1

กฎหมายรฐธรรมนญ (ครงท 2)

17 กนยายน 2560

อ.ธนรตน ทงทอง

2

ค าน า

การศกษาหลกสตรเนตบณฑต วชากฎหมายรฐธรรมนญ เปนการศกษาปญหาในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยส าหรบหลกการส าคญอนเปนแมบทของกฎหมายอน โดยเนนทเปนคดสศาล ซงมประเดนเกยวกบรฐธรรมนญโดยการวเคราะหหลกกฎหมายทฤษฎ และค าพพากษาของศาลเพอใชไดในเชงปฏบต

ส าหรบเอกสารประกอบในการบรรยายทบทวนวชากฎหมายรฐธรรมนญครงน ผบรรยายไดเรยบเรยงและคดยอจากค าบรรยายวชากฎหมายรฐธรรมนญของทานอาจารยอธคม อนทภต สมยท 70 (ภาคปกต) ประกอบกบสรปประเดนทนาสนใจจากค าบรรยายของทานอาจารยบวรศกด อวรรณโณ (ภาคปกต) ทานอาจารยภทรศกด วรรณแสง (ภาคค า) ทานอาจารยมานตย จมปา (ภาคค า) และตวอยางปญหาทางปฏบตตามแนวขอสอบของสถาบนตาง ๆ ซงผบรรยายหวงวาคงจะเปนประโยชนแกนกศกษาและผสนใจทวไป

นายธนรตน ทงทอง

ผบรรยาย

3

สารบญ

หนา

โครงสรางบทท 3 4

บทท 3 คดทเกยวกบพระราชก าหนด (ทานอาจารยอธคม อนทภต) 5

โครงสรางบทท 4 12

บทท 4 ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

(ทานอาจารยอธคม อนทภต)

13

ภาค 4 สทธ เสรภาพ 35

สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยมานตย จมปา (ภาคค า) 42

ขอสอบเนตบณฑต สมยท ๖3 ปการศกษา ๒๕๕๙ 47

4

โครงสรางบทท 3 คดทเกยวกบพระราชก าหนด

ประเภทของพระราชก าหนด

พระราชก าหนดทวไป พระราชก าหนดทเกยวดวยภาษอากรและเงนตรา

การตรวจสอบพระราชก าหนด

การตรวจสอบโดยรฐสภา การตรวจสอบโดยศาลรฐธรรมนญ

พระราชก าหนดทวไป พระราชก าหนดทเกยวดวยภาษอากรและเงนตรา

• ครม .ตอ ง เสนอพระราชก าหนดตอร ฐสภา ในการประชมรฐสภาคราวตอไป (เสนอสภาผแทนฯกอน แลวจงเสนอวฒสภา) • ตองไดรบอนมตจากทงสองสภา หรอ สภาผแทนฯอนมตแตวฒสภาไมอนมต แลว สภาผแทนฯ ยนยนการอนมตดวย คะแนนเสยงมากกวากงหนง (ม.๑๗๒ ว.๓)

ผมสทธเสนอ

เวลา

ประเดน

ผลค าวนจฉย

หากไมเปนไปตาม ม.172 วรรคหนง ไมมผลบงคบมาแตตน

พระราชก าหนดไมเปนไปตาม ม.172 วรรคหนง

กอนสภาผแทนฯ หรอวฒสภาจะไดอนมตพระราชก าหนด

ส.ส. หรอ ส.ว. จ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภาเขาชอ

• น า ม.๑๗๒ ว.๓ มาใชบงคบโดยอนโลม • แตถาเปนการตราขนในระหวางสมยประชม จะตองน าเสนอตอสภาผแทนฯภายในสามวน นบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา (ม.๑๗๔ ว.๒)

5

รฐธรรมนญ

ภาค 3 คดพเศษในรฐธรรมนญปน ม 5 เรอง ไดแก

(1) เอกสทธและความคมกนตามรฐธรรมนญ (2) คดมขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (3) คดเกยวกบพระราชก าหนด (4) คดทอยในอ านาจของศาลฎกาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง และ (5) คดเลอกตง

ภาค 4 วาดวยสทธและเสรภาพ ศกษาหลกทวไปวาดวยสทธและเสรภาพ กบบทบญญตวาดวยสทธเสรภาพของปวงชนชาวไทยทส าคญบางเรอง

บทท 3 คดทเกยวกบพระราชก าหนด

ประเภทของพระราชก าหนด

รฐธรรมนญ ฉบบป 2560 ม.172

มาตรา ๑๗๒ ในกรณเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ พระมหากษตรยจะทรงตราพระราชก าหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได

การตราพระราชก าหนดตามวรรคหนง ใหกระท าไดเฉพาะเมอคณะรฐมนตรเหนวาเปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได

มาตรา ๑๗๔ ในกรณทมความจ าเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากรหรอเงนตรา ซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน พระมหากษตรยจะทรงตราพระราชก าหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตกได

ประเภทของพระราชก าหนด

พระราชก าหนดทวไป

• เปนการตราเพอประโยชน ๔ ประการตามทบญญตไวในมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง

• ใหกระท าไดเฉพาะเมอเปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได ตามมาตรา ๑๗๒ วรรคสอง

พระราชก าหนดทเกยวดวยภาษอากรและเงนตรา

• ความจ าเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากรหรอเงนตรา

• จะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน(มาตรา ๑๗๔ วรรคหนง)

6

การตรวจสอบพระราชก าหนด

• การตรวจสอบโดยรฐสภา (ม.๑๗๒ ว.๓, ม.๑๗๔ ว.๒ )

• การตรวจสอบโดยศาลรฐธรรมนญ (ม.๑๗๓)

การตรวจสอบโดยรฐสภา

รฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ ม.๑๗๒

ม.๑๗๒ วรรคสาม ในการประชมรฐสภาคราวตอไป ใหคณะรฐมนตรเสนอพระราชก าหนดนนตอรฐสภาเพอพจารณาโดยไมชกชา ถาอยนอกสมยประชมและการรอการเปดสมยประชมสามญจะเปนการชกชา คณะรฐมนตรตองด าเนนการใหมการเรยกประชมรฐสภาสมยวสามญเพอพจารณาอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนดโดยเรว ถาสภาผแทนราษฎรไมอนมตหรอสภาผแทนราษฎรอนมต แตวฒสภาไมอนมตและสภาผแทนราษฎรยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงไมมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทน ราษฎร ใหพระราชก าหนดนนตกไป แตทงน ไมกระทบตอกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน

ม.๑๗๒ วรรคส หากพระราชก าหนดตามวรรคหนงมผลเปนการแกไขเพมเตมหรอยกเลกบทบญญตแหงกฎหมายใด และพระราชก าหนดนนตองตกไปตามวรรคสาม ใหบทบญญตแหงกฎหมายทมอยกอนการแกไขเพมเตมหรอยกเลก มผลใชบงคบตอไปนบแตวนทการไมอนมตพระราชก าหนดนนมผล

ม.๑๗๒ วรรคหา ถาสภาผแทนราษฎรและวฒสภาอนมตพระราชก าหนดนน หรอถาวฒสภาไมอนมตและสภาผแทนราษฎรยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร ใหพระราชก าหนดนนมผลใชบงคบเปนพระราชบญญตตอไป

ม.๑๗๒ วรรคหก การอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนดใหนายกรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษา ในกรณไมอนมตใหมผลตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

ม.๑๗๒ วรรคเจด การพจารณาพระราชก าหนดของสภาผแทนราษฎรและของวฒสภา และ การยนยนการอนมตพระราชก าหนด จะตองกระท าในโอกาสแรกทมการประชมสภานน ๆ

ม.๑๗๔ วรรคสอง ใหน าความในมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม วรรคส วรรคหา วรรคหก และวรรคเจด มาใชบงคบแก พระราชก าหนดทไดตราขนตามวรรคหนงโดยอนโลม แตถาเปนการตราขนในระหวางสมยประชม จะตองน าเสนอตอสภาผแทนราษฎรภายในสามวนนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

7

หลกเกณฑการตรวจสอบพระราชก าหนดโดยรฐสภา

พระราชก าหนดทวไป

• ครม.ตองเสนอพระราชก าหนดตอรฐสภาในการประชมรฐสภาคราวตอไป (เสนอสภาผแทนฯกอน แลวจงเสนอวฒสภา)

• ตองไดรบอนมตจากทงสองสภา หรอ สภาผแทนฯอนมต แตวฒสภาไมอนมต แลวสภาผแทนฯ ยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนง (ม.๑๗๒ ว.๓)

พระราชก าหนดทเกยวดวยภาษอากรและเงนตรา

• น า ม.๑๗๒ ว.๓ มาใชบงคบโดยอนโลม

• แตถาเปนการตราขนในระหวางสมยประชม จะตองน าเสนอตอสภาผแทนฯภายในสามวน นบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา (ม.๑๗๔ ว.๒)

8

ขอสงเกตเกยวกบการตกไปของพระราชก าหนด

กรณรฐสภาไมอนมต

• ไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน = สมบรณ (ม.๑๗๒ วรรคสาม)

• ในกรณทเปนพระราชก าหนดแกไขเพมเตมหรอยกเลกกฎหมาย และพระราชก าหนดนนตองตกไป ใหบทบญญตทมอยกอนการแกไขเพมเตมหรอยกเลก มผลใชบงคบตอไป นบแตวนทการไมอนมตพระราชก าหนดนนมผล (ม.๑๗๓ วรรคส)

ปญหา : กรณไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน

๑ ม.ย.๒๕๖๒ พระราชก าหนดภาษมรดก (ออกเปนพระราชก าหนดทวไป) ประกาศราชกจจาฯ (จายรอยละ ๐.๑ ของมลคาทไดรบ)

๒ ม.ย.๒๕๖๒ นายด าไดรบมรดกทดน น.ส.ฟาไดรบมรดกเงน ๑ ลาน ๓ ม.ย.๒๕๖๒ น.ส.ฟาจายภาษ นายด ายงไมไปจาย ๔ ม.ย.๒๕๖๒ รฐสภาไมอนมตพระราชก าหนด ๕ ม.ย.๒๕๖๒ ประกาศการไมอนมตในราชกจจาฯ

ค าถาม ๑. น.ส.ฟา เรยกเงนภาษทจายแลวคนไดหรอไม

๒. กรมสรรพากรฟองเรยกเงนภาษมรดกทนายด ายงไมจายไดหรอไม

ค าวนจฉยคณะตลาการรฐธรรมนญท ๓/๒๕๓๕

ขอเทจจรง

• ๑๗ ถง ๒๑ พ.ค.๓๕ มการชมนมทางการเมอง มคนถกจบ ๓,๕๒๗ คน

• ๒๓ พ.ค. ๓๕ คณะรฐมนตรออก “ พระราชก าหนดนรโทษกรรมแกผกระท าความผดเนองในการชมนมฯ พ.ศ. ๒๕๓๕”

• ตอมารฐสภาไมอนมตพระราชก าหนด

• ขณะนนใชรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๓๔ ม ม.๑๗๒ ว.๓ บญญตวา “การตกไปของพระราชก าหนดไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน”

• พระราชก าหนดฉบบนมความในม.๓ วา “ บรรดาการกระท าทงหลายทงสนของบคคลทเกยวเนองกบการชมนมกนระหวางวนท ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๓๕ ถงวนท ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๓๕ และไดกระท าในระหวางวนดงกลาว ไมวาไดกระท าในฐานะตวการ ผสนบสนน ผใชใหกระท าหรอผถกใช หากการกระท านนผดตอกฎหมาย กใหผกระท าพนจากความผดและความรบผดโดยสนเชง”

• ปญหาคอ การตกไปของพระราชก าหนด มผลตอผถกจบทอยระหวางการสอบสวนของพนกงานสอบสวน การสงคดของพนกงานอยการ และคดทไปถงศาลแลว อยางไรหรอไม

9

• คณะรฐมนตรชดนายชวน หลกภย สงปญหาดงกลาวไปใหตลาการรฐธรรมนญวนจฉยเปนค าวนจฉยท ๓/๒๕๓๕

ค าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญท ๓/๒๕๓๕

คณะตลาการรฐธรรมนญวนจฉยวา ค าวา การตกไปของพระราชก าหนดไมกระทบกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน หมายถง กจการใดๆไมวาจะเปนผลอนเกดขนจากบทบญญตของพระราชก าหนด หรอการกระท า ผลของการกระท า ประโยชน หรอสงอนใดทไดเกดขน ไดมขน หรอไดรบแลว อนเนองจากการปฏบตการตามบทบญญตแหงพระราชก าหนดนน นบแตวนทพระราชก าหนดมผลใชบงคบจนถงวนทการไมอนมตพระราชก าหนดมผล กรณนกจการทไดเปนไปฯ ทไมถกกระทบเพราะการตกไปของพระราชก าหนดคอการพนจากความผดและความรบผดโดยสนเชง

กรณศกษา : มาตรา ๑๗๒ วรรคส

นาย ก. ออกเชคช าระหนนาย ข. ถงก าหนดช าระ ๒ ม.ย.๒๕๖๒

๑ ม.ย.๒๕๖๒ พระราชก าหนดยกเลกพ.ร.บ.เชคฯ มผลใชบงคบ

๒ ม.ย.๒๕๖๒ ธนาคารปฏเสธการจายเงน

๑๕ ม.ย.๒๕๖๒ รฐสภาไมอนมตพระราชก าหนด

๑๖ ม.ย.๒๕๖๒ ประกาศการไมอนมตในราชกจจาฯ

๑ ก.ค.๒๕๖๒ นาย ก.ฟองนาย ข. วามความผดตามพ.ร.บ.เชค

ค าถาม : ศาลลงโทษนาย ข. ตามพ.ร.บ.เชค ไดหรอไม

การตรวจสอบโดยศาลรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ ม.๑๗๓

มาตรา ๑๗๓ กอนทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาจะไดอนมต พระราชก าหนดใด สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกวาพระราชก าหนดนน ไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง และใหประธานแหงสภานนสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญ ภายในสามวนนบแตวนทไดรบความเหนเพอวนจฉย และใหรอการพจารณาพระราชก าหนดนนไวกอน จนกวาจะไดรบแจงค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ใหศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบเรอง และใหศาลรฐธรรมนญแจงค าวนจฉยนนไปยงประธานแหงสภาทสงความเหนนนมา

ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาพระราชก าหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ใหพระราชก าหนดนนไมมผลใชบงคบมาแตตน

ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญวาพระราชก าหนดใดไมเปนไปตามมาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอย

10

รฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ ม.๑๗๔ วรรคสอง

มาตรา ๑๗๔ วรรคสอง ใหน าความในมาตรา ๑๗๒ วรรคสาม วรรคส วรรคหา วรรคหก และวรรคเจด มาใชบงคบแกพระราชก าหนดทไดตราขนตามวรรคหนงโดยอนโลม แตถาเปนการตราขน ในระหวางสมยประชม จะตองน าเสนอตอสภาผแทนราษฎรภายในสามวนนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

ขอสงเกต: การตรวจสอบโดยศาลรฐธรรมนญ

• ม.๑๗๔ วรรคสอง ไมไดใหน าม.๑๗๓ มาใชกบพระราชก าหนดเกยวดวยภาษฯดงนนพระราชก าหนดเกยวดวยภาษฯทออกตามม.๑๗๔ จงไมอาจถกตรวจสอบโดยศาลรฐธรรมนญ

• ม.๑๗๓ ใหสงไปศาลรฐธรรมนญเฉพาะประเดนวาพระราชก าหนดไมเปนไปตามม.๑๗๒ วรรคหนง (คอเพอประโยชน ๔ ประการ) เทานน หากสงไปใหวนจฉยวา ไมเปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได ศาลรฐธรรมนญจะไมรบวนจฉย (เทยบ ค าวนจฉยท ๑/๒๕๔๑,๑๔/๒๕๔๖)

• หลงจากสภาอนมตพระราชก าหนดแลว ส.ส. หรอ ส.ว. จะสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา การตราพระราชก าหนดไมเปนไปตามม.๑๗๒ วรรคหนง ไมได เพราะ ม.๑๗๓ ใหสงกอนสภาผแทนฯหรอวฒสภาจะไดอนมตพระราชก าหนด

11

• หากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา พระราชก าหนดไมเปนไปตาม ม.๑๗๒ วรรคหนง ผลคอพระราชก าหนดนนไมมผลบงคบมาแตตน (ม.๑๗๓ วรรคสาม) เทากบตองคนฐานลาภมควรได ตางจากกรณรฐสภาไมอนมตพระราชก าหนด ผลคอไมกระทบกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน (ม.๑๗๒ วรรคสาม)

• ศาลรฐธรรมนญตองวนจฉยดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนตลาการศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอย (ม.๑๗๓ วรรคส)

• กรณพระราชก าหนดมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญจะสงตามม.๑๗๓ ไมได ตองรอใหเปนกฎหมายกอน แลวสงตามชองทาง ม.๒๓๑ (๑) หรอม.๒๑๒

กรณศกษา : การตรวจสอบโดยศาลรฐธรรมนญ

• ๑ ม.ย.๒๕๖๒ พระราชก าหนดภาษมรดก (ออกเปนพระราชก าหนดทวไป) ประกาศราชกจจาฯ (จายรอยละ ๑ ของมลคาทไดรบ) ๒ ม.ย.๒๕๖๒ น.ส.ฟาไดรบมรดกเงน ๑ ลาน

• ๓ ม.ย.๒๕๖๒ น.ส.ฟาจายภาษ

• ๔ ส.ค.๒๕๖๒ ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาพระราชก าหนดไมเปนไปตาม ม.๑๗๒ วรรคหนง

• ๕ ส.ค.๒๕๖๒ ประกาศการไมอนมตในราชกจจาฯ

ค าถาม : น.ส.ฟา เรยกเงนภาษทจายแลวคนไดหรอไม

12

โครงสรางบทท 4

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

คดทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

การด าเนนกระบวนพจารณา

1. คดอาญา

บคคลทอยในอ านาจ

2. คดร ารวยผดปกต

3. คดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนหรอยนเทจ

4.คดทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ถกกลาวหา

บคคลทอยในอ านาจ

บคคลทอยในอ านาจ

ขอกลาวหา

- การเลอกองคคณะ - การยนค าฟอง - วนนดพจารณาครงแรก - การตรวจพยานหลกฐาน - การไตสวนพยานหลกฐาน - การพพากษาคด - การอทธรณ

- ร ารวยผดปกต

- ทจรตตอหนาท

- จงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย

13

บทท 4 ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

การตรวจสอบการใชอ านาจรฐ การตรวจสอบทางการเมอง

- กระท กรรมาธการ ถอดถอน ญตตไมไววางใจ การตรวจสอบทางอาญา

- ระบบศาลปกต vs ระบบศาลพเศษ การตรวจสอบทรพยสน

- การยนบญชทรพยสน - คดร ารวยผดปกต

ลกษณะพเศษของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ • เปนแผนกคดในศาลฎกาทตงขนโดยรฐธรรมนญ • องคคณะพพากษาเปนองคคณะใหญ • ผเสยหายฟองคดเองไมได • วธพจารณาคดใชระบบไตสวน • องคคณะตองมค าวนจฉยสวนตน • การอทธรณท าไดยาก

ความแตกตางระหวางระบบกลาวหากบระบบไตสวน ระบบกลาวหา ระบบไตสวน

๑.ศาลตองเปนกลาง คความมหนาทเสนอความจรงตอศาล

ศาลมบทบาทในการคนหาความจรงมากกวาระบบกลาวหา

๒.เครงครดกบกฎหมายวธพจารณาความ และการไดมาซงพยานหลกฐาน

เนนการคนหาความจรงเปนส าคญ

๓.มขอสงสยตองยกประโยชนใหแกจ าเลย หลกยกประโยชนฯ ไมน ามาใชเวนแตพยายามทกทางแลว ยงคงมขอสงสยอย

๔.รบฟงแตพยานหลกฐานทเสนอตอหนาศาล พยานหลกฐานทไมไดเสนอตอหนาศาลกรบฟงได ๕.ทนายความมบทบาทมากกวาระบบไตสวน ทนายความมบทบาทนอยกวาระบบกลาวหา

14

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตามรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐

๑.คดอาญา ๒.คดร ารวยผดปกต ๓.คดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสน หรอหนสน หรอยนเทจ ๔.คดคณะกรรมการป.ป.ช.กระท าความผดเสยเอง

รฐธรรมนญ มาตรา ๒๓๔ และรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐(๑) ถง (๔)

๑.คดอาญา ประเภทคดทอยในอ านาจ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๓๔ (๑) และรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐(๑) : ทจรตตอหนาท

ตามรางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ : (๑) ความผดฐานทจรตตอหนาท (๒) ความผดตอต าแหนงหนาทราชการ (๓) ความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม (๔) ความผดตอต าแหนงหนาทตามกฎหมายอน (๕) ประพฤตมชอบ

(1) ความผดฐานทจรตตอหนาท ค าวา ทจรตตอหนาท หมายความวา ปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในต าแหนงหรอหนาท

หรอปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในพฤตการณทอาจท าใหผอนเชอวามต าแหนงหรอหนาท ทงทตนมไดมต าแหนงหรอหนาทนน หรอใชอ านาจในต าแหนงหรอหนาท ทงน เพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบส าหรบตนเองหรอผอน (รางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ)

- เชน ความผดตาม ป.อาญา ม.๑๔๗ ถง ๑๕๖ อนเปนการกระท าทจรตหาผลประโยชนตามม.๑ (๑) แหง ป.อาญา รวม ๑๑ ฐานความผด และความผดตามม.๑๕๗ ในกรณปฏบตหนาทหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยทจรต

(2) ความผดตอต าแหนงหนาทราชการ เชน - ความผดตาม ป.อาญา ม.๑๕๘ ถง ๑๖๖ เปนการกระท าทกอใหเกดความเสยหายโดยไมถงกบ

ตองทจรต รวม ๑๓ ฐานความผด และความผดตามม.๑๕๗ ในกรณปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทเพอใหเกดความเสยหายแกผหนงผใด

(3) ความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม เชน - ความผดตาม ป.อาญา ม.๒๐๐ ถง ๒๐๓

15

(4) ความผดตอต าแหนงหนาทตามกฎหมายอน เชน - พ.ร.บ.วาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๒ (ม.๑๓) - กฎหมายวาดวยการมผลประโยชนทบซอน และกฎหมายวาดวยการใหเอกชนรวมลงทนใน

กจการของรฐ - ความผดฐานฟอกเงนทเกยวเนองกบความผดฐานทจรตตอหนาทหรอความผดตอต าแหนง

หนาททางราชการ หรอความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรมหรอความผดตอต าแหนงหนาทตามกฎหมายอน หรอความผดอนอนเนองมาจากการประพฤตมชอบ

(5) ประพฤตมชอบ - หมายถงการกระท าทไมใชทจรตตอหนาท แตเปนการปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดโดย

อาศยเหตทมต าแหนงหนาท อนเปนการฝาฝนกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ค าสง หรอมตคณะรฐมนตร ทมงหมายจะควบคมดแลการรบการเกบรกษาหรอการใชเงนหรอทรพยสนของแผนดน

บคคลทอยในอ านาจของศาลน (๑) ผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะตามทบญญตไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวย

การปองกนและปราบปรามการทจรต (๒) ตลาการศาลรฐธรรมนญ (๓) ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ (๔) ผวาการตรวจเงนแผนดน (๕) ตวการ ผใช ผสนบสนน (๖) ผใหสนบน

บคคลตาม (๑) เปนไปตามรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐(๑) สวนบคคลตาม (๕) และ (๖) เปนไปตามมาตรา ๑๐ (๓)

ราง พ.ร.ป. วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ ม.๔ ว.๔ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง หมายความวา

(๑) นายกรฐมนตร (๒) รฐมนตร (๓) ส.ส. (๔) สมาชกวฒสภา (๕) ขาราชการการเมองอน นอกจาก (๑) (๒) ตาม ก.ม.วาดวยระเบยบขาราชการการเมอง (๖) ขาราชการรฐสภาฝายการเมอง ตาม ก.ม.วาดวยระเบยบขาราชการฝายรฐสภา (๗) ผบรหารทองถน รองผบรหารทองถน ผชวยผบรหารทองถน และขององคกรปกครองสวน

ทองถน (ไมอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง)

ความหมาย : ขาราชการการเมองอน ตาม ม.๙ (๑) ๑. ขาราชการการเมอง ตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการการเมอง พ.ศ. ๒๕๓๕ ม. ๔(๘)-(๒๐) ๒. ขาราชการรฐสภาฝายการเมอง ตามพ.ร.บ.ระเบยบ ขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๕๔ ม.๙๒(๑)-(๒๔)

16

ขาราชการการเมองตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการการเมอง พ.ศ.๒๕๓๕ ม.๔ (๘) - (๒๐) (๘) ทปรกษานายกรฐมนตร (๙) ทปรกษารองนายกรฐมนตร (๑๐) ทปรกษารฐมนตรและรฐมนตรส านกนายกฯ (๑๑) เลขาธการนายกรฐมนตร (๑๒) รองเลขาธการนายกรฐมนตรฝายการเมอง (๑๓) โฆษกประจ าส านกนายกฯ (๑๔) รองโฆษกประจ าส านกนายกรฐมนตร (๑๕) เลขานการรมต.ประจ าส านกนายกรฐมนตร (๑๖) ประจ าส านกเลขาธการนายกรฐมนตร (๑๗) เลขานการรฐมนตรกระทรวง (๑๘) ผ.ช.เลขานการรฐมนตรกระทรวง (๑๙) เลขานการรฐมนตรทบวง (๒๐) ผชวยเลขานการรฐมนตรทบวง

ขาราชการรฐสภาฝายการเมอง ตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๕๔ ม.๙๒ (๑) – (๒๔) (๑) ทปรกษาประธานรฐสภา (๒) ทปรกษารองประธานรฐสภา (๓) ทปรกษาประธานสภาผแทนฯ (๔) ทปรกษาประธานวฒส ภา (๕) ทปรกษารองประธานสภาผแทนฯ (๖) ทปรกษารองประธานวฒฯ (๗) ทปรกษาผน าฝายคานฯ (๘) โฆษกประธานสภาผแทนฯ (๙) โฆษกประธานวฒสภา (๑๐) โฆษกผน าฝายคานฯ (๑๑) เลขานการประธานรฐสภา (๑๒) เลขานการรองประธานรฐสภา (๑๓) เลขานการประธานสภาผแทนฯ (๑๔) เลขานการประธานวฒสภา (๑๕) เลขานการรองประธานสภาผแทนฯ (๑๖) เลขาฯ รองประธานวฒสภา (๑๗) เลขานการผน าฝ ายคาน (๑๘) ผชวยเลขานการประธานรฐสภา (๑๙) ผชวยเลขาฯรองปธ.รฐสภา (๒๐) ผชวยเลขาฯประธานสภาผแทนฯ (๒๑) ผชวยเลขาฯ ปธ.วฒสภา (๒๒) ผชวยเลขาฯรองปธ.สภาผแทนฯ

17

(๒๓) ผชวยเลขาฯ รองปธ.วฒสภา (๒๔) ผชวยเลขาฯผน าฝ ายคาน

ค าวนจฉยศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ท อม.๔/๒๕๕๖ เลขานการรองประธานวฒสภาเปนขาราชการการเมองและเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตาม

พ.ร.บ. ระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๕๔ ม.๙๒(๑๖) ประกอบ พ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ฯ ม.๔ ว.๑ และว.๒ (๖) มหนาทยนบญชฯตามม.๓๒ และ ม.๓๓

ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ ท ๕๐/๒๕๔๗ ทปรกษาประธานวฒสภาเปนบคคลตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ.๒๕๑๘ ม.๖๑ (๓)

(กฎหมายเกา) เปนขาราชการการเมองอน ตามรฐธรรมนญ (ฉบบป ๒๕๔๐) ม.๒๙๑(๕) มหนาทยนบญชแสดงรายการทรพยสนฯ

บคคลทเคยเปนปญหาวาอยในความหมายของค าวา ขาราชการการเมองอน หรอไม บคคลตามพ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ.๒๕๒๘ ม.๕๘ ทบญญตวา “ ใหผวากทม. รองผวากทม. เลขานการผวากทม. ผชวยเลขานการผวากทม. เลขานการประธานสภา

กทม. เลขานการรองประธานสภากทม. ประธานทปรกษาและทปรกษา เปนขาราชการการเมองตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการเมอง”

อม.๓/๒๕๕๓ จ าเลยท ๑ รองผวาราชการกรงเทพมหานคร จ าเลยท ๒ ผอ านวยการเขตบางขนเทยน ขอกลาวหา

จ าเลยทงสองปฏบตหนาทโดยทจรตในโครงการกอสรางสะพานคอนกรตเสรมเหลกขามคลองตนสนไปเชอมกบเคหะชมชนธนบร ๑ เปนเหตใหกทม.ไดรบความเสยหาย เปนเงน ๙๘๕,๖๒๐ บาท เหตเกดระหวาง ๑๓ ก.ค. ๒๕๔๑ ถง ๓๐ ธ.ค. ๒๕๔๑ ขอใหลงโทษตาม ป.อาญา ม.๑๕๗

มประเดนตองวนจฉยวา : รองผวาฯกทม. เปนขาราชการการเมองอนตามความหมายของรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๒๗๕ ว.๑ หรอไม

ค าวนจฉย: รองผวากทม.ไมใชบคคลตามรธน.ฉบบป ๒๕๕๐ ม.๒๗๕ วรรคหนง

• ขาราชการการเมองอน ตองอยในระดบเดยวกบต าแหนงตามพ.ร.บ.ระเบยบขาราชการการเมอง พ.ศ. ๒๕๓๕ • พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ม.๕๘ ว.๑ เพยงแตก าหนดสถานะของผด ารงต าแหนงทระบไว ใหแตกตางจากขาราชการประจ าเทานน • กรงเทพมหานครเปนเพยงราชการสวนทองถนเทยบไมไดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองทเปนผบรหารระดบชาต

18

ขอสงเกต : ตวการ ผใช ผสนบสนน

(๑) ความผดตอต าแหนงหนาทตองเปนการกระท าทอยในขอบอ านาจหนาท จงลงโทษผด ารง

ต าแหนงฯ ทเปน ตวการ ใช ผสนบสนนการกระท าผดตอต าแหนงหนาทของผด ารงต าแหนงฯคนอนไดเพยงในฐานะผสนบสนน

19

(๒) ความผดตอต าแหนงหนาท ผกระท าตองมคณสมบตพเศษคอเปนเจาพนกงาน จงลงโทษ

ขาราชการหรอราษฎรทรวมกระท าผดกบผด ารงต าแหนงฯไดเพยงในฐานะผสนบสนน

(๓) ปอ.ม.๘๔ ว.๒ ผใชตองรบโทษเสมอนตวการแตเมอขาราชการหรอราษฎรเปนตวการรวมกบ

ผด ารงต าแหนงฯไมได ยอมลงโทษราษฎรทเปนผใชไดเพยงในฐานะผสนบสนน

(๔) หากไมมการใชอ านาจหนาทของผด ารงต าแหนงทางการเมองเขาไปเกยวของ ไมอยในอ านาจศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ (อ.ม.๑๔/๒๕๕๒)

20

อม.๑๔/๕๒ คดพล.อ.ธรรมรกษฯ ค าฟอง : จ าเลยท ๑ (รมว.กลาโหม) รวมกบจ าเลยท ๒ (นกเคลอนไหวทางการเมอง) ใช จาง วาน จ าเลยท ๔ (พนกงานของส านกงาน กกต.) ใหน าขอมลสมาชกพรรคการเมองหนงทยงไมผานขนตอนการตรวจสอบไปแกไขเปลยนแปลงในฐานขอมลของนายทะเบยนพรรคการเมองโดยมชอบ แลวจ าเลยท ๔ รวมกบจ าเลยท ๓ และท ๕ กบพวกกระท าการดงกลาว ค าขอ : ขอใหลงโทษตามพ.ร.บ.วาดวยความผดของพนกงานในองคการของรฐฯ พ.ศ.๒๕๐๒ ม.๖ , ๑๑ ป.อาญา ม.๓๓, ๘๓,๘๔, ๘๖ ฯลฯ ค าวนจฉย : ไมประทบฟอง • รธน.ป ๒๕๕๐ ม.๒๗๕ ว.๒ และ พ.ร.ป. ว.อม.๒๕๔๒ ม.๙ (๒) ตองเปนการกระท าในฐานเปนตวการ ผใช ผสนบสนนการกระท าความผดของนายกรฐมนตร รฐมนตร ส.ส. ส.ว. หรอขาราชการการเมองอน แตคดนโจทกกลาวหาวา จ าเลยท ๔ กระท าผดตอต าแหนงหนาทโดยมจ าเลยท ๑ และท๒ รวมกนใช จางวาน • ไมปรากฏการกระท าความผดตอต าแหนงหนาทของจ าเลยท๑ในฐานะรมว.กลาโหม • ส านกงานคณะกรรมการ ก.ก.ต. ซงจ าเลยท ๔ สงกด ไมอยในก ากบดแลของรฐบาลทมจ าเลยท๑ เปนรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมในฐานะฝายบรหารทจะก ากบดแลหรอควบคมสงการใดๆ ไดอกดวย • มลคดตามฟองจงไมอยในความหมายของการกระท าความผดของตวการ ผใช ผสนบสนน ในการกระท าความผดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ศาลฎกาฯไมประทบฟอง และใหจ าหนายคดจาก สารบบความ

(๕) หากมการใชอ านาจหนาทของผด ารงต าแหนงทางการเมองเขาไปเกยวของอยในอ านาจศาล

ฎกาแผนกคดอาญาฯ (อ.ม.๒/๒๕๕๑)

21

(๖) กรณมการใชอ านาจหนาทของผด ารงต าแหนงทางการเมองทเปนผใชเขาไปเกยวของ ฟองผ

ถกใชทศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ได (อ.ม.๑๑/๒๕๕๓ อ.ม.๑๒/๒๕๕๓ อ.ม.๑๓/๒๕๕๓)

22

23

ฎ.๑๓๕๙/๒๕๕๘ ค าพพากษา : การด าเนนคดตามพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ ม.๖๖ ว.

๑ มเจตนารมณในการด าเนนเกยวกบการทจรตและประพฤต มชอบใหเปนไปดวยความรวดเรวและมประสทธภาพ จงก าหนดใหคณะกรรมการป.ป.ช.ท าหนาทไตสวนขอเทจจรง ใหอยการสงสดฟองคด พจารณาคดใชระบบไตสวน ฉะนน ความหมายของค าวา ขาราชการการเมองอน ตาม ม.๖๖ ตองอยในระดบเดยวกบต าแหนงทางการเมองทกลาวไวโดยเฉพาะไมใชขาราชการทวไป ทงความหมายของขาราชการการเมองอนตามค านยามศพทม .๔(๕) กบญญตแยกตางหากจากม.๔(๗) ต าแหนงนายกองคการบรหารสวนต าบลทจ าเลยด ารงต าแหนง มไดอยในความหมายของค าวาขาราชการการเมอง ตามม.๖๖ คดของจ าเลยไมอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ แตอยในอ านาจของศาลชนตนซงมเขตอ านาจตามทโจทกฟอง โจทกจงมอ านาจฟอง

ฎ.๗๙๐๔/๒๕๕๗ ค าพพากษา : รฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๒๗๕ ก าหนดใหคดทกลาวหาวา

นายกรฐมนตรฯลฯ รารวยผดปกต กระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน เปนคดทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ โดยก าหนดหลกการส าคญวา ผเสยหายอาจยนค ารองตอคณะกรรมการป.ป.ช.เพอใหไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมท าความเหนไปยงศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ทง พ.ร.ป.วาดวยวธพจารณา

24

คดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ฯ ม.๔ หามศาลอนรบคดทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ และม.๙ บญญตใหศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ มอ านาจพจารณาคดทมมลกลาวหาวานายกรฐมนตรกระท าความผดตอต าแหนงหนาทตามประมวลกฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอนเมอมลแหงคดเปนการกลาวหาวาจ าเลยในฐานะนายกรฐมนตรกระท าความผดต าแหนงหนาทราชการ จงอยในอ านาจของศาลฎกา หาอยในอ านาจพจารณาพพากษาของศาลชนตนไม

ขอสงเกต : กรณผใหสนบน รางพ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๑๐ “

ศาลมอ านาจพจารณาพพากษาคด ดงตอไปน (๓) .... รวมทงผให ผขอให หรอรบวาจะใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดแกบคคลตาม (๑) หรอ

(๒) เพอจงใจใหกระท าการ ไมกระท าการ หรอประวงการกระท าอนมชอบดวยหนาท (ถอยค าตอนทายของมาตรา ๑๐ (๓) คอตวบทประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๔๔ ทวาดวย

ความผดของผรบสนบน)

๒.คดร ารวยผดปกต ความหมาย

ค าวา “ร ารวยผดปกต” รางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. .... ม.๔ (๑) การมทรพยสนมากผดปกต (๒) การมทรพยสนเพมขนมากผดปกต (๓) การมหนสนลดลงมากผดปกต (๔) การไดทรพยมาโดยไมสมควรสบเนองมาจากการปฏบตตามหนาทหรอใชอ านาจในต าแหนง

หนาท บคคลทอยในอ านาจ

(๑) ผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะตามทบญญตไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(๒) ตลาการศาลรฐธรรมนญ (๓) ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ (๔) ผวาการตรวจเงนแผนดน

(เปนบคคลในต าแหนงเดยวกบทอยในอ านาจของศาลนในคดอาญา ตามม.๑๐ (๑))

๓.คดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนหรอยนเทจ ความหมายของค าวา “ จงใจ” ตามรฐธรรมนญฉบบกอนๆ

การจงใจไมยนบญชฯ ไมตองมเจตนาพเศษเพอเตรยมการทจรต เพยงแตรวามทรพยสนแตไมแจง กเปนความผด (ค.๑๙/๒๕๔๔, ๒๐/๒๕๔๔, อม.๖/๒๕๕๒)

25

ความหมายของค าวา “ จงใจ” ตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ การจงใจไมยนบญชฯ ตองมพฤตการณอนควรเชอไดวามเจตนาไมแสดงทมาแหงทรพยสนหรอ

หนสน (รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๓๕ วรรคทาย , รางพ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาฯ มาตรา ๑๐ (๔))

บคคลทอยในอ านาจ พ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาฯม.๑๐(๔)

๑. ผด ารงต าแหนงทางการเมองเฉพาะตามทบญญตไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

๒. ตลาการศาลรฐธรรมนญ ๓. ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ๔. ผวาการตรวจเงนแผนดน ๕. กรรมการป.ป.ช. ๖. เจาหนาทของส านกงานคณะกรรมการป.ป.ช.

๔.คดทคณะกรรมการป.ป.ช.ถกกลาวหา รฐธรรมนญฉบบป ๒๕๖๐ ม.๒๓๖ และ รางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแนงทางการเมอง ม.๑๐ (๒)

ขอกลาวหา ๑. ร ารวยผดปกต ๒. ทจรตตอหนาท ๓. จงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย

คดอาญา การด าเนนกระบวนพจารณาคดอาญาในศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ

การเลอกองคคณะผพพากษา

เมอมการยนฟองคดตอศาล ใหประธานศาลฎกาเรยกประชมใหญเพอเลอกผพพากษาในศาลฎกาซงเคยด ารงต าแหนงไมตากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาในศาลฎกาจ านวนเกาคนเปนองคคณะผพพพากษาโดยใหเลอกเปนรายคด (รางฯ ม.๑๑ วรรคหนง)

ผพพากษาในศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ผพพากษาเจาของส านวน:

หนงในองคคณะฯทไดรบเลอกจากองคคณะฯ ใหเปนเจาของส านวนมอ านาจรางฯ ม.๑๔. • ด าเนนการตามมตองคคณะฯ • ออกค าสงในทางทมไดเปนการวนจฉยคด เมอไดรบความเหนชอบจากองคคณะอก ๒ คน

26

องคคณะผพพากษา: ผพพากษาซงไดรบเลอกจากทประชมใหญศาลฎกาใหท าหนาทพจารณาคดนน ๆตามรางฯ ม.๑๑ ว.หนง

ผพพากษาประจ าแผนก : ผพพากษาฯทประธานศาลฎกาแตงตงมอ านาจปฏบตงานทจ าเปนระหวางยงไมมองคคณะ

(รางม.๙ ว.สอง) การถอนตวจากการรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาตองมเหตสมควร ตองแถลงตอทประชมใหญ

ศาลฎกากอนลงคะแนน และทประชมใหญตองลงมตวาจะใหถอนตวหรอไม โดยมตของทประชมใหญใหเปนทสด (รางฯ ม.๑๑ วรรคสอง)

การเลอกองคคณะฯ ตองลงคะแนนลบ หากคะแนนเทากนใหปธ.ศาลฎกาจบสลาก (รางฯ ม.๑๑ วรรคสาม)

ระหวางการพจารณาคด หามมค าสงใหไปท างานทศาลอน นอกศาลฎกา (รางฯ ม.๑๑ วรรคส) และการเปลยนแปลงสถานะของผพพากษาทไดรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาไปเปนผพพากษาอาวโสในศาลฎกา ไมกระทบถงการทผนนจะปฏบตหนาทเปนองคคณะผพพากษาตอไป (รางฯ ม.๑๑ วรรคเจด)

หากองคคณะคนใดพนจากหนาทตามรางฯ ม.๑๒ (คอพนจากการเปนขาราชการตลาการ ไปด ารงต าแหนงอนถอนตวเพราะเหตมการคดคาน หรอมเหตอนสมควรและทประชมใหญอนญาตใหถอนตว)หรอมเหตสดวสย หรอเหตจ าเปนอนอนไมอาจกาวลวงไดท าใหไมสามารถปฏบตหนาทได (เปนการถาวร) ใหเลอกผพพพากษาเขามาแทนท มอ านาจเชนเดยวกบผพพากษาทตนเขามาแทน (รางฯม.๑๑ วรรคหา)

ในกรณมเหตสดวสยหรอเหตจ าเปนอนอนไมอาจกาวลวงได ท าใหไมสามารถปฏบตหนาทในวนนดเปนการชวคราว หากผพพากษาในองคคณะคงเหลอไมนอยกวาเจดคน ใหถอวาผพพากษาเทาทมอยเป นองคคณะพจารณาคดตอไปได เวนแตการท าค าสงทเปนการวนจฉยชขาดคดหรอท าค าพพากษา(รางฯ ม.๑๑ วรรคหก)

การคดคานองคคณะผพพากษา ตองยนค ารองตอศาลกอนเรมการไตสวนพยานหลกฐาน เวนแต ผคดคานสามารถแสดงตอศาลไดวา

มเหตสมควรทท าใหไมสามารถคดคานกอนหนานน ค าสงขององคคณะทยอมรบหรอยกค าคดคานเปนทสด ใหน าบทบญญตวาดวยการคดคานผพพากษาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใช

บงคบโดยอนโลม (รางฯ ม.๑๓)

27

อ านาจฟอง ผมอ านาจฟองคดอาญา

(๑) อยการสงสด (๒) คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทงน ตามหลกเกณฑและเงอนไขทกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวย

การปองกนและปราบปรามการทจรตก าหนด (รางฯ ม.๒๓) (หลกเกณฑเดมเรองอยการสงสดกบคณะกรรมการป .ป.ช.มความเหนตางใหตงคณะท างานรวมกน

หากอยการสงสดยงเหนวาพยานหลกฐานไมสมบรณ คณะกรรมการป.ป.ช.ฟองเองได ไมมในรางพ.ร.ป.วาดวยวธพจารณาคดอาญาฯ แตคาดวานาจะไปอยในรางพ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตฯ)

คดกรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบท ในการฟองคดอาญาส าหรบการกระท าอนเปนกรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบทและบทใดบทหนง

อยในอ านาจของศาล ใหศาลรบพจารณาพพากษาขอหาความผดบทอนไวดวย (ราง ม.๒๔ วรรคหนง)

ในกรณทพบวาศาลอนรบฟองคดในขอหาความผดอาญาบทอนจากการกระท าความผดกรรมเดยวกบการกระท าความผดตามทมการยนฟองคดตามพ .ร.ป.น ตองโอนคด โดยใหถอวากระบวนพจารณาทไดด าเนนการไปแลวในศาลอนกอนมค าพพากษาไมเสยไป เวนแตองคคณะผพพากษาจะมค าสงเปนอยางอนเพอประโยชนแหงความยตธรรม (ราง ม.๒๔วรรคสอง)

ผลตออายความ ในการด าเนนคดอาญาตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนเมอไดยนฟองคดตอศาลแลว ให

อายความสะดดหยดลง (รางม.๒๕ วรรคหนง) ในกรณผถกกลาวหาหรอจ าเลยหลบหนไปในระหวางถกด าเนนคด หรอระหวางการพจารณาคดของ

ศาล มใหนบระยะเวลาทผถกกลาวหาหรอจ าเลยหลบหนรวมเปนสวนหนงของอายความ (ราง ม.๒๕ วรรคสอง)

ในกรณมค าพพากษาถงทสดใหลงโทษจ าเลย ถาจ าเลยหลบหนไปในระหวางตองค าพพากษาถงทสดใหลงโทษ มใหน าบทบญญต มาตรา ๙๘ แหงประมวลกฎหมายอาญามาใชบงคบ (ราง ม.๒๕ วรรคสาม)

รปแบบของค าฟอง ฟองตองท าเปนหนงสอ มขอความตามทบญญตไวในมาตรา ๑๕๘ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มขอความทเปนการกลาวหาเกยวกบการทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาท หรอใชอ านาจขด

ตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย และตองระบพฤตการณทกลาวหาวากระท าความผด พรอมทงชชองพยานหลกฐานใหชดเจนเพยงพอทจะด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนขอเทจจรง

ตอไปไดมาตรา ๒๕ (รางฯ ม.๒๖ วรรคหนง) ฟองไมถกตอง ศาลมค าสงโจทกแกไขใหถกตองได (รางฯ ม.๒๖ วรรคสาม) การฟองคดอาญาตอศาลนไมตองไตสวนมลฟอง (รางฯ ม.๒๖ วรรคส)

28

กระบวนการในวนยนฟอง ๑. กรณปกต (ม.๒๖ วรรคสอง) ใหจ าเลยมาหรอคมตวมาศาล โจทกสงส านวนการไตสวนของคณะกรรมการป.ป.ช.หรอคณะผไตสวนอสระ แลวแตกรณ พรอม

ส าเนาอเลกทรอนกสตอศาลเพอใหเปนหลกในการพจารณาและไตสวนพยานหลกฐาน ศาลอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควร

๒. กรณผถกกลาวหาหลบหน (ม.๒๗) ในการยนฟอง อ.ส.ส.หรอคณะกรรมการป.ป.ช.ตองแจงใหผถกกลาวหามาศาลในวนฟองคด ในกรณทผถกกลาวหาไมมาศาล และอ.ส.ส.หรอคณะกรรมการป.ป.ช.มหลกฐานแสดงตอศาลวา

- ไดเคยมการออกหมายจบผถกกลาวหาแลว แตยงไมไดตวมา หรอ - เหตทผถกกลาวหาไมมาศาลเกดจากการประวงคด หรอ - ผถกกลาวหาไมมาศาลตามนดโดยไมมเหตแกตวอนสมควร

ใหศาลประทบรบฟองไวพจารณา แมไมปรากฏผถกกลาวหาตอหนาศาล

กระบวนการภายหลงประทบรบฟองโดยไมมตว ในกรณทศาลประทบรบฟองไวโดยไมมตวและศาลไดสงหมายเรยกและส าเนาฟองใหจ าเลยทราบ

โดยชอบแลว แตจ าเลยไมมาศาล ใหศาลออกหมายจบจ าเลย ผมหนาทเกยวของกบการตดตามหรอจบกมจ าเลยตองรายงานผลการตดตามจบกมเปนระยะตามท

ศาลก าหนด (รางฯ ม.๒๘ ว.หนง) หากไมสามารถจบจ าเลยไดภายในสามเดอนนบแตวนออกหมายจบ ใหศาลมอ านาจพจารณาคดได

โดยไมตองกระท าตอหนาจ าเลย กรณดงกลาวไมตดสทธจ าเลยทจะตงทนายความมาด าเนนการแทนตน (รางฯ ม.๒๘ ว.สอง) การพจารณาคดทไมไดกระท าตอหนาจ าเลย ไมเปนการตดสทธจ าเลยทจะมาศาลเพอตอสคดใน

เวลาใดกอนทศาลจะมค าพพากษา แตการมาศาลดงกลาวไมมผลใหการไตสวนและการด าเนนกระบวนพจารณาทไดกระท าไปแลวตอง

เสยไป (รางฯม.๒๘ ว.สาม) ในคดศาลด าเนนกระบวนพจารณาลบหลงจ าเลย และมค าพพากษาวาจ าเลยกระท าความผด ถา

ภายหลงจ าเลยมพยานหลกฐานใหมทอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ จ าเลยจะมาแสดงตนตอศาลและยนค ารองตอศาลเพอขอใหรอฟนคดขนพจารณาใหมได แตตองยนเสยภายในหนงป นบแตวนทศาลมค าพพากษา และใหศาลมอ านาจสงรอฟนคดขนพจารณาใหมไดตามทเหนสมควร ค าสงของศาลในกรณเชนนใหเปนทสด

ในกรณทศาลสงรอฟนคดขนพจารณาใหม ใหด าเนนการตามมาตรา ๑๑ แตผพพากษาในองคคณะผพพากษาตองไมเคยพจารณาคดนนมากอน

การรอฟนคดขนพจารณาใหมไมมผลใหการไตสวนและการด าเนนกระบวนพจารณาทไดท าไปแลวตองเสยไป

29

การด าเนนการในการรอฟนคดขนพจารณาใหม ใหเปนไปตามขอก าหนดของประธานศาลฎกา (รางฯ ม.๒๙))

กระบวนการภายหลงประทบรบฟองโดยมตวจ าเลย เมอศาลมค าสงประทบรบฟองแลว ใหศาลสงส าเนาค าฟองแกจ าเลยและนดคความมาศาลในวนนด

พจารณาครงแรก (รางฯ ม.๓๓ วรรคหนง) นบแตวนทจ าเลยรบส าเนาฟอง จ าเลยมสทธขอตรวจและคดส าเนาเอกสารในส านวนการไตสวนของ

คณะกรรมการป.ป.ช. (รางฯ ม.๓๓ วรรคสอง)

ผลของค าสงประทบฟองตอจ าเลย เมอศาลประทบรบฟอง ใหผถกกลาวหาซงด ารงต าแหนงตามมาตรา ๑๐ (๑) กรรมการ ป.ป.ช.

หรอเจาหนาทของรฐ หยดปฏบตหนาทจนกวาจะมค าพพากษา เวนแตศาลจะมค าสงเปนอยางอน ในกรณทศาลมค าพพากษาใหผใดพนจากต าแหนง หรอค าพพากษานนมผลใหผใดพนจากต าแหนง

ไมวาจะมการอทธรณตามหมวด ๖ อทธรณหรอไม ใหผนนพนจากต าแหนงตงแตวนทศาลมค าพพากษาหรอวนทหยดปฏบตหนาท (ราง ม.๑๗)

หลกเกณฑการถอนฟอง เมอศาลประทบรบฟองแลว หามมใหศาลอนญาตใหถอนฟองเวนแตจะไดความวาหากไมอนญาตให

ถอนฟองจะกระทบกระเทอนตอความยตธรรม (ราง ม.๓๐)

การจบ คมขง และปลอยชวคราว คณะกรรมการป.ป.ช. ผไตสวนอสระ หรออสส. อาจรองขอตอศาลใหออกหมายจบหรอหมายขงผถก

กลาวหาหรอจ าเลย หากมหลกฐานตามสมควรวาผนนนาจะไดกระท าความผดอาญาหรอ มเหตอนควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอกอเหตอนตรายประการอน (รางฯ ม.๒๒ วรรคหนง)

ในกรณทมการฟองคดแลว ไมวาจะมการคมขงจ าเลยมากอนหรอไม ใหองคคณะผพพากษาพจารณาถงเหตอนควรคมขงจ าเลยและมค าสงตามทเหนสมควรหรอปลอยชวคราวจ าเลยนนกได(รางฯ ม.๒๒ วรรคสอง)

ในการด าเนนคดอาญาตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน ผถกกลาวหาหรอจ าเลยซงหลบหนไปในระหวางไดรบการปลอยชวคราวตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ และถาเปนการหลบหนไปในระหวางการพจารณาคดของศาล ไมวาศาลจะมค าสงจ าหนายคดหรอไมกตาม ศาลอาจมค าสงใหผมหนาทเกยวของกบการตดตามหรอจบกมจ าเลยรายงานผลภายในระยะเวลาทศาลเหนสมควร (รางฯ ม.๓๒ วรรคสอง)

ความผดตามวรรคหนงไมระงบไปเพราะเหตทคดของผถกกลาวหา หรอจ าเลยนนมการสงไมฟอง ยกฟอง จ าหนายคด หรอถอนฟอง (รางฯ ม.๓๒ วรรคสอง)

30

วนนดพจารณาครงแรก องคคณะฯ อานอธบายฟองและถามค าใหการจ าเลย (ราง ม.๓๓ ว.สาม) หากจ าเลยใหการปฏเสธหรอไมใหการ ใหศาลก าหนดวนตรวจพยานหลกฐานลวงหนาไมนอยกวา

๑๔ วน (ราง ม.๓๓ ว.๓) ในกรณจ าเลยมไดมาศาลในวนนดพจารณาครงแรกไมวาดวยเหตใด ใหถอวาจ าเลยปฏเสธ (ราง ม.

๓๓ ว.สาม ตอนทาย) กรณจ าเลยใหการรบสารภาพ แมขอหานนก าหนดอตราโทษอยางต าใหจ าคกนอยกวาหาป หรอโทษ

สถานทเบากวานน ศาลอาจเรยกพยานมาไตสวนเพอทราบถงพฤตการณแหงการกระท าความผดจนกวาจะพอใจวาจ าเลยกระท าความผดจรงกได (ราง ม.๓๓ ว.ทาย)

การยนบญชระบพยาน โจทกและจ าเลยตองยนบญชระบพยานตอศาลพรอมส าเนาในจ านวนทเพยงพอกอนวนพจารณา

ตรวจพยานหลกฐานไมนอยกวา ๗ วน (รางฯ ม.๓๔ วรรคหนง ) การยนบญชระบพยานเมอลวงพนระยะเวลาตามวรรคหนงจะกระท าไดตอเมอไดรบอนญาตจากองค

คณะผพพากษา เมอมเหตสมควรแสดงไดวาไมสามารถทราบถงพยานหลกฐานนน หรอเปนกรณจ าเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม หรอเพอใหโอกาสแกจ าเลยในการตอสคด (รางฯ ม.๓๔ วรรคสอง )

วนตรวจพยานหลกฐาน วนตรวจพยานหลกฐาน โจทกและจ าเลยตองสงพยานเอกสารและพยานวตถตอศาลเพอใหอกฝาย

หนงตรวจสอบ เวนแตองคคณะผพพากษาจะมค าสงเปนอยางอน เนองจากสภาพและความจ าเปนแหงพยานหลกฐานนน

หลงจากนนโจทกจ าเลยตองแถลงแนวทางการเสนอพยานหลกฐานตอองคคณะผพพากษา (รางฯม.๓๕ วรรคหนง)

เพอประโยชนแหงความยตธรรม แมจ าเลยจะมไดยนบญชระบพยานตามมาตรา ๓๔ หรอมไดสงพยานเอกสารและพยานวตถตอศาลตามวรรคหนง เพราะเหตทจ าเลยไมมาศาลและไมมทนายความ หรอแมโจทกจ าเลยจะมไดมการโตแยงพยานหลกฐานไว หรอมการโตแยงพยานหลกฐานภายหลงวนตรวจพยานหลกฐาน องคคณะผพพากษาจะไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมกได (รางฯม.๓๕ วรรคสอง)

การไตสวนพยานหลกฐาน การพจารณาคดใหใชระบบไตสวนโดยใหศาลมอ านาจคนหาความจรง ไมวาจะเปนคณหรอเปนโทษ

แกฝายใดฝายหนงได และในการวนจฉยปญหาขอเทจจรง ใหศาลรบฟงพยานหลกฐานไดทกประเภท เวนแตจะมกฎหมาย

บญญตหามรบฟงไวโดยเฉพาะ

31

แมวาการไตสวนพยานหลกฐานนนจะมขอผดพลาดคลาดเคลอนไปจากขนตอน วธการ หรอกรอบเวลาทกฎหมายก าหนดไว ถาศาลไดใหโอกาสแกคกรณฝายอนคความในการโตแยงคดคานพยาน หลกฐานนนแลว เพอใหไดขอเทจจรงทถกตองตรงตามความจรงทเกดขนในคดนน

ทงน ตามแนวทางและวธการตามขอก าหนดของประธานศาลฎกา (ราง ม.๖ ว.หนง) ระยะเวลาทก าหนดไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน หรอในกฎหมายอนทบทบญญตแหง

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน ามาใชบงคบ หรอในขอก าหนดของประธานศาลฎกา หรอตามทศาลก าหนด เมอศาลเหนสมควรหรอเมอคความมค าขอ ศาลอาจยนหรอขยายไดตามความจ าเปนและเพอประโยชนแหงความยตธรรม (ราง ม.๑๗ ว.หนง)

ในกรณทมขอผดพลาดหรอบกพรองทางวธพจารณาเกดขน ใหศาลอาจสงใหคความซงด าเนนกระบวนพจารณาไมถกตอง ด าเนนกระบวนพจารณาใหถกตองไดภายในระยะเวลาและเงอนไขทศาลเหนสมควรก าหนด ทงนเพอประโยชนแหงความยตธรรม (ราง ม.๑๗ ว.สอง)

การพจารณาของศาลตองเปนไปโดยรวดเรวตามทก าหนดในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนและขอก าหนดของประธานศาลฎกา

ทงน โดยน าส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอของคณะผไตสวนอสระ แลวแตกรณ เปนหลกในการพจารณา

และเพอประโยชนแหงความยตธรรม ใหศาลอาจมอ านาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมได (ราง ม.๖ ว.สอง)

ศาลตองด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนพยานหลกฐานตอเนองตดตอกนไปจนกวาจะเสรจการพจารณา เวนแตจะมเหตสดวสยหรอเหตจ าเปนอนไมอาจกาวลวงได (รางฯ ม.๑๕)

หากอสส. หรอคณะกรรมการป.ป.ช. รวมทงบคคลทเกยวของเกรงวาพยานหลกฐานทอาจตองอางองในภายหนาจะสญหายหรอยาก แกการน ามาไตสวนในภายหลง อาจยนค ารองขอใหมค าสงไตสวนพยานหลกฐานนนไวทนทกได หากยนค ารองกอนการยนฟอง ใหผพพากษาประจ าแผนกเปนผพจารณา ทงน พยานหลกฐานทไดจากการไตสวนดงกลาวใหรบฟงเปนพยานหลกฐานได (รางฯ ม.๑๖)

ในการปฏบตหนาท ศาลมอ านาจเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใดหรอเรยกบคคลใดมาใหถอยค า ตลอดจนขอใหศาลอน พนกงานสอบสวน หนวยราชการ หนวยงานอนของรฐรฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ด าเนนการใดเพอประโยชนแหงการพจารณาได (รางฯ ม.๖ ว.๓)

ศาลมอ านาจแตงตงบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตหนาทตามทมอบหมายในการใหความชวยเหลอหรอสนบสนนการปฏบตหนาทของศาลทมใชการพจารณาพพากษาคดได (รางฯ ม.๖ ว.ทาย)

ศาลฯตองก าหนดวนเรมไตสวนใหโจทกและจ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวา ๗ วน (ราง ม.๓๖) การพจารณาและไตสวนพยานหลกฐานใหกระท าโดยเปดเผย เวนแตมความจ าเปนเพอคมครองประโยชนสาธารณะส าคญ ใหศาลมค าสงใหพจารณาเปนการลบได (ราง ม.๓๑ ว.หนง)

เมอศาลเหนเปนการสมควร เพอใหการพจารณาเปนไปโดยไมชกชา ศาลมอ านาจไตสวนพยานหลกฐานลบหลงจ าเลยไดในกรณดงตอไปน

32

(๑) จ าเลยไมอาจมาฟงการไตสวนพยานหลกฐานไดเนองจากความเจบปวยหรอมเหตจ าเปนอนอนมอาจกาวลวงได เมอจ าเลยมทนายและจ าเลยไดรบอนญาตจากศาลทจะไมมาฟงการพจารณาและสบพยาน

(๒) จ าเลยเปนนตบคคลและศาลไดออกหมายจบผจดการหรอผแทนของนตบคคลนนแลว แตยงจบตวมาไมได

(๓) จ าเลยอยในอ านาจศาลแลว แตไดหลบหนไปและศาลไดออกหมายจบแลวแตยงจบตวมาไมได

(๔) ในระหวางพจารณาหรอไตสวน ศาลมค าสงใหจ าเลยออกจากหองพจารณาเพราะเหตขดขวางการพจารณา หรอจ าเลยออกไปจากหองพจารณาโดยไมไดรบอนญาตจากศาล

(๕) จ าเลยทราบวนนดแลวไมมาศาล โดยไมมเหตอนสมควร หรอศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรมจ าเปนตองไตสวนพยานหลกฐานใดในนดนนโดยไมเลอนคด

กรณตาม (๓) ในกรณทตองมการสงหนงสอ ค าสง หรอหมายอาญาของศาลใหสงไปยงทนายความของจ าเลยแทน (รางฯม.๓๑ ว.สอง)

ในการไตสวนพยานบคคล - ใหองคคณะฯสอบถามพยานบคคลเอง โดยแจงใหพยานทราบประเดนและขอเทจจรงซงจะท า

การไตสวน - แลวใหพยานเบกความโดยวธแถลงดวยตนเองหรอตอบศาล - แลวจงอนญาตใหโจทกจ าเลยถามเพมเตม (รางฯ ม.๓๗ ว.๑)

การถามพยานจะใชค าถามน าตามทศาลเหนสมควรกได (รางฯม. ๓๗ ว.๒) หลงจากคความถามพยานตามวรรคหนงแลว หามมใหคความฝายใดถามพยานอก เวนแตจะไดรบ

อนญาตจากศาล (รางฯ ม.๓๗ ว.๓) ศาลอาจขอใหผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญมาใหความเหนเพอประกอบการพจารณาพพากษาคดได

แตตองแจงใหคความทกฝายทราบและใหโอกาสคความตามสมควร ในอนทจะขอใหเรยกผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญฝายตนมาใหความเหนโตแยงหรอเพมเตมความเหนของผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญดงกลาว (รางฯ ม.๓๙)

เมอการไตสวนพยานหลกฐานเสรจสน โจทกจ าเลยมสทธแถลงปดคดของตนภายในเวลาทศาลก าหนด (รางฯ ม.๔๐ ว.หนง)

การพพากษาคด องคคณะผพพากษาทกคนตองท าความเหนในการวนจฉยคดเปนหนงสอโดยสงเขป พรอมทงตองแถลง

ดวยวาจาตอทประชม และใหทประชมปรกษาหารอรวมกนกอนแลวจงลงมต โดยถอเสยงขางมาก ค าสงทเปนวนจฉยชขาดคดหรอค าพพากษาของศาล ใหเปดเผยโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

สวนความเหนในการวนจฉยคดขององคคณะทกคนใหเปดเผยโดยวธการในขอก าหนดของประธานศาลฎกา (รางฯ ม.๒๐)

ค าสงทเปนวนจฉยชขาดคดหรอค าพพากษาของศาล ตองมเหตผลในการวนจฉยทงในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย รวมทงการด าเนนการกบทรพยสนทเกยวของ(รางฯ ม.๒๑)

33

องคคณะตองมค าพพากษาและอานในศาลโดยเปดเผยภายใน ๓๐ วน นบแตวนเสรจการพจารณา หากจ าเลยทราบนดโดยชอบแลวไมมาฟงค าพพากษาหรอค าสงใหศาลอานค าพพากษาลบหลงได

และใหถอวาจ าเลยไดฟงค าพพากษาหรอค าสงนนแลว( รางฯ ม.๓๒ ว.๒) ในกรณทเปนการพจารณาคดลบหลงจ าเลย เมอศาลนดฟงค าพพากษา หรอค าสงใหปดประกาศแจง

การนดฟงค าพพากษาหรอค าสงนน ณ ภมล าเนาหรอทอยทปรากฏตามหลกฐานทางทะเบยนตามกฎหมายวาดวยการทะเบยนราษฎรของจ าเลย หรอวธการอนใดตามทศาลเหนสมควร และใหถอวาจ าเลยทราบนดโดยชอบแลว (รางฯ ม.๓๒ ว.๓)

การอทธรณค าพพากษา มาตรา ๑๙๕ ว.๔ ค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองให

อทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาไดภายในสามสบวนนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา

การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกาตามวรรคส ใหด าเนนการโดยองคคณะของศาลฎกา ซงประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา หรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาซงไมเคยพจารณาคดนนมากอน และไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาจ านวนเกาคน โดยใหเลอกเปนรายคด และเมอองคคณะของศาลฎกาดงกลาวไดวนจฉยแลว ใหถอวาค าวนจฉยนนเปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา

มาตรา ๑๙๕ ว.๖ ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหผใดพนจากต าแหนง หรอค าพพากษานนมผลใหผใดพนจากต าแหนง ไมวาจะมการอทธรณตามวรรคสหรอไม ใหผนนพนจากต าแหนงตงแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา

หลกเกณฑและวธการอทธรณตามวรรคส และการพจารณาวนจฉยอทธรณตามวรรคหา ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

ก าหนดเวลาอทธรณ

ภายใน ๓๐ วน นบแตวนทศาลมค าพพากษา(รธน.ม.๑๙๕ ว.๔ , พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๐) อทธรณตอองคกรใด

ทประชมใหญศาลฎกา (รธน.ม.๑๙๕ ว.๔ ,พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๐)

ผมสทธอทธรณ คความทกฝาย คดทศาลพพากษาใหลงโทษประหารชวต หรอจ าคกตลอดชวต ศาลมหนาทตองสงส านวนคด

ตอไปยงทประชมใหญศาลฎกาเพอพจารณาวนจฉย (รธน.ม.๑๙๕ ว.๔ , พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๐, ๖๒)

34

เงอนไขในการอทธรณ ในกรณทจ าเลยซงไมไดถกคมขงเปนผอทธรณ จะยนอทธรณไดตอเมอ มาแสดงตนตอเจา

พนกงานศาลในขณะยนอทธรณ (พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๑)

การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา ด าเนนการโดยองคคณะของศาลฎกาซงประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต า

กวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา หรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกา

ซงไมเคยพจารณาคดนนมากอนและไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาจ านวนเกาคน โดยใหเลอกเปนรายคด

เมอองคคณะของศาลฎกาดงกลาวไดวนจฉยแลว ใหถอวาค าวนจฉยนน เปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา (รธน.ม.๑๙๕ ว.๕ , พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๓)

การวนจฉยปญหาโดยประชมใหญศาลฎกา ในการพจารณาอทธรณ หากมปญหาขอกฎหมายส าคญ ผพพากษาคนหนงในองคคณะฯ หรอปธ.แผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา

จะเสนอประธานศาลฎกาเพอพจารณาใหมการวนจฉยปญหานนโดยทประชมใหญศาลฎกากได(พ.ร.ป.วธพจารณาฯ ม.๖๔)

35

ภาค ๔ : สทธและเสรภาพ หลกทวไป ๑. ความหมายของสทธ เสรภาพ และศกดศรความเปนมนษย ๒. การคมครองสทธและเสรภาพ ๓. การจ ากดสทธและเสรภาพ ๔. หลกความเสมอภาค ความหมายของสทธ (Right) สทธ หมายถงประโยชนในทางใดทางหนง ทงทเปนรปธรรมจบตองได และทเปนนามธรรม ถ า

กฎหมายโดยเฉพาะอยางยงรฐธรรมนญรบรองและคมครองสทธใด จะกอใหเกดหนาทแกรฐ หนวยงานของรฐ และเจาหนาทของรฐทจะตองเคารพสทธนนๆ รวมถงกอใหเกดหนาทแกประชาชนทจะตองเคารพสทธซงกนและกนดวย และถาเปนสทธประเภททโดยสภาพไมอาจใชไดทนท แตตองมกลไกหรอมกฎหมายมารองรบ ยอมมหนาททจะตองด าเนนการเพอใหประชาชนสามารถใชสทธนนๆได

เสรภาพ หมายถง ความมอสระทจะกระท าการหรองดเวนกระท าการในเรองใดเรองหนง เมอรฐธรรมนญคมครองเสรภาพใด กจะกอใหเกดหนาทแกรฐ หนวยงานของรฐ และเจาหนาทของรฐทจะตองไมละเมดเสรภาพนน

ความแตกตางระหวางสทธและเสรภาพจงอยทวา สทธเปนอ านาจทบคคลมเพอเรยกรองใหผอนกระท าการหรอละเวนการกระท าอนใดอนหนง ในขณะทเสรภาพเปนอ านาจทบคคลนนมอยเหนอตนเองในการตดสนใจทจะกระท าการหรอไมกระท าการอยางใดอยางหนงโดยปราศจากการแทรกแซงหรอครอบง าจากบคคลอน

ความหมายของศกดศรความเปนมนษย (Human Dignity) ศกดศรความเปนมนษย หมายถงคณคาทมลกษณะเฉพาะทผกพนอยกบความเปนมนษย ซง

บคคลทกคนในฐานะทเปนมนษยจะไดรบคณคาดงกลาว โดยไมตองค านงถงเชอชาต ศาสนา อาจกลาวไดวา ศกดศรความเปนมนษยกคอคณคาของความเปนคนทยอมแตกตางจากความเปนสตวหรอวตถสงของตางๆ และการพจารณาวาการกระท าใดเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยหรอไม มหลกงายๆวา การกระท านนเปนสงทมนษยควรปฏบตตอกนหรอไม ถาไมใช การกระท านนกคอการกระท าทละเมดตอศกดศรความเปนมนษย

ค าวนจฉยรฐธรรมนญท ๓/๒๕๔๖ เปนกรณผรองซงเปนลกจางหญงขององคการคาครสภาคลอดบตรทโรงพยาบาลเมอวนท ๑๔

ม.ค.๒๕๔๓ และผรองจายเงนสมทบในสวนของกรณคลอดบตรมาแลวไมนอยกวา ๗ เดอน ภายในระยะเวลา ๑๕ เดอน กอนคลอดบตร ตามพ.ร.บ.ประกนสงคม พ.ศ. ๒๕๓๓ มาตรา ๖๕ วรรคหนง ผรองไปยนค ารองขอรบประโยชนทดแทนกรณคลอดบตรจากส านกงานประกนสงคมเมอวนท ๒๔ มกราคม ๒๕๔๔ ส านกงานประกนสงคมปฏเสธการจายเงนโดยใหเหตผลวา ผรองยนค าขอรบประโยชนทดแทนเกนระยะเวลาภายใน ๑ ป นบแตวนทมสทธขอรบประโยชนทดแทนตามพ.ร.บ.ประกนสงคมฯมาตรา ๕๖ วรรคหนง ผรองอทธรณตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณ คณะกรรมการพจารณาอทธรณยกอทธรณ ผรองยนฟองส านกงาน

36

ประกนสงคมตอศาลแรงงานกลาง ขอใหเพกถอนค าสงของส านกงานประกนสงคม และขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวา พ.ร.บ.ประกนสงคม พ.ศ. ๒๕๓๓ มาตรา ๖๕ วรรคหนง และ ๕๖ วรรคหนง ขดตอรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ หลายมาตรา

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา พระราชบญญตประกนสงคมฯ เปนกฎหมายทตราขนโดยมวตถประสงคเพอสรางหลกประกนใหแกลกจางและบคคลอนโดยการจดตงกองทนประกนสงคมและใหฝายตางๆทเกยวของ ซงไดแก ฝายรฐบาล ฝายนายจาง และฝายผประกนตน ออกเงนสมทบเขากองทน และเมอผประกนตนประสบอนตรายหรอเจบปวย ทพพลภาพ ตาย คลอดบตร หรอชราภาพ ผประกนตนหรอบคคลอนจะไดรบประโยชนทดแทนตามทกฎหมายก าหนด ส าหรบกรณคลอดบตร ผประกนตนซงตองหยดงานเพอการคลอดบตรใหไดรบเงนสงเคราะหหยดงานเพอการคลอดบตรไมเกนสองครง เปนการเหมาจายในอตราครงละรอยละหาสบของคาจางเปนเวลาเกาสบวน และไดรบเงนคาคลอดบตรจ านวน ๔,๐๐๐ บาท โดยกฎหมายดงกลาวไดมการก าหนดเงอนไขเพอใหเกดสทธวาผประกนตนตองจายเงนสมทบไมนอยกวาเจดเดอนภายในระยะเวลาสบหาเดอนกอนวนคลอดบตรตามมาตรา ๖๕ วรรคหนง และก าหนดเงอนเวลาการใชสทธรบประโยชนทดแทนวาผมสทธจะตองยนค าขอรบประโยชนทดแทนภายในระยะเวลาหนงป นบแตวนทมสทธขอรบประโยชนทดแทน ตามมาตรา ๕๖ วรรคหนง แตถาผมสทธมไดอยในประเทศ หรอมเหตจ าเปนจนไมสามารถจะปฏบตตามก าหนดเวลานนได กอาจยนค ารองกอนสนก าหนดเวลานน เพอขอขยายหรอเลอนก าหนดเวลาโดยแสดงเหตแหงความจ าเปน เมอเลขาธการเหนเปนการสมควรจะขยายหรอเลอนก าหนดเวลาออกไปไดตามความจ าเปนแกกรณ แตทงนตองไมเกนไปกวาหนงเทาของระยะเวลาตามทก าหนดไวในมาตรานน ๆ ตามมาตรา ๘๔ ทว การก าหนดเงอนไขและเงอนเวลาตามพระราชบญญตประกนสงคมฯ มาตรา ๕๖ วรรคหนง และมาตรา ๖๕ วรรคหนง จงไมใชการปฏบตทไมสมควรกบความเปนมนษยของผประกนตนตามความหมายของค าวา “ศกดศรความเปนมนษย” และมใชการละเมดตอสทธและเสรภาพของผประกนตนตามรฐธรรมนญ มาตรา ๔ และมาตรา ๒๖ แตอยางใด

ค าพพากษาฎกาท ๘๑๘๗/๒๕๔๓ การทเจาพนกงานต ารวจใชสายลบน าเงนไปลอซอเมทแอมเฟตามนจากจ าเลยซงมไวใน

ครอบครองเพอจ าหนายอยแลว เปนวธการแสวงหาพยานหลกฐานในการกระท าความผดของจ าเลยทไดกระท าอยแลว มไดลอหรอชกจงใจใหจ าเลยกระท าความผดอาญาทจ าเลยไมไดกระท าความผดมากอน การกระท าของเจาพนกงานต ารวจดงกลาวเปนเพยงวธการเพอพสจนความผดของจ าเลย ไมเปนการกระท าทดหมนศกดศรความเปนมนษยของจ าเลย ไมเปนการแสวงหาพยานหลกฐานโดยมชอบดวยกฎหมาย ไมขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ และไมเขาขอตองหามอางเปนพยานหลกฐานตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา ๒๒๖

ค าพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๒๓๑/๒๕๕๐ คดน ผโดยสารรถไฟเปนโจทกฟองร.ฟ.ท.วา การทร.ฟ.ท.น าแผนปายโฆษณาสนคาและบรการ

ปดทกระจกหนาตางตรถโดยสารเพอเพมรายไดใหร.ฟ.ท. ท าใหบดบงทวทศนไมอาจมองกระจก

37

ออกไปเพอพกสายตาได การเดนทางโดยรถไฟยาวนานหลายชวโมงเปนการทรมานกายและใจอยางยง ขอใหร.ฟ.ท.ลอกแผนปายโฆษณาออกจากกระจกหนาตางของตรถโดยสาร

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา หนาตางรถโดยสารมไดมไวเพยงเพอใหแสงสวางจากภายนอกรถเขาไปภายในรถไดเทานน แตยงมไวเพอใหผโดยสารสามารถมองเหนสรรพสงทอยภายนอกรถเพอใหเกดความเพลดเพลนในระหวางทอยในรถ และระแวดระวงภยนตรายทอาจจะมจากภายนอกรถอกดวย รถโดยสารทไมมหนาตางจงไมอาจเรยกไดวารถโดยสาร แตเปนรถขนสงสนคาและพสดภณฑ และตองถอวาผใหบรการรถโดยสารสาธารณะทมหนาตางเชนนปฏบตตอผโดยสารเยยงวตถ ซงเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยของผโดยสาร พพากษาใหร.ฟ.ท.ลอกออกภายใน ๓๐ วน นบแตวนทศาลมค าพพากษา

การคมครองสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ ๑. มาตรา ๔ ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลยอมไดรบ

ความคมครอง ๒. มาตรา ๒๕ วรรคหนง สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากทบญญตคมครองไว

เปนการเฉพาะในรฐธรรมนญแลว การใดทมไดหามหรอจ ากดไวในรฐธรรมนญหรอในกฎหมายอน บคคลยอมมสทธและเสรภาพทจะท าการนนไดและไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ ตราบเทาทการใชสทธหรอเสรภาพเชนวานนไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และไมละเมดสทธหรอเสรภาพของบคคลอน

ค าพพากษาฎกาท ๑๑๘๕๐/๒๕๕๔ จ าเลยรบบตรเลอกตงแบบแบงเขตและบตรเลอกตงแบบบญชรายชออยางละ 1 ใบ จาก

คณะกรรมการการเลอกตง จากนนจ าเลยชบตรเลอกตงสองใบ พรอมกบพดวา "ผมขอใชสทธตามรฐธรรมนญ มาตรา 65" แลวฉกบตรเลอกตงทงสองใบทนทในวนดงกลาว ซงเปนวนเลอกตงทวไปตาม พ.ร.ฎ.ยบสภาผแทนราษฎร พ.ศ.2549

ศาลฎกาวนจฉยวา มาตรา 65 บญญตวา "บคคลยอมมสทธตอตานโดยสนตวธซงการกระท าใดๆ ทเปนไปเพอใหไดมาซงอ านาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน" แตบทบญญตมาตรา 28 วรรคหนง ซงบญญตในหมวดเดยวกนไดบญญตไวดวยวา "บคคลยอมอางศกดศรความเปนมนษย หรอใชสทธและเสรภาพของตนไดเทาทไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน ไมเปนปฏปกษตอรฐธรรมนญ หรอไมขดตอศลธรรมอนดของประชาชน" ดงนนการใชสทธตอตานโดยสนตวธดงกลาวตองเปนการกระท าทชอบดวยกฎหมายดวย

๓. มาตรา ๒๕ วรรคสอง “ สทธหรอเสรภาพใดทรฐธรรมนญใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต หรอใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต แมยงไมมการตรากฎหมายนนขนใชบงคบ บคคลหรอชมชนยอมสามารถใชสทธหรอเสรภาพนนไดตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ”

ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๒๕/๒๕๔๗ ทวนจฉยวา ตราบใดทยงไมมกฎหมายออกมารองรบสทธของบคคลซงรวมกนเปนชมชนทองถน

ดงเดมเพอการอนรกษหรอฟนฟภมปญญาทองถนตามรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๔๐ มาตรา ๔๖ บคคลซงรวมกนเปนชมชนทองถนดงเดมจะกลาวอางวา พ.ร.บ.สราฯในสวนทเกยวกบแปงขาวหมกไวขดตอรฐธรรมนญไมไดนน ใชเปนบรรทดฐานไมไดแลว

38

ค าวนจฉยรฐธรรมนญท ๓/๒๕๕๒ ประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยมวา พ.ร.บ.สงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๔๖ วรรคหนง ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๖๗ วรรคสองหรอไม พจารณาแลว บทบญญตมาตรา ๔๖ วรรคหนง แหงพ.ร.บ.สงเสรมและรกษาคณภาพ สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ เปนมาตรการทางกฎหมายประการหนงทใชบงคบกบสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอเอกชนทมการด าเนนโครงการหรอกจการทมผลกระทบสงแวดลอม หากรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดประกาศใหโครงการหรอกจการใดตองจดท ารายงานการ วเคราะหผลกระทบสงแวดลอมแลว สวนทตองด าเนนเนนการใหเปนไปตามประกาศเพอใหบรรลวตถประสงคของกฎหมาย และเปนบทบญญตทคมครองประโยชนของรฐและชมชนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมซงสอดคลองกบรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๖๗ วรรคสอง แลว ดงนน พ.ร.บ.สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๔๖ วรรคหนง จงไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๖๗ วรรคสอง แตอยางไรกตาม เนองจากรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มเจตนารมณใหสทธและเสรภาพทรฐธรรมนญฉบบนรบรองไวมสภาพบงคบไดทนททรฐธรรมนญประกาศใหมผลใชบงคบโดยไมตองรอใหมการบญญตกฎหมายอนวตการมา ใชบงคบกอน ดงนน ในกรณทมการด าเนนโครงการหรอกจการทตองจดท ารายงานการวเคราะหกด หรอเปนโครงการหรอกจการทไมตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตามมาตรา ๔๖ วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาวกด หากปรากฏวาการด าเนนโครงการหรอกจการอาจกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอชมชนทงดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพตอบคคลหรอชมชน บคคลหรอชมชน ยอมมสทธฟองตอศาลปกครองไดตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๗ วรรคสาม เพอขอใหศาลมค าพพากษาหรอค าสงใหสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอเอกชนทด าเนนโครงการหรอกจการนน จดใหมการศกษาและประเมน คณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชน การจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชน หรอการใหองคการอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ และสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษาดานสงแวดลอมหรอ ทรพยากรธรรมชาตหรอดานสขภาพใหความเหนกอนด าเนนโครงการหรอกจการไดตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๗ วรรคสอง

ศาลรฐธรรมนญจงวนจฉยวา พ.ร.บ.สงเสรมและรกษาคณภาพ สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๔๖ วรรคหนง ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฉบบป ๒๕๕๐ มาตรา ๖๗ วรรคสอง

๔. มาตรา ๒๕ วรรคสาม บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยกบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได

ค าพพากษาฎกาท 4893/2558 แมจ าเลยทงสองจะเปนสอมวลชน มเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การ

พมพ การโฆษณาหรอสอความหมายโดยวธอน ๆ แตกหาอาจกระท าการใด ๆ ทเปนการกาวลวงหรอกระทบกระเทอนตอสทธในความเปนสวนตวของบคคลอน การทจ าเลยทงสองน าขาวการมเพศสมพนธของชายหญงคหนงซงหนงสอพมพฉบบอน ๆ เคยน าเสนอภาพและขาวไปกอนหนานน แตยงไมไดระบวาชายหญงในภาพเปนใครมาเผยแพรซ าโดยระบในเนอขาววา ชายในภาพทก าลงมเพศสมพนธกบหญงคนรกคอโจทก ยอมถอไดวาเปนการกระท าทเปนการกาวลวงหรอกระทบกระเทอนตอสทธในความเปน

39

สวนตวของโจทก จงเปนการละเมดตอโจทกตาม ป.พ.พ. มาตรา 420 การทโจทกซงเปนผเสยหายตองแจงชอ ลกษณะแหงความผดและพฤตการณตาง ๆ ตอพนกงานสอบสวนเปนหนาททผเสยหายตองกระท าในการรองทกขกลาวโทษ จะถอวาโจทกยนยอมเปดเผยชอและเหตการณทเกดขนตอสาธารณชนหาไดไม แมโจทกจะเปนนกการเมอง เปนบคคลสาธารณะ แตกยอมมสทธของความเปนสวนตว มใชวาเมอเปนนกการเมองหรอบคคลสาธารณะแลวจะท าใหสทธในความเปนสวนตวตองสญสนไปทงหมด การกระท าของจ าเลยทงสองเปนการละเมดสทธในความเปนสวนตวของโจทกตาม ป.พ.พ. มาตรา 420 แตมใชเปนการกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรงตาม มาตรา 423 โจทกจงไมอาจเรยกใหจ าเลยทงสองรบผดในความเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณและความเสยหายแกทางท ามาหาไดหรอทางเจรญของตนโดยประการอนตามมาตรา 423 ได โดยจ าเลยทงสองตองรบผดในความเสยหายทเกดขน และแมจะมบคคลอนกระท าละเมดดวยกเปนเรองระหวางโจทกกบผกระท าละเมดรายนน ๆ มใชเหตตามกฎหมายทจ าเลยทงสองจะยกขนอางเพอใหศาลปรบลดคาเสยหายทตนตองรบผดลง แมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 34 จะบญญตคมครองสทธในความเปนอยสวนตว และมาตรา 28 บญญตใหผถกกระท าละเมดสามารถยกขนเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลไดและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มบทบญญตในท านองเดยวกนนกตาม แตการทจะพจารณาวาจ าเลยทงสองตองรบผดตอโจทกหรอไม เพยงใด ตองเปนไปตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงเปนกฎหมายทก าหนดสทธ หนาท และความรบผดชอบระหวางบคคลไวเปนการเฉพาะ

ค าพพากษาฎกาท 6901/2559 ขณะทโจทกยนแบบแสดงรายการภาษเงนไดบคคลธรรมดาประจ าปภาษ 2554 ไดมค าวนจฉย

ของศาลรฐธรรมนญท 48/2545 วนจฉยวา ป.รษฎากร มาตรา 57 ตร และมาตรา 57 เบญจ ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 มาตรา 30 และมาตรา 80 ดงนน ป.รษฎากร มาตรา 57 ตร และมาตรา 57 เบญจ จงยงมผลใชบงคบอยในขณะทโจทกยนแบบแสดงรายการภาษเงนไดบคคลธรรมดา (ภ.ง.ด.91) เพอขอคนภาษเงนไดทถกหก ณ ทจาย ดวยเหตน การพจารณาของจ าเลยท 1 วาจะคนภาษใหแกโจทกตามทโจทกไดยนแบบแสดงรายการภาษเงนไดบคคลธรรมดาประจ าป 2554 ในวนพธท 10 กมภาพนธ 2555 หรอไม จงตองพจารณาจากบทบญญตดงกลาวทยงมผลใชบงคบอยในขณะนน แมตอมาศาลรฐธรรมนญจะมค าวนจฉยท 17/2555 ลงวนท 4 กรกฎาคม 2555 วนจฉยวา มาตรา 57 ตร และมาตรา 57 เบญจ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 30

แตค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญหาไดวนจฉยใหบทบญญตดงกลาวตกเปนโมฆะหรอเสยเปลามาตงแตตนไม ซงจะมผลเปนการลบลาง ป.รษฎากร มาตรา 57 ตร และมาตรา 57 เบญจ ไมใหมผลใชบงคบตงแตมบทบญญตนนไม เมอค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญท 17/2555 เปนกรณทศาลมค าวนจฉยค ารองทไมมผถกรอง ซงตามขอก าหนดศาลรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาและการท าค าวนจฉย พ.ศ.2550 ขอ 55 วรรคส ทก าหนดวา ในกรณทศาลมค าวนจฉยค ารองทไมมผถกรอง ใหศาลแจงค าวนจฉยของศาลแกผรองและใหถอวาวนทศาลลงมตซงเปนวนทปรากฏในค าวนจฉยเปนวนอาน ดงนน ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญจงมผลใชบงคบตงแตเวลาทศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยคอวนท 4 กรกฎาคม 2555 ไมมผลใชบงคบในขณะทโจทกยนค ารองขอคนภาษ

40

ค าพพากษาฎกาท 10166/2558 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2540 มาตรา 32 และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ซงใชบงคบในวนฟองคดน มาตรา 39 วรรคหนง บญญตเชนเดยวกนวา "บคคลไมตองรบโทษทางอาญา เวนแตไดกระท าการอนกฎหมายทใชอยในเวลาทกระท านนบญญตเปนความผดและก าหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทก าหนดไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระท าความผดไมได" บทบญญตเรองอายความตาม ป.อ. มาตรา 95 แมไมใชบทบญญตทเกยวกบโทษจะลงแกผกระท าความผด แตกเปนบทบญญตเกยวกบระยะเวลาทบคคลอาจตองรบโทษทางอาญาซงเกยวพนกบบทก าหนดโทษ พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต มาตรา 74/1 ทมใหนบระยะเวลาทผถกกลาวหาหลบหนรวมเปนสวนหนงของอายความ ยอมท าใหระยะเวลาทบคคลอาจตองรบโทษอาญาเพมขนหรอหนกกวาระยะเวลาทก าหนดไวตามป.อ. มาตรา 95 ซงมไดมบทบญญตเชนมาตรา 74/1 แหงพระราชบญญตดงกลาว จงตองใชบทบญญตเรองอายความตาม ป.อ. มาตรา 95 ซงเปนกฎหมายทใชอยในเวลาทกระท าความผด อนเปนสทธในกระบวนการยตธรรมของบคคลตามรฐธรรมนญ หาใชเปนการสนบสนนผกระท าความผดใหไมตองรบโทษ การใชบทบญญตตาม พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต มาตรา 74/1 บงคบแกคดน จะเปนการละเมดสทธขนพนฐานในกระบวนการยตธรรมทรฐธรรมนญบญญตรบรองและคมครอง

ค าพพากษาฎกาท 9955/2558 ขณะเกดเหต พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท

2) พ.ศ.2554 ทใหเพมความตามมาตรา 98 แหง พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.2542 ซงใหน ามาตรา 74/1 มาใชบงคบโดยอนโลมยงไมมผลใชบงคบ เมอมาตรา 98 ประกอบมาตรา 74/1 เปนบทบญญตทมใหนบระยะเวลาทผถกกลาวหาหลบหนรวมเปนสวนหนงของอายความดวย ประกอบกบ พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท 2) พ.ศ.2554 มไดมบทเฉพาะกาลใหน ามาตรา 98 ประกอบมาตรา 74/1 มาใชบงคบแกคดทเกดขนกอน พ.ร.บ.ดงกลาวมผลใชบงคบ การตความกฎหมายจงตองตความโดยเครงครด จะขยายความไปถงคดทเกดขนกอนวนท พ.ร.บ.ดงกลาวใชบงคบโดยทไมมกฎหมายบญญตไวโดยแจงชดอนจะเปนผลรายแกจ าเลยหาไดไม เพราะจะขดตอความรบผดของบคคลในการรบโทษทางอาญา ตาม ป.อ. มาตรา 2 วรรคหนง กรณจงน ามาตรา 98 ประกอบมาตรา 74/1 มาใชยอนหลงเปนผลรายแกจ าเลยมได อายความการฟองคดอาญาแกจ าเลยทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไตสวนแลวมมตแจงขอกลาวหาแกจ าเลย จงตองพจารณาตามความใน ป.อ. มาตรา 95 เมอความผดตาม ป.อ. มาตรา 148 ประกอบมาตรา 83 และ 86 ทโจทกฟองมอายความยสบปนบแตวนกระท าความผดตาม ป.อ. มาตรา 95 (1) การทโจทกฟองและไดตวจ าเลยมาด าเนนคดนเมอวนท 12 พฤศจกายน 2556 เกนกวายสบปนบแตวนกระท าความผดแลว คดโจทกจงขาดอายความ

41

การจ ากดสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ : กฎหมาย หลกเกณฑการตรากฎหมายทมผลเปนการจ ากดสทธและเสรภาพของบคคล (มาตรา ๒๖ วรรค

หนง) - ตองเปนไปตามเงอนไขทรฐธรรมนญบญญตไว - หากรฐธรรมนญไมไดบญญตเงอนไขไว กฎหมายดงกลาวตอง - ไมขดตอหลกนตธรรม - ไมเพมภาระหรอจ ากดสทธหรอเสรภาพของบคคลเกนสมควรแกเหต - จะละเมดศกดศรความเปนมนษยไมได - ตองระบเหตผลความจ าเปนในการจ ากดสทธและเสรภาพไวดวย - ตองมผลบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนงโดยเฉพาะ หลกความเสมอภาค หลกความเสมอภาคกคอ จะตองปฏบตตอสงทมสาระส าคญเหมอนกนอยางเทาเทยมกน และ

จะตองปฏบตตอสงทมสาระส าคญตางกนไปตามลกษณะของเรองนน ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๕/๒๕๔๒ การกยมเงนระหวางบคคลทวไปอยภายใตหลกเกณฑ

หามเรยกดอกเบยเกนกวาอตรารอยละ ๑๕ ตอป แตการกยมเงนทบคคลกจากสถาบนการเงนมกฎเกณฑใหคดไดเกนกวารอยละ ๑๕ ตอป ไมขดตอหลกความเสมอภาค เพราะขอเทจจรงตางกน ยอมตองปฏบตดวยหลกเกณฑทแตกตางกน

ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท ๓๔-๓๕/๒๕๔๓ เงนเดอนของลกจางเอกชน กฎหมายใหบงคบคดไดตามจ านวนทศาลเหนสมควร แตถาเปนเงนเดอนของขาราชการ กฎหมายไมใหบงคบคดเอาจากเงนเดอนของขาราชการเลย ไมขดตอหลกความเสมอภาค เพราะขอเทจจรงตางกน ยอมตองปฏบตดวยกฎเกณฑทแตกตางกน

ค าสงศาลรฐธรรมนญ ม.๒๑๒/ม.๒๑๓ เพมเตม ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๔/๒๕๖๐ ขอเทจจรงตามค ารอง.. เปนการกลาวอางเพยงวา ราง

พ.ร.ป.วาดวยพรรคการเมอง พ.ศ... มาตรา ๙(๑) ไมเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ และหลกการตามรฐธรรมนญ อนเปนกรณขอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพ.ร.ป.ทไดรบความเหนชอบจากสภานตบญญตแหงชาตแลว ซงตามบทบญญตของรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๑๓๒ มาตรา ๑๔๘ ประกอบมาตรา ๒๖๓ ไดบญญตกระบวนการรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยไวเปนการเฉพาะแลว โดยก าหนดใหสมาชกสภานตบญญตแหงชาตจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยเสนอความเหนตอประธานสภานตบญญตแหงชาต เพอสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย หรอใหนายกรฐมนตรสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ได

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒๒/๒๕๖๐ กรณทผรองอางวา คณะกรรมการป.ป.ช.ไมด าเนนการไตสวนขอเทจจรงและแจงขอกลาวหากบ ด.ต.ทวศกดฯ เปนการกระท าทขดตอรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๓ วรรคสอง และมาตรา ๒๕ นน เหนวา ผทจะมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยวา การกระท าใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ผนนจะตองเปนบคคลทถกละเมดสทธหรอเสรภาพท

42

รฐธรรมนญคมครองไวจากการกระท าของคณะกรรมการป.ป.ช.ดวย ขอเทจจรงตามค ารองไมปรากฏวาผรองถกละเมดสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญจากคณะกรรมการป.ป.ช.อยางไร ขอทผรองอางนน เปนเพยงความประสงคจะใหคณะกรรมการป.ป.ช.ปฏบตตอตนเหมอนดงทปฏบตตอผอนตามหลกความเสมอภาค แตการทบคคลใดจะกลาวอางเพอเรยกรองใหปฏบตตอตนเปนอยางเดยวกบบคคลอนตามหลกความเสมอภาคนน ตองเปนกรณทผถกปฏบตมสทธโดยชอบดวยกฎหมายแลวไมไดรบสทธนน แตกรณของผรองซงควรจะถกกลาวหาวากระท าโดยไมชอบดวยกฎหมายหรอไมนน ยอมตองอยบนพนฐานของพยานหลกฐานทไดจากการแสวงหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานผรองซ งเปนผถกกลาวหาจงไมอาจขอใหตนไมตองถกด าเนนคดเพยงยกขออางวามการไมด าเนนคดกบผอนไมเปนเชนเดยวกบการปฏบตกบตน กรณจงไมตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ทศาลรฐธรรมนญจะรบไวพจารณา

***************************************

สรปประเดนทนาสนใจในสวนของทานอาจารยมานตย จมปา (ภาคค า) อทธรณ

เดมตามรฐธรรมนญ ๒๕5๐ การอทธรณค าพพากษาหรอค าส ง อทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาได ในกรณทม

พยานหลกฐานใหม ท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปเพอใหสทธแกผตองค าพพากษาขอทบทวนค าพพากษาใหมไดตามเหตผลทก าหนด (โดยมผเหนวาเพอใหสอดคลองกบกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ทไทยเปนสมาชก ขอ ๑๔ วรรคสอง บคคลทกคนทตองค าพพากษาใหลงโทษในคดอาญา ยอมมสทธไดรบการทบทวนค าพพากษา (review) จากองคกรวนจฉยคดทสงกวา)

อะไร คอ “พยานหลกฐานใหม” ระเบยบทประชมใหญศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑการอทธรณค าพพากษาศาลฎกาแผนก

คดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในกรณมพยานหลกฐานใหมซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ พ.ศ. ๒๕๕๑

(๑) “พยานหลกฐานใหม” คอ พยานหลกฐานทยงไมเคยปรากฏอยในส านวนคดทผตองค าพากษาไดยนอทธรณ แตทงน พยานหลกฐานใหมยอมไมรวมถงการกลบค าใหการของพยานในคด

(๒ ) พยานหลกฐานใหมทจะยกขน อทธรณตอทประชมใหญศาลฎกานน จะตองเปนพยานหลกฐานทส า คญและผต องค า พพากษาไมรหร อไมมเหตอนควรรวาพยานหลกฐานดงกลาวมอยและจะตองน ามาแสดงเพอประโยชนของตน ทงหากรบฟงพยานหลกฐานใหมเชนวานน แลว จะท าใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษายกฟองหรอยกค ารองได

(๓) ทประชมใหญศาลฎกาจะเลอกผพพากษา ๕ คนเปนองคคณะท าหนาทพจารณาอทธรณทไดยนตอทประชมใหญศาลฎกา แตทง นอ งคคณะผพพากษาดงกลาวจะตองไมเปนหรอเคยเปนองคคณะในการพจารณาพพากษาคดทอทธรณ

(๔) องคคณะพจารณาอทธรณมหนาทท าบนทกความเหนสรปส านวนเสนอตอทประชมใหญศาลฎกาวาอทธรณของผตองค าพพากษาเปนอทธรณทชอบดวยระเบยบนทจะรบไวพจารณาหรอไม แลวทประชมใหญจะลงมตวาจะรบหรอไมรบอทธรณไวพจารณาหรอไม ในกรณททประชมลงมตรบอทธรณ องคคณะพจารณาจะท าหนาทในการไตสวนรวบรวมขอเทจจรงเสนอตอทประชมใหญศาลฎกาเพอ

43

พจารณาและวนจฉย เมอองคคณะไตสวนแลวเสรจ จะสงเรองใหทประชมใหญศาลฎกาพจารณาลงมตตอไป

ขอสงเกต เดมการอทธรณค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง • ไมใชการ “อทธรณ” เพอใหศาลสงกวาทบทวนค าตดสนของศาลลาง (review) เหมอนเชน

ทวไป เพอใหทบทวนวาศาลลางตดสนคดไมถกตอง • แตเปนการอทธรณเฉพาะในกรณม “พยานหลกฐานใหม”เทานน • แปลวา จะอทธรณเพอใหทบทวนค าตดสนของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนง

ทางการเมองเหมอนเชนการอทธรณคดทวไปไมได ใหม รฐธรรมนญ ๒๕๖๐ มาตรา ๑๙๕ วรรคส และวรรคหา

และอทธรณ (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ) 1. ค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ใหอทธรณตอท

ประชมใหญศาลฎกาไดภายใน ๓๐ วนนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา

2. กรณทจ าเลยซงไมถกคมขงเปนผอทธรณ จ าเลยจะยนอทธรณไดตอเมอแสดงตนตอเจาพนกงานศาลในขณะยนอทธณ มฉะนน ใหศาลมค าสงไมรบอทธรณ (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ มาตรา ๕๗)

3. คดทไมมอทธรณค าพพากษา ใหเปนทสดตงแตวนทศาลไดอานหรอถอวาไดอานค าพพากษา แตถาเปนคดทศาลพพากษาใหลงโทษประหารชวตหรอจ าคกตลอดชวต ใหศาลมหนาทตองสงส านวนคดดงกลาวตอไปใหทประชมใหญศาลฎกา เพอพจารณาวนจฉยอทธรณ อทธรณ (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ มาตรา ๖๑)

4. การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา ใหด าเนนการโดยองคคณะของศาลฎกาซงประกอบดวยผพพากษาจ านวน ๙ คน ซงทประชมใหญศาลฎกาคดเลอกจากผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาหวหนาคณะในศาลฎกาซงไมเคยพจารณาคดนน มากอน โดยใหเลอกเปนรายคด ค าวนจฉยอทธรณขององคคณะใหถอวาเปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา (รฐธรรมนญมาตรา ๑๙๕ วรรคหา)

5. ในการพจารณาอทธรณ หากมปญหาขอกฎหมายส าคญ ผพพากษาคนหนงคนใดในองคคณะของศาลฎกานน หรอประธานแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ จะเสนอประธานศาลฎกาเพอพจารณาใหมการวนจฉยปญหานนโดยทประชมใหญศาลฎกากได และเมอทประชมใหญมค าวนจฉยในเรอหรอประเดนใดแลว องคคณะของศาลฎกาตองวนจฉยหรอค าพพากษาในเรองหรอประเดนนน ไปตามค าวนจฉยของทประชมใหญศาลฎกา (ราง พ.ร.ป.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงฯ มาตรา ๖๔)

44

ค าสงศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ ๒๕๖๐ ทนาสนใจ รฐธรรมนญฯ ๒๕๖๐

“มาตรา ๒๑๓ บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยน ค ารองตอ ศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขด หรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ”

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๒/๒๕๖๐ การกระท าของฝายบรหารทละเมดสทธและเสรภาพทไดมการใชสทธเยยวยายตไปภายใต

รฐธรรมนญฉบบกอน ๆ จะใชสทธตามมาตรา ๒๑๓ ไมได ขอเทจจรงตามค ารองและเอกสารประกอบค ารองเปนกรณทผรองขอใหศาลรฐธรรมนญ

พจารณาวนจฉยในประเดนการตรวจสอบการกระท าของฝายบรหารวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๔๐ มาตรา ๔ ถงมาตรา ๖ มาตรา ๒๖ ถงมาตรา ๓๐ รฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๕๐ มาตรา ๔ ถงมาตรา ๖ มาตรา ๒๖ ถงมาตรา ๓๐ รวมทงขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๔ มาตรา ๕ วรรค หนง และมาตรา ๒๕ ถงมาตรา ๒๗ หรอไม ซงการกระท าของฝ ายบรหารทผรองอางวาละเมดสทธหรอเสรภาพของตนนน ไดเกดขนโดยผรองไดใชสทธขอเยยวยาผานชองทางตามรฐธรรมนญ พ.ศ.๒๕๔๐ และฉบบ พ.ศ.๒๕๕๐ จนสนสดกระบวนการไปแลว ถอเปนกรณทยตไปแลวในชวงเวลาภายใตรฐธรรมนญทงสองฉบบดงกลาว การทผรองจะใชสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอขอใหพจารณาวนจ ฉยขอเทจจรงซงเกดขนและเปนกรณทยตไปแลวกอนรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ ใชบงคบ ไมเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ได

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๓/๒๕๖๐ การรองขอตามมาตรา ๒๑๓ ตองรองขอแสดงใหเหนวาไดถกละเมดสทธและเสรภาพอยางไร

ล าพงแตการรองขอใหรฐใหการสนบสนนโครงการตามความคดเหนของผรอง ไมตองดวยมาตรา ๒๑๓ ขอเทจจรงตามค ารองและเอกสารประกอบค ารองทกฉบบของผรองไมปรากฏวาผรองไดถก

ละเมดสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญอนเนองมาจากการกระท าใด โดยเนอหาของค ารองอานพอเขาใจไดเพยงวาผรองขอใหหนวยงานของรฐและเอกชนใหการสนบสนนการจดท าโครงการตามความคดเหนของผรองเทานน ไมมการกระท าใดทเปน การละเมดตอสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญของผรอง กรณจงไมตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ทศาลรฐธรรมนญจะรบไววนจฉยได และเมอมค าสงไมรบค ารองไววนจฉยแลว ค าขออนยอมเปนอนตกไป

(ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๔/๒๕๖๐ วนจฉยท านองเดยวกน) ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๔/๒๕๖๐

รองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายโดยอาศยมาตรา ๒๑๓ ไมไดเพราะรฐธรรมนญมบทบญญตไวเปนการเฉพาะแลวในมาตรา๒ ๑๒ มาตรา ๒๓๑ (๑)

ขอเทจจรงตามค ารองเปนกรณทผรองอางวาตนถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองอนสบเนองมาจาก พ.ร.ป.วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.๒๕๔๒ มาตรา ๓๕ วรรคสอง มาตรา ๘๔ และมาตรา ๘๗ (๑) จงขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมาย

45

ดงกลาวขดหรอแยงตอรฐ ธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๗ มาตรา ๓๖ มาตรา ๔๑ (๑) (๓) มาตรา ๕๙ และมาตรา ๖๘ หรอไมอนเปนกรณการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย ซงตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ ไดบญญตใหใชสทธในการยนค ารองเกยวกบความชอบ ดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายไวเปนการเฉพาะแลว โดยการใชสทธตาม มาตรา ๒๑๒ และการใชสทธทางผตรวจการแผนดนตามมาตรา ๒๓๑ (๑) ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ได (ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๗/๒๕๖๐, ๘/๒๕๖๐, ๑๐/๒๕๖๐, ๑๒/๒๕๖๐, ๑๓/๒๕๖๐, ๑๘/๒๕๖๐ วนจฉยไวท านองเดยวกน)

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๕/๒๕๖๐ รองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายโดยอาศยมาตรา ๒๑๓ ไมได เพราะ

รฐธรรมนญมบทบญญตไวเปนการเฉพาะแลวในมาตรา๒ ๑๒ มาตรา ๒๓๑ (๑) ผรองอางวาตนเปนผไดรบผลกระทบจากการบงคบใช พ.ร.บ.ธรกจรกษาความปลอดภย พ.ศ.

๒๕๕๘ ทมบทบญญตหลายมาตราจ ากดสทธและเสรภาพในการประกอบอาชพโดยสจรต และเปนการเลอกปฏบตตอบรษทรกษาความปลอดภยในฐานะนตบคคลผประกอบธรกจรกษาความปลอดภยและพนกงานรกษาความปลอดภย จง ขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวาบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวขดหรอแยงตอ รฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๔ มาตรา ๕ มาตรา ๒๕ มาตรา ๒๖ มาตรา ๒๗ มาตรา ๓๒ มาตรา ๓๘ มาตรา ๗๕ มาตรา ๗๖ และมาตรา ๗๗ อนเปฯกรณการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย ซงตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ไดบญญตใหสทธในการยนค ารองเกยวกบการตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายไวเปนการเฉพาะแลวในมาตรา ๒๑๒ และมาตรา ๒๓๑ (๑) ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๑๓ ได ขอสงเกต – ดเหมอนศาลรฐธรรมนญจะเรมสรางแนวบรรทดฐานใหการใช มาตรา ๒๑๓ ไดตอเมอไมเขาชองทางการใชสทธอนใดทก าหนดไวในรฐธรรมนญ

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๖/๒๕๖๐ ใชมาตรา ๒๑๓ รองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตไมได

เพราะมบทบญญตเฉพาะอยแลว ผรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวากระบวนการพจารณารางพระราชบญญตท ผาน

การพจารณาของสภานตบญญตแหงชาตเปนการกระท าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ ๒๕๖๐ หรอไม อนเปนกรณการขอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของสภานตบญญตแหงชาตแลว ซงตามบทบญญตของรฐธรรมนญฯ พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๑๔๘ ประกอบมาตรา ๒๖๓ ไดบญญตกระบวนการรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย ไวเปนการเฉพาะแลว โดยก าหนดใหสมาชกสภานตบญญตแหงชาตจ านวนไมนอยกวาหน งในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยเสนอความเหนดงกลาวตอประธานสภานตบญญตแหงชาต เพอสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยหรอใหนายกรฐมนตรสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ได

(ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๐/๒๕๖๐, ๑๑/๒๕๖๐ วนจฉยไวท านองเดยวกน )

46

ค าสงศาลรฐธรรมนญท 9 /๒๕๖๐ การขอใหวนจฉยวาการตดสนคดของผพพากษาศาลยตธรรมไมชอบดวยกฎหมาย ไมอาจใช

มาตรา ๒๑๓ ได เพราะผพพากษายอมมอสระในการพจารณาคดตามมาตรา๑ ๘๘ ผรองอางวาการพจารณาพพากษาอรรถคดของผพพากาในศาลยตธรรมไมชอบดวยกฎหมาย จง

ขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวาการพจารณาคดของผพพากษาในศาลยตธรรมดงกลาวเปนการกระท าทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอไม ซงไมปรากฏวามขอเทจจรงอนทนอกเหนอไปจากการพจารณาพพากษาอรรถคดตามหนาทและอ านาจของศาลทรฐธรรมนญบญญตไวในมาตรา ๑๘๘ โดยผพพากษายอมมอสระในการพจารณาพพากษาอรรถคดตามรฐธรรมนญและกฎหมายใหเปนไปโดยรวดเรว เปนธรรม และปราศจากอคตทงปวง แตเปนกรณทผพพากษาในศาลยตธรมพจารณาพพากษาอรรถคดตามหนาทและอ านาจของศาลตามทรฐธรรมนญบญญต ผรองจงไมอาจยนค ารองดงกลาวโดยอาศยชองทางตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ได (ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๕/๒๕๖๐, ๑๖/๒๕๖๐, ๑๗/๒๕๖๐, ๒๐/๒๕๖๐ วนจฉยไวท านองเดยวกน)

ค าสงศาลรฐธรรมนญท ๑๙/๒๕๖๐ การรองตามมาตรา ๒๑๓ ตองแสดงใหเหนวาสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญของผรองถก

ละเมดอยาง ล าพงเพยงแตการทมการด าเนนการลาชายงไมเขามาตรา ๒๑๓ ผรองอางวาตนไมไดรบความเปนธรรมอนเนองมาจากการทผรองไดยนเรองรองเรยนตอ

คณะกรรมการ ป.ป.ช. แตคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดด าเนนการลาชาและไมถกตองตามขนตอนบางประการ อกทงไมแจงผลความคบหนาใด ๆ แกผรอง การทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ด าเนนการลาชาท าใหพยานเอกสารตาง ๆ อาจถกท าลายลง ผรองจงขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา การกระท าของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๕ มาตรา ๒๗ และมาตรา ๔๑ หรอไม ซงไมปรากฎวามการกระท าใดทเปนการละเมดตอสทธหรอเสรภาพขตามรฐธรรมนญของผรอง เพราะความลาชาในการด าเนนการของคณะกรรมการ ป.ป.ช. และการทไมไดแจงผลความคบหนาใหผรองทราบ มใชกากรระท าอนเปนการละเมดสทธหรอเสรภาพตามรฐธรรมนญของผรอง ทงขอทผรองอางวาคณะกรรมการ ป.ป.ช. ด าเนนการไมถกตองบางประการนนกไมใชการกระท าทละเมดสทธหรอเสรภาพตามทรฐธรรมนญคมครอง กรณจง ไมตองดวยหลกเกณฑตามรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๑๓ ทศาลรฐธรรมนญจะรบไววนจฉยได

สรป จากค าสงศาลรฐธรรมนญทมการเผยแพรถงวนท ๒๙ สงหาคม ๒๕๖๐ ยงไมปรากฏวามคดใดท

ศาลรบค ารองเขาสการพจารณาโดยอาศยมาตรา ๒๑๓ แลวมการวนจฉย

***************************************

47

ขอสอบเนตบณฑต สมยท ๖3 ปการศกษา ๒๕๕๙ ขอ 9. บรษทเอบซ จ ากด เปนโจทกยนฟองนายชน เปนสมาชกสภาผแทนราษฎรเปนจ าเลยตอศาล

ชนตนในขอหาหมนประมาทโดยการโฆษณาในวนนดไตสวนมลฟองซงอยระหวางสมยประชมสามญนตบญญตของรฐสภา นายชนใหทนายความไปยนค ารองตอศาลชนตนวา นายชนไดรบความคมกนตามรฐธรรมนญ มาตรา 131 วรรคสาม ขอเลอนคดไปจนกวาจะปดสมยประชม ศาลชนตนมค าสงวา กรณตามค ารองไมตองดวยรฐธรรมนญบทมาตราทอาง ใหยกค ารอง และเมอคดเสรจการไตสวน ศาลชนตนมค าสงประทบฟองไวพจารณา วนรงขนตอนเชา นายชนไปยนค ารองตอศาลชนตนขอใหสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉยวา การทศาลชนตนไตสวนมลฟองและสงประทบฟองของนายชนในระหวางสมยประชมเปนการด าเนนกระบวนพจารณาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา 131 วรรคสาม ศาลชนตนมค าสงวา กรณตามค ารองไมตองดวยรฐธรรมนญ มาตรา 211 ทจะสงไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยได ใหยกค ารอง วนเดยวกนตอนบาย นายชนไปยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญขอใหพจารณาวนจฉยวาการทศาลชนตนไตสวนมลฟองและสงประทบฟองคดของนายชนในระหวางสมยประชมกบไมสงขอโตแยงของนายชนไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยเปนการด าเนนกระบวนพจารณาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา 131 วรรคสาม และมาตรา 211

ใหวนจฉยวา การทศาลชนตนไตสวนมลฟองและประทบฟองของนายชนระหวางสมยประชม กบไมสงขอโตแยงของนายชนไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยเปนการด าเนนกระบวนพจารณาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา 131 วรรคสาม และมาตรา 211 หรอไม และศาลรฐธรรมนญมอ านาจรบค ารองของนายชนไวพจารณาวนจฉยหรอไม

ธงค าตอบ รฐธรรมนญ มาตรา 131 วรรคสาม ทหามศาลพจารณาคดอาญาทสมาชกรฐสภาถกฟองในระหวาง

สมยประชม มเจตนารมณเพอใหสมาชกรฐสภาสามารถไปรวมประชมรฐสภาไดตามหนาท แตการไตสวนมลฟองเปนเรองระหวางศาลกบโจทก และในชนไตสวนมลฟอง ศาลมอ านาจไตสวนมลฟองลบหลงจ าเลยได จ าเลยจะมาศาลหรอไมกได การทศาลชนตนไตสวนมลฟองและสงประทบฟองในระหวางสมยประชม จงไมเปนการด าเนนกระบวนพจารณาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา 131 วรรคสาม

การสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 ตองเปนการโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ แตกรณตามค ารองของนายชนเปนการโตแยงวาการด าเนนกระบวนพจารณาของศาลขดตอรฐธรรมนญ มใชขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ การทศาลชนตนไมสงขอโตแยงของนายชนไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยจงไมเปนการด าเนนกระบวนพจารณาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา 211 (เทยบค าสงศาลรฐธรรมนญท 6/2552)

การยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงตามรฐธรรมนญ มาตรา 212 ตองเปนกรณทบคคลซงถกละเมดหรอเสรภาพทรฐธรรมนญรบรองยนค ารองเพอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ และตองเปนกรณทไมอาจใชสทธโดยวธการอนไดแลว แตกรณตามค ารองของนายชนเปนการขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา การด าเนนกระบวนพจารณาของศาลขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มใชขอโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ศาลร ฐธรรมนญจงไมมอ านาจรบค ารองของนายชนไวพจารณาวนจฉย (เทยบค าสงศาลรฐธรรมนญท 2/2553)

...ขอใหทกทานโชคดประสบความส าเรจในการสอบ...

48

สดทายนทานอาจารยอธคมไดใหขอสงเกตวา ปจจบนกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและ

ปราบปรามการทจรตยงไมไดเขาสการพจารณาของสภานตบญญต สวนกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวย

วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง แมวาจะไดรบความเหนชอบจากสภานตบญญต

แหงชาตแลว แตยงอยในขนตอนน าขนทลเกลาฯเพอลงทรงพระปรมาภไธย หลงจากนนกตองน าลงประกาศ

ในราชกจจานเบกษาเพอใหมผลบงคบเปนกฎหมาย อาจจะมผลใชบงคบไมทนวนสอบ แตกควรดตวบท

รฐธรรมนญเกยวกบคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไวดวย ซงกมอยไมกมาตรา ส าหรบของทาน

อาจารยบวรศกดสอน ควรใหความส าคญในสวนทเกยวกบอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ สวนคดพเศษท

นาสนใจในเรองเอกสทธและความคมกน เรองคดมขอโตแยงวากฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ซงกคอ

เรองราวของมาตรา ๒๑๒ ทมกจะมาพรอมกบมาตรา ๒๑๓ เรองคดเกยวกบพระราชก าหนดซงคงจะมประเดน

ส าคญในเรองผลของการตกไปของพระราชก าหนดกรณรฐสภาไมอนมตกบกรณศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาพระ

ราชก าหนดไมเปนไปตามรฐธรรมนญเทานน สวนเรองสทธและเสรภาพกคงตองดค าวนจฉยของศาล

รฐธรรมนญและค าพพากษาศาลฎกาทมประเดนทนสมย และควรดขอสอบเกาดวย จะไดทราบวาลกษณะของ

ขอสอบเนตฯวชานเปนอยางไร

...ขอใหทกทานโชคดประสบความส าเรจในการสอบ...