АГУУЛГА НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ2 am, urhiin...2 НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ...
TRANSCRIPT
1
АГУУЛГА
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ...........................................................................................................2
ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ТАЙЛБАР........................................................................................3
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ.............................................................................................................4-5
Ойлголт тодорхойлолт
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ..........................................................................................................6-9
Онолын хэсэг
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ.........................................................................................................10
Судалгааны хэсэг..................................................................................................10-26
ДҮГНЭЛТ...............................................................................................................................27-29
ХАВСРАЛТ
2
НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
Судалгааны зорилго:
Энэхүү судалгааíä Äîðíîä аймгийн 2012-2016 оны хүн амын тоо, өсөлтийн
өөрчлөлт, нас хүйсийн бүтэц, хүн амын төрөлт, дундаж наслалт, өрхийн өсөлт, хүн
амын шилжилт хөдөлгөөн гэх зэрэг хүн ам зүйн үндсэн үзүүлэлтүүд, тэдгээрт гарсан
өөрчлөлт болон хүн амын нийгмийн зарим үзүүлэлтүүдийн талаархи санал дүгнэлт
гаргахыг зориëîî.
Ñóäàëãààíû àãóóëãà:
Ñóäàëãààã ãàðãàõûí òóëä 2012-2016 îíû сóóðèí õ¿í àìûí æèëèéí ýöñèéí
òàéëàí, Õ¿í àìûí åðäèéí õºäºë㺺íèé òàéëàí, Õ¿í àìûí øèëæèëò õºäºë㺺íèé
òàéëàí ìýäýýíèé ¿ç¿¿ëýëòèéã àøèãëàí ñóäàëãààã õèéëýý. ̺í 2010 îíû Ìîíãîë
óëñûí õ¿í àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãûí íýãäñýí ä¿íòýé óÿëäóóëàí õ¿í àì ç¿éòýé
õîëáîîòîé ìýäýýëëèéí ºñºëò áóóðàëò öààøäûí ÷èã õàíäëàãûã õàðóóëлаа.
3
ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ТАЙЛБАР
БД БАЯНДУН
БТ БАЯНТҮМЭН
БУ БАЯН-УУЛ
БЛ БУЛГАН
ГЗ ГУРВАНЗАГАЛ
ДБ ДАШБАЛБАР
МТ МАТАД
СЭ СЭРГЭЛЭН
ХЛ ХАЛХГОЛ
ХБ ХӨЛӨНБУЙР
ЦО ЦАГААН-ОВОО
ЧБ ЧОЙБАЛСАН
ЧХ ЧУЛУУНХОРООТ
4
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ. ÎÉËÃÎËÒ, ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒ
Хүн амын тоо: Тодорхой хугацаанд тухайн нутаг дэвсгэрт оршин суугаа хүн амын
тоог илэрхийлнэ. Хүн амын тоог бэлэн болон суурин хүн амаар тооцдог.
Суурин хүн ам: Тухайн засаг захиргааны нэгжид 183 хоног буюу 6 сараас дээш
хугацаагаар оршин сууж байгаа хүн амыг хэлнэ.
Бэлэн хүн ам: Тооллого явуулж буй үед тухайн нутаг дэвсгэрт оршин сууж байгаа
нийт хүн амыг /байнга болон түр хугацаагаар амьдарч байгаагаас үл хамаарч/ хэлнэ.
Бэлэн хүн амыг хүн ам, орон сууцны тооллогоор 10 жилд нэг удаа тодорхойлдог.
Өрх: Нэг орон байранд хамт амьдардаг. Нэгдмэл төсөвтэй. Хүнс амьдралын наад
захын бусад хэрэгцээгээ хамтран хангадаг нэг буюу хэсэг бүлэг хүмүүсийг өрх гэнэ.
Өрхийн гишүүд нь хоорондоо ураг төрлийн холбоотой, хамаатан садан, зарим гишүүд
нь огт хамааралгүй, эсвэл эдгээрийн аль алинаас нь бүрдсэн байж болно. Өрх гэдэг
нь гэр бүл гэсэн ойлголтоос ялгаатай. Нэг өрхөд нэг болон хэд хэдэн гэр бүл амьдарч
байж болно.
Өрхийг бүтцээр нь:
Ам бүлээрээ байгаа өрх
Нийлмэл өрх
Холимог өрх гэж ангилдаг.
Өрхийн гишүүд хэнийгээ өрхийн тэргүүлэгч гэж үзэхээ сайн дураар
шийдвэрлэнэ. Гэхдээ Өрхийн тэргүүлэгч өрхдөө байнга оршин суугч, 16-аас дээш
насны бөгөөд өрхийн бусад гишүүд өрхийн тэргүүлэгчээр өргөмжилсөн хүн байна.
Хэрвээ өрхийн тэргүүлэгчээ тодорхойлж чадахгүй бол тухайн өрхийн орлогын
дийлэнх хэсгийг бүрдүүлж байгаа хүнийг өрхийн тэргүүнээр авч үзэж болно. Гэхдээ
тухайн өрх айлд өрхийн ам бүлийн гишүүдээс нь гадна түүнд хамаарахгүй садан
төрөл, бусад хүмүүс амьдарч болно. Түүнээс гадна өөр газар амьдарч, ажиллаж
/хугацаат цэргийн алба хааж байгаа, өөр аймаг, нийслэлд сурч байгаа оюутан
сурагчид, түр хугацаагаар гадаад, дотоодод явагчид гэх мэт/ байгаа өрхийн ам
бүлийн гишүүд орно.
5
Хүн амын цэвэр өсөлт, бууралт: Тодорхой хугацааны туршид хүн амын тооны эерэг
өөрчлөлтийг хүн амын өсөлт, сөрөг өөрчлөлтийг хүн амын бууралт гэнэ.
Дундаж наслалт: Шинээр төрсөн хүүхдийн цаашид үргэлжлэн амьдрах хугацааг
(жил) хэлнэ.
Өрх толгойлсон эмэгтэй: Нөхөргүй, өрх толгойлон амьдарч байгаа эмэгтэйчүүдийг
хүүхэдтэй эсэхийг харгалзахгүйгээр хамруулна.
Хотын хүн ам: Улаанбаатар хот, аймгийн төв, тосгонд оршин суугаа хүн амыг
хамруулна.
Хөдөөгийн хүн ам: Сумын төв, хөдөө нутагт амьдарч байгаа хүн амыг хамруулна.
Бүтэн болон хагас өнчин хүүхэд: Эцэг эх нь хоёулаа нас барсан хүүхдийг бүтэн
өнчин, эцэг эх хоёрын аль нэг нь нас барсан хүүхдийг хагас өнчин гэж үзнэ.
Төрөх үеийн хүйсийн харьцаа: Энэ нь төрсөн эрэгтэй хүүхдийн тоог төрсөн эмэгтэй
хүүхдийн тоонд харьцуулсан харьцаа юм.
Төрөлтийн ерөнхий коэффициент: Энэ нь 1000 хүн ам тутамд ноогдох тухайн жилд
төрсөн амьд хүүхдийн тоог илэрхийлнэ.
Төрөлтийн тусгай коэффициент: Ýíý íü íºõºí ¿ðæèõ¿éí íàñ /15-49/-íû 1000
ýìýãòýé÷¿¿äýä íîîãäîõ àìüä òºðºëòèéí òîîã èëýðõèéëäýã ¿ç¿¿ëýëò þì.
Òºðºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöåíò: Ýíý íü íýã ýìýãòýé íºõºí ¿ðæèõ¿éí íàñ/15-49/-
ндаа òºð¿¿ëýõ íèéò õ¿¿õäèéí òîî.
Íàñ áàðàëòûí õ¿éñèéí õàðüöàà: Ýíý íü íàñ áàðñàí ýðýãòýé õ¿íèé òîîã íàñ áàðñàí
ýìýãòýé õ¿íèé òîîíä õàðüöóóëñàí õàðüöàà þì.
Íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöåíò: Ýíý íü 1000 õ¿í àì òóòàìä íîîãäîõ òóõàéí
æèëä íàñ áàðñàí õ¿íèé òîîã èëýðõèéëнэ.
Ãýðëýëò: Òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí çàñàã çàõèðãààíû íýãæèä ãýð á¿ë áîëñíîî
á¿ðòã¿¿ëñýí õ¿ì¿¿ñèéã ãýðëýñýíä òîîöíî.
6
Öóöëàëò: Ãýðëýëòýý çîõèõ øàòíû ø¿¿õýýð öóöëóóëæ, öóöëàëòàà á¿ðòã¿¿ëñýí áîë ãýð
á¿ëýý öóöàëñàíä òîîöíî.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ. ОНОЛЫН ХЭСЭГ
Хүн амын жилийн дундаж тоо:
Тооцох арга зүй: тухайн оны эхний болон эцсийн хүн амын тооны нийлбэрийг 2-т
хувааж тооцно.
Улсын хэмжээнд нэг хүнд ноогдох үзүүлэлтийг тооцохдоо хүн амын жилийн
дундаж тоог ашиглана. Хүн амын жилийн дундаж тоог ҮСХ-оос мэдээлснээр тооцож
авна. Олон жилийн динамик тооцоо хийхэд хүн амын жилийн дундаж тоог ашиглана.
Хүн амын жилийн дундаж өсөлтийн хувь:
Тооцох арга зүй: Тайлант оны хүн амын тооноос суурь болгон авсан хүн амын тоог
хасч, дээрх 2 оны хоорондох хугацаа болон суурь оны үржвэрт харьцуулж, 100-гаар
үржүүлнэ.
Хүн амын ердийн цэвэр өсөлт:
7
Тооцох арга зүй: Тухайн онд төрсөн нийт хүүхдийн тооноос нас барсан нийт хүний
тоог хасч тооцно. Төрөлт, нас баралтын тооноос шалтгаалж, энэ үзүүлэлт нь эерэг,
сөрөг аль ч байж болно.
Хүн амын ердийн цэвэр өсөлт/бууралтын коэффициент:
Тооцох арга зүй:Тухайн онд төрсөн нийт хүүхдийн тооноос нас барсан нийт хүний
тоог хасч, хүн амын жилийн дундаж тоонд харьцуулж, 1000-аар үржүүлнэ. Төрөлт ,
нас баралтын тооноос шалтгаалж энэ үзүүлэлт эерэг, сөрөн аль нь ч байж болно.
Хүн амын нас хүйсийн харьцаа:
Тооцох арга зүй: Суваргын баруун, зүүн талд хүйсээр
ялган, насны бүтцийн хувьд хамгийн залуугаас эхлэн өсөх
дарааллаар дээш суварган хэлбэртэй байна. Хүн амын
нас хүйсийн суваргыг зурахдаа хүн амын бодит тоо болон
нийт хүн амд эзлэх хувийн жингээр зурна. Хувийн жингээр
зурахдаа нийт хүн амыг 100 хувь гэж үзнэ.
Хүн амын хүйсийн харьцаа:
8
Тооцох арга зүй: Тухайн оны эрэгтэй хүн амын нийт тоог эмэгтэй хүний нийт тоонд
харьцуулж 100-гаар үржүүлнэ.
Хүн ам зүйн ачаалал:
Тооцох арга зүй: Хүүхэд буюу 0-14 нас, хөгшид буюу 65 ба түүнээс дээш настай хүн
амын тооны нийлбэрийг хөдөлмөрийн насны хүн ам буюу 15-64 насны хүн амын
тоонд харьцуулж, 100-гаар үржүүлж тооцно. Монгол улсын хөдөлмөрийн тухай
хуулинд хөдөлмөрийн насны хүн амын насыг тодорхойлохдоо эмэгтэй 15-55, эрэгтэй
нь 15-60 гэж заасан байдаг.
Төрөлтийн ерөнхий коэффициент:
Тооцох арга зүй: Тухайн онд төрсөн хүүхдийн тоог жилийн дундаж хүн амын тоотой
харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно.
ТТК=
Төрөлтийн тусгай коэффициент:
Тооцох арга зүй: Тухайн онд төрсөн хүүхдийн тоог 15-49 насны эмэгтэйчүүдийн
тоонд харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно.
9
ТТК=
Насны бүлэг дэх төрөлтийн коэффициент:
Тооцох арга зүй: Тухайн онд төрсөн хүүхдийн тоог 15-49 насны эмэгтэйчүүдийн
тоонд харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно.
НБТК=
*100
Төрөлтийн нийлбэр коэффициент
Тооцох арга зүй: Тухайн онд төрсөн хүүхдийн тоог 15-49 насны эмэгтэйчүүдийн
тоонд харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно
ТНК=
=
= 3.28
Нас баралтын ерөнхий коэффициент
Тооцох арга зүй: Тухайн онд нас барсан хүний тоог жилийн дундаж хүн амын тоонд
харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно
НБЕК=
*1000 =
*1000= 7.1
Гэрлэлтийн ерөнхий коэффициент
Тооцох арга зүй: Тухайн онд гэрлэсэн хүний тоог жилийн дундаж хүний тоонд
харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно
ГЕК=
=
6.2
Гэрлэлтийн тусгай коэффициент
Тооцох арга зүй: Тухайн онд гэрлэсэн хүний тоог 18-аас дээш насны хүн амын тоонд
харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно
ГТК=
=
9.3
Салалтын ерөнхий коэффициент
Тооцох арга зүй: Тухайн онд салсан хүний тоог жилийн дундаж хүн амын тоонд
харьцуулж, 1000-аар үржүүлж тооцно
СЕК=
=
1.1
10
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ. СУДАЛГААНЫ ХЭСЭГ
3.1 Хүн амын өсөлт бүтэц
/ Хүн амын тоо, түүний өсөлт, тайлант оны эцэст байгаа суурин хүн амын тоо, түүний
өсөлт/
Дорнод аймгийн 2016 оны жилийн эцсийн байдлаар тус аймагт 23.3 мянган
өрхөд 77.7 мянган хүн амьдарч байгаагийн 56.9 хувь нь аймгийн төвд, 19.4 хувь нь
сумын төвд, 23.7 хувь нь хөдөө амьдарч байна.
Аймгийн 2016 оны жилийн эцсийн хүн амын тоог 2015 онтой харьцуулвал 1296
хүнээр буюу 2.0 хувиар өссөн.
Хүснэгт 3.1.1. Хүн амын тоо, өрхийн тоо, сумаар, 2012-2016 он
Сум 2012 2013 2014 2015 2016
Хүн ам
Өрхийн тоо
Хүн ам
Өрхийн тоо
Хүн ам
Өрхийн тоо
Хүн ам
Өрхийн тоо
Хүн ам
Өрхийн тоо
Хэрлэн 41678 12023 41812 12063 41932 12336 43506 12765 44277 12925
Баяндун 3026 810 3138 843 2990 804 2983 818 3049 840
Баянтүмэн 2085 693 2099 695 2096 705 2181 746 2285 789
Баян-уул 4469 1366 4475 1425 4469 1437 4552 1472 4580 1490
Булган 1674 520 1686 533 1688 537 1691 552 1768 566
Гурванзагал 1349 430 1345 429 1362 437 1344 439 1402 453
Дашбалбар 3272 905 3265 907 3250 910 3238 905 3241 914
Матад 2577 818 2631 854 2596 845 2616 825 2590 860
Сэргэлэн 2032 604 2001 604 1947 605 1916 602 1964 600
Халхгол 3085 896 3119 892 3070 848 3018 837 3002 865
Хөлөнбуйр 1708 507 1737 530 1743 556 1726 552 1772 576
Цагаан-овоо 3520 979 3493 981 3495 983 3463 995 3500 1017
Чойбалсан 2644 814 2664 813 2579 804 2531 796 2615 813
Чулуунхороот 1604 525 1636 536 1706 598 1711 612 1727 616
Дүн 74723 21890 75101 22105 74923 22405 76476 22916 77772 23324
Зураг 3.1.1. Хүн ам насны бүлгээр, 2016 он
2016 оны байдлаар Дорнод аймгийн
хүн амын 7 хувийг 0-14 насныхан, 63
хувь нь хөдөлмөрийн насныхан буюу
15-59 насныхан, 30 хувь нь 60 ба
7%
63%
30%
0-14 15-59 60+
11
түүнээс дээш насны хүн ам эзэлж байна.
Зураг 3.1.2. Хүн амын тоо, сумаар, 2016 он
Хэрлэн сум 44277 хүн ам тоолуулсан нь аймгийн нийт хүн амын 56.9 хувийг
эзэлж байна. 2016 оны хүн амын тоогоор Матад сумын хүн ам өмнөх оноос 26 хүнээр
буюу 0.9 хувиар буурсан бол бусад сумдын хүн амын тоо өссөн байна. 3000-аас дээш
хүн амтай нийт 5 сум байгаа юм.
Зураг 3.1.3. Өрхийн тоо, 2012 - 2016 он
Дорнод аймгийн хэмжээнд 2010 оноос хойш өрхийн тоо тогтмол өссөн
үзүүлэлттэй гарсан байна. Энэ нь Монгол улсын хэмжээнд хүн амын цонх үе
нээгдсэнтэй холбогдуулан залуу хүмүүсийн гэр бүл болох тохиолдол олширсонтой
холбоотой Аймгийн нийт өрхийн тоо 22.9 мянга болж, 2010 оноос 1351 өрхөөр буюу
6.3 хувиар, 2013 оноос 3.7 хувиар, 2014 оноос 2.3 хувиар тус тус өссөн байна.
3049
2285
4580
1768 1402
3241 2590
1964
3002
1772
3500
2615
1727
БД БТ БУ БЛ ГЗ ДБ МТ СЭ ХЛ ХБ ЦО ЧБ ЧХ
21890 22105
22405
22916
23324
2012 2013 2014 2015 2016
12
Зураг 3.1.4. Хүн ам, өрхийн тоо, зүүн бүсийн аймгаар, 2016 он
Дорнод аймгийн өрх, хүн амын тоог зүүн бүсийн аймгуудтай харьцуулвал зүүн
бүсийн нийт өрхийн 36.1 хувь, нийт хүн амын 36.8 хувийг тус тус эзэлж байна. Зүүн
бүсийн хувьд Дорнод хүн амын тоогоор хамгийн өндөр байгаа бол, өрхийн хувьд
Хэнтий аймгаас 460 өрхөөр бага байна.
Зураг 3.1.5. Хүн амын тоо, аймгаар, 2016 он
13
Улаанбаатар хотоос бусад аймгуудтай хүн амын тоог эрэмбэлэн үзвэл Дорнод
аймаг 12-рт байна.
Хүн амын жилийн дундаж тоо:
Дорнод аймгийн хүн амын тоо 2016 оны жилийн эхэнд 76476, жилийн эцэст
77772 болсон гэвэл хүн амын жилийн дундаж тоог дараах байдлаар тооцно.
Хүн амын жилийн дундаж өсөлтийн хувь:
Дорнод аймгийн дундаж хүн амын тоо 2015 онд 76476, 2016 онд 77772 болсон
гэвэл 2015-2016 оны хоорондох хүн амын жилийн дундаж өсөлтийн хувийг дараах
байдлаар тооцно.
Зураг 3.1.6. Хүн амын жилийн дундаж өсөлтийн хувь, жилээр
2016 онд хүн амын тоо өмнөх оныхоос 1276 хүнээр өссөн үзүүлэлттэй байгаа
боловч жилийн дундаж өсөлт 1.7 хувь байгаа нь өмнөх оныхоос 0.3 пунктээр буурсан
байна. 2015 оны хувьд хүн амын жилийн дундаж өсөлт хамгийн өндөр буюу 2 хувьтай
байгаа бол хамгийн бага өсөлттэй жил нь 2012, 2014 онуудад байна. Энэ үед хүн
амын дундаж өсөлтийн хувь хасах үзүүлэлттэй буюу бууралттай байсан байна.
= 77772-76476
(2016-2015)*76476 *100=1.7 ЖДӨХ =
ХА(т) - ХА(с)
Х ХА(с) * *100
ХА(дун) = ХА(ж.эх) + ХА(ж.эц)
2
76476+77772 = 77124 =
2
14
Хүн амын цэвэр өсөлт:
Дорнод аймагт тухайн жилд төрсөн хүүхдийн тоо 2066, нас барсан хүний тоо
546, шилжин ирсэн хүн амын тоо 3088, шилжин явсан хүний тоо 3622 бол жилийн
дундаж хүн амын тоо 77124 гэвэл хүн амын ердийн цэвэр өсөлт, түүний
коэффициентийг дараах байдлаар тооцно.
ЕЦӨ=TT-НБТ=2066-546=1520
ЕЦӨК=
*1000=
3.2 Õ¿í àìûí íàñíû á¿òýö /Хүн амын нас,
хүйсийн бүтэц, түүний өөрчлөлт, хүйсийн харьцаа,
хүн ам зүйн ачаалал /
Нийт хүн амыг насны бүлгээр авч үзвэл 7 хувийг 15 хүртэлх насны хүүхэд, 63
хувийг 15-59 насны хүн ам, үлдсэн 30 хувийг 60 ба түүнээс дээш насны өндөр
15
настангууд эзэлж байна. Хүн амын суваргыг харвал суурь хэсгээрээ 0-4 насны хүн
ам, 25-29 насны хүн ам хамгийн өндөр байна. Манай аймгийн хүн амын хувьд нас
хүйсийн суварга нь залуу насны бүтэцтэй болохыг харуулж байна.
Хүйсийн харьцаа: Эрэгтэй хүн амын тоог эмэгтэй хүн амын тоонд харьцуулсан
харьцаа бөгөөд энэ нь 100 эмэгтэйд ногдох эрэгтэйчүүдийн тоог илэрхийлнэ. Хүйсийн
харьцааг насны бүлгээр нь тооцож үзвэл илүү үр дүнтэй харагдах боломжтой юм. Уг
үзүүлэлт нь хүн амын хүйсийн бүтцийг ерөнхийд нь харуулдаг учраас насны бүлгээр
харах нь илүү ач холбогдолтой. Тухайлбал төрөх үеийн, гэрлэх насны, нас барах
үеийн, шилжих үеийн гэх мэт.
Зураг 3.2.1. Хүйсийн харьцаа, 2012-2016 он
Сүүлийн 5 жилийн динамикаар харахад 100 эрэгтэй ногдох эмэгтэйчүүдийн тоо
өсч байгаа хандлагатай байгаа боловч тайлант оны хувьд өмнөх оноос 0.3 пунктээр
буурсан байна. 2016 онд Дорнод аймгийн 100 эрэгтэй хүн тутамд 101 эмэгтэй ногдож
байна.
ХХ = ХА(эр)
ХА(эм) *100
16
Зураг 3.2.2. Хүйсийн харьцаа, сумдаар,2016 он
Булган, Гурванзагал, Халхгол, Матад, Сэргэлэн, Баянтүмэн сумдад эрэгтэй хүн
амын эзлэх хувийн жин өндөр харагдаж байгаа бол Хэрлэн сум буюу аймгийн төвд
эмэгтэй хүн амын эзлэх хувийн жин бусад сумдуудтай харьцуулахад бага байна.
Хүснэгт 3.2.1 Дорнод аймгийн нийт хүн амын дундаж наслалт, 2016 он
Насны бүлэг дэх нас баралт болон насны бүлэг дэх эрэгтэй хүн амын тоог
харьцуулж тухайн жилийн дундаж наслалтыг тооцсон болно. 2016 онд шинээр төрсөн
0 настай хүүхдийн цаашид амьд байх магадлал 61-62 жил байна.
ХЭ БД БТ БУ БЛ ГЗ ДБ МТ СЭ ХЛ ХБ ЦО ЧБ ЧХ
95.2 101.8
110.4 106.2 112.5 110.8 107.5
116.0 110.1 112.0 107.5 107.5 106.6 103.7
Age, Width,
x n nMx nax nqx lx ndx nLx 5Px Tx ex
-------- ------ ----------- -------------- ------------ ------------ ------------ ------------ ------------ ----------- --------
0 1 0.10718 0.330 0.10000 100,000 10,000 93,300 0.90456 6,171,482 61.71
1 4 0.00116 1.558 0.00463 90,000 417 358,981 0.98855 6,078,182 67.54
5 5 0.00072 2.500 0.00362 89,583 324 447,104 0.99508 5,719,200 63.84
10 5 0.00125 2.500 0.00623 89,259 556 444,905 0.99215 5,272,096 59.07
15 5 0.00191 2.500 0.00949 88,703 842 441,412 0.99044 4,827,191 54.42
20 5 0.00194 2.500 0.00964 87,862 847 437,191 0.98956 4,385,779 49.92
25 5 0.00226 2.500 0.01126 87,015 979 432,626 0.98881 3,948,588 45.38
30 5 0.00224 2.500 0.01112 86,036 957 427,786 0.98564 3,515,962 40.87
35 5 0.00356 2.500 0.01763 85,079 1,500 421,644 0.97943 3,088,176 36.30
40 5 0.00477 2.500 0.02355 83,579 1,968 412,973 0.97083 2,666,531 31.90
45 5 0.00711 2.500 0.03493 81,610 2,850 400,926 0.95566 2,253,558 27.61
50 5 0.01112 2.500 0.05409 78,760 4,260 383,149 0.93348 1,852,632 23.52
55 5 0.01659 2.500 0.07967 74,500 5,935 357,660 0.89631 1,469,483 19.72
60 5 0.02776 2.500 0.12980 68,564 8,899 320,574 0.85016 1,111,823 16.22
65 5 0.03785 2.500 0.17288 59,665 10,315 272,538 0.79778 791,249 13.26
70 5 0.05395 2.500 0.23770 49,350 11,731 217,424 0.71372 518,711 10.51
75 5 0.08485 2.500 0.35000 37,620 13,167 155,180 0.59458 301,286 8.01
80 5 0.13004 2.500 0.49068 24,453 11,998 92,267 0.46226 146,106 5.98
85 5 0.18400 2.500 0.63014 12,454 7,848 42,652 0.20779 53,839 4.32
90 + 0.41176 2.429 1.00000 4,606 4,606 11,187 11,187 2.43
17
Хүснэгт 3.2.2 Эрэгтэй хүн амын дундаж наслалт, 2016 он
Насны бүлэг дэх нас баралт болон насны бүлэг дэх эрэгтэй хүн амын тоог
харьцуулж тухайн жилийн дундаж наслалтыг тооцсон болно. 2016 онд шинээр төрсөн
эрэгтэй хүүхдийн цаашид амьд байх магадлал 62-63 жил байна.
Хүснэгт 3.2.3 Эмэгтэй хүн амын дундаж наслалт, 2016 он
C. Male Abridged Life Table
--- ------ -------------- -------------- ------------ ------------ --------- --------- --------- ----------- --------
Age Width
x n nMx nax nqx lx ndx nLx 5Px Tx ex
--- ------ -------------- -------------- ------------ ------------ --------- --------- --------- ----------- --------
0 1 0.00863 0.067 0.00856 100,000 856 99,201 0.98897 6,287,729 62.88
1 4 0.00151 1.833 0.00602 99,144 597 395,282 0.99354 6,188,527 62.42
5 5 0.00118 2.500 0.00587 98,547 579 491,288 0.99273 5,793,245 58.79
10 5 0.00174 2.500 0.00867 97,968 850 487,717 0.98898 5,301,957 54.12
15 5 0.00270 2.500 0.01338 97,119 1,300 482,344 0.98440 4,814,240 49.57
20 5 0.00360 2.500 0.01784 95,819 1,709 474,820 0.98731 4,331,896 45.21
25 5 0.00149 2.500 0.00744 94,109 700 468,797 0.98141 3,857,076 40.99
30 5 0.00606 2.500 0.02983 93,409 2,787 460,081 0.97417 3,388,279 36.27
35 5 0.00439 2.500 0.02170 90,623 1,966 448,198 0.97072 2,928,198 32.31
40 5 0.00755 2.500 0.03703 88,656 3,283 435,075 0.95304 2,480,000 27.97
45 5 0.01179 2.500 0.05727 85,373 4,889 414,643 0.94308 2,044,925 23.95
50 5 0.01164 2.500 0.05655 80,484 4,552 391,040 0.89981 1,630,282 20.26
55 5 0.03160 2.500 0.14643 75,932 11,119 351,864 0.82484 1,239,242 16.32
60 5 0.04663 2.500 0.20882 64,813 13,534 290,231 0.80067 887,378 13.69
65 5 0.04134 2.500 0.18734 51,279 9,606 232,380 0.74580 597,147 11.65
70 5 0.08091 2.500 0.33647 41,673 14,022 173,309 0.65121 364,767 8.75
75 5 0.09000 2.500 0.36735 27,651 10,158 112,861 0.51139 191,458 6.92
80 5 0.20619 2.500 0.68027 17,493 11,900 57,716 0.32302 78,597 4.49
85 5 0.20000 2.500 0.66667 5,593 3,729 18,644 0.10714 20,881 3.73
90 + 0.83334 1.200 1.00000 1,864 1,864 2,237 2,237 1.20
D. Female Abridged Life Table
--- ------ -------------- -------------- ------------ ------------ --------- --------- --------- ----------- --------
Age Width
x n nMx nax nqx lx ndx nLx 5Px Tx ex
--- ------ -------------- -------------- ------------ ------------ --------- --------- --------- ----------- --------
0 1 0.00079 0.052 0.00079 100,000 79 99,925 0.99774 7,389,628 73.90
1 4 0.00082 1.732 0.00327 99,921 327 398,943 0.99756 7,289,703 72.95
5 5 0.00026 2.500 0.00128 99,594 127 497,653 0.99748 6,890,759 69.19
10 5 0.00075 2.500 0.00377 99,467 375 496,398 0.99448 6,393,106 64.27
15 5 0.00146 2.500 0.00727 99,092 721 493,659 0.99296 5,896,708 59.51
20 5 0.00137 2.500 0.00681 98,371 670 490,183 0.99375 5,403,049 54.92
25 5 0.00114 2.500 0.00568 97,702 555 487,121 0.99634 4,912,866 50.28
30 5 0.00032 2.500 0.00162 97,147 157 485,340 0.99827 4,425,745 45.56
35 5 0.00037 2.500 0.00184 96,989 178 484,501 0.99122 3,940,405 40.63
40 5 0.00317 2.500 0.01573 96,811 1,523 480,248 0.98098 3,455,904 35.70
45 5 0.00453 2.500 0.02237 95,288 2,132 471,111 0.97681 2,975,656 31.23
50 5 0.00486 2.500 0.02403 93,156 2,238 460,186 0.96108 2,504,545 26.89
55 5 0.01114 2.500 0.05417 90,918 4,925 442,276 0.94633 2,044,359 22.49
60 5 0.01092 2.500 0.05313 85,993 4,569 418,540 0.89260 1,602,083 18.63
65 5 0.03590 2.500 0.16470 81,424 13,411 373,590 0.84322 1,183,543 14.54
70 5 0.03180 2.500 0.14729 68,013 10,018 315,019 0.78326 809,952 11.91
75 5 0.07008 2.500 0.29817 57,995 17,293 246,743 0.62700 494,933 8.53
80 5 0.12618 2.500 0.47962 40,702 19,522 154,708 0.46756 248,190 6.10
85 5 0.18562 2.500 0.63393 21,181 13,427 72,336 0.22621 93,482 4.41
90 + 0.36666 2.727 1.00000 7,754 7,754 21,146 21,146 2.73
18
Насны бүлэг дэх нас баралт болон насны бүлэг дэх эмэгтэй хүн амын тоог
харьцуулж тухайн жилийн дундаж наслалтыг тооцсон болно. 2016 онд шинээр төрсөн
эмэгтэй хүүхдийн цаашид амьд байх магадлал 73-74 жил байна.
Хүн ам зүйн ачаалал
Хүснэгт 3.2.4. Хүн ам зүйн ачаалал, 2012-2016 он
Хүн ам зүйн ачаалал
2012 2013 2014 2015 2016
Нийт 45.1 46 46.3 50.2 56.2
Хүүхэд 39.8 40.6 40.7 44.6 47.1
Хөгшид 5.3 5.4 5.6 5.6 9.1
Дорнод аймгийн хүн ам зүйн ачаалал 2015 онд 50.2 хувьтай байсан бол 2016
оны жилийн эцсийн байдлаар 6 пунктээр өссөн байна. Энэ нь жилийн эцсийн
байдлаар хөдөлмөрийн насны 100 хүн тутамд хөдөлмөрийн бус насны 56 хүн ногдож
байгааг харуулж байна.
Төрөлтийн үзүүлэлтүүд
Төрөлтийн ерөнхий коэффициент
Тухайн жилийн дундаж хүн амын тоо 77124, төрсөн хүүхдийн нийт тоо 2076
төрөлтийн ерөнхий коэффициентийг дараах байдлаар тодорхойлно.
ТЕК=
=
26.8
2016 оны байдлаар Дорнод аймгийн 1000 хүн тутамд шинээр төрсөн 27 хүүхэд
ноогдож байна.
45.1 46 46.3 50.2
56.2
2012 2013 2014 2015 2016
19
Төрөлтийн тусгай коэффициент
ТТК=
2016 оны байдлаар нөхөн үржихүйн насны 1000 эмэгтэй тутмын 102 нь хүүхэд
төрүүлсэн байна.
Насны бүлэг дэх төрөлтийн коэффициент
Хүснэгт 3.2.5. Нас бүлгээрх төрөлтийн коэффициент,2016 он
НБТК=
*100
/эх үүсвэр: ОӨУБЕГ, 2016 он/
2016 оны байдлаар 20-24 насны бүлгийн эмэгтэйчүүдп хамгийн өндөр буюу
1000 эмэгтэй тутмын 191 нь хүүхэд төрүүлсэн байна.Харин 25-29 насны бүлгийн 1000
эмэгтэй тутмын 166 эмэгтэй хүүхэд төрүүлсэн байгаа бол 40-44 насны бүлгийн 1000
эмэгтэй тутмын 21 нь хүүхэд төрүүлсэн байна.
Төрөлтийн нийлбэр коэффициент
ТНК=
=
= 3.28
Төрөлтийн нийлбэр коэффициент 3.28 гарсан нь 1 эмэгтэй нөхөн үржихүйн
амьдралынхаа хугацаанд дунджаар 3 хүүхэд төрүүлж байна.
Нас баралтын үзүүлэлтүүд
Нас баралтын ерөнхий коэффициент
НБЕК=
*1000 =
*1000= 7.1
2016 оны байдлаар Дорнод аймгийн хэмжээнд 1000 хүн тутмын 7 нь нас
барсан байна.
n Төрөлт Эм тоо НБТК
15-19 139 2824 49.2
20-24 575 3019 190.5
25-29 600 3620 165.7
30-34 452 3180 142.1
35-39 244 2805 87
40-44 55 2602 21.1
45-49 1 2279 0.4
20
Хүснэгт 3.2.6. Насны бүлэг дэх нас баралтын коэффициент,2016 он
НБНБК=
* 1000
НБНБК0-4=
* 1000 =
*1000 = 2.5
НБНБК55-59=
* 1000 =
*1000 = 20.2
НБНБК70+=
* 1000 =
*1000 = 96
Насны бүлэг дэх нас баралтын
коэффициентыг 0-4 насан дээр тооцож үзэхэд
2.5 байгаа нь 0-4 насны 1000 хүн тутмын 2-3
нь нас барж байна. 55-59 насны 1000 хүн
тутмын 20 нь нас барж байна. Харин 70 ба
түүнээс дээш насны 1000 хүн тутмын 96 нь нас барж байгааг харуулж байна.
Зураг 3.2.3. Насны бүлэг дэх нас баралтын коэффициент, 2016 он
Дээрх графикаас харахад насны бүлэг нэмэгдэх тусам 1000 хүн амд ногдох
нас баралтын коэффициент нэмэгдэж байна. 70 болон түүнээс дээш насны 1000 хүн
тутмын 96 нь нас барж байна.
3.3 Өрх, ам бүлийн байдал
2.5 0.7 1.3 10.7
2.5 1.3 3.3 2.4 5.3 8.0 8.1
20.2 26.5
37.7
96.0
0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70+
Насны бүлэг Хүн ам тоо Насны бүлэг дэх НБ
0-4 9590 24
5-9 8278 6
10-14 5604 7
15-19 1124 12
20-24 6352 16
25-29 7639 10
30-34 6647 22
35-39 5768 14
40-44 5120 27
45-49 4399 35
50-54 4096 33
55-59 3371 68
60-64 2193 58
65-69 1140 43
70+ 1781 171
21
Дорнод аймгийн нийт өрхийн 55.4 хувийг Хэрлэн сумын буюу аймгийн төвийн
өрх эзэлж байна. Сумдын өрхийн тооны өсөлтийг авч үзвэл 2016 онд Сэргэлэн
сумаас бусад сумдын өрх эерэг өсөлттэй байгаа юм. Харин Сэргэлэн сумын хувьд
өмнөх оноос 2 өрхөөр багассан байна.
Аймгийн хэмжээнд нийт 23324 өрх тоологдсон нь өмнөх оноос 408 өрхөөр
өссөн байна. Нийт өрхийн 12925 буюу 55.4 хувь нь аймгийн төвд, 4549 өрх буюу 19.5
хувь нь сумын төвд, хөдөөд 6098 өрх буюу 25.1 хувь нь оршин сууж байна.
Хүснэгт 3.3.1. Өрхийн тоо сумдаар, 2016 он Сум 2012 2013 2014 2015 2016 Өөрчлөлт
Хэрлэн 12023 12063 12336 12765 12925 160
Баяндун 810 843 804 818 840 22
Баянтүмэн 693 695 705 746 789 43
Баян-Уул 1366 1425 1437 1472 1490 18
Булган 520 533 537 552 566 14
Гурванзагал 430 429 437 439 453 14
Дашбалбар 905 907 910 905 914 9
Матад 818 854 845 825 860 35
Сэргэлэн 604 604 605 602 600 18
Халхгол 896 892 848 837 865 28
Хөлөнбуйр 507 530 556 552 576 24
Цагаан-Овоо 979 981 983 995 1017 22
Чойбалсан 814 813 804 796 813 17
Чулуунхороот 525 536 598 612 616 4
Нийт 21890 22105 22405 22916 23324 408
Өнчин хүүхдийн мэдээлэл: Дорнод аймагт өнчин хүүхдийн тоо 2016 оны
жилийн эцсийн байдлаар 897 болж өмнөх оныхоос 8.8 хувь буюу 87-оор буурсан
байна. Бүтэн өнчин хүүхдийн тоо 1-ээр буурсан байна. 2016 онд нийт өнчин хүүхдийн
11.5 хувь нь бүтэн өнчин, 88.5 хувь нь хагас өнчин хүүхэд байна.
Хүснэгт 3.3.2. Өнчин хүүхдийн тоо, 2012-2016 он
Үзүүлэлт 2012 2013 2014 2015 2016
Бүгд 1177 1041 996 984 897
үүнээс: Бүтэн өнчин 122 107 102 104 103
Хагас өнчин 1055 934 894 880 794
Эзлэх хувь: Бүтэн өнчин 10.4 10.3 10.2 10.6 11.5
Хагас өнчин 89.6 89.7 89.8 89.4 88.5
22
Сүүлийн 5 жилийн динамикаар харахад өнчин хүүхдийн тоо жил ирэх тутам
буурсан байна.
Өрх толгойлсон эх. Сүүлийн 5 жилд аймгийн хэмжээнд өрх толгойлсон
эхчүүдийн тоог авч үзвэл 2015 он хүртэл бууралттай байсан бол 2016 онд 2015 оноос
106 хүнээр өссөн байна. Өрх толгойлсон эмэгтэйчүүдийн 56.9 хувь нь 3 хүртэлх
гишүүнтэй, 37.9 хувь нь 3-5 гишүүдтэй, 5.2 хувь нь 5 ба түүнээс дээш гишүүдтэй өрх
байгаа юм. Өмнөх оноос 3 хүртэлх гишүүнтэй өрх 2.5 пунктээр, 3-5 гишүүнтэй өрх 2.7
пунктээр нэмэгдсэн байхад 5 ба түүнээс дээш гишүүнтэй өрх 1.7 пунктээр буурсан
байна. нэмэгдсэн байна.
Хүснэгт 3.3.3. Өрх толгойлсон эх, ам бүлийн тоогоор, 2012-2016 он
Өрх үүсгэн ганц биеэр амьдарч буй ахмад настан. Ганц биеэр амьдарч буй
ахмад настай өрхийн тоо 2016 онд 637 байна. Энэ үзүүлэлт нь өмнөх оноос 118
хүнээр нэмэгдсэн байна. Ганц биеэр амьдарч байгаа 60 болон түүнээс дээш настай
эрэгтэй ахмад настай хүмүүс 35.6 хувийг эзэлж байна. Эдгээр хүн амын 10.04 хувь нь
тэтгэвэр тэтгэмж тогтоолгосон ахмад настан байгаа юм.
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд. Дорнод аймагт хөгжлийн бэрхшээлтэй
иргэдийн тоо 2014 онд 4025 байсан бол 2015 онд 233 хүнээр өссөн бол, 2016 онд 121
хүнээр буурч 4137 болсон байна. Эдгээр хүмүүсийг төрлөөр нь авч үзвэл 12.4 хувь нь
харааны бэрхшээлтэй, 19.3 хувь нь хөдөлгөөний, 2.9 хувь нь хавсарсан, 65.4 хувь нь
бусад хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс байна.
Хүснэгт 3.3.4. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо, төрлөөр, 2012-2016 он
Үзүүлэлт 2012 2013 2014 2015 2016
Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний тоо
3695 4053 4025 4258 4137
Насны бүлэг 2012 2013 2014 2015 2016
Бүгд 3,629 3,660 2,914 2,871 2,977
3 хүртэлх 2,379 2,137 1,944 1,505 1,694
3-5 1,032 1,183 829 1,167 1,131
5 ба түүнээс дээш 218 340 141 199 152
23
үүнээс: Харааны бэрхшээлтэй 403 557 499 565 514
Хөдөлгөөний бэрхшээлтэй
629 771 807 878 799
Хавсарсан 195 154 199 177 123
Бусад 2468 2571 2520 2638 2701
Эзлэх хувь: Харааны бэрхшээлтэй
10.9 13.7 12.4 13.3 12.4
Хөдөлгөөний бэрхшээлтэй
17 19 20 20.6 19.3
Хавсарсан 5.3 3.8 4.9 4.2 2.9
Бусад 66.8 63.4 62.7 61.9 65.4
Нийт хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн 55.9 хувь нь Хэрлэн сумын харьяат
байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн 42.7 хувь нь буюу 1765 нь эмэгтэйчүүд
байгаа бол 42.7 хувь нь ердийн өвчнөөр, 0.8 хувь нь мэргэжлээс шалтгаалах өвчнөөс,
10.5 хувь нь ахуйн ослоос болж хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон байна.
Хүснэгт 3.3.5. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо, сумдаар, 2012-2016 он
2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016
À
Äîðíîä 4258 4137 1847 1765 1824 1788 1925 1768 88 35 78 77 32 33 311 436
Хэрлэн 2285 2313 1031 1010 984 878 1070 1122 78 19 55 24 23 24 75 246
Áàÿíäóí 209 207 78 76 130 127 74 40 - - 1 20 - - 4 20
Áàÿíò¿ìýí 157 147 75 67 83 74 74 73 - - - - - - - -
Áàÿí-Óóë 229 178 92 69 90 66 110 91 - 3 1 7 2 2 26 9
Áóëãàí 93 115 41 49 28 55 57 43 - 2 1 2 - - 7 13
Ãóðâàíçàãàë 76 30 28 13 13 6 56 21 - - - - - 7 3
Äàøáàëáàð 243 182 113 89 64 103 161 51 - - 4 8 2 2 12 18
Ìàòàä 122 123 60 59 41 76 64 38 5 5 2 2 - - 10 2
Ñýðãýëýí 103 101 38 37 52 51 38 36 - - 1 2 - - 12 12
Õàëõãîë 101 89 37 31 33 29 50 57 - 1 - - - 18 2
Õºëºíáóéð 150 149 52 54 81 74 9 12 - - - - - 60 63
Öàãààí-Îâîî 240 254 109 116 107 137 80 91 - - 7 7 1 1 45 18
×îéáàëñàí 155 152 53 55 63 55 53 62 5 5 2 1 4 4 28 25
×óëóóíõîðîîò 95 97 40 40 55 57 29 31 - - 4 4 - - 7 5
ДҮН 4258 4137 1847 1765 1824 1788 1925 1768 88 35 78 77 32 33 311 436
Ñóì, ä¿¿ðãèéí
íýð
Á¿ãä¿¿íýýñ:
ýìýãòýé
Y¿íýýñ: øàëòãààíààð
Òºðºëõèéí
Îëäìîë
ªâ÷íººð Îñîë ãýìòëýýð
6 7 81 2 3 4 5
Åðäèéí
ºâ÷èíÌت
Зам тээврийн
осол
Yéëäâýðèéí
îñîë
Àõóéí
îñîë
24
Гэрлэлт ба цуцлалт
Ихэнхи улс орнуудад гэрлэлтийн байдлыг 15 ба түүнээс дээш насны хүн амын
хувьд авч үздэг. Харин Монгол улсын “Гэрлэлтийн хууль”-нд гэр бүл болох насыг 18
гэж заасан байдаг учир гэрлэлтийн тусгай үзүүлэлтийг 18 ба түүнээс дээш насныхны
хувьд тооцсон болно.
Гэрлэлтийн ерөнхий коэффициент
ГЕК=
=
6.2
2016 оны байдлаар Дорнод аймгийн хэмжээнд нийт 476 хүн гэрлэсэн юм. Энэ
нь Дорнод аймгийн 1000 хүн тутамд 6 гэрлэлт ногдож байна.
Гэрлэлтийн тусгай коэффициент
ГТК=
=
9.3
2016 оны байдлаар Дорнод аймгийн 18 ба түүнээс дээш насны 1000 хүн тутамд
9 гэрлэлт ногдож байгаа юм.
Салалтын ерөнхий коэффициент
СЕК=
=
1.1
2016 оны байдлаар Дорнод аймгийн хэмжээнд нийт 87 салалт бүртгэгдсэн
бөгөөд энэ дорнод аймгийн 1000 хүн тутамд 1 салалт ногдож байна.
Шилжих хөдөлгөөн
Дорнод аймгийн хэмжээнд шилжин ирэгсэд буурч байхад шилжин явагсад
нэмэгдэж байна. 2015 оны жилийн эцсийн байдлаар Улаанбаатар хот, бусад аймгаас
887 хүн шилжин ирж, 1740 хүн шилжин явсан байна. Нийт шилжин явагчдыг насны
бүлгээр авч үзвэл 20-35 насныхан буюу залуу үеийнхэн 51.4 хувийг эзэлж байна.
Сүүлийн жилүүдэд иргэдийн төв суурин газар амьдрах хүсэл сонирхол ихээр
нэмэгдэж буй нь харагдаж байна. Иймээс аймаг орон нутгийн түвшинд бодлого
боловсруулагчид энэхүү шилжих хөдөлгөөнтэй холбоотой асуудлыг анхааралдаа
авах чухал асуудал болоод байна.
25
Шилжин ирэлтийн коэффициент
ШИК=
=
2016 оны байдлаар Дорнод аймагт шилжин ирсэн хүн ам 1000 хүн тутамд 40
ногдож байна.
Шилжин явалтын коэффициент
ШЯК=
=
2016 оны байдлаар Дорнод аймгийн хэмжээнд 1000 хүн ттмын 46-47 нь
шилжиж явсан байна.
Цэвэр шилжилтийн коэффициент
ЦШК=
=
Дорнод аймгийн хувьд 2016 онд цэвэр шилжилтийн коэффициент сөрөг гарсан
нь шилжин явалттай болох нь харагдаж байна.
4.1 Эрүүл мэндийн үзүүлэлт
Зураг 4.1.1. Нялхасын эндэгдэл, 2012-2016 он
/эх үүсвэр: эрүүл мэндийн газар, 2016 он/
2016 оны жилийн эцсийн байдлаар Дорнод аймгийн хэмжээнд нийт нялхасын
эндэгдэл 32 тохиолдол бүртгэгдсэн ба өмнөх 2015 оноос 12 тохиолдлоор өссөн
26
үзүүлэлттэй байна. Нялхасын эндэгдлийн 71.8 хувь нь нярайн эндэгдпэл буюу 0-1
насны хүүхдийн эндэгдэл байна.
Зураг 4.1.2. Хүн амын төрөлт, нас баралт, жилийн дундаж өсөлт,/1000 хүн амд
ногдох/
/эх үүсвэр: ОӨУБЕГ, 2016 он/
Тайлант онд 2066 хүүхэд шинээр мэндэлж, 546 хүн нас баржээ. Хүн амын нас
баралт 546 тохиолдол бүртгэгдсэн нь 1000 хүн ам тутамд 7.1 ногдож, өнгөрсөн оны
мөн үетэй харьцуулахад 11 тохиолдол буюу 2.5%-иар өссөн байна. 2016 оны жилийн
эцсийн байдлаар 2064 эх амаржсан ба нийт төрсөн хүүхдийн 2066 нь амьд төрөлт
байв.
27
Д¯ÃÍÝËÒ
Манай аймаг зүүн бүсийн аймгуудаас хүн ам, өрхийн тоогоороо тэргүүлдэг
билээ.
Ýäèéí çàñãèéí õºãæèë íü õ¿í àìûí òîî, íàñíû á¿òýö, ºñºëòèéí ò¿âøèíãýýñ
øóóä õàìààð÷ áàéäàã. Дорнод аймгийн 2016 оны жилийн эцсийн байдлаар тус аймагт
23.3 мянган өрхөд 77.7 мянган хүн амьдарч байгаагийн 56 хувь нь аймгийн төвд, 18.8
хувь нь сумын төвд, 25.2 хувь нь хөдөө амьдарч байна.
Аймгийн 2016 оны жилийн эцсийн хүн амын тоог 2015 онтой харьцуулвал 1296
хүнээр буюу 1.7 хувиар өссөн байна.
Хүн амын 63 хувь нь хөдөлмөрийн насныхан бөгөөд нийт хүн амын 7
хувь нь 15 хүртэл насны хүүхдүүд байгаа юм.
Сүүлийн 5 жилийн байдлаар хүн амын тоо тогтмол өсч байгаа бөгөөд 2014 онд
2013 оныхоос 178 аар буурсан байна. Хүн амын тоо өссөн нь 2016 онд нийт
төрөлтийн тоо 2066 нас баралт 546 байсан бөгөөд хүн амын цэвэр өсөлт 1520 байгаа
юм.
Өрхийн 2012 оноос хойш 2016 онд 6.5 хувиар өсч 23324 болсон байна.
Дорнод аймгийн хүн ам зүйн цонх ойролцоогоор 20-иод жилийн өмнө нээгдсэн
бөгөөд сүүлийн жилүүдэд нийт хүн амын тоонд хөдөлмөрийн насны хүн амын эзлэх
хувийн жин 63 байна. Хүн амын суваргаас үзэхэд 25-29 насны хүн амын тоо
харьцангуй өсч, хөдөлмөрийн насны хүн ам нэмэгдэж байна. Манай аймгийн хувьд
хүн амын нас хүйсийн суварга “залуу насны бүтэцтэй” байгаа юм.
Хүн ам зүйн ачаалал 2012 оноос эхлэн тогтмол өсч байгаа нь төрөлт ихэссэн
болон нөгөө талаас хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо өссөнтэй холбоотой байна.
Төрөх насны энэ онд 20-24 насны эмэгтэйчүүд хамгийн өндөр төрөлттэй байгаа
юм.
Шилжих хөдөлгөөний хувьд Улаанбаатар болон Ñ¿õáààòàð, Õýíòèé аймгуудаас
шилжин ирэлт болон шилжин явалт хамгийн их байна. Дорнод аймгийн хэмжээнд
шилжин ирэгсэд буурч байхад шилжин явагсад нэмэгдэж байна. 2016 оны жилийн
28
эцсийн байдлаар Улаанбаатар хот, бусад аймгаас 3088 хүн шилжин ирж, 3622 хүн
шилжин явсан байна. Нийт шилжин явагчдыг насны бүлгээр авч үзвэл 15-39
насныхан буюу залуу үеийнхэн 51.6 хувийг эзэлж байна.
Тухайлбал 20-34 насныхан тэр дундаа эрэгтэйчүүдийн шилжилт их байгаа нь
боловсрол эзэмших болон хөдөлмөр эрхлэх зорилготойг харуулж байна.
Äîðíîä àéìãèéí íèéò ºðõèéí тоо жил ирэх тутам өсч 2016 îíû æèëèéí ýöñèéí
áàéäëààð 23324 áîëñîí áàéíà. Өрхийн тоог сумдаар авч үзвэл Дашбалбар, Баян-
Уул, Цагаан-овоо, Хэрлэн сумын өрхийн тоо 900-аас дээш байна.
2016 оны жилийн эцсийн байдлаар 2064 эх амаржсан ба нийт төрсөн хүүхдийн
2066 нь амьд төрөлт байв. Нийт амьд төрөлт өнгөрсөн оны мөн үеэс 4.8 хувиар буюу
96 тохиолдлоор их байна.
Хүн амын дотор өвчлөл 34.8 мянган тохиолдол бүртгэгдэж, 10.0 мянган хүн
тутамд 4596.2 өвчлөл, халдварт өвчин 2578 тохиолдол бүртгэгдэж, 10.0 мянган хүн
тутамд 340.6 өвчлөл оногдож, өмнөх оны мөн үеэс халдварт өвчний гаралт 3.9
хувиар өсчээ.
Бүсийн оношлогоо эмчилгээний төв болон сумдын эмнэлгүүдэд амбулаториор
352.8 мянган хүнд үзлэг хийж, эмнэлэгт 19.5 мянган хүнийг хэвтүүлэн эмчилжээ.
Сүүлийн 5 жилд аймгийн хэмжээгээр өрх толгойлсон эхчүүдийн тоог авч үзвэл
2015 он хүртэл бууралттай байсан бол 2016 онд 2015 оноос 106 хүнээр буюу 3.7
хувиар, 2013 онд 2012 оноос 31 хүнээр буюу 0.9 хувиар тус тус өссөн байна. 2016
оны байдлаар өрх толгойлсон эмэгтэйчүүдийн 56.9 хувь нь 3 хүртэл өрхийн
гишүүдтэй, 38 хувь нь 3-5 гишүүдтэй, 5.1 хувь нь 5 ба түүнээс дээш гишүүдтэй байна.
Тус аймагт хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо 2015 он хүртэл өсөлттэй
байсан бол 2016 онд өмнөх оноос 121 хүнээр буурч 4137 болсон байна. Эдгээр
хүмүүсийг төрлөөр нь авч үзвэл 12.4 хувь нь харааны бэрхшээлтэй, 19.3 хувь нь
хөдөлгөөний, 2.9 хувь нь хавсарсан, 65.4 хувь нь бусад бэрхшээлтэй хүмүүс байна.
29
Öààøèä: Õîò òºâ ñóóðèí ãàçàðò øèëæèæ áóé õ¿í àìûí õºäºë㺺íèéã áàãàñãàæ,
õºäººãèéí ñóì, áàãóóäàä èðãýäèéã ñóóðüøóóëàõûí òóëä àæëûí áàéð íýìýãä¿¿ëýõ,
àæèëëàæ àìüäðàõ îð÷èí íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.
Ìàíàé àéìãèéí õóâüä õàëäâàðò ºâ÷ëºëººð íàñ áàðñàí õ¿ì¿¿ñèéí òîî ñ¿¿ëèéí
æèë¿¿äýä íýìýãäýæ áàéãààä àíõààðàí àæèëëàõ íü ç¿éòýé áàéíà.
ХАМРУУЛСАН ХУГАЦАА:
Үзүүлэлтийг 2012-2016 оноор авч өсөлт өөрчлөлтийг харьцуулсан.
АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ:
Хүн ам, өрхийн бүртгэлийн дэвтрийн мэдээллийн сан
2016 оны Дорнод аймгийн нийгэм эдийн засгийн танилцуулга
Жилийн эцсийн хүн амын мэдээнүүд
Хүн амын үзүүлэлтийг тооцох аргачлал, түүнийг ашиглах гарын авлага цуврал
ХАЯГ: Дорнод аймгийн ЗДТГ-ын II байр, 6 тоот өрөө
Утас: 70582879, 70584240
Цахим хаяг: [email protected]
Вэб сайт: http://dornod.nso.mn
Фэйсбуук хаяг: http://www.facebook.com/dstatistic
Статистик мэдээллийн нэгдсэн сайт: www.1212.mn
ТАНИЛЦУУЛГЫГ ХЯНАН, ТОХИОСОН:
СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТСИЙН ДАРГА Д.ЭНХБААТАР
ТАНИЛЦУУЛГЫГ НЭГТГЭН БОЛОВСРУУЛСАН:
СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТСИЙН МЭРГЭЖИЛТЭН Г.ОНОНЧИМЭГ