บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย
TRANSCRIPT
![Page 1: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/1.jpg)
บทที่ 3
วิธีดําเนินการวิจัย
การวิจัยสรางยุทธศาสตรการพัฒนาชุมชน โดยการจัดทําแผนชุมชนอยางมีสวนรวม กรณีตําบลแมทะ อําเภอแมทะ จังหวัดลําปาง เปนการวิจัยรูปแบบการวิจัยยุทธศาสตรการพัฒนารูปแบบที ่ 5 ตามหลกัสตูรศลิปศาสตรมหาบณัฑติ สาขายทุธศาสตรการพฒันา โดยใชระเบยีบวธีิวจิยัแบบการวจิยัและพฒันา (R&D) เกบ็ขอมลูโดยการใชแบบสาํรวจบรบิทชมุชน แบบสาํรวจผูนาํชมุชน แบบสํารวจรายรับ รายจาย หนี้สินของครอบครัว แบบบันทึกบัญชีครัวเรือน 30 วัน และใช การสังเกต การสัมภาษณแบบไมเปนทางการ การประชุมกลุมยอย
ขั้นตอนการวิจัย
การวิจัยสรางยุทธศาสตรการพัฒนาชุมชน โดยการจัดทําแผนชุมชนอยางมีสวนรวมกรณตีาํบลแมทะ อําเภอแมทะ จงัหวดัลําปาง มลํีาดบัขัน้ตอนดงัแสดงในภาพประกอบที ่ 3.1 ดงันี้
![Page 2: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/2.jpg)
76
ปญหาทุกขรอน คือ ชาวบานตําบลแมทะสวนใหญมีฐานะยากจน ขั้น DO
การวิจัยสํารวจและ ไดขอมูลเกี่ยวกับสภาพปญหาวาประชาชนวิเคราะหสภาพปญหา ขาดอาชพีเสรมิ สรางรายไดแกครวัเรอืน ขัน้ R1
กิจกรรมพัฒนา ปญหาเปาที่ชัดเจน คือ การขาดแผนชุมชนความชัดเจนของปญหาเปา สําหรับแกปญหาทางเศรษฐกิจ ขั้น D1
กิจกรรมวิจัยคนควา ไดความรูวิธีแกปญหาเปาคือใชการจัดทําและลองผิดลองถูก แผนชุมชนอยางมีสวนรวม ขั้น R2
กิจกรรมพัฒนาสังเคราะห ยุทธศาสตรที่สรางขึ้นเปนสมมติฐาน คือ การความรูใหไดยุทธศาสตร เปดโอกาสใหชุมชนเขามามีสวนรวม ผาน
การจัดเวทีชุมชน 6 เวที ขั้น D2
กิจกรรมวิจัยเพื่อทดลอง ขอสรุปวายุทธศาสตรนี้ใชไดผลดียุทธศาสตรที่สรางขึ้น แตตองปรับปรุงเล็กนอย ขั้น R3
พัฒนายุทธศาสตร ไดยุทธศาสตรที่สมบูรณ ขั้น D3
กิจกรรมการจัดสาธิต ปญหาเปาที่จุดสาธิตไดรับการแกไขหมดไปการแกปญหาเปา และไดจัดตั้งนักวิจัยชุมชน ที่เปนประชาชน
ในพื้นที่ในการวิจัยและแกไขปญหาที่เกิดขึ้น
ความรูเกี่ยวกับการจัดทําแผนชุมชน ซึ่งคือ การจัดทําแผนชุมชนอยางมีสวนรวมถูกเผยแพรไปยังชุมชนตาง ๆ ขั้น D4
ภาพประกอบที่ 3.1 ขั้นตอนการวิจัยสรางยุทธศาสตรการพัฒนาชุมชน โดยการจัดทําแผนชุมชนอยางมีสวนรวม กรณีตําบลแมทะ อําเภอแมทะ จังหวัดลําปาง
คําอธิบายภาพประกอบที่ 3.1
D0O = ปญหาทุกขรอน ชาวบานในตาํบลแมทะสวนใหญมฐีานะยากจน รายไดไมพอกบัรายจาย
DOO
R1A
D4A
R1O
D1A
D2A
R3A
D1O
D4O1
R3O
R2A
D4O2
R2O
D2O
D3A D3O
![Page 3: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/3.jpg)
77
R1A = กิจกรรมวิจัยขั้นท่ี 1 จากการศึกษาเชิงสํารวจวิเคราะหพบวา ประชาชนขาดอาชีพเสริมเพื่อสรางรายไดใหแกครัวเรือน (R1O)D1A = กิจกรรมพัฒนาขั้นท่ี 1 หลังจากการนําขอมูล (R1O) ที่ได มาวิเคราะหพัฒนาทําใหไดปญหาเปาที่ชัดเจนวาขาดแผนชุมชนสําหรับแกปญหาเศรษฐกิจชุมชนที่มาจากการมีสวนรวมของชุมชน แมบางหมูบานจะมีแผนชุมชนแตก็ไมไดเกิดจากการมีสวนรวมของชาวบานในทุกขั้นตอนของการวางแผน ประชาชนเปนเพียงผูใหขอมูล กลาวโดยสรุปคือ ขาดแผนชุมชนที่เกิดจากการมีสวนรวมของชุมชน (D1O)R2A = กิจกรรมวจัิยขัน้ท่ี 2 นําความรูในวิธีจัดทําแผนชุมชนหลายวิธีมาวิเคราะหคัดเลือกวิธีที่จะนํามาใชใหเกิดผลในทางปฏิบัติไดจริงในชุมชน ทําใหไดขอสรุปวาจะเปดโอกาสใหประชาชนเขามามีสวนรวมผานเวทีชุมชน เพื่อพัฒนาศักยภาพและทุนที่มีอยูในชุมชนมาใชจัดทําแผนชุมชนตําบลแมทะ ในขั้นตอนนี้ทําใหไดกระบวนการจัดทําแผนชุมชน คือ การเปดโอกาสใหชุมชนเขามามีสวนรวมในการจัดทําแผนชุมชนผานเวทีชุมชน (R2O)D2A = กิจกรรมพัฒนาขั้นท่ี 2 วเิคราะหหาแนวทางหลากหลายวธีิในการจดัเวทีชุมชนที่ใชการมีสวนรวมของประชาชน โดยคํานึงถึงความเหมาะสมกับสภาพปญหาของชุมชนจนไดขอสรุปวาจะจัดเวทีชุมชน 6 เวที ดังนี้ คือ 1) เวทีเตรียมชุมชน 2) เวทีรวบรวมขอมูลชุมชน 3) เวทีวิเคราะห ขอมลูชุมชนและจดัทาํแผนชมุชนระดบัหมูบาน 4) เวทจีดัทาํแผนชมุชนระดบัตาํบล 5) เวทศีกึษาดงูาน 6) เวทีประชาพิจารณแผนชุมชน (D2O)R3A = กิจกรรมวจัิยขัน้ท่ี 3 นาํยทุธศาสตรกระบวนการจดัทาํแผนชมุชนอยางมสีวนรวมทีส่รางขึน้มาใชทดลองจัดทําแผนชุมชนตําบลแมทะ ทําใหได ขอความรูวายุทธศาสตรที่สรางขึ้นใชไดผลจริงแตตองปรับปรุงเล็กนอย (R3O)D3A = กิจกรรมพฒันาขัน้ท่ี 3 ตรวจสอบวเิคราะหขอความรูทีว่า ยทุธศาสตรการจดัทาํแผนชมุชมอยางมีสวนรวมในตําบลแมทะที่สรางขึ้น สามารถนํามาใชในการจัดทําแผนชุมชนไดจริงทําใหได ยุทธศาสตรที่สมบูรณ (D3O)D4A = กิจกรรมพฒันาขัน้ท่ี 4 นาํยทุธศาสตรทีส่รางขึน้ไปจดัทาํแผนชมุชนตาํบลแมทะ ทาํใหไดแผนชมุชนตาํบลแมทะ (D4O1) และความรูเกีย่วกบัการสรางยทุธศาสตรการพฒันาชมุชนโดยการจดัทาํแผนชุมชนอยางมีสวนรวม กรณีตําบลแมทะ อําเภอแมทะ จังหวัดลําปาง สามารถถายทอดไปยังชุมชนอ่ืน (D4O2)
การวจิยัสรางยทุธศาสตรการพฒันาชมุชน โดยการจดัทาํแผนชมุชนอยางมสีวนรวมนีผู้วจิยัจะดาํเนนิการวจิยัถึงขัน้ทดลองใชยทุธศาสตรทีส่รางขึน้ (ขัน้ R3) แลวนาํมาวเิคราะหสรุปผลการวจิยัวายุทธศาสตรที่สรางขึ้นใชการไดจริง โดยมีการดําเนินการในแตละขั้นตอนดังนี้
![Page 4: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/4.jpg)
78
ขัน้ตอนที ่ 1 การเลอืกหนวยทองถิน่ท่ีมีปญหาเชงิพฒันา จากการวเิคราะหขอมลูเบือ้งตนในเอกสารตําราของแผนพัฒนาองคการบริหารสวนตําบลแมทะ อําเภอแมทะ จังหวัดลําปาง ผูวิจัยไดมองเหน็ศกัยภาพของชมุชนตาง ๆ ในตาํบลแมทะ มคีวามเหมาะสมทีจ่ะนาํมาใชแกปญหาทีเ่กดิขึน้ไดอยางมีประสิทธิภาพ จึงตัดสินใจเลือกตําบลแมทะ อําเภอแมทะ จังหวัดลําปาง สําหรับใชในการทดลองยุทธศาสตรการพัฒนาชุมชน โดยการจัดทําแผนชุมชนอยางมีสวนรวม จากสภาพปญหาที่เกิดขึ้นในตําบลแมทะ สวนใหญเปนปญหาทางเศรษฐกิจ เนื่องจากประชาชนสวนใหญประกอบอาชพีเกษตรกรรมซึง่ตองอาศยัน้าํฝนจากธรรมชาต ิบางครัง้ตองประสบกบัภาวะภยัแลง ฝนไมตกตองตามฤดกูาล ราคาผลผลติตกต่าํ ฯลฯ และสวนใหญไมมอีาชพีเสรมิเปนอาชพีทีส่อง จงึทาํใหรายไดไมพอกับรายจายตองกูยืมเงินจากภายนอกมาใชจาย ทําใหเปนหนี้สินลนพนตัว ผูวิจัยไดมองเห็นวาชุมชนมีศักยภาพเพียงพอที่จะรวมตัวกันดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจรวมกัน โดยการรวมตัวจัดตั้งกลุมอาชีพเสริม สรางรายไดใหแกครัวเรือน จึงเลือกเปนหนวยทองถ่ินที่จะทําการพัฒนา
ขั้นตอนที่ 2 การวิเคราะหปญหาเชิงพัฒนา มีประเด็นปญหาที่ตองวิเคราะหดังนี้1. ปญหาทกุขรอน คอื ชาวบานในตาํบลแมทะ อําเภอแมทะ จงัหวดัลําปาง มฐีานะ
ยากจน รายไดไมพอกับรายจาย2. ปญหาปจจัย คือ
2.1 การขาดอาชีพเสริม สรางรายไดใหแกครัวเรือน2.2 ราคาผลผลิตทางการเกษตรตกต่ํา2.3 ประสบภาวะภัยแลงฝนไมตกตองตามฤดูกาล2.4 ตนทุนปจจัยการผลิตสูงขึ้น
3. ปญหาสืบเนื่อง คือ3.1 เมื่อรายไดไมพอกับรายจาย จนตองไปหยิบยืมจากคนอื่นมาใชจายใหพอเพียง
กับความตองการ 3.2 เปนเหตุใหเกิดหนี้สินลนพนตัว3.3 เกิดความเครียดครอบครัวไมเปนสุข3.4 เกิดความหวังในโชคลาภทําใหสูญเสียเงินไปกับการเสี่ยงโชคตาง ๆ3.5 อาจสงผลใหตดัสนิใจกระทาํผิดกฎหมายเพือ่ใหไดเงนิสาํหรับใชจายอยางพอเพยีง
เชน การคายาเสพติด เลนการพนัน
![Page 5: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/5.jpg)
79
ขั้นตอนที่ 3 การระบุปญหาเปา คือ ขาดแผนชุมชนสําหรับแกปญหาทางเศรษฐกิจซึ่งเปนการรวมตวัดาํเนนิกจิกรรมทางเศรษฐกจิรวมกนัจดัตัง้เปนกลุมอาชพีตาง ๆ เพือ่สรางรายไดเสรมิใหแกครอบครัว
ขัน้ตอนที ่ 4 การสรางยทุธศาสตรการพฒันา โดยการเปดโอกาสใหชุมชนเขามามสีวนรวมในการจัดทําแผนชุมชนผานการจัดเวทีชุมชน 6 เวที (หนวยระบบทํางาน) มีรายละเอียดดังนี้
1. การกําหนดเปาหมายของยุทธศาสตร เพื่อใหไดแผนชุมชนตําบลแมทะ อําเภอแมทะ จังหวัดลําปาง
2. การสรางหนวยระบบทํางานของยุทธศาสตรการพัฒนา โดยการจัดทําแผนชุมชนอยางมสีวนรวม กรณตีาํบลแมทะ อําเภอแมทะ จงัหวดัลําปาง มหีนวยระบบทาํงาน 6 หนวยระบบทํางานในเวทีชุมชน ดังนี้
เวทีที่ 1 เตรียมชุมชน เปนการเตรียมนักวิจัยชุมชน/วิทยากร โดยการอบรมสัมมนาทําความเขาใจกับผูนํา คือ กํานัน ผูใหญบาน อบต. และคนที่เปนหลักในกลุมตาง ๆรวมทั้งผูนําธรรมชาติหรือคนเฒาคนแกที่ชาวบานใหการยอมรับนับถือ เพื่อใหผูนําเหลานี้ถายทอดความเขาใจในการจัดทําแผนชุมชนกอนจะลงมือทํา จากนั้นคัดเลือกผูนําหรือตัวแทนหมูบานละ 10 คน รวมเปนคณะทําแผนระดับตําบล ซ่ึงรวม 10 หมูบานแลวจะไดประมาณ 100 คน ผูแทนเหลานี้จะรวมประชุมระดับตําบลเพื่อเรียนรูแนวคิด และวิธีการทํางานแลวนํากลับไปถายทอดใหทีมงานของตนเองในระดับหมูบาน ซ่ึงเปนบุคคลที่ไดรับคัดเลือกหรืออาสาเขามาทํางานรวมกันหมูบานละ 20 คน ตามสัดสวนของประชากรแตละหมูบาน ใหไดจํานวนเฉลี่ย 1 คนตอ 10 หลังคาเรือน คนเหลานี้คือ นักวิจัยชุมชนที่จะสํารวจ เก็บขอมูล แตละคนรับผิดชอบประมาณ 10 ครอบครัวดังแสดงในตารางที่ 3.1
![Page 6: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/6.jpg)
80
ตารางที่ 3.1 หนวยระบบทํางานที่ 1 เวทีเตรียมชุมชน
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = ผูวิจัย
I2 = วิทยากร
I3 = แกนนําชุมชน
I4 = ตัวแทนจากองคกร ปกครองสวนทองถ่ิน
I5 = ตัวแทนจากหนวยงาน ภาครัฐ/เอกชน
I6 = โรงเรียนบานทาแหน
I7 = ขอความรูที่เกี่ยวกับ การจัดทําแผนชุมชน
P1 = การสัมมนา
P2 = การถายทอดความรู
เกี่ยวกับการจัดทําแผนชุมชนP3 = การใหผูเขารวมสัมมนา ไดแสดงความคิดเห็น/ซักถาม
P4 = การเปดโอกาสใหผูเขารวม สัมมนาไดรวมปฏิบัติการ กรอกขอมูล วิเคราะหขอมูล เปนการสรางพื้นฐานความรู ความเขาใจในการจัดทําแผน ชุมชน
O1 = เกิดความรูความเขาใจ ในการจัดทําแผนชุมชน
O2 = ไดขอมูลเบื้องตนของ ชุมชน
O3 = ไดนักวิจัยชุมชน
เวทีที่ 2 เก็บรวบรวมขอมูลชุมชน ประชุมนักวิจัยชุมชนและชาวบานในแตละหมูบานทําความเขาใจชี้ใหเห็นถึงความผิดพลาดของการพัฒนาที่ผานมา ความสําคัญและความจําเปนของการตองมแีผนชมุชน ศกึษากระบวนการ แผนงาน/กจิกรรมทีจ่ะดาํเนนิการรวมกนั เรียนรูการสาํรวจศักยภาพและทุนชุมชน ไดแก ทําบัญชีครัวเรือน 30 วัน การสํารวจรายรับ รายจาย หนี้สินของครอบครัว การกรอกแบบสํารวจบริบทชุมชน และแบบสํารวจผูนําชุมชน ตลอดจนปญหาและความตองการของชุมชน ดังแสดงในตารางที่ 3.2
![Page 7: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/7.jpg)
81
ตารางที่ 3.2 หนวยระบบทํางานที่ 2 เวทีรวบรวมขอมูลชุมชน
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = ผูวิจัย
I2 = นักวิจัยชุมชน
I3 = ประชาชนในชุมชน
I4 = ตัวแทนจากองคกร ปกครองสวนทองถ่ิน
I5 = ตัวแทนจากหนวยงาน ภาครัฐ/เอกชน
I6 = ศาลาประชาคม
I7 = ขอความรูที่เกี่ยวกับ การบันทึก การสํารวจ ศักยภาพและทุนชุมชน
P1 = การจัดเวทีชุมชน
P2 = การถายทอดความรู เกี่ยวกับการจดบันทึก แบบสํารวจขอมูลศักยภาพ และทุนชุมชน
P3 = การใหผูเขารวมเวทีชุมชน ไดแสดงความคิดเห็น/ซักถาม
P4 = การเปดโอกาสใหผูเขารวม เวทีชุมชนไดทํากิจกรรมการ บันทึกขอมูลรวมกัน
O1 = เกิดความรูความเขาใจใน การบันทึกแบบสํารวจ ขอมูลศักยภาพและทุน ชุมชน
O2 = ไดขอมูลศักยภาพและทุน ชุมชน ไดแก ขอมูลบริบทชุมชน ขอมูลผูนําชุมชน ขอมูลรายรับ รายจาย หนี้สินของครอบครัว ขอมูลบัญชีครัวเรือน 30 วัน
เวทีที่ 3 วิเคราะหขอมูลและจัดทําแผนชุมชนระดับหมูบาน ประชุมนักวิจัยชุมชนและชาวบานเพื่อรวบรวมขอมูลที่ไดจากการสํารวจวิจัยชุมชนของตนเอง ขอมูลรายรับ รายจาย หนี้สินของครอบครัว ขอมูลจากบัญชีครัวเรือน 30 วัน ขอมูลบริบทชุมชน ขอมูลผูนําชุมชน โดยใหผูเขารวมเวทีชุมชนวิเคราะหขอมูลรวมกันแลวนาํเสนอในรูปตาราง หลังจากนั้นก็นาํขอมูลที่ไดไป จัดทําแผนชุมชนระดับหมูบาน แผนชุมชนที่ไดเปนการดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจรวมกัน โดยการรวมตัวกันจัดตั้งกลุมอาชีพ สรางรายไดเสริมใหแกครัวเรือน ดังแสดงในตารางที่ 3.3
![Page 8: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/8.jpg)
82
ตารางที่ 3.3 หนวยระบบทํางานที่ 3 เวทีวิเคราะหขอมูลและจัดทําแผนชุมชนระดับหมูบาน
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = ผูวิจัย
I2 = วิทยากร
I3 = นักวิจัยชุมชน
I4 = ประชาชนในชุมชน
I5 = ตัวแทนจากองคกร ปกครองสวนทองถ่ิน
I6 = ตัวแทนจากหนวยงาน ภาครัฐ/เอกชน
I7 = ศาลาประชาคม
I8 = แบบสํารวจขอมูล ศักยภาพและทุนชุมชน
I9 = ขอความรูที่เกี่ยวกับ การวเิคราะหขอมลูชุมชน
I10 = ขอความรูที่เกี่ยวกับ การจดัทาํแผนชมุชน
P1 = การจัดเวทีชุมชน
P2 = การถายทอดความรู เกี่ยวกับการวิเคราะห ขอมูลชุมชน
P3 = การใหผูเขารวมเวทีชุมชน ไดแสดงความคิดเห็น/ซักถาม
P4 = การเปดโอกาสใหผูเขารวม เวทีชุมชนไดทํากิจกรรมการ วิเคราะหขอมูลรวมกัน
P5 = การเปดโอกาสใหผูเขารวม เวทีชุมชนนําขอมูลที่ไดจาก การวิเคราะหมาประกอบการ เขยีนแผนชมุชนระดบัหมูบาน
O1 = เกิดความรูความเขาใจ ในการวิเคราะหขอมูล
O2 = ไดขอมูลชุมชนที่ผาน การวิเคราะหแลว
O3 = ไดตารางแสดงคาใชจาย ตาง ๆ ของชุมชน เชน คาอาหาร คาเครื่องปรุง คาเครื่องดื่มและขนม คาของใชตาง ๆ คายารักษาโรค คาใชจายการศึกษา คาใชจายในการบนัเทงิ คาผอนชําระหนี้สิน คาใชจายในการผลิต คาใชจายทางสังคมO4 = ไดแผนชุมชนระดับ หมูบาน
เวททีี ่ 4 จดัทาํแผนชมุชนระดบัตาํบล เพือ่นาํแผนชมุชนระดบัหมูบานมาวเิคราะหใหเหน็ความเหมอืนหรือความแตกตาง มคีวามซ้าํซอนของกลุมอาชพีหรือไมเพือ่กาํหนดเปนขอตกลงรวมกนัไมใหเกิดกลุมอาชีพที่ซํ้าซอนกัน ซ่ึงอาจจะทําใหเกิดปญหาอุปสรรคในการนําไปปฏิบัติ แลวจัดทําเปนแผนชุมชนระดับตําบล ดังแสดงในตารางที่ 3.4
![Page 9: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/9.jpg)
83
ตารางที่ 3.4 หนวยระบบทํางานที่ 4 เวทีจัดทําแผนชุมชนระดับตําบล
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = ผูวิจัย
I2 = วิทยากร
I3 = นักวิจัยชุมชน
I4 = ประชาชนในชุมชน
I5 = ตัวแทนจากองคกร ปกครองสวนทองถ่ิน
I6 = ตัวแทนจากหนวยงาน ภาครัฐ/เอกชน
I7 = ศาลาประชาคม
I8 = แผนชุมชนของแตละ หมูบาน
P1 = การจัดเวทีชุมชน
P2 = การใหผูเขารวมเวทีชุมชน ไดแสดงความคิดเห็น/ซักถาม
P3 = การเปดโอกาสใหผูเขารวม เวทีชุมชนไดตัดสินใจรวมกัน ในการหลอมรวมแผนชุมชน ระดับหมูบานเปนแผนชุมชน ระดับตําบล
O1 = เกิดความรูความเขาใจ ในการจัดทําแผนชุมชน ระดับตําบลO2 = ไดแผนชมุชนระดบัตาํบล ทีเ่ปนการหลอมรวมของ แผนชมุชนแตละหมูบาน
เวททีี ่ 5 การศกึษาดงูาน โดยการนาํตวัแทนแตละกลุมอาชพีไปศกึษาดงูานตามสถานที่ตาง ๆ เพือ่เรียนรูเกีย่วกบัการกอกาํเนดิของกลุม การบรหิารจดัการกลุมจนประสบความสาํเรจ็ หลังจากนัน้กจ็ะนาํประสบการณทีไ่ดจากการศกึษาดงูานมาอภปิรายหาแนวทางในการบรหิารจดัการกลุมอาชพีของตนใหมปีระสทิธภิาพ และเปนจรงิไดในทางปฏบิตัดิงัแสดงในตารางที่ 3.5
![Page 10: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/10.jpg)
84
ตารางที่ 3.5 หนวยระบบทํางานที่ 5 เวทีการศึกษาดูงาน
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = งบประมาณ
I2 = ผูวิจัย
I3 = ตัวแทนกลุมอาชีพ
I4 = สถานที่ศึกษาดูงาน
I5 = วิทยากรจากสถานที่ ศึกษาดูงาน
I6 = ขอความรูจากสถานที่ ศึกษาดูงาน
P1 = การศึกษาดูงาน
P2 = การวิเคราะหขอความรู ที่ไดจากการศึกษาดูงาน
P3 = การสรุปหรือถอดบทเรียนจาก การศึกษาดูงาน
O1 = เกิดความรูความเขาใจ ในการกอกําเนิดกลุม
O2 = เกิดความรูความเขาใจ ในการบริหารจัดการ กลุมO3 = ไดขอสรุปผลการศกึษา ดงูาน
เวททีี ่6 ประชาพจิารณแผนชมุชน หลังจากการศกึษาดงูานตามสถานทีต่าง ๆ แลวใหตวัแทนแตละกลุมอาชีพที่ไดไปศึกษาดูงานตามหนวยงานตาง ๆ รวมกันอภิปรายสรุปบทเรียนที่ไดจากการศึกษาดูงานเพื่อสรางความเชื่อมั่นวาจะสามารถดําเนินการตามแผนที่ไดอยางมีประสิทธิภาพ หลังจากนั้นก็จัดประชุมแกนนํากลุมอาชีพตาง ๆ และเชิญหัวหนาสวนราชการ คณะผูบริหารองคกรปกครองสวนทองถ่ิน เชน นายกองคการบริหารสวนตําบลแมทะ ตวัแทนจากองคการบรหิารสวนจังหวัดลําปาง ฯลฯ เวทีนี้เปนการใหประชาชนมารวมรับรูในการนําแผนชุมชนระดับตําบลมาทําประชาพิจารณ โดยการมารวมเรียนรูพิจารณาแผนชุมชนอันเปนแผนชีวิตของตนวาเห็นดวยหรือไมอยางไร มีขอจํากัดหรือขอบกพรองอะไรที่ควรจะแกไขและทําอยางไรจึงจะใหเปนแผนชุมชนที่มีประสิทธิภาพและเปนจริงไดในทางปฏิบัติ ดังแสดงในตารางที่ 3.6
![Page 11: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/11.jpg)
85
ตารางที่ 3.6 หนวยระบบทํางานที่ 6 เวทีประชาพิจารณแผนชุมชน
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = ผูวิจัย
I2 = วิทยากร
I3 = นักวิจัยชุมชน
I4 = ประชาชนในชุมชน
I5 = ตัวแทนจากองคกร ปกครองสวนทองถ่ิน
I6 = ตัวแทนจากหนวยงาน ภาครัฐ/เอกชน
I7 = สถานที่สําหรับการศึกษา ดูงาน
I8 = โรงเรียนแมทะวิทยา
I9 = แผนชุมชนระดับตําบล
I10 = ขอความรูในการจัดทํา ประชาพจิารณแผนชุมชน
P1 = การจัดเวทีชุมชน
P2 = การถายทอดความรูเกี่ยวกับ การประชาพิจารณแผนชุมชน
P3 = การอภิปรายบทสรุปผลที่ได จากการศึกษาดูงาน
P4 = การใหผูเขารวมเวทีชุมชน ไดแสดงความคิดเห็น/ซักถาม
P5 = การเปดโอกาสใหผูเขารวม เวทีชุมชนไดทํากิจกรรมการ ประชาพิจารณแผนชุมชน รวมกัน
O1 = เกดิความรูความเขาใจใน การจดัทาํประชาพจิารณ แผนชุมชนระดับตําบล
O2 = ไดแผนชมุชนระดบัตาํบล ทีผ่านการประชาพจิารณ แลวกลายเปนแผนชมุชน ซ่ึงพรอมจะนําไปสู การปฏิบัติเพื่อใหเกิด การพัฒนาขึ้นในชุมชน สรางรายไดแกครัวเรือน
3. การจดัทรพัยากร เปนการนาํศกัยภาพและทนุทีม่ใีนชมุชนมาพฒันาแกปญหาทางเศรษฐกิจชุมชน ใชทรัพยากรที่มีในชุมชนจากการสํารวจรวบรวมขอมูลของชุมชนทั้งบริบทชุมชนขอมูลรายรับ รายจาย หนี้สินของครอบครัว ขอมูลผูนําชุมชน ขอมูลบัญชีบันทึกครัวเรือน 30 วันโดยใชความรวมมอืของคนในชมุชน คนจากหนวยงานภาครฐั/เอกชนและองคกรปกครองสวนทองถ่ิน
ขั้นตอนที่ 5 การทดลองยุทธศาสตรการพัฒนา หลังจากไดแผนชุมชนซึ่งเปนโครงการรวมตัวจัดตั้งกลุมอาชีพตาง ๆ ผูวิจัยจะนําโครงการ 1 โครงการ ที่เหมาะสมกับเวลา/งบประมาณและอยูในวสัิยทีผู่วจิยัจะทาํการทดลองได ไปดาํเนนิการทดลองยทุธศาสตร ดงัแสดงในตารางที ่3.7
![Page 12: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/12.jpg)
86
ตารางที่ 3.7 หนวยระบบทํางานที่ 7 การทดลองยุทธศาสตรการพัฒนา
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = ผูวิจัย
I2 = สมาชิกกลุมอาชีพ
I3 = เงินทุน
I4 = ปจจัยการผลิต
I5 = สถานที่
I6 = อุปกรณ
I7 = ขอความรูในการผลิต ตามสาขาอาชพี
I8 = ขอความรูในการบริหาร จัดการกลุม
I9 = ขอความรูดานการตลาด
P1 = ปรับปรุง/เตรียมสถานที่
P2 = การถายทอดความรูเกี่ยวกับ การผลติตามสาขาอาชพีใหแก สมาชิก
P3 = ดําเนินกิจกรรมการผลิต
P4 = การกําหนดระเบียบการทํางาน และขอตกลงรวมกัน
P5 = การมอบหมายหนาที่ใหแก สมาชิกแตละคนรับผิดชอบ
P6 = การประชุมรวมกันทุกเดือน
O1 = เกดิกลุมอาชพี
O2 = สมาชกิมรีายไดเพิม่ขึน้
O3 = เกดิความรูในการทาํงาน เปนทมี/หมูคณะ
O4 = เกดิความสามคัคใีนกลุม สมาชกิ
ขัน้ตอนที ่ 6 การประเมนิผลการทดลองยทุธศาสตรการพฒันา หลังจากมกีารดาํเนนิงานในระยะเวลาพอประมาณ ผูวจิยัจงึทาํการประเมนิผลการดาํเนนิงาน โดยใชการสงัเกต สอบถาม การประชมุกลุมยอย (focus group) เพือ่ประเมนิความพงึพอใจของสมาชกิทีม่ตีอการดาํเนนิกจิกรรม การเลี้ยงไกพันธุพื้นเมืองเปนการประเมินผลในขั้นตนของการดําเนินงานเทานั้น เนื่องจากขอจํากัดของงบประมาณและเงือ่นไขของระยะเวลาสาํเรจ็การศกึษา (ไดกลาวไวแลวในขอตกลงเบือ้งตน) ผูวจิยัจงึไมสามารถประเมนิผลการดาํเนนิงานจนสิน้สดุกระบวนการผลติได ดงัแสดงในตารางที ่ 3.8
![Page 13: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/13.jpg)
87
ตารางที่ 3.8 หนวยระบบทํางานที่ 8 การประเมินผลการทดลองยุทธศาสตรการพัฒนา
ปจจัยนําเขา (input) กระบวนการ (process) ผลผลิต (output)I1 = ผูวิจัย
I2 = สมาชิกกลุมอาชีพ
I3 = สถานที่
I4 = ขอความรูในการประเมิน ผลการดาํเนนิงาน
I4 = ขอความรูอ่ืน ๆ ไดแก การสงัเกต การสัมภาษณ การประชุมกลุมยอย (focus group)
P1 = ดําเนินการประเมินผลโดยใช การสังเกต สัมภาษณ ประชมุกลุมยอย (focus group)
P2 = วิเคราะหขอมูลที่ไดจากการ การสังเกต สัมภาษณ ประชมุกลุมยอย (focus group)
P3 = สรุปผลการประเมินผล
O1 = ไดผลการประเมนิผล การดาํเนนิงานของกลุม
O2 = ไดขอมลูสําหรับปรบัปรงุ แกไขการดาํเนนิงานใหมี ประสทิธภิาพยิง่ขึน้
O3 = การบรหิารจดัการกลุม มปีระสิทธภิาพ ดขีึน้
O4 = เกดิความรูในการประเมนิ ผลการดาํเนนิงาน
เครื่องมือท่ีใชในการวิจัย
1. แบบบนัทึกขอมูลศักยภาพและทนุชมุชน ไดแก แบบบนัทกึบรบิทชมุชน แบบบนัทกึขอมลูผูนาํชมุชน แบบบนัทกึรายรบั รายจาย หนีสิ้นของครอบครวั แบบบนัทกึบญัชคีรัวเรือน 30 วนัเครื่องมือเหลานี้ผูวิจัยไดนาํมาจากเครื่องมือที่พัฒนาขึ้นจากเครื่องมือของมูลนิธิหมูบาน โดยผูชวยศาสตราจารยอรรณพ วงศวชัิย ซ่ึงไดผานการนาํไปใชจริงในการจดัทาํแผนชมุชนของหลายชมุชน เชน ตาํบลทุงงาม อําเภอเสรมิงาม ตาํบลสนัดอนแกวและตาํบลดอนไฟ อําเภอแมทะ จงัหวดัลําปาง
2. การสังเกต ใชการบันทึกวีดีทัศน เครื่องบันทึกเสียง ใชการสังเกตแบบแผนพฤติกรรม การมีสวนรวม ความเขาใจในวัตถุประสงคของกิจกรรมที่ทํารวมกันในแตละเวทีชุมชน
3. การสัมภาษณแบบไมเปนทางการ แกนนําที่เขารวมในการจัดเวทีชุมชน โดยพิจารณาจากผูที่มีความรูความเขาใจในการจัดทําแผนชุมชน พิจารณาไดจากการสังเกตของผูวิจัยเอง
4. การประชุมกลุมยอย เปนการประชุมสมาชิกรวมกับผูวิจัยเพื่อรวมกันอภิปรายและเสนอแนะขอความรูที่ไดจากการดําเนินกิจกรรมการผลิตและการแกไขปญหาอุปสรรคที่เกิดขึ้น
![Page 14: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/14.jpg)
88
แหลงขอมูลและวิธีเก็บรวบรวมขอมูล
1. ขอมูลปฐมภูมิ (primary data) เปนขอมูลที่ไดจากการเขารวมกิจกรรมตาง ๆ เชน การจดัเวทเีรียนรูชุมชน การสงัเกตแบบไมเปนทางการ การสาํรวจบรบิทชมุชน บนัทกึขอมลูผูนาํชมุชน ขอมูลรายรับ รายจาย หนี้สินของครัวเรือน การบันทึกบัญชีครัวเรือน 30 วัน การสัมภาษณ บุคคลและกลุมบุคคลที่เกี่ยวของในการจัดทําแผนชมุชน มกีารใชเทปบนัทกึเสยีง การบนัทกึวดีทีศัน การบนัทกึภาพกจิกรรมตาง ๆ ในการเกบ็รวบรวมขอมลู โดยไดขอมลูจาก ผูนาํชมุชน นกัวจิยัชุมชน ประชาชนทีอ่าสาสมคัรบนัทกึขอมลูบญัชคีรัวเรือน 30 วนั และประชาชนทัว่ไปทีเ่ขารวมเวทชุีมชน
2. ขอมูลทุติยภูมิ (secondary data) เปนขอมูลที่ไดเก็บรวบรวมไวแลวโดยบุคคลหรือ กลุมบุคคลและกลุมองคกรตาง ๆ เชน เอกสาร รายงานวิจัย บทความ วารสารสิ่งพิมพ หนังสือ รวมทั้งขอมูลที่เกี่ยวของกับบริบทชุมชน ศักยภาพและทุนของชุมชน ที่มีการรวบรวมไวแลวโดยองคกรปกครองสวนทองถ่ิน เชน แผนพัฒนาองคการบริหารสวนตําบลแมทะ ขอมูลตําบลแมทะ
วิธีวิเคราะหขอมูล
1. การวิเคราะหขอมูลท่ีไดจากแบบบันทึกขอมูลศักยภาพและทุนชุมชน ซ่ึงเปน การวิเคราะหเชิงปริมาณของรายรับ ราจาย หนี้สิน รวมกับการวิเคราะหเชิงเหตุผลของศักยภาพและทุนชุมชน ไดแก บริบทชุมชน ความรูภูมิปญญาทองถ่ิน ฯลฯ โดยมีรายละเอียดของขั้นตอนในการวิเคราะหขอมูลดังนี้
1.1 รวบรวมขอมูลที่ไดของแตละหมูบาน(บริบทชุมชน ความรูภูมิปญญาทองถ่ิน)1.2 รวบรวมรายรับ รายจาย หนี้สินตาง ๆ ของแตละหมูบาน1.3 นําคาที่รวมไดของแตละหมูบาน มารวมเปนภาพรวมของทั้งตําบล1.4 นําเสนอขอมูลการวิเคราะหในรูปตาราง (contingency table) โดยจัดแบงเปน
หมวดหมูใหชัดเจนงายตอการทําความเขาใจ เพื่อใชประกอบในการตัดสินใจดําเนินโครงการหรือกิจกรรมสําหรับแกปญหาทางดานเศรษฐกิจของชุมชน
2. การวิเคราะหขอมูลท่ีไดจากการสังเกต สัมภาษณและการประชุมกลุมยอย2.1 การวิเคราะหระหวางเก็บขอมูล (analysis during data collection) เปน
การวิเคราะหขอมูลสังเกตในภาคสนาม เพื่อใหไดขอมูลเบื้องตนสําหรับนําไปใชพิจารณาตัดสินใจ
![Page 15: บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020306/5465a10eb4af9f67618b4624/html5/thumbnails/15.jpg)
89
ในการวางแผนดาํเนนิงานและปฏบิตักิารเกบ็รวบรวมขอมลูในระยะตอไปเพือ่ใหไดรับขอมลูหนาแนน (thick description) เพียงพอตอการตอบประเด็นคําถามการวิจัย ไดอยางครอบคลุมครบถวน
2.2 นําขอมูลที่ไดจากการสัมภาษณ มาจัดระบบวาสมเหตุสมผล และมีความเปนไปไดมากนอยเพียงใดในการพรรณนาปรากฎการณ หรือตอบคําถามการวิจัย แลวแบงแยกขอมูลดังกลาวออกเปนสวนยอย ซ่ึงบรรจุช้ินสวนความหมาย ที่มีใจความเกี่ยวของกับประเด็นปญหาการวิจัยโดยแบงแยกตามหนวยความหมายหรือหนวยการวิเคราะห เชน ถอยคํา วลี ขอความ หรือประโยคหลักและรอง
2.3 พจิารณาการอภปิรายและขอเสนอแนะของสมาชกิแตละคน ในการประชมุกลุมยอย แลวแยกแยะเพือ่หาหวัขอและกลุมหวัขอสรุปแนวคดิ (conceptual topic/category) ของขอมลูเหลานัน้
2.4 นําเสนอขอมูลที่ไดโดยการบรรยายเชิงพรรณนา ถึงการไดมาของแผนชุมชนจากเวทีชุมชนตาง ๆโดยใชประกอบกับขอมูลเชิงสถิติที่ไดจากการใชแบบบันทึกขอมูลศักยภาพและทุนชุมชน ขอมูลจากเอกสารตํารา