Ա Ն Դ Ր Ա Դ Ա Ր Ձ . . . ԳՐԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԱՄՍԱԹԵՐԹ

ԱՊՐԻԼ 2011, ԹԻՒ 2, ԵՐՈՒՍԱՂԷՄ

Գար$ն է . . . Պատմ$թի ւ ն ը դա ՛ ր ձ եա լ կ 'արձանագր է ՝ երկրաշարժներ$, փոթորիկներ$, անտ$նիներ$ եւ որբացողներ$ նոր ցանկեր... սակայն ձիւները հալեր են $ ծիլերը ծաղկեր... եւ գար$ն է նորէն...: Եւ գարնան հետ Մայրեր$ Ամիս: Մեր երկիրը՝ Հայաստան Աշխարհը ամբողջ ամիս մը Մարտ 8 էն Ապրիլ 7ը, հռչակած է «Կանանց $ Մայրեր$ ամիս: Հակառակ փոթորկայո յզ ժամանակներ$ եւ հոգեցնցող պատահարներ$՝ գարնան հետ մեր երկրին մէջ գար$նը ամէն տարի ծաղկեր է: Հայ կինն ալ ծաղկեր է արհամարհելով դժ$ար$թիւնները, մնացեր է միշտ գեղեցիկ ինչպէս գար$նը. ստեղծողին $ ծն$նդ տ$ողին համար մի՛շտ գար$ն է . . . Հայ Կինը ամէն պայմաններ$ մէջ , գիտակց$թիւնը $նեցած է իր պարտական$թիւններ$ն եւ աւելին՝ պատասխանատ$$թիւնը՝ ապագային: Ճիշդ ասոր համար է սիրելի հայ$հիներ, որ կ'$զեմ անդրադարձ մը ընենք մեր պատմ$թիւնը հարստացնող Կիներ$ն $ Մայրեր$ն մասին: Նախ գիտնանք թէ հայ կինը կամ մայրը ինչպիսի տեղ $նեցած է հասարակ$թեան, ընկեր$թեան եւ ընտանիքին մէջ, խօսել$ համար նաեւ իր դերին մասին պատմ$թեան մէջ եւ մանաւանդ մե՛ր դերը՝ այսօր:

ԱՍՏՈՒԱԾԱՄԱՅՐԸ ԵՂԱՒ ՀԱՅ ԿՆՈՋ ԵՒ ՄԱՅՐՈՒԹԵԱՆ ՏԻՊԱՐԸ

Ք.Ա. 650-ական թ$ականներ$ն Արմէնները $նէին Երկնքի Մօր պաշտամ$նքը. աւելի վերջը հայերը այդ նոյնաց$ցին Անահիտ դից$հիին հետ: Ան հայկական դիցաբան$թեան մէջ գլխաւոր աստ$ծոյ՝ Արամազդի դ$ստրն էր . կը նշանակէր մաք$ր , անարատ , պտղաբեր$թեան , արգասաւոր$թեան, ծննդաբեր$թեան չաստ$ած$հի, կը կոչ$էր նաեւ Հայոց Տիկին, սն$ցանող մայր: Հեթանոս$թեան շրջանին ընտանիքը յարգ$ած էր հին Հայաստանի մէջ: Հայ կինը ընկերն էր իր ամ$սինին եւ ոչ թէ անկէ ցած արարած մը: Ընտանիքին գլ$խը հայրն էր, սակայն զաւակներ$ն դաստիարակ$թեան մեծ գործը յանձն$ած էր կնոջ. $րեմն կինը $նէր իր կարեւոր տեղը եւ դիրքը ընտանիքին մէջ: Ընտանիք պահել կը նշանակէ ազգը պահել. սեր$նդ դաստիարակել՝ կը նշանակէ ազգին գոյատեւ$մը պահպանել: Դիւրին չեղաւ Հայոց Աշխարհի հեթանոս$թենէ քրիստոնէ$թիւն դարձը: Աստ$ածամօր յայտն$թեամբ փշր$եցան բոլոր ս$տ $ կեղծ արձանները, $ մեր երկիրը քրիստոնէ$թիւն ընդ$նելէն ետք, հայ կինը իրեն տիպար $ իտէալ $նեցաւ Վեհագոյն Կինը՝ Աստ$ածամայրը: Աստ$ածամօր գովքը հիւս$եցաւ հայ հոգեւոր եւ աշխարհիկ գրական$թեան մէջ:

Քրիստոնէ$թեան համար առաջին հայ նահատակը եղաւ 15ամեայ իշխան$հի մը՝ Սանդ$խտ Կոյսը, որ մերժեց իշխան$հիի մը բոլոր վայելքներն $ հաճոյքները, իր թագաւոր հօր աստ$ածներ$ն ոսկեայ շքեղ արձանները, պալատական ճոխ կեանքը եւ հետեւեցաւ այն ԹԱԳԱՒՈՐԻՆ ՈՐ ՍԷՐ ԿԸ ՔԱՐՈԶԷՐ: Հռիփսիմեանց կոյսեր$ նահատակ$թենէն ետք, Հայոց հզօր Արքայ Տրդատը, որ առիւծներ$ բերան կը պատռէր, տկարացաւ անմեղ$թեան դիմաց եւ կենդանակերպ ինկաւ անտառները. իր քոյր Խոսրովիդ$խտն էր որ երազ տեսաւ $ հաւատաց հայոց ապագայ Լ$սաւորչին կենդան$թեանը, փրկեց իր թագաւոր եղբօրն $ անոր հետ ամբողջ Հայաստան Աշխարհը: Շապ$հ Բ . պարսիկներ$ անգ$թ թագաւորը , 4րդ դար$ն խաբեբայ$թեամբ բանտարկեց Հայոց Արքայ Արշակ Թագաւորը, մորթազերծ ըրաւ հայոց սպարապետ՝ Վասակ Մամիկոնեանը եւ անցաւ Հայաստանը քայքայել$ իր ճիւաղային ծրագրին: Հայ ժողով$րդը յանձինս իր քաջ թագ$հիին

չյ$սահատեցաւ. Փառանձեմ թագ$հին շար$նակեց պայքարը եւ 14 ամիս Արտագերս բերդը քաշ$ելով հերոսաբար դիմադրեց: Այս բոլորին յաջորդեց Հայաստանի համար ամենադժ$արին $ ճակատագրական շրջաններէն մէկը՝ Վարդանանց ճակատամարտը 451ին, հայ մարտիկները փ$թացին պատերազմի «Վասն Հայրենեաց եւ Վասն Հաւատքի», Հայոց Աշխարհը վստահեցան «Տիկնայք Փափկաս$նքին», ինչպէս յետոյ պիտի գրէր Եղիշէ մեծ պատմիչը. «Փափկաս$ն Տիկինները Հայոց Աշխարհին որոնք առանց տրտնջալ$ ձգեցին պալատական կեանքն $ ճոխ$թիւնը, իրենց աղախիններ$ն հետ հաւասար$ելով՝ արի$թեամբ $ ն$իր$մով պաշտպանեցին հողն $ հայրենին»: Իսկ ճակատամարտի աւարտին ընտրանի դասակարգը նահատակ$ած, աքսոր$ած, ժողով$րդը դատապարտ$ած կորսնցնել$ հաւատք, աւանդ$թիւն, լեզ$, ն$իրական սրբ$թիւններ, այդ նոյն փափկաս$ն Տիկիններն էին, Հայոց Աշխարհի Մայրերը, որոնք չկորսնց$ցին իրենց կամքն $ հաւատքը, այլ իրենց օրինակելի կեանքով, բարոյական բարձր ըմբռն$մներով դաստիարակեցին սեր$նդներ վճռելով մեր ազգի գոյատեւ$մը: Չենք կրնար չյիշել Վարդան Մամիկոնեանի աղջկան՝ Շ$շանիկին: Բանտի ծանր շղթաները ոչ մէկ ազդեց$թիւն $նեցան իր հաւատքին անսասան$թեանը: Երբ տակաւին գոյ$թիւն չ$նէին աշխարհ կառավարող ազգերն $ պետ$թիւնները, հայ կինը կը գրէր բանաստեղծ$թիւն, կը յօրինէր երաժշտ$թիւն, կ$ տար դասախօս$թիւններ: Իր եղբօր Ստեփանոս Սիւնեցիի նման համբաւաւոր էր իբրեւ բանաստեղծ եւ երաժիշտ՝ Սահակդ$խտ Սիւնեցին. եօթներորդ դար$ վերջերը, $թերորդի սկիզբը. ան Գառնի գիւղի ձորակին մէջ կազմած էր իրեն յատ$կ առանձնարան մը $ր կը ստեղծագործէր եւ կ'$ս$ցանէր:

Հայ կինը փայլեցաւ նաեւ իր թագաւոր ամ$սնոյն կողքին: Միջնադար$ մեր պարծանքը եղած են Զապէլ եւ Կեռան թագ$հիները իրենց գործերով: Զապէլ Թագ$հի 1215-1252: Լեւոն Բ. Թագաւորի կինը, ընդամէնը 37 տարի ապրեցաւ: Պատմ$թեան աղբիւրներ$ն մէջ կը յիշ$ի որպէս ողջախոհ, առաքինաջան թագ$հի՝ հմ$տ $ս$մի եւ գիտ$թեան: 1241ին հիմնած է հիւանդանոց: Կիլիկիոյ Կեռան թագ$հիին պատ$էրով գր$եր եւ պատկերազարդ$եր է 1272ին Սիսի մէջ Կեռան Թագ$հիի Աւետարանը, որ ոչ միայն ա ր ժ է ք $ ն ի ի ր ն ր բ ա գ ե ղ $ թ ե ա ն , կատարողական բարձր վարպետ$թեան համար, այլեւ $նի պատմական նշանակ$թիւն: Սոյն ձեռագիրը կը պահ$ի Եր$սաղէմի Սրբոց Յակոբեանց Գանձատան մէջ:Ա յսպէս եղած է հա յ կինը թագ$հիի հանգամանքին մէջ, երկիր պաշտպանել$ նաեւ հայ գիր $ գրչ$թիւն պահել$ մէջ:

+ + +

19րդ դար$ն, օտար հպատակ$թեան ներքեւ, հայ կին գրողներ փայլեցան գրական$թեան դաշտին վրայ իրենց կանացի իրաւ$նքները պաշտպանելով... Սիպիլ (Զապէլ Ասատ$ր), Զապէլ Եսայեան, Սրբ$հի Տիւսաբ, եւ դեռ շատ $րիշներ, որոնք ստանալով օտար կրթ$թիւն բարձր պահեցին հայ կնոջ վարկը: Սիպիլ տասնըվեց տարեկանին մտած էր ազգային, հասարակական եւ մշակ$թային գործ$նէ$թեան մէջ, եղաւ նաեւ հիմնադիր անդամներէն մէկը «Ազգան$էր Հայ$հեաց» ընկեր$թեան, որ$ն նպատակն էր գաւառներ$ մէջ հայ աղջիկներ$ $սման եւ դաստիարակ$թեան օժանդակել:

Սրբ$հի Տիւսաբ իր վէպեր$ն մէջ արծարծած է հայ կնոջ ա զ ա տ ա գ ր մ ա ն հ ա ր ց ը , ջատագովելով երկ$ սեռեր$ մ է ջ հ ա ւ ա ս ա ր $ թ ե ա ն գաղափարը:

Զ ա պ է լ Ե ս ա յ ե ա ն ստորագրեց յօդ$ածներ կնոջ իրաւական եւ ընկերային վիճակին մասին:

Չմոռնանք որ 1870ին Վանի մէջ Ս ր $ ա ն ձ տ ե ա ն ի ջ ա ն ք ե ր ո վ հիմն$եցաւ բարձր կարգի իգական դպրոց, որ կը կոչուէր «Սանդուխտեան - Մարիամեան Վարժարան»: Նաե ւ պէտք է յ ի շ ե լ , որ Պաղեստինի մէջ աղջկանց առաջին վ ա ր ժ ա րա ն ը ՝ « Գա յ ի ա ն ե ա ն ց Վարժարան»ը հայերը հիմնած են։ Ահա կը տեսնենք թէ որքան կ ա ր ե ւ ո ր $ թ ի ւ ն տ ր $ ա ծ է օ տ ա ր $ թ ե ա ն մ է ջ հ ա յ ե ց ի դաստիարակ$թեան, եւ այդ ով կրնար աւելի լաւ ընել քան Հայ Կինն $ Մայրը:

Նոր է տակաւին Մեծ Եղեռնի օրեր$ն երբ հայ տղամարդիկ հայրենիքը պաշտպանելով զբաղեցան, երբ հայ մտաւորական$թիւնը մէկ գիշեր$ան մէջ աքսորի ճամբան բռնեց, երբ հայ երիտասարդ$թիւնը խաբեցին զին$որ տանել$ պատր$ակով $ իրենց իսկ փորած փոսեր$ն մէջ ողջ-ողջ թաղեցին. հայ մայրերը ինքզինքնին չյանձնեցին թշնամիին ձեռքը, այլ սպանդի ճամբ$ն վրայ հերոսաբար կրցան փրկել իրենց պատիւը, եւ քաջ գիտակցելով ազգապահպանման մեծագոյն $ ամենակարեւոր գրաւականը, անապատի աւազներ$ն վրայ այբ$բենը սորվեց$ցին իրենց կմախքացած զաւակներ$ն, որոնք կաթիլ մը ջ$րի $ փշրանք մը հացի կարօտ էին... որպէսզի այդ սրբացած աւազին վրայ մնայ$ն կերպով փոխանցեն մեր յաւերժ$թիւնը մատղաշ սեր$նդին: Նոյն ժամանակ Մշեցի Մայրիկին մեծագոյն մտահոգ$թիւնն էր իր կքած կռնակին վրայ փրկել $ հայրենիք հասցնել հայկական մագաղաթը... Սօսէ մայրիկը տղամարդ$ զգեստ հագած ամ$սնոյն կողքին քաջաբար կռ$եցաւ հայրենիքի սիրոյն:

«Ինչ կայ աւելի ծանր $ խղճալիՔան թէ կսկիծը որդեկորոյս մօր»,

կը գրէ Պարոյր Սեւակ։ Այդ վիշտը տեսաւ նաեւ մօր մեծագոյն տիպարը՝ Աստ$ածամայրը, որ աստ$ածային համբեր$թեամբ դիմացաւ իր որդւոյն խաչ$ել$ն, որովհետեւ այդ խաչել$թեամբ պիտի փրկ$էր աշխարհը։ Մեր մայրերը հաւատալով այդ նոյն խաչին զօր$թեան, հայրենիքի փրկ$թեան սիրոյն՝ իրենց զաւակներ$ն օրօրոցին վրայ երգեցին.

«Բարձր հասակիդ մայրդ մեռնիԴ$ն ալ ք$ ազգիդ մեռիր»:

Յիշենք հայրենիքի վիճակը միայն 20 տարի առաջ... ինչպէս դիմացաւ մեր ժողով$րդը: Պատասխա՞նը՝ մեր կիներով $ մայրերով, որոնց հնարամտ$թիւնը կը հասնի հանճարեղ$թեան: Բոլորիս ծանօթ է երկրաշարժի ժամանակ օրերով փլատակներ$ տակ մնացած մայրը, որ իր նորածինը փրկեց իր հանճարեղ գաղափարով, մայրական բնազդով ծակեց իր մատը եւ իր արիւնով սն$ցանեց իր նորածինը: Կարծես արդարացնել$ համար Յովհաննէս Շիրազի հետեւեալ քառեակը մօր մասին.-

«Աստ$ած չէր կարող լինել ամէն տեղ,Տեղակալ կարգեց մօրը հանճարեղ,Ահա թէ ինչ$ երբ վէրք է տեսն$մ

Աստըծ$ց առաջ մայրն է մեզ հասն$մ»:

Ահա այսպիսի ն$իր$ած$թեամբ $ բծախնդր$թեամբ է որ Հայ Կինն $ Մայրը մօտեցած են ազգի պահպանման հարցին: Ահա թէ ինչպիսի կարեւոր դեր $նեցած են մեր պատմ$թեան մէջ երբ ամէն անգամ երկիրը մատն$ած է դժ$ար$թեան. երբ կարծած ենք որ անելանելի վիճակի մէջ ենք, Հայ Կինը իր հնարամտ$թեամբ, իր ն$իր$ած$թեամբ ելք մը գտած է, պահելով իր պատիւը, ընտանեկան սրբ$թիւնը: Մե՛նք ենք որ հիւսած ենք երգեր, թէ «Հայ աղջիկներ իրար$ ձեռք բռնեցին, իրենք զիրենք Եփրատ գետը նետեցին»: Իրենց պատիւը պահել$ համար, մայրեր նախ իրենց զաւակը ապա ինքզինքնին գլորեցին անդ$նդը: Դեռ չէ չորցած արց$նքը Հայ Կնոջ՝ արցախեան պայքարին մէջ կորսնց$ցած իր զաւկին, ամ$սնոյն, եղբօրը համար, նաեւ չի մոռց$իր անոր արի մասնակց$թիւնը այդ պայքարին: Ղարաբաղ էի, առաջին տեղը որ $զեցի այցելել գերեզմանատ$նն էր, $ր կը հանգչին մեր նահատակները: Կին մը չորս գերեզմաններ$ վրայ ծաղիկ դրած էր, ամ$սինին, երկ$ զաւակներ$ն եւ եղբօրը: Իր դէմքը աւելի նման էր գերեզմանաքարի քան գերեզմանաքարը... Արց$նք չկար, ես ալ քարացայ, սակայն լռ$թիւնը խզել$ համար, հարց$ցի ո՞վ $նիս, մտածելով աղջիկ, հարս, թոռ պիտի ըսէ, աւելորդ էր հարց$մս, բայց շատ լաւ էր ստացած պատասխանս. «Հայրենիքս $նիմ...»: Որքան ալ տխ$ր է, սակայն այստեղ կայ հպարտ$թիւն, կայ կամք, կայ դիմանալ, կայ պայքար: Այսպէս եղած է մեր պատմ$թիւնը, այսպէս եղած են Հայ Մայրերն $ Կիները։ Այս բոլորը մենք սորված ենք, այս բոլորը մենք լաւ գիտենք, այս բոլորով մենք մեծցած ենք. պարզապէս երբեմն ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ է պէտք... Մենք ժառանգորդներն ենք այս ժողով$րդին, ժողով$րդ մը, որ տ$ած է այսպիսի մայրեր, կիներ, հերոս$հիներ. սակայն բաւական չէ յիշել պատմ$թիւնը, հիանալ $ շռայլել գնահատանքի խօսքեր: Ի՞նչ է մեր դերը այսօր: Մեզ պէտք է ինքնաճանաչ$մ, ինքնագիտակց$թիւն, այս երկ$քէն կը ծնի Ազգային Հպարտ$թիւնը, որ բանալին է մեր գոյատեւման, յարատեւման: Ազգային գիտակց$թիւն $նենալ$ համար պայման չէ որ իւրաքանչիւրս հայագէտ կամ պատմագէտ ըլլանք, սակայն ոճիր է երբ մեր զաւակը ազգային դաստիարակ$թենէ հեռ$ կը մեծնայ, ապագային կը մատն$ի շփոթ$թեան, երբ օտարը չ$զեր ընդ$նիլ զինք, իսկ ինք չի ճանչնար իր արմատները: Վերջապէս մենք որ ժառանգորդներն ենք այս ողջ հարստ$թեան, ինչ $նինք մե՛նք տալիք, ժառանգ ձգելիք մեր յաջորդներ$ն. դժ$ար են ժամանակները, $ դժ$ար$թիւնը կը կայանայ այն բանին մէջ որ շատ դիւրացած են հաղորդակց$թեան միջոցները. դժ$ար է կեանքը, որովհետեւ դիւրացած են կեանքի պայմանները, որովհետեւ այսօր այնքան դիւրին է ամէն բան $նենալ, ձեռք ձգել, որ արժէքներն ալ ինկած են, անոնց հետ պայքարը պահել$ Սրբ$թիւն եւ Աւանդ$թիւն. պահել$ Մշակոյթ, Լեզ$ եւ Բարոյական$թիւն: Ուրեմն դժ$ար է նաեւ մեր դերը: Եւ վերջապէս ո՞րն է մեր դերը, մեր պատասխանատ$$թիւնը...:

Պատրաստեց՝ Անուշ ՆագգաշեանՀեռ։ 054 464 29 09

Email: anakashian61@hotmail.com

Սաղիմահայ Տիկիններ, արժանի յաջորդներ մեր պատմ$թեան «Փափկաս$ն Տիկնանց», թոռները Մեծ Եղեռնի վերապրողներ$ն, որոնք ինչպիսի դժ$արին միջոցներով հասան այս Փոքրիկ Հայաստանը, ընտանիք կազմեցին $ շէնց$ցին կեանքը Ս$րբ Յակոբ Վանքի խ$ցեր$ն եւ քարայրներ$ն մէջ...։ Այստեղ ալ քանիցս ապրեցան պատերազմի արհաւիրքը, սակայն իրենց ամ$սիններ$ն նեց$կ կանգնեցան $ ապրեցան Հայ Կնոջ հպարտ$թեամբ: Բարձրագոյն կրթ$թիւններ թերեւս չստացան, կամ առիթը չ$նեցան, բայց պահեցին Հայ Կնոջ վայել իրենց արժանապատ$$թիւնը, պահեցին մեր աւանդ$թիւնները, Մարաշի $ Այնթապի ձեռագործները աշխատեցան, իրենց երկրին բոյրը տարածեցին այստեղ, հայկական խոհանոցը հրամց$ցին $ սորվեց$ցին օտարներ$ն...: Ասոնք ալ մաս կը կազմեն մեր մշակոյթին, մեր հա՛յ ապրել$ն... պահած ե՞նք արդեօք... թէ վաղը մեր զաւակները միայն պիտի հիանան մեր փոխանցածով եւ ոչինչ պիտի $նենան տալիք իրենց զաւակներ$ն…

Սիրե լի ՛ հայ$հիներ , թերեւս անգիտակից ենք մենք թէ որքան մեծ է $ շատ մեր գործը այստեղ. մեզմէ շա՛տ բան կախ$ած է հայ մնալ$ ս$րբ գործին մէջ: Մեզմէ կախուած է արժէքներու փոխանց$մը մեր զաւակներ$ն: Մեր մանկութիւնը անցաւ երանելի: Մենք ունեցանք պարախումբեր, երգչախումբեր, թատրոններ... ի՞նչ $նին մեր զաւակները: Տխ$ր է այսօր մեր Մեծ Բակը, որ$ն հերոս$հիներն էինք մենք մեր հերոսներ$ն կողքին. ի՞նչ եղան այս բոլորը. Մեծ Բակի քարերը հայերէն սորվեր էին, անոնք ալ հայացեր էին Ս$րբ Յակոբի զանգակներ$ն ղօղանջներով եւ մեր թոթո վախօս ման$կն ե ր է ն մինչ ե ւ ալեհերներ$ն աղօթքներով։ Այսօր քարերն ալ շ$արած են իրենց լսած օտար լեզ$ներէն, որ դ$րս կ$ գան մեր փոքրիկներ$ն շրթներէն խաղի ժամանակ: Ման$կի մը առաջին $ս$ցիչը կը մնայ մայրը, առաջին դպրոցը՝ տ$նը: Մայրենի լեզ$ն իր մօր հետ խօսած լեզ$ն է, մեր աննման ոսկեղնիկ հայերէնը: Այսօր մեր ամենամեծ թշնամին մեր լեզ$ին $րաց$մն է: Մեր ամենամեծ պայքարը՝ լեզ$ն պահելը: Ան բանալին է մեր աւանդ$թիւններ$ն, մշակոյթին, ինքնաճանաչման $ ինքնահաստատման: Մենք մեր Աստծոյն հետ ինչ լեզ$ով պիտի խօսինք

5

եթէ ոչ ՀԱՅԵՐԷՆով... եւ հայերէնը նահանջի մէջ է... նահանջ մը, որ կրնայ կործան$մ բերել ՀԱՅ ԵՐmՍԱՂԷՄԻՆ...: Գէորգ Դ. Կաթողիկոսը իր քարոզներէն մէկ$ն մէջ կ'ըսէ. «Այն ազգը որ բարեկիրթ մայրեր $նի՝ բարերարներ, դիւցազ$նք, հայրենան$էր զաւակներ $նի եւ վերջապէս՝ ամէն ինչ $նի. իսկ այն ազգը , որ բարեկիրթ մայրեր չ$նի, դեռ եւս բիրտ, բարբարոս եւ անկիրթ վիճակի մէջ է: Բարեկիրթ մայրերն ընկեր$թեանց զարդն $ գեղեցիկ եւ վեհ առաքին$թեանց տիպարներ են: Դաստիարակ$թիւնը, մանաւանդ աղջկանց դաստիարակ$թիւնը, հայ$ն փրկ$թիւնն է»: Ահա թէ ինչպիսի ծանր$թիւն պէտք է տանին մեր $սերը: Այսօր մեր Մի$թիւններ$ն հիմնական գործը պիտի ըլլայ երիտասարդ$թիւնը համախմբելն $ հանդիպ$մներ կազմակերպելը. հանդիպ$մներ, որոնք պիտի իմաստաւոր$ին հայ ընտանիք կազմել$ ս$րբ գործով: Ո՞ւր մնաց ՍԱՂԻՄԱՀԱՅԻ ՀՈԳԻՆ... Տարիներ առաջ հեռացող Սաղիմահայերը օտար$թեան մէջ կը մխիթար$ին կազմակերպելով Սաղիմահայեր$ հանդիպ$մներ: Ո՞ւր մնաց մեր սէրը իրար$ հանդէպ, կամեցող$թիւնը, բարեացակամ$թիւնը. այդ ե՛րբ այսքան չարացանք իրար$ հանդէպ, դարձանք անհանդ$րժող. այդ որքա՜ն նահանջեր է սէրը, որ ատել$թիւնը յաղթական կ'արշաւէ: Քիչ մը կամեցող$թիւն, զոհող$թիւն $ կրնանք շատ բան փոխել, որ քիչ մը գոյն ստանայ մեր անգոյն ներկան: Սիրելի Սաղիմահայ$հիներ, ի գործ դնենք մեր կանացի ճկ$ն$թիւնը, որովհետեւ Հայ Կինը մի՛շտ $նեցած է հնարամտ$թիւնը դ$րս գալ$ անելանելի վիճակներէ: Այս բոլորը աշխատանք կ'$զեն, զոհող$թիւն. մե՛նք ենք որ մատղաշ հոգիներ$ն մէջ պիտի վառենք այն սրբազան հ$րը, սէրը դէպի ազգ, եկեղեցի, լեզ$ եւ մշակոյթ. ատոր համար պէտք է ամ$ր կառչինք մեր արմատներ$ն, մեր աւանդ$թիւններ$ն, ճանչնանք մեր պատմ$թիւնը, մեծ տեղ տանք ազգայինին: Չենք կրնար անտեսել օտարինը, գնահատենք անոնց լաւը առանց զիչել$ մեր արժանիքները: Մենք հար$ստ ազգ ենք, չմոռնանք մեր իսկական հերոսներն $ հերոս$հիները եւ օտարներ$ն մէջ փնտռենք բռնի սարք$ածները, իտէալականացնել$ համար զանոնք: Մի մոռնաք որ ամէն կին իր տան թագ$հին է. $րեմն թագ$հիավայել կառավարենք մեր տ$ները, ընտանիքները. ի՛նչ ալ ըլլան կեանքի պայմանները՝ չկորսնցնենք մեր հայաշ$նչ, կրօնաբոյր հոգին, որ$ն համար պէտք են մեծ $ փոքր զոհող$թիւններ:

ԵՒ ԴՈ՛ՒՆ ՍԱՂԻՄԱՀԱՅ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ, ՄԻ՛ ՍՊԱՍԵՐ, ՈՐ ԴՐԱՑԻԻԴ ԴՈՒՍՏՐԸ ԵՐԹԱԼԷՆ ԵՏՔ ԱՆԴՐԱԴԱՌՆԱՍ, ՈՐ ԱՆ ՄԵԾՑԵՐ Է ԱՐԴԷՆ...

ԻՍԿ ԴՈ՛ՒՆ ԻՄ ՔՆՔՈՒՇ ՍԱՂԻՄԱՀԱՅՈՒՀԻ, ՅԱՆԿԱՐԾ ՉՈՒՇԱՆԱՅ ԳՆԱՀԱՏԱՆՔԴ՝ ԲԱԿԻԴ,

ԴՊՐՈՑԻԴ, ՄԻՈՒԹԵԱՆԴ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԻՆ...:

6