лекц 3 4

ЛЕКЦ № 3-4 ÇÀÐÄÀË - ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ ÕÝÌÆÝÝ

– ÀØÃÈÉÍ

ÕÀÌÀÀÐËÛÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ

(“COST – VOLUME – PROFIT” ANALYSIS )

Õèчýýëèéí èíäåêñ: ВА308

Íîîãäîõ êðåäèò: 3

Ñóäëàõ ìýðãýæèë: ÑÌ – 4, НББ-4

ÑÝÄÂÈÉÍ ÀÃÓÓËÃÀ

I. Çàðäàë -¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý – Àøãèéí

õàìààðëûí øèíæèëãýýíèé çîðèëãî, õàìðàõ õ¿ðýý

II. Çàðäëûí á¿òýö áà ¿éë àæèëëàãààíû õºø¿¿ðýã

III. Õóãàðëûí öýã ò¿¿íèéã òîîöîæ ãðàôèêò ä¿ðñëýõ

íü

IV. Àþóëã¿é áàéäëûí õÿçãààð, ò¿¿íèé õàðüöààã

òîîöîõ íü

V. Çàðäàë ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý àøãèéí

õàìààðëûí øèíæèëãýýíèé ïðàêòèê

õýðýãëýý, äóòàãäàëòàé òàëóóä

Çàðäàë - ¯éëäâýðëýëèéí õýìæýý – Àøãèéí

õàðèëöàí õàìààðëûí øèíæèëãýý íü ¿éëäâýðëýñýí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé á¿òýö, áîðëóóëñàí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýý, ò¿¿íèéã

¿éëäâýðëýæ, áîðëóóëàõàä ãàðàõ

çàðäàë, òýäãýýðèéã áîðëóóëñíààñ îëîõ àøãèéí

õîîðîíäîõ õàðèëöàí õàìààðëûã

øèíæèëæ, óäèðäëàãûí áîãèíî õóãàöààíû øèéäâýð

ãàðãàõàä àøèãëàãääàã óõàë õýðýãë¿¿ð þì.

Çàðäàë - ¯éëäâýðëýëèéí õýìæýý – Àøãèéí õàðèëöàíõàìààðëûí øèíæèëãýýíèé çîðèëãûã “Òºëºâëºñºí àøãèéãîëîõîä øààðäàãäàõ á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéíá¿òýö áóþó áîðëóóëàëòûí õýìæýýã òîîöîõ ÿâäàë þì”ãýæ òîäîðõîéëæ áîëíî.

Çàðäàë - ¯éëäâýðëýëèéí õýìæýý – àøãèéí õàðèëöàíõàìààðëûí øèíæèëãýý íü

1. Á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë èëãýýíèé ¿íý

2. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýý áóþó ¿éëäâýðëýëèéí ò¿âøèí

3. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýãæèä íîãäîõ õóâüñàõ çàðäàë

4. ¯éë àæèëëàãààíû òîãòìîë çàðäàë

5. Áîðëóóëàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé á¿òýö áóþó õîëüö çýðýãõ¿ èí ç¿éë¿¿äèéí õîîðîíäîõ õàðèëöàí õàìààðëûã èæá¿ðíýýð íü àâ ¿çýæ øèíæèëäýã.

Ýíýõ¿¿ øèíæèëãýýã õèéñíýýð:

¯éëäâýðëýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðëèéã ñîíãîõ

Á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë èëãýýíèé ¿íèéã òîãòîîõ

Ìàðêåòèíãèéí òàëààð áàðèìòëàõ áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ

¯éëäâýðëýëèéí õ¿ èí àäëûã çîõèñòîé ò¿âøèíä àøèãëàõ

Çàðäëûí á¿òöèéã çºâ ñîíãîõ çýðýã îëîí òºðëèéí øèéäâýð

ãàðãàõ áîëîìæòîé áîëäîã

Ýíý øèíæèëãýýíä á¿õ çàðäëóóäûã òîãòìîë áîëîí

õóâüñàõ çàðäàë ãýñýí 2 õýñãýýð àâ ¿çäýã áºãººä

¿¿íèéã òîîöîõîä øóóä çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ àðãûã

àøèãëàäàã.

Øóóä çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ àðãà íü á¿òýýãäýõ¿¿í

¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýíýýñ øóóä õàìààðàõ

çàðäëóóäûã á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýíä

íîãäóóëàí ºðòºã òîîöîõ àðãà þì.

ªºðººð õýëáýë, ýíý àðãà íü øóóä ìàòåðèàë, øóóä

õºäºëìºð, õóâüñàõ íýìýãäýë çàðäàë ãýõ ìýò

¿éëäâýðëýëèéí õóâüñàõ çàðäëóóäûí

òóñëàìæòàéãààð äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýë, áýëýí

á¿òýýãäýõ¿¿í, áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé

ºðòãèéã òîîöäîã. Õàðèí ¿éëäâýðëýëèéí òîãòìîë

çàðäëóóäûã á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãò îðóóëæ

òîîöäîãã¿é.

Çàðäàë - ¯éëäâýðëýëèéí õýìæýý – Àøãèéí õàðèëöàí

õàìààðëûí øèíæèëãýý õèéõýä àõèóö îðëîãî, àõèóö

îðëîãûí õàðüöàà, çàðäëûí á¿òýö, ¿éë àæèëëàãààíû

õºø¿¿ðýã, àþóëã¿é áàéäëûí õÿçãààð çýðýã ¿íäñýí

óõàãäàõóóíóóä àøèãëàãääàã .

Àõèóö îðëîãî: Ýíý íü á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë èëãýýã

áîðëóóëñíààñ îëîõ îðëîãîîñ ò¿¿íèéã ¿éëäâýðëýæ

áîðëóóëàõòàé õîëáîãäîæ ãàðñàí õóâüñàõ çàðäëûã

õàñààä ¿ëäýõ îðëîãûí õýñýã þì.

Àõèóö îðëîãûã äàðààõ áàéäëààð òîìú¸îëæ áîëíî.

Àõèóö îðëîãûã òîãòìîë çàðäàë áîëîí àøãèéí

õýìæýýã àøèãëàí äàðààõ áàéäëààð òîìú¸îëæ áîëíî.

VCTRCM

äàëçàõóâüñàõÍèéòVC

ëîãîîÍèéòTR

õýìæýýëîãûíîàõèóöinMonContributiCM

ð

ð

)ð(arg

FCPCM

äàëçàÒîãòìîëFC

àøèãÍèéòP

ð

Àõèóö îðëîãûã íèéò ä¿íãýýð íü òîäîðõîéëæ áîëîõîîñ

ãàäíà íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä òîîöîæ áîëíî.

Àõèóö îðëîãûã íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä òîîöîõ

íü àøèãò íºëººëºõ õ¿ èí ç¿éëèéã òîîöîõ áîëîìæèéã

îëãîäîã ó èð óäèðäëàãûí äîòîîä çîðèëãîä èë¿¿

íèéöäýã. ¯¿íèéã òîìú¸îëáîë:

vpCM u

äàëçàõóâüñàõíèéòýýãäýõáíýãæv

íýëóóëàõáîíèéãòýýãäýõáíýãæp

àøèãàõèóöíèéòýýãäýõáíýãæCM u

ð¿¿¿

¿ð¿¿¿

¿¿¿

Àõèóö îðëîãûí õàðüöàà: Áîðëóóëàëòûí îðëîãûí

ä¿íä íîãäîõ àõèóö îðëîãûí õóâü õýìæýý áóþó àõèóö

îðëîãûã áîðëóóëàëòûí îðëîãîä õàðüöóóëñàí

õàðüöààã àõèóö îðëîãûí õàðüöàà ãýíý. ¯¿íèéã

äàðààõ áàéäëààð òîìú¸îëæ áîëíî.

TR

CMCM r

ëîãîîÍèéòTR

ëîãîîÀõèóöCM

üöààõàëîãûíîÀõèóöCM r

ð

ð

ðð

Àõèóö îðëîãûí õàðüöààã àøèãëàí áîðëóóëàëòûí

îðëîãûí ººð ëºëòºíä íîãäîõ àõèóö îðëîãûí ººð ëºëòèéã

òîîöîõ áîëîìæòîé. Àõèóö îðëîãûí õàðüöààã íýãæ

á¿òýýãäýõ¿¿íèé àõèóö îðëîãî áà ¿¿íèéã àøèãëàí

äàðààõ áàéäëààð òîîöîæ áîëíî.

p

v

p

vp

p

CMCM u

r 1

äàëçàõóâüñàõíîãäîõëóóëàëòàíäáîíèéòýýãäýõáÍýãæp

v

TR

VCðð¿¿¿

ÇÀÐÄËÛÍ Á¿ÒÝÖ ÁÀ ¿ÉË

ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÕºØ¿¿ÐÝÃ

Àõèóö îðëîãûí õàðüöàà èõ ýñâýë áàãà áàéõ íü

çàðäëûí á¿òöýýñ, ººðººð õýëáýë íèéò çàðäàëä

ýçëýõ õóâüñàõ áà òîãòìîë çàðäëûí õóâü

õýìæýýíýýñ õàìààðäàã. Åð íü íèéò çàðäàëä ýçëýõ

õóâüñàõ çàðäëûí õóâèéí æèí íü òîãòìîë çàðäëûí

õóâèéí æèíãýýñ èõ áàéâàë çàðäëûí á¿òöèéã

çîõèñòîé áàéíà ãýæ ¿çäýã.

Çàðäëûí á¿òýö íü òóõàéí êîìïàíèé ýðõýëæ áàéãàà

¿éë àæèëëàãààíû èãëýë áîëîí ñàëáàðûí îíöëîã,

öàã õóãàöàà, îðîí çàéí õ¿ èí ç¿éë¿¿äýýñ õàìààð

õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã.



Çàðäëûí á¿òýö áîëîí îðëîãûí ººð ëºëòòýé óÿëäàæõºø¿¿ðãèéí òóõàé îéëãîëò ãàð èðäýã. Åð íüõºø¿¿ðýã íü “Áàãà õ¿чèí чàäëààð òîìîîõîí àæëûãã¿éöýòãýõ, áàãà õóãàöààíä èõ ç¿éëèéãàìæóóëàõ” ãýñýí óòãûã àãóóëäàã áºãºä ýäèéíçàñàãò ¿¿íèéã “¯ð àøãèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã íýëýýäõýìæýýãýýð ººðчèëæ чàäàõ òîäîðõîé õ¿чèíç¿éë” ãýæ ¿çäýã.

Õºø¿¿ðýã íü îðëîãî – çàðäàë – àøãèéí ôóíêöèîíàëüõàìààðàëòàé íÿãò óÿëäààòàé áàéäàã. Õºø¿¿ðýãíü íèéò çàðäëûí äîòîð òîãòìîë çàðäàë áàéãààãèéí¿ð ä¿í þì.



“Áîðëóóëàëòûã áàãà õýìæýýãýýð ººð ëºõ çàìààð

òîãòìîë çàðäëààð äàìæóóëæ àøèãò íºëººëºõ áîëîìæèéã

õºø¿¿ðýã” ãýæ ¿çýæ áîëíî.

Õºø¿¿ðãèéã:

¯éë àæèëëàãààíû /¿éëäâýðëýëèéí/ õºø¿¿ðýã

Ñàíõ¿¿ãèéí õºø¿¿ðýã

¯éëäâýðëýë, ñàíõ¿¿ãèéí õºø¿¿ðýã ãýæ 3 àíãèëíà.

¯éë àæèëëàãààíû õºø¿¿ðýã íü á¿òýýãäýõ¿¿í

¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý áà á¿òýýãäýõ¿¿íèé ººðèéí

ºðòãèéí á¿òýö áóþó ººðººð õýëáýë á¿òýýãäýõ¿¿í

¿éëäâýðëýëèéí õóâüñàõ áà òîãòìîë çàðäëûí õîîðîíäûí

õàðüöàà, õóâèéí æèíã ººð ëºõ çàìààð àøèãò íºëººëºõ

áîëîìæèéã õàðóóëäàã.



¯éë àæèëëàãààíû õºø¿¿ðãèéí çýðãèéã àõèóö áîëîí öýâýð

îðëîãûí õîîðîíäûí õàðüöààãààð òîäîðõîéëäîã.

¯éë àæèëëàãààíû õºø¿¿ðãèéí çýðýã íü ºãºãäñºí

áîðëóóëàëòûí ò¿âøèíä àøèãò íºëººëæ áóé áîðëóóëàëòûí

õýìæýýí äýõ õóâü õýìæýýíèé ººð ëºëòèéí õýìæèãäýõ¿¿í þì.

¯éë àæèëëàãààíû õºø¿¿ðãèéí çýðãèéã áîðëóóëàëòàíä

ãàðñàí ººð ëºëòèéí õóâèàð ¿ðæ¿¿ëýõýä öýâýð îðëîãûí

ººð ëºëòèéí õóâü õýìæýý ãàðäàã.

NI

CMDOL

TRxDOLNI

ÕÓÃÀÐËÛÍ ÖÝÃ, Ò¿¿ÍÈÉÃ ÒÎÎÖÎÆ

ÃÐÀÔÈÊÒ Ä¿ÐÑËÝÕ ÍÜ

Çàðäàë - ¯éëäâýðëýëèéí õýìæýý – Àøãèéí õàðèëöàíõàìààðëûí øèíæèëãýýíèé íýã ¿íäñýí õýëáýð íü õóãàðëûíöýãèéí øèíæèëãýý áàéäàã. Õóãàðëûí öýãèéíøèíæèëãýýíèé òóñëàìæòàéãààð òàéëàíò õóãàöààíäãàðñàí á¿õèé ë çàðäëóóäûã ýðã¿¿ëæ íºõºõºäøààðäàãäàõ á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýáîëîí áîðëóóëàëòûí ò¿âøèíã òîîöäîã.

Õóãàðëûí öýã íü îðëîãî, çàðäàë õî¸ð òýíö¿¿ áàéõ, ººðººðõýëáýë íèéò îðëîãî íèéò çàðäàëòàé äàâõöàõ öýã þì.Áàéãóóëëàãà ýíý öýã äýýðõè õýìæýýíèé á¿òýýãäýõ¿¿í¿éëäâýðëýæ áîðëóóëáàë àøèã ч îëîõã¿é, àëäàãäàëõ¿ëýýõã¿é óчèð ¿¿íèéã àøèã àëäàãäëûí çààã áóþóáîñãî ãýæ íýðëýäýã.



Õóãàðëûí öýãèéã òîîöîõ íü :

Õóãàðëûí öýãèéã òîîöîõ 2 àðãà áàéäàã. ¯¿íä:

Òýíöýòãýëèéí àðãà

Íýãæèéí àõèóö îðëîãûí àðãà çýðýã îðíî.

Òýíöýòãýëèéí àðãà íü îðëîãî, çàðäàë, àøãèéí

äàðààõü òýãøèòãýëä ¿íäýñëýäýã. Áèçíåñèéí ìºí

àíàð áîëîõ àøãèéã îðëîãî, çàðäëûí çºð¿¿ãýýð

äàðààõ òîìú¸îãîîð èëýðõèéëæ áîëíî.

TCTRP




õàðèëöàí õàìààðëûí øèíæèëãýýíä íèéò çàðäëûã

òîãòìîë áîëîí õóâüñàõ çàðäëààñ á¿ðääýã ãýæ

¿çäýã ó èð òýãøèòãýëèéã äàðààõ áàéäëààð

èëýðõèéëæ áîëíî.

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüñàõ çàðäàë íü íýãæèä íîãäîõ

ä¿íãýýðýý òîãòìîë, õàðèí òîãòìîë çàðäàë íü íèéò

ä¿íãýýðýý òîãòìîë áàéäãèéã õàðãàëçàí òîìú¸îã

áàãà çýðýã ººð èëáºë:

õîéëáîëòîäîíãäëîãûíîíèéòÝíäýýñFCVCTRP ð¿ð)(

PFCVCTR



¯¿íèéã V - ¿ñãýýð òýìäýãëýâýë äýýðõè òýãøèòãýë

PFCxTRTR

VCTR

áîëíîîéëãîæãýæõýìæýýäëûíçà

õóâüñàõíîãäîõíýãæèäëîãûíîëóóëàëòûíáîüöààãõàTR

VC

ð

ððð

PFCxVTRTR

PFCVTRxPFCxVTRTR )1(

V

PFCTR

1



Äýýðõè òîìú¸îíû õóâààðüò èëýðõèéëýãäýõ (1-V ) –ã

áîðëóóëàëòûí îðëîãûí íýãæèä /íýã òºãðºãò/ íîãäîõ

àõèóö îðëîãî ãýæ òîäîðõîéëæ áîëíî.

Õóãàðëûí öýã íü àøèã òýãòýé òýíöýõ (P=0) ¿åèéí

áîðëóóëàëòûí îðëîãîîð õýìæèãäýõ òóë äýýðõ

òýãøèòãýëýýñ õóãàðëûí öýã äýýðõè áîðëóóëàëòûí

îðëîãûã äàðààõ òîìú¸îëëîîð òîîöíî

.V

FCBEPTR

1)(

ëîãîîëóóëàëòûíáîõèäýýöýãëûíÕóãàBEPTR ðððð)(



Îðëîãûã çàðäàë áîëîí àøãààñ õàìààðóóëæèëýðõèéëñýí òîìú¸îã á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý,á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýãæèä íîãäîõ õóâüñàõ çàðäàë,òîãòìîë çàðäëûí ä¿í áîëîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîîõýìæýýíýýñ õàìààðóóëàí äàðààõ áàéäëààðòîäîðõîéëæ áîëíî.

Ýíý íü Ð õýìæýýíèé àøãèéã îëîõîä øààðäàãäàõ áîðëóóëàëòûíòîî õýìæýýã áèåò íýãæýýð èëýðõèéëýõ òîìú¸îëîë áîëíî.

PFCvxQpxQPFCVCTR

)( vp

PFCQ



Òîäîðõîéëîëò ¸ñîîð àøèã òýãòýé òýíöýõ (P=0) ¿åèéí

áîðëóóëàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýý íü

õóãàðëûí öýã äýýðõè áîðëóóëàëò óчèð õóãàðëûí

öýã äýýðõè á¿òýýãäýõ¿¿íèé áèåò íýãæèéã

vp

FCBEPQ )(



Àõèóö îðëîãûí àðãà íü êîìïàíè òàéëàíò õóãàöààíû

òîãòìîë çàðäëûã íºõºõ àõèóö îðëîãûã îëîõ íºõöºëä

àøèã ч ¿ã¿é, àëäàãäàë ч ¿ã¿é àæèëëàíà ãýæ

¿çäýã. ªºðººð õýëáýë òîãòìîë çàðäëûã íºõºõ àõèóö

îðëîãûí ä¿íã òîäîðõîéëæ àäàõ áîðëóóëàëòûí

íýãæèéí òîî áîëîí ¿íèéí ä¿íãýýð õóãàðëûí öýãèéã

òîîöîõ àðãûã íýãæèéí àõèóö îðëîãûí àðãà ãýíý..



¯¿íèéã òîãòìîë çàðäàë áîëîí íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé

àõèóö îðëîãûí õîîðîíäîõ õàðüöààã ààð äàðààõ

òîìú¸îãîîð òîîöíî

Õàðèí õóãàðëûí öýã äýýðõ áîðëóóëàëòûí õýìæýýã

ìºíãºí ä¿íãýýð òîîöîõ áîë àõèóö îðëîãûí õàðüöààã

àøèãëàí òîäîðõîéëíî.

CMu

FCBEPQ )(

CMr

FCBEPTR )(

ÀÞÓËÃ¿É ÁÀÉÄËÛÍ ÕŸÇÃÀÀÐ, Ò¿¿ÍÈÉ

ÕÀÐÜÖÀÀÃ ÒÎÎÖÎÕ ÍÜ


ôóíêöèîíàëü õàìààðàëòàé õîëáîãäîõ íýã óõàë

¿ç¿¿ëýëò íü àþóëã¿é áàéäëûí õÿçãààð áàéäàã.

Íºãºº òàëààð “õàìãààëàëòûí õÿçãààð” ч ãýæ

íýðëýñýí áàéäàã. ¯¿íèéã òîìú¸îëáîë:

xpBEPQQBEPTRTRMS )(

safetyofinMããòõÿçãààáàéäëûíéàþóëãMS arg(ºð/ºðºº/ð¿

ºð/ºðºº/ððð)(

ºð/ºðºº/ðð¿

ããòõýìæýýëóóëàëòûíáîõèäýýöýãëûíõóãàBEPTR

ããòõýìæýýëóóëàëòûíáîõéöýòãýëýýãTR

ÀÞÓËÃ¿É ÁÀÉÄËÛÍ ÕŸÇÃÀÀÐ, Ò¿¿ÍÈÉ

ÕÀÐÜÖÀÀÃ ÒÎÎÖÎÕ ÍÜ

Õàðèí íèéò áîðëóóëàëòûí ä¿íä ýçëýõ àþóëã¿é

áàéäëûí õÿçãààðûí õóâèéí æèíã àþóëã¿é áàéäëûí

õÿçãààðûí õàðüöàà ãýíý. (Margin of safety

percentage) ¯¿íèéã äàðààõ áàéäëààð òîîöíî.

Ýíý ¿ç¿¿ëýëò íü áîðëóóëàëò íü õýäýýñ èë¿¿

õóâèàð áóóðâàë êîìïàíè àëäàãäàëòàé àæèëëàõûã

èëòãýíý.

TR

BEPTR

TR

BEPTRTR

TR

MSMSr

)(1

)(

ÇÀÐÄÀË - ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ ÕÝÌÆÝÝ- ÀØÃÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÍ

ÕÀÌÀÀÐËÛÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÈÉ ÏÐÀÊÒÈÊ

ÕÝÐÝÃËÝÝ, ÄÓÒÀÃÄÀËÒÀÉ ÒÀËÓÓÄ

CVP øèíæèëãýý íü ººðèéí ãýñýí îëîëòòîé áîëîíäóòàãäàëòàé òàëóóäòàé. Ýíý øèíæèëãýý íü äàðààõáîëîìæóóäûã îëãîäîã.

1. Îðëîãî çàðäëûí á¿òýö, ººð ëºëò íü àøèãò õýðõýííºëººëºõèéã òîäîðõîéëîõ áîëîìæèéã óäèðäëàãàäîëãîäîã.

2. Óäèðäëàãûã áîãèíî õóãàöààíû àøãèéí òºëºâëºëòõèéõ áîëîìæîîð õàíãàäàã

3. Àëäàãäàëã¿é àæèëëàõûí òóëä öààøèëáàëòºëºâëºãººò àøãèéã îëîõûí òóëä ¿éëäâýðëýëèéíõ¿ èí àäëûã ÿàæ àøèãëàõ ¸ñòîéã çààäàã.

4. Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà õºø¿¿ðãèéí áîëîìæèéãõýðõýí àøèãëàæ áîëîõûã èëýðõèéëäýã.

5. Àøãèéí áîëîí àøãèéí áóñ àëü áàéãóóëëàãà ¿éëàæèëëàãààíäàà àøèãëàõ áîëîìæòîé áàéäàã.

ÇÀÐÄÀË - ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ ÕÝÌÆÝÝ- ÀØÃÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÍ

ÕÀÌÀÀÐËÛÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÈÉ ÏÐÀÊÒÈÊ

ÕÝÐÝÃËÝÝ, ÄÓÒÀÃÄÀËÒÀÉ ÒÀËÓÓÄ

Äóòàãäàëòàé òàëóóä:

1. Îðëîãî çàðäëûí õýìæýýã øóëóóí øóãàìàí

õýëáýðýýð ä¿ðñýëäýã.

2. Çàðäëûã çºâõºí õóâüñàõ áîëîí òîãòìîë ãýñýí 2

òóéëä õóâààæ ¿çäýã.

3. Áîðëóóëàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé á¿òöèéã òîãòìîë

ãýæ ¿çäýã.

4. ¯éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîîã áîðëóóëàõ

á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîîòîé òýíö¿¿ ãýæ ¿çäýã.

5. Òîîöîîëîëä ìºíãºíèé öàã õóãàöààíû ¿íý öýíèéã

õàðãàëçäàãã¿é.

ÀØÈÃËÀÕ ÌÀÒÅÐÈÀË

1. Ö. Áàÿíìºíõ “Çàðäàë, óäèðäëàãûí íÿãòëàí áîäîõ

á¿ðòãýë” (II äýâòýð) ÓÁ õîò 2009 îí

2. Ä. Ìîëîìæàìö “Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë” ÓÁ õîò 1999

îí

3. Õóäàëäàà ¿éëäâýðëýëèéí äýýä ñóðãóóëü

“Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë” ÓÁ õîò 2005 îí

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРАЛЛАА

лекц 3 4

Documents