ระบบประสาท 2
TRANSCRIPT
เนอหา
1. การรบรและการตอบสนอง
2. เซลลประสาท
3. การท างานของเซลลประสาท
4. ศนยควบคมระบบประสาท
5. การท างานของระบบ
ประสาท
6. อวยวะรบความรสก
เรอง ระบบประสาทและอวยวะรบความรสก
สงเรา หนวยรบความรสก เซลลประสาทรบความรสก
หนวยแปลความรสก
เซลลประสาทสงการหนวยปฏบตการการตอบสนอง
การรบรและการตอบสนอง
การรบรการเปลยนแปลงตอสภาพแวดลอมของสงมชวต
เชน พารามเซยม ไมมระบบประสาททแทจรง ม เสนใยประสานงาน (co-ordinating fiber) ซงอยใตผวเซลลเชอมโยงระหวางโคนซเลยแตละเสนท าใหเกดการประสานงานกน การโบกพดของซเลยทอยรอบๆตว ถาหากตดเสนใยนพบวา พารามเซยมไมสามารถควบคมการโบกพดของซเลยได
การตอบสนองของสงมชวตเซลลเดยว
การตอบสนองของสตวไมมกระดกสนหลง
ฟองน า เซลลแตละเซลลของฟองน าจะมการรบรและการตอบสนองแตไมมการประสานงานระหวางเซลล
ไฮดรา ยงไมมปมประสาท แตจะมเสนใยประสาททเรยกวา รางแหประสาท ( nerve net ) มลกษณะการเชอมโยงกนเปนรางแห กระจายอยรอบตว เมอกระตนจะท าใหทกสวนของรางกายหดตว แตการเคลอนทของกระแสประสาทชากวาสตวชนสงมาก และการเคลอนทของกระแสประสาทนนไมมทศทางทแนนอน
พลานาเรย - มเซลลประสาทรวมตวเปนกลมโดยเฉพาะบรเวณหว เรยกกลมของเซลลประสาทเหลานนวา ปมประสาท (nerve ganglion)หรอเรยกวา สมอง (brain)- มเสนประสาท (nerve cord)ขนานไปตามดานขางของล าตวจากหวจรดทายลกษณะแบบขนบนได (ladder type)เสนประสาทดงกลาวเชอมโยงตดกนเสนประสาททวนรอบล าตวเรยกวา วงแหวนประสาท (nerve ring)
การตอบสนองของสตวไมมกระดกสนหลง
- ไสเดอนดน กง หอย จะมปมประสาททพฒนากวาของพลานาเรย
ท าหนาทเปนสมองอยทสวนหว มเสนประสาททเชอมตอปมประสาททมอยตามปลอง
- แมลง มปมประสาทหลายปมทอยเปนชวงๆบรเวณหนาทองของแมลงและมเสนประสาทยอยทตอไปยงอวยวะตางๆเพอเพมการรบรและตอบสนองทพฒนาดขนส าหรบแมลง
การตอบสนองของสตวไมมกระดกสนหลง
ในคนและสตวมกระดกสนหลงมระบบประสาทพฒนามาก
- เซลลประสาทสวนใหญรวมกนอยทสวนหว เจรญพฒนาไปเปน สมอง ( brain )
- และมไขสนหลง ( spinal cord ) ทอดยาวดานหลงของล าตว
- ทงสมองและไขสนหลงท าหนาทเปนศนยกลางของระบบประสาท โดยมเสนประสาทแยกออกมาจากสมองและไขสนหลง
การตอบสนองของคนและสตวมกระดกสนหลง
มลกษณะ
เปนหลอดกลวงเรยกวา นวรลทวบ ( neueal tube ) แบงเปน 3 สวน คอ
- สมองสวนหนา
- สมองสวนกลาง
- สมองสวนหลง
และสวนทตอทายคอไขสนหลง
ในสภาวะปกตทเซลลประสาทไมถกกระตน เซลลจะอยในระยะพก
สมองของสตวมกระดกสนหลงขณะเอมบรโอ ( embryo )
- เซลลประสาท ( nerve cell ) หรอนวรอน ( neuron ) ซงมเปนจ านวนมากในรางกาย
- แตละเซลลจะเชอมโยงตอกบเซลลประสาทอนเปนพนๆเซลล
- ท าหนาทเกยวกบการรบรและการตอบสนอง การท างานของเซลลประสาท
Na+ ทอยภายในเซลลจะถกล าเลยงออกโดยอาศยพลงงานจาก
เซลลประสาท
มเสนผานศนยกลางประมาณ 4-25 ไมโครเมตร ภายในม
• ไซโทพลาซม ( cytoplasm )
• นวเคลยส ( nucleus ) ขนาดใหญ
• ไมโทคอนเดรย ( mitochondria )
• เอนโดพลาสมกเรตคลม ( endoplasmic reticolum )
• กอลจคอมเพลกซ ( golgi complex )
ตวเซลล (cell body)
เปนสวนทยนออกมาจากตวเซลล มลกษณะเปนแขนงเลกๆ
ม 2 ชนด คอ
- เดนไดรต ( dendrite )
- แอกซอน ( axon )
ใยประสาท (nerve fiber)
- เปนใยประสาททน ากระแสประสาทออกจากตวเซลล
- มจ านวนเพยง 1 ใย
- มกมขนาดยาว
- อาจมเยอไมอลนหม
แอกซอน (axon)
- เปนสารจ าพวกลพด ( lipid )
- เปนสวนหนงของเซลลชวน ( schwann cell )
- รอยตอของเซลลชวนแตละเซลลจะไมมเยอไมอลนหม เรยกบรเวณนนวา โนดออฟแรนเวยร ( node of ranvier )
เยอไมอลน ( myelin sheath )
เซลลประสาทรบความรสก ( sensory neuron )
- รบกระแสประสาทจากหนวยรบความรสกสงไปยงเซลลประสาทสงการในไขสนหลง
- ตวเซลลอยทปมประสาทรากบนของไขสนหลง
เซลลประสาทประสานงาน ( association neuron )
- ท าหนาทเชอมตอระหวางเซลลประสาทรบความรสกและเซลลประสาทสงการ- อยภายในสมองและไขสนหลง
เซลลประสาทขวเดยว ( unipolar neuron )
- มใยประสาทแยกออกมาจากตวเซลลเพยงเสนเดยว- แยกออกเปนแอกซอนและเดนไดรต- ท าหนาทเปนเซลลประสาทรบความรสกจากผวหนง
เซลลประสาทสองขว ( bipolar neuron )
- มใยประสาทออกจากตวเซลลสองเสน- เปนเซลลประสาทรบความรสก - เชน เซลลประสาททเรตนาของตา,เซลลประสาทรบกลนของจมก,เซลลประสาทรบเสยงของห เปนตน
เซลลประสาทหลายขว ( multipolar neuron )
- มใยประสาทออกจากตวเซลลมากมาย- เปนเซลลประสานงานและเซลลประสาทสงการ
เปนเซลลทแทรกอยระหวางเซลลประสาทเพอไมใหมชองวางเกดขนท าหนาท
- ค าจน
- ใหอาหาร
- สนบสนนการท าหนาทของเซลลประสาท
- คลายกบเนอเยอเกยวพน
- ตวอยางเชน เซลลชวน ( scheann cell ) ทสรางเยอไมอลน
เซลลค าจน
- เดนไดรตของเซลลประสาทอน
- เซลลกลามเนอ
- หนวยปฏบตงาน
- เพอถายทอดกระแสประสาทบรเวณทอยชดกนเรยกวา
ไซแนปส ( symapse )
เซลลประสาทจะอยแบบสานตอเปนเครอขายปลายแอกซอนของเซลลประสาทหนงจะไปอยชดกบ
การท างานของเซลลประสาท
การเกดกระแสประสาท- เมอมสงเราตางๆ เชน เสยง,ภาพ,ความรอน สารเคมมากระตนหนวยรบความรสก- จะถกเปลยนใหเปนกระแสประสาท
ฮอดจกน (A.L .Hodgkin) และฮกซสย (A.F. Huxley)
ท าใหทราบวากระแสประสาทเกดขนไดอยางไรโดยการน า
- ไมโครอเลกโทรด (microelectrode)ซงมลกษณะเปนหลอดแกวทดงใหยาวตรงปลายเรยวเปนทอขนาดเลก
- มาตอกบมาตรวดความตางศกยไฟฟา (cathode ray oscilloscope)
- จากนนเสยบปลายขางหนงของไมโครอเลกโทรดเขาไปในแอกซอนของหมก
- สวนอกปลายหนงแตะทผวนอกของแอกซอนของหมก
จากการวจยของนกสรรวทยาของ
- ความตางศกยไฟฟาระหวางภายในและภายนอกประสาทของหมกวดได – 70 มลลโวลตซงเปนศกยเยอเซลลระยะพก
(resting membrane potential)
- เยอหมเซลลมโปรตนท าหนาทควบคมการเขาออกของ
ไอออนเชน
จากการทดลองพบวา
Na+ เรยกวา ชองโซเดยมK+ เรยกวา ชองโพแทสเซยม
- สารละลายภายนอกเซลลม Na+ สงกวาสารละลายภายในเซลล
- สารละลายภายในเซลลม K+สงกวาสารละลายภายนอกเซลล
- ทเปนเชนนอยตลอดเวลาเพราะไดรบพลงงานจาก ATP ซงพลงงานจาก ATP จะไปดน Na+ ออกไปนอกเซลลทางชองโซเดยมและดง K+ เขาไปในเซลลทางชองโพแทสเซยมในอตราสวน 3 Na+ : 2 K+ เรยกกระบวนการนวา โซเดยมโพแทสเซยมปม (sodium potassium pump)
ขณะทเซลลประสาทยงไมถกกระตนซงเปนระยะพกพบวา
- ท าใหเกดการเปลยนแปลงของศกยเยอเซลล
- ชองโซเดยมเปด แตชองโพแทสเซยมปด
- Na+ เขาขางในเซลลมากขนขางในมความเปนบวกมากขน (ความตางศกยทเยอหมเซลลจะเปลยนแปลงจาก – 70 มลลโวลต
เปน + 50 มลลโวลต)
ขณะทเซลลถกกระตนซงเปนระยะทเรยกวา ดโพลาไรเซชน (depolarization)
- ชองโซเดยมจะปด ขณะทโพแทสเซยมจะเปด
- ความตางศกยจะเปลยนกลบจาก + 50 มลลโวลต เปน
– 70 มลลโวลต
- กลบสสภาพเดม
หลงจากการกระตนผานไปเซลลกลบมาอยในสภาวะเดมระยะนเรยกวา รโพลาไรเซชน (repolarization)
- เกดขนตรงบรเวณทถกกระตน
- ชกน าใหบรเวณถดไปเกดการเปลยนแปลง
- บรเวณทถกกระตนครงแรกกลบสสภาพเดม
- เปนเชนนไปเรอยๆ
- มผลใหกระแสประสาทเคลอนไปตามความยาวของใยประสาทแบบจดตอจดตอเนองกนของแอกซอนทไมมเยอไมอลนหม
- นกวทยาศาสตรพบวา การเกดแอกชนโพเทนเชยลตองอาศยระยะเวลาหนง
ดงนน ถากระตนเซลลประสาทในขณะทยงเกดแอกชนโพเทนเชยลอยเซลลประสาทจะไมตอบสนองกระแสประสาทจงไมเกดขนใหม
การเปลยนแปลงดงกลาวเรยกวา แอกชนโพเทนเชยล ( action potential ) หรอการเกดกระแสประสาท ( nerve impluse )
- เปนฉนวนกนประจไฟฟาทผานเยอหมเซลล ดงนนแอกซอนตรงบรเวณทมเยอไมอลนหมจะไมมแอกชนโพเทนเชยลเกดขน
- แตแอกชนโพเทนเชยลจะเคลอนทจากโนดออฟแรนเวยรหนงไปยงโนดออฟแรนเวยรทอยถดไปตลอดความยาวของใยประสาท
- ดงนนการเคลอนทของกระแสประสาทในใยประสาททมเยอไมอลนหมจงผานแบบกระโดดเปนชวงๆตามระยะของโนดออฟแรนเวยร
- ใชเวลานองกวาการเคลอนทของกระแสประสาทในใยประสาททไมมเยอไมอลนหม
เยอไมอลน (myelin sheath) จะท าหนาท
- ขนาดของเสนผานศนยกลางของใยประสาท
- ถามขนาดใหญจะน ากระแสประสาทไดเรวกวาขนาดเลก
( เพราะความตานทานการเคลอนทของไอออนจะผกผนกบ
พนทภาคตดขวางของใยประสาท )
ความเรวของกระแสประสาทในแอกซอนทไมมเยอไมอลนหมขนอยกบ
- ขนาดใหญ และระยะหางระหวางโนดออฟแรนเวยรมากกวาจะมการเคลอนทของกระแสประสาทไดเรวกวา
แอกซอนทมเยอไมอลนหม ถาม
นกวทยาศาสตร ชอ ออทโต ลอว ( otto Loewi ) ทดลอง
- น าหวใจของกบท ยงมชวตอยมาผาตดเอาสมองทยงมเสนประสาทคท 10 ตดอยมาใสไวในจานเพาะเชอจานท 1 ทมน าเกลอแลวใชกระแสไฟฟากระตนเสนประสาทนน พบวา หวใจกบเตนชาลงตอมาดดสารละลายจากจานท 1 ใสในจานท 2 ทมหวใจกบเหมอนกน แตไมมเสนประสาทสมองคท 10 พบวาหวใจกบในจานท 2 มอตราการเตนของหวใจชาลงเชนกน
การถายทอดกระแสประสาทระหวางเซลลประสาท
การกระตนเสนประสาทสมองคท 10
- จะท าใหมการปลอยสารบางชนดออกมายบยงการท างานของกลามเนอหวใจ
เชนเดยวกน
- การกระตนใยประสาททไปเลยงกลามเนอนน
- โดยมการหลงสารจากปลายประสาทกระตนใหกลามเนอหดตว
- สารหลงจากปลายประสาท เรยกวา สารสอประสาท (neurotransmitter)
จากการทดลองนแสดงใหเหนวา
- บรเวณปลายแอกซอนมสารสอประสาทสงมากซงสารสอประสาทนท าหนาทเปนตวกลางถายทอดกระแสประสาทจากเซลลหนงไปยงอกเซลลหนง
มการคนพบวา
- แอซตลโคลน ( acetylcholine )
- เอพเนฟรน ( eoinephrine)
- นอรเอพเนฟรน ( norepinephrine )
- เอนดอรฟน ( endorphine )
ปจจบนพบวาสารสอประสาทมหลายชนด เชน
จากการทดลองของออทโต ลอว สารทหลงออกมาจากเสนประสารทสมองคท 10 (หลงจากถกกระตนดวยกระแสไฟฟา) คอ แอซตลโคลน (acetylcholine)
- บรเวณทปลายแอกซอนของเซลลประสาทหนงมาอยชดกบเดนไดรตของอกเซลลประสาทหนงเรยกวา ไซแนปส (synapse)
- เปนชองกวางขนาด 0.5 ไมโครเมตร
- ท าใหกระแสประสาทขามผานไปได
จากการศกษาพบวา
- ถงบรรจสารสอประสาทจะเคลอนทไปยงเยอหมเซลลบรเวณไซแนปส
- แลวปลอยสารสอประสาทออกไปเปนการน ากระแสประสาทไปพรอมๆกน
- เมอสารสอประสาทผานชองไซแนปสมาแลวจะไปจบกบโปรตนตวรบทเยอหมเซลลของเดนไดรต (หลงไซแนปส)
- ท าใหเกดการเคลอนทของไอออนผานเยอหมเซลลมการเปลยนแปลงความตางศกย
- ท าใหเกดการหลงกระแสประสาทตอไป
เมอกระแสประสาทเคลอนทมาถงปลายแอกซอนกอนไซแนปส
- บางสวนอาจจะถกน ากลบไปสรางสารสอประสาทใหม
- บางสวนถกก าจดออกทางระบบเลอด
ดงนน เดนไดรตจะถกกระตนในชวงเวลาสนๆเฉพาะเวลาทแอกซอนปลอยสารสอประสาทเทานน
สารทไดจากการสลาย
1. สารทมาจากแบคทเรยบางชนด จะไป- ยบยงการปลอยสารสอประสาท
- กระแสประสาทถายทอดไมได
- จงเกดอมพาตขน
2. ยาระงบประสาท ท าให
- สารสอประสาทออกมาไดนอย
- กระแสประสาทสงไปยงสมองนอยลง
- จงเกดอาการสงบไมวตกกงวล
ปจจบนบนพบวามสารเคมและยาหลายชนดทมผลตอการถายทอดกระแสประสาททไซแนปส เชน
3. สารจ าพวก แอมเฟตามน,นโคตน,คาแฟอน
- กระตนใหมการปลอยสารสอประสาทออกมามาก
- ท าใหรสกตนตว หวใจเตนเรวนอนไมหลบ
4. ยาฆาแมลงบางชนด
- ไปท าลายหรอยบยงเอนไซมทจะมาสลายสารสอประสาท
ปจจบนบนพบวามสารเคมและยาหลายชนดทมผลตอการถายทอดกระแสประสาททไซแนปส เชน
ถาพจารณาตามต าแหนงและโครงสรางจะแบงระบบประสาทได 2 ระบบ คอ
1. ระบบประสาทสวนกลาง (central nervous system หรอ CNSไดแก สมองและไขสนหลง
2. ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous system หรอ PNS)
โครงสรางของระบบประสาท
ทงสมองและไขสนหลงมเยอหม 3 ชน
- ชนนอกสด มลกษณะหนาเหนยวและแขงแรงปองกนการกระทบกระเทอนของเนอสมองและไขสนหลง
- ชนกลาง มลกษณะเปนเยอบางๆอยระหวางชนนอกและชนใน
- ชนใน เปนชนทแนบไปตามรอยโคงเวาของสมองและไขสนหลงมเสนเลอดหลอเลยงมากน าอาหารและออกซเจนมาใหเนอสมองกบไขสนหลง
ระบบประสาทสวนกลาง (central nervous system หรอ CNS)
- เปนชองวางตามยาวตดตอกบชองภายในไขสนหลงและโพรง
ในสมอง
- เปนทอยของน าเลยงสมองและไขสนหลง (cerebrospinal fluid)
ระหวางเยอหมสมองชนกลางกบชนใน
สมอง (brain)ของคน
- มน าหนก 1.4 กโลกรม หรอ 3 ปอนด- บรรจอยภายในกะโหลกศรษะซงปองกนสมองไมใหกระทบกระเทอน- ประกอบดวยเซลลประสาทมากกวารอยละ 90 ของเซลลประสาททงหมด (สวนใหญเปนเซลลประสาทประสานงาน)
- เปนโรคทเกยวกบความเสอมของเซลลประสาทในสมองผปวยทเปนโรคนเนอสมองจะฝอเลกลงรอยหยกในสมองมนองลง น าเลยงสมองจะเพมมากขนมอาการสญเสยความจ าและความฉลาด
- สาเหตการเกดโรคยงไมทราบแนชด แตปจจยทเกยวของมหลายสาเหตเชนความผดปกตทางพนธกรรมการสะสมสารพษบางชนด เชน อะลมเนยม เปนตน
โรคอลไซเมอร (Alzheimer’s disease)
1. สวนนอกเปนสเทา (grey matter)
- มตวเซลลประสาท
- และแอกซอนทไมมเยอไมอลน
2. สวนใน เปนเนอสขาว (white matter)
- มแอกซอนทมเยอไมอลนซงเปนสารพวกลพด (lipid)
เปนสวนประกอบ
สมองประกอบดวย 2 สวน
- มพฒนาการสงสด ซบซอนทสด
- มอตราสวนระหวางน าหนกสมองตอน าหนกตวมากกวาสตวอน
- มรอยหยกบนสมองมาก
สมองของคน
- ออลแฟกเทอรบลบ (olfactory bulb)
- เซรบรม (cerebrum)
- ไฮโพทาลามส (hypothalamus)
- ทาลามส (thalamus)
สมองสวนหนา (forebrain)
เกยวกบความคด ความจ า เชาวนปญญา
- การรบสมผส
- การพด การรบรภาษา
- การมองเหน
- การรบรส
- การไดยน
- การดมกลน
- การท างานของกลามเนอ
เซรบรม (cerebrum)
เปนศนยควบคม
- อณหภมของรางกาย
- การนอนหลบ
- การเตนของหวใจ
- ความดนเลอด
- ความตองการพนฐานของรางกายเชน น า อาหาร การพกผอน อารมณ ความรสกตางๆ
- ท าหนาทสรางฮอรโมนประสาทมาควบคมการหลงฮอรโมนของตอมใตสมองสวนหนา
ไฮโพทาลามส (hypothalamus)
- เปนศนยรวมกระแสประสาททผานเขามาแลวแยกกระแสประสาทสงไปยงสมองสวนหนาทเกยวของกบกระแสประสาทนนๆ
ทาลามส (thalamus)
- ควบคมการเคลอนไหวของนยนตาหวและล าตว เพอตอบสนองตอแสงและเสยง
- ชวยควบคมการเคลอนไหวของรางกาย
ออกตกโลบ (optic lobe)
- ควบคมการทรงตวของรางกาย
- ควบคมการประสานการเคลอนไหวของรางกายใหเปนไปอยางราบรนสละสลวยและเทยงตรงท าใหสามารถท างานละเอยดออนได
เซรเบลลม (cerebellum)
- ควบคมการเตนของหวใจ
- ควบคมการหายใจ
- ควบคมความดนเลอด
- เปนศนยควบคมการกลน การไอ การจาม การอาเจยนและการสะอก
เมดลลาออบลองกาตา (medulla oblongata)
- ควบคมการเคยว การหลงน าลาย การเคลอนไหวของใบหนา
- ควบคมการหายใจ
- เปนทางผานของกระแสประสาทระหวางเซรบรมกบเซรเบลลมและระหวางเซรเบลลมกบไขสนหลง
พอน (pons)
- อยภายในกระดกสนหลง ตงแตกระดกสนหลงบรเวณคอขอแรกถงกระดกบรเวณเอวขอท 2
- สวนปลายไขสนหลงจะเรยวเลกจนเหลอเพยงสวนของเยอหมไขสนหลง
ไขสนหลง (spinal cord)
- ดานนอก เปนเนอขาว (white matter) เปนบรเวณทแอกซอนมเยอไมอลนหม
- ดานใน เปนเนอสเทา (grey matter)เปนบรเวณทมตวเซลลประสาทอยหนาแนน
- ตรงกลาง จะมชองกลวง (central canal)เปนบรเวณทมน าเลยงสมองและไขสนหลงบรรจอยภายใน
ถาตดไขสนหลงตามขวางจะพบวา
- มลกษณะคลายอกษรตว H หรอ ปกผเสอ
- ปกบนม 2 ปก เรยก ดอรซลฮอรน (dorsal horn)
- ปกลางม 2 ปก เรยก เวนทรลฮอรน (ventral horn)
สวนทเปนเนอสเทาของไขสนหลง
- เสนประสาทสมอง (cranial nerve) ม 12 ค
- เสนประสาทไขสนหลง (spinal nerve) ม 31 ค
ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous system หรอ PNS) ประกอบดวย
- เปนเสนประสาททตดตอกบสมอง
- แยกออกจากสมองเปนคๆ
- ของสตวน าและสตวครงบกครงน าม 10 ค
- ของสตวเลยงลกดวยน านม นก และสตวเลอยคลานม 12 ค
- บางเสนท าหนาทเฉพาะรบความรสก
- บางเสนเปนเสนประสาทสงการ
- บางเสนท าหนาทเปนทงรบความรสกและสงการ
เสนประสาทสมอง (cranial nerve)
เปนเสนประสาททแยกออกมาจากไขสนหลงเปนคๆ
ในคนมทงหมด 31 ค แยกตามต าแหนงทเสนประสาทไขสนหลง
ยนออกมาคอ
เสนประสาทไขสนหลง (spinal nerve)
- บรเวณคอม 8 ค- บรเวณอกม 12 ค- บรเวณเอวม 5 ค- บรเวณกระเบนเหนบม 5 ค- บรเวณกนกบม 1 ค
เสนประสาทไขสนหลง (spinal nerve)
- ทกเสนเปนเสนประสาทผสมคอรบความรสกจากกลามเนอบรเวณแขน ขาและล าตวสงการไปยงกลามเนอ แขน ขาและล าตว- ทอยใกลกบไขสนหลงจะแยกเปนรากบน (dorsal root)ตออยกบดอรซลฮอรนของไขสนหลง
- รากบนนจะพองออกมาเปนปมประสาทรากบน (dorsal root ganglion)- ทตอจากเวนทรลฮอรนจะเปนรากลาง (Ventral root)- ทงรากบนและรากลางจะรวมกนเปนเสนประสาทไขสนหลง
เสนประสาทไขสนหลง (spinal nerve)
การทดลองสงกระแสประสาทของเสนประสาทไขสนหลงของกบ
ก. เสนประสาทไขสนหลงทไปยงขากบ
ข. ตดรากลางของเสนประสาทไขสนหลงระหวางจดท 1 กบ 2
ค. ตดรากบนของเสนประสาทไขสนหลงระหวางจด 3 กบ 4
• ซงมเดนไดรตอยในเสนประสาทไขสนหลง
• มแอซอนอยในรากบนยนเขาไปในไขสนหลง
• จะรบกระแสประสาทจากหนวยรบความรสก
• สงผานเซลลประสาทประสานงาน ซงอยในเนอสเทา
• แลวสงตอใหเซลลประสาทสงการซงมตวเซลลอยในเนอสเทา
ทปมประสาทรากบนมตวเซลลประสาทรบความรสก
ทศทางการเคลอนทของกระแสประสาทเขาและออกจากไขสนหลง
• เปนศนยกลางของการเคลอนไหวตางๆทตอบสนองตอการสมผสของรางกาย
• เปนตวเชอมระหวางหนวยรบความรสกกบหนวยปฏบตงาน
• เปนทางผานไปกลบของกระแสประสาทระหวางไขสนหลงกบสมอง
หนาทของไขสนหลง คอ
การท างานของเสนประสาทในระบบประสาทรอบนอก
แบงออกเปน 2 สวน คอ
• สวนทรบความรสก (sensory division)
• สวนทสงการ (motor division)
การท างานของระบบประสาท
• ทบงคบได เชน กลามเนอยดกระดก จดเปนระบบประสาทโซมาตก (somatic nervous system หรอ SNS)
• ทบงคบไมได เชนอวยวะภายในและตอมตางๆ จดเปนระบบประสาทอตโนวต (autonomic nervous system หรอ ANS)
ถาสงการเกดขนกบหนวยปฏบตงาน
แผนภาพการท างานของระบบประสาทในสตวมกระดกสนหลง
• ระบบประสาทซมพาเทตก (sympathetic nervous system )
• ระบบประสาทพาราซมพาเทตก(parasympathetic nervous system)
ระบบประสาทอตโมวต แบงออกเปนระบบยอย 2 ระบบ คอ
ระบบประสาทโซมาตก (somatic nervous system หรอ SNS)
แผนภาพแสดงการท างานของระบบประสาทโซมาตก
หนวยรบความรสก เซลลประสาทรบความรสก เสนประสาทไขสนหลงหรอเสนประสาทสมอง
ไขสนหลงหรอสมองเสนประสาทไขสนหลงหรอเสนประสาทสมองหนวยปฏบตงาน
• บางครงระบบประสาทโซมาตกอาจจะท างานโดยผานไขสนหลงอยางเดยว เชน การกระตกขาเมอถกเคาะทหวเขา
ระบบประสาทโซมาตก (somatic nervous system หรอ SNS)
การตอบสนองสงเราทมากระตน โดยการกระตกขานน
• เกดขนเองโดยอตโนวต เรยกวา รเฟลกซ (reflex)
• กรยาหรออาการทแสดงออกหรอมสงเรามากระตนเกดขนในระยะเวลาสนๆ เรยกวา รเฟลกซแอกชน (reflex action)
• เปนการตอบสนองทเกดขนทนททนใด โดยมไดมการเตรยมตวหรอคดลวงหนาซงเปนการสงการของไขสนหลง
ระบบประสาทโซมาตก (somatic nervous system หรอ SNS)
การเกดรเฟลกซแอกชนก. เมอเคาะทเอนใตหวเขา ข.เมอเหยยบเศษแกว
ซงประกอบดวยหนวยยอย 5 หนวย คอ
1. หนวยรบความรสก
2. เซลลประสาทความรสก
3. เซลลประสาทประสานงานในไขสนหลงหรอสมอง
4. เซลลประสาทสงการ
5. หนวยปฏบตงาน
การท างานของระบบประสาททเปนวงจรนเรยกวา รเฟลกซอารก (reflex arc)
• บางครงรเฟลกซอารกอาจไมจ าเปนตองมเซลลประสาทประสาทงานกไดเชน การกระตกขาเมอเคาะทหวเขา เพราะจะประกอบดวยเซลลประสาทเพยง 2 ชนด คอ เซลลประสาทรบความรสกและเซลลประสาทสงการ
การเกด รเฟลกซอารก (reflex arc)
• ขณะทเราตนตนตกใจหวใจจะเตนถเรวและแรง
• แตเมอเวลาผานไปหวใจจะเตนชาลงและเขาสสภาวะปกต
การท างานของหวใจดงกลาวถกควบคมโดย
• ระบบประสาทซมพาเทตก
• ระประสาทพาราซมพาเทตก
ระบบประสาทอตโนวต (automomic nervous system หรอ ANS)
• ทงสองระบบนท างานนอกอ านาจจตใจจงเรยกวาเปนระบบประสาทอตโนวตซงการท างานนนจะเปนแบบสภาวะตรงกนขามเพอควบคมการท างานของอวยวะภายในของรางกาย เชน
การเตนของหวใจ ระบบประสาทซมพาเทตก กระตนการเตนของหวใจ แตระบบประสาทพาราซมพาเทตกจะไปยบยงการเตนของหวใจ
ระบบประสาทอตโนวต (automomic nervous system หรอ ANS)
การท างานของระบบประสาทอตโนวตประกอบดวย
• หนวยรบความรสก ซงสวนใหญอยทอวยวะภายใน
• เซลลประสาทรบความรสกรบกระแสประสาทผานรากบนของเสนประสาทไขสนหลงเขาสไขสนหลง จากไขสนหลงจะมเซลลประสาทไปไซแนปสกบเซลลประสาทสงการทปมประสาทอตโนวต (antonomic ganglion)เซลลประสาททออกจากไขสนหลงทปมประสาทอตโนวตนเรยกวา เซลลประสาทกอนไซแนปส และเซลลประสาทสงการทออกจากปมประสาทอตโนวตเรยกวา เซลลประสาทหลงไซแนปส
ระบบประสาทอตโนวต (automomic nervous system หรอ ANS)
• ซง เซลลประสาทหลงไซแนปส จะน ากระแสประสาทสงงานไปยงกลามเนอเรยบของอวยวะภายใน กลามเนอหวใจและตอมตางๆ
ระบบประสาทอตโนวต (automomic nervous system หรอ ANS)
การควบคมการท างานของระบบประสาทซมพาเทตกและระบบประสาทพาราซมพาเทตก
เปรยบเทยบวงจรประสาทของก.ระบบประสาทโซมาตก ข.ระบบประสาทอตโนวต
ทปมประสาทอตโนวต
• สารสอประสาททใชระหวางกอนและหลงไซแนปส คอ แอซตลลน
แตสารสอประสาททหลงมาควบคมหนวยปฎบตงานจะตางกน
• ถาเปนระบบประสาทพาราซมพาเทตก เปนแอซตลโคลน
• แตถาเปนระบประสาทซมพาเทตก เปนนอรเอพเนฟรน
ระบบประสาทอตโนวต (automomic nervous system หรอ ANS)
• กระแสประสาทจากอวยวะรบความรสกทกชนดเปนสญญาณทางไฟฟาเคมทงสน
• ปจจบนนกวทยาศาสตรยงไมทราบแนขดวา สมองแปลสญญาณเหลานไดอยางไง
• แตการทสมองแปลความรสกไดแตกตางกนนนเกดจากสมองมบรเวณเฉพาะท าหนาทรบกระแสประสาทจากอวยวะรบความรสกชนดตางๆ
อวยวะรบความรสก
นยนตาและการมองเหน
นยนตาและการมองเหน
เลนตตา
นยนตาของคน
• มรปรางคอนขางกลมอยภายในเบาตา
• มขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 2.5 เซนตเมตร
• มผนงลกตา 3 ชน
1. สเคลอรา (sclera)
2. โครอยด (choroid)
3. เรตนา (retina)
นยนตาและการมองเหน
• เปนชนทเหนยวแตไมยดหยน
• ตอนหนาสดจะโปรงใสและนนออกมาเรยกกระจกตา (cornea)มความส าคญมากถาเปนอนตรายหรอพการจะมผลกระทบตอการมองเหน
สเคลอรา (sclera)
• เปนชนทมหลอดเลอดมาเลยงและมสารสแผกระจายอยเปนจ านวนมากเพอปองการไมใหแสงสวางทะลผานไปยงดานหลงของนยนตาโดยตรง
โครอยด (choroid)
• เปนเลนสนนอยถดจากกระจกตาเขาไปเลกนอย
• มลกษณะใสกนนยนตาออกเปน 2 สวน คอ
1.ชองหนาเลนส
2. ชองหลงเลนส
ซงทงสองชองนจะมของเหลวบรรจอยและของเหลวนนจะชวยท าใหลกตาเตงและคงสภาพไดและชวยใหการหกเหของแสงทผานเขามา
เลนสตา (lens)
• ดานหนาของเลนสตามมานตา (iris) ยนลงมาจกผนงโครอยดทงบนและลางสวนชองกลางเปนชองทใหแสงผานเขามาเรยกชองนวา รมานตา (pupil)
• ขนาดของรมานตาจะกวางหรอแคบขนอยกบมานตาทมกลามเนอท างานอย 2 ชนดคอ
1. กลามเนอวงกลม
2. กลามเนอทเรยงตวตามแนวรศม
** มานตาท าหนาทควบคมปรมาณแสงทผานเขาสนยนตา
เลนสตา (lens)
• เปนบรเวณทมเซลลรบแสงซงแบงตามรปรางได 2 ชนด คอ
1. เซลลรปแทง (rod cell)
2. เซลลรปกรวย (cone cell)
ซงเซลลทงสองท าหนาท เปลยนพลงงานแสงใหเปนกระแสประสาท
เรตนา (retina)
โครงสรางและต าแหนงของเซลลในชนเรตนา
• ไวตอการรบแสงสวางแมในทมแสงสวางนอย
• ไมสามารถแยกความแตกตางของสได
• ในนยนตาแตละขางจะ
เซลลรปแทงมประมาณ 125 ลานเซลล
เซลลรปแทง
• แยกความแตกตางของสตางๆได
• บอกสไดถกตองเมอมแสงสวางมาก
• ในนยตตาแตละขางจะม
เซลลรปกรวยประมาณ 7 ลานเซลล
เซลลรปกรวย
• ในชนเรตนายงมเซลลประสาททรบกระแสประสาทไปยงใยประสาทของเสนประสาทสมองคท 2 แลวสงไปยงสมองสวน
เซรบรมเพอแปลเปนภาพตามทตามองเหน
เรตนา (retina)
**บรเวณตรงกลางของเรตนาทเรยกวา โฟเวย (fovea)
• จะมเซลลรปกรวยอยหนาแนนกวาบรเวณอน
• ดงนนภาพทตกบรเวณนจะเหนชดเจนมากทสด
**บรเวณของเรตนาทมแตแอกซอนออกจากนยนตาเพอรวม
เปนเสนประสาทตา
• จะไมมเซลลรปแทงและเซลลรปกรวยอยเลย
• ท าใหเกดภาพบรเวณน เรยกบรเวณนวา จดบอด (blind spot)
เรตนา (retina)
ในการเกดภาพเมอแสงจากวตถผานเขาสกระจกตา
• โดยมเลนสตาท าหนาทรวมแสง
• ท าภาพตกทเรตนา
• เกดกระแสประสาทสงไปยงสมองเพอแปลความหมาย
เรตนา (retina)
• เลนสตาถกยดดวย เอนยดเลนส (suspensory ligament) โดยทเอนนนอยตดกบ กลามเนอยดเลนส (ciliary muscle)
• ดงนน การหดตวและคลายตวของกลามเนอยดเลนสจงมผลท าใหเอนยดเลนสหยอนหรอตงได
เอนยดเลนส กลามเนอยดเลนส
• หากกลามเนอยดเลนสหดตว
• เอนยดเลนสหยอนลง
• ท าใหเลนสโปงออก ผวของเลนสโคงนนมากขน
• จดโฟกสใกลเลนสมากขน
• เหมาะส าหรบการมองภาพในระยะใกล
เอนยดเลนส กลามเนอยดเลนส
การเปลยนแปลงรปรางของเลนสตาก.วตถอยใกล เลนสตาโคงนนมาก ข.วตถอยไกล เลนสตาโคงนนนอย
ปจจบนสามารถแกไขไดโดยการใสแวนตาทประกอบดวย
• เลนสเวาส าหรบคนสายตาสน
• เลนสนนส าหรบคนสายตายาว
• ในกรณคนสายตาเอยงซงเกดจาก จากสาเหตและมวธการแกไขดงตอไปน
1. ความโคงของกระจกตาในแนวตางๆไมเทากนท าใหเหนเสนของแผนภาพทดสอบสายตาเอยงในแนวใดแนวหนงไมชดเจน
2. แกไขโดยใชเลนสทรงกระบอก (cylindrical lens)ซงมดานหนาเวาดานหลงนน
การแกไขปญหาส าหรบคนมปญหาเรองสายตา
ทเยอหมเซลลรปแทงจะม สารสมวงแดง ชอ โรดอปซน (rhodopsin) ฝงตวอย
• ซงสารสมวงแดงชอ โรดอปซน (rhodopsin) นประกอบดวย
1.โปรตนออปซน (opsin)
2. สารเรตนอล(retinol)
กลไกการมองเหน
• เมอมแสง มากระตนเซลลรปแทง โมเลกลของเรตนอลจะเปลยนแปลงจะเกาะกบโมเลกลของออปซนไมได
• เกดกระแสประสาทเดนทางไปยงเสนประสาทสมองคท 2 เพอสงไปยงสมองใหแปลงเปนภาพ
• เมอไมมแสง ออปซนและเรตนอลจะรวมตวกนเปนโรดอปซนไมได
กลไกการมองเหน
การเปลยนแปลงโรดอปซนในเซลลรปแทง
• เรตนอล เปนสารทรางกายสงเคราะหขนจากวตามน A
• ถารางกายขาดวตามน A จะท าใหเกดโรคตาฟางในชวงเวลาทมแสงนอย เชน ตอนพลบค า
กลไกการมองเหน
เซลลรปกรวย แบงตามความไวตอชวงความยาวคลนของแสง
ได 3 ชนด คอ เซลลรปกรวยทไวตอ
• แสงสน าเงน
• แสงสแดง
• แสงสเขยว
กลไกการมองเหน
สกบการมองเหน
การทสมองแยกสตางๆไดมากกวา 1 ส เพราะม
• การกระตนเซลลรปกรวยแตละชนดพรอมๆกนดวยความเขมของแสงสตางๆกนจงเกดการผสมของแสงสตางๆขนเชน
ขณะมองวตถสมวง
• เซลลรปกรวยทไวตอแสงสแดงและสน าเงนจะถกกระตนพรอมๆกน ท าใหวตถนนเปนสมวงเปนตน
กลไกการมองเหน
การมองเหนแสงสตางๆ
• ถาเซลลรปกรวยทไวตอแสงสใดสหนงบกพรองจะท าใหเกดอาการตาบอดส (color blind)
ดงนนอาการตาบอดส (color blind)จงเปนลกษณะทเกยวของกบความบกพรองในการแยกแยะความแตกตางของสทพบมากทสดคอ บอดสแดงและสมวง
• ไมจดวาตาบอดสเปนความผดปกตรายแรง
• สวนใหญเกดจากพนธกรรม
• พบในเพศชายมากกวาเพศหญง
กลไกการมองเหน
ห (ear)เปนอวยวะรบสมผสทท าหนาท
• ไดยน
• ทรงตว
หและการไดยน
หของคนแบงออกเปน 3 สวน คอ
• หสวนนอก
• หสวนกลาง
• หสวนใน
หและการไดยน
• ใบห (ear pinna)
• รห (ear canal)
• เยอแกวห (ear dram หรอ tympanic membrane)
หสวนนอก (outer ear)ประกอบดวย
• มลกษณะเปนโพรงตดตอกบโพรงจมกและมทอตดตอกบคอหอย เรยกวา ทอยสเตเชยน (eustachian tube
• หสวนกลางประกอบดวย
1. กระดกคอน (malleus)
2. กระดกทง (incus)
3. กระดกโกลน (stapes)
** คลนเสยงทผานเขาถงหสวนในจะขยายเพมจากหสวนนอก
ประมาณ 22 เทา
หสวนกลาง(middle ear)
• โครงสรางทใชฟงเสยง เรยกวา คอเคลย (cochlea)
• โครงสรางทใชในการทรงตวเรยกวา เซมเซอรควลารแคเนล (semicircular canal)
หสวนใน(inner ear)ประกอบดวย
โครงสรางทใชฟงเสยง
• อยทางดานหนาของหสวนใน เปนทอทมวนตวลกษณะคลายกนหอย เรยกวา คอเคลย (cochlea)
หสวนใน(inner ear)
โครงสรางภายในหคน
คอเคลย (cochlea)
• ภายในของคอเคลยมของเหลวบรรจอย
• เมอคลนเสยงผานเขามาถงคอเคลยจะท าใหของเหลวนนสนสะเทอน
• เปลยนสญญาณเสยงเปนกระแสประสาท
• กระตนเซลลรบเสยงใหสงกระแสประสาทไปยงเสนประสาทรบเสยง (auditory nerve)
• เพอเขาไปทเซรบรมซงเปนศนยควบคมการไดยนเพอจะแปลผลตอไป
หสวนใน(inner ear)
โครงสรางทใชในการทรงตว
• อยทางดานหลงของหสวนในท าหนาทรบรเกยวกบการเอยงและการหมนของศรษะตลอดจนการทรงตวของรางกาย
• ลกษณะเปนหลอดครงวงกลม 3 หลอด ตงฉากกนเรยกวา เซมเซอรควลารแคเนล (semicircularcanal)
หสวนใน(inner ear)
• เซมเซอรควลารแคเนล (semicircularcanal)
• ภายในจะมของเหลวบรรจอย
• ทโคนหลอดมสวนโปงพองออกมาเรยก แอมพลลา (ampulla)มเซลลรบความรสกทมขน (hair cell)ทไวตอการไหลของของเหลวภายในหลอดเมอมการเปลยนแปลงต าแหนงของศรษะขณะรางกายเคลอนไหว
• กระตนเซลลทรบรเกยวกบการทรงตวใหสงกระแสประสาทไปรวมกบเสนประสาทรบเสยงเขาสสมอง
หสวนใน(inner ear)
• คนเรารบกลนไดเพราะภายในโพรงจมกดานบนมเยอบจมก (olfactory)ซงมเซลลรบกลนรวมกนอยเรยกวา ออลแฟกทอรบลบ (olfactory bulb)
จมกกบการดดกลน
• เซลลประสาทรบกลน (olfactory neuron)สามารถทจะ
• เปลยนสารทท าใหเกดกลนเปนกระแสประสาท
• แลวสงตอไปตาม เสนประสาทรบกลน (olfactory nerve)ไปยงสมองสวนซรบรมเพอแปลเปนกลนออกมา
จมกกบการดดกลน
โครงสรางภายในของจมก
• ดานบนของผวลนจะมปมเลกๆจ านวนมาก ปมเหลานคอ ปมลน (papilla)ซงประกอบดวยตมรบรส (taste bud)หลายตมท าหนาทรบรส
• แตละตมรบรสจะมเซลลรบรส (gustatory cell)ซงตอกบใยประสาท
• เมอตมรบรสไดรบการกระตนจะเกดกระแสประสาทสงไปตามเสนประสาทสมองคท 7 และ 9
• ไปยงสมองสวนซรบรมบรเวณศนยรบรสเพอแปลออกมาวาเปนรสอะไร
ลนกบการรบรส
ตมรบรส ม 4 ชนด กระจายอยบนลน ไดแก
• ตมรบรสหวาน อยทปลายลน
• ตมรบรสขม อยทโคนลน
• ตมรบรสเปรยว อยทขางลน
• ตมรบรสเคม อยทปลายและขางลน
ลนกบการรบรส
การรบรรสอาหาร เกดจาก การท างานของอวยวะหลาย
สวนเขามาเกยวของ เชน ถาดมน ามะนาวเยนๆ
• จะไดรสเปรยวจากกลน
• ไดกลนมะนาวจากจมก
• รสกเยนจากลนทสมผสกบน ามะนาว
ลนกบการรบรส
• นอกจากผวหนงเปนอวยวะทหอหมรางกายแลวยงจดเปนอวยวะรบความรสกทมพนทผวรบความรสกมากกวาอวยวะอน
ผวหนงกบการรบความรสก
• มหนวยรบความรสกซงไวตอการกระตนเฉพาะอยางเชน
1. หนวยรบความดน มลกษณะคลายหวหอมผาซก
1.1 มเดนไดรตอยตรงกลาง
1.2 มเนอเยอเกยวพนหมปลายประสาทอยรอบๆ
1.3 ฝงลกอยในผวหนงบรเวณหนงแท (dermis)
ผวหนง(skin)
2. หนวยรบความรสกเจบปวด มลกษณะปลายแตกเปนฝอย ปลายเดนไดรตแทรกอยในชนหนงก าพรา (epidermis)
3. หนวยรบสมผส บางหนวยอยเปนอสระ บางหนวยพนอยรอบโคนขน เมอลบเสนขนเบาๆกจะรบรการสมผสไดเชนกน
4. หนวยรบความรลกหนวยรบความรสกรอนเยนอยในชนหนงแท
ผวหนง(skin)
ปลายประสาททท าหนาทรบความรสกตางๆบรเวณผวหนง