไปสถาบนผลตครในปจจบนมฐานะเปนคณะวชาหรอหลกสตรในสถาบนอดมศกษาสมบรณแบบ มไดมฐานะเปนสถาบนอดมศกษาเฉพาะทาง และมไดมการคดสรรบคคลผทมความเหมาะสมจะเปนครมาเรยนครและประกอบวชาชพคร อกทงเปนการผลตครตามความสนใจและความพรอมของสถาบน มากกวาการผลตครเชงปรมาณและเชงคณภาพตามความตองการของประเทศ ซงแตกตางจากอดต ขอมลสดสวนการผลตครของสถาบนผลตคร พบวา สถาบนผลตครทมสดสวนการผลตครมากทสด 3 ลำดบแรก คอ มหาวทยาลยราชภฏมากทสดคอรอยละ 63.68 รองลงมาคอมหาวทยาลยของรฐ รอยละ 13.29 และ สถานศกษานอกสงกดกระทรวง ศกษาธการ รอยละ 9.96 ตามลำดบ เมอพจารณาขอมลจำนวนการรบนกศกษาคร ตงแตปการศกษา 2551-2555 ปรากฏวา ใน 5 ปดงกลาว สถาบนผลตครมการรบนกศกษารวมทงสน 235,588 คน โดยปการศกษา 2554 มการรบนกศกษาครมากทสด จำนวน 63,359 คน รองลงมาปการศกษา 2555 จำนวน 55,300 คน ประมาณการผสำเรจการศกษาจากสถาบนผลตครทคาดวาจะจบการศกษาตงแตปการศกษา 2556 ถง ปการศกษา 2560 ทงประเภทครศาสตรทวไปและครศาสตรอตสาหกรรม คาดวามผท จบการศกษาประเภทครศาสตรทวไปมากทสดในปการศกษา 2559 จำนวน 60,798 คน รองลงมา ปการศกษา 2560 จำนวน 52,570 คน สำหรบประเภทครศาสตรอตสาหกรรม คาดวาจะมผจบ การศกษามากทสดในปการศกษา 2560 จำนวน 2,730 คน รองลงมาปการศกษา 2559 จำนวน 2,561 คน สำหรบนกศกษาครทคาดวาจะสำเรจการศกษาตามสาขาวชา ไดมการประมาณการผทจะสำเรจการศกษาในสาขาวชา 20 อนดบสงสดจากทงหมด 50 กลมสาขาวชา ตงแตปการศกษา 2556

53-128.indd 88 10/29/15 3:33:40 PM


-2560 คาดวาจะมผจบการศกษาสาขาครศาสตรจำแนกตามสาขาวชา 50 สาขา โดยอนดบสงสด 20 สาขาทคาดวาจะมผจบการศกษาเรยงตามลำดบจากมากไปหานอย ดงน การศกษาปฐมวย พลศกษา ภาษาองกฤษ สงคมศกษา คณตศาสตร ภาษาไทย วทยาศาสตร คอมพวเตอรศกษา การประถมศกษา ศลปศกษา ดนตรศกษา เทคโนโลยการศกษา ชววทยา นาฏศลปศกษา ฟสกส เคม ภาษาจน สขศกษา วศวกรรมอตสาหการ และสาขาการศกษา

สถานภาพคณาจารยในสถาบนผลตคร ในปจจบน ประเทศไทยไมมสถาบนผลตครโดยตรงเชนในอดตทเคยมโรงเรยนฝกหดคร หรอวทยาลยคร เนองจากทกสถาบนขางตนแปรสภาพเปนมหาวทยาลยสมบรณแบบ (Comprehensive University) คณาจารยและบคลากรสวนใหญในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร ไดโอนยายไปสงกดคณะทเปดใหม เชน คณะวทยาศาสตร คณะมนษยศาสตร และคณะสงคมศาสตร ทำใหคณะครศาสตร/ ศกษาศาสตร ซงเดมมสถานภาพเปนสถาบนกลายเปนเพยงคณะหนงของมหาวทยาลย จงขาดแคลนอตรากำลงอาจารยและขาดความเขมแขงในการผลตครในสาขาวชาเอกตาง ๆ อาท คณตศาสตร เคม ชววทยา ฟสกส ภาษาไทย ภาษาองกฤษ สงคมศกษา ประวตศาสตร และครสายวชาชพชาง ประการสำคญ คอ ขาดผรบผดชอบดานการศกษาทงระบบ ทงฝายผลต ฝายใช ฝายพฒนา และฝายควบคมคณภาพ นอกจากน ยงพบปญหาดานคณภาพของคณาจารยผสอนในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร รวมทง การจดการศกษาในระดบบณฑตศกษากพบปญหาเกยวกบศกยภาพของคณาจารยและผทำหนาทเปนทปรกษาในการทำวทยานพนธของนกศกษา อาท พบวา คณาจารยมภาระหนาทมาก ไมมเวลาทมเทใหกบการสอนหรอการวจยเพอสอนอยางเตมท ขาดความรเกยวกบเทคนคทางการวจย คณาจารยบางทานมงทจะทำผลงานทางวชาการ ทำใหมเวลาดแลลกศษยนอยลง และไมมเวลาทจะใหคำปรกษา อาน หรอ ตรวจแกในการทำวทยานพนธของนกศกษา รวมทง มเวลาใหนกศกษา พบนอยมาก บางครงมอาจารยนำผลงานของนกศกษามาใชเปนผลงานทางวชาการของตน (สำนกงาน เลขาธการสภาการศกษา, 2556) เมอคำนวณดชนคณภาพของคณาจารยคณะครศาสตร/ ศกษาศาสตร ตามระบบการใหคะแนนในการประเมนคณภาพภายนอกของสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพ ไดพบขอคนพบทนากงวลใจวา คณาจารยของคณะครศาสตร/ ศกษาศาสตรของประเทศไทยมคณภาพระดบ 2 คอ ระดบ “ตองปรบปรง” นอกจากน ขอมลคณาจารยในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทจะเกษยณอายราชการ พ.ศ. 2558-2572 พบวา บคลากรสายการสอนของคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร จะเกษยณอายราชการในอก 15 ปขางหนามจำนวน 1,794 คน คดเปนรอยละ 33.41

53-128.indd 89 10/29/15 3:33:40 PM


ระบบและรปแบบทเกยวของกบการผลตคร 1. หลกสตรการผลตครของไทยในปจจบน ม 3 ลกษณะ สรปไดดงน 1) หลกสตรการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร (หลกสตร 5 ป) เปนหลกสตรการผลตครทใชเวลาศกษาวชาการอยางเขมขน เปนการเรยนภาคทฤษฎและการฝกประสบการณวชาชพ 4 ป และฝกปฏบตการสอนในสถานศกษาทครสภารบรองอก 1 ป รวมเปน 5 ป เมอผานการประเมนตามเกณฑจะมคณสมบตและขอรบใบอนญาตประกอบวชาชพได หลกสตรนจดเปนหลกสตรหลกในการผลตคร 2) หลกสตรการผลตครการศกษาขนพนฐานระดบปรญญาตร (หลกสตร 2 ป) รบผจบปรญญาตรสาขาวชาอนและประสงคจะเปนครเขาศกษาตอวชาชพคร 1 ป และฝกปฏบตการสอนในสถานศกษาทครสภารบรอง 1 ป รวมเปน 2 ป 3) หลกสตรการผลตครระดบปรญญาโททางการสอน (หลกสตร 3 ป) เปนหลกสตรทเปดสอนสำหรบผจบปรญญาตรในสาขาวชาการศกษาหรอสาขาอนๆ เขาศกษาในระดบปรญญาโท 2 ป และฝกปฏบตการสอนในสถานศกษาทครสภา รบรอง 1 ป รวมเปน 3 ป เมอผานการประเมนตามเกณฑแลวจะมคณสมบตขอรบใบอนญาตประกอบวชาชพได

2. โครงการผลตครเพอดงดด คนด คนเกง เขาสวชาชพคร ในระยะกวา 10 ปทผานมา ประเทศไทยมโครงการผลตครลกษณะพเศษเพอใหไดครด มความสามารถในการสอน โดยประกนการมงานทำ และบางโครงการใหทนตลอดการศกษา โครงการทดำเนนการ ไดแก โครงการครพนธใหม (ตอมาเปลยนชอเปนโครงการมออาชพ) โครงการครสหกจ โครงการสงเสรมการผลตครทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (สควค.) โครงการเพชรในตม และโครงการบณฑตคนถน

3. มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาครศาสตร/ศกษาศาสตร (หลกสตรหาป) การผลตครไดมความเปลยนแปลงอกครงหนง เปนปรากฏการณการปรบเปลยนในเรองการควบคมมาตรฐานหลกสตร มาตรฐานการผลต และมการเพมเวลาในการศกษาของนกศกษาครหลกสตรระดบปรญญาตรจากเดม 4 ป เปน 5 ป ทงน กระทรวงศกษาธการไดประกาศใช “กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552” กำหนดใหจดทำมาตรฐานคณวฒสาขาหรอสาขาวชาเพอใหสถาบนอดมศกษานำไปจดทำหลกสตรหรอปรบปรงหลกสตรและจดการเรยน การสอน เพอใหคณภาพของบณฑตในสาขาหรอสาขาวชาของแตละระดบคณวฒมมาตรฐานใกลเคยงกน จงไดเกดเปน “มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาครศาสตรและสาขาศกษาศาสตร” (หลกสตรหาป)

53-128.indd 90 10/29/15 3:33:41 PM


ปญหาและอปสรรคการผลตครในภาพรวม การผลตครทผานมาพบปญหาอปสรรคหลายประการ ทงดานนโยบายการผลตครทขาดความตอเนองเพราะนโยบายเปลยนแปลงตามนโยบายของนกการเมอง รฐลงทนเพอการผลตครตำ การผลตครไมตรงกบความตองการการใชงานจรง มปรมาณเกนความตองการในบางสาขาและขาดแคลนในบางสาขาวชา ขาดขอมลและการประสานงานระหวางผผลตและผใชคร ขาดแคลนคณาจารยทเชยวชาญในการผลตครทำใหการผลตไมมคณภาพเพยงพอ ระบบการฝกประสบการณของนกศกษาครยงไมมคณภาพ คณาจารยในสถาบนผลตคร (ครของคร) ขาดมมมองทรอบดานเนองจากจบการศกษาในประเทศเปนสวนใหญ ขาดการเรยนรหรอประสบการณการผลตครทหลากหลาย จากตางประเทศและการผสมผสานกบภมปญญาไทย มาตรฐานวชาชพครของไทยยงมจดบกพรอง โดยมการกำหนดมาตรฐานวชาชพแตยงไมมการกำหนดตวชวด ฯลฯ

ปญหาการผลตครอาชวศกษา สาเหตหลายประการททำใหการจดการศกษาดานอาชวศกษาและเทคโนโลยของประเทศไทย ยงไมสามารถผลตและพฒนาทงครผสอนและนกเรยนนกศกษาอาชวศกษาใหมคณภาพสอดคลองกบความตองการของภาคอตสาหกรรมการผลตและบรหาร ทงดานปรมาณและคณภาพสรปได ดงน 1. ขอจำกดของงบประมาณไมสามารถจดหาเครองมอเครองจกรและอปกรณททนสมยใหสอดคลองกบความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยในปจจบน การจดซอครภณฑอาชวศกษาทไมตรงตามหลกสตรการสอนและความตองการของสถานศกษา ทำใหคณภาพของผสำเรจการศกษาไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน 2. การเคลอนยายของบคลากร ซงเปนครชางและวศวกรจากสถานศกษาสสถานประกอบการ เพราะไมไดรบการบรรจใหเปนครประจำการ กอใหความขาดแคลนครผสอนทมความรความสามารถ 3. หลกสตรและกระบวนการเรยนการสอนเพอผลตครชางในบางสาขาวชาลาสมยยงไมมการปรบปรงใหสอดคลองกบความกาวหนาของเทคโนโลยสมยใหมทใชอยในปจจบน 4. ขาดครผสอนทมความเชยวชาญดานเทคโนโลยเฉพาะสาขาเพอปอนใหกบภาคอตสาหกรรมและขาดขอมลความตองการกำลงคนจากระบบเศรษฐกจอยางชดเจน จงไมสามารถวางแผนการผลตไดอยางถกตอง หรอใกลเคยงกบความตองการในระยะยาวและไมคมคาในการลงทนทางการศกษา 5. ทศทางและเปาหมายการพฒนากำลงคนในภาพรวมของประเทศยงไมชดเจนจงสงผลใหการจดการอาชวศกษาและเทคโนโลยเปนไปตามความตองการของผบรหารสถานศกษามากกวาความตองการของผบรหารสถานประกอบการ จงไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน และเนนปรมาณกวาคณภาพ

53-128.indd 91 10/29/15 3:33:41 PM


6. คณภาพและสมรรถนะของกำลงคนของประเทศไทยมขดความสามารถการแขงขนอยในอนดบคอนขางตำในภาคการผลตตาง ๆ ทงดานอตสาหกรรมสาขานำและอตสาหกรรมเกษตร รวมทงธรกจบรการ เปนผลมาจากคณภาพครผสอนทยงไมไดมาตรฐาน 7. ระบบการจดการอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพของประเทศไทยยงไมมประสทธภาพและประสทธผล ไมสามารถสนองความตองการของผใชหรอสถานประกอบการ และเนนการให วฒบตรมากกวาทจะคำนงถงสมรรถนะในการปฏบตงานไดจรง 8. ประเทศไทยยงมจดออนในการกำหนดมาตรฐานของชาตเกยวกบอาชพและวชาชพทจะเปนกรอบการพฒนาสมรรถนะของครอาชวศกษาเขาสมาตรฐานสากล และขาดกรอบแนวทางการจดการอาชวศกษาและฝกอบรมเพอผลตและพฒนาครชางและครอาชวศกษาใหสอดคลองกบความตองการของสถานศกษา และเปาหมายการพฒนาการศกษาและเศรษฐกจของประเทศ 9. การจดการอาชวศกษาและเทคโนโลยของไทย ยงขาดการสรางเครอขายความรวมมอกบทกหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ เอกชน ผประกอบการ และกลมอาชพตาง ๆ ฯลฯ

แนวโนมการผลตครในอนาคต ประสบการณจากประวตศาสตรการผลตครทผานมา ทำใหเหนวา กระบวนการผลตครจำเปนตองไดรบการเปลยนแปลงอยางเรงดวน ลกษณะการศกษาของครไทยหรอครศกษาไทย (Teacher Education) นบตงแตตง “โรงเรยนฝกหดอาจารย” ในปพ.ศ.2435 ซงเปนจดเรมตนของการครศกษาแผนใหมของไทย พบวาการครศกษาไทยเปนไปเพอตอบสนองและดำเนนตามสงคม ตางประเทศในซกโลกตะวนตกมาตลอด สงผลใหเกดปญหาตางๆ อาทเชน การพงพาตางประเทศเนองจากการเดนตามแนวทางของตางชาตโดยการจดการไมสอดคลองกบสงคมไทยมากพอ และทำใหเกดการบรโภคนยมทางการศกษา ไมสามารถคดสรางสรรคบนพนฐานของความเปนไทยสงผลใหเกดปญหาทตองพงพาตะวนตกซำแลวซำเลา สอดคลองกบผลการวจยของสำนกงานเลขาธการ- สภาการศกษา (2556) ทกลาวถงการผลตครทผานมาพบปญหาอปสรรคหลายประการ ทงดานนโยบายการผลตครทขาดความตอเนองเพราะนโยบายเปลยนแปลงตามนโยบายของนกการเมอง รฐลงทนเพอเพอการผลตครตำ การผลตครไมตรงกบความตองการการใชงานจรง มปรมาณเกนความตองการในบางสาขาและขาดแคลนในบางสาขาวชา ขาดขอมลและการประสานงานระหวางผผลตและผใชคร ขาดแคลนคณาจารยทเชยวชาญในการผลตครทำใหการผลตไมมคณภาพพอ ระบบ การฝกประสบการณของนกศกษาครยงไมมคณภาพ คณาจารยในสถาบนผลตคร (ครของคร) ขาด มมมองทรอบดานเนองจากจบการศกษาในประเทศเปนสวนใหญ ขาดการเรยนรหรอประสบการณการผลตครจากตางประเทศ ฯลฯ

53-128.indd 92 10/29/15 3:33:41 PM


จากการศกษาแนวโนมการผลตครในอนาคตสามารถสรปแนวทางการผลตครในลกษณะเชงระบบ ดงน 1. ปจจยนำเขา (Input) ในการผลตคร ตองมการคดสรรบคคลทเหมาะสมเขามาเปนคร นอกจากการเปนคนด คนเกงแลว ตองเพมจดเนนคณลกษณะคนทมใจรกในวชาชพ มจตวญญาณความเปนคร นอกจากนตองพฒนาคณภาพของคณาจารย (ครของคร) ทงดานความรและจตวญญาณความเปนคร ตองพฒนาหลกสตรการผลตครใหเหมาะสมกบยคสมยโดยผานกระบวนการวจย หลกสตรครศกษาตองประกอบดวยฐานหลก 4 ประการ คอ 1) การเรยนรภมปญญาของไทยอยางจรงจงควบคไปกบการตดตามความกาวหนาของสากล พฒนาความรใหมจากพนฐานเดมของไทย และเรยนรจากชมชนควบคกบการเรยนจากเทคโนโลย 2) เนนกระบวนการแสวงหาความรในศาสตรหรอในสาขาตางๆ ดวยการวจยทหลากหลาย ครอบคลมการเรยนรของเอเชยควบคไปกบวธการทางวทยาศาสตรของโลกตะวนตก 3) เนนเทคโนโลย นวตกรรม และผลผลตเพอสมพนธกบสงคมยคใหม และ 4) เปนการศกษาทลกซงนำไปสทางเลอกตางๆ อยางแทจรง สมรรถนะของหลกสตรสามารถพฒนาบณฑตครใหเปนคนมความร มความสามารถดานทกษะการคด ความสามารถในการเปนผนำ ความสามารถในการอยรวมกนและมความสมพนธอนดกบบคคลอนทมความแตกตางทางวฒนธรรม มพนฐานทางจรยธรรมทจะดำรงชวตอยในโลกอนาคต คณาจารยในสถาบนผลตครตองพฒนาตนเองใหพรอมทงดานวชาการและการปฏบตการ มการพฒนาการเรยนการสอน สอ อปกรณอยางตอเนอง มสถาบนหรอหนวยงานกลางทมอสระเชงนโยบาย กำหนดทศทางแผนงานการผลตครใหตรงตามความตองการของประเทศ คอยประสานงาน และสนบสนนการผลตครอยางเตมท 2. กระบวนการ (Process) ในการผลตคร ตองผลตครตามความตองการของประเทศ มความเหมาะสมทงในเชงปรมาณและคณภาพ มการคดวางแผนเปนระบบตงแตการเตรยมนสต การจดระบบนเทศ การคำนงถงสถานทฝกประสบการณ ซงอาจไมใชเฉพาะโรงเรยนเทานน แตเพมแหลงฝกประสบการณ กระบวนการเรยนการสอนของคณาจารยตองลดบทบาทการสอน ทำหนาทเปนกระบวนกร (facilitator) ลดการบรรยายในชนเรยน ใชสอเทคโนโลยในการคนหาขอมลเพมขน เนนการแลกเปลยนเรยนร ใชกระบวนการกลม การจดการความร การฝกประสบการณในการรบฟงความคดเหนทแตกตาง ฝกทกษะการสอสารเพอการแลกเปลยนเรยนร และทกษะอนๆ ทจำเปนในการประกอบวชาชพครและการดำรงชวต เสรมประสบการณดานการจดการเรยนรในระบบโรงเรยนของนกศกษาครตงแตปท 1 จนถงปสดทาย จดกจกรรมใหนกศกษาครไดเรยนนอกชนเรยน นอกสถานทมากขน ทงการเรยนรในชมชน เรยนรธรรมชาต ปราชญชาวบาน ภมปญญาทองถน จดกจกรรมรวมกนนอกสถานศกษาในเวลาทเหมาะสม เชน คายอาสา ศลปวฒนธรรม กจกรรมรกษา สงแวดลอม จดตารางเรยนใหมใหเหมาะสมกบลกษณะการเรยนรทมความแตกตางระหวางบคคลและเนอหาสาระ ปลกฝงจตวญญาณของความเปนคร สรางครใหมหวใจเปนมนษย

53-128.indd 93 10/29/15 3:33:41 PM


3. ผลผลต (Output) คนเปนครตองมสขภาพดทงทางกายและสขภาพจต มความร ความคด ความสามารถและความด ครตองเปน “ครเพอศษย” มคณลกษณะเปนผอำนวยความสะดวกในการเรยนร (learning facilitator) มความเชยวชาญในเนอหาทสอนเปนอยางด มหลกการปฏบตงาน “สอนนอย เรยนมาก” มความสามารถในการออกแบบการเรยนร และมความสามารถในการอำนวยความสะดวกในการจดการเรยนร นอกจากนควรมคณสมบตอยางนอย 4 ประการคอ “CCPR” คอ ม Critical มความสามารถในการพจารณา มวจารณญาณ รจกมอง วเคราะห ประเมนสงทไดเหนไดฟง คดใครครวญตรวจสอบ ม Creative มความคดสรางสรรคสงใหมๆ คดแตกยอดไมใชคดตามอยางแนวคดจากตางประเทศม Productive มผลงานสรางสรรคผลงานใหม ไมใชเพยงรบ ผลผลตใหมๆ ของคนอน แตสามารถสรางสรรคผลผลตใหมๆ ไดเอง และ ม Responsible มความ รบผดชอบตอตนเอง สงคมประเทศชาตโดยรวม เปนบคลากรทมคณคาตอสงคม กลาวโดยสรปแนวโนมการผลตครในอนาคตทควรเปนคอ “ครยคใหม” ควรมบทบาทหลก 3 ประการ คอ เปนผอำนวยความสะดวก (Facilitator) เปนผแนะแนวทาง (Guide/Coach) และเปนผรวมเรยนร/รวมศกษา (Co-learner/Co-investigator) ไมใชเปนเพยงครทมบทบาทเปน “ผสอน”

1.3 สถานภาพการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของคร ปการศกษา 2556 – 2557 ประเทศไทยมครจำนวนทงสน 736,672 คน โดยมอตราสวนนกเรยน : คร ในปการศกษา 2556 เทากบ 17.6: 1 ซงอตราสวนนกเรยนตอคร ยงตำกวาเกณฑ ทกำหนดไวท 25 : 1 มครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานจำนวนรวมทงสน 397,733 คน หรอคดเปนรอยละ 54 ของจำนวนครทงหมด ถอเปนหนวยงานผใชครมากทสด

ปญหาดานการปฏบตงานของคร การปฏบตงานของครมปญหาในทางปฏบตหลายประการ คอ ครผสอนไมไดจบการศกษาในวชาเอกทสอนโดยตรง ครมภาระงานมาก มภาระงานอนทตองรบผดชอบหลายงาน เชน งานธรการ งานการเงน งานพสด เปนตน ครมศกยภาพไมเพยงพอตอการจดการเรยนการสอนไมลมลกในเนอหาวชาทสอน ซงมสาเหตมาจากครขาดประสบการณในการสอนและไมไดรบการพฒนาอยางตอเนอง ครตองสอนหลายกลมสาระการเรยนร ทำใหเตรยมการสอนไมทน ครใชเวลาในการทำผลงานวชาการมากทำใหสนใจการสอนนอยลง ครสอนโดยไมใชสอการสอน มสาเหตมาจากการขาดแคลนสอการไมใหความสำคญกบสอการสอนในสาระนน ๆ มาเปนเวลานานและยดตดกบการสอนแบบเดม ๆ ทำใหครไมคอยใชสอในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ครใหความสำคญกบกลมสาระการเรยนรหลกมากกวากลมสาระรอง ซงไดแก กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร วทยาศาสตร และภาษาองกฤษ ทำใหกลมสาระการเรยนรรองถกละเลย ครสวนใหญขาดความรความเขาใจเรองหลกสตร และ การแปลงหลกสตรไปสการเรยนการสอน ครขาดขวญกำลงใจในการทำงาน เนองจากครไดรบมอบหมาย ใหสอนในกลมสาระการเรยนรทครไมมความถนด การไมไดรบความสำคญในกรณทไมไดสอนกลม

53-128.indd 94 10/29/15 3:33:41 PM


สาระการเรยนรหลก และตองทำงานหนกไมมเวลาพก เกดความเบอหนายทอแท ไมมความกาวหนาในวชาอาชพ ครขาดการนเทศ ตดตามและประเมนผลการพฒนา ครไมไดรบการนเทศจากศกษานเทศกทมความร ความชำนาญเฉพาะสาขาวชา มเฉพาะการนเทศภายในทโรงเรยนดำเนนการเอง การพฒนาอบรมครไมสอดคลองกบความตองการของคร โดยการพฒนาอบรมครสวนใหญเปนการอบรมตามทหนวยงานตนสงกดเปนผกำหนด ทงเรองเนอหาหลกสตร และวธการฝกอบรม ซงมกไมสอดคลองกบความตองการของครและเปนการอบรมทไมไดกำหนดแผนไวชดเจน

ภาวะการขาดแคลนคร แมวาจำนวนครในภาพรวมดเหมอนจะไมขาดแคลน แตเมอพจารณาในรายละเอยดแลวจะพบวา จำนวนครสวนใหญจะกระจกอยในโรงเรยนขนาดใหญและในเขตเมอง แตโรงเรยนในชนบทหางไกลยงประสบปญหาขาดแคลนครอยจำนวนมาก การขาดแคลนครอาจไมใชปญหา แตทเปนปญหาคอระบบการจดสรรทรพยากรครทยงไรประสทธภาพ การขาดแคลนครในรายสาขาวชากลายเปนเรองวกฤตของการศกษา ในปการศกษา 2554 ครในโรงเรยนสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ขาดแคลนครมากถง 58,805 อตรา วชาทมปญหาขาดแคลนครมากทสด 5 ลำดบแรกคอ คณตศาสตร ภาษาตางประเทศ ภาษาไทย วทยาศาสตร และสงคมศกษา การแกไขปญหาการขาดแคลนครของสพฐ. ไดดำเนนการแกไขอยางตอเนองโดยใชหลากหลายวธ อาท ใชวธบรหารจดการเพอใหสถานศกษาสามารถจด การเรยนการสอนไดในหลายรปแบบ เชน การยบรวมโรงเรยนขนาดเลก การเรยกครชวยราชการ กลบคนสถานศกษา การจดการเรยนการสอนทางไกลผานดาวเทยม การใชสอเทคโนโลยชวยสอน การอาราธนาพระสงฆมาชวยสอน การสงเสรมใหเอกชนชวยจดการศกษา การถายโอนโรงเรยนใหองคกรปกครองสวนทองถน การเกลยครจากโรงเรยนทมครเกน/พอดและหรอขาดนอยกวาไปยงโรงเรยนทขาดครมากกวา ขอมลขาราชการครและบคลากรทางการศกษาสายงานการสอนทจะครบเกษยณอายราชการใน 15 ป (พ.ศ.2556-2570) พบวา มครเกษยณอายทงสน 288,233 คน จำนวนครทเกษยณอายราชการเกนกวา 20,000 คน เรมตงแตป พ.ศ. 2558 ถงปพ.ศ. 2565 โดย 3 ลำดบแรกทครเกษยณอายราชการคอ ป 2562 เกษยณอายราชการสงทสด 28,246 คน รองลงมา ป 2561 จำนวน 27,952 คน และป 2560 จำนวน 26,505 คน เมอแยกตามสงกด พบวา ครสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) เกษยณอายรวมทงสน 270,332 คน สาขาวชาทเกษยณมากทสด คอ สงคมศกษา รองลงมาคอ ภาษาไทย พลศกษา การบรหารการศกษา และภาษาองกฤษ ตามลำดบ สำหรบครในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) ทจะเกษยณอายราชการมทงสน 9,265 คน โดยสาขาวชาทจะเกษยณอายมากทสด 5 ลำดบแรกคอ การบรหารการศกษา การจดการทวไป บรหารธรกจ ภาษาองกฤษ และอตสาหกรรมศลป ตามลำดบ

53-128.indd 95 10/29/15 3:33:41 PM


ครในสงกดสำนกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) เกษยณอายราชการทงสน 919 คน สาขาวชาทจะเกษยณอายมากทสด 5 ลำดบแรกคอ การบรหารการศกษา การศกษาผใหญ การจดการทวไป สงคมศกษา และเทคโนโลยทางการศกษา ตามลำดบ

ความตองการคร ใน 6 ปขางหนา (พ.ศ.2557-2562) จะมภาวะความตองการครในสงกดสำนกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมากทสด เนองจากในชวงดงกลาวมครทเกษยณอายมากทสด ความตองการครเพอทดแทนอตราเกษยณอายราชการ ของสำนกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน จำนวนทงสน 109,245 คน โดยจำนวนปการศกษาทตองการครมากทสดคอ ป 2562 จำนวน 24,643 คน รองลงมา ป 2561 จำนวน 22,999 คน สาขาทมความตองการครมากทสด 5 ลำดบแรกคอ คณตศาสตร 14,399 คน รองลงมา ภาษาองกฤษ 13,852 คน ภาษาไทย 11,454 คน สงคมศกษา 7,487 คนและ วทยาศาสตรศกษา 7,462 คนตามลำดบ สำหรบสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มความตองการคร สาขาภาษาองกฤษ มากทสดคอ 184 คน รองลงมา เครองกล 163 คน การจดการทวไป 127 คน คอมพวเตอรศกษา 125 คน และคณตศาสตรศกษา 117 คนตามลำดบ

ปญหาระบบการบรหารงานบคคลของคร ในชวงระยะเวลาทผานมา การบรหารงานบคคลประสบปญหามากมาย แมจะมกฎหมายกำหนดใหมองคกรกลางบรหารงานบคคลของขาราชการคร โดยใหครและบคลากรทางการศกษา ทงของหนวยงานทางการศกษาในระดบสถานศกษาของรฐและระดบเขตพนทการศกษา เปนขาราชการในสงกดองคกรกลางบรหารงานบคคลของขาราชการคร โดยยดหลกการกระจายอำนาจการบรหารงานบคคลสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา แตในระยะเวลาทผานมากวา 10 ป การศกษาของไทยยงอยหางไกลในเรองระบบการกระจายอำนาจทยงไมมความชดเจน การบรหารงานบคคลสวนใหญยงคงถกรวบไวทหนวยงานสวนกลาง ระบบกองทนสงเสรมคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษายงไมมการจดตงขน สงผลใหเกดปญหาทตามมาหลายประการ ปญหาระบบการบรหารงานบคคลมประเดนสำคญ คอ 1. การกำหนดอตรากำลง มาตรฐานกำหนดตำแหนงครและบคลากรทางการศกษา ยงขาดความชดเจน ทำใหการจดสรรอตราตำแหนงคร และบคลากรทางการศกษาในบางพนทไมเพยงพอ การคนอตราครทวางมความลาชา หนวยงานทรบผดชอบการบรหารงานบคคลขาดขอมลครเกษยณอายในแตละสาขาในแตละป ขาดขอมลความตองการครในอนาคต ทำใหการวางแผนกำหนดอตรากำลงมปญหา 2. การสอบบรรจคดเลอกเขารบราชการคร ทผานมามกประสบปญหาหลายดานไดแก เครองมอ (ขอสอบ) ขาดคณภาพและมาตรฐาน วธการสอบคดเลอกมการปรบเปลยนตลอดเวลา โดย

53-128.indd 96 10/29/15 3:33:41 PM


เปลยนผออกขอสอบทกครง ทำใหขาดการพฒนาแนวทางทตอเนอง ทำใหขาดมาตรฐานการคดคนเขาสระบบ ผรบผดชอบดำเนนการสอบมการเปลยนแปลงทกครง และทสำคญมการทจรต โกงการสอบ ทกขนตอน และสวนใหญไมสามารถลงโทษผกระทำความผดได 3. การทดลองปฏบตราชการ 2 ป ของครทเรมเขาสวชาชพ ขาดมาตรฐานในการดำเนนงาน ครทเขาสวชาชพบางสวน ขาดระบบพเลยงผชแนะทด และทผานมาครทกคนจะผานการประเมน รอยละ 100 แทบจะไมพบผลการประเมน “ไมผาน” ซงเปนตวบงชวา การประเมนผลการทดลองปฏบตราชการยงไรประสทธภาพ 4. การพฒนาครประจำการยงไมเชอมโยงคณภาพนกเรยนและวทยฐานะทไดรบ ครทม วทยฐานะสงไมสามารถรบประกนในเรองคณภาพผเรยนทอยในความรบผดชอบได 5. ระบบบญชเงนเดอน/คาจาง มความเหลอมลำระหวางขาราชการคร และพนกงานราชการ ครอตราจาง ฯลฯ ทำใหขาดขวญกำลงใจและขาดความเปนธรรม 6. ระบบการเสรมสรางขวญกำลงใจในการปฏบตงาน ระบบปจจบนไมสงเสรมการทำหนาทใหเกดประสทธภาพการทำงานเพมขน โดยเฉพาะการนำผลสมฤทธทางการเรยน (O-NET) ทวดบางพฤตกรรม มาตดสนชขาดในการเลอน ยาย แตงตง ทำใหครผบรหารสถานศกษาเกดความเครยด 7. ระบบวทยฐานะ หลกเกณฑและวธการประเมนเพอใหมวทยฐานะยงไมเหมาะสมกบภาระหนาท และมกมขาวการจางทำผลงานทางวชาการเพอเลอนวทยฐานะ วธการนำรางวลทครหรอนกเรยนไดรบในระดบตางๆ มาขอเลอนวทยฐานะของคร สงผลกระทบตอการทงหองเรยน และคร ททงนกเรยนสวนใหญไปทำงานเพอไลลารางวล และนำมาขอเลอนวทยฐานะ และวทยฐานะทคร ไดรบไมสะทอนคณภาพไปยงผเรยน 8. ระบบการยาย/โอน/เลอน/แตงตงคร ยงคงมระบบอปถมภหรอพวกพองในการให ผลประโยชน เรยกรบสนบน เรยกรบเงนจากคร ระบบการแตงตงโยกยายไมมความโปรงใส ไมบรสทธยตธรรมและขาดธรรมาภบาล 9. การเขาสตำแหนงผบรหารทกระดบ (ระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษา) ใชระบบการทดสอบดวยขอสอบแบบเลอกตอบ วดเพยงความรความจำ ทำใหไดผบรหารทขาดประสบการณและขาดภาวะผนำ โดยเฉพาะการเปนผนำทางวชาการ ผบรหารทผานการสอบ ขาดการตกผลกประสบการณดานการศกษา เมอมาทำหนาทบรหารการศกษาจงขาดวฒภาวะและทกษะทจำเปนในการปฏบตงานในทกดาน 10. ขาราขการครถกบงคบบญชาโดยขาราชการอน (ขาราชการพลเรอน) ตำแหนง การบงคบบญชาขาราชการครสงสดเปนไดเพยงผอำนวยการเขตพนทการศกษาเทานน สวนผบรหารทเปนผบงคบบญชาสงสดของขาราชการคร เปนขาราชการพลเรอน บางทานขาดประสบการณดานการศกษา ไมเขาใจสภาวการณทางการศกษาเชงพนท

53-128.indd 97 10/29/15 3:33:41 PM


11. การสรรหาผแทนครเขาสการเปน ก.ค.ศ./อ.ก.ค.ศ. กลายเปนแหลงหาผลประโยชนจากครในเรองการโยกยาย เลอนตำแหนง การสรรหาผแทนของครแตละครงเกดปรากฏการณซอเสยง การแลกเปลยนผลประโยชนหรอการสญญาวาจะให ทำใหขาดธรรมาภบาลในวงวชาชพคร 12. การแกปญหาหนสนคร ยงขาดศกยภาพไมสามารถลดหนครไดจรง และการเรยกรองเรองครเปนหน สงผลเสยตอภาพลกษณของวชาชพคร 13. ขาราชการพลเรอน ทเปนบคลากรทางการศกษาอนตามมาตรา 38 ค. (2) มความเหลอมลำ ลกลน เสยโอกาสแมจะอยภายใตกระทรวงศกษาธการเหมอนกน แตเปนขาราชการพลเรอน ไมไดเปนขาราชการคร ขาราชการเหลานขาดประสบการณและความรทลกซงในการทำงานในสถานศกษา แตตองทำหนาทวางแผน อำนวยการใหคนททำงานในสถานศกษา

1.4 สถานภาพการพฒนาคร

นโยบายดานการพฒนาครของรฐบาล นโยบายดานคร ของรฐบาลทผานมาพบวา ทกรฐบาลใหความสำคญในเรองทสอดคลองกนคอ การยกระดบ “คณภาพคร” โดยมประเดนสำคญคอ การสงเสรมใหไดคนด คนเกงและมคณธรรมเขาสวชาชพคร การผลตครใหมคณภาพทดเทยมกบนานาชาต การพฒนาครใหมคณภาพอยาง ตอเนอง การปรบปรงระบบเงนเดอนและคาตอบแทนคร พฒนาระบบความกาวหนาของคร พฒนาระบบภมสารสนเทศเพอใชในการกระจายคร ขจดปญหาการขาดแคลนครในสาระวชาหลก ลดภาระงานครทไมเกยวกบการเรยนการสอน การนำเทคโนโลยสารสนเทศและเครองมอทเหมาะสมมาใชในการเรยนการสอน เพอเปนเครองมอชวยครหรอเพอการเรยนรดวยตนเอง ปรบระบบการประเมนสมรรถนะทสะทอนประสทธภาพการจดการเรยนการสอนและการพฒนาคณภาพผเรยนเปนสำคญ และแกปญหาหนสนครโดยการพกชำระหนและการปรบโครงสรางหนตามนโยบายแกปญหาหน ครวเรอนของรฐบาล อยางไรกตาม เมอพจารณานโยบายดานการพฒนาคร การฝกอบรมครอยางตอเนองเพอเพมสมรรถนะครพบวายงมการกลาวถงหรอใหความสำคญคอนขางนอยกวาดานอน ทงทมความสำคญ ตอการยกระดบคณภาพของคร

หนวยงานทรบผดชอบการพฒนาคร ในชวงทผานมา การพฒนาครและบคลากรทางการศกษามหลายหนวยงานดำเนนการ ทงการพฒนาโดยหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของกบการพฒนาและควบคมมาตรฐานวชาชพ พฒนาวชาชพ สถาบนอดมศกษา และหนวยงานภาคเอกชน เชน สำนกพมพตาง ๆ ซงมการพฒนาทงในลกษณะการจดพมพเผยแพรเอกสารใหศกษาดวยตนเอง จดอบรมเพอใหความร จดอบรม เชงปฏบตการเพอพฒนาการเรยนการสอน จดอบรมทมงเพอใหครจดทำผลงานเพอเลอนวทยฐานะและความกาวหนาในวชาชพ

53-128.indd 98 10/29/15 3:33:41 PM


ระบบและรปแบบการพฒนาคร ระบบการพฒนาครไทยของหนวยงานตางๆในปจจบน ยงคงมลกษณะตางคนตางทำ ขาดการวางแผน ขาดการกำหนดทศทาง และขาดขอมลในการพฒนาครในภาพรวม การพฒนาครจงเกดความซำซอน ขาดประสทธภาพ หนวยงานผใชครจะจดเตรยมงบประมาณเพอการพฒนาครซงยงไมชดเจนในรายละเอยด มกจดงบประมาณองแอบกบโครงการอนๆ แตมกจกรรมการอบรมพฒนาครแฝงอยภายในโครงการ เชน โครงการยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนรายวชา จะมกจกรรมหลากหลายทงการวจย ผลตสอ ฯลฯ และในกจกรรมเหลานน มการฝกอบรมพฒนาครแฝงอยดวย กจกรรมพฒนาครมกจะจดในชวงปลายปงบประมาณราวเดอน สงหาคม-กนยายน ของทกป หนวยงานเหลานจะสงการใหครในสงกดมาเขารบการอบรมเพอใหสามารถใชงบประมาณใหทนกบปงบประมาณ ซงมหลายโครงการททำพรอมกน หรอตดตอกน แมจะเปนหนวยงานเดยวกนแตม ผรบผดชอบหลายคน แตตางคนตางทำ ขาดการประสานงาน จงเกดปรากฏการณครทงหองเรยน ไปเขาอบรมตามโรงแรมในเมองในชวงเวลาดงกลาว ระบบการอบรมของหนวยงานทางการศกษาทเปนหนวยงานตนสงกดของคร สวนใหญดำเนนงานโดยสวนกลางเพราะเปนผควบคมงบประมาณทงหมดในการอบรมพฒนาคร ขาดการกระจายอำนาจและงบประมาณไปยงเขตพนทการศกษา หรอหนวยงานในภมภาค การพฒนาครจะอยในความรบผดชอบของกลมคนไมมากนก การวางแผน การออกแบบหลกสตรการพฒนาคร การหา ความตองการจำเปนในการพฒนาคร และกระบวนการอนๆทเกยวของกบการพฒนาคร จงถกกำหนดโดยหนวยงานในสวนกลางและกลมคนในวงจำกด มบางครงไดมการกระจายการพฒนาครไปให เขตพนทการศกษารบผดชอบ แตยงมการกำกบแนวทาง วธการพฒนารวมทงวทยากร และการใช งบประมาณ โดยใหเขตพนทการศกษาดำเนนการตามทสวนกลางกำหนด เขตพนทการศกษาจงขาดอสระทจะดำเนนการใหเปนไปตามความตองการและความจำเปนของแตละพนท การพฒนาครจงขาดกระบวนการมสวนรวม และเปนการผกขาดการดำเนนงานโดยสวนกลาง สำหรบการลงทนเพอการพฒนาครของแตละหนวยงาน ยงเปนการลงทนทไมมากนก เชน ในปงบประมาณ 2554 สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มงบประมาณเพอการพฒนาครประมาณ 2.2 พนลานบาท หรอคดเปนรอยละ 0.8 ของคาใชจายจรงทงหมด ซงงบประมาณเพอ การพฒนาครมกระจดกระจายอยในหลายโครงการ สำหรบสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ในปงบประมาณ 2558 มโครงการพฒนาบคลากรของหนวยงานทหลากหลายประมาณ 40 โครงการ มงบประมาณทงหมดในภาพรวม ประมาณ 140 ลานบาท ในจำนวนน เปนงบพฒนาครประจำการจำนวน 79,136,000บาท ม เปาหมายพฒนาครประจำการ 5,793 คนและยงมโครงการอนๆ เชน การพฒนาผบรหารสถานศกษา

53-128.indd 99 10/29/15 3:33:41 PM


การพฒนาครฝกในสถานประกอบการ การยกระดบขดความสามารถผบรหาร คร บคลากรทาง การศกษาและขาราชการพลเรอนสมาตรฐานสากล การพฒนาตามนโยบายและความจำเปนในพนท การพฒนาขาราชการพลเรอน เปาหมายการพฒนารวมทงสน 8,147 คนจากจำนวนคร บคลากรทางการศกษาทมอยทงสนกวา 25,000 คน ซงยงเปนจำนวนครและบคลากรทางการศกษาทเขาถงการอบรมทคอนขางตำ ถอเปนการลงทนเพอการพฒนาบคลากรทยงมขอจำกดในดานงบประมาณ สำหรบรปแบบการพฒนาครในภาพรวมของประเทศ ทหนวยงานทางการศกษาตางๆ นยมปฏบตกนมาก คอ การสงครไปเขารวมประชม อบรม สมมนาตามทหนวยงานตางๆ จดขน การไปศกษาดงาน การจดอบรมสมมนาในโรงเรยนโดยเชญวทยากรจากภายนอกมาใหความร การสงครไปศกษาตอในระดบทสงขน การนเทศภายใน การทำวจยในชนเรยน การมอบหมายใหครอานหนงสอเกยวกบการปฏรปการเรยนรและงานทเกยวของกบคร การเรยนรจากการปฏบตโดยหมนเวยนครใหปฏบตงานในหลายหนาท การจดทมงานเพอเรยนรและปฏบตงานรวมกน การใชโครงการตางๆ จากภายนอกเพอกระตนการทำงานของครภายในโรงเรยน การสนบสนนครใหทำผลงานทางวชาการเพอเลอนวทยฐานะและขอรบรางวลจากหนวยงานตางๆ การสงครไปเปนวทยากรในโอกาสตางๆ การเขารวมโครงการตางๆ ทงระดบประเทศและระดบภมภาคเพอกระตนใหครตนตวพฒนาตนเอง เปนตน สภาพการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทจดโดยหนวยงานตางๆ พบวา ในรอบปหนงๆ ครไดรบการพฒนาคอนขางมาก แตไมมความชดเจนวาไดมการตดตามและประเมนผล ภายหลงการอบรมวาไดมการนำไปใชจรงมากนอยเพยงใด การอบรมพฒนาครบางหลกสตรมลกษณะซำซอน ในบางครงครตองเขาอบรมเรองเดมจากหลายหนวยงาน และครไดรบการพฒนาไมตอเนองและสนเปลองงบประมาณ รวมทงการพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆ ทสวนใหญใชการอบรมและพฒนาในหองประชมตามโรงแรม ผลการพฒนาเปนเรองการใหความร ขาดการพฒนาทกษะทตรงกบสภาพจรง และไมตรงกบความตองการ ไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการสอนของครได นอกจากนสภาพทผานมายงไมมการตงกองทนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาตามทกำหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต วธการพฒนาครทแตละหนวยงานนำไปใชพฒนาอยในขณะนยงขาดนวตกรรมใหมๆ สวนใหญใชวธการฝกอบรมแบบเหมารวม โดยใชการบรรยาย หรอการจดประชมกลมยอย และสรปความคดเหนตอทประชมใหญ การดำเนนการจดอบรมแตละครงตองใชงบประมาณจำนวนมาก เพราะเปนการจดอบรมพฒนาตามโรงแรมใหญๆ ในเมอง หรอมหาวทยาลย คาใชจายจงหมดไปกบการจายคาเดนทาง คาทพกและอาหาร เพราะมจำนวนผเขารบการอบรมแตละครงเปนจำนวนมาก วธการบรรยายของวทยากรเปนการถายทอดความร ประสบการณ ในลกษณะการสอสารทางเดยว เนอหาสาระของการอบรม ผจดอบรม (สวนใหญเปนหนวยงานในสวนกลาง) เปนผกำหนดเรองทจะอบรม บางครงเรองทอบรมหางไกลจากเหตการณความเปนจรงของหองเรยน ไมตรงกบความตองการ

53-128.indd 100 10/29/15 3:33:41 PM


ของคร และการอบรมมผลกระทบตอนกเรยนเพราะครตองทงหองเรยนมาเขารบการอบรมโดยเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกประสบปญหามากทสด

สภาพปจจบนและปญหาการพฒนาคร สภาพปจจบนและปญหาการพฒนาครจากการวเคราะห พบวาม 7 ประเดนสำคญ คอ 1) ระบบการพฒนาครในภาพรวม พบวา ระบบการพฒนาครของประเทศยงไมมหนวยงานหรอเจาภาพหลกทจะทำหนาทดแล กำกบตดตาม วางระบบและวางแผนการพฒนาในภาพรวม การพฒนาครมหลายหนวยงานจดอบรม ขาดระบบฐานขอมลของคร ขาดการวางแผนรวมกน ทำใหการพฒนาไมมประสทธภาพในการดำเนนงาน เกดความซำซอน ไมเกดความคมคา 2) กลไกการขบเคลอนเพอพฒนาคร พบวา การพฒนาครประจำการยงขาดกลไกในการรวมพลงขบเคลอนเพอพฒนาวชาชพครใหเปนวชาชพชนสง ไมมระบบการบรหารจดการนเทศตดตามผลทจะชวยในการพฒนาคร ระบบการนเทศชวยเหลอหลงการอบรมครยงมความออนแอ 3) การหาความจำเปนในการพฒนาคร พบวา การพฒนาครยงขาดการวเคราะหสภาพปญหาความตองการจำเปนในการพฒนาคร ทำใหกระบวนการพฒนาไมตอบสนองตอความตองการของคร หลกสตรการพฒนาครยงไมสอดคลองกบความเปนจรงของหองเรยน ฝายจดอบรมและพฒนาครมกจะกำหนดหลกสตรตามความจำเปนของตนเอง ขาดการคนหาความจำเปนในการพฒนาของครทแทจรง 4) วธการและสาระการพฒนาคร พบวา การพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆ ไมมนวตกรรมใหม ซงไมตรงกบความตองการของคร การพฒนาครมระยะเวลานอยไมเหมาะกบเนอหา สวนใหญใชการบรรยายฝกอบรมและพฒนาในหองประชม ขาดการเชอมโยงกบกจกรรมการเรยนการสอนในหองเรยน เนนในหลกการ/ทฤษฎมากกวาการไดลงมอปฏบต จงทำใหครไมสามารถประยกตใชความรจากการอบรมพฒนาได สาระจากการพฒนาเนนใหความรเกยวกบการพฒนาหลกสตรและเทคนคการสอนมากกวาดานอนๆ เปนการฝกอบรมระยะสน ผลการพฒนาไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการจดการเรยนการสอนของครได 5) สถานทจดอบรมพฒนาคร พบวา การพฒนาครสวนใหญเนนการอบรมตามหองประชมในโรงแรม หรอในสถาบนอดมศกษา ซงดงครออกจากหองเรยนสงผลกระทบตอการจดการเรยน การสอน โดยเฉพาะจะมปญหามากในโรงเรยนทมครไมครบชน 6) ระบบการตดตามผลการพฒนาคร พบวา การพฒนาครของแตละหนวยงานขาดระบบการตดตามผลอยางตอเนอง สงทปรากฏคอครทเขารบการอบรมทำรายงานสงผบรหารเพอรบทราบเทานน การตดตามผลหลงการอบรมเพอนำไปใชในหองเรยนหรอขยายผลไมไดมการดำเนนการอยางเปนรปธรรม

53-128.indd 101 10/29/15 3:33:42 PM


7) แรงจงใจในการพฒนาตนเองของคร พบวา ครยงขาดแรงจงใจในการศกษาคนควาหาความรดวยตนเองเพอพฒนาตนเองทงดานความรและทกษะดานการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพผเรยน

การฝกอบรมพฒนาครของประเทศทมระดบผลสมฤทธทางการศกษาสง ตวอยางการฝกอบรมและเรยนรของครในประเทศทมระดบคะแนนผลการสอบ PISA สง พบวามลกษณะเดนทสำคญ สรปได ดงน 1. การมเวลาเรยนรรวมกนของครภายในโรงเรยน ประเทศทมผลสมฤทธคะแนนสอบ PISA สง จะจดเวลาการสอนของครนอยกวาประเทศทมผลผลสมฤทธคะแนนสอบ PISA ตำ ขอเสนอแนะทสำคญคอ ตองลดเวลาสอนของครและลดภาระงานตางๆของครลงเพอเพมเวลาสำหรบการเรยนรระหวางครดวยกนอยางตอเนอง 2. การสรางสมรรถนะสำหรบการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 และการเรยนรรวมกนของคร ประเทศทประสบผลสำเรจในการสอบ PISA เนนการพฒนาครใหมทกษะการคด การทำวจยในชนเรยน การสบเสาะหาความรซงเปนสมรรถนะทจำเปนสำหรบคนในศตวรรษท 21 3. การกระจายอำนาจการตดสนใจสโรงเรยน ประเทศทประสบผลสำเรจดานผลสมฤทธทางการเรยน มการกระจายอำนาจการบรหารจดการดานตางๆ ไปสโรงเรยน เชน ดานหลกสตร การจดการเรยนการสอน และการฝกอบรมคร เพราะโรงเรยนจะรปญหาทกำลงเผชญไดดทสด การกระจายอำนาจทำใหโรงเรยนสามารถแกปญหาหนางานไดดกวาการสงการจากสวนกลาง 4. ระบบการพฒนาครใหม (Induction) ประเทศทมผลคะแนนสอบ PISA สง สวนใหญ มระบบการพฒนาครทเรมเขาสวชาชพคร (ครใหม) โดยมการกำหนดบทบาทหนาทครพเลยงและ ครใหมอยางชดเจน ครพเลยงจะชวยเหลอครใหมในการปรบตวใหเขากบกระบวนการเรยนการสอนจรงและการเรยนรภายในโรงเรยน ครใหมและครพเลยงจะสงเกตการสอนซงกนและกน มการวเคราะห จดเดน จดดอยของครใหมเพอใหคำแนะนำและปรบปรง ครใหมจะเรยนรแบบอยางทด ครใหมและครพเลยงจะรวมกนในการวางแผนการสอน ปจจยสำคญของเรองนคอตองจดหาครพเลยงทมคณภาพ เปนครเกงและมประสบการณสง มการอบรมเพอการเปนครพเลยง ครพเลยงและครใหมจะรวมพฒนากจกรรมการเรยนการสอนทเขมขนรวมกนและไดรบการลดเวลาการสอนลง 5. การฝกอบรมระดบเขตพนทการศกษาและระดบชาต (Formal Professional Development) ประเทศทมผลคะแนนสอบ PISA สง จะลงทนพฒนาครโดยจดฝกอบรมในระดบเขตพนทการศกษาและระดบชาต หลายประเทศกำหนดจำนวนชวโมงทครตองเขารบการอมรมในแตละปตวอยางชดเจน เชน สงคโปร ครตองเขารบการอบรมปละ 100 ชวโมงนอกเหนอจากการเรยนร รวมกนภายในโรงเรยน

53-128.indd 102 10/29/15 3:33:42 PM


2. ขอเสนอแนะการผลตคร การพฒนาครและการใชคร

2.1 ขอเสนอแนะดานการผลตคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร ไดใหขอเสนอแนะแนวทางเพอการผลตครไวหลากหลายแนวทาง สรปได ดงน

1. ปฏรประบบการผลตคร 1) ควรเรงจดทำแผนการผลตครทสมพนธกบแผนการใชครในระดบชาต และสมพนธกบแนวโนมความตองการครประเภทตางๆของประเทศ โดยหนวยงานผใชครและหนวยงานผลตครตองรวมมอกนจดทำแผนความตองการใชครราย 5 ป และ 10 ป ของแตละพนทการศกษา โดยยดความตองการจำเปนของสถานศกษา เพอใหสถาบนผลตครเตรยมความพรอมในการผลตครใหตรงตามความตองการใชจรงของแตละพนท โดยกำหนดจำนวนนกศกษาสำหรบการคดเลอกนกเรยนเขาศกษาตามสดสวนแตละพนททตองการใชครในแตละระดบการศกษาและสาขาวชา โดยมการวางแผนระยะสน ระยะกลางและระยะยาวตามความตองการของหนวยงานผใชครและจำนวนประชากรในอนาคต ทงน ควรจดใหมการผลตครในรปแบบการใหทนการศกษาตลอดระยะเวลาศกษา โดยคดเลอกนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายเขารบทนการศกษาในระดบอดมศกษา เมอสำเรจการศกษาแลวใหกลบไปบรรจเขารบราชการเปนขาราชการครในภมลำเนาของตนเอง 2) เรงดำเนนการจดใหมการพฒนาระบบฐานขอมลครทไดมาตรฐาน มการตรวจสอบและปรบปรงขอมลใหทนสมยตลอดเวลา รวมทงสรางเครอขายทสามารถเชอมโยงแลกเปลยนขอมลระหวางหนวยงานเพอประโยชนในการจดทำแผนและกำหนดนโยบายและมาตรการตางๆ ในการพฒนาวชาชพครไดอยางถกตองสอดคลองกบสภาพทแทจรงในแตละชวงเวลาประเมนคณภาพของสถาบนผลตคร เพอกำหนดพนทรบผดชอบการผลตครตามความถนดและความเชยวชาญ 3) ควรกำหนดพนทรวมรบผดชอบของสถาบนผลตคร เนนการมสวนรวมในการปรบเกณฑมาตรฐานหลกสตรผลตครใหมคณภาพและไดมาตรฐาน ควบคม กำกบ และดแลการผลตคร ใหไดคณภาพตามเกณฑมาตรฐาน 4) ปรบเปลยนระบบการรบนกศกษาคร เพอใหไดคนด คนเกงมใจรกการเปนครเขาสวชาชพคร โดยดำเนนการ ดงน 4.1) กำหนดแนวทางการคดเลอกนกเรยนด เกง และศรทธาในวชาชพครเขาเปน นกศกษาคร มสญญาผกพนกบหนวยงานผใชคร โดยมสงจงใจคอประกนการมงานทำเมอสำเรจ การศกษา 4.2) กำหนดเกณฑและวธการคดเลอกครตามความเหมาะสมของพนทและสภาพความตองการใชครในสาขาและประเภททตองการ

53-128.indd 103 10/29/15 3:33:42 PM


4.3) กำหนดคณสมบตของผเขาเรยน “คร” ควรเปนผเรยนทมผลการเรยนอยในกลมคะแนนสง รอยละ 50 ของผสำเรจการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย 4.4) กำหนดวธการหรอกระบวนการคดเลอกนกศกษาครโดยใชระบบกลาง โดยผใชคร (กระทรวงศกษาธการและหนวยงานอนทใชคร) รบผดชอบการเลอกนกศกษาในพนท แลวสงตอใหสถาบนผลตครทไดรบการคดเลอกดำเนนการผลตในแตละสาขาวชาทไดรบมอบหมาย 4.5) หนวยงานผใชครจดทำแนวปฏบตเปนคมอสำหรบประเมนผเรยนทมแววความเปนครในชวงการเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย (ม.๔-๖) เพอคดเลอกคนด เกง และมแววความเปนครเขาสอาชพคร

2. เรงดำเนนการเสรมสรางความพรอมและความเขมแขงใหสถาบนผลตคร เพอยกระดบคณภาพการจดการเรยนรของสถาบนผลตครใหไดมาตรฐาน มสมรรถนะในระดบสากล มแนวดำเนนการ ดงน 1) กำหนดกลยทธเสรมสรางความพรอมและความเขมแขงของสถาบนผลตคร 2) สงเสรมสนบสนนการพฒนาคณภาพคณาจารย (ครของคร) ในสถาบนผลตคร โดย สงเสรมการวจยเพอคดคนนวตกรรมดานการเรยนการสอน นวตกรรมหลกสตรทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง 3) จดระบบงบประมาณตรงแกคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรเพอการพฒนาสความเปนสถาบนผลตวชาชพชนสง 4) เรงรดการผลตคณาจารย (ครของคร) ยคใหมของคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทดแทนคณาจารยทเกษยณอายราชการ โดยการจดสรรทนปรญญาเอกหรอทนหลงปรญญาเอกทมคณภาพสง เพอพฒนาคณาจารยของสถาบนผลตครและเสรมสรางความเชยวชาญเฉพาะทาง 5) สถาบนผลตคร ปรบกระบวนการเรยนการสอนใหมมาตรฐานในระดบสากล โดยม จดเนนอยทการใหผเรยนเปนศนยกลาง และเกดการเรยนรดวยตนเอง โดยวธการทหลากหลายและคำนงถงความแตกตางระหวางบคคล มงสรางวฒนธรรมการเรยนรใหมภายในองคกร 6) กำหนดแนวทางและมาตรฐานการฝกประสบการณวชาชพทเหมาะสมและมคณภาพ ไดแก องคประกอบโรงเรยนฝกประสบการณวชาชพ ระบบคดเลอกครพเลยง แนวทางการเสรมสรางความรวมมอระหวางสถาบนผลตครและหนวยงานทเกยวของ และรปแบบการฝกประสบการณวชาชพ 7) จดใหมกลไกหรอระบบประกนคณภาพการผลตครและการรบรองมาตรฐานสถาบนผลตครและคณภาพบณฑตคร เพอรบใบประกอบวชาชพ 8) จดใหมระบบตรวจสอบผลการปฏบตงานของคณาจารยตามภารกจทกำหนด และกำกบดแลใหคณาจารยประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกนกศกษาครและชมชน

53-128.indd 104 10/29/15 3:33:42 PM


3. การวางระบบการจดสรรทนสำหรบนกศกษาคร มแนวดำเนนการ ดงน 1) จดสรรทนผกพนกบสถาบนการศกษาในทองถน (จงหวด) ตงแตเรมเรยนโดยคดเลอกนกเรยนในทองถนรบทน ฝกประสบการณวชาชพครในทองถน ยกเลกวธการสอบบรรจ เมอเรยนจบแลวใหบรรจทำงานในทองถนของตน 2) สถานศกษา เปนผคดเลอกบณฑตครเขาเปนครประจำการ 3) จดสรรทนการศกษาใหนกศกษาในโครงการผลตครในชวงของระยะเวลาทศกษาในสถานศกษา

4. เรงรดการปรบระบบและรปแบบการผลตครใหเหมาะสมกบการใชงานครในแตละระดบและประเภทการศกษา มแนวดำเนนการ ดงน 1) ปรบปรงโครงสราง มาตรฐานและสาระหลกสตรการผลตครระดบปรญญาตรใหมความหลากหลายและเหมาะสม มความสมดลระหวางความรดานเนอหาวชาและเทคนคการจด การเรยนการสอน บรณาการระหวางภาคทฤษฎและภาคปฏบต มจดเนนตรงตามความตองการของ ผใชครในแตละระดบและประเภทการศกษา ไดแก การศกษาระดบปฐมวย ประถมศกษา (สอนทกวชาสำหรบโรงเรยนขนาดเลก/สอนรายวชาในโรงเรยนขนาดใหญ) มธยมศกษา (ตามวชาเอก) อาชวศกษา การศกษานอกระบบและตามอธยาศย การศกษาพเศษและอนๆ แตละหลกสตรมจดเนนความเขมขนในแตละสาขาวชา ทกหลกสตรตองไดรบการรบรองคณภาพเปนไปตามมาตรฐานคณวฒ (TQF) และมาตรฐานวชาชพของครสภา 2) ทบทวนจำนวนปการศกษาของหลกสตรผลตครระดบปรญญาตร เพอใหมมาตรฐานทดเทยมในระดบสากล และมความเปนธรรมสำหรบผเรยน โดยใชขอมลจากผลการศกษาทงในและตางประเทศ 3) กำหนดแนวทางการผลตครสายอาชวศกษา ใหเปนไปตามแนวโนมความตองการของประเทศ สอดคลองกบสาขาวชาชพใหมๆ ในตลาดแรงงาน ความตองการของผประกอบการ และนโยบายการพฒนาระบบโครงสรางขนพนฐานของประเทศ 4) ปรบปรงโครงสรางหลกสตรระดบบณฑตศกษาใหชดเจนระหวางหลกสตรสำหรบผทจบปรญญาตรสาขาวชาชพอน และหลกสตรสำหรบผทจบปรญญาตรสาขาวชาการศกษา 5) หนวยงานทเกยวของรวมกำหนดแนวทางการรบรองหลกสตรการผลตครใหมแนวทางการปฏบตทชดเจนครอบคลมทกประเดน 6) กำหนดรปแบบการผลตครเปน 2 ระบบ คอ ระบบปด โดยจำกดจำนวนรบตามความตองการใชงานจรงของหนวยงานผใชคร เนนความเปนเลศดานคณภาพคร และระบบเปด เปนการผลตครปกต เพอสนองความตองการของสถานศกษาทงภาครฐและเอกชน แตตองเปนไปตามแผนและเปาหมายการผลตครของประเทศ

53-128.indd 105 10/29/15 3:33:42 PM


7) กำหนดรปแบบการผลตครแตละประเภทใหเหมาะสมกบการใชงานจรงทงการศกษาขนพนฐานในระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และตอนปลาย การอาชวศกษาในระดบ ปวช. ปวส. ปรญญาตร การศกษานอกระบบและตามอธยาศย การศกษาพเศษ และครภาคภาษาองกฤษเพอสอนในโครงการ English Program : EP เปนการเตรยมความพรอมในการผลตบคลากรรองรบการแขงขนในระดบนานาชาต 8) สถาบนผลตครยกระดบกจกรรมการหลอหลอมจตวญญาณความเปนคร หลอหลอมใหครสามารถจดการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนโดยเชอมโยงการพฒนาประเทศในดานเศรษฐกจ สงคมและการเมองกบอาชพในอนาคต เพอการพฒนาประเทศในระบบเศรษฐกจและสงคมยคใหม เนนกจกรรมการเรยนการสอนใหเขมขน เพอหลอหลอมความเปนคร ฝกประสบการณตามสภาพจรงทจะใชงาน มระบบนเทศ ครพเลยง และศกษานเทศกคอยชวยเหลออยางตอเนอง

5. กำหนดแนวทางการเตรยมนกศกษาคร เพอใหไดครด มคณภาพ มความรความสามารถและสมรรถนะทจำเปน พรอมทจะปฏบตงานในสถานศกษาไดอยางมประสทธภาพ มแนวดำเนนการ ดงน 1) สถาบนผลตครและหนวยงานทเกยวของรวมกนกำหนดประเภทใบอนญาตประกอบวชาชพครตามประเภทการศกษา ระดบการศกษา และสาขาทจะปฏบตการสอน 2) จดใหมกลไกหรอเครองมอตรวจสอบคณภาพบณฑตครกอนไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพคร โดยใบอนญาตตองตรงกบสาขาและระดบทจะตองไปปฏบตการสอนจรง

2.2 ขอเสนอแนะดานการพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร ไดเสนอแนะแนวทางการพฒนาครไว ดงน 1. วางระบบการพฒนาครประจำการ เพอพฒนาศกยภาพครสความเปนเลศในดาน การจดการเรยนการสอน การออกแบบแผนการจดการเรยนร ทกษะการจดกจกรรมการเรยนร การวดและประเมนผลการเรยนร การดแลชวยเหลอนกเรยน การออกแบบและผลตสอ เอกสารประกอบการสอน ฯลฯ มแนวดำเนนการ ดงน 1.1 จดใหมกลไกในการขบเคลอนการพฒนาครทมมาตรฐานและเอกภาพ มขดความสามารถและบทบาทในการกำหนดแนวทางการพฒนาคณภาพครในภาพรวม และจดทำขอมล สารสนเทศเกยวกบครและบคลากรทางการศกษา วางแผนการพฒนาครรายบคคลทงระบบ จดทำหลกสตร ดำเนนการฝกอบรม สรางเครอขาย รวมทงประสานงาน กำกบตดตาม ประเมนผลและใหการรบรองหลกสตรฝกอบรม

53-128.indd 106 10/29/15 3:33:42 PM


1.2 กำหนดใหมคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาครสการปฏบต โดยกำหนดหลกเกณฑ แนวทางการปฏบต และกำกบตดตามการดำเนนการตามนโยบายใหมเอกภาพ และมประสทธภาพ 1.3 กระจายอำนาจดานการบรหารจดการฝกอบรมครไปยงสถานศกษาหรอในระดบพนทการศกษา เพอใหการพฒนาครตรงกบความตองการของครทสงผลตอคณภาพผเรยนและหรอพนทการศกษาอยางแทจรง โดยสนบสนนงบประมาณตรงไปยงสถานศกษาและหรอพนทการศกษา 1.4 เรงรดใหมการจดตงกองทนพฒนาและกองทนสงเสรมคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา และนำผลประโยชนจากกองทนมาใชในการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทาง การศกษาใหเกดผลอยางเปนรปธรรม โดยมคณะกรรมการบรหารกองทนทเปนเอกเทศ 1.5 สรางกลไก และเครอขายความรวมมอระหวางหนวยงาน โดยทกหนวยงานรวมกนทบทวนการจดทำแผนพฒนาครในภาพรวมใหมเอกภาพและบรณาการอยางแทจรง สถาบนอดมศกษาและหนวยงานตางๆ รวมกนสงเสรมสนบสนนใหมการพฒนาเครอขายความรวมมอในการพฒนาคร สถาบนผลตครแตละแหงรวมตดตามคณภาพของบณฑตครทไดผลตออกสระบบการศกษาและรวมในเครอขายความรวมมอพฒนาครอยางใกลชด 1.6 เรงสรางกลไกสงเสรมสนบสนนใหพอแม ผปกครอง ชมชน และสงคมใหเหนความสำคญในการพฒนาคณภาพผเรยนและเขามามสวนรวมในการสรางองคความรและสรางเครอขายแหลงการเรยนรทหลากหลาย 1.7 จดใหมระบบตดตามและประเมนผลการพฒนาครอยางตอเนอง เนนผลทเกดขนกบผเรยนและนำผลการพฒนาเชอมโยงกบความกาวหนาทางวชาชพของคร

2. กำหนดรปแบบกจกรรมการพฒนาครใหมประสทธภาพ เพอเพมสมรรถนะและความเชยวชาญเฉพาะทาง มแนวดำเนนการ ดงน 2.1 จดใหมระบบ “คปองการศกษา” ใหครทกคนใชคปองเพอพฒนาตนเองตามความสนใจ โดยกำหนดจำนวนชวโมงการพฒนาครดวยตนเองในแตละป 2.2 จดใหมการสนบสนนปจจยใหครสรางสอการเรยนการสอนหรอใชศกยภาพทอบรมมาเพอพฒนาการเรยนการสอน 2.3 กำหนดแนวทางการพฒนาคร โดยยดภาระงาน มาตรฐาน และจรรยาบรรณวชาชพ รวมทงปญหาและความตองการของครและสถานศกษาเปนกรอบในการพฒนา 2.4 ปรบเปลยนรปแบบการพฒนาและฝกอบรมจาก “เหมารวม” เปนแบบ “หลากหลาย” เนนการกระจายสพนท (Area-based Training) วธการพฒนาครไมสงผลกระทบตอการเรยน การสอนของคร

53-128.indd 107 10/29/15 3:33:42 PM


2.5 จดใหมรปแบบและวธการพฒนาครทหลากหลายและมคณภาพ เพอใหครสามารถเลอกรปแบบและวธการฝกอบรมไดตามความตองการ 2.6 ทกหลกสตรการพฒนาครควรเนนใหครเกดความตระหนก และมจตสำนกในหนาท ประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดตามหลกคณธรรมจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพ และสามารถจดการเรยนรเพอปลกฝง อบรม ขดเกลาผเรยนใหมคณธรรมจรยธรรม มนสยรกการอาน และมสมรรถนะทจำเปนในดานการสอสาร การคดวเคราะห การแกปญหา การใชเทคโนโลย และการใชทกษะชวต การจดการทางวชาชพ โดยปรบเปลยนกระบวนการคด เสรมสรางวฒนธรรมคณภาพ และการพฒนาทกษะการบรหารจดการ ดานการเงน เวลา และการปฏบตงาน 2.7 กระบวนการพฒนาครเนนการปรบเปลยนกระบวนทศนทางวชาชพททนตอความกาวหนาและวทยาการ เนนใหครมความรความสามารถในดานเนอหา และทกษะการจดการเรยนรใหตรงกบภาระงานทรบผดชอบ 2.8 ใหสถานศกษาจดใหมการจดทำแผนพฒนาครประจำการ เนนใหครทกคนมแผนพฒนาตนเอง มการประเมนผลแผนในแตละป และนำผลการพฒนาครทสงผลตอคณภาพผเรยนมาใชเปนเกณฑในการใหรางวลผลตอบแทนแกคร 2.9 ปรบระบบการพฒนาครวชาชพ (ครอาชวศกษา) โดยพฒนาและฝกประสบการณในสถานประกอบการ

3. สงเสรมและสนบสนนรปแบบการพฒนาครและเครอขายการพฒนาครไปส ครมออาชพ มแนวดำเนนการ ดงน 3.1 สงเสรมสนบสนนใหมการตงศนยพฒนาการเรยนการสอนตามกลมสาระการเรยนรของครในระดบจงหวดและระดบเขตพนทการศกษา 3.2 จดตงคลงสมองครแหงชาต เปนศนยรวมประสบการณและผลงานของครด ครเกง ครเชยวชาญ ครภมปญญาไทย 3.3 คนหารปแบบการพฒนาครทดจากครตนแบบ ครแหงชาต ครผมแบบอยางทด ดานการจดการเรยนร เพอนำแบบอยางทดมาทดลอง ปรบปรงแกไข จดทำเปนคมอเพอนำไปเผยแพรขยายผลและสรางครแกนนำทวประเทศ 3.4 หนวยงานรบผดชอบการพฒนาครรวมกบคร ทงสายสามญและสายอาชพทผาน การอบรมพฒนาในรปแบบตางๆ ดำเนนการพฒนางานวจยหรอสรางนวตกรรมการสอนรปแบบใหม เพอปรบวธการจดการเรยนการสอน สรางนวตกรรมการเรยนรเพอพฒนาผเรยนในรปแบบตางๆ 3.5 วางระบบสนบสนนการเขาสการเปนครมออาชพ ครตนแบบ ครแหงชาต (Master Teacher) โดยสงเสรมใหครมโอกาสไดรบการพฒนาในรปแบบตางๆ อยางทวถงและเปนธรรม โดยสรางแรงจงใจ ใหรางวล คาตอบแทน การยอมรบจากเพอนรวมวชาชพ และเชอมโยงกบการเลอนวทยฐานะ การตอใบอนญาตประกอบวชาชพ

53-128.indd 108 10/29/15 3:33:42 PM


3.6 สถาบนอดมศกษา รวมสงเสรมสนบสนนใหมการพฒนาเครอขายความรวมมอ ในการพฒนาคร เพอเสรมสรางความเขมแขงในการพฒนาครใหมทกษะความสามารถดานการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอน การพฒนาสอนวตกรรมการเรยนการสอน และการวดประเมนผล โดยจดหาพเลยงทปรกษาทางวชาการทเขมแขงคอยเยยมเยอนนเทศชวยเหลอคร ใหคำแนะนำคร 3.7 สนบสนนองคกรวชาชพเอกชนและชมชน มสวนรวมในการพฒนาครในประเดนทเปนจดเนนหรอความชำนาญการเฉพาะของแตละหนวยงาน โดยรฐจะตองมกลไกในการกำกบดแลมาตรฐานการดำเนนงาน เพอใหการรบรองคณภาพหรอระงบการดำเนนงาน

นอกจากน สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (2556) ไดเสนอแนะ แนวทางในการพฒนาคร เพอคณภาพผเรยนไว ดงน

1. ขอเสนอแนะเพอปรบปรงระบบบรหารจดการของหนวยงาน และกฎระเบยบ ทเกยวของ 1) กระทรวงศกษาธการตองยกระดบสถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทาง การศกษา (สคบศ.) ใหเปนองคกรกลางระดบชาตทมขดความสามารถและบทบาทในการพฒนาคณภาพครและบคลากรทางการศกษา โดยจดทำขอมลสารสนเทศเกยวกบครและบคลากรทาง การศกษา วางแผนการพฒนาครและบคลากรทางการศกษารายบคคลทงระบบ จดทำหลกสตร ดำเนนการฝกอบรม สรางเครอขาย รวมทงประสานงาน กำกบตดตาม ประเมนผลและใหการรบรองหลกสตรฝกอบรม และกำหนดใหมคณะกรรมการระดบชาตเพอขบเคลอนนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาสการปฏบต โดยกำหนดหลกเกณฑ แนวทางการปฏบต และกำกบตดตาม การดำเนนงานตามนโยบายใหมเอกภาพ และมประสทธภาพ 2) หนวยงานในกระทรวงศกษาธการ ควรทบทวนและปรบปรง กฎ ระเบยบ ขอบงคบและแนวปฏบตใหเออตอการพฒนาคร ไดแก 2.1 ระบบการยกยองเชดชเกยรตครทเปนคนเกง คนด มจตวญญาณ รกและผกพนตอวชาชพคร 2.2 ปรบปรงกลไกการตอใบอนญาตประกอบวชาชพ และการเลอนตำแหนงและวทยฐานะคร เพอกระตนใหครมการพฒนาตนเองอยางตอเนอง 2.3 เรงปรบระบบการประเมนวทยฐานะของคร โดยกำหนดหลกเกณฑและวธการประเมนผลงานทางวชาการของครทเนนกระบวนการจดการเรยนการสอนทสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยนเปนสำคญ รวมทงจดใหมกลไกการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลการเลอน วทยฐานะใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทเกดประโยชนตอการพฒนา

53-128.indd 109 10/29/15 3:33:42 PM


2.4 ทบทวนกฎเกณฑการบรรจและแตงตงครเพอไปปฏบตหนาทสอนในสถานศกษาตางๆ โดยคำนงถงสาขาทขาดแคลน ตองบรรจครใหมวฒตรงกบภาระงานทสอน หรอสภาพความตองการของโรงเรยน และมการพฒนาเพอธำรงรกษาครทผานการบรรจแลวอยางสมำเสมอและ ตอเนองใหสามารถประกอบวชาชพครไดอยางมคณภาพ มความกาวหนาและภาคภมใจในวชาชพคร 2.5 หนวยงานทเกยวของรวมกนกำหนดสมรรถนะหลกของครใหเปนเอกภาพ เพอใชเปนหลกและแนวทางในการวางแผน พฒนา ประเมนครใหมสมรรถนะตามมาตรฐานวชาชพ และเชอมโยงกบความกาวหนาทางวชาชพของคร 2.6 ปรบหลกเกณฑและวธการจดสรรทรพยากรทางการศกษาใหมความเสมอภาคและเปนธรรมทเออตอการพฒนาคร 3) รฐบาล เรงรดสนบสนนใหมการจดตงกองทนพฒนาและกองทนสงเสรมคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 และนำผลประโยชนจากกองทนมาใชในการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหเกดผลอยางเปนรปธรรม 4) ปรบระบบการบรหารจดการดานการวางแผนการผลตคร การใชครและพฒนาคร โดยมแนวดำเนนการ คอ 4.1 ทกหนวยงานทเกยวของ รวมกนวางแผนระบบการผลตคร ใหสอดคลองกบสภาพปญหา ความตองการการใชครของประเทศ และการใชครตามสาขาจำเปนทตองใชงานในแตละพนท โดยมแผนการผลตทชดเจนทงเรองปรมาณและคณภาพ 4.2 หนวยงานผใชครและสถาบนผลตครสรางเครอขายการเรยนรรวมกนในการตดตามประเมนคณภาพบณฑตครใหเปนระบบอยางตอเนอง ปรบปรงหลกสตรและกระบวนการผลตครใหมความเขมขนดานวชาการ ใหมความรความสามารถดานการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำคญ การพฒนาสอนวตกรรมการเรยนการสอน การวดและประเมนผล การเรยนร จตวทยาการเรยนร และสามารถสรางบรรยากาศในการเรยนรใหสนกและทาทาย รวมทง มจตวญญาณความเปนคร ใฝเรยนรและมจรรยาบรรณวชาชพสงเสรมและพฒนาครใหเปนผนำ ทางวชาการ 5) สถาบนผลตครปรบพนธกจการใหบรการทางวชาการ โดยจดใหอาจารยของสถาบน มภาระงานออกไปปฏบตงานดานการนเทศการเรยนการสอนในสถานศกษาระดบตางๆ และมกจกรรม แลกเปลยนเรยนรกบสถานศกษา 6) สถานศกษาทกแหงกำหนดภารกจหลก โดยมงเนนจดการศกษาตามหลกสตรและไดคณภาพตามมาตรฐานการศกษา เรงรดจดระบบการทำงาน ระบบการนเทศภายใน มอบหมาย ภาระงานสอนใหสอดคลองกบวชาเอก ความถนด หรอความเชยวชาญของคร วเคราะหและกำหนด

53-128.indd 110 10/29/15 3:33:42 PM


ภาระงานของครใหชดเจนโดยมงเนนงานดานการเรยนการสอนเปนสำคญ มการกำกบ ตดตาม ตรวจสอบใหครปฏบตตามภาระงานสอนทกำหนดไดอยางแทจรง

2. ขอเสนอแนะในการสรางกลไก และเครอขายความรวมมอระหวางหนวยงาน 2.1 ทกหนวยงานทมหนาทพฒนาครรวมกนทบทวนการจดทำแผนพฒนาครในภาพรวมใหมเอกภาพและบรณาการอยางแทจรง เปนแผนระยะสน ระยะปานกลาง และระยะยาว 2.2 สถาบนอดมศกษาและหนวยงานตางๆ รวมกนสงเสรมสนบสนนใหมการพฒนา เครอขายความรวมมอในการพฒนาคร เพอเสรมสรางความเขมแขงในการพฒนาคร ใหมทกษะความสามารถดานการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอน การพฒนาสอนวตกรรมการเรยนการสอน และการวดประเมนผล โดยจดหาพเลยงทปรกษาทางวชาการทเขมแขงคอยเยยมเยอนนเทศชวยเหลอคร ใหคำแนะนำคร 2.3 สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) สงเสรมสนบสนนใหมการตงศนยพฒนาการเรยนการสอนตามกลมสาระการเรยนรของครในระดบจงหวดและระดบเขตพนท การศกษา โดยเปนเครอขายเชอมโยงกบสถาบนอดมศกษาในพนท และสนบสนนใหมการพฒนาเครอขาย การเรยนรเพอพฒนาสมรรถนะทางวชาชพคร โดยรวมกลมเปนชมรมวชาชพ/สมาคมครเฉพาะทางทงในระดบสถานศกษา เขตพนทการศกษา จงหวด และประเทศ 2.4 ผบรหารสถานศกษาเสรมพลงจงใจคร จดเวทแลกเปลยนเรยนรในโรงเรยนและสรางสมพนธภาพในกลมเพอนรวมวชาชพ 2.5 หนวยงานในกระทรวงศกษาธการผลกดนใหมการจดตงคลงสมองครแหงชาต เปนศนยรวมประสบการณและผลงานของครด ครเกง ครเชยวชาญ ครภมปญญา สำหรบสงเสรมใหเกดเครอขายการแลกเปลยนเรยนร เพอพฒนาการเรยนการสอน และพฒนาวชาชพครใหมมาตรฐาน สงขน 2.6 สำนกงานเขตพนทการศกษา หนวยงานอนทเกยวของกบการจดการศกษา และสถานศกษา สรางกลไกสงเสรมสนบสนนใหพอ แม ผปกครอง ชมชน และสงคมใหเหนความสำคญในการพฒนาคณภาพผเรยนและเขามามสวนรวมในการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมและคณลกษณะ ทพงประสงค รวมทงเปนแบบอยางทดใหแกเยาวชน 2.7 สำนกงานเขตพนทการศกษาและหนวยงานอนทเกยวของกบการจดการศกษา รวมกน สรางเครอขายแหลงการเรยนรทหลากหลายกบหนวยงาน/องคกร/ชมชน/เอกชน เพอสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาและครใชประโยชนรวมกนในการจดการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพ และสนบสนนใหสถานศกษาพฒนาหองสมดและแหลงเรยนรสำหรบครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐานเพอใชในการพฒนาคณภาพการศกษา

53-128.indd 111 10/29/15 3:33:42 PM


3. ขอเสนอแนะกจกรรมและวธการพฒนาคร 3.1 ปรบแนวคดการพฒนาครใหม โดยมงเนนการพฒนาทสงผลตอผเรยน 3.2 หลกสตรการพฒนาครทกหลกสตรตองมการหาความตองการจำเปนในการพฒนาคร อยางจรงจง ครแตละคนตองวเคราะหความจำเปนของตนทตองพฒนา และครไปอบรมพฒนาตองสอดคลองกบความตองการของตนเอง และตองเปนเรองทครจะไดนำไปใชจรงในหองเรยน 3.3 กำหนดแนวทางการพฒนาคร โดยยดภาระงาน มาตรฐาน และจรรยาบรรณวชาชพ รวมทงปญหาและความตองการของครและสถานศกษาเปนกรอบในการพฒนา 3.4 รปแบบการพฒนาครควรใชวธการทหลากหลาย ไมสงผลกระทบตอการเรยนการสอน ของคร เชน การพฒนาในโรงเรยนแบบใชโรงเรยนเปนฐาน ใชสถานทจรงเปนพนทฝกปฏบตและ เรยนร สงเสรมใหครพฒนาตนเองโดยการศกษาเรยนรดวยตนเอง จดแหลงเรยนรใหครไดศกษาดวยตนเอง การเขารบการอบรมเฉพาะเรอง มพเลยงทเปนผเชยวชาญเขาไปเปนทปรกษาในโรงเรยน เพอชวยชแนะ เพอลดการดงครออกมาอบรมนอกโรงเรยน 3.5 ผบรหารสถานศกษาตองเปนตวอยางในการเปนผนำทางวชาการ เปนผนำครพฒนาคณภาพการเรยนการสอนในโรงเรยน รวมกำหนดวสยทศนในการนำพาครพฒนาตนเองเพอยกระดบคณภาพการศกษา ใชกระบวนการวจยเปนเครองมอในการทำงาน สนบสนนใหครในโรงเรยน สรางเครอขายเพอการพฒนาในทกกลมสาระการเรยนร โดยสนบสนนการจดตงชมรม สมาคม วชาชพครเพอชวยเหลอครในดานวชาการ

4. ขอเสนอแนะหลกสตรและเนอหาการพฒนาคร 4.1 จดใหมหลกสตรการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทหลากหลายและมคณภาพ เพอใหครสามารถเลอกหลกสตรการฝกอบรมไดตามความตองการ 4.2 หลกสตรการพฒนาครตองครอบคลมทงหลกการแนวคดการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนสำคญ การบรหารจดการหลกสตร การเรยนรในศตวรรษท 21 คณธรรมจรยธรรมสำหรบคร เทคนควธการสอนตามกลมสาระตางๆ องคความรและเนอหาความรใหมๆ ททนสมยสอดคลองกบศตวรรษท 21 การใชเทคโนโลยสารสนเทศ (ICT) ของครเพอการจดการเรยนการสอน และการใชและการผลตสอการเรยนการสอนของคร การพฒนาทกษะการบรหาร จดการเรองการใชเวลา เพอใหครสามารถบรหารเวลา 4.3 กระบวนการพฒนาครเนนใหครมความรความสามารถในดานเนอหา และทกษะ การจดการเรยนร สามารถจดการเรยนรทเนนใหผเรยนไดเรยนรวธการหาความรมากกวาเรยนรเนอหาสาระเพยงอยางเดยว มความสามารถในการจดการชนเรยน การสรางบรรยากาศในชนเรยน ใหสนกและทาทาย การวดประเมนผล การวจยเพอพฒนาการเรยนร การบรหารจดการ และ การสงเสรมสนบสนนการจดการศกษาใหมคณภาพ

53-128.indd 112 10/29/15 3:33:42 PM


5. ขอเสนอแนะกจกรรมสงเสรมเพอการพฒนาคร 5.1 รฐจดตงสถานโทรทศนสำหรบคร (Teacher TV) ในลกษณะโทรทศนสาธารณะ (Free TV) เพอเปนชองทางในการเรยนรและพฒนาคณภาพการจดการเรยนการสอนทครสามารถ เขาถงไดอยางทวถง 5.2 ผบรหารสถานศกษาสงเสรมใหครใหมโอกาสไดรบการพฒนาในรปแบบตาง ๆ อยางทวถงและเปนธรรม โดยเชอมโยงกบการเลอนวทยฐานะ การตอใบอนญาตประกอบวชาชพของคร 5.3 ทกหนวยงานอนทเกยวของกบการจดการศกษา เรงรดโรงเรยนทรบครทไมไดจบในวชาเอกทสอนโดยตรงโดยเฉพาะครบรรจใหมจดระบบสงเสรมและสนบสนนใหพฒนาครบรรจใหมใหมศกยภาพในการปฏบตหนาท เกดทกษะความเปนคร มจตวญญาณความเปนคร โดยจดใหครเกงครดมาเปนครพเลยงดแลครบรรจใหม หรอจดใหมระบบสนบสนนอนๆ 5.4 ทกโรงเรยนควรมหองสมดเพอเปนแหลงเกบเอกสาร ตำราเพอใหครไดศกษาหาความร 5.5 กระทรวงศกษาธการควรจดทำเวปไซตดานการเรยนการสอนเพอใหขอมลการจด การเรยนการสอนสำหรบคร มเอกสารองคความรทจำเปนสำหรบครเพอใชศกษาคนควาดวยตนเอง ครสามารถดาวนโหลดขอมลองคความรจากเวปไซตไดโดยสะดวก

6. ขอเสนอแนะดานการตดตามและประเมนผลการพฒนาคร 6.1 หนวยงานพฒนาครตองจดใหมระบบกำกบ ตดตาม และประเมนผลการพฒนาคร โดยจดใหมการประเมนผลการพฒนาอยางตอเนอง เนนผลทเกดขนกบผเรยน และนำผลการพฒนาเชอมโยงกบความกาวหนาทางวชาชพของคร 6.2 สำนกงานเขตพนทการศกษาเปนแกนหลกรวมกบสถาบนอดมศกษาในพนท พฒนาระบบตดตามและชวยเหลอครและบคลากรทางการศกษาหลงไดรบการฝกอบรมไปแลว ใหครสามารถนำไปพฒนาการเรยนการสอนได 6.3 หนวยงานพฒนาครและหนวยงานใชคร รวมดำเนนการนเทศ ตดตามและประเมนผล การปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษาทผานการพฒนาเปนรายบคคลอยางเปนระบบและตอเนอง เพอใหไดขอมลสารสนเทศในการพฒนาและสงเสรมความกาวหนาของคร

53-128.indd 113 10/29/15 3:33:43 PM


2.3 ขอเสนอแนะระบบการใชครและระบบบรหารงานบคคลของคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร ไดเสนอแนะระบบการใชครและระบบการบรหารงานบคคลของครไว ดงน

1. จดใหมการวางระบบการบรรจแตงตงครประจำการใหสอดคลองกบความตองการตามภาระงานของสถานศกษาอยางแทจรง มแนวดำเนนการ ดงน 1.1 กำหนดอตรากำลง มาตรฐานตำแหนงของครทชดเจนและทวถงในแตละพนทและสถานศกษา โดยจดใหมกลไกตรวจสอบการจดสรรอตรากำลงครใหสถานศกษาตรงตามความตองการใชครอยางแทจรง (มสตรคำนวณการใชครทถกตอง) 1.2 กำหนดเกณฑการคดเลอกครเขาบรรจเพอประจำการทชดเจนสอดคลองกบความตองการใชครของแตละสถานศกษา 1.3 จดใหมกลไกการสอบบรรจครทมประสทธภาพดานกระบวนการ เครองมอ (ขอสอบ) ทมคณภาพไดมาตรฐาน และมธรรมาภบาล โปรงใสตรวจสอบได 1.4 มระบบการจดสรรครตรงตามความตองการของสถานศกษาอยางแทจรง

2. จดใหมการวางระบบการฝกปฏบตงานของครผชวย เพอใหไดครทมคณภาพ ผานการทดลองงานทเขมขน มใจรกและศรทธาตอวชาชพคร มแนวดำเนนการ ดงน 2.1 กำหนดกลไกสนบสนนครทเรมตนเขาสวชาชพคร โดยจดใหมระบบครผเชยวชาญ เปนพเลยงคอยใหการสนบสนน ชวยเหลอ เปนทปรกษา ตามระยะเวลาทเหมาะสม เพอใหครทเรมเปนคร มแรงบนดาลใจและเกดศรทธาตอวชาชพคร สามารถปฏบตการสอนไดอยางมคณภาพ มตวแบบทดในการหลอหลอมพฤตกรรมความเปนครทด 2.2 จดใหมระบบประเมนผลการผานงานทชดเจนและเปนธรรม ตามระยะเวลา ทเหมาะสม มเกณฑการทดลองปฏบตงานสำหรบผทเขาสวชาชพครทชดเจน โดยเนนความสามารถดานองคความรในสาขาวชาทสอน เจตคตและอดมการณ ความศรทธาในวชาชพคร และสมรรถนะความเชยวชาญในทกษะการจดการเรยนรและการสงเสรมการเรยนร

3. วางระบบการปฏบตงานของครและผบรหารสถานศกษาใหมประสทธภาพ เกดประสทธผลตอคณภาพผเรยน มแนวดำเนนการ ดงน 3.1 กำหนดอตรากำลงครใหเหมาะสมกบคณภาพและสมรรถนะผเรยนกบปรมาณจำนวนนกเรยนและภารงานจรงของครในแตละสาขาวชาชพ โดยกำหนดเกณฑการโยกยายครในสถานศกษาทมครขาดหรอครเกนอยางเปนธรรม เพอใหเกดความสมดลกบปรมาณครและนกเรยนในสถานศกษาแตละแหง

53-128.indd 114 10/29/15 3:33:43 PM


3.2 จดสรรจำนวนครใหเปนไปตามความตองการใชครในแตละสถานศกษาตามสภาพจรง โดยยดขอมลจำนวนครขาด ครเกษยณ และสาขาวชาทตองการ 3.3 กำหนดมาตรฐานภาระงานของคร มงเนนภารกจทเปนงานดานการเรยนการสอนเปนหลก ลดภาระงานอนทไมเกยวกบการสอน และกำหนดภารงานอนทครตองรบผดชอบอยางชดเจน 3.4 วางระบบเพอสงเสรมใหครปรบปรงพฒนากระบวนการจดการเรยนการสอน 3.5 กำหนดเสนทางความกาวหนาในวชาชพครทชดเจน เพอสรางแรงบนดาลใจให ผเขาสวชาชพครมขวญกำลงใจและมงมนในการปฏบตงาน 3.6 ปรบปรงมาตรฐานวชาชพทงมาตรฐานความรและมาตรฐานสมรรถนะสการปฏบตจรง และกำกบตดตามและประเมนผลดวยตวชวดทมคณภาพ 3.7 ปรบระบบการเขาสตำแหนงของผบรหารสถานศกษา เพอเปนผนำทางวชาการ สามารถใหคำแนะนำแกครไดอยางแทจรง 3.8 ออกแบบระบบการพฒนาสมรรถนะของศกษานเทศก เพอทำหนาทสรางนวตกรรมการเรยนร พฒนาสมรรถนะการเรยนร พฒนาคณภาพผเรยนและพฒนาการสอนของคร 3.9 กำหนดหลกเกณฑการใชประโยชนครทเกษยณอายราชการ

4. เรงปรบระบบโครงสรางการบรหารงานบคคลของครทงระบบใหเหมาะสมกบเปน ผประกอบวชาชพชนสง มแนวดำเนนการ ดงน 4.1 ยกเครองระบบการบรหารงานบคคลของครทงระบบ (การบรรจแตงตง การทดลองงาน ระบบบรหารงานบคคล ระบบเงนเดอน คาตอบแทน สวสดการและสทธประโยชนเกอกล ภาระงานสอนของครตอสปดาห และระบบสงเสรมขวญและกำลงใจ) 4.2 ปรบปรงระบบการไดรบวทยฐานะเพอสงเสรมขวญกำลงใจ แรงจงใจ และกำหนดหลกเกณฑความกาวหนาในวชาชพ เพอรกษาครใหคงอยในวชาชพของตนอยางมเกยรตและศกดศร 4.3 จดใหมการควบรวมโรงเรยนขนาดเลกในพนท เพอใหเกดขนาดทเหมาะสม โดยชดเชยคาเดนทางแกพอแม ทงนเพอสามารถจดสรรอตรากำลงของครและงบประมาณทเสรมการพฒนาคณภาพไดอยางเตมท 4.4 จดระบบการบรหารงานบคคลในพนทเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจ หรอในพนทพเศษ หรอพนททมโครงการพเศษ 4.5 วางระบบใหผทมประสบการณและเจาของอาชพมาเปนครและจายคาตอบแทนตามสมรรถนะ 4.6 วางระบบการแกไขปญหาหนสนคร เนนการพฒนาระบบขอมลการเปนหนของคร การปรบระบบโครงสรางหนและการใหสนเชอทเปนธรรม จดระบบสวสดการทมประสทธภาพ และ

53-128.indd 115 10/29/15 3:33:43 PM


การรณรงคเสรมสรางวนยทางการเงน การดำเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอแกไขปญหาการมหนสนของครแบบยงยน ครสามารถบรหารจดการหนได สามารถดำรงตนอยในวชาชพครไดอยางมศกดศร เหมาะสมกบเปนผประกอบวชาชพชนสง

2.4 ขอเสนอแนะการปฏรประบบการวจยของสถาบนผลตและพฒนาคร คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร ไดเสนอแนะระบบการวจยของสถาบนผลตและพฒนาครไว ดงน

1. จดใหมการวจยเพอพฒนาและยกระดบการจดการเรยนรในคณะครศาสตร/ ศกษาศาสตร มแนวดำเนนการ ดงน 1.1 จดใหมแผนแมบทในการดำเนนงานวจยดานครศกษา เพอพฒนารปแบบและวธการผลตครทตอเนอง เหมาะสมสอดคลองกบการผลตครอยางแทจรง 1.2 สำรวจหาความตองการ (Need Assessment) ในการวจยนวตกรรมการจด การเรยนรในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทสอดคลองตรงกบความตองการในการผลตครของแตละพนทและสถานศกษาเพอกำหนดปญหาการวจยทแทจรง 1.3 กำหนดใหการวจยเปนสวนหนงของภาระงาน (Work Force) ของสถาบนและ หนวยงานผลตคร 1.4 กำหนดใหมระบบและตารางเวลาในการตรวจสอบประเมนผลงานวจยดาน การจดการเรยนรในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตร เพอใหไดผลการประเมนยอนกลบทนำมาปรบปรงและพฒนางานวจยดานการผลตครไดอยางมประสทธภาพ 1.5 นำผลการวจยดานการจดการเรยนรในคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรมาใชประโยชน

2. สงเสรมใหมการวจยเพอพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของสถานศกษา มแนวดำเนนการ ดงน 2.1 จดใหมแผนแมบทในการดำเนนงานวจย เพอพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของสถานศกษา เพอนำไปสการพฒนารปแบบและวธการพฒนาครทเหมาะสม สอดคลองกบการพฒนาคณภาพผเรยนอยางแทจรง 2.2 สำรวจหาความตองการ (Need Assessment) ในการวจยนวตกรรมการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของสถานศกษาทสอดคลองตรงกบความตองการในการพฒนาครของทกระดบทกประเภทและสถานศกษาเพอกำหนดปญหาการวจยทแทจรง 2.3 กำหนดใหการวจยนวตกรรมการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของสถานศกษาเปนวถการพฒนางานปกตททำอยในปจจบน เนนการสงเสรมการแกปญหาและพฒนางานประจำ สงานวจย (Routine to Research: R 2 R)

53-128.indd 116 10/29/15 3:33:43 PM


2.4 กำหนดใหมระบบและตารางเวลาในการตรวจสอบประเมนผลงานวจยดานการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของสถานศกษา เพอใหไดผลการประเมนยอนกลบทนำมาปรบปรงและพฒนางานวจยดานการพฒนาครไดอยางมประสทธภาพ 2.5 นำผลการวจยดานการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของสถานศกษามาใชประโยชน

3. สงเสรมการพฒนานวตกรรมการจดการเรยนรและสรางสงแวดลอมทางวชาการ มแนวดำเนนการ ดงน 3.1 จดใหมแผนแมบทในการดำเนนงานวจย เพอพฒนารปแบบและวธการจดการเรยนรของครทเหมาะสมสอดคลองกบความตองการในการจดการเรยนการสอนอยางแทจรง 3.2 สำรวจหาความตองการ (Need Assessment) ในการวจยนวตกรรมทสอดคลองตรงกบความตองการในการจดการเรยนรของครทกระดบทกประเภท ในแตละพนทและสถานศกษาเพอกำหนดปญหาการวจยเพอพฒนานวตกรรมดานการจดการเรยนรทแทจรง 3.3 กำหนดใหการวจยเพอพฒนานวตกรรมการจดการเรยนรเปนสวนหนงของภาระงาน (Work Force) ของครทกคนและสถานศกษาทกแหง เนนการสงเสรมการแกปญหาและพฒนา งานประจำสงานวจย (Routine to Research: R 2 R) 3.4 กำหนดใหมระบบและตารางเวลาในการตรวจสอบประเมนผลงานวจยดานนวตกรรม การเรยนรทแนนอน เพอใหไดผลการประเมนยอนกลบ ทนำมาปรบปรงและพฒนากระบวนการจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ 3.5 สงเสรมใหมการตงศนยวจยและพฒนาการเรยนร ตามกลมสาระการเรยนรของคร ในระดบจงหวดและระดบเขตพนทการศกษา 3.6 นำผลการวจยดานการพฒนานวตกรรมการจดการเรยนรของครมาใชประโยชน

53-128.indd 117 10/29/15 3:33:43 PM


บรรณานกรม

คณะอนกรรมาธการการปฏรปกลไก กฎหมายและระเบยบทเกยวกบการศกษาและพฒนามนษย. (2558). เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา เรอง ยทธศาสตรและกลไกการปฏรปการศกษา. (นำเสนอทประชมคณะกรรมการ อำนวยการปฏรปการศกษา วนพธท 28 มกราคม 2558 ณ หองประชมราชวลลภ กระทรวงศกษาธการ). (เอกสารอดสำเนา).

คณะอนกรรมาธการการอาชวศกษาในคณะกรรมาธการการศกษาวฒสภา. (2557) สรปผล การเสวนา เรอง“ครและการพฒนาครอาชวศกษาเพอศตวรรษท 21” วนจนทรท 10 มนาคม 2557 ณ หองประชมคณะกรรมาธการ หมายเลข 306 – 307 ชน 3 อาคารรฐสภา 2. (เอกสารอดสำเนา).

ชวงโชต พนธเวช. (2557). เอกสารนำเสนอ เรอง ปญหาการผลตและพฒนาคร. (นำเสนอในการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ครงท 1/2557 วนท 15 ธนวาคม 2557 ณ หองประชมภชงค เพงศร สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา). (เอกสารอดสำเนา).

ดเรก พรสมา. (2555). มาตรฐานวชาชพครอาเซยน. เอกสารประกอบการประชมสภาครอาเซยนครงท 28 วนท 7 – 11 ธนวาคม 2555 ณ Inna Grand Bali Beach Hotel, Sanur, Bali Indonesia. (เอกสารอดสำเนา).

ธนวธดา วงศประสงค. (ออนไลน). อนดบดานการศกษาไทยในเวทโลกและอาเซยน ป 2556. สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.).

เปรอง กจรตนภร. (2554). กรอบความคดในการจดการศกษากบการผลตครและการพฒนาคร ในระดบการศกษาขนพนฐาน. บทความ. (เอกสารอดสำเนา).

พมพนธ เดชะคปต และ พรทพย แขงขน. (2551). สมรรถนะครและแนวทางการพฒนาครในสงคมทเปลยนแปลง. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค จำกด.

ไพฑรย สนลารตน. (2549). การศกษาเชงสรางสรรคและผลตภาพ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มนตร จฬาวฒนฑล. (2543). นโยบายการผลตและการพฒนาคร. กรงเทพมหานคร : สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

วรากรณ สามโกเศศ. (2553). ปฏรปครศกษาของประเทศไทย.หนงสอพมพมตชนรายวน วนพฤหสบดท 2 กนยายน 2553.

53-128.indd 118 10/29/15 3:33:43 PM


วจารณ พานช. (2554). วถสรางการเรยนรเพอศษย. กรงเทพมหานคร : มลนธสดศร – สฤษดวงศ.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. (2556). การจดทำยทธศาสตรการปฏรปการศกษาขนพนฐาน ใหเกดความรบผดชอบ. กรงเทพมหานคร : สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.

สมบต นพรก. (2558). ยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ถอดบทเรยนจากงานวจยของ Sir Michael Barber แหง McKinsey & Company และถอดบทเรยนจากประเทศไทยอดต-ปจจบน. (นำเสนอในการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ครงท 1/2558 วนท 5 มกราคม 2558 ณ หองประชมภชงค เพงศร สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา). (เอกสารอดสำเนา)

สมหวง พธยานวฒน. (2543). ขอเสนอเชงนโยบายการผลตและพฒนาคร. กรงเทพมหานคร : สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา.

สมน อมรววฒน. (2554). ครศกษากบความเปลยนแปลงททาทาย. กรงเทพมหานคร : คณะ ครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรวาท ทองบ. (2558). ปญหาของการบรหารงานบคคลของคร. (นำเสนอในการประชมปฏบตการคณะทำงานดานการปฏรประบบการผลตครและคณะทำงานดานการปฏรประบบพฒนาคร วนท 27-28 กมภาพนธ 2558 ณ หองศาลายา โรงแรมเอส ด อเวนว กรงเทพมหานคร). (เอกสารอดสำเนา).

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). รายงานการประชมสมมนาเพอพจารณารายงานการวจยเรอง แนวนโยบายการผลตและพฒนาคร.กรงเทพมหานคร : หจก.ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน.

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. (2553). หนงสอสำนกงาน ก.ค.ศ. ดวนทสด ท ศธ 0206.3/3724 ลงวนท 21 กนยายน 2553 เรอง กำหนดภาระงานสอนของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สายงานการสอน. เอกสารดาวนโหลด http://www.otepc.go.th.

สำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา.(2558)เอกสารปงบประมาณ 2558 โครงการผลต พฒนา เสรมสรางคณภาพชวตคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา สำนกพฒนาสมรรถนะครและบคลากรทางการศกษา. (เอกสารอดสำเนา).

53-128.indd 119 10/29/15 3:33:43 PM


สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2554). คมอการประกนคณภาพภายในสถานศกษาระดบอดมศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจำกดภาพพมพ.

สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2557). เอกสารนำเสนอ เรอง กรอบการพฒนาระบบ การผลตครไทย. (นำเสนอในการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ครงท 1/2557 วนท 15 ธนวาคม 2557 ณ หองประชมภชงค เพงศร สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา). (เอกสารอดสำเนา).

สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2558). เอกสารประกอบการประชมสมมนา เรอง การปฏรประบบการผลตและพฒนาครในอนาคต : ปญหาและการแสวงหาแนวทางแกไข (นำเสนอในการประชมเมอวนท 2 กมภาพนธ 2558 ณ หองประชมกมลมาศ ชน 6 โรงแรมเดอะสโกศล กรงเทพมหานคร). (เอกสารอดสำเนา).

สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2558). เอกสารประกอบการประชมระดมความคด เรอง การเปลยนแปลงการครศกษาสำหรบครในอนาคต Transforming Teacher Education for Future Teachers. (นำเสนอในการประชมเมอวนท 28 กรกฎาคม 2558 ณ หองกรงธนบอลรม ชน 3 โรงแรมรอยลรเวอร กรงเทพมหานคร). (เอกสารอดสำเนา).

สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา. (2551). ผลดอกออกผล...9 ปแหง การปฏรปการศกษา. กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2548). รายงานสรป สภาวะการขาดแคลนครในระดบ การศกษาขนพนฐาน.กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2549). รายงานผลการสงเคราะห ผลการตดตามและประเมนการดำเนนงานปฏรปการศกษา นบตงแตประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ถงสนสดปงบประมาณ 2548. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2549). รายงานการวจย เรอง คณวฒของครและคณภาพ งานคร. (เอกสารอดสำเนา).

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2550). รายงานการสงเคราะหสภาวการณและปจจยทสงผลตอคณภาพการศกษาไทย. กรงเทพมหานคร: ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2550). สภาวะการศกษาไทย ป 2549/2550 “การแกปญหาและ การปฏรปการศกษาอยางเปนระบบองครวม”. กรงเทพมหานคร: ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2550). รายงานการวจยและพฒนารปแบบการพฒนาครและผบรหารสถานศกษาเพอการปฏรปการเรยนรทงโรงเรยน. กรงเทพมหานคร: พรกหวาน กราฟฟค จำกด.

53-128.indd 120 10/29/15 3:33:43 PM


สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2551). ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา: ระเบยบ วาระแหงชาต (พ.ศ. 2551-2555). กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2551). ผลการตดตามและประเมนผลการจดการเรยนรระดบการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). โครงการจดตงสถาบนครศกษาแหงชาต. (เอกสาร อดสำเนา).

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). สภาพปญหาและแนวทางแกปญหาการจดการเรยนการสอนทสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยนในระดบการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพมหานคร : ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). สภาวะการศกษาไทย ป 2550 / 2551 “ปญหา ความเสมอภาคและคณภาพของการศกษาไทย.” กรงเทพมหานคร : ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). สรปผลการดำเนนงาน 9 ป ของการปฏรปการศกษา (พ.ศ.2542- 2551). กรงเทพมหานคร : ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). วกฤตคณภาพการศกษา ประชาชาตในความเสยง. กรงเทพมหานคร : ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2553). รายงานการวจยและพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2555). ระบบโรงเรยนคณภาพระดบโลกขนมาสความเปนโรงเรยนคณภาพชนนำไดอยางไร. พมพครงท 3.: กรงเทพมหานคร :พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2555). รายงานการวจยและพฒนารปแบบการพฒนาคร และผบรหารสถานศกษาแบบใชโรงเรยนเปนฐานในโรงเรยนขนาดเลก ระยะท 1. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2556) การวจยพฒนาเพอสงเสรมสถาบนผลตคร สความเปนเลศทางวชาการ : กรอบการจดกลมคณภาพสถาบนผลตครสำหรบ ประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2556). รายงานการวจยและพฒนารปแบบการพฒนาคร และผบรหารสถานศกษาแบบใชโรงเรยนเปนฐานในโรงเรยนขนาดเลก ระยะท 2. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค จำกด.

53-128.indd 121 10/29/15 3:33:43 PM


สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2556). บทวเคราะหสถานภาพการพฒนาครทงระบบและ ขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาครเพอคณภาพผเรยน. กรงเทพมหานคร: พรกหวาน กราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2557). รายงานสภาวการณการศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ.2558. (เอกสารอดสำเนา).

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2557). สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2555-2556. กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2557). เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการยทธศาสตรการผลตและพฒนาคร ครงท 1/2557 วนจนทรท 15 ธนวาคม 2557. (เอกสาร อดสำเนา).

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2558). สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2556-2557. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค จำกด.

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2558). รายงานการเปรยบเทยบนโยบายการศกษาและการจดระบบการศกษาของประเทศสงคโปร เกาหลใต ญปน และฟนแลนด. เอกสารประกอบการประชมสภาการศกษา ครงท 2/2558. (เอกสารอดสำเนา).

อมมาร สยามวาลาและคณะ. (2555). การปฏรปการศกษารอบใหม:สการศกษาทมคณภาพอยาง

ทวถง. เอกสารประกอบการประชมวชาการ “อภวฒนการเรยนร...สจดเปลยนประเทศไทย” ประจำป 2554. (เอกสารอดสำเนา).

เวปไซต

http://tdri.or.th/tdri-insight/highly-competent-teachers-training-needed/

http://psmt.ipst.ac.th

http://www.dailynews.co.th

http://www3.ipst.ac.th/annual_report.htm

http://www.moe.go.th

http://www.otpc.in.th

www.cabinet.thaigov.go.th

www.kroobannok.com

www.thairath.co.th

53-128.indd 122 10/29/15 3:33:43 PM

ภาคผนวก

คำสงคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษา กระทรวงศกษาธการ

ท 6/2558

เรอง การแตงตงคณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร

53-128.indd 123 10/29/15 3:33:43 PM


53-128.indd 124 10/29/15 3:33:44 PM


53-128.indd 125 10/29/15 3:33:44 PM


คณะผจดทำรายงาน สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย

ทปรกษา ดร.สทธศร วงษสมาน เลขาธการสภาการศกษา ดร.พษณ ตลสข รองเลขาธการสภาการศกษา นางสาวประภาพรรณ วงศาโรจน นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ รกษาราชการแทน ผอำนวยการสำนกมาตรฐานการศกษาและพฒนาการเรยนร

ผทรงคณวฒใหคำปรกษาการจดทำรายงาน คณะอนกรรมการปฏรประบบการผลตและพฒนาคร

ผพจารณารายงาน นางสาวสมรชนกร อองเอบ หวหนากลมนโยบายดานการผลตและพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา

คณะทำงาน สบคนรวบรวมขอมล วเคราะห สงเคราะห และเขยนรายงาน

สบคนและรวบรวมขอมล นางสาวจกษณา อธรตนปญญา นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ นางสาวสมพร พรมด นกวชาการศกษาชำนาญการ นางสาวจนทมา ศภรพงศ นกวชาการศกษาชำนาญการ นางสาวณตตรา แทนขำ นกวชาการศกษาชำนาญการ นายสมชาย นยเนตร นกวชาการศกษาชำนาญการ

วเคราะห สงเคราะห และเขยนรายงาน นายสำเนา เนอทอง นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ นางสาววลภา เลกวฒนานนท นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ

ออกแบบและจดทำกราฟฟก นายสมชาย นยเนตร นกวชาการศกษาชำนาญการ

บรรณาธการเอกสาร นายสำเนา เนอทอง นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ

53-128.indd 126 10/29/15 3:33:44 PM


ประสานการจดพมพ นางสาวณตตรา แทนขำ นกวชาการศกษาชำนาญการ

ผรบผดชอบโครงการ นางสาวสมรชนกร อองเอบ หวหนากลมนโยบายดานการผลตและพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา นายสำเนา เนอทอง นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ นางสาววลภา เลกวฒนานนท นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ นางสาวจกษณา อธรตนปญญา นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ นางสาวสมพร พรมด นกวชาการศกษาชำนาญการ นางสาวจนทมา ศภรพงศ นกวชาการศกษาชำนาญการ นางสาวณตตรา แทนขำ นกวชาการศกษาชำนาญการ นายสมชาย นยเนตร นกวชาการศกษาชำนาญการ

หนวยงานทรบผดชอบ กลมนโยบายดานการผลตและพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา สำนกมาตรฐานการศกษาและพฒนาการเรยนร สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ โทร. 02 6687123 ตอ 2516 โทรสาร 02 2431129

53-128.indd 127 10/29/15 3:33:44 PM

53-128.indd 128 10/29/15 3:33:44 PM

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการแบบสอบถามการนำผลผลตดานงานวจยและองคความรไปใชประโยชน

รายงานผลการศกษา เรอง สถานภาพการผลตและพฒนาครในประเทศไทย

คำชแจง สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา ขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถามเพอตดตามการใชประโยชนจาก เอกสารของสำนกงานฯพรอมทงเปนขอมลในการจดสงเอกสารใหทานในคราวตอไป

โปรดทำเครองหมายüลงใน

ตอนท ๑ สถานภาพทวไป สถานภาพผตอบ ผบรหารสถานศกษา คร/อาจารยในสถานศกษา ผบรหารสำนกงานเขตพนทการศกษา ศกษานเทศก ผบรหารหนวยงานสวนกลาง นกวชาการศกษา ผบรหารหนวยงานภาคเอกชน บรรณารกษหองสมด อนๆ.......................................................

ตอนท ๒ การนำผลการวจย/งานวจยไปใชประโยชน

๑)ทานไดรบเอกสารจากชองทางใด

การประชม/สมมนา สกศ.จดสงทางไปรษณย websiteสำนกงานฯ

๒)ทานไดนำผลผลตดานงานวจยและองคความรไปใชประโยชนหรอไม

ใช ไมใช

๓)ทานนำผลผลตดานงานวจยและองคความรไปใชประโยชนในดานใดบาง(เลอกไดมากกวา๑ขอ)

การจดทำนโยบายและแผนการศกษา การพฒนาคณภาพการศกษา

การบรหารจดการ การพฒนาคร/อาจารย

การพฒนาผเรยน การผลตคร การพฒนาสอการเรยนการสอน การวจย อนๆ(โปรดระบ)............................................................................................................................................

๔)ขอคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบผลงานดานงานวจยและองคความรทสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

ควรดำเนนการตอไป

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ผตอบแบบสอบถาม ชอ....................................................................ตำแหนง..........................................................................

หนวยงาน...................................................................................................................................................................................

ขอขอบคณในความรวมมอ

โปรดสงกลบมายง สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา สำนกมาตรฐานการศกษาและพฒนาการเรยนร

กลมนโยบายดานการผลตและพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา๙๙/๒๐ ถนนสโขทย แขวงดสต กทม. ๑๐๓๐๐ หรอ ทางโทรสาร หมายเลข ๐ ๒๒๔๓ ๑๑๒๙

��.indd 1 10/29/15 3:35:20 PM

กรณาสง

กลมนโยบายดานการผลตและพฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษา

สำนกมาตรฐานการศกษาและพฒนาการเรยนร

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

99/20ถนนสโขทย

เขตดสตกทม.10300

ตดแสตมป3 บาท

��.indd 2 10/29/15 3:35:20 PM

สิ่งพิมพ์ สกศ.อันดับที่ 16/2558 isbn 978-616...

Documents