wstep4.qxd 2006-04-13 08:34 page 2 drrooddzzyy

naszym kraju, jak wiadomo, jeszcze przed wstąpieniem do Unii Euro-pejskiej, bardzo skutecznie zlikwidowano rokujący spore nadzieje prze-mysł półprzewodników i znacznie ograniczono prace badawczo-roz-wojowe w tej dziedzinie. Zdaniem ekonomistów liberalnych wolny rynekmiał tę sytuację uregulować. Wkrótce się jednak okazało, że „cudowna

ręka rynku” jest, być może, skuteczna w branży guzików i garnków emaliowanych, ale wpółprzewodnikach bez świadomej polityki Państwa – ani rusz. A tymczasem wiadomo już, że rozwój przemysłu półprzewodników jest jednym z filarówprzyjętej niedawno w Lizbonie strategii działania Unii Europejskiej, prowadzącej do zwięk-szenia konkurencyjności Europy w stosunku do USA i tzw. azjatyckich tygrysów. Pierwszyraport o sytuacji w tej dziedzinie przygotowało Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Pół-przewodników (ESIA – European Semiconductor Industry Association). Dokument prze-dyskutowano na spotkaniu z udziałem komisarza UE ds. przemysłu i przedsiębiorczości Gün-tera Verheugena. Uznano, że przemysł półprzewodników odgrywa szczególną rolę głów-nego stymulatora rozwoju w społeczeństwie informacyjnym. Stwierdzono, że europejski prze-mysł półprzewodników pomyślnie się rozwinął w ostatnim okresie. Świadczy o tym m.in.fakt, że trzy spośród największych dziesięciu światowych firm w tej branży ma główne sie-dziby w Europie, a kilka innych ma tu swe największe zakłady produkcyjne i centra badaw-cze. Warto podkreślić, że przemysł półprzewodników jest w ścisłej czołówce innowacyjności,reinwestując 20% zysków w badania i rozwój.

Europejski przemysł półprzewodników, dający 86 000 miejsc pracy, staje jednak przedbardzo trudnymi wyzwaniami. Europa utrzymuje wprawdzie 20% światowego rynkupodzespołów elektronicznych, ale ciągle jest ich importerem (netto). Zmniejsza się znaczeniestarego kontynentu jako producenta półprzewodników i są obawy, że regres może też nastą-pić w pracach badawczo-rozwojowych.

Na wspomnianym spotkaniu podkreślano, że tylko wspólne inicjatywy i inwestycjedużych firm europejskich, z poparciem rządów krajów członkowskich, mogą poprawić kon-kurencyjność krajów Unii Europejskiej. Raport stowarzyszenia ESIA zawiera 10 konkretnychpropozycji dla rządów i firm, dotyczących m.in. pewnych ułatwień podatkowych, odwró-cenia kierunku "drenażu mózgów", promowania silnej współpracy partnerskiej firm. Pełnyraport jest dostępny na stronach internetowych: http://www.eeca.org/eisa.htm.

Można mieć nadzieję, że ten korzystny dla elektroniki trend w Unii Europejskiej będzieteż miał pozytywny wpływ na sytuację przemysłu półprzewodników w kraju. Atutem Pol-ski jest przede wszystkim kadra zdolnych i dobrze wyszkolonych fachowców. Życzę pożytecznej lektury tego wydania naszego miesięcznika, w którym zamieszczamy wieleinteresujących materiałów.

Redaktor Naczelny

Artykułów nie zamówionych nie zwracamy. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji nadesłanych artykułów.

Opisy urządzeń i układów elektronicznych oraz ichusprawnień zamieszczone w "Radioelektroniku Audio-HiFi-Video" mogą być wykorzystywane

wyłącznie do własnych potrzeb. Wykorzystywanie ichdo innych celów, zwłaszcza do działalności

zarobkowej, wymaga zgody autora opisu. Przedruk całości lub fragmentów publikacji zamieszczanych

w "Radioelektroniku Audio-HiFi-Video" jest dozwolony po uzyskaniu zgody Redakcji.

ZZaa ttrreeśśćć ooggłłoosszzeeńń RReeddaakkccjjaa nniiee ppoonnoossii ooddppoowwiieeddzziiaallnnoośśccii..

PPrreennuummeerraattęę pprroowwaaddzzii ii uuddzziieellaa iinnffoorrmmaaccjjiiZZaakkłłaadd KKoollppoorrttaażżuu WWyyddaawwnniiccttwwaa SSIIGGMMAA NNOOTT SSpp.. zz oo..oo..

0000--995500 WWaarrsszzaawwaa,, RRaattuusszzoowwaa 1111,, sskkrr.. ppoocczztt.. 11000044 tteell.. ((002222)) 884400--3300--8866,, tteell..//ffaaxx ((002222)) 884400--3355--8899

SSttaallii wwssppóółłpprraaccoowwnniiccyy::Eugenia Grudzińska,Mariusz Janikowski,

dr inż. Krzysztof Jellonek,dr inż. Janusz Samuła

LLaabboorraattoorriiuumm::mgr inż. Cezary Rudnicki

DDzziiaałł rreekkllaammyy: Ewa Wiśniewska: [email protected]

PPrroojjeekktt ggrraaffiicczznnyy: Jacek Ostaszewski DDTTPP

Beata Wł[email protected]

mgr inż. Krzysztof Węgrzycki

DDrruukk: :

Drukarnia Wydawnictwa SIGMA-NOT

Cena 9,50 zł (w tym 0% VAT)

© Copyright by Radioelektronik Sp. z o.o., Warszawa, 2006 r.

ADRES REDAKCJI i WYDAWCYRADIOELEKTRONIK Sp. z o.o.

ul. Ratuszowa 11, 03-450 Warszawa Adres do korespondencji

ul. Borowskiego 2, 03-475 Warszawatel. (0 22) 619 16 61, 677 30 20, 677 30 21

0-601 62 18 24 fax: (0 22) 677 30 22

http://www.radioelektronik.ple-mail: [email protected]

ZZEESSPPÓÓŁŁ RREEDDAAKKCCYYJJNNYY::rreedd.. nnaacczz.. –– dr inż. Michał Nadachowski

[email protected] rreedd.. nnaacczz.. – mgr inż. Jerzy Justat

[email protected] inż. Cezary Rudnicki

[email protected].. rreedd.. – mgr inż. Maria Tronina,

[email protected]

rreeddaakkttoorrzzyy ddzziiaałłóóww::mgr inż. Maciej Feszczuk,

mgr inż. Leszek Halicki, inż. Janusz Justat,

mgr inż. Leon Kossobudzki, inż. Maria Łopuszniak,

mgr inż. Krystyna Prószyńska

DDRROODDZZYY CCZZYYTTEELLNNIICCYYDDRROODDZZYY CCZZYYTTEELLNNIICCYY

WW

Współwłaściciele tytułu:Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT

i Stowarzyszenie Elektryków Polskich

PRZEGLĄD LUKSOMIERZYTERMOHIGROMETRYLAMPY LEDMIKSER AUDIODETEKTOR WIBRACJIOSCYLATORY KRZEMOWENOWOŚCI KONSTRUKCYJNE W APARATACH

FOTOGRAFICZNYCHODTWARZACZE MP3 KAMERA WIDEO Z DVD PANASONIC VDR-D150ODTWARZACZ MULTIMEDIALNY MPIXX VP6200/30GBUNIWERSALNA NAGRYWARKA DVD LG DR198 H

W NASTĘPNYCH NUMERACH

WSTEP4.qxd 2006-04-13 08:34 Page 2

Z KRAJU i ZE ŚWIATA

Sowar zmienia technologię na bezołowiową 33 Międzynarodowe Targi Automatica 33Automaticon 2006 1111

NA RYNKU ELEKTRONIKI

Nowe oscyloskopy GDS-2000 firmy GW INSTEK ... 44Oscyloskopy DS 1000 firmy Rigol .......................... 44

ELEKTRONIKA W RÓŻNYCH

ZASTOSOWANIACH

Modemy PLC HL-100E ........................................ 66

PORADNIK ELEKTRONIKA

Warsztat elektronika. Wkrętaki (2) ......................... 88Baterie pastylkowe ........................................................ 1100Zastosowania przekaźnikówpółprzewodnikowych ......................................... 1122

SIĘGAMY DO PODSTAW

Ogniwa fotoelektryczne ..................................... 1133

MIERNICTWO

Multimetry laboratoryjne (2) ................................. 1155Multimetry profesjonalne Escort-98 i 99 ................. 1188

ELEKTROAKUSTYKA

Wybrane metody syntezy sygnałówmuzycznych (1) ................................................... 2200

Z PRAKTYKI

Układ do sterowania napełnieniem zbiornika ...... 2222Kostka elektroniczna ............................................... 2233

RÓŻNE

Problemy ze zużytymi tworzywami sztucznymi ..... 2244PPrrzzeegglląądd wwyyddaawwnniiccttww ....................................... 1199

AKTUALNOŚCI

10 lat firmy Samsung w Polsce 2266 Bliżej „cyfrowej”rozrywki 2266 Projektory Canon XEED 2266

OCENY UŻYTKOWNIKÓW

Mikrowieża z odtwarzaczem DVD - PhilipsMCD 708 ............................................................. 2277

NA RYNKU AV

Time machine – telewizor plazmowy LG 42PC1RRz HDD .................................................................. 2288Telewizja HDTV startuje (1) ................................. 2299

POZNAJEMY SPRZĘT

Projektory profesjonalne Panasonic ................... 3322Głośnik MRS z płaską membraną ........................ 3333Kamery internetowe IP (2) ................................. 3344

NNaa ookkłłaaddccee:: RReekkllaammaa ffiirrmmyy PPaannaassoonniicc

Firma Infinity opracowałagłośnik MRS z płaską membraną do budowyzestawów głośnikowych o niewielkich rozmiarach.

Mikrowieża z odtwarzaczemDVD firmy Pilips to propozycja zestawu kina domowego do małych pomieszczeń.

2200 ................................................................................................

2299 ......................................................................................................

................................................................................................................ 2277

maj 2006

W Europie do połowy br. ma byćuruchomionych 20, a do końca2010 r. 100 programów HDTV.

Internet oraz płyty Blu-ray i HD-DVD przyczynią się także

do szybkiego rozwoju standardu HDTV.

.......................................................................................................... 3333

................................................... 1133

1100 ......................................................

Przedstawiamy przeglądpowszechnie stosowanych

baterii pastylkowych, zwanych też guzikowymi.

Energia słoneczna jest corazszerzej wykorzystywana.Przypominamy zasadę działania ogniw fotoelek-trycznych oraz opisujemyciągle udoskonalane ogniwa kolejnych generacji.

Muzyka elektroniczna znalazłajuż trwałe miejsce w świecie

muzyki. Omawiamy ważniejszemetody syntezy sygnałów

muzycznych.

SPIS5.qxd 2006-04-18 12:19 Page 1

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 5/2006

Międzynarodowe Targi Automatyki Przemy-słowej i Robotyki AUTOMATICA 2006, jedne znajwiększych na świecie targów przemysło-wych, będą gościć w okresie 16 ¸19 maja 2006około 700 wystawców z kilkunastu krajów i ok.23 tys. odwiedzających. Są pierwszymi targa-mi gdzie prezentowane będą jednocześnie naj-nowsze osiągnięcia ze wszystkich dziedzin auto-matyki i robotyki. Hale targowe zostaną podzie-lone na prezentowane przez wystawców seg-menty tematyczne: aparatura pomiarowa,badania i rozwój, oprogramowanie, przemy-słowa obróbka obrazu, robotyka, silniki i napę-dy oraz systemy kontroli i bezpieczeństwa,pozycjonujące, transportu wewnętrznego, wizyj-ne, a także usługi i ich dostawcy. Imprezaodbędzie się na terenie Centrum Targowego wMonachium, które jest jednym z najnowocze-śniejszych obiektów targowych na świecie.Pierwsza edycja tych targów zgromadziła 575wystawców z dwudziestu krajów, spotkała siez bardzo przychylną oceną branży, co potwier-dza wysoki odsetek ocen dobrych i bardzodobrych (95%) wystawionych przez ankieto-wanych odwiedzających. (cr)

Zbliża się termin wejścia w życie zakazu wpro-wadzania do obrotu urządzeń elektronicznychzawierających ołów. Wynika on z dyrektywy unij-nej nr 2002/95/WE. Wiele firm z branży elektro-nicznej od dłuższego czasu czyni intensywne przy-gotowania do zmiany technologii lutowania nabezołowiową. Do takich firm należy wrocławskafirma SOWAR Sp. z o.o. specjalizująca się w kon-traktowej produkcji elektronicznej. Działalność tawymaga stosowania najnowocześniejszychmaszyn i technologii. Zarząd firmy podjął decyzjęo zakupie nowej linii technologicznej lutowaniabezołowiowego. W skład linii weszły: fala do luto-wania w osłonie azotu i piec do lutowania rozpły-wowego. Do prawidłowej instalacji linii i ciągutechnologicznego konieczne było wybudowanie

SOWAR ZMIENIA TECHNOLOGIĘNA BEZOŁOWIOWĄ

nowej hali produkcyjnej o powierzchni 750 m2.

Wartość całej inwestycji przekracza 2,5 mln zł.SOWAR uzyskał wsparcie na realizację tej inwe-stycji z funduszy unijnych z programu 2.3 „Wzrostkonkurencyjności przedsiębiorstw”. Inwestycjazostała zakończona w marcu bieżącego roku. Ter-min uzyskania pełnej zdolności produkcyjnej i cał-kowite przejście na technologię bezołowiowąokreślono na maj 2006 r. (f)

ZKRAJU4.qxd 2006-04-18 11:52

wyzwalania z opóźnieniem (posttrigger)– do 1000 działek.We wszystkich oscyloskopach tej seriimożna wykonywać pomiary napięcia: war-tości międzyszczytowej, średniej, maksy-malnej lub minimalnej oraz amplitudy prze-biegu. Jest też pomiar częstotliwości, okre-su, czasów narastania i opadania, szeroko-ści impulsu dodatniego lub ujemnego iwspółczynnika wypełnienia, a także osiemróżnych możliwości pomiarów opóźnienia.Korzystając ze znaczników można mierzyćróżnicę napięć i czasu między nimi.Oscyloskopy mają funkcje dodawania i

Znany producent aparatury pomiarowej,firma Good Will Instruments (GW INSTEK)oferuje nową rodzinę oscyloskopów GDS-2000 obejmującą sześć przyrządów 2- lub4-kanałowych o paśmie 60, 100 lub 200MHz. Najważniejsze parametry oscylo-skopów GDS-2000 zestawiono w tablicy.Przyrządy mają wiele możliwości wyzwa-lania – przebiegiem jednego z kanałówlub zewnętrznie. Możliwe jest m.in.wyzwalanie zboczem, szerokością impul-su, sygnałem TV, opóźnieniem zdarze-nia. Jest funkcja przedwyzwalania (pre-trigger) – maksymalnie 20 działek oraz


r

NA RYNKU ELEKTRONIKI

4

NOWE OSCYLOSKOPY GDS-2000 FIRMY GW INSTEK

MMooddeellPPaarraammeettrr GGDDSS--22006622//22006644 GGDDSS--22110022//22110044 GGDDSS--22220022//22220044

Liczba kanałów 2/4 2/4 2/4Pasmo (-3 dB) 0 ÷ 60 MHz 0 ÷ 100 MHz 0 ÷ 200 MHzCzas narastania sygnału ok. 5,8 ns ok. 3,3 ns ok. 1,75 nsCzułość (odchylanie pionowe) 2 mV/dz. ÷ 5 V/dz. (w krokach 1-2-5)Rozdzielczość (w pionie) 8 bitówDokładność ± (3% odczytu + 0,05 dz. × czułość V/dz.)Impedancja wejściowa 1 MW ± 2 %, ok. 16 pFMaksymalna częstotliwość próbkowania w czasie 1 gigapróbka/srzeczywistym Maksymalna ekwiwalentna częstotliwość próbkowania

25 gigapróbek/s

Długość zapisu (rekordu) akwizycji

25 kilopunktów

Podstawa czasu 1 ns/dz. ÷ 10 s/dz. (w krokach 1-2-5)W trybie przewijania: 250 ms/dz. ÷ 10 s/dz.

odejmowania przebiegów oraz FFT. Funk-cja selekcji, tzw. GO/NO GO, określa, czyurządzenia lub podzespoły badane oscy-loskopem mieszczą się w uprzednio zde-finiowanych granicach parametrów. Woscyloskopach GDS-2000 jest możliwośćzapamiętania 20 zestawów ustawieńwarunków pomiaru oraz 20 zestawówzmierzonych przebiegów. Przyrządy mają 5,6-calowy ekran cie-kłokrystaliczny TFT o rozdzielczości 320× 234 punkty. Są wyposażone w interfej-sy RS-232, USB oraz GPIB (opcja).Wszystkie oscyloskopy serii GDS-2000mają wymiary 254 × 142 × 310 mm (głęb.× wys. × szer.) i masę ok. 4,3 kg.Wyłącznym polskim dystrybutorem apa-ratury GW Instek jest firma NDN, tel./faks(022) 641 15 47, e-mail: [email protected],http://www.ndn.com.pl (r)

Firma Rigol Technologies wprowadza narynek oscyloskopy nowej rodziny DS1000, wktórej skład wchodzą 2-kanałowe przyrządyDS1102C (pasmo 100 MHz), DS1062C (60MHz), DS1042C (40 MHz), DS1022C (25MHz). Oscyloskopy są też dostępne w wer-sjach oznaczonych literą D, o takich samychpasmach jak w wersjach C, lecz z dodatko-wym 16-wejściowym analizatorem stanówlogicznych. Wszystkie oscyloskopy DS1000charakteryzują się maksymalną częstotliwo-ścią próbkowania w czasie rzeczywistymrówną 400 megapróbek/s, a ekwiwalentną –25 gigapróbek/s. Zakresy podstawy czasu sąrówne: 5 ns÷50 s (modele DS1102C, D,DS1062C, D), 10 ns÷50 s (modeleDS1042C,D) oraz 20 ns÷50 s (modele

DS1022C,D), a z przewijaniem – od 500ms/dz. do 50 s/dz. Funkcja ultrazoom dajemożliwość obserwacji szczegółów przebie-gu w dużym powiększeniu. Czułość (w pio-nie) mieści się w zakresie od 2 mV/dz. do 5V/dz, rozdzielczość 8-bitowa.Przyrządy mają pamięć przebiegu o dłu-gości 1 megapunktów w każdym kana-le, a w wersji D – dodatkowo 512 kilo-punktów (analizator stanów logicznych).Przebiegi mogą być wyzwalane wew-nętrznie lub zewnętrznie – zboczem, im-pulsem, nachyleniem, sygnałem wideolub z sieci energetycznej, a dla analizatorastanów logicznych – także ich wzorcem

(foto) lub czasem trwania. W pamięciwewnętrznej rejestruje się do 10 prze-biegów i 10 ustawień warunków pomia-ru. W rejestratorze przebiegów możnazapisywać i odtwarzać do 1000 obrazówprzebiegów. Funkcje matematyczneoscyloskopów DS1000 to: dodawanie,odejmowanie i mnożenie przebiegóworaz analiza FFT. Oscyloskopy mają wbu-dowany filtr cyfrowy dolno-, górno- ipasmowo-przepustowy lub pasmowo-zaporowy. Parametry filtru mogą byćustawiane przez użytkownika. Funkcjaselekcji (pass/fail) umożliwia stwierdzenie,czy zmierzony przebieg spełnia ustalonekryteria. Sygnał wyjściowy tej funkcji jestdostępny na specjalnym, optoelektro-nicznie izolowanym wyjściu. Oscyloskopy rodziny DS1000 wyposażo-no w interfejsy RS-232 i USB oraz w 5,7-calowy, kolorowy, ciekłokrystaliczny,wyświetlacz TFT, 320 × 234 punktów.Wymiary przyrządów: 303 × 154 × 133mm, masa 2,3 kg.Dystrybutorem oscyloskopów w Polscejest firma NDN, tel./faks (0 22)641 15 47,644 42 50 http://www.ndn.com.pl,e-mail: [email protected] (r)PPrrzzyykkłłaadd wwyyzzwwaallaanniiaa wwzzoorrcceemm ssttaannóóww llooggiicczznnyycchh

OSCYLOSKOPY DS1000 FIRMY RIGOL

narynku.qxd 2006-04-13 12:47


r

ELEKTRONIKA W RÓŻNYCH ZASTOSOWANIACH

MODEMY PLC HL-100E

Transmisja sygnałów przewodamisieci energetycznej jest nowąmożliwością przesyłania danychmiędzy komputerami. Do zreali-

zowania łącza między dwoma komputeramiwystarczy zestaw dwóch modemów PLC(Power Line Communication) dołączonychdo gniazd sieci energetycznej.Zastosowanie dwóch lub więcej modemówPLC HL-100E to najszybszy sposób realizacjidomowej sieci komputerowej, bez wierceniaotworów w ścianach, prowadzenia przewo-dów łączących komputery. Do przesyłaniadanych są wykorzystywane przewody siecienergetycznej 230 V i gniazda elektryczne,które znajdują się w każdym pokoju.

SSttaannddaarrdd HHoommeePPlluugg 11..00Komunikacja PLC za pośrednictwem prze-wodów sieci 230 V polega na modulowa-niu nośnego przebiegu sinusoidalnegosygnałem z kodowanymi danymi zgodnie zestandardem HomePlug1.0. Według specy-fikacji HomePlug 1.0 jest możliwe przesyła-nie danych z przepływnością do 14 Mbit/s (wpraktyce ok. 4,5 Mbit/s). Teoretycznie w jed-nym segmencie sieci energetycznej mogąbyć podłączone 253 urządzenia, jednak wpraktyce jednocześnie pracować może mak-symalnie 10 urządzeń.Standard HomePlug1.0 obejmuje systemQoS (Quality of Service) określający wyma-gania jakości obsługi/przekazu dotyczącetransmisji danych realizowane przez danąsieć komputerową i szyfrowanie 56-bitowedanych DES (Data Encryption Standard).

MMooddeemm PPLLCC HHLL--110000EEFirma TELKOM-TELMOR oferuje modemPLC HL-100E do transmisji sieciowej sygna-łów: telefonii VoIP, gier, Internetu, kamer IP.W zestawie są dwa modemy, kable typuEthernet zakończone wtykiem RJ-45 orazinstalacyjna płyta CD z instrukcją obsługi iprogramem Power Pocket Configuration.Modemy mają obudowy w kształcie zasila-czy sieciowych z gniazdem RJ-45 (rys.1).Każde urządzenie ma swój adres MAC np.00:30:0A:21:F8:BD do identyfikacji w siecii hasło kodowe (Device Password) np. ZHZ7-GZEU-L4R8-WTQZ. Instalacja jest bardzo prosta. Za pomocą prze-wodu ethernetowego łączy się modem zwejściem RJ-45 karty sieciowej komputera idołącza do gniazda sieci 230 V. Tak samopostępuje się z drugim modemem. Trzy diodysygnalizacyjne umożliwiają analizowaniestanu pracy modemu. W momencie dopro-wadzenia zasilania zapala się dioda PWRsygnalizująca dołączenie modemu do sieci230 V, a po dołączeniu do gniazda 230 V dru-

giego modemu zaczyna świecić dioda PL-LINK sygnalizująca, że między dwoma urzą-dzeniami jest możliwe przesyłanie danych.Trzecia dioda ETH-Link/ACT świeci w momen-cie przesyłania danych miedzy komputerami.Modemy mają fabrycznie ustawione to samohasło (ten sam klucz szyfrujący), co umożliwiatransmisję danych między urządzeniami.Po instalacji programu PowerPacket Confi-guration Utility (rys. 2) można sprawdzićsieć. W zakładce Device pojawia się adresMAC modemu połączonego z komputeremprzewodem ethernetowym. W zakładceNetwork odczytać można adresy mode-mów pracujących w sieci i przepływnośćdanych (Mbit/s). Po uruchomieniu przyci-sku Connect ukazuje się wykres pokazującyjakość transmisji. Jakość transmisji zależećbędzie od liczby modemów tworzących sieći odległości między komputerami. Wykreszielony określa najlepsze połączenie (Excel-lent). Kolor żółty wykresu oznacza popraw-ne połączenie (Fair performance), a czer-wony brak połączenia.Zakładka Secuirty umożliwia zmianę koduszyfrującego. W modemach wykorzystanoszyfrowanie DES, co oznacza że mogąkomunikować się ze sobą tylko te kompu-tery, których modemy mają ustawiony takisam klucz szyfrujący. Prawdopodobieństwopodsłuchu sieci jest stosunkowo małe,ponieważ dane przesyłane przez sieć ener-getyczną są tłumione przez liczniki czy trans-formatory. Jeśli jednak zaistniałaby sytu-acja, w której trzeba lepiej się zabezpieczyćprzed włamaniem lub uruchomić dwie nie-zależne sieci LAN w obrębie jednej siecielektrycznej, można zmienić domyślne hasło. Na rysunkach 3 i 4 pokazano najczęściejstosowane konfiguracje sieci tworzonychprzy pomocy modemów PLC HL-100E.Sprawdzono współpracę z modememADSL i switchem doprowadzającym sygnałinternetowy do komputerów. Wyjście mode-

6

DDAANNEE TTEECCHHNNIICCZZNNEEStandard –14 Mbit/s HomePlug 1.0, 10Base-T Ether-net, IEEE 802.3, 10 Mbit/s Auto MDI/MDIxSupport Przepływność do 14 Mbit/sModulacja – OFDM, DQPSK, DBPSK, ROBO CarrierModulation Support z automatycznym doboremkanału i FEC (Forward Error Correction)Pasmo 4,3¸ 20,9 MHz Szyfrowanie 56 bitów DES Zasięg – 300 m (ograniczony infrastrukturą siecienergetycznej np. licznikiem zużycia energii)Gniazdo Ethernet RJ-45 Pobór mocy 5,8 WZasilanie 230 VWymiary (szer.xwys.xgłęb.) 66x92x45 mmMasa 180 g

Rys.1. Modem

PLC HL-100E

Rys. 2. Ikona programu PowerPacket i widok okna zakładkiDevice

Rys. 4. Komputery wykorzystujące dostęp do

Internetu przez modem

Rys. 3. Komputer z dostępem do Internetu

przez modem

Domowa sieć

230 V

Domowa sieć

230 V

mu ADSL dołączono przewodem etherne-towym do modemu PLC HL-100E, któryumieszczono w gnieździe 230 V. Drugimodem dołączono do komputera znajdu-jącego się w drugim pokoju. Poziom sygna-łu transmisji był bardzo dobry (Excellent). Dostępność sygnału internetowego w każ-dym gnieździe elektrycznym, to duża wygodaprzy współpracy z przenośnym komputerem.W drugiej konfiguracji sprawdzono trans-misję danych bez modemu internetowego.Transmisja danych przebiegała także bezzakłóceń.Cena detaliczna pary modemów PLC HL-100E – 220 zł. �

JJeerrzzyy JJuussttaatt

Modem ADSL/Cable

Modem ADSL/Cable

modemy.qxd 2006-04-13 12:20 Page 6

tarczy umożliwiającą szybkie obracanie. Mogą być produkowane w wersjachz wymiennymi grotami, które są gwinto-wane lub mają specjalny trzpień umożli-wiający szybką wymianę końcówek.

Stroiki

Do strojenia obwodów rezonansowychz cewkami stosuje się wkrętaki wykonanez materiałów niemagnetycznych, przeważ-nie z grotami ceramicznymi lub w całościwykonane z tworzywa. Wydłużone ostrzeumożliwia prace regulacyjne bez potrzebyzdejmowania obudowy urządzenia oraz wmiejscach trudno dostępnych.

Wkrętaki do prac pod napięciem

Do prac pod napięciem do 1000 V prąduzmiennego i 1500 V prądu stałego stosu-je się wkrętaki z trzpieniami zabezpieczo-nymi izolacją, spełniające normy VDE0680 cz.201, IEC-900, DIN EN 60900.Odsłonięty jest jedynie fragment 15–18mm samego grota.Narzędzia w procesie produkcyjnym sątestowane. Przeprowadzone są testy: elek-tryczny, penetracji, przylegania materiałuizolacyjnego do rękojeści, odporności nawysoką temperaturę, udarowy. Każdy zwkrętaków jest oznakowany wartościądopuszczalnego napięcia i datą produkcji.Najbardziej znane serie wkrętaków do pracpod napięciem to: CKI – Senso plus VDE,Triton VDE, Facom – VE 1000V, Unior –VDE Bi, Wiha – SoftFinich electric, Classicelectric, Wera – 100 VDE, Krafkant 600. W pracach elektryka są przydatne wkrętakize wskaźnikami napięcia 230-250 V.

Wkrętaki antystatyczne ESD

Do prac montażowych z układami CMOSi wielu innymi jest konieczne stosowanie


r


WARSZTAT ELEKTRONIKA WKRĘTAKI (2)

Wkrętaki dynamometryczne

W wielu precyzyjnych pracach montażo-wych należy uważać, aby nie zerwać gwin-tu np. obudowy telefonów komórkowych.W tym celu stosuje się wkrętaki dokręca-jące wkręty ze stałym momentem. Pro-dukowane są wkrętaki mikrodynamome-tryczne z regulacją momentu np. na zakre-sy 10¸80, 40¸200, 50¸450 cNm z dokład-nością +/–6%. Wartość ustawionegomomentu odczytuje się na skali. Znacznie większy moment np. (0,5¸15Nm) wytwarza wkrętak BE-6990-AH firmyBahco. W jego górnej części znajduje sięgniazdo do nastawiania momentu i zamo-cowania klucza typu T zmniejszającegosiłę do osiągnięcia wymaganego momen-tów. Do dużych momentów służą wkrętakiz ergonomiczną rączką typu pistolet lubzwykłą (rys 7).

Wkrętaki precyzyjne

W pracach elektronika np. do mocowaniapłytek drukowanych lub regulacjach, sąstosowane wkrętaki precyzyjne. Ukształ-towanie ich rękojeści uwzględnia specyfikętrzymania narzędzia na różne sposoby(rys. 8). Przeważnie wkrętaki mają obro-tową główkę o różnych kształtach (kuli),

narzędzi elektrostatycznych, w tym takżewkrętaków. Potencjał gromadzących sięładunków może wynosić kilka tysięcywolt, a ich wyładowanie może uszkodzićukład scalony. Wkrętaki są pokrywanemateriałem odprowadzającym ładunkielektrostatyczne do masy.

Wkrętaki z wymiennymi trzonami lub grotami

Wkrętaki z wymiennymi dwustronnymitrzonami o różnych kształtach grotów sątanim i dobrym rozwiązaniem w wieluzastosowaniach. Firma Wera oferuje ergo-nomiczne rękojeści Kraftform, w którychmożna osadzać sześciokątne trzony zdwoma grotami. Pasuje do nich takżeprzedłużacz z uchwytem szybkomocują-cym, w którym osadza się groty lub zabie-rak z nasadką wkrętakową. Firma Wiha oferuje dwa systemy wkręta-ków z wymiennymi trzonami system 6 i 4.Trzony w wersjach z grotami różnymi lubtego samego rodzaju są produkowane zestali chromowo-wanadowo-molibdeno-wej o przekroju sześciokątnym, a groty sąchromowane (ChromTop). Rękojeści mająróżne konstrukcje. Rękojeść Soft Finishtelescopic jest pokryta dwuskładnikowymmateriałem i jako jedyna ma zacisk kulo-wy (Clip Stop) gwarantujący pewne osa-dzenie i szybką wymianę trzonów i usta-wianie ich różnej długości. Rękojeść

8

RRyyss.. 77.. WWkkrręęttaakkii:: mmiikkrrooddyynnaammoommeettrryycczznnyy ffiirrmmyyLLiinnddssttrroomm ((aa)) ii ddyynnaammoommeettrryycczznnee ffiirrmm BBaahhccoo ((bb))WWeerraa ((cc)) ii WWiihhaa ((dd))

a) c)

d)

b)

RRyyss.. 88 SSppoossoobbyy ttrrzzyymmaanniiaa wwkkrręęttaakkaa pprreeccyyzzyyjjnneeggoo

Warsztatwkret.qxd 2006-04-13 17:03 Page 8

Magnetic ma wbudowany magnetyzer domagnesowania stalowych grotów, a wrękojeści Topra jest możliwa zmiana kie-runku obrotów (grzechotka) i mocowa-nie bitów 1/4 (grotów specjalnych). W sys-temie 4 są dwie rękojeści Precision –w wersji telescopic ESD i zwykła z obro-towym kołpakiem oraz strefą szybkiegoobrotu. W zależności od potrzeb są sprze-


Wera może mieć kształt litery T lub kształtpistoletu. Specjalny suwak umożliwia zamia-nę kierunku obrotu. Wkrętak firmy Engine-er oprócz grzechotki ma giętki wałek ,nakońcu którego jest mocowany grot. Zakoń-

RRyyss.. 99.. WWkkrręęttaakkii zz ddwwuussttrroonnnnyymmii ttrrzzppiieenniiaammii SSeerriiaaVVaarriioo ffiirrmmyy WWeerraa ((aa)),, SSyysstteemm 44 ii 66 ffiirrmmyy WWiihhaa ((bb))

System 4

System 6

RRyyss..1100.. WWkkrręęttaakkii zz mmaaggaazzyynnkkiieemmggrroottóóww ww rręękkoojjeeśśccii wwkkrręęttaakkaa ffiirrmm::CC..KK.. CCKK--44882299BB ((aa)) ii WWeerraa SSyysstteemmVVaarriioo ((bb))

a)

b)

RRyyss..1111.. WWkkrręęttaakkii zz ggrrzzeecchhoottkkąą:: FFUUTT..DDRR--0088 ffiirrmmyyEEnnggiinneeeerr ((aa)),, oorraazz 9966 VVaarriioo TT ,, HHaannddyy RRaattcchheettffiirrmmyy WWeerraa ((bb))

a)

b)dawane w metalowej kasecie lub zwija-nych saszetkach.Ciekawe rozwiązanie konstrukcyjne mająwkrętaki z rękojeścią, w której są prze-chowywane groty np. z Serii Vario firmyWera. Przekręcając zielony pierścień wgórnej części rękojeści uzyskuje się dostępdo wybranego grota. Podobne rozwiąza-nie stosuje firma C.K. Wkrętak CK-4829Bma dodatkowo grzechotkę i magnetycznyuchwyt (rys.10). Dużą wygodą przy wkręcaniu jest grze-chotka montowana w rękojeściach narzę-dzi. Dzięki niej jest możliwe szybkie dokrę-canie lub wykręcanie wkrętów w prawolub w lewo. Rękojeść z grzechotką firmy

czenie wałka umożliwia stosowanie wewkrętarkach elektrycznych (rys.11).W tablicy zamieszczono zestawienie naj-bardziej popularnych serii wkrętaków ofe-rowanych na polskim rynku. �


wwwwww..wwwwww..mmmmeeeeaannddeerr..ppllaannddeerr..ppll

Autoryzowany dystrybutor firm:Autoryzowany dystrybutor firm:

®

tel./fax (0 22) 658 42 31, tel. 659 70 53

a)

b)

Warsztatwkret.qxd 2006-04-13 08:44 Page 9

Elektrodą dodatniąjest dwutlenek man-ganu, elektrolitemsole litu rozpusz-czone w substan-cjach organicznych,elektrodą ujemnąmetaliczny lit. Parametry: napięcienominalne 3,0 V,gęstość energii

400¸600 mWh/cm3, zakres temperaturypracy –20¸+55°C. Podczas rozładowy-wania napięcie zmniejsza się do ok. 2,7 V.Zaletami tego rodzaju baterii są: dużagęstość energii, wysokie napięcie nomi-nalne i bardzo długi okres magazynowa-nia, nawet 8¸10 lat.

BBaatteerriiee aallkkaalliicczznneeTe baterie są stopniowo wypierane z rynkuprzez baterie litowe i srebrowe o lepszychparametrach technicznych.Elektrodą dodatnią jest dwutlenek man-ganu, elektrodą ujemną proszek cynko-wy, a elektrolitem wodorotlenek potasu.


r


BATERIE PASTYLKOWE Baterie pastylkowe,zwane także guzikowy-mi, znajdują powszech-ne zastosowania.Służą do zasilaniazegarków, kalkulato-rów, aparatów dla osóbsłabo słyszących itp.Przedstawiamy przegląd częściej stosowanych baterii tego rodzaju.

Obecnie w powszechnym użyciuznajduje się kilka podstawo-wych rodzajów baterii pastyl-kowych, nazywanych także

guzikowymi, różniących się budową, zasa-dą działania, właściwościami, a co za tymidzie także dziedzinami zastosowań.

Rodzaje baterii

Baterie alkaliczne i srebrowe mają podob-ne obszary zastosowań. Używa się ich dokalkulatorów, elektronicznych zabawek,sprzętu fotograficznego, zegarków. Bate-rie cynkowo-powietrzne znajdują zasto-sowanie głównie w aparatach słucho-wych. Z kolei baterie litowe nadają się dowielu zastosowań, poczynając od więk-szych zegarków, poprzez osobiste testerymedyczne, np. glukometry, a kończąc naminiaturowych odbiornikach radiowychi organizerach.Niezależnie od rodzaju, wszystkie bateriepastylkowe mają podobną konstrukcję.Obudowa, będąca jednocześnie dodat-nim kontaktem, jest wytłoczona ze stalipokrytej warstwą niklu. Ujemny kontaktjest wykonany ze stopu, w skład któregowchodzi stal, nikiel i miedź.

BBaatteerriiee lliittoowweeZe względu na swoje walory eksploatacyjnei umiarkowaną cenę są obecnie bardzo roz-powszechnione. Używa się ich głównie tam,gdzie nie są wymagane bardzo małe wymiary.

Parametry: napięcie nominalne1,5 V,gęstość zmagazynowanej energii ok. 300 mWh/cm3, zakres temperatury pracy–20¸+55°C. W trakcie rozładowywanianapięcie zmniejsza się stopniowo do ok. 1 V.

BBaatteerriiee ccyynnkkoowwoo--ppoowwiieettrrzznneePomimo istotnychzalet, do których nale-żą bardzo dużagęstość energii orazstabilność napięcia,baterie te są używa-ne głównie w apara-tach słuchowych.Istotną niedogodno-ścią w ich stosowa-niu jest stosunkowokrótki okres przecho-wywania po otwarciu.Charakterystycznącechą tych baterii jestpobieranie podczas pracy, tlenu z powietrza.Dodatnią elektrodą jest tlen pobieranyz atmosfery, elektrolitem wodorotlenek pota-su, ujemną elektrodą proszek cynkowy.Parametry: napięcie nominalne 1,4 V,gęstość energii 650¸900 mWh/cm3,zakres temperatury pracy 0¸55°C. Pod-czas rozładowywania napięcie nieznaczniesię zmniejsza do ok. 1,2 V.

10

PPoorróówwnnaanniiee cchhaarraakktteerryyssttyykk rroozzłłaaddoowwyywwaanniiaa bbaatteerriiiiSSRR4444 ii LLRR 4444 ssrreebbrroowwyycchh ii aallkkaalliicczznnyycchh ((wwgg RRaayyoovvaacc))

CR 1216 25 12,5 1,6CR 1616 60 16 1,6CR 1620 75 16 2CR 2016 85 20 1,6CR 2025 160 20 2,5CR 2032 220 20 3,2

BBaatteerriiee lliittoowwee (napięcie znamionowe 3 V)

PPaarraammeettrryy bbaatteerriiii ppaassttyyllkkoowwyycchh

Typ Pojemność Średnica Grubość[mAh] [mm] [mm]

LR 9 200 15,6 5,95LR 43 80 11,6 4,2LR 44 110 11,6 5,4

PR 41 130 7,9 3,6PR 44 600 11,6 5,4PR 48 250 7,9 5,4PR 70 70 5,8 3,6

BBaatteerriiee aallkkaalliicczznnee (napięcie znamionowe 1,5 V)

BBaatteerriiee ccyynnkkoowwoo--ppoowwiieettrrzznnee (napięcie znamionowe 1,4 V)

SR 62 10 5,8 1,6SR 60 20 6,8 2,1SR 67 20 7,9 1,6SR 57 50 9,5 2,6SR 42 100 11,6 3,6

BBaatteerriiee ssrreebbrroowwee (napięcie znamionowe 1,55 V)

BBaatteerriiee lliittoowwee CCRR 22002255((KKOODDAAKK))

BBaatteerriiee ccyynnkkoowwoo--ppoowwiieettrrzznnee ((VVaarrttaa))

czas [h]

BBuuddoowwaa bbaatteerriiii ppaassttyyllkkoowweejj –– pprrzzyykkłłaadd ((wwgg GGPPBBaatttteerriieess))

Nap

ięci

e [V

]

Czas [h]

CChhaarraakktteerryyssttyykkaa rroozzłłaaddoowwyywwaanniiaa bbaatteerriiii aallkkaalliicczznneejj

Godziny pracy

Alkaliczna

6500 W

Srebrowa

Godziny pracy

Nap

ięci

e [V

]N

apię

cie

[V]

CChhaarraakktteerryyssttyykkaa rroozzłłaaddoowwyywwaanniiaa bbaatteerriiii lliittoowweejj ((wwggRRaayyoovvaacc))

baterie.qxd 2006-04-13 08:46 Page 10

Baterie podczas magazynowania są szczelniezamknięte. Po otwarciu tlen przedostaje się downętrza i bateria zaczyna działać. Otwarta bateria,nawet bez obciążenia, nie może być długo prze-chowywana.

BBaatteerriiee ssrreebbrroowweeSą to obecnie najbardziej rozpowszechnione bate-rie, szczególnie w tych zastosowaniach, w którychważne są małe wymiary. Ze względu na podsta-wowy obszar zastosowań, nazywane są potoczniebateriami zegarkowymi. Największy jest też asorty-ment tych baterii.Elektrodą dodatnią jest tlenek albo podtlenek srebra,elektrolitem wodorotlenek potasu, ujemną elektro-dą proszek cynkowy.Parametry: napięcie nominalne 1,55 V, gęstość ener-gii 350¸500 mWh/cm3, zakres temperatury pracy0¸+55°C. Podczas rozładowywania napięcie utrzy-muje stałą wartość.

Przegląd baterii

Zestawienie najczęściej używanych baterii pozwo-li lepiej zorientować się w ich asortymencie i parametrach tech-nicznych. Liczba typów poszczególnych rodzajów baterii niejest duża, z wyjątkiem baterii srebrowych. Niestety nie ujedno-licono oznaczeń typów. Większość producentów używa własnychoznaczeń, podając zazwyczaj również oznaczenia wg normyIEC. W tablicy podano zatem oznaczenia IEC.Znormalizowano natomiast, większość obudów. Jedynie baterielitowe mają nietypowe rozmiary. Typowe średnice obudów wynoszą: 5,8 6,8 7,9 9,5 11,6 mm,a grubości: 1,2 1,4 1,6 2,1 2,6 3,1 3,6 4,2 5,4 mm. Trzebajednak zaznaczyć, że grubości baterii różnych producentówmogą się różnić od podanych wyżej wartości o ok. 0,1 mm.W tablicy podano także przeciętne wartości pojemności dladanego typu baterii.Ze względu na bardzo dużą liczbę typów (rozmiarów) baterii sre-browych, wybrano jako „przedstawicieli”, po jednym typie z każ-dej grupy o takiej samej średnicy. SJ �


BBaatteerriiee ssrreebbrroowwee ((GGPP BBaatttteerriieess))

AUTOMATICON 2006W dniach 21¸24 marca odbyły się w Warszawie XII Targi Automatyki iPomiarów AUTOMATICON. Impreza skupiła czołówkę firm mającychdecydujące znaczenie dla rozwoju nowoczesnych metod produkcji.Postępująca integracja i globalizacja sfer projektowania, produkcji i mar-ketingu otwiera nowe możliwości rozwoju. Targi AUTOMATICON staleprzyciągają rzesze specjalistów pragnących na bieżąco zbierać wszelkieinformacje o nowych rozwiązaniach z zakresu automatyki i robotyki orazurządzeń i układów pomiarowych. W tegorocznych targach wzięłoudział blisko 700 firm z całego świata. Wykorzystano całą powierzchnięwystawienniczą dostępną w halach EXPO XXI w Warszawie czyli ponad10 tys. m2. Wystąpiły wszystkie liczące się w konkurencji firmy z branżyautomatyki przemysłowej, a także branż pokrewnych, takich jak produ-cenci i dostawcy podzespołów elektronicznych. Dorocznym zwyczajemprzyznano Złote Medale Targów AUTOMATICON. W tym roku otrzyma-ły je firmy (w porządku alfabetycznym): ENDRESS + HAUSER Polska Sp.z o.o. z Wroclawia za Levelflex M FMP45 – inteligentny, radarowy prze-twornik do ciągłego pomiaru poziomu cieczy z sondą prowadzącą;FESTO Sp. z o.o. z Raszyna za rodzinę wysp zaworowych CPX MPA;LUMEL S.A. z Zielonej Góry za elektroniczne liczniki energii elektrycznejz zabezpieczeniem przed kradzieżą energii; SICK Sp. z o.o. z Warszawyza system wizyjny IVC-3D; TANEL z Gliwic za wilgotnościornierz drew-na HIT-2 oraz Zakład Energoelektroniki TWERD z Torunia za przemiennikczęstotliwości MFC 710. (cr)

baterie.qxd 2006-04-13 12:08 Page 11

do pracy stałoprądowej na wejściu i wyjściu. Rezystor R1, orezystancji ok. 10 kW, jest wymagany jedynie wówczas, gdy jeststosowane alternatywne rozwiązanie wyłączania (zaznaczonelinią przerywaną, z wyłącznikiem w postaci przycisku o zestykachnormalnie rozwartych – NO).

ZZaattrrzzaasskk zz zzaabbeezzppiieecczzeenniieemm pprrzzeecciiwwzzwwaarrcciioowwyymmObwód sterujący przekaźnikiem (rys. 3) działa podobnie jakpoprzedni, włączenie obciążenia (RL) następuje przyciskiem

START, a wyłączenie przyciskiem STOP z tą jednak różnicą, żedodatkowy rezystor R2 ogranicza prąd przy zwarciu obciążeniado masy. Jego wartość należy dobrać stosownie do dopuszczalnejwartości prądu w obwodzie wyjściowym przekaźnika.

PPrrzzeełłąącczznniikkii sszzyybbkkoopprrzzeełłąącczzaajjąącceePrzedstawiono dwie konfiguracje (rys. 4) zastosowania stało-prądowych SSR do włączania obciążeń zasilanych prądem sta-łym lub przemiennym. Podczas gdy przekaźniki elektromecha-niczne nie wykazują istotnego poboru energii w stanie zwarciazestyków, to w przypadku przekaźników elektronicznych należyuwzględnić spadek napięcia na przewodzących diodach i mocpobierana ze źródła zasilania jest większa zarówno w przypadkuprzekaźników stało– jak i przemiennoprądowych. W pierwszejwersji (A) występuje jedna dioda szeregowa a w wersji (B) – dwie. Do zalet przedstawionych konfiguracji układowych należy szyb-kość przełączania, typowa wartość czasu opóźnienia włączania


r


ZASTOSOWANIA PRZEKAŹNIKÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Przedstawiono kilka typowychzastosowań przekaźników elektro-nicznych o właściwościach znaczniebardziej interesujących niż ich odpo-wiedników elektromechanicznych.

Podane przykłady zastosowań przekaźników elektro-nicznych nie są gotowymi projektami układów. Mają oneza zadanie pobudzić wyobraźnię konstruktorów w celuprzystosowania tych przykładów do konkretnych warun-

ków. W kilku przypadkach przedstawiono rozwiązania problemówukładowych, takich jak zabezpieczenia przed przeciążeniem. Przekaźniki elektroniczne (SSR) nie zawsze mogą być włączanedo obwodów w sposób dokładnie taki. jak przekaźniki elektro-magnetyczne (EMR). Do ich stosowania niezbędna jest elemen-tarna wiedza elektroniczna i uwzględnienie, że na ich wejściu jestelement nieliniowy (IRED), który musi być sterowany prądowo,a nie cewka indukcyjna sterowana zwykle ze źródła napięciowego. W kilku zastosowaniach, takich jak włączanie z opóźnieniem lubprzełączanie jednobiegunowe, przedstawiono po kilka przykładówróżniących się drobnymi szczegółami.

KKoommpplleemmeennttaarrnnyy pprrzzeełłąącczznniikk dduużżeejj mmooccyyDwa przekaźniki elektroniczne (stało- lub zmiennoprądowe)mogą być łatwo wykorzystane do przemiennego włączaniadwóch obciążeń (rys. 1) symulując tą metodą przełącznik dwu-biegunowy dużej mocy. Z uwagi na możliwość przeciążenia,źródło zasilania powinno być odporne na jednoczesne krótko-trwałe włączenie obu obciążeń. Jako obciążenia mogą wystę-pować lampy, elektromagnesy i elektrozawory.

ZZaattrrzzaasskkChwilowe naciśnięcie przycisku, w układzie z rys. 2, powodujetrwałe włączenie (START – przycisk NO) lub wyłączenie (STOP –przycisk NC) obciążenia (RL) do sterowanego obwodu. Najłatwiejdo takiego celu adaptują się przekaźniki elektroniczne przewidziane

12

RRyyss.. 44.. PPrrzzeekkaaźźnniikk sszzyybbkkoo--pprrzzeełłąącczzaajjąąccyy

RRyyss.. 33.. ZZaattrrzzaasskk zz zzaabbeezzppiieecczzeenniieemm pprrzzeecciiwwzzwwaarrcciioowwyymm

Sieć230 V

RRyyss.. 11.. KKoommpplleemmeennttaarrnnyy pprrzzeełłąącczznniikk dduużżeejj mmooccyy

RRyyss.. 22.. ZZaattrrzzaasskk

Układsterujący we wy we wy

wy

we

wy

we

wewewe

we wy

SiećAC lub DC

SiećAC lub DC

Sieć230 V

Sieć230 V

A)

B)

zastosow.qxd 2006-04-13 08:49 Page 12


wynosi 250 ms, podczas gdy w układach tyrystorowych uzyskujesię kilka ms. Taka konfiguracja jest odporna na szybkie zboczanapięciowe (du/dt). Nie powoduje włączania, tak jak to wystę-puje w przypadku tyrystorów narażonych na działanie impulsówo szybkich zboczach.

PPrrzzeekkaaźźnniikk hhyybbrryyddoowwyyTakie rozwiązanie (rys. 5) łączy w sobie zalety dwóch generacjiprzekaźników (elektromechanicznych – EMR i półprzewodni-kowych – SSR). Powoduje włączanie i wyłączanie bez odbićzestyków (właściwość SSR) oraz bardzo mały pobór mocy ele-mentu przełączającego (zaleta EMR). Po zamknięciu klucza S1 następuje szybkie ładowanie kon-densatora C1 przez rezystor R1 i diodę D1, co powoduje w kon-sekwencji włączenie SSR i dołączenie obciążenia do jego wyj-ścia. Z pewnym opóźnieniem, wynikającym z konstrukcji prze-kaźnika elektromechanicznego K1, następuje przełączenie jegozestyku, który przejmuje funkcję łączenia obciążenia RL ze źró-dłem napięcia przemiennego. Po otwarciu klucza S1, elementy C1 i R2 oraz rezystancja wej-ściowa SSR powodują podtrzymanie stanu włączenia obciążeniado czasu rozwarcia zestyków przekaźnika elektromechanicznegoK1, co jest równoznaczne z wyłączaniem obciążenia przy zero-wej wartości chwilowej prądu. Układ może być również wykorzystywany do pracy stałoprą-dowej na wyjściu lub zmiennoprądowej na wejściu. �CCeezzaarryy RRuuddnniicckkii

13

C1

RRyyss.. 55.. PPrrzzeekkaaźźnniikk hhyybbrryyddoowwyy

Sieć230 V

we wy

OGNIWA FOTOELEKTRYCZNE

r

SIĘGAMY DO PODSTAW

Ogniwa fotoelektryczne, zwane rów-nież ogniwami fotowoltaicznymi czysłonecznymi, wykorzystują energiępromieniowania słonecznego zamie-niając część tej energii w energięelektryczną.

Słońce dostarcza energii, której moc poza atmosferąziemską osiąga 1366 W/m2. Energia ta jest częściowoabsorbowana przez chmury i masy powietrza, a czę-ściowo odbijana z powrotem do przestrzeni kosmicznej.

Wartość energii słonecznej, która osiąga powierzchnię Ziemi iodpowiada mocy 160 W/m2; jest to wartość uśredniona, gdyż ilośćenergii zależy od nasłonecznienia w poszczególnych obszarachnaszej planety.Ogniwa słoneczne znakomicie spełniają swoje zadanie w obsza-rach niedostępnych dla sieci energetycznych (wysokie góry,autostrady, obszary mórz i oceanów, przestrzeń kosmiczna), wurządzeniach przenośnych, telekomunikacyjnych. Do niewątpli-wych zalet tych ogniw należy duża niezawodność, łatwa kon-serwacja (głównie oczyszczanie), niezależność sprawności odczasu użytkowania, brak konieczności dostarczania jakichkolwiekchemicznych źródeł energii. Są to ekologiczne źródła energii,nie zanieczyszczające środowiska, nie zużywające surowcównaturalnych.W roku 1985 instalacje ogniw słonecznych na świecie dostarczały21 MW mocy elektrycznej. W roku 2003 instalacje zasilane ener-gią słoneczną wykorzystywały 574 MW a w następnym roku,2004, aż 927 MW. Przez ostatnie 15 lat roczny wzrost wykorzystaniaenergii słonecznej wynosił średnio 25 %. Wiodącymi krajami, którestosują energię słoneczną są Japonia (50 % światowej produkcjitej energii w 2003 r.) i Stany Zjednoczone (12 % produkcji w 2003r.). Cztery firmy: Sharp, Kyocera, BP Solar i Shell Solar dostarczają50 % ogniw słonecznych na rynki światowe.

Efekt fotowoltaiczny

Działanie ogniw sło-necznych opiera się naefekcie fotowoltaicznym.Energia fotonów jestpochłaniana i powodujeprzejście elektronów zestanu podstawowegodo stanu wzbudzenia(rys. 1). Wzbudzoneelektrony są separowa-ne przestrzennie, aby nieulegały rekombinacji, anastępnie zarówno dziu-ry jak i elektrony sąodprowadzane do róż-nych biegunów.

1 – pochłanianie energii fotonów-wzbudzanie elek-tronów, 2 – separacja przestrzenna ładunków, 3 – transport ładunków

RRyyss.. 11.. EEffeekktt ffoottoowwoollttaaiicczznnyy –– ttrrzzyy ffaazzyy pprroowwaa--ddzząąccee ddoo uuzzyysskkaanniiaa rróóżżnniiccyy ppootteennccjjaałłóóww wwsskkuu--tteekk ddzziiaałłaanniiaa śśwwiiaattłłaa



Trzy generacje ogniw fotowoltaicznych

OOggnniiwwaa ppiieerrwwsszzeejj ggeenneerraaccjjiiOgniwa fotowoltaiczne pierwszej generacji budowane są w opar-ciu o klasyczne półprzewodnikowe złącze p-n. Na rys. 2 przed-stawiono charakterystykę takiego złącza a na rys. 3 budowę złą-

cza p-n, w którym zostajewzbudzona para elektron-dziura. Rozkład poziomówenergetycznych w złączup-n powoduje, że wzbu-dzony elektron jest przeno-szony przez obszardomieszkowany typu n doelektrody, która staje sięujemna, a dziura jest trans-portowana przez obszartypu p do elektrody, którastaje się dodatnia. Ponie-waż wszelkie zanieczysz-czenia mogą być powodemrekombinacji pary elektron-dziura tego rodzaju ogniwasą produkowane z mono-kryształów lub polikrysta-licznej struktury półprze-wodników o wysokiej czy-stości. Obecnie około 90 %ogniw fotoelektrycznych

jest produkowanych z monokrystalicznego krzemu.Podstawową zaletą ogniw z masą krystalicznego krzemu jestduża wydajność, która w laboratoriach osiąga wartość 25 %, a przy produkcji przemysłowej 17–18 %. Wysokiej jakości krzemstosowany do produkcji tych ogniw jest jednak bardzo drogi,dlatego zamiast krzemu stosuje się arsenek galu.

OOggnniiwwaa ddrruuggiieejj ggeenneerraaccjjiiAby uniknąć wysokich kosztów materiałów do produkcji ogniwfotowoltaicznych opracowano cienkowarstwowe technologieogniw, których koszt produkcji jest niższy. Te ogniwa drugiejgeneracji są budowane w oparciu o krzem amorficzny. Podczasprodukcji uzyskuje się lepszy stosunek ceny do parametrówtechnicznych, jakkolwiek wydajność typowych ogniw jest niższa.Amorficzny krzem charakteryzuje się dużym współczynnikiemabsorbcji w zakresie promieniowania widzialnego. Do absorb-cji promieniowania słonecznego wystarcza cienka warstwa <1 mm, nawet cieńsze warstwy są używane, aby zminimalizowaćstraty wynikające z rekombinacji. Cienkowarstwowe ogniwa sąumieszczane na elastycznym podłożu stalowym lub plastiko-wym. Główną przyczyną niższej wydajności tego typu ogniw jestrekombinacja nośników. Do wytwarzania ogniw wykorzystujesię oprócz amorficznego krzemu również selenek indowo-mie-dziowy (CIS) i selenek miedziowo-indowo-galowy (CIGS).

OOggnniiwwaa ttrrzzeecciieejj ggeenneerraaccjjiiDo trzeciej generacji ogniw fotowoltaicznych należą tzw. ogni-wa Grätzela. W tych ogniwach zamiast krzemu stosuje się tanidwutlenek tytanu. Cząstki dwutlenku tytanu TiO2 są pokrytespecjalnym barwnikiem i umieszczone pomiędzy dwiema elek-trodami, w środowisku zawierającym jony jodu. Światło sło-neczne, przechodząc przez przezroczyste, przewodzące elek-

trody jest absorbowane w barwniku. Elektrony w barwnikuprzechodzą pod wpływem światła ze stanu podstawowego dostanu wzbudzonego a następnie do pasma przewodnictwadwutlenku tytanu. Elektrony dyfundują przez warstwę TiO2,osiągając jedną z elektrod. Cząsteczki barwnika, pozbawione elek-tronów, odzyskują je z jonów jodu a te z kolei pobierają je z elek-trody. W ten sposób jest zapewniony przepływ prądu elek-trycznego przez ogniwo. Ogniwa te są tylko nieco mniej wydaj-ne od ogniw krzemowych lecz koszt ich wytwarzania jest znacz-nie niższy.

Systemy fotowoltaiczne

Zasilanie urządzeń elektrycznych wymaga odpowiedniego pozio-mu napięcia i dostarczanej mocy. Z pojedynczego ogniwa foto-woltaicznego można uzyskać nieco ponad 1 W mocy, co niewystarcza do zasilania większości urządzeń. Do uzyskania większychnapięć i mocy ogniwa łączone są szeregowo i równolegle w pane-le o powierzchni do 1 m2. Panele te są umieszczane w hermetycz-nych obudowach, aby je uchronić przed korozją i wpływamiatmosferycznymi (wilgocią, zanieczyszczeniami). Takie zabezpie-czenie umożliwia eksploatację paneli przez okres do 30 lat.Ponieważ panele wytwarzają prąd stały i ich wydajność zależy odnaświetlenia słonecznego, niezbędne jest zbudowanie systemu foto-woltaicznego, który zapewniałby również napięcie przemienne i mógł-by być wykorzystany w sposób ciągły. Schemat blokowy takiego sys-temu przedstawiono na rys. 4. System fotowoltaiczny składa się z panelu (paneli) fotowoltaicz-nego, który jest połączony z układem sterującym ładowaniem.Układ ten albo łączy źródło napięcia z akumulatorem (ładowanieakumulatora), albo przełącza źródło bezpośrednio do falownika.Jeśli promieniowanie słoneczne jest zbyt słabe, akumulator dołą-czony do falownika dostarcza energii. Falownik zamienia prądstały na prąd przemienny o parametrach sieci elektroenerge-tycznych. Niektóre systemy fotowoltaiczne dostarczają zarównonapięcia stałego jak i przemiennego. Systemy fotowoltaicznemogą być również wyposażane w systemy śledzenia nasło-necznienia. Śledzenie polega na ustawianiu paneli w kierunku naj-większego nasłonecznienia. Panel ma dwa zbiorniki umieszczo-

r

SIĘGAMY DO PODSTAW

14

RRyyss.. 22.. CChhaarraakktteerryyssttyykkaa zzłłąącczzaa pp--nn

RRyyss.. 33.. ZZłłąącczzaa pp--nn jjaakkoo ooggnniiwwoo ssłłoonneecczznnee

E

RRyyss.. 44.. BBuuddoowwaa ssyysstteemmuu ffoottoowwoollttaaiicczznneeggoo

Układ sterujący

ładowaniemAkumulator

Falownik

ne po przeciwnych stronach. Jeden ze zbiorników nagrzewa siębardziej, wyparowuje z niego lotna substancja i siła wynikającaz różnicy w ciężarze obu zbiorników obraca panel we właściwymkierunku.W następnym artykule będą omówione zastosowania ogniw i systemów fotowoltaicznych. �

JJaannuusszz SSaammuułłaa

Punkt pracyogniwasłonecznego


15


r

MIERNICTWO

MULTIMETRY LABORATORYJNE (2)

W drugiej części artykułu omówiono dalsze funkcje multimetrów i podanozestawienie przyrzą-dów z wyświetlaczem o długości powyżej 6 ½cyfry i cenach przekra-czających 7 000 zł.

PPoommiiaarr rreezzyyssttaannccjjiiProfesjonalne zastosowania multimetrówlaboratoryjnych, narzucają utrzymaniedużej dokładności pomiaru także przypomiarze rezystancji. Sposobem dotrzy-mania tego wymogu jest zastosowaniedo pomiaru rezystancji metody cztero-przewodowej, pozwalającej wyelimino-wać niekorzystny wpływ na dokładnośćpomiaru rezystancji przewodów pomia-rowych i styków złącz. Nie oznacza to, żeużytkownik multimetru musi korzystać ztej funkcji, wymagającej użycia stosun-kowo drogich przewód pomiarowychnazywanych przewodami Kelvina, gdyżkażdy z multimetrów laboratoryjnychmoże mierzyć rezystancję również kon-wencjonalną metodą dwuprzewodową.

PPoommiiaarr ppoojjeemmnnoośścciiPomiar tego parametru nie jest mocnąstroną multimetrów laboratoryjnych. Zde-cydowana większość multimetrówwymienionych w zestawieniu pojemno-ści nie mierzy, a jeśli tak to w bardzoograniczonym zakresie. W zastosowa-niach profesjonalnych używa się do tegolaboratoryjnych mierników pojemnościlub mierników impedancji umożliwiają-cych jednoczesny pomiar nawet kilku-nastu parametrów.

PPoommiiaarr cczzęęssttoottlliiwwoośścciiZadaniem multimetru laboratoryjnegonie jest zastąpienie częstościomierza.Stąd też zakresy pomiarowe częstotli-wości nie są zbyt szerokie. Funkcja ta wpołączeniu z tzw. podwójnym wyświe-tlaniem (na dwóch polach cyfrowych)przydaje się np. do oceny zawartościskładowej przemiennej nałożonej nasygnał stały.Należy zaznaczyć, że wiele tańszych kon-strukcji multimetrów laboratoryjnych

powstaje często na bazie rozwiązań prze-nośnych. Komplet lub część ich funkcjijest automatycznie przenoszony do wer-sji stacjonarnych.

PPoommiiaarr tteemmppeerraattuurryyFunkcję tę ma część multimetrów labo-ratoryjnych, zarówno tych tańszych jak iz górnej półki cenowej. Do pomiaru służysonda temperaturowa – termopara typuK lub rezystancyjna Pt100. Liczy się nietylko dokładność pomiaru, ale i specyfi-kowana bardzo rzadko w multimetrachprzenośnych rozdzielczość wskazania,najczęściej równa 0,1°C, umożliwiającaobserwowanie trendów zmian tej wiel-kości. Multimetry laboratoryjne z sonda-mi platynowymi osiągają jeszcze większerozdzielczości wskazania – nawet 0,001°C.

KKaalliibbrraaccjjaaPo pewnym czasie każdy multimetr sta-cjonarny wymaga ponownej kalibracji.Czynność tę można przeprowadzić teżw dowolnym momencie, aby uwzględ-nić długookresowe dryfy temperaturo-we elementów przyrządu lub przywró-cić mu wyspecyfikowaną dokładność.Kalibruje się zwykle jeden wybrany pod-zakres pomiarowy lub kolejno szeregpodzakresów. Czasem kalibracja jed-nego podzakresu pociąga za sobą auto-matyczne skalibrowanie pozostałych,lub tylko wybranych dla danego zakre-su (funkcji pomiarowej). Podzakresmożna kalibrować dla wybranej warto-ści mieszczącej się w nim, lub dla tzw.wartości pełnozakresowej. Niektóreprzyrządy mają zapisaną w wewnętrznejpamięci datę następnej kalibracji i wustalonym dniu wyświetlają stosownykomunikat.Kalibracja wymaga spełnienia szereguwarunków wstępnych: źródło sygnałuwzorcowego użyte do kalibracji musimieć dokładność przynajmniej cztero-krotnie lepszą niż kalibrowany przyrząd;źródło, przyrząd i przewody łączące teurządzenia muszą być w stanie równo-wagi termicznej, co wymaga wygrzewa-nia ich przed kalibracją przez co najmniejdwie godziny. Często przed kalibracjąwłaściwą przeprowadza się kalibracjęwłasną, w trakcie której przyrząd auto-matycznie kalibruje wewnętrzny prze-twornik a/c.

Procedury kalibracyjne angażują przyci-ski na płycie czołowej, których przypo-rządkowanie wtedy zmienia się orazjeden z interfejsów RS-232C lub GPIB.Do przeprowadzenia kalibracji może byćniezbędny specjalny klucz, lub programkalibracyjny zainstalowany na kompute-rze PC. Jeśli program ten korzysta z inter-fejsu GPIB to kalibrowany przyrząd, kom-puter, a często i źródło sygnału musząmieć zainstalowane karty tego interfejsui być połączone w jeden system pomia-rowy.

IInntteerrffeejjssyyW większości multimetrów stacjonar-nych interfejs RS-232C jest montowanystandardowo, a za interfejs GPIB trzebazwykle dodatkowo zapłacić. Kartę inter-fejsu GPIB montuje producent po zamó-wieniu lub dostarcza do samodzielnegomontażu.Interfejsy RS-232C i GPIB umożliwiająprzesyłanie danych pomiarowych z mul-timetru do komputera, zdalne sterowaniemultimetrem, obróbkę danych pomia-rowych oraz pracę w zautomatyzowa-nym systemie pomiarowym (GPIB).Specjalne znaczenie ma interfejs EXT I/O(wejścia/wyjścia) montowany tylko wniektórych multimetrach, a przeznaczo-nych do zastosowań przemysłowych.Oto przykładowy zestaw funkcji spełnia-nych przez taki interfejs: ładowanienastaw dokonanych na płycie czołowej izapisanych w pamięci przyrządu, odbie-ranie sygnału wyzwalającego pomiar,wyprowadzanie sygnału zakończeniapomiaru, wyprowadzanie sygnału z kom-paratora (trzy stany będące wynikamiporównania) i doprowadzanie napięćzewnętrznego zasilania. Przy pracy mul-timetru na linii produkcyjnej ważne jestteż, aby przyrząd ten był wyposażony wfunkcję opóźnienia wyzwalania. Pozwalaona zwykle na ustawienie ręczne lubautomatyczne czasu między doprowa-dzeniem sygnału wyzwalającego awyświetleniem wyników porównania wkomparatorze. Należy zaznaczyć, że mul-timetry laboratoryjne przeznaczone dozastosowań przemysłowych musząodznaczać się dużą szybkością próbko-wania (np. 300 pomiarów na sekundę),większą niż osiągane przez multimetryo przeznaczeniu ogólnym. (red) �

multimetry2HL.qxd 2006-04-13 16:45 Page 15

r

MIERNICTWO

16

LLaabboorraattoorryyjjnnee mmuullttiimmeettrryy ccyyffrroowwee ((22))

UUWWAAGGAA: Wartości parametrów podano wg informacji dostarczonych przez dystrybutorów, ceny z dnia 10.03.2006 b.d. – brak danych


CCYYFFRROOWWEECCYYFFRROOWWEE

MMUULLTTIIMMEETTRRYYMMUULLTTIIMMEETTRRYY

LLAABBOORRAATTOORRYYJJNNEELLAABBOORRAATTOORRYYJJNNEE

ELECTRONICSSp. z o.o.

â

AAuuttoorryyzzoowwaannyy ddyyssttrryybbuuttoorrAAuuttoorryyzzoowwaannyy ddyyssttrryybbuuttoorr

uull.. MMiiggddaałłoowwaa 1100,, uull.. MMiiggddaałłoowwaa 1100,, 0022--779966 WWaarrsszzaawwaa0022--779966 WWaarrsszzaawwaatteell..//ffaaxx:: 00--2222 664499--9944--5522,, tteell..//ffaaxx:: 00--2222 664499--9944--5522,, 664499--5588--1111,, 664488--9966--8844,,664499--5588--1111,, 664488--9966--8844,,664488--3377--8899664488--3377--8899

wwwwww..llaabbiimmeedd..ccoomm..ppllwwwwww..llaabbiimmeedd..ccoomm..ppllee--mmaaiill:: llaabbiimmeedd@@llaabbiimmeedd..ccoomm..ppllee--mmaaiill:: llaabbiimmeedd@@llaabbiimmeedd..ccoomm..ppll

� Wyświetlacz 4½ cyfry� Idealny do zastosowań edukacyjnych� Dokładność podstawowa 0,05%� Funkcja True RMS� AC/DCV, AC/DCA, R, f, hFE, testy diody i ciągłości

5075 – precyzyjny multimetr cyfrowy

Escort 3146A – wielofunkcyjny multimetr cyfrowy

DM-441B – laboratoryjny multimetr klasy popularnej

� Wyświetlacz 7½ cyfry� Pomiar napięcia do 10 kV i prądu do 30 A� Pomiar rezystancji, pojemności i temperatury

(sondą Pt100)� Roczna dokładność 18 ppm� Interfejs IEEE-488

� Podwójny wyświetlacz 5½ cyfry� Dokładność podstawowa 0,012%� True RMS do 100 kHz� 4-przewodowy pomiar rezystancji� Interfejs RS-232 (standard), GPIB (opcja)

� Wyświetlacz 5½ cyfry�Specjalizowany do zastosowań na liniach produkcyjnych� Szybkość próbkowania 300 Sa/s (3,3 ms)� Dokładność podstawowa 0,01%� Interfejsy RS-232C, GPIB i EXT I/O

ESCORT

3238 – bardzo szybki multimetr przemysłowy


przy pomiarze prądup r z e m i e n n e g o ,zapewniając dokład-ny wynik pomiaru wzakresie szerokimczęstotliwości. Nale-ży zaznaczyć, żefunkcja ta jest aktyw-na także wtedy, gdysygnał przemiennyjest nałożony nastały (tylko Escort-99).Przy pomiarze prądów i napięć powstających w trakcie rozruchu urzą-dzeń elektrycznych jest pomocna funkcja Peak Hold, umożliwiają-ca wyświetlenie wartości szczytowej pojedynczych impulsów oszerokości większej od 1 ms, lub powtarzających się o szerokościwiększej od 250 ms.

r

MIERNICTWO

Firma Escort wprowadza na rynekdwa nowe multimetry profesjonalneEscort-99 i 98, zastępujące produko-wane wcześniej multimetry Escort-95T i 97.

Escort-98 jest „ekonomiczną” wersją multimetru Escort-99o mniejszej liczbie funkcji i dokładności pomiaru. Podza-kresy pomiarowe przyrząd wybiera automatycznie. Wrazie potrzeby użytkownik może zmienić wybór na ręcz-

ny. Specjalne, szybkie bezpieczniki i elektroniczne układy zabez-pieczające chronią obwody wejściowe multimetrów przed uszko-dzeniem w wyniku błędu obsługi. Chroniony jest też użytkownikmultimetru (przed porażeniem prądem elektrycznym) – przyrządma III kategorię przepięciową 1000 V i czwartą 600 V.

WWyyśśwwiieettllaanniiee

Wyniki pomiarów wskazuje duży wyświetlacz ciekłokrystalicznyzawierający dwa pola cyfrowe o maksymalnym wskazaniu 51000 iszybki analogowy bargraf zbudowany z 21 segmentów. Szybkośćodświeżania pól cyfrowych wynosi ok. 4 razy na sekundę. Gdymierzy się przy niewystarczającym oświetleniu zewnętrznym, towarto włączyć podświetlenie wyświetlacza. Wyłącza się ono auto-matycznie po ustawionym czasie.Unikatową własnością jest funkcja wyświetlania na dwóch polachcyfrowych wyników pomiarów jednocześnie dwóch parametrów.Multimetr Escort-99 może wyświetlić kilkanaście kombinacji wska-zań. Jednym z przykładów praktycznego zastosowania tej funkcjimoże być analiza sygnału przemiennego, gdy zawiera on składowąstałą (a.c. + d.c.). Przyrząd wyświetla wtedy na jednym polu wartośćskładowej stałej, a na drugim – przemiennej.Użytkownik multimetru może wybrać wskazywanie w procentachzakresu 0¸20 mA lub 4¸20 mA, może też korzystać z kilku rodzajówzamrażania wskazania wyświetlacza np. z wyzwalaniem ręcznym lubautomatycznym i z odświeżaniem wskazania przy zmianie wartościmierzonej wielkości (refresh hold).

PPoommiiaarr nnaappiięęcciiaa ssttaałłeeggoo ii pprrzzeemmiieennnneeggoo

Oba multimetry mierzą napięcie stałe i przemienne do 1 kV, przy czymmniej dokładny pod tym względem jest Escort-98 (tablica). Gdybadany sygnał napięciowy jest odkształcony (niesinusoidalny), obamierniki mierzą poprawnie, co jest zasługą funkcji True RMS (pomiarrzeczywistej wartości skutecznej). Funkcja ta zapewnia utrzymaniewyspecyfikowanej dokładności pomiaru w szerokim zakresie czę-stotliwości mierzonego sygnału.

PPoommiiaarr pprrąądduu ssttaałłeeggoo ii pprrzzeemmiieennnneeggoo

Choć oba multimetry mierzą prądy stałe i przemienne w typowymdla tych przyrządów zakresie tj. do 10 A, to na uwagę zasługuje dolnypodzakres 500 mA, który wyróżnia się dużą rozdzielczością wskaza-nia równą 10 nA.Funkcja pomiaru rzeczywistej wartości skutecznej działa również

18

MULTIMETRY PROFESJONALNEESCORT-99 i 98

w.w. – wartość wskazywana


multimetry.qxd 2006-04-13 16:51 Page 18

SSYYSSTTEEMM NNAAWWIIGGAACCYYJJNNYY GGAALLIILLEEOOAAssppeekkttyy ssttrraatteeggiicczznnee,, nnaauukkoowwee ii tteecchhnniicczznnee KKssiiąążżkkaa oopprraaccoowwaannaa pprrzzeezz iinnssttyyttuuccjjee ffrraannccuu--sskkiiee:: AAkkaaddeemmiięę MMaarryynnaarrkkii,, BBiiuurroo DDłłuuggoośścciiGGeeooggrraaffiicczznneejj ii NNaarrooddoowwąą AAkkaaddeemmiięę LLoottnniiccttwwaaii PPrrzzeessttrrzzeennii KKoossmmiicczznneejjTTłłuummaacczzeenniiee zz jjęęzzyykkaa aannggiieellsskkiieeggoo:: MMiicchhaałł KKlleebbaannoowwsskkiiWWyyddaawwnniiccttwwaa KKoommuunniikkaaccjjii ii ŁŁąącczznnoośśccii.. WWaarrsszzaawwaa 22000066,, ssttrr.. 115522

Ludzkość od początków cywilizacji usiłowała poznać Ziemię, jej kształt i struk-turę oraz określać w czasie i przestrzeni położenie ludzi i obiektów. Spełnieniemtych dążeń stała się nawigacja satelitarna. Książkę, wydaną we współpracy z Cen-trum Badań Kosmicznych PAN, poświęcono europejskiemu systemowi nawigacjisatelitarnej Galileo. Unia Europejska i Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) odwielu lat prowadziły badania i dyskusje nad możliwościami utworzenia takiegoglobalnego systemu i w marcu 2002 roku zdecydowały o jego budowie. Jużwcześniej powstały systemy amerykański GSM i rosyjski GLONASS. Europej-ski system Galileo będzie z nimi kompatybilny, lecz będzie się charakteryzowałlepszymi parametrami – dokładnością, dostępnością i ciągłością. Teraz pierw-sze satelity systemu Galileo są już wprowadzane na orbitę, a Polska jako czło-nek Unii Europejskiej jest jego współwłaścicielem i współgospodarzem. W pierwszej części książki omówiono zasady działania systemu i jego właści-wości. Każdy satelita systemu globalnego stale wysyła sygnał zawierającydane o swoim położeniu oraz o dokładnym czasie transmisji. Użytkownik odbie-ra te sygnały i na ich podstawie określa odległość dzielącą go od poszczegól-nych satelitów przez prosty pomiar czasu propagacji i wykonanie dość prostychobliczeń pozwalających określić położenie użytkownika z dokładnością ok.dziesięciu metrów. Europejski system Galileo będzie składał się z konstelacji 30satelitów rozmieszczonych na wysokości 23 616 km na orbitach kołowych onachyleniu 56° w stosunku do równika. Zapewni to pokrycie obszarów o dużych(nawet do 75°) szerokościach geograficznych. Na każdej z trzech płaszczyzn orbitznajdzie się 9 równomiernie rozmieszczonych satelitów oraz jeden rezerwowy.Satelity okrążają Ziemię w czasie 14 godzin i 21 minut. Systemem będą zarzą-dzać dwa współpracujące centra kontroli zlokalizowane w Europie oraz 5 stacjikontrolnych i 12 śledząco-synchronizujących. Dalsze szczegóły technicznemożna znaleźć w książce. Globalny system nawigacji satelitarnej Galileo będzie zaspokajał potrzeby użyt-kowników na całym świecie w zakresie radionawigacji, lokalizacji i synchronizacji.W książce omówiono jego bardzo szerokie i różnorakie zastosowania. Opisano zasto-sowania cywilne w nawigacji lotniczej i morskiej, w transporcie lądowym, w tele-komunikacji ruchomej i kartografii, a także w technice kosmicznej. Odrębną grupętworzą zastosowania naukowe, zwłaszcza w geodezji i geofizyce. Duże znacznie mateż, oczywiście, wykorzystanie systemu w technice wojskowej. System Galileo będziespełniał istotną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa i obronności Europy. Bardzo ważnym problemem w nawigacji satelitarnej jest określanie czasu. Całyrozdział książki poświęcono zegarom atomowym, gdyż takie mogą być stoso-wane w przestrzeni kosmicznej. Przegląd różnych rodzajów tych zegarówmożna też znaleźć w jednym z dodatków na końcu książki. Materiał tekstowy książki wzbogacono ciekawymi, barwnymi ilustracjami. Nawigacyjne globalne systemy satelitarne są jednym z kluczowych elementówtechniki przyszłości. Dlatego książkę polecam wszystkim, którzy interesują sięrozwojem nauki i techniki. MMiicchhaałł NNaaddaacchhoowwsskkiiKsiążka jest do nabycia w księgarniach, a także w sprzedaży wysyłkowej: WKŁ, 02-546 Warsza-wa, ul. Kazimierzowska 52, tel./faks (0-22) 849 23 45, (0-22 849 27 51 w. 555.e-mail: [email protected]; http://www.wkl.com.pl


19

PPoommiiaarr cczzęęssttoottlliiwwoośśccii

Multimetr Escort-99 wyposażono w dwie funkcje pomia-rowe częstotliwości tj. częstościomierz (do 10 MHz) iwskazywanie częstotliwości przy pomiarze napięcia iprądu przemiennego (do 1 MHz). Escort-98 ma tylko tędrugą funkcję. Dokładność pomiaru częstościomierzemjest o rząd lepsza niż pomiaru „kombinowanego”.

IInnnnee ffuunnkkccjjee ppoommiiaarroowwee

Multimetry mierzą rezystancję, konduktancję (podzakres50 nS), pojemność, poziom sygnału (z wyborem impe-dancji obciążenia), współczynnik wypełnienia, szerokośćimpulsu, temperaturę termoparą typu K z kompensa-cją 0°C (użytkownik multimetru Escort-99 może ponad-to użyć termopary typu J). Oba przyrządy wskazujątemperaturę otoczenia, sprawdzają diodę i ciągłośćobwodu.

GGeenneerraattoorr

Multimetr Escort-99 ma generator sygnału prostokąt-nego. Użytkownik może ustawić: częstotliwość (od 0,5do 4800 Hz) i współczynnik wypełnienia tego sygnału.

FFuunnkkccjjee uużżyyttkkoowwee

Do tych funkcji należy m.in. zaliczyć: wskazywaniewartości maksymalnej, minimalnej, średniej i względ-nej oraz ostrzeganie przed wybraniem niewłaściwegogniazda pomiarowego.Oba multimetry mogą współpracować z komputeremza pośrednictwem dwukierunkowego interfejsu RS-232C z izolacją optyczną i akceptującego rozkazy SCPI.Opcjonalny pakiet CP-01 zawiera oprogramowanie iprzewód połączeniowy.

KKoonnffiigguurroowwaanniiee

Niektóre z parametrów pracy można skonfigurowaćprzy włączaniu zasilania. Można wtedy ustawić: czasywyłączenia podświetlenia (1¸99 s) i automatycznegowyłączenia zasilania (1¸99 min), wskazywanie w pro-centach 4¸20 mA lub 0¸20 mA, jednostki wskazywaniatemperatury (°C lub F) i poziomu (dB lub dBm), sondęK lub J, impedancję odniesienia przy pomiarze pozio-mu (1¸9999 W), częstotliwość sygnału dźwiękowego idolną mierzoną częstotliwość. Można też skonfigurowaćinterfejs RS-232C.

ZZaassiillaanniiee

Oba multimetry są zasilane z akumulatora NiMH 9 V lubz typowej baterii alkalicznej. Przy zastosowaniu opcjo-nalnego zasilacza czas ładowania akumulatora nie prze-kracza 135 min., przy czym procesem ładowania nadzo-ruje układ mikroprocesorowy. Akumulator wystarcza na24 godz. nieprzerwanej pracy (pomiar napięcia stałego).

WWyyppoossaażżeenniiee ssttaannddaarrddoowwee ii ooppccjjoonnaallnnee

Wraz z przyrządem producent dostarcza: osłonę gumową,komplet przewodów pomiarowych i akumulator.Jako wyposażenie opcjonalne można zamówić: sondę dotestowania elementów SMD TW-01, pakiet CP-01, zasilaczsieciowy i sondę temperaturową z przejściówką. �

LLeesszzeekk HHaalliicckkiiOpracowano na zlecenie firmy Labimed Electronics Sp. z o.o.

PPrrzzeegglląądd wwyyddaawwnniiccttww

multimetry.qxd 2006-04-13 12:55 Page 19

r

ELEKTROAKUSTYKA

WYBRANE METODY SYNTEZY SYGNAŁÓW MUZYCZNYCH (1)

Syntezę sygnałówmuzycznych omawiamgr inż. AleksandraMłyńska, doktorantkaw Zakładzie Elektro-akustyki InstytutuRadioelektroniki Poli-techniki Warszawskiej.

Muzyka elektroniczna i jejodmiany znalazły trwałemiejsce w świecie muzyki.Do tworzenia i wykorzysty-

wania muzyki elektronicznej służą - udo-skonalane w miarę postępów w elektro-nice, zwłaszcza elektronice cyfrowej icyfrowym przetwarzaniu sygnałów fonicz-nych – elektroniczne instrumenty muzycz-ne. Imitują one barwy dźwięków trady-cyjnych instrumentów muzycznych, bądźtworzą nowe, niespotykane brzmienia.Równolegle z różnymi rodzajami elektro-nicznych instrumentów muzycznych,wśród których do najbardziej popular-nych należą organy elektroniczne używa-ne w muzyce sakralnej i rozrywkowej, roz-wijane są także konstrukcje syntezatorówmuzycznych.Współczesne syntezatory muzyczne sąurządzeniami elektronicznymi umożliwia-jącymi stosunkowo wierne naśladowaniedźwięków tradycyjnych instrumentówmuzycznych, a także wytwarzanie dźwię-ków o nowych, nieznanych brzmieniach.Syntezatory budowane w postaci urzą-dzeń autonomicznie syntezujących dźwię-ki muzyki są m.in. wyposażone w gene-ratory sygnałów o różnych kształtach iczęstotliwościach, generatory sygnałówszumu białego i barwnego, układy kształ-towania sygnałów w dziedzinach czasu iczęstotliwości, układy wzmacniające orazróżnego rodzaju układy regulacyjne. Syn-tezatory mogą też mieć postać urządzeńkomputerowych, w których sygnałyfoniczne są generowane oraz kształtowa-ne i syntezowane za pomocą metod ialgorytmów cyfrowego przetwarzaniatakich sygnałów. Należy zaznaczyć, żezarówno w przypadku elektronicznychinstrumentów muzycznych, jak i synteza-torów, odsłuch wytwarzanej przez niemuzyki odbywa się z użyciem głośników

lub urządzeń głośnikowych (niekiedy takżesłuchawek).Synteza dźwięku to proces, który umożliwiawytwarzanie sygnału fonicznego i gene-rowanie brzmień (a także ich kształtowanie)na podstawie zbioru parametrów. Para-metry mogą opisywać tworzony dźwiękzarówno w dziedzinie czasu jak i częstotli-wości. Na rys. 1 porównano przebiegi cza-sowo-częstotliwościowe dźwięków rze-czywistych instrumentów muzycznych(klarnet i saksofon altowy) z przebiegamiuzyskanymi w procesie syntezy.Synteza dźwięku może być wielogłoso-wa (czyli polifoniczna), co oznacza, że np.naciskając kilka klawiszy w jednymmomencie, usłyszymy kilka dźwięków,bądź też jednogłosowa (monofoniczna) –w tym przypadku w danym momenciemoże być generowany tylko jeden dźwięk.Obecnie mamy najczęściej do czynienia zsyntezatorami kilkugłosowymi, tzn. wdanym momencie jest generowanapewna ograniczona liczba dźwięków(zależna od liczby torów syntezy w danymurządzeniu).W procesie wytwarzania sygnału fonicz-nego wykorzystuje się albo rzeczywistąpostać sygnału (jego przebieg czasowy,

bądź widmo), albo też sposób w jakidźwięk naturalny jest wytwarzany w instru-mencie muzycznym, starając się stwo-rzyć model tego procesu. Są więc dwiegrupy metod; najważniejsze będą omó-wione. Oczywiście istnieje więcej metodsyntezy dźwięku, jednak w tym artykuleopisano jedynie kilka – najczęściej terazstosowanych albo dość istotnych zewzględów historycznych.

Metody z wykorzystaniem rzeczywistej postaci sygnału

W metodach należących do pierwszejgrupy wykorzystuje się kształt syntezo-wanego sygnału, zarówno budując dźwiękna podstawie odtwarzania jego przebieguczasowego, jak też kształtu widma. Do tejgrupy możemy zaliczyć między innymisyntezy: tablicową, samplingową, FM,addytywną oraz subtraktywną.SSyynntteezzaa ttaabblliiccoowwaaMetoda tablicowa stanowi podstawę wieluobecnie stosowanych sposobów syntezydźwięku. Jej najważniejszą cechą charak-terystyczną jest wykorzystywanie zapisa-nych w pamięci (w tablicach) próbek dźwię-kowych. Dźwięk w muzyce charakteryzuje


20

RRyyss.. 11.. PPrrzzeebbiieeggii cczzaassoowwoo--cczzęęssttoottlliiwwoośścciioowwee ddźźwwiięękkóóww nnaattuurraallnnyycchh:: klarnet (a), saksofon altowy (c) i otrzyma-nych w procesie syntezy: klarnet (b), saksofon altowy (d) wg [3]

wybrane1.qxd 2006-04-13 09:10 Page 20


21

generowane dźwięki miały zmienną gło-śność podczas trwania utworu. Najczęściejstosowanym zabiegiem jest wpływanie napojedyncze dźwięki sygnału poprzez sto-sowanie odpowiedniej obwiedni: amplitu-da sygnału najpierw wzrasta od zera dopewnej wartości, następnie powinna spaśćdo zera z pewną szybkością. Dodatkowonależy dołączyć fazę utrzymywania pew-nej stałej głośności sygnału zależnej odczasu przytrzymania klawisza w instru-mencie. Ogólnie zatem można przedsta-wić obwiednię sygnału za pomocą tak zwa-nego schematu ADSR (attack-decay-susta-in-release), co można tłumaczyć jako: czasnarastania, częściowego spadku, przytrzy-mania (klawisza) i zwolnienia (nazywanyteż często spadkiem amplitudy sygnału).Na rys. 2 przedstawiono schemat obwied-ni ADSR, z zaznaczonymi poszczególnymifazami.SSyynntteezzaa ssaammpplliinnggoowwaaSampling jest metodą bardzo zbliżoną dosyntezy tablicowej. Podobnie wykorzy-stuje się zapisane w pamięci próbki dźwię-kowe, jednak sampling umożliwia reje-strowanie własnych sygnałów i ich zapisdo pamięci. Następnie można kształto-wać odpowiednio brzmienie zarejestro-

się znaczną okresowością. Dzięki temumożna zwiększyć efektywność algorytmówsyntezy dźwięku obliczając odpowiedniewartości jedynie dla pojedynczych okre-sów, a nie dla całego przebiegu sygnałumuzycznego. Obliczone wartości są prze-chowywane w pamięci. Komputer odczy-tuje zapisaną tablicę wielokrotnie, aby wyge-nerować okresowy dźwięk. Taki procesnazywa się syntezą tablicową (table-lookuplub wavetable synthesis).Aby uzyskać realnie brzmiące dźwięki, niewystarczy wygenerowanie jedynie sygna-łów o zmiennych częstotliwościach i cza-sach trwania. Modelując rzeczywiste dźwię-ki muzyki należy zmieniać także amplitudęw trakcie ich trwania, czyli sprawić, aby

wanych fragmentów – stosując efektywykorzystywane w metodzie tablicowej;a zatem można np. kształtować obwiednięsygnału, odtwarzać próbki wolniej, szyb-ciej, stosować zapętlenie wybranych frag-mentów.Sampling polega więc na rejestrowaniukrótkich fragmentów czasowych dźwię-ków rzeczywistych, a następnie odpo-wiednim ich przetwarzaniu, aby uzyskaćpożądane brzmienia.Popularne karty dźwiękowe do kompute-rów PC z serii SoundBlaster (AWE 32/64,Live!, Audigy) firmy Creative Labs zawie-rają syntezator określany przez produ-centa jako wavetable. Jest to układ syntezysamplingowej. �

AAlleekkssaannddrraa MMłłyyńńsskkaaLITERATURA[1] Kruś A., Bobiński P.: Metody cyfrowej syntezydźwięku. XI Międzynarodowe Sympozjum AES, Reży-seria i Inżynieria Dźwięku i Obrazu, ISSET 2005[2] Roads C.: The Computer Music Tutorial. The MITPress, February 27, 1996[3] Goeddel T. W., Bass S.C.: High Quality Synthesisof Musical Voices inDiscrete Time. IEEE Transactions On Acoustics, Spe-ech, And Signal Processing. Vol. Assp-32, No. 3, June1984[4] Czyżewski A.: Dźwięk cyfrowy, Akademicka OficynaWydawnicza EXIT, Warszawa 1998.

RRyyss.. 22.. SScchheemmaatt oobbwwiieeddnnii AADDSSRR

Am

plitu

da s

ygna

łu

Czas

wybrane1.qxd 2006-04-13 09:10 Page 21


r

Z PRAKTYKI

UKŁAD DO STEROWANIA NAPEŁNIENIEM ZBIORNIKAUkład do domku letniskowego.

Wdomkach letniskowychczęsto jest stosowaneogrzewanie wody energiąsłoneczną, należy tylko

pamiętać, aby zbiornik był stale maksy-malnie wypełniony wodą – ubytki wyni-kające z używania i parowania powinnybyć na bieżąco uzupełniane. W artykuleprzedstawiono automatyczny układ dokontroli napełnienia zbiornika wody (rys.1). Funkcje czujników napełnienia, pozio-mu minimalnego i maksymalnego, pełniąmikroprzełączniki S1 i S2, współpracu-jące z pływakami umieszczonymi w rur-kach plastykowych zanurzonych wwodzie. Pływaki, utrzymujące się zawszena powierzchni lustra wody, powodujązmiany stanu mikroprzełączników pod-czas przekraczania poziomów uznanychza graniczne (minimalny i maksymalny).Sposób umieszczenia pływaków przed-stawiono szkicowo na rys. 2.

Kiedy zaczyna się napełnianie zbiornika ipoziom lustra wody znajduje się poniżejpoziomu uznanego za minimalny, obamikroprzełączniki są w swych pozycjachspoczynkowych i zwarte są kontakty N/C.Oznacza to, że wejście sterujące (TR)przerzutnika – układu scalonego 555znajduje się na potencjale masy (GND), ana wejściu RS panuje napięcie równenapięciu zasilania +12 V. W takiej sytuacji,na wyjściu przerzutnika (Q) występujenapięcie bliskie napięciu zasilania i tran-zystor T1 pozostaje w stanie aktywnym,co stwarza warunki do uaktywnienia prze-kaźnika włączonego w obwód jego kolek-tora. Zestyki przekaźnika włączają silnikpompy powodującej napełnianie zbior-nika wodą. Druga para zestyków możebyć wykorzystana do sygnalizacji stanuurządzenia. Wraz ze wzrostem poziomu wody wzbiorniku, pływak sterujący mikroprze-łącznikiem S1 przesuwa się ku górze. Poosiągnięciu poziomu uznanego za mini-malny następuje przełączenie kontaktówmikroprzełącznika S1. Teraz wejście TR

22

nicznego mikroprzełącz-nik S2 przechodzi dostanu spoczynkowego, wktórym następuje połą-czenie wejścia RS prze-rzutnika z szyną zasilania.Jednakże, z uwagi napołączenie wejścia TR(przez S1) z szyną zasila-nia przerzutnik pozostajew stanie spoczynkowym.Dalsze obniżanie siępoziomu wody i dojście

do poziomu minimalnego powodujezmianę stanu mikroprzelącznika S2, a wkonsekwencji połączenie wejścia TR prze-rzutnika z masą. W tej sytuacji stan wyj-ścia (Q) zmienia się, tranzystor T1 prze-chodzi do stanu aktywnego, a przekaźnikuruchamia silnik pompy. W przedstawianym układzie zastosowa-no przekaźnik elektromagnetyczny zdwiema parami zestyków. Jedna parajest wykorzystywana do włączania silni-ka pompy, a druga może być wykorzy-stana do sygnalizacji stanu układu ste-rującego. Na rys. 3 przedstawiono płytkę druko-waną układu, a na rys. 4 rozmieszczenieelementów. (cr) �

RRyyss.. 11.. SScchheemmaatt uukkłłaadduu ddoo sstteerroowwaanniiaa nnaappeełłnniieenniieemm zzbbiioorrnniikkaa

RRyyss.. 22.. SSppoossóóbb uummiieesszzcczzeenniiaa cczzuujjnniikkóóww ppoozziioommuu wwzzbbiioorrnniikkuu

RRyyss.. 33.. PPłłyyttkkaa ddrruukkoowwaannaa uukkłłaadduu ddoo sstteerroowwaanniiaannaappeełłnniieenniieemm zzbbiioorrnniikkaa ((sskkaallaa 11::11))

RRyyss.. 44.. RRoozzmmiieesszzcczzeenniiee eelleemmeennttóóww nnaa ppłłyyttccee ddrruukkoowwaanneejj

Poziomdolny

Poziomgórny

S1 S2

Maksimum

Minimum

przerzutnika 555 jest połączone z napię-ciem zasilania. Nie powoduje to żadnychzmian w układzie, pompa dalej pracuje. Po osiągnięciu przez lustro wody pozio-mu maksymalnego, pływak sterującymikroprzełącznikiem S2 powoduje zmia-nę jego stanu. Teraz wejście RS jest połą-czone z masą (GND) i następuje zmianastanu wyjścia (Q), napięcie zmniejsza siędo wartości bliskiej potencjałowi masy.Powoduje to zatkanie tranzystora T1, a wkonsekwencji zmianę stanu przekaźnikai wyłączenie silnika pompy. W trakcie eksploatacji zbiornika z wodą,poziom lustra wody obniża się, z tegopowodu położenie pływaka również obni-ża się i po przekroczeniu poziomu gra-

uklad.qxd 2006-04-13 12:56 Page 22


23

KOSTKA ELEKTRONICZNAUkład dla wszystkich,którzy chcą wprowadzaćelektronikę wszędzie –nawet tam, gdzie nie jestto konieczne.

Opisywany układ jest elektro-nicznym odpowiednikiempopularnej sześciennej kostkido gry, stosowanej w wielu

popularnych grach planszowych. Głównym elementem kostki jest 14-stop-niowy licznik binarny 4060 z wbudowa-nym generatorem. Część logiczną kostkitworzą układy scalone złożone z czterech2-wejściowych bramek logicznych NOR(4001) i czterech 2-wejściowych brameklogicznych NAND (4011). Do wyświetlaniawyniku zastosowano siedem diod świe-cących rozmieszczonych na planie kwa-dratu, w jego narożach (4) i środku (1)oraz w środkach (2) krawędzi pionowych. Część liczącą kostki stanowi licznik binar-ny 4060, zliczający impulsy generowaneprzez wewnętrzny generator utworzony

przez część aktywną znajdującą sięwewnątrz układu scalonego i elementybierne C1 i R1 decydujące o częstotliwo-ści generowanego przebiegu zgodnie z zależnością:

Po zastosowaniu elementów o warto-ściach wg rys. 1 częstotliwość generacjiwynosi ok. 2 kHz. W opisywanym układzie są wykorzysty-wane tylko trzy sygnały z wyjść cyfro-wych oznaczonych Q4, Q5 i Q6. Licznikpracuje w trybie modulo-6, zakres liczeniaograniczają diody D1 i D2 tworzące wrazz rezystorem R3 bramkę logiczną AND.

TTaakktt WWsskkaazzaanniiee QQ66 QQ55 QQ44 DD33 DD44 DD55 DD66 DD77 DD88 DD99

0 1 0 0 0 x1 2 0 0 1 x x2 3 0 1 0 x x x3 4 0 1 1 x x x x4 5 1 0 0 x x x x x5 6 1 0 1 x x x x x x6 – 1 1 0 x x x x

TTaabblliiccaa ffuunnkkccjjoonnoowwaanniiaa kkoossttkkii eelleekkttrroonniicczznneejj

RRyyss.. 22.. PPłłyyttkkaa ddrruukkoowwaannaa eelleekkttrroonniicczznneejj kkoossttkkii ((sskkaallaa 11::11))

W sytuacji, w której na wyjściach Q4, Q5i Q6 pojawią się stany odpowiadające licz-bie dziesiętnej 6 (110) jest generowanysygnał zerujący, który jest doprowadzanydo wejścia kasującego RESET. Dotknięcie palcem pola dotykowegopowoduje start generatora i zliczanie gene-rowanych impulsów. W tym stanie pracyświecą wszystkie diody. Odjęcie palcapowoduje zatrzymanie pracy generatorai wyświetlenie ostatnio wyświetlanegostanu, będzie to wskazanie odpowiada-jące jednej z liczb całkowitych od 1 do 6.Prawdopodobieństwo wyboru każdej z liczb wynosi 1/6. Układ jest zasilany z baterii 6F22 o napię-ciu nominalnym 9 V. Na rys. 2 przedstawiono płytkę drukowa-ną układu, a na rys. 3 rozmieszczenie ele-mentów. (cr) �

RRyyss.. 11.. SScchheemmaatt eelleekkttrroonniicczznneejj kkoossttkkii

RRyyss.. 33.. RRoozzmmiieesszzcczzeenniiee eelleemmeennttóóww nnaa ppłłyyttccee ddrruukkoowwaanneejj

11 RC2,21

f⋅⋅

=

kostka.qxd 2006-04-13 09:11 Page 23


r

RÓŻNE

PROBLEMY ZE ZUŻYTYMITWORZYWAMI SZTUCZNYMI Tworzywa sztuczne sąszeroko stosowane wsprzęcie elektronicz-nym. Problemy związa-ne z ich szkodliwościąomawia dr inż. TomaszBuczkowski z Politech-niki Warszawskiej.Warto wiedzieć, że wrecyklingu tych mate-riałów są bardzopomocne metody elek-troniczne, o którychbędzie mowa wnastępnych publika-cjach z serii "Elektroni-ka a środowisko".

Już w początkowym okresie roz-woju elektryki i elektroniki pro-dukowany na skalę przemysło-wą bakelit znalazł zastosowanie w

budowie podzespołów, elementów kon-strukcyjnych, izolacyjnych oraz obudówurządzeń. W latach 30. opracowano tech-nologie produkcji z ropy naftowej popu-larnych do dziś tworzyw – polistyrenu i polichlorku winylu. W późniejszym okre-sie, a zwłaszcza w czasie oraz po drugiejwojnie światowej nastąpił szybki rozwójprodukcji i zastosowań tworzyw sztucz-nych. Szerokie zastosowanie w sprzęcieelektrycznym i elektronicznym tworzywasztuczne zawdzięczają znakomitym właści-wościom mechanicznym i elektrycznym,odporności na czynniki środowiskowe (nakorozję), wytrzymałości i lekkości, łatwościformowania, obróbki i montażu, powszech-nej dostępności surowców oraz niskiejcenie. Poszczególne rodzaje tworzyw opewnych specyficznych właściwościachsą używane do masowej produkcji nie tylkopodzespołów elektronicznych (np. foliakondensatorowa, karkasy cewek, obudowyzłącz oraz elementów półprzewodniko-wych), przewodów montażowych, kabli iświatłowodów, płytek drukowanych, leczrównież elektronicznych nośników infor-macji (taśm magnetycznych, płyt kompak-towych), zarówno do sprzętu profesjonal-

nego (zwłaszcza energetycznego, pomia-rowego, komunikacyjnego, medycznego,wojskowego) a także sprzętu powszechne-go użytku (np. sprzętu gospodarstwa domo-wego, komputerowego, telekomunikacyj-nego – klasycznego i telefonów komórko-wych, odbiorników RTV i innych urządzeńAV, elektronarzędzi). Bez tworzyw sztucz-nych nie byłaby możliwa rewolucja infor-matyczno-telekomunikacyjna. W tablicy 1podano oznaczenia tworzyw stosowanychw urządzeniach elektronicznych i elek-trycznych.

Skala problemu

W roku 2003 zużycie tworzyw sztucznychw przemyśle Europy Zachodniej przekro-czyło 39 milionów ton, czyli ok. 98kg/osobę (dla porównania – w Polsce: ok.45 kg/osobę w 2002 r.) z czego w prze-myśle elektrycznym i elektronicznym zuży-to 8,5% – rys.1.Pomimo niewielkiego udziału przemysłuEE w całkowitym zużyciu tworzyw sztucz-nych zajęcie się przez elektroników „wła-snymi” odpadami plastikowymi ma dużeznaczenie dla rozwiązania zagadnieniaracjonalnego zagospodarowania wszel-kich odpadów plastikowych, gdyż olbrzy-mią rolę w tej dziedzinie odgrywa mier-nictwo oraz automatyka – wsparte infor-matyką. Nie bez znaczenia jest też corazwiększy w ostatnich latach udział elektro-niki w tworzeniu rozwiązań „zielonej che-mii”, m. in. w dziedzinie tworzyw sztucz-nych, zwłaszcza zaś wykorzystanie ener-

gii mikrofal oraz fal ultradźwiękowych.Tworzywa sztuczne stosowane w elek-trotechnice i elektronice charakteryzująsię, w przeciwieństwie do innych branż,dużą różnorodnością, zawartością licz-nych dodatków oraz występowaniem wtrwałym często powiązaniu z metalami iinnymi materiałami. Liczbę rodzajów two-rzyw stosowanych w sprzęcie EE szacujesię na ok. 80. Najczęściej stosowane wsprzęcie EE tworzywa sztuczne przedsta-wiono w tablicy 2.Analizy składu materiałowego zużytegosprzętu elektrycznego i elektronicznegoróżnych kategorii wyprodukowanego wokresie lat 70. – 90. wykazują stałe obni-żanie się zawartości metali w tych pro-duktach, czemu towarzyszy wzrost pro-centowej zawartości tworzyw sztucznych.Zależnie od rodzaju urządzenia EE two-rzywa sztuczne stanowią od kilku (np.stary odkurzacz) do ok. 75% (współczesny

24

Tworzywa termoplastyczne

ABS Akrylonitrylo-butadieno-styren PET Politereftalan etylenuEPS Spieniony polistyren PMMA Polimetakrylan metyluHIPS Polistyren wysokoudarowy POM PolioksymetylenPA 6 Poliamid 6 (nylon 6) PP PolipropylenPA 66 Poliamid 66 (nylon 66) PPO Politlenek fenylenuPBT Politereftalan butylenu PPS PolifenylosulfidPC Poliwęglan PS PolistyrenHDPE Polietylen dużej gęstości (PE-HD) PTFE Politetrafluoroetylen (teflon)LDPE Polietylen małej gęstości (PE-LD) PVC Polichlorek winyluPEI Polieteroimid SAN Styreno-akrylonitrylPES Polieterosulfon SB Styreno-butadien

Tworzywa termoutwardzalne

EP Żywica epoksydowa PU Poliuretan (PUR)FF Żywica furanowa SI Żywica silikonowaMF Żywica melaminowa UF Żywica mocznikowaPF Żywica fenolowa UP Żywica poliestrowa

Ta b l i c a 1 . SSkkrróóttoowwee oozznnaacczzeenniiaa ttwwoorrzzyyww sszzttuucczznnyycchh nnaajjcczzęęśścciieejj ssttoossoowwaannyycchh ww uurrzząąddzzeenniiaacchh EEEE

RRyyss.. 11.. SSttrruukkttuurraa zzuużżyycciiaa ttwwoorrzzyyww sszzttuucczznnyycchh ww EEuurrooppiiee ZZaacchhooddnniieejj ww 22000033 rr.. wwgg [[22]] –– ppaattrrzz wwyykkaazz lliittee--rraattuurryy nnaa ssttrroonniiee wwwwww..rraaddiiooeelleekkttrroonniikk..ppll

Wielki przemysł

5,8%

Opakowania 37,2%

Budownictwo

18,5%

Elektrotechnikai elektronika 8,5%

Rolnictwo 1,9%

Motoryzacja 8%

AGD 20,1%

ELEKTRONIKA A ŚRODOWISKOELEKTRONIKA A ŚRODOWISKO

problemy.qxd 2006-04-13 09:13 Page 24


25

telefon komórkowy) jego masy. Szacujesię, iż współcześnie tworzywa sztucznestanowią średnio ok. 20% materiałów uży-wanych w sprzęcie EE. Ta stała tendencja wzrostu zawartości pla-stików w sprzęcie EE oznacza, iż w przy-padku niedostatecznych działań zarad-czych należy się liczyć w przyszłości z dal-szym narastaniem problemów wynikają-cych z praktykowanego obecnie składo-wania na wysypiskach oraz spalania pla-stikowych odpadów pochodzących zesprzętu EE.

Tworzywa sztuczne w zuży-tym sprzęcie EE

Badania przeprowadzone ostatnio w Euro-pie pozwalają na oszacowanie udziału róż-nych grup sprzętu EE w powstawaniuodpadów plastikowych (rys. 2).Średnią zawartość tworzyw sztucznychw odpadach elektrycznych i elektronicz-nych szacuje się na podstawie wyrywko-wych badań w różnych krajach na ok.12%. Typowy udział poszczególnychrodzajów tworzyw w odpadach sprzętuEE w Europie przedstawiono na rys. 3.

Szkodliwość zużytych two-rzyw sztucznych

Szkodliwość tworzyw sztucznych pocho-dzących ze zużytego sprzętu EE wynikazarówno ze składu chemicznego podsta-wowych polimerów, jak też z kształtują-cych ich właściwości dodatków. Współ-cześnie większość odpadów z tworzywsztucznych jest składowana na wysypi-skach bądź spalana. Przykładowo, współ-cześnie ok. 82% odpadów PVC ze wszyst-kich źródeł jest składowane na wysypi-skach, 15% – spalane, zaś tylko 3% pod-dawane recyklingowi (głównie kable).Ze składowanych na wysypiskach two-rzyw sztucznych migrują i są wypłukiwanewprowadzone do nich dodatki, co przy-czynia się do znacznego zanieczyszczeniaśrodowiska oraz zagrożenia dla zdrowia iżycia ludzi w wyniku uwalniania szkodli-wych substancji. Również spalanie odpa-dów EE razem z odpadami komunalnymistwarza wiele problemów związanych zobecnością w nich tworzyw sztucznych.Spalanie tworzyw przyczynia się dopowstawania toksycznych związków chlo-ru zawartego w PVC (dioksyny, furany)oraz bromu zawartego w antypirenach. Szczególnie kłopotliwe są zużyte wyroby zpolichlorku winylu (PVC). Tworzywo tozarówno bardzo trudno poddaje się recy-klingowi, jak i utrudnia recykling innychtworzyw stanowiąc ich zanieczyszczenie. Wprocesie produkcji oraz podczas spalaniaPVC tworzą się toksyczne dioksyny i fura-ny. Ze składowanych na wysypiskach odpa-dów z PVC następuje wyciek szkodliwychdla zdrowia i środowiska ftalanów, którychzawartość np. w kablach sięga 30%. Ponad-to, dużą szkodliwość wykazują wspo-mniane stabilizatory. Szacuje się, iż wyni-kająca z ich obecności przeciętna zawartość

ołowiu w PVC w kablach i przewodach izo-lowanych stanowi ok. 1,6%. PVC zajmujenajwyższą (najgorszą) pozycję w klasyfika-cji szkodliwości popularnych tworzywsztucznych – rys. 4.

PPVVCC

PPUU,, PPSS,, AABBSS,, PPCC

PPEETT

PPEE,, PPPP

BBiiooppoolliimmeerryy

RRyyss.. 44.. „„PPiirraammiiddaa”” sszzkkooddlliiwwoośśccii ppooppuullaarrnnyycchh ttwwoorrzzyywwsszzttuucczznnyycchh wwgg [[2211]] –– ppaattrrzz wwyykkaazz lliitteerraattuurryy nnaa ssttrroonniieewwwwww..rraaddiiooeelleekkttrroonniikk..ppll

Ze względu na wielostronną szkodliwośćpolichlorku winylu coraz silniejsze są naci-ski na całkowity zakaz jego produkcji i sto-sowania (nie tylko w zabawkach i produk-tach dla dzieci). W wielu krajach parlamen-ty, organizacje ekologiczne, medyczne, han-dlowe i przedsiębiorstwa produkcyjnepostulują (i często realizują) zaniechaniestosowania PVC w pewnych grupach wyro-bów. Niektóre firmy produkujące sprzęt EEwycofują PVC dobrowolnie. Przykłademtakiego działania może być firma Dell, któracałkowicie wyeliminowała PVC z konstruk-cji obudów komputerowych zastępując goinnymi tworzywami (PC+ABS, ABS, HIPS).Warto dodać, iż uwalnianie toksycznychzwiązków z tworzyw sztucznych zawar-tych w urządzeniach EE następuje nietylko w wyniku składowania, spalania,czy też przetwarzania zużytego sprzętu,lecz również w trakcie jego użytkowania,zwłaszcza w podwyższonej temperatu-rze. Uwalnianie licznych szkodliwych sub-stancji z tworzyw sztucznych w czasienormalnego użytkowania urządzeń elek-trycznych i elektronicznych może byćuważane za jeden z ważnych czynnikówskładających się na syndrom „choregodomu". �

TToommaasszz BBuucczzkkoowwsskkii

Obszerny wykaz literatury do artykułu jest dostępny nasytronie internetowej: www.radioelektronik.pl

Kategoria wg dyrektywy WEEE Tworzywa

Wielkogabarytowe AGD PE, PVC, HIPS, ABS, PC, PA, PET, PUMałogabarytowe AGD PE, PP, PVC, HIPS, ABS, PC, PA, EPSprzęt informatyczny i telekomunikacyjny PE, PC, PVC, HIPS, PP, ABS, PA, PET, EP, PU, PBT, POMSprzęt Audio-Video PP, PVC, HIPS, ABS, PC, PA, PETInne (sprzęt oświetleniowy, elektronarzędzia, zabawki, sprzęt medyczny, urządzenia monitorujące i sterujące, automaty) PC, PA, PVC, HIPS, ABS, PET, PMMA, SAN

Wybrane produkty Tworzywa

Płytki drukowane PF, MF, UF, UP, EP, FF, SI, PUPrzewody i kable PE, PVC, PA, PTFETransformatory PA 6, PA 66, EP, PPOsprzęt instalacyjny, złącza PP, PA, ABS, PBTObudowy sprzętu komputerowego i OTV ABS, PC, HIPS, PVCKwasowe akumulatory trakcyjne PP, PVC, (dawniej: ebonit, bakelit)Płyty kompaktowe PC

Ta b l i c a 2 . GGłłóówwnnee rrooddzzaajjee ttwwoorrzzyyww sszzttuucczznnyycchh ssttoossoowwaannyycchh ww sspprrzzęęcciiee EEEE

Ryyss.. 22.. PPoocchhooddzzeenniiee ooddppaaddóóww ttwwoorrzzyyww sszzttuucczznnyycchh zz rróóżżnnyycchh ggrruupp uurrzząąddzzeeńń EEEE nnaa pprrzzyykkłłaaddzziiee EEuurrooppyy

RRyyss.. 33.. TTyyppoowwyy sskkłłaadd mmaatteerriiaałłoowwyy eelleemmeennttóóww ppllaassttiikkoo--wwyycchh zzee zzuużżyytteeggoo sspprrzzęęttuu EEEE nnaa pprrzzyykkłłaaddzziiee EEuurrooppyy

Wielkogabarytowy sprzęt AGD 41%

Mało-gabarytowy sprzęt AGD9%

Inne 2%

Sprzęt AV 14%

Sprzęt informatyczny

i telekomunikacyjny 34%

problemy.qxd 2006-04-13 12:01 Page 25

�

AK

TU

ALN

OŚ

CI

�

AK

TU

ALN

OŚ

CI

�

AK

TU

ALN

OŚ

CI

10 LAT FIRMY SAMSUNG W POLSCEFirma Samsung Electronics jest świato-wym liderem technologii półprzewodniko-wych, technik telekomunikacyjnych i me-diów cyfrowych. Zatrudnia 113 600 osóbw 48 krajach. Specjalizuje się w produkcjiurządzeń RTV, AGD i IT, telekomunikacyj-nych, paneli LCD i półprzewodników.W Polsce zatrudnionia 180 pracowników.W Warszawie powołano jedno z jedno z 9Centrów Badań i Rozwoju Oprogramo-

wania. Głównym zadaniem Centrum jestrozwój oprogramowania do odbiornikówcyfrowej telewizji satelitarnej, kabloweji naziemnej zgodnych ze standardem DVB.W trakcie 10 lat działalności na polskimrynku firma Samsung stała się jedną z naj-bardziej rozpoznawalnych marek. W 2005r. najwyższy (24%) wzrost sprzedaży osią-gnęły produkty RTV/AGD, w tym najbar-dziej znaczący telewizory (34%). Sam-sung osiągnął pierwszą pozycję (ilościowoi wartościowo) w ub. r. w sprzedaży tele-wizorów LCD (ponad 25 000 telewizorówLCD TV i ok. 30% rynku). W dominującymsegmencie telewizorów LCD o przekąt-nej 32 cale Samsung zaprezentował aższeść modeli. Na konferencji prasowej za-prezentowano największy na świecie tele-wizor LCD o przekątnej 82" oraz nową liniętelewizorów Bordeaux, której oryginalnewzornictwo będzie czynnikiem decydują-cym przy zakupie nowego telewizora. In-spiracją do stworzenia oryginalnej obudo-wy telewizora był kształt kieliszka z niewiel-ką ilością wina.W roku 2005 firma Samsung zwiększałaofertę nowych modeli telefonów komór-kowych, sprzętu IT, RTV i AGD, a także

BLIŻEJ “CYFROWEJ”ROZRYWKIFirma Prestigio wprowadziła na polski rynek odtwa-rzacze multimedialne Prestigio Multimedia Porta-ble Player PMP-301. Odtwarzacz wielkości portfela(132x80x19 mm), o masie 200 g i pojemności 120GB może pomieścić około 36 tys. plików dźwięko-wych w formacie mp3 i prawie 480 godzin filmów.Prestigio PMP-301 jest rozwiązaniem dla osób pra-gnących przeglądać zdjęcia, filmy lub słuchać mu-zyki również wówczas gdy nie mają dostępu dokomputera. Odtwarzacz został wyposażony w złącze

interfejsu VGA do monitorów komputerowych orazgniazdo sygnału wizji stosowane w telewizorachi gniazdo łącza fonicznego S/PDIF. Urządzenie obsłu-guje formaty obrazu telewizyjnego PAL i NTSC. Podołączeniu do telewizora, projektora lub monitorajest wyświetlane menu odtwarzania filmów, muzy-ki lub przeglądania zdjęć. Odtwarzacz obsługujewszystkie najpopularniejsze formaty: MPEG-4, AVI,DivX, Xvid, DVD, VCD, mp3 i WMA, ma 2,5-calowydysk twardy i szybki interfejs USB 2.0 o przepływ-ności do 480 MB/s. Po podłączeniu PMP-301 dokomputera, jest on rozpoznawany przez systemoperacyjny jako dysk twardy. (cr)

PROJEKTORY CANON XEEDCanon oferuje trzy nowe projektory XE-ED SX6, SX60 i SX600 z panelami LCOS(Liquid Crystal on Silicon) wytwarzający-mi obraz bez widocznych linii siatki. Mo-dele XEED SX6 i SX60 mają rozdzielczośćobrazu SXGA, a SX600 XGA. Zaawanso-wana technika AISYS (Aspectual llumina-tion System) stosowana we wszystkichtrzech projektorach umożliwia osiągnięciekontrastu 1000:1. Jasność 3500 lm projek-torów XEED SX6 i SX60 jest wystarczają-ca do prezentacji w halach targowych.Model XEED SX600 ma jasność 2500 lm.W trybie Kino Domowe kontrast zwiększasię do 1500:1, co daje wyraźniejsze kolo-ry podczas projekcji ciemnych scen fil-mowych. Automatyczna korekcja Keysto-ne koryguje o ± 20o zniekształcenie trape-

wprowadzono nowe produkty – dekode-ry cyfrowe, systemy telewizji przemysło-wej oraz pralki. Firma osiągnęła również bardzo dobrewyniki sprzedaży sprzętu IT. Wzmocniłapozycję lidera na rynku monitorów do23,4 % udziału w rynku (38,5% monitoryCRT i 19,5% monitory LCD). Plany na2006 r. zakładają zwiększenie udziałuw segmencie monitorów LCD do 25%. Telefony komórkowe miały dotychczasok. 4,5 % udziału w rynku. W tym rokujest planowany wzrost udziału do16¸20%.Na polski rynek zostanie wprowadzonychok. 30 nowych modeli telefonów komór-kowych.Samsung odnosi duże sukcesy takżew segmencie AGD. W 2005 roku najle-piej na polskim rynku sprzedawały się lo-dówki typu side-by-side oraz kuchnie mi-krofalowe. Wprowadzono także nową linięproduktów AGD z systemem Silver NanoHealth System. Zastosowane jony srebramają właściwości antybakteryjne i grzybo-bójcze. Produkty te umożliwią firmie Sam-sung dwukrotne zwiększenie obrotóww dziale AGD w 2006 r. P.J.

zowe. Funkcja Auto Screen automatycz-nie kompensuje projekcję w zależnościod koloru ekranu. Z kolei funkcja FrameLock zapewnia odpowiednią synchroniza-cję między projektorem a komputerempodczas projekcji slajdów eliminując inter-ferencję i drżenie obrazu. Poruszany silni-kiem, 1,7-krotny zoom można zdalnie re-gulować pilotem. W modelu XEED SX60uzyskano znaczne ściszenie pracy wenty-latora, w trybie Quiet do 27 dB i Normal 30dB. Projektory XEED SX6 i SX600 są rów-

nież cichsze od poprzednich modeli –w trybie Quiet osiągają poziom 31 dB.Dzięki rzeczywistej rozdzielczości SXGA+projektory XEED SX6 i SX60 mają możli-wość projekcji obrazów w trybie High De-finition 720p/1080i. Wszystkie są wyposa-żone w port DVI (Digital Video Interface)kompatybilny ze standardem HDCP (High-bandwidth Digital Content Protection), cozapewnia doskonałą projekcji nawet za-kodowanych plików cyfrowych. FunkcjaOff and Go, redukuje czas czekania po po-nownym włączeniu projektora. Zakumulo-wana energia wystarczy do zasilania we-ntylatora chłodzącego projektor, bez zasi-lania z sieci. Wszystkie trzy projektory mo-gą pracować w trybie sRGB zapewniają-cym wierne oddanie kolorów podczaswspółpracy z innymi urządzeniami pracu-jącymi w tym standardzie. P.J.

akt05.qxd 4/13/2006 12:31 PM Page 26

27OCENY UŻYTKOWNIKÓW


Mikrowieża PhilipsMCD 708 wyróżniasię bardzo dobrymo d t w a r z a n i e mdźwięku i obrazu.Uzyskano to dzięki

zestawom głośnikowym o obudowachwykonanych z drzewa palisandrowego,wysokotonowym wstęgowym głośnikomneodymowym i cyfrowym wzmacniac-zom mocy klasy D. Do uzyskiwania obrazuwysokiej jakości przyczyniają się międzyinnymi, przetwornik c/a wideo 12 bit/108MHz i progresywne skanowanie.

OdtwarzanieW testowanym urządzeniu możnaodtwarzać praktycznie wszystkierodzaje płyt CD, DVD z plikamiwideo DivX, JPEG i plikamimuzycznymi mp3 i WMA.Do dyspozycji są podstawo-we rodzaje odtwarzania, prze-widziane dla różnego rodzajupłyt, m.in. odtwarzanie w przódi w tył z różnymi szybkościamii odtwarzanie programowane.Odtwarzając obrazy JPEG, możnaje na przykład obracać, tworzyćlustrzane odbicia, prezentować tzw.indeksy, czyli oglądać jednocześnie kilka-naście zmniejszonych obrazów.

Regulacje obrazu i dźwiękuProporcje obrazu dostosowuje się do posia-danego odbiornika telewizyjnego (zwykły4:3 albo panoramiczny 16:9) i rodzaju oglą-danego filmu. Także, oprócz podstawo-wych, są regulowane takie parametry obra-zu jak: odcień, nasycenie czy ostrość.Dźwięk w wielokanałowym formacieDolby Digital jest przekształcany na stere-ofoniczny. Brzmienie dźwięku jest mody-fikowane przez cyfrowe układy kształ-towania charakterystyki, np. Jazz, Rock,Classic, układ wzmocnienia basów,korekcji brzmienia przy małej sile dźwiękuLoudness i dobierania pogłosu, np. Sta-dion, Sala koncertowa, Kościół.

Oceniamy mikrowieżęhi-fi, zawierającąrównież odtwarzacz

MIKROWIEŻA Z ODTWARZACZEMDVD - PHILIPS MCD 708

Do dyspozycji są następujące gniazda:typu cinch – wyjściowe oraz wejściowewideo i audio, wyjściowe komponentPb/Cr Pb/Cb Y do telewizora, do sub-woofera, gniazdo S-video, scart. Do prze-kazywania cyfrowych sygnałów są gniaz-da koncentryczne i optyczne.

Wrażenia użytkownikaPierwsze wrażenie to nowoczesne i efek-towne wzornictwo. Podzielona na dwieczęści główna jednostka i oddzielna płas-ka podstawa izolująca drgania od podłożamogą tworzyć układ pionowy albopoziomy. Ułatwia to ustawianie wieży i kol-umn głośnikowych np. w regale. Lus-trzane powierzchnie płyt czołowychgłównej jednostki i mała liczba nie rzuca-jących się w oczy elementów regula-cyjnych, sprawiają eleganckie, spokojnewrażenie. Ozdobą są obramowaniakrawędzi paneli głównej jednostki,

rozbłyskujące błękitnym światłem pod-czas niektórych regulacji, np. zmiany

głośności. Szkoda, że nie możnatych świateł włączać na stałe,gdyż tworzyłyby dodatkowyefekt dekoracyjny.Menu obsługi jest nieskomp-likowane, bez rozbudowanych"drzewek", w dodatku równieżpo polsku. Pilot zdalnego

sterowania ma wprawdzie dużąliczbę przycisków, prawie 50 (!),

ale dzięki temu przy najczęściejdokonywanych regulacjach nie trze-

ba sięgać do "wnętrza" menu – wystar-czy nacisnąć odpowiedni przycisk.Najważniejsza rzecz – brzmienie dźwięku,zyska uznanie również bardziej wymaga-jących słuchaczy. Niewątpliwie przyczy-nia się do tego nowatorska konstrukcjazestawów głośnikowych. Różnice międzyposzczególnymi charakterystykamibrzmienia są wyraźnie słyszalne, a funkc-je wzmocnienia basów i Loudness bardzoefektywne.Podsumowując: pomysł połączenia odt-warzacza DVD z wieżą hifi będzie siępodobał użytkownikom, którym nie zależyna rozbudowanym kinie domowym,a chcą słuchać dobrego dźwięku towa-rzyszącego oglądaniu filmów, a poza tymlubią słuchać muzyki odtwarzanej z dobrąjakością. Cena urządzenia ok.1246 zł.

SJ. �

Tuner radiowyTuner ma dwa zakresy – UKF i fale śred-nie, a także RDS. Wyszukiwanie i zapa-miętywanie stacji odbywa się ręczne alboautomatyczne. Pamięć ma pojemność 40miejsc, po 20 na każdym zakresie.

Inne funkcjeInne użyteczne funkcje wieży to, hasłochroniące przed użytkowaniem urządzeniaprzez niepowołane osoby, blokada rodzi-cielska, sleep timer oraz budzik.

Gniazda przyłączeniowe Wieża jest wyposażona w szereg gniazddo przyłączania współpracujących urzą-dzeń. Na przykład, lepszą jakość dźwiękuz odbiornika telewizyjnego uzyska się dołą-czając go do wieży łączem scart. Dodat-kowym urządzeniem może być równieżmagnetowid.

DDAANNEE TTEECCHHNNIICCZZNNEEOOddttwwaarrzzaacczz DDVVDDPasmo częstotliwości 100 Hz ¸ 20 kHzRozdzielczość pozioma >500 linii (TV)Wymiary (szer. x wys. x głęb.) 232 x 76 x 224 mmMasa 1,85 kgWWzzmmaaccnniiaacczzPasmo częstotliwości 100 Hz ¸ 20 kHz Współczynnik S/N >60 dBImpedancja obciążenia 4 WMoc wyjściowa 2x50 W (THD = 10 %) Wymiary (szer. x wys. x głęb.) 232 x 76 x 224 mmMasa 3,3 kgTTuunneerrFM współczynnik S/N >46 dBAM współczynnik S/N >40 dBZZeessttaaww ggłłoośśnniikkoowwyyPasmo przenoszenia 80 Hz ¸ 16 kHzWymiary (szer. x wys. x głęb.)160 x 270 x 225 mmMasa 3,1 kgZZaassiillaanniieeNapięcie zasilania 230 V ACPobór mocy <55 W

mwiezaPhil.qxd 4/13/2006 10:30 AM Page 27

się program TV, datę, czas początku i koń-ca zapisu, VPS/PDC.Bardzo użyteczną funkcją jest wyświetla-na lista z miniaturami obrazów pierwszychzapisanych scen, którym można nadaćnazwę, np. tytuł filmu. Odtwarzanie filmuz twardego dysku rozpoczyna się wybie-rając ikonę. Tak jak w komputerze, tworzysię foldery, np. z nazwami gatunków fil-mów i przechowuje w nich nagrania.

Jest możliwość skopiowania na-granego materiału na urządzeniezewnętrze, np. magnetowid lubnagrywarkę DVD.Telewizor jest przystosowany doodbioru telewizji HDTV. ZłączamiHDMI lub komponent możnadostarczyć sygnały wideo wytwa-rzające obraz o rozdzielczości 720plub 1080i.

RegulacjeobrazuSygnał wizyjny jestprzetwarzany przezzestaw układów XDEngine zwiększającydynamikę obrazu, zapewniającywierne odtwarzanie kolorówz uwzględnieniem tonacji skóry. Do-datkowo, przy pomocy funkcji pa-mięci stanów kolorów CSM (Colo-ur Status Memory), można zmie-

niać temperaturę barw korzystając z na-staw fabrycznych ciepły, zimny, normal-ny, lub wybierając tryb użytkownika i kory-gować wartości poszczególnych barwczerwonej, zielonej i niebieskiej.Funkcja ACM (Active Colour Management)służy do precyzyjnego korygowania nasy-cenia odcieni barw skóry przez dobór bar-wy zielonej, niebieskiej i jasności.W obrazie tradycyjnie można regulowaćkontrast, jaskrawość, nasycenie kolorówi ostrość. Do wyboru są także nastawyfabryczne PSM (Picture Status Memory):dynamiczny, standardowy stonowany, grai użytkownika. Tryb Kino zapewnia naj-lepszą jakość obrazu przy oglądaniu fil-mów.Przy długotrwałym oglądaniu nierucho-mych obrazów z komputera, gier kom-puterowych warto skorzystać z funkcji za-pobiegających wypalaniu ekranu takichjak White Wash, Orbiter i Inwersja.


28

Firma LG oferuje telewizor plazmowyz funkcją nagrywaniana twardym dysku 80 GB.Możliwości zapisu sąznacznie większe niżw tradycyjnym magnetowidzie.

TIME MACHINE TELEWIZORPLAZMOWY LG 42PC1RR Z HDD

Przekątna ekranu 42 caleRozdzielczość ekranu 1024x768 pktJasność 1200 cd/m2

Kontrast 10 000:1Kąt patrzenia 160o

Przetwornik obrazu 10 bitLiczba tunerów 2Twardy dysk 80 GBTelegazeta 2400 stron Moc wyjściowa 2x15 WZłącza:AV 1S-video 1Komponent 1Scart 2Słuchawkowe 1HDMI 1RGB (D-sub) 1RS232 1Pobór mocy 330 WWymiary (szer.xwys.xgłęb.) 1129x695x98,5 mm

Tylko nieliczne telewizorymają możliwość reje-stracji obrazu i dźwiękuna twardym dysku. Tele-wizor plazmowy LG42PC1RR ma funkcję

Time Shift, dzięki której można "podróżo-wać w czasie".

Time ShiftFunkcja Time Shift tymczasowo za-pisuje oglądany program TV natwardym dysku (godzinny bufor),który widz może odtworzyć w do-wolnej chwili. Dzięki tej funkcji moż-na przerwać oglądany program TV(Pauza), porozmawiać przez tele-fon lub na bieżąco cofnąć się domiejsca, które chce się jeszcze razzobaczyć np. w czasie oglądaniawidowiska sportowego. Do wybo-ru jest kilka sposobów przeglądaniamateriału tymczasowo zapisanegona dysku. Przy pomocy szybkiegoprzewijania poszukuje się właści-wego miejsca i zaczyna odtwarzaćze standardową szybkością. W wy-branym miejscu można obrazzatrzymać, powiększyć(funkcja Zoom), prze-wijać klatka poklatce, co jest bar-dzo wygodne przy śle-dzeniu spornych sytuacji np.w meczu piłkarskim – spalony,faul, bramka itd. Jeżeli nie chce się

oglądać reklam, funkcja skoku co 20 s umoż-liwia ich pominięcie, można także cofaćsię co 8 s.

Nagrywanie natychmiastoweFunkcja natychmiastowego nagrywaniauruchamia zapis z możliwością ustaleniaczasu końca zapisu. Czas końca zapisujest fabrycznie ustawiony maksymalniena 2 godziny, z możliwością wydłużenialub skrócenia do 1 godziny (skok 10 mi-nut). Przy pomocy wskaźnika graficzne-go Rec sprawdza się jak długo już trwa na-grywanie i jaki jest zaprogramowany cał-kowity czas zapisu. W trakcie zapisu moż-

na zmieniać kanał te-lewizyjny, a w oknie pod-

glądać właśnie zapisywany.

TimerZapis z timerem to tradycyjny sposób

nagrywania. W prosty sposób wybiera

DDAANNEE TTEECCHHNNIICCZZNNEE

SponsorLG_HDTV.qxd 4/13/2006 10:37 AM Page 28

29

Funkcja White Wash wstawia w nieru-chomy obraz , klatki wypełnione białymobrazem, odświeżając w ten sposób pik-sele. Orbiter niezauważalnie przemiesz-cza obraz po ekranie zmieniając w tensposób "zawartość" pikseli, a Inwersjasłuży do czasowego wyświetlania obrazunegatywowego.

Formaty obrazuProgram telewizyjny można oglądaćw różnych formatach obrazu. Do wyborusą formaty: Spektakl, Pełny, Oryginalny,4:3, 16;9, 14:9, Zoom.

Funkcja okienFunkcja PIP umożliwia oglądanie na ekra-nie telewizora obrazu z dwóch źródeł rów-nocześnie (2 tuner). W dużym oknie, jestmniejsze okno, którego położenie na ekra-nie i wymiary można zmieniać. W wersjiPOP mogą być dodatkowe trzy mniejszeokna do podglądu różnych programówtelewizyjnych. W trybie DW (podwójneokno) ekran jest podzielony na dwie czę-ści, co umożliwia wyświetlanie na ekranietelewizora obrazów z dwóch źródeł lubtelegazety.

DźwiękTelewizor ma dekodery A2 i Nicam doodbioru dźwięku monofonicznego i stere-ofonicznego. Funkcja SSM (Sound Sta-tus Memory) umożliwia wybór charakte-rystyki dźwiękowej: SRS TSXT, płaska,muzyka, film, sport i użytkownika. Jakośćdialogów i muzyki można poprawić korzy-stając z funkcji BBE.Dodatkowo, funkcja AVL (Auto VolumeControl) utrzymuje stały poziom dźwiękuprzy zmianie programu. Funkcja ta jestszczególnie przydatna przy emisji reklam,nadawanych z za dużym poziomemdźwięku.Przy nadawaniu programów telewizyj-nych w dwóch wersjach językowych jestmożliwe odtwarzanie wybranej wersji ję-zykowej przez oba głośniki lub obu wersjijednocześnie przez głośniki lewego i pra-wego kanału. Cena telewizora ok. 11 000 zł.

P.J. �

Opracowano na zlecenie firmy LGE

NA RYNKU AV


Telewizja HDTV rozwijasię dynamiczniew Niemczech, WielkiejBrytanii, Francji, Wło-szech, Belgii. Wedługprognoz, do połowy te-

go roku w Europie może zostać urucho-mionych ponad 20 kanałów, a do roku2010 liczba ta ma sięgnąć aż 100 kanałów.Programy telewizyjne i filmy HDTV tworzo-ne w studiach telewizyjnych i wytwór-niach filmowych lub rejestrowane kame-rami HDTV na żywo z widowisk sporto-wych można odbierać już poprzez sateli-tę (rys.1). W niedalekiej przyszłości będądostarczane szerokopasmowym łączem

przez telewizję kablową DVB-C i nagry-wane na płyty Blu-ray i HD-DVD. Do zapi-su i odtwarzania filmów HDTV już są wy-korzystywane pierwsze komputery z na-pędem HD-DVD np. Qosmio G30 firmyToshiba, a w drugiej połowie roku pojawiąsię nagrywarki stacjonarne Blu-ray lubHD-DVD. Najlepiej do rozwoju telewizji

W rozwoju telewizjiHDTV w Europie tenrok jest znaczącym.Dzięki transmisjomsportowym z ZimowejOlimpiady w Turyniei czerwcowych Mistrzostw Świata w Piłce Nożnejw Niemczech, nadawanym w systemie HDTVmożna się zachwycaćobrazem o wysokiejrozdzielczości.

RRyyss..11.. SSppoossoobbyy ooddbbiioorruu pprrooggrraammuu HHDDTTVV

HDTV są przygotowani producenci telewi-zorów i projektorów. Do wyboru jest atrak-cyjna oferta telewizorów LCD, plazmo-wych o przekątnych od 32 do 60 cali ozna-czanych logo HD ready.

Standard HD ready Stowarzyszenie EICTA (Euro-pean Industry Association for Informa-tion Systems, Communication Technolo-gies and Consumer Electronics) określiłominimalne wymagania, jakie musi spełniaćsprzęt audio, wideo, satelitarny i odbiorni-ki telewizyjne, aby mogły być oznaczonelogo HD ready. Zgodnie ze specyfikacją HD ready odbior-niki mogą odbierać programy nadawanew standardzie satelitarnym DVB-S i DVB-S2, kablowym DVB-C (256 QAM), e-book.Dane są kodowane w systemie MPEG-2,a dekodowane: wideo MPEG-4/AVC lubMPEG-2, audio Dolby Digital +(E-AC3),MPEG1 layer 2.Odbiornik telewizyjny powinien mieć wi-deodekoder umożliwiający otrzymanieobrazu o rozdzielczości: 1280x720 pktprogresywny (720p) i 1920x1080 pktz przeplotem (1080i). Złącza powinny dostarczyć sygnał analo-gowy komponent Y PbPr, cyfrowy DVIlub HDMI wysokiej jakości.

Telewizja satelitarna HDTVW Polsce są niewielkie szanse, aby w naj-bliższych latach rozpoczęto regularnenadawanie programów telewizyjnych HD-TV, ale dzięki telewizji satelitarnej, takżez terytorium naszego kraju można odbie-rać programy telewizji wysokiej rozdziel-czości. Obecnie większość stacji TV nada-je filmy prezentacyjne, a jedynie kilka re-gularny program HDTV. W Niemczechjest już kilka niekodowanych kanałów HD-TV, w tym Sat.1 HD, Pro Sieben HD i Ani-xe HD. Wystartowały także kodowane ka-nały Premiere HD Film, Premiere HD Spo-rt i Premiere HD Thema (dokumentalny),Sky Sports 1HD, Sky Movies, NationalGeography HD, Euro 1080 z programamiHD1 i HD5 (tabl. 1). W Polsce są dostęp-ne karty chipowe do dekodowania pro-gramów stacji TV Euro 1080 z abona-mentem do 31.12.2010 r., które mogą

TELEWIZJA HDTV STARTUJE (1)

TTVVFFiillmmyy

NNaaggrryywwaarrkkaaHHDD--DDVVDD lluubb

BBlluu--rraayy

SponsorLG_HDTV.qxd 4/13/2006 10:38 AM Page 29

29

Funkcja White Wash wstawia w nieru-chomy obraz , klatki wypełnione białymobrazem, odświeżając w ten sposób pik-sele. Orbiter niezauważalnie przemiesz-cza obraz po ekranie zmieniając w tensposób "zawartość" pikseli, a Inwersjasłuży do czasowego wyświetlania obrazunegatywowego.

Formaty obrazuProgram telewizyjny można oglądaćw różnych formatach obrazu. Do wyborusą formaty: Spektakl, Pełny, Oryginalny,4:3, 16;9, 14:9, Zoom.

Funkcja okienFunkcja PIP umożliwia oglądanie na ekra-nie telewizora obrazu z dwóch źródeł rów-nocześnie (2 tuner). W dużym oknie, jestmniejsze okno, którego położenie na ekra-nie i wymiary można zmieniać. W wersjiPOP mogą być dodatkowe trzy mniejszeokna do podglądu różnych programówtelewizyjnych. W trybie DW (podwójneokno) ekran jest podzielony na dwie czę-ści, co umożliwia wyświetlanie na ekranietelewizora obrazów z dwóch źródeł lubtelegazety.

DźwiękTelewizor ma dekodery A2 i Nicam doodbioru dźwięku monofonicznego i stere-ofonicznego. Funkcja SSM (Sound Sta-tus Memory) umożliwia wybór charakte-rystyki dźwiękowej: SRS TSXT, płaska,muzyka, film, sport i użytkownika. Jakośćdialogów i muzyki można poprawić korzy-stając z funkcji BBE.Dodatkowo, funkcja AVL (Auto VolumeControl) utrzymuje stały poziom dźwiękuprzy zmianie programu. Funkcja ta jestszczególnie przydatna przy emisji reklam,nadawanych z za dużym poziomemdźwięku.Przy nadawaniu programów telewizyj-nych w dwóch wersjach językowych jestmożliwe odtwarzanie wybranej wersji ję-zykowej przez oba głośniki lub obu wersjijednocześnie przez głośniki lewego i pra-wego kanału. Cena telewizora ok. 11 000 zł.

P.J. �

Opracowano na zlecenie firmy LGE

NA RYNKU AV


Telewizja HDTV rozwijasię dynamiczniew Niemczech, WielkiejBrytanii, Francji, Wło-szech, Belgii. Wedługprognoz, do połowy te-

go roku w Europie może zostać urucho-mionych ponad 20 kanałów, a do roku2010 liczba ta ma sięgnąć aż 100 kanałów.Programy telewizyjne i filmy HDTV tworzo-ne w studiach telewizyjnych i wytwór-niach filmowych lub rejestrowane kame-rami HDTV na żywo z widowisk sporto-wych można odbierać już poprzez sateli-tę (rys.1). W niedalekiej przyszłości będądostarczane szerokopasmowym łączem

przez telewizję kablową DVB-C i nagry-wane na płyty Blu-ray i HD-DVD. Do zapi-su i odtwarzania filmów HDTV już są wy-korzystywane pierwsze komputery z na-pędem HD-DVD np. Qosmio G30 firmyToshiba, a w drugiej połowie roku pojawiąsię nagrywarki stacjonarne Blu-ray lubHD-DVD. Najlepiej do rozwoju telewizji

W rozwoju telewizjiHDTV w Europie tenrok jest znaczącym.Dzięki transmisjomsportowym z ZimowejOlimpiady w Turyniei czerwcowych Mistrzostw Świata w Piłce Nożnejw Niemczech, nadawanym w systemie HDTVmożna się zachwycaćobrazem o wysokiejrozdzielczości.

RRyyss..11.. SSppoossoobbyy ooddbbiioorruu pprrooggrraammuu HHDDTTVV

HDTV są przygotowani producenci telewi-zorów i projektorów. Do wyboru jest atrak-cyjna oferta telewizorów LCD, plazmo-wych o przekątnych od 32 do 60 cali ozna-czanych logo HD ready.

Standard HD ready Stowarzyszenie EICTA (Euro-pean Industry Association for Informa-tion Systems, Communication Technolo-gies and Consumer Electronics) określiłominimalne wymagania, jakie musi spełniaćsprzęt audio, wideo, satelitarny i odbiorni-ki telewizyjne, aby mogły być oznaczonelogo HD ready. Zgodnie ze specyfikacją HD ready odbior-niki mogą odbierać programy nadawanew standardzie satelitarnym DVB-S i DVB-S2, kablowym DVB-C (256 QAM), e-book.Dane są kodowane w systemie MPEG-2,a dekodowane: wideo MPEG-4/AVC lubMPEG-2, audio Dolby Digital +(E-AC3),MPEG1 layer 2.Odbiornik telewizyjny powinien mieć wi-deodekoder umożliwiający otrzymanieobrazu o rozdzielczości: 1280x720 pktprogresywny (720p) i 1920x1080 pktz przeplotem (1080i). Złącza powinny dostarczyć sygnał analo-gowy komponent Y PbPr, cyfrowy DVIlub HDMI wysokiej jakości.

Telewizja satelitarna HDTVW Polsce są niewielkie szanse, aby w naj-bliższych latach rozpoczęto regularnenadawanie programów telewizyjnych HD-TV, ale dzięki telewizji satelitarnej, takżez terytorium naszego kraju można odbie-rać programy telewizji wysokiej rozdziel-czości. Obecnie większość stacji TV nada-je filmy prezentacyjne, a jedynie kilka re-gularny program HDTV. W Niemczechjest już kilka niekodowanych kanałów HD-TV, w tym Sat.1 HD, Pro Sieben HD i Ani-xe HD. Wystartowały także kodowane ka-nały Premiere HD Film, Premiere HD Spo-rt i Premiere HD Thema (dokumentalny),Sky Sports 1HD, Sky Movies, NationalGeography HD, Euro 1080 z programamiHD1 i HD5 (tabl. 1). W Polsce są dostęp-ne karty chipowe do dekodowania pro-gramów stacji TV Euro 1080 z abona-mentem do 31.12.2010 r., które mogą

TELEWIZJA HDTV STARTUJE (1)

TTVVFFiillmmyy

NNaaggrryywwaarrkkaaHHDD--DDVVDD lluubb

BBlluu--rraayy

SponsorLG_HDTV.qxd 4/13/2006 10:38 AM

być dostarczane także łącznie z tuneremsatelitarnym.

Jaki tuner DVB-S?Programy HDTV na terytorium Polski sąodbierane za pomocą przekazu satelitarne-go. Na razie oferta krajowa odbiornikówsatelitarnych jest bardzo skromna i są onedrogie w cenie ok. 2000 zł. Szybki rozwójsystemów nadawania i kompresji danych,zmniejszających ilość danych przy zacho-waniu jakość obrazu i systemów dostępuwarunkowego sprawia, że odbieraniewszystkich europejskich programów HD-TV za pomocą jednego odbiornika sateli-tarnego jest utrudnione. Programy HDTVmogą być nadawane w standardach:DVB-S z systemem kompresji danychMPEG-2 i MPEG-4 oraz DVB-S2 z syste-mem kompresji danych MPEG-4.Standard DVB-S2 (Digital Video Broad-casting - Satellite) jest standardem dotransmisji danych cyfrowych z nadajnikatranspondera satelity do odbiornika sa-telitarnego. Jest to wersja standardu DVB-S umożliwiająca lepsze o 30% wykorzysta-nie łączy satelitarnych, a tym samym re-dukcję kosztów przekazu przy zachowaniudotychczasowej jakości sygnału. DVB-S2umożliwia transmisję dwóch niezależnychprogramów przez jeden transponder, np.transmisję programu w standardzie HDTVi równocześnie tego samego programuw normalnym standardzie SD. Z punktu widzenia użytkownika wydajesię optymalne kupowanie tunera, którybędzie mógł dekodować dane w systemietransmisji DVB-S2 i MPEG-4 w wersjiH.264/AVC. Taki tuner będzie dekodowaćrównież dane w standardzie DVB-S i MPEG-2 oraz odbierać wszystkie kana-ły FTA. Ponadto powinien mieć moduł CIdo różnego rodzaju kart dekodujących ka-nały kodowane. Takie wymagania speł-nia tuner Humax HDCI 2000, który jestjuż sprzedawany w Polsce, oraz jego od-powiednik na rynku niemieckim HumaxPR-HD1000. Ponadto na rynku europej-skim są dostępne tunery, Pace DS810KPi Philips DSR9005.W kraju są oferowane są cztery odbiorni-ki satelitarne (tabl.2). Typowe parametryi funkcje tunerów HDTV DVB-S2 są nastę-pujące:�możliwość wyboru standardu DVB-S i DVB-S2� format obrazu: 1080i, 720p, 576p, � sortowanie kanałów,� funkcja Timer ze współpracą z EPG,� włączanie i wyłączanie czasowe,� ochrona rodzicielska,� wyświetlanie rozszerzonych informacji o programie,� automatyczna aktualizacja oprogramowania,


30

Tabl ica 1. WWyykkaazz pprrooggrraammóóww TTVV HHDD ddoossttęęppnnyycchh zz ssaatteelliittóóww

Tabl ica 2. WWyybbrraannee ppaarraammeettrryy ii ffuunnkkccjjee ooddbbiioorrnniikkóóww HHDDTTVV

SponsorLG_HDTV.qxd 4/13/2006 10:39 AM

31

� sterowanie konwerterami i obrotnicami DiSEqC1.0/1.2 i USALS,� złącza: HDMI (HDCP), YPbPr (komponent),scart, optyczne złącze fonii cyfrowej S/PDIF,cinch AV.Tańszym rozwiązaniem (ok. 250 zł) jesttuner satelitarny DVB-S w postaci kartymontowanej w komputerze. Przykłademmoże być karta Technisat Sky Star 2 doodbioru nie kodowanych programów sa-telitarnych HDTV, lub bardziej zawansowa-na TwinhanDTV DVB-S2 CI odbierającasygnały w standardzie DVB-S/S2H.264/MPEG-2 , z gniazdem CI do dekodo-wania różnych kanałów TV. Dużą zaletą

obu kart jest możliwość zapisu progra-mów na dysku komputera. Duży udział w konstruowaniu odbiorni-ków satelitarnych do odbioru telewizji HD-TV ma polska firma ADB z biurem pro-jektowym w Zielonej Górze. Firma ADBzaprojektowała odbiorniki satelitarne, któreużyto w publicznych transmisjach HDTVz Zimowej Olimpiady w Turynie transmi-towanej przez telewizję RAI. Sygnał sate-litarny był kodowany w systemie MPEG-4/AVC. W programie pilotażowym użytoodbiorników satelitarnych ADB 6800STXzawierających tunery DVB-T i DVB-S2 orazdekodery w systemie MPEG4/AVC. Seriex800 ADB wyposażono w wydajne proce-sory STMicroelectronics – STi7100.

Internet Dobrym i najtańszym obecnie źródłemfilmów HDTV jest Internet. Warto miećszybkie łącze internetowe, ponieważ plikiHDTV są bardzo duże. Przykładowo 1-mi-nutowy film o rozdzielczości obrazu1080i zajmuje 63 MB, 720p – 49 MB, a go-dziny materiał 7,5 – 8,6 Gbit. Pojawiło się wiele stron internetowych(np. hdtv.com.pl), z których można ściągaćfilmy i programy do odczytywania plikówHDTV. Najwięcej jest krótkich filmów pre-zentacyjnych, w tym skróty filmów kino-wych. Windows XP obsługuje standardWMVHD, program Quick time standardMacintosha (APPLE) odczytuje pliki *.qt,.mov2. Zwolennicy plików DivX mogąwykorzystać pliki DivX HD oraz wiele in-nych *.ts, *.tp, *.mpg, *.avi, w których sązapisane filmy HDTV. Do odtwarzania fil-

mów z dobrą jakością (płynny ruch) jestwymagany monitor i komputer o następu-jących parametrach: KKoonnffiigguurraaccjjaa mmiinniimmaallnnaa (odtwarzanie wideow standardzie 720 p):- Windows XP - program Windows Media Player Seria 9 - Procesor 2,4 GHz - 384 MB pamięci RAM - karta graficzna z pamięcią 64 MB - stacja dysków DVD - rozdzielczość ekranu 1024 x 768 pkt - 16-bitowa karta dźwiękowa - głośniki.KKoonnffiigguurraaccjjaa ooppttyymmaallnnaa (odtwarzanie wideow standardzie 1080p z dźwiękiem przestrzen-nym 5.1):- Windows XP - program Windows Media Player Seria 9 - program DirectX 9.0 - procesor 3,0 GHz - 512 MB pamięci RAM - karta graficzna wyposażona w 128 MB pamięci - stacja dysków DVD - rozdzielczość ekranu 1920 x 1440 pkt- 24-bitowa wielokanałowa karta dźwiękowa z próbkowaniem 96 kHz - system głośników dźwięku przestrzennego 5.1. Do każdej konfiguracji jest zalecana takżekarta graficzna firmy NVIDIA lub ATI wyko-rzystująca magistralę AGP 4x wraz z naj-nowszymi aktualizacjami sterowników. Tym, którzy nie chcą bezpośrednio korzy-stać z komputera i monitora są polecaneodtwarzacze SnaZio SZ1350 z odtwarza-czem DVD (rys.3) i SnaZio SZ1310 NetCinema HD współpracujące z kompute-rem przewodowo ( LAN ) lub bezprzewo-dowo (WiFi). Urządzenie SnaZio SZ1310nie ma napędu płyt ani dysku, wymaga in-stalacji programu Snazzi Net Cinema HDna wybranym komputerze w sieci. Od-twarza pliki WMV9 (HD), MPEG1/2/4, DivX,DivX HD, Xvid, MOV, mp3, WMA, WMAPro, AAC and PCM. Służy też do odtwarza-nia zdjęć o rozdzielczości 2048x1532 pktprzechowywanych na twardym dyskukomputera oraz urządzeniach z USB. Słu-chanie muzyki w systemie surround sounddzięki Home Theatre Systems, to jego du-ża zaleta. W porównaniu z komputeremurządzenie jest bezgłośne i dzięki pracyw sieci może znajdować się w innym po-koju współpracując z telewizorem pla-zmowym lub LCD. Jego funkcjami steru-

je się pilotem z możliwością wpisywaniaadresów stron internetowych w przeglą-darce.

Kamera wideo HDVŹródłem sygnału HDTV może być pierw-sza amatorska kompaktowa kamera HDR-HC3E firmy Sony (rys.4). Kamera nagrywaobraz w standardach HDV o rozdzielczo-ści 1440x1080 pkt lub DV. Zastosowanyprzetwornik obrazu ClearVid CMOS orazprocesor Sony Enhanced Imaging, zwięk-szają czułość i wytwarzają wyraźniejszyobraz przy słabym oświetleniu. Procesorumożliwia interpolacje pikseli, dzięki cze-mu uzyskuje się fotografie o rozdzielczo-ści 4 megapikseli z przetwornika o roz-

dzielczości 2 megapikseli. W czasie filmowania można robić zdjęciao rozdzielczości 2,3 megapiksela. Foto-grafie takie są przechowywane w wew-nętrznej pamięci kamery do momentu,gdy będzie je można zapisać na karciepamięci Sony Memory Stick Duo. Nowa funkcja Smooth Slow Rec zwiększaszybkość do 200 pól na sekundę (nor-malnie 50 pól na sekundę) w celu póź-niejszego płynnego odtwarzania w zwol-nionym tempie. Długość jednorazowegonagrania jest ograniczona do 3s.Kamera HDR-HC3E jest zgodna ze stan-dardem HDMI. Standard ten umożliwiaprzesyłanie obrazu i dźwięku do telewizorabez kompresji i bez pogorszenia jakości,przy użyciu jednego przewodu. Kamerama udoskonalony, panoramiczny ekranLCD Clear Photo plus o przekątnej 2,7"i zwiększonej czytelności i kontraście obra-zu, a dzięki nowej powłoce przeciwod-blaskowej, jest możliwe wyświetlaniei sprawdzanie nagranego materiału nawetw pełnym słońcu.W kamerze zastosowano obiektyw CarlZeiss Vario-Sonnar T* o średnicy filtra 30mm, i 10-krotnym zoomie optycznym.Powierzchnię obiektywu pokrywa wielo-warstwowa powłoka T*, której zadaniemjest osłabianie odbić i poświaty oraz zwięk-szanie kontrastu. �


NA RYNKU AV


RRyyss.. 22.. KKaarrttyy ttuunneerróóww ssaatteelliittaarrnnyycchh mmoonnttoowwaanneeww kkoommppuutteerraacchh TTwwiinnhhaannDDTTVV DDVVBB--SS22 CCII ii ((aa)) TTeecchhnnii--ssaatt SSkkyy SSttaarr 22 ((bb))

a) b)

RRyyss.. 33.. OOddttwwaarrzzaacczz pplliikkóóww aauuddiioo ii wwiiddeeoo SSnnaaZZiiooSSZZ11335500 NNeett CCiinneemmaa HHDD

RRyyss.. 44.. KKaammeerraa HHDDRR--HHCC33EE ffiirrmmyy SSoonnyy rreejjeessttrruujjąąccaaoobbrraazz wwyyssookkiieejj rroozzddzziieellcczzoośśccii..

SponsorLG_HDTV.qxd 4/13/2006 5:14 PM

Cały zespół optyczny znajduje się w her-metycznej obudowie, aby uniemożliwić

osadzanie się kurzu.Omawiany modelcharakteryzuje sięzarówno bardzo ja-snym rzutowanymobrazem 3500 lm,jak i dużym kontra-stem 1600:1. Obiek-tyw można w szero-kich granicach prze-suwać w pionie i po-ziomie, aby uzyskaćniezniekształconyobraz, jeżeli osie sy-metrii obiektywui ekranu nie pokry-wają się. Projektorma wymienneobiektywy, które

Na specjalnym pokaziefirma Panasonic przed-stawiła projektoryo nowatorskich roz-wiązaniach technicz-nych. Są to cztery mo-

dele różniące się funkcjami użytkowymi,parametrami technicznymi i oczywiściecenami. Te projektory mogą być używanew instalacjach kina domowego przezna-czonych do dużych pomieszczeń, w salachkonferencyjnych i wykładowych, a takżew halach dworcowych i lotniskowych doprojekcji reklam itp. Mogą bowiem praco-wać bez przerwy.

Wszystkie modele projektorów są wypo-sażone w cyfrowe przetworniki światłaDLP (Digital Light Processing) z układamiscalonymi DMD (Digital Micromirror De-vice), zawierającymi ok.1 miliona mikrolu-sterek na strukturze o wymiarach ok. 20x 20 mm. Zasada działania projektora DLPz modułem DMD była omówiona w nu-merze 3/2006 ReAV. Przedstawiając funkcje użytkowe poszcze-gólnych projektorów, omawiano te funk-cje, których nie miały modele poprzednie.

Model PT-D3500EW zespole optycznym projektora zastoso-wano przetwornik DLP i pojedynczy mo-duł DMD oraz trójbarwny wirujący filtr.


32

Najnowsze projektory,przewidziane do zamontowania na stałe(tzw. instalacyjne),rzutują jasny i wyraźny obraz naweto wymiarach ekranukinowego. Obraz moż-na oglądać również w pomieszczeniachnie zaciemnionych. Projektory z tej rodziny mają bardzodobre walory użytkowe.

PROJEKTORY PROFESJONALNEPANASONIC umożliwiają uzyskanie obrazu o przekątnej

do ok. 15 m i maksymalnej odległościprojektora od ekranu ok. 16 m. Konstruk-cja projektora zapewnia obracanie gow płaszczyźnie pionowej tak, aby obrazmógł być rzutowany np. na sufit albopodłogę.Na tylnej ścianie znajdują się liczne gnia-zda przyłączeniowe między innymi DVI-D,RGB, Video, S-video, Audio, RS-232C.Zdalne sterowanie projektorem odbywasię za pośrednictwem komputera, przy wy-korzystaniu sieci LAN oraz Internetu. Z pro-jektora są automatycznie wysyłane ostrze-żenia w postaci komunikatów e-mail, jeżeli pojawią się nieprawidłowości w jegopracy.

Model PT-D5500ETen model odróżnia się od poprzedniego,przede wszystkim większą jasnością obra-zu 5000 lm uzyskiwaną dzięki dwóm lam-pom. Ważne jest przy tym, że projektormoże pracować także z jedną lampą. Na-turalnie mniejsza jest wtedy jasność obra-zu. Zaletą takiego rozwiązania jest możli-

ZZddaallnnee sstteerroowwaanniiee pprroojjeekkttoorreemmEEffeekkttyy ddzziiaałłaanniiaa wwiieellooeekkrraannoowweeggoo pprroocceessoorraa a – korekcja barw sąsiednich obrazówb – eliminacja jaśniejszego pasa

PPrroojjeekkttoorr

PPrroojjeekkttoorr

PPrroojjeekkttoorr

Wbudowany wielokanałowy procesor

Korekcja barw

Zdalne sterowanie

Zdalne sterowanie

Zdalne sterowanie

Bez jaśniejszego pasa

Jaśniejszy pasek

a) b)

Przetwornik obrazu DMD, 4:3, Rozdzielczość 786 432 (1024x768) pikseli Pobór mocy (praca/standby) 750/15 WWymiary szer. x wys. x głęb. 530 x 167 x 425 mmMasa 13,7 kg

Przetwornik obrazu DMD, 4:3,Rozdzielczość 786 432 (1024x768) pikseli Pobór mocy (praca/standby) 400/15 WWymiary (szer. x wys. x głęb.) 332 x 168 x 425 mmMasa 7,9 kg

wość kontynuowania projekcji w przy-padku przepalenia się lampy, a także bar-dziej ekonomiczna eksploatacja, jeżeli douzyskania jasnego obrazu wystarcza jed-na lampa.

projektory_glos5.qxd 4/13/2006 10:41 AM

33

W tym modelu zastosowano chłodzeniesystemu optycznego płynem , aby zwięk-szyć efektywność chłodzenia i zapewnić ci-chą pracę projektora.

Urządzenie samoczynnie wykrywa obrazyz wybieraniem progresywnym.

Model PT-DW7000E (PT-D7700E ) Ten projektor jest przeznaczony szczegól-nie do projekcji w dużych pomieszcze-niach. Ma trzy oddzielne moduły DMDdla każdej z podstawowych barw oraz

POZNAJEMY SPRZĘT


UUkkłłaadd cchhłłooddzzeenniiaa cciieecczząą

Współczesne kolum-ny głośnikowe po-winny być eleganc-kie, zajmować małomiejsca i odtwarzaćbardzo dobrze

dźwięk nie tylko z muzycznych płyt CD, aletakże filmów z płyt DVD i gier komputero-wych. Te wymagania spełniają głośnikiMRS nowej generacji, które mają płaskącharakterystykę przenoszenia i jednolitącharakterystykę promieniowania.Konstrukcja głośnika MRS jest połącze-

niem rozwiązań klasycznego głośnikaz membraną stożkową i elektromagne-tycznego głośnika EMI firmy Infinity z pła-ską membraną. Cechą charakterystycznągłośników EMI średnio- i wysokotono-wych jest płaska charakterystyka promie-niowania całej membrany. Każdy punktmembrany promieniuje falę dźwiękowąo tej samej fazie. Głośnik EMI nie nadajesię do przetwarzania niższych częstotli-wości z odpowiednim natężeniem dźwię-ku i małym poziomem zniekształceń z po-wodu ograniczenia możliwość osiągnięciadużych wychyleń membrany. Głośnik MRS jest połączeniem płaskiegogłośnika EMI ze zmodernizowanym na-pędem głośnika z membraną stożkową.Zastąpienie membrany stożkowej płaskąumożliwiło znaczne zmniejszenie głęboko-ści głośnika (rys.1).Głośnik z prostokątną płaską membranąwymaga mniejszej obudowy niż okrągły.Kształt membrany decyduje o charaktery-styce kierunkowej głośnika. Prostokątna

membrana głośnika sprawia, że głośnikma bardzo szeroką charakterystykę pro-mieniowania w poziomie, a wąską w pio-nie, dzięki czemu unika się zbędnych odbićdźwięku od sufitu i podłogi. Membranę,która jest bardzo lekka i sztywna (ma do-datkowe ożebrowania i kliny) wykonanoz aluminium pokrytego z obu stron cien-

ką warstwą ceramiczną CMMD (CeramicMetal Matrix Diaphgram). Na jej po-wierzchni są dwie eliptyczne cewki za-pewniające efektywniejszy napęd (rys.2).W napędzie umożliwiającym duże wychy-lenia membrany zastosowano magnesyneodymowe. Ruchy membrany na całejjej powierzachni są idealnie zgodne. W serii kolumn głośnikowych Cascadezastosowano głośniki MRS, z których moż-na zbudować zestaw kolumn głośniko-wych do kina domowego (rys.3). Obudo-wy głośników wykonano z aluminium. �


Firma Infinity opracowała głośnikMRS (MaximumRadiating Surface) z płaską membranądo budowy zestawówgłośnikowych o niewielkich rozmiarach.

GŁOŚNIK MRS Z PŁASKĄ MEMBRANĄ

RRyyss.. 22.. GGłłoośśnniikk MMRRSS

RRyyss.. 11.. SScchheemmaatt ggłłoośśnniikkaa kkllaassyycczznneeggoo ii MMRRSS

RRyyss.. 33.. PPooddłłooggoowwee kkoolluummnnyy CCaassccaaddeeNNiinnee ii zzeessttaaww ggłłoośśnniikkoowwyy ddoo kkiinnaaddoommoowweeggoo

Przetworniki obrazu DMD 3 szt., 16:9 (4:3)Rozdzielczość 1 049 088 (1 470 000) pikseliPobór mocy (praca/standby) 800/15 WWymiary (szer. x wys. x głęb.) 530 x 200 x 540 mmMasa 22,0 kg

PPaarraammeettrryy pprrzzyykkłłaaddoowweejj kkoolluummnnyy ppooddłłooggoowweejj CCaassccaaddee NNiinnee :: � Zalecana moc wzmacniacza 10-150 W� Pasmo przenoszenia 80 Hz¸20 kHz ( ±3 dB)� Skuteczność 87 dB� Częstotliwość podziału 1500 Hz 24 dB/oktawę� Głośnik średniotonowy CMMD 197x 85 mm � Głośnik wyskotonowy CMMD 25 mm � Wymiary 572x140x140 mm, z podstawą

768 x197x216 mm� Masa 8 kg

dwie lampy. Wyróżnia się dużą jasnościąobrazu 6000 lm i kontrastem 4000:1. Po-za tym jest przewidziany do projekcji obra-zów o proporcjach 16:9. Dynamiczna przy-słona systemu optycznego, zapewnia uzy-skanie obrazu o głębokiej bieli i czernioraz nasyconych kolorach, także w nieko-rzystnych warunkach, to znaczy w jasnooświetlonych pomieszczeniach. Projektor ma specjalny procesor, nazwa-ny procesorem wieloekranowym (Multi -Screen Processor), umożliwiający współ-pracę wielu projektorów wyświetlającychjeden obraz. Procesor ten koryguje barwysąsiednich obrazów, aby nie miały róż-nych odcieni oraz wyrównuje jasność na-kładających się na siebie fragmentówobrazu, dzięki czemu nie powstaje w tymmiejscu jaśniejszy pas.Model PT-D7700E różni się od PT-DW7000E większą jasnością obrazu 7000lm, ale nie jest polecany do projekcji obra-zów o formacie 16: 9. JS. �

projektory_glos5.qxd 4/13/2006 10:41 AM

33

W tym modelu zastosowano chłodzeniesystemu optycznego płynem , aby zwięk-szyć efektywność chłodzenia i zapewnić ci-chą pracę projektora.

Urządzenie samoczynnie wykrywa obrazyz wybieraniem progresywnym.

Model PT-DW7000E (PT-D7700E ) Ten projektor jest przeznaczony szczegól-nie do projekcji w dużych pomieszcze-niach. Ma trzy oddzielne moduły DMDdla każdej z podstawowych barw oraz

POZNAJEMY SPRZĘT


UUkkłłaadd cchhłłooddzzeenniiaa cciieecczząą

Współczesne kolum-ny głośnikowe po-winny być eleganc-kie, zajmować małomiejsca i odtwarzaćbardzo dobrze

dźwięk nie tylko z muzycznych płyt CD, aletakże filmów z płyt DVD i gier komputero-wych. Te wymagania spełniają głośnikiMRS nowej generacji, które mają płaskącharakterystykę przenoszenia i jednolitącharakterystykę promieniowania.Konstrukcja głośnika MRS jest połącze-

niem rozwiązań klasycznego głośnikaz membraną stożkową i elektromagne-tycznego głośnika EMI firmy Infinity z pła-ską membraną. Cechą charakterystycznągłośników EMI średnio- i wysokotono-wych jest płaska charakterystyka promie-niowania całej membrany. Każdy punktmembrany promieniuje falę dźwiękowąo tej samej fazie. Głośnik EMI nie nadajesię do przetwarzania niższych częstotli-wości z odpowiednim natężeniem dźwię-ku i małym poziomem zniekształceń z po-wodu ograniczenia możliwość osiągnięciadużych wychyleń membrany. Głośnik MRS jest połączeniem płaskiegogłośnika EMI ze zmodernizowanym na-pędem głośnika z membraną stożkową.Zastąpienie membrany stożkowej płaskąumożliwiło znaczne zmniejszenie głęboko-ści głośnika (rys.1).Głośnik z prostokątną płaską membranąwymaga mniejszej obudowy niż okrągły.Kształt membrany decyduje o charaktery-styce kierunkowej głośnika. Prostokątna

membrana głośnika sprawia, że głośnikma bardzo szeroką charakterystykę pro-mieniowania w poziomie, a wąską w pio-nie, dzięki czemu unika się zbędnych odbićdźwięku od sufitu i podłogi. Membranę,która jest bardzo lekka i sztywna (ma do-datkowe ożebrowania i kliny) wykonanoz aluminium pokrytego z obu stron cien-

ką warstwą ceramiczną CMMD (CeramicMetal Matrix Diaphgram). Na jej po-wierzchni są dwie eliptyczne cewki za-pewniające efektywniejszy napęd (rys.2).W napędzie umożliwiającym duże wychy-lenia membrany zastosowano magnesyneodymowe. Ruchy membrany na całejjej powierzachni są idealnie zgodne. W serii kolumn głośnikowych Cascadezastosowano głośniki MRS, z których moż-na zbudować zestaw kolumn głośniko-wych do kina domowego (rys.3). Obudo-wy głośników wykonano z aluminium. �


Firma Infinity opracowała głośnikMRS (MaximumRadiating Surface) z płaską membranądo budowy zestawówgłośnikowych o niewielkich rozmiarach.

GŁOŚNIK MRS Z PŁASKĄ MEMBRANĄ

RRyyss.. 22.. GGłłoośśnniikk MMRRSS

RRyyss.. 11.. SScchheemmaatt ggłłoośśnniikkaa kkllaassyycczznneeggoo ii MMRRSS

RRyyss.. 33.. PPooddłłooggoowwee kkoolluummnnyy CCaassccaaddeeNNiinnee ii zzeessttaaww ggłłoośśnniikkoowwyy ddoo kkiinnaaddoommoowweeggoo

Przetworniki obrazu DMD 3 szt., 16:9 (4:3)Rozdzielczość 1 049 088 (1 470 000) pikseliPobór mocy (praca/standby) 800/15 WWymiary (szer. x wys. x głęb.) 530 x 200 x 540 mmMasa 22,0 kg

PPaarraammeettrryy pprrzzyykkłłaaddoowweejj kkoolluummnnyy ppooddłłooggoowweejj CCaassccaaddee NNiinnee :: � Zalecana moc wzmacniacza 10-150 W� Pasmo przenoszenia 80 Hz¸20 kHz ( ±3 dB)� Skuteczność 87 dB� Częstotliwość podziału 1500 Hz 24 dB/oktawę� Głośnik średniotonowy CMMD 197x 85 mm � Głośnik wyskotonowy CMMD 25 mm � Wymiary 572x140x140 mm, z podstawą

768 x197x216 mm� Masa 8 kg

dwie lampy. Wyróżnia się dużą jasnościąobrazu 6000 lm i kontrastem 4000:1. Po-za tym jest przewidziany do projekcji obra-zów o proporcjach 16:9. Dynamiczna przy-słona systemu optycznego, zapewnia uzy-skanie obrazu o głębokiej bieli i czernioraz nasyconych kolorach, także w nieko-rzystnych warunkach, to znaczy w jasnooświetlonych pomieszczeniach. Projektor ma specjalny procesor, nazwa-ny procesorem wieloekranowym (Multi -Screen Processor), umożliwiający współ-pracę wielu projektorów wyświetlającychjeden obraz. Procesor ten koryguje barwysąsiednich obrazów, aby nie miały róż-nych odcieni oraz wyrównuje jasność na-kładających się na siebie fragmentówobrazu, dzięki czemu nie powstaje w tymmiejscu jaśniejszy pas.Model PT-D7700E różni się od PT-DW7000E większą jasnością obrazu 7000lm, ale nie jest polecany do projekcji obra-zów o formacie 16: 9. JS. �

projektory_glos5.qxd 4/13/2006 10:41 AM Page 33

podstawowe parametry i obsługiwaćkamerę: ustalić rozdzielczość kamery,zmienić zoom cyfrowy, zapamiętać stop-klatkę w pamięci komputera, wybraćrodzaj transmisji TCP/UDP, regulować gło-śność fonii kamery. Kamera ma dwa menu do podstawowychustawień Easy Mode i rozszerzonychAdvanced Mode. Menu Easy Mode umoż-liwia regulowanie balansem bieli, jaskra-wością obrazu (11 wartości), natężeniemświatła diody sygnalizującej pracę kame-ry, jakością zdjęć – Low, Normal i Highoraz rozdzielczością obrazu. Dodatkowowłącza się lub wyłącza mikrofon, ustawiadatę.W menu Advanced Mode można ustalićparametry szczegółowe związane z: kame-rą, przepływnością i szybkością klatekw zależności o standardu M-JPEG i MPEG-4, konfiguracją serwera e-maila, serweraFTP, wyjść alarmowych i detekcją ruchu.

Wrażenia użytkownikaW redakcji użytkowano dwie kamery –SNC-P1 i SNC-RZ30. Instalacja obu kamernie stwarza problemów, jeżeli korzysta sięz nich w wewnętrznej lub z zewnętrznejsieci. Problemy mogą wystąpić przy konfigu-racji serwera e-maila lub serwera FTP, abyzrealizować funkcję automatycznegowysyłania zdjęć w momencie wykryciaruchu. Ze względu na różne konfiguracje serwe-rów e-mailowych, konieczna jest dobraznajomość protokołów. W skrajnych sytu-acjach może być konieczne konfigurowa-nie własnego serwera e-mailowego dokomunikacji z kamerą. Z tymi problemamiporadzą sobie informatycy sieci, lub nale-ży skorzystać z pomocy konsultanta w fir-mie, w której kupiło się kamerę.

Kamerę SNC-P1 warto stosować domałych obszarów monitoringu, w domulub firmie, jeżeli nie zależy nam na zbliże-niach, a chcemy obserwować lub moni-torować wybrane strefy. Dużym atutemjest dźwięk, który jest wyraźny i zrozu-miały, chociaż mikrofon ma niewielkizasięg. Kamera SNC-RZ30 jest bardzo dobra dozastosowań profesjonalnych. Duże wra-żenie sprawia możliwość sterowania zoo-mem kamery i położeniem obiektywu,np. gdy kamera jest zainstalowanaw innym mieście. Dobrej jakości obrazumożliwia kontrolę znacznego obszarulub szczegółów, np. odczytuje się bez pro-blemu z odległości kilkudziesięciu metrównumer rejestracyjny samochodu (rys.3).Zaletą obu kamer jest to, że po zainsta-lowaniu wszystkie czynności konfigura-cyjne można wykonywać zdalnie z dowol-nego miejsca, w którym jest dostęp dosieci internetowej.

Zastosowania kamerKamery pracujące w sieci stwarzają wielenowych zastosowań. Proste kamery IP zestałą ogniskową w warunkach domo-wych mogą obserwować pokoje lubogród z bawiącymi się dziećmi, chronićmagazyn, garaż lub samochód na posto-ju. Kamery IP są często wykorzystywanew celach reklamowych. Montowane nastokach narciarskich, umożliwiają spraw-dzenie z dowolnego miejsca, jakie panu-ją warunki śniegowe. Instalowanew restauracjach mogą być zachętą doodwiedzenia lokalu. W kontaktach bizne-sowych służą do pokazywania produk-tów klientom, które zamówili lub zachęcaćdo ich kupowania. �



34

KAMERY INTERNETOWE IP(2)

RRyyss.. 33.. SSttrroonnaa pprrzzeegglląąddaarrkkii kkaammeerryy SSNNCC--RRZZ3300 ii zzddjjęęcciiaa wwyykkoonnaannee ww wwaarruunnkkaacchh ssiillnneeggoo nnaassłłoonneecczznniieenniiaa ii oo zzmmrrookkuu ((rroozzddzziieellcczzoośśćć VVGGAA)) oorraazz zzbblliiżżeenniiaa ww cceelluu ooddcczzyyttuu nnuummeerruu rreejjeessttrraaccyyjjnneeggoo

Instalacja kameryInstalację kamery omówiono na przykła-dzie kamery SNC-P1. Dołączenie do sieciprzez interfejs Ethernet/RJ45 polega nanadaniu adresu IP i ustawieniu podsta-wowych parametrów w kamerze, a dokonfiguracji zarówno pojedynczej kamery,jak i systemu wystarczy komputer PCwyposażony w standardową przeglądar-kę internetową. Wymagania systemu:CPU - Pentium IV /1GHz lub więcej, 256MBRAM, Windows 2000/ XP, Internet Explo-rer 6.0Dołączenie kamery do sieci Internetwymaga stałego numeru dostępowego.Konfiguracja w sieci wewnętrznej prze-biega zgodnie z trybem udostępnianiapołączenia internetowego i wymaga dru-giej karty sieciowej na komputerze orazkabla RJ45.Jeżeli sieć jest rozbudowana, przyłączamykamerę do wolnego gniazda RJ45 na kon-centratorze HUB. Po instalacji z płyty Sony- CD programu startowego postępujemyzgodnie z wyświetlanym setupem. Nakoniec udostępniamy wybrany port dokomunikacji z Internetem.Jeżeli nasza kamera ma adres IP, np.192.168.1.100 i port komunikacyjny, np.2048 to po wpisaniu adresu w przeglą-darce IE na komputerze w sieci wewnętrz-nej http://192.168.1.100:2048 zgłasza sięstrona internetowa kamery ActiveX vie-wer. Natomiast po wpisaniu adresu http:// naszstały numer dostępu do Internetu:2048możemy komunikować się z kamerąz dowolnego komputera na świecie.W fazie instalacyjnej podaje się nazwęadministratora i hasło aby wejść w pro-gram obsługujący kamerę ActiveX vie-wer. W głównym menu można zmieniać

internetowe5.qxd 4/13/2006 10:34 AM Page 34

wstep4.qxd 2006-04-13 08:34 page 2 drrooddzzyy

Documents