$' 32'*25,&$ ]d jrglqx nrmd vh ]dyuãdyd ghfhpeud …3uhyrg qd voxåehql mh]ln x...

Prevod na službeni jezik u Crnoj Gori originalnog teksta Izvještaja izdatog na engleskom jeziku. U slučaju neslaganja, važeća je verzija na engleskom jeziku.

CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA AD, PODGORICA Finansijski iskazi za godinu koja se završava 31. decembra 2019. godine i Izvještaj nezavisnog revizora


CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA AD, PODGORICA SADRŽAJ

Strana Izvještaj nezavisnog revizora 1-4 Pojedinačni finansijski iskazi: Pojedinačni iskaz o ukupnom rezultatu 5 Pojedinačni iskaz o ostalom ukupnom rezultatu 6 Pojedinačni iskaz o finansijskoj poziciji 7

Pojedinačni iskaz o promjenama na kapitalu 8

Pojedinačni iskaz o tokovima gotovine 9

Napomene uz pojedinačne finansijske iskaze 10 – 82

Deloitte d.o.o. Podgorica Bulevar Svetog Petra Cetinjskog bb 81000 Podgorica Crna Gora PIB: 02310783 Registarski broj: 5-0103354/21 Tel: +382 (0)20 228 324 Faks: +382 (0)20 228 327 www.deloitte.com/me


IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA

Odboru direktora i akcionarima Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica, člana OTP Grupe Mišljenje

Izvršili smo reviziju priloženih pojedinačnih finansijskih iskaza (strane 5 do 82) Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica (u daljem tekstu „Banka”), koji obuhvataju pojedinačni iskaz o finansijskoj poziciji na dan 31. decembra 2019. godine i odgovarajući pojedinačni iskaz o ukupnom rezultatu, pojedinačni iskaz o promjenama na kapitalu i pojedinačni iskaz o tokovima gotovine za godinu koja se završava na taj dan, kao i napomene uz pojedinačne finansijske iskaze uključujući sumarni pregled značajnih računovodstvenih politika. Po našem mišljenju, priloženi pojedinačni finansijski iskazi daju istinit i objektivan prikaz, po svim materijalno značajnim aspektima, finansijski položaj Banke na dan 31. decembra 2019. godine, i njene finansijske uspješnosti i tokova gotovine za godinu koja se završava na taj dan, u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja. Osnova za mišljenje

Reviziju smo izvršili u skladu sa Međunarodnim standardima revizije, Zakonom o reviziji Crne Gore i Zakonom o računovodstvu Crne Gore. Naše odgovornosti u skladu sa tim standardima su detaljnije opisane u odjeljku izvještaja koji je naslovljen Odgovornost revizora za reviziju pojedinačnih finansijskih iskaza. Mi smo nezavisni u odnosu na Banku u skladu sa Etičkim kodeksom za profesionalne računovođe Odbora za međunarodne etičke standarde za računovođe (IESBA Kodeks) i etičkim zahtjevima koji su relevantni za našu reviziju pojedinačnih finansijskih iskaza u Crnoj Gori, i ispunili smo naše druge etičke odgovornosti u skladu sa ovim zahtjevima i IESBA Kodeksom. Smatramo da su revizorski dokazi koje smo pribavili dovoljni i adekvatni da nam pruže osnovu za naše mišljenje. Ključna revizorska pitanja Ključna revizorska pitanja su ona pitanja koja su bila, po našem profesionalnom rasuđivanju, od najveće važnosti za reviziju pojedinačnih finansijskih iskaza tekućeg perioda. Tim pitanjima smo se bavili u kontekstu naše revizije pojedinačnih finansijskih iskaza kao cjeline i pri formiranju našeg mišljenja o njima, i mi ne dajemo zasebno mišljenje o tim pitanjima.

(nastavlja se) Deloitte se odnosi na Deloitte Touche Tohmatsu Limited (DTTL), pravno lice osnovano u skladu sa pravom Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske (izvorno “UK private company limited by guarantee”), i mrežu njegovih članova, od kojih je svaki zaseban i samostalan pravni subjekt. DTTL (takođe se pominje kao “Deloitte Global”) ne pruža usluge klijentima. Molimo Vas da posjetite www.deloitte.com/me za detaljniji opis pravne strukture Deloitte Touche Tohmatsu Limited i njegovih društava članova. © 2020. Za više informacija, kontaktirajte Deloitte d.o.o. Podgorica.

2


IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA (nastavak) Odboru direktora i akcionarima Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica, člana OTP Grupe (nastavak) Ključno revizorsko pitanje Odgovarajuća revizorska procedura Očekivani kreditni gubici za kredite i rezervisanja po garancijama Potraživanja po kreditima i potraživanja od klijenata su iznosila EUR 500.406 hiljada na dan 31. decembra 2019. godine (EUR 429.728 hiljada, na dan 31. decembra 2018. godine), dok je ukupan iznos ispravke vrijednosti ovih potraživanja iznosio EUR 22.625 hiljada na dan 31. decembra 2019. godine (EUR 34.633 hiljada na dan 31. decembra 2018. godine).

Odmjeravanje troškova umanjenja vrijednosti kredita i rezervisanja za garancije smatra se ključnim revizijskim pitanjem, jer određivanje pretpostavki za očekivane kreditne gubitke zahtijeva značajan nivo profesionalnog prosuđivanja koje primjenjuje Rukovodstvo.

Najznačajnija prosuđivanja se odnose na:

Pretpostavke koje se koriste u modelima očekivanog kreditnog gubitka za procjenu kreditnog rizika vezanog za izloženost i očekivane buduće novčane tokove klijenta.

Pravovremenu identifikaciju izloženosti sa značajnim povećanjem izloženosti kreditnom riziku i kreditnom obezvrjeđenju.

Vrednovanje kolaterala i pretpostavke budućih novčanih tokova na pojedinačno procijenjene izloženosti po kreditima.

Rukovodstvo je objelodanilo dodatne informacije o troškovima umanjenja vrijednosti kredita i rezervisanjima za garancije u napomenama 2, 3.6, 11, 16 i 28 uz pojedinačne finansijske iskaze.

Na osnovu naše procjene rizika i poznavanja industrije, ispitali smo troškove obezvrjeđenja kredita i rezervisanja, i procijenili primjenjenu metodologiju, kao i korišćene pretpostavke, a u skladu sa opisom ključnog revizorskog pitanja.

Naše procedure su obuhvatile sledeće elemente:

Procjena ključnih kontrola nad pretpostavkama koje se koriste u modelima očekivanog kreditnog gubitka za procjenu kreditnog rizika vezanog za izloženost i očekivane buduće novčane tokove klijenta.

Detaljno testiranje dokaza na uzorku koji potkrepljuju pretpostavke korišćene u modelima očekivanog kreditnog gubitka koji su primjenjeni u alokaciji faza, pretpostavke koje se primjenjuju da bi se dobila dvanaestomjesečna i cjeloživotna vjerovatnoća neispunjavanja obaveza i metode primjenjene za dobijanje vjerovatnoće gubitaka po osnovu nemogućnosti naplate potraživanja.

Procjena ključnih kontrola i testiranje na uzorku njihove efikasnosti nad pravovremenom identifikacijom izloženosti sa značajnim povećanjem kreditnog rizika i blagovremenom identifikacijom izloženosti umanjenih vrijednosti kredita.

Detaljno testiranje dokaza na uzorku o blagovremenoj identifikaciji izloženosti sa značajnim povećanjem kreditnog rizika i blagovremenom identifikacijom izloženosti po osnovu obezvređenja kredita.

Detaljno testiranje dokaza na uzorku koji podržavaju odgovarajuće određivanje pretpostavki za troškove obezvređenja kredita i rezervisanja za garancije, uključujući vrednovanje kolaterala i pretpostavke budućih novčanih tokova na pojedinačno procijenjene izloženosti umanjene vrijednosti kredita.

Procjena ključnih kretanja portfolija visokog rizika iz prethodnog perioda u odnosu na industrijske standarde i istorijske podatke.

Procjena adekvatnosti različitih identifikovanih odluka Rukovodstva u poređenju sa određenim makro prognozama primjenjenim u modelima očekivanog kreditnog gubitka.

Evaluacija primjenjenih metodologija korišćenjem našeg znanja i iskustva u industriji.

Uključili smo naše IT eksperte i eksperte za kreditni rizik u oblastima koje su zahtijevale specifičnu ekspertizu.

(nastavlja se)

3


IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA (nastavak)

Odboru direktora i akcionarima Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica, člana OTP Grupe (nastavak) Odgovornost rukovodstva i lica ovlašćenih za upravljanje za pojedinačne finansijske iskaze Rukovodstvo je odgovorno za pripremu i fer prezentaciju ovih pojedinačnih finansijskih iskaza u skladu sa MSFI i za one interne kontrole za koje odredi da su potrebne za pripremu pojedinačnih finansijskih iskaza koji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze, nastale usled kriminalne radnje ili greške. Pri sastavljanju pojedinačnih finansijskih iskaza Rukovodstvo je odgovorno za procjenu sposobnosti Banke da nastavi sa poslovanjem u skladu sa načelom stalnosti, objelodanjujući po potrebi, pitanja koja se odnose na stalnost poslovanja i primjenu načela stalnosti poslovanja kao računovodstvene osnove, osim ako Rukovodstvo namjerava da likvidira Banku ili da obustavi poslovanje, ili nema drugu realnu mogućnost osim da to uradi. Lica ovlašćena za upravljanje su odgovorna za nadgledanje procesa finansijskog izvještavanja Banke. Odgovornost revizora za reviziju pojedinačnih finansijskih iskaza Naš cilj je sticanje uvjeravanja u razumnoj mjeri o tome da pojedinačni finansijski iskazi, uzeti u cjelini, ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze, nastale usled kriminalne radnje ili greške i izdavanje revizorovog izvještaja koji sadrži mišljenje revizora. Uvjeravanje u razumnoj mjeri označava visok nivo uvjeravanja, ali ne predstavlja garanciju da će revizija sprovedena u skladu sa Međunarodnim standardima revizije, Zakonom o reviziji Crne Gore i Zakonom o računovodstvu Crne Gore uvijek otkriti materijalno pogrešne iskaze ako takvi iskazi postoje. Pogrešni iskazi mogu da nastanu usled kriminalne radnje ili greške i smatraju se materijalno značajnim ako je razumno očekivati da će oni, pojedinačno ili zbirno, uticati na ekonomske odluke korisnika donijete na osnovu ovih pojedinačnih finansijskih iskaza. Kao dio revizije u skladu sa Međunarodnim standardima revizije, Zakonom o reviziji Crne Gore i Zakonom o računovodstvu Crne Gore mi primjenjujemo profesionalno prosuđivanje i održavamo profesionalni skepticizam tokom revizije. Isto tako, mi: vršimo identifikaciju i procjenu rizika od materijalno značajnih pogrešnih iskaza u

pojedinačnim finansijskim iskazima, nastalih usled kriminalne radnje ili greške, osmišljavanje i obavljanje revizorskih postupaka koji su prikladni za te rizike, i pribavljanje dovoljno adekvatnih revizorskih dokaza da obezbijede osnovu za mišljenje revizora. Rizik da materijalno značajni pogrešni iskazi koji su rezultat kriminalne radnje neće biti identifikovani veći je nego za pogrešne iskaze nastale usled greške, zato što kriminalna radnja može da uključi udruživanje, falsifikovanje, namjerne propuste, lažno predstavljanje ili zaobilaženje interne kontrole.

(nastavlja se)

4


IZVJEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA (nastavak)

Odboru direktora i akcionarima Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica, člana OTP Grupe (nastavak) Odgovornost revizora za reviziju pojedinačnih finansijskih iskaza (nastavak)

stičemo razumijevanje o funkcionisanju internih kontrola koje su relevantne za reviziju radi

osmišljavanja revizorskih postupaka koji su prikladni u datim okolnostima, ali ne u cilju izražavanja mišljenja o efikasnosti sistema interne kontrole Banke.

vršimo procjenu primjenjenih računovodstvenih politika i u kojoj mjeri su razumne

računovodstvene procjene i povezana objelodanjivanja koje je izvršilo Rukovodstvo.

donosimo zaključak o prikladnosti primjene načela stalnosti poslovanja od strane Rukovodstva kao računovodstvene osnove i, na osnovu prikupljenih revizorskih dokaza, o tome da li postoji materijalno značajna neizvjesnost u vezi sa događajima ili okolnostima koje mogu da izazovu značajnu sumnju u pogledu sposobnosti Banke da nastavi da posluje u skladu sa načelom stalnosti poslovanja. Ako zaključimo da postoji materijalna neizvjesnost, dužni smo da u svom izvještaju skrenemo pažnju na objelodanjivanja u vezi sa navedenim u pojedinačnim finansijskim iskazima ili, ako takva objelodanjivanja nisu adekvatna, da modifikujemo svoje mišljenje. Naši zaključci zasnivaju se na revizorskim dokazima prikupljenim do datuma izvještaja revizora. Međutim, budući događaji ili okolnosti mogu dovesti do prestanka poslovanja Banke u skladu sa načelom stalnosti poslovanja.

vršimo procjenu ukupne prezentacije, strukture i sadržaja pojedinačnih finansijskih iskaza,

uključujući objelodanjivanja, kao i da li su u pojedinačnim finansijskim iskazima osnovne transakcije i događaji prikazani na način kojim se postiže fer prezentacija.

Saopštavamo licima ovlašćenim za upravljanje, između ostalog, planirani obim i vremenski raspored revizije i značajne revizorske nalaze, uključujući eventualne značajne nedostatke u sistemu internih kontrola koje smo identifikovali tokom revizije. Partner na revizorskom angažmanu čiji je rezultat ovaj izvještaj nezavisnog revizora je Katarina Bulatović.

________________________________ Deloitte d.o.o. Podgorica

24. mart 2020. godine Deloitte d.o.o. Podgorica

CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA AD, PODGORICA


5

POJEDINAČNI ISKAZ O UKUPNOM REZULTATU Za godinu koja se završava 31. decembra 2019. godine (U hiljadama EUR)

Napomene 31. decembar

2019.31. decembar

2018. Prihodi od kamata i slični prihodi 6a 25.988 24.742 Rashodi od kamata i slični rashodi 6b (281) (274)Neto prihod po osnovu kamata 25.707 24.468 Prihodi od naknada i provizija 7a 18.017 15.120 Rashodi naknada i provizija 7b (6.961) (5.192)Neto prihod po osnovu naknada i provizija 11.056 9.928 Neto pozitivne kursne razlike 8 886 844 Ostali poslovni prihodi 9 512 661 Poslovni rashodi 10 (35.670) (24.771)Troškovi obezvrjeđenja i rezervisanja 11 1.584 (2.725)

(32.688) (25.991)

DOBIT PRIJE OPOREZIVANJA

4.075 8.405 Porez na dobit 12 (457) (1.024) DOBIT ZA GODINU 3.618 7.381

Napomene na narednim stranama 10 do 82 čine sastavni dio ovih finansijskih iskaza.

Ovi pojedinačni finansijski iskazi su odobreni od strane rukovodstva Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica.

Podgorica, 24. mart 2020. Potpisano u ime Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica od strane: _______________________ Pal Jozsef Kovacs

________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Glavni Izvršni Direktor Izvršni direktor za finansije i

bankarske operacije

Direktor računovodstva i kontrolinga



6

POJEDINAČNI ISKAZ O OSTALOM UKUPNOM REZULTATU Za godinu koja se završava 31. decembra 2019. godine (U hiljadama EUR)

2019 2018

REZULTAT ZA GODINU - DOBIT 3.618 7.381

Komponente ostalog ukupnog rezultata koje se ne mogu

reklasifikovti na dobit ili gubitak:

Aktuarski dobici/(gubici)

(148) - Komponente ostalog ukupnog rezultata koje se mogu reklasifikovati

na dobit ili gubitak:

Pozitivni efekti promjene fer vrijednosti hartija od vrijednosti

mjerenih po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat (445) 1.340 Ukupni ostali ukupan rezultat za godinu (593) 1.340 UKUPNI POZITIVAN UKUPAN REZULTAT ZA GODINU 3.025 8.721


Ovi pojedinačni finansijski iskazi su odobreni od strane rukovodstva Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica.


________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Glavni Izvršni Direktor Izvršni direktor za finansije i

bankarske operacije




7

POJEDINAČNI ISKAZ O FINANSIJSKOJ POZICIJI Na dan 31. decembra 2019. godine (U hiljadama EUR)

Napomene

31. decembar

2019. 31. decembar

2018. SREDSTVA Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 14 160.024 135.251 Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 15 39.201 57.689 Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku 16 477.781 395.095 Hartije od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat

17 520 6.992

Hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku

18 79.566 79.278

Forfeting 20 1.241 1.221 Akcije i vlasnički instrumenti 19 41.810 335 Nematerijalna ulaganja 21 3.616 3.563 Nekretnina i oprema 22 14.742 13.279 Odložena poreska sredstva 13.c 603 53 Ostala sredstva 23 2.435 1.813 Ukupna sredstva

821.539 694.569

OBAVEZE

Depoziti od banaka 24 10.982 7.022 Obaveze prema klijentima 25 606.963 555.517 Ostala pozajmljena sredstva 26 13.913 2.733 Ostale obaveze 27 15.112 5.498 Rezervisanja 28 3.035 3.227 Odložene poreske obaveze 13.c 238 568 Naknade zaposlenima 29 1.409 1.181 Ukupne obaveze

651.652 575.746

KAPITAL

Akcijski kapital 30 181.876 136.876 Ostale rezerve 773 3.207 Akumulirani gubici (12.762) (21.260) Ukupan kapital

169.887 118.823

Ukupne obaveze i kapital

821.539 694.569

VABILANSNA EVIDENCIJA

31

93.765 79.132


Ovi finansijski iskazi su odobreni od strane rukovodstva Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica. Podgorica, 24. mart 2020. godine. Potpisano u ime Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica: ______________________ Pal Jozsef Kovacs

________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Glavni Izvršni direktor Izvšni direktor za finansije i

bankarske operacije




8

POJEDINAČNI ISKAZ O PROMJENAMA NA KAPITALU Za godinu koja se završava 31. decembra 2019. godine (U hiljadama EUR)

Akcijski kapital

Ostale rezerve

Akumulirani gubici Ukupno

Ukupni rezultat Stanje, 1. januar 2018. godine 136.876 1.867 (28.641) 110.102 Dobit za godinu - - 7.381 7.381 Ukupni ostali ukupan rezultat za

godinu - 1.340 - 1.340 Stanje, 31. decembar 2018. Godine 136.876 3.207 (21.260) 118.823 Ukupni rezultat Stanje, 1. januar 2019. godine 136.876 3.207 (21.260) 118.823 Povećanje osnovnog kapitala 45.000 - - 45.000 Dobit za godinu - - 3.618 3.618 Povećanje fer vrijednosti hartija od

vrijednosti po fer vrijednosti kroz drugi sveobuhvatni prihod - 2.594 - 2.594

Smanjenje revalorizacionih rezervi zbog prodaje hartija od vrijednosti - (4.880) 4.880 -

Ukupni ostali ukupan rezultat za godinu - (593) - (593)

Ostalo - 445 - 445 Stanje, 31. decembar 2019. Godine 181.876 773 (12.762) 169.887

Napomene na narednim stranama 10 do 82 čine sastavni dio finansijskih iskaza.

Ovi finansijski iskazi su odobreni od strane rukovodstva Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica.

Podgorica, 24. mart 2020. godine. Potpisano u ime Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica: _______________________ Pal Jozsef Kovacs

________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Glavni Izvršni direktor Izvršni direktor za finansije i

bankarske operacije




9

POJEDINAČNI ISKAZ O TOKOVIMA GOTOVINE Za godinu koja se završava 31. decembra 2019. godine (U hiljadama EUR)

31. decembar 2019.

31. decembar 2018.

Tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti Prilivi po osnovu kamata i slični prihodi 27.435 26.136 Odlivi po osnovu kamata i slični rashodi (191) (420)Prilivi po osnovu naknada i provizija 18.069 14.956 Odlivi po osnovu naknada i provizija (10.027) (7.895)Ostali prihodi 437 420 Plaćeni porezi (21.005) (680)Odlivi po osnovu zarada zaposlenih i troškova za dobavljače

(1.705) (18.520)

Neto prilivi gotovine iz poslovnih aktivnosti prije promjena poslovnih sredstava i obaveza 13.013 13.997

Promjene u poslovnoj aktivi i pasivi Neto (smanjenje)/povećanje obavezne rezerve (6.280) (2.208)Neto smanjenje kredita i plasmana bankama i klijentima (81.630)

(93.485)

Neto smanjenje forfetinga 56 966 Neto povećanje ostalih sredstava (572) 463 Neto povećanje/(smanjenje) depozita banaka (296) (912) Neto povećanje depozita klijenata 55.688 62.939 Neto povećanje/(smanjenje) ostalih obaveza (480) 904 Neto priliv gotovine iz poslovnih aktivnosti (20.501) (17.336)

Tokovi gotovine iz aktivnosti investiranja Neto povećanje/(smanjenje) hartija od vrijednosti 8.640 45 Kupovina zavisnih pravnih lica (41.475) (335) Kupovina nekretnina i opreme (2.143) (1.440)Kupovina nematerijalnih ulaganja (1.140) (1.119)Državni zapisi - 6.300 Neto povećanje hartija od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku 12 -

Neto odliv gotovine iz aktivnosti investiranja (36.106) 3.451

Tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranja Neto smanjenje pozajmljenih sredstava 11.181 (529)Emitovanje redovnih akcija 45.000 -

Neto odlivi gotovine iz aktivnosti finansiranja 56.181 (529)

Efekti kursnih razlika 370 539 Neto (smanjenje)/povećanje gotovine i gotovinskih ekvivalenata (56) (13.875) Gotovina i gotovinski ekvivalenti na početku godine 151.785 165.660

Gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju godine (napomena 33) 151.729 151.785


Ovi finansijski iskazi su odobreni od strane rukovodstva Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica.

Podgorica, 24. mart 2020. godine.

Potpisano u ime Crnogorske komercijalne banke AD, Podgorica: _______________________ Pal Jozsef Kovacs

________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Glavni Izvršni direktor

Izvršni direktor za finansije i bankarske operacije


CRNOGORSKA KOMERCIJALNA BANKA AD, PODGORICA NAPOMENE UZ FINANSIJSKE ISKAZE 31. decembar 2019. godine


10

1. OPŠTE INFORMACIJE

Crnogorska komercijalna banka AD, Podgorica (u daljem tekstu: „Banka“) je osnovana kao nezavisna banka i registrovana je kod Privrednog suda u Podgorici 15. januara 1997. godine. OTP Bank Plc. Budimpešta je jedini vlasnik (100%) kapitala Banke. Banka je registrovana kao akcionarsko društvo. Registarski broj Banke u Centralnom registru privrednih subjekata je 4-0001633/49. Banka je od Centralne banke Crne Gore, Rješenjem broj 0101-72/1-2002 od 18. februara 2002. godine, dobila dozvolu za rad. Banka je kod Komisije za hartije od vrijednosti upisana u Registar emitenata hartija od vrijednosti pod brojem 51 (Rješenje broj 02/3-47/2-01 od 12. jula 2001. godine). U skladu sa Zakonom o bankama, Odlukom o osnivanju i Statutom, Banka obavlja poslove primanja depozita i drugih sredstava fizičkih i pravnih lica i odobravanje kredita i drugih plasmana iz tih sredstava, u cjelini ili djelimično, za svoj račun. Pored ovih poslova, Banka je takođe registrovana da obavlja i sljedeće aktivnosti:

izdaje garancije i preuzima druge vanbilansne obaveze; kupuje, prodaje i naplaćuje potraživanja; izdaje, obrađuje i evidentira platne instrumente; platni promet u zemlji i sa inostranstvom; finansijski lizing; trguje u svoje ime i za svoj račun ili za račun komitenta stranim sredstvima

plaćanja i finansijskim derivatima; vrši izradu analiza i davanje informacija i savjeta o kreditnoj sposobnosti društava i

preduzetnika; depo poslove; usluge čuvanja u sefovima imovine i hartija od vrijednosti i druge poslove u skladu sa odobrenjem Centralne banke Crne Gore.

Sjedište Banke je na adresi Ulica Moskovska. Banka je 27. septembra 2018. godine kupila 100% udjela u društvu OTP Debt Collection d.o.o. Podgorica. Banka je kao vlasnik OTP Debt Collection d.o.o. Podgorica zvanično registrovana u Centralnom registru privrednih subjekata dana 17. decembra 2018 godine. Banka je 16. jula 2019. godine postala vlasnik 90,56% akcionarskog kapitala Societe Generale Montenegro AD Podgorica, crnogorske podružnice Societe Generale Group. Na dan 20. decembra 2019. godine kupovinom preostalih 9,44% akcija manjinskih akcionara, Banka postaje 100% vlasnik akcija Podgoričke banke. Na dan 31. decembra 2019. godine, Banku čine centrala u Podgorici, 24 filijale i 5 šaltera na teritoriji Crne Gore.

Na dan 31. decembra 2019. godine Banka ima 457 zaposlenih radnika (31. decembra 2018. godine: 452 zaposlenih). Članovi Upravnog odbora Banke su:

Ime i prezime Funkcija Dr. Németh Miklós Predsjednik Dr. Barna Zsolt Član G-din Gergely Gozon Član G-din Nyitrai Győző József Član G-din Kovács Pál József Član G-din Krizsanovich Péter Član G-din Olchvary Balazs Član



11

1. OPŠTE INFORMACIJE (nastavak)

Članovi Odbora za reviziju Banke su:

Ime i prezime Pozicija G-din Peter Krizsanovich Predsjednik G-din Attila Kozsik Član G-din Andreas Szalay Član

Na dan 31. decembra 2019. godine, Izvršni direktori banke su bili sljedeći:

Ime i prezime Ključne obaveze

G-din Pal Kovacs Glavni Izvršni direktor G-din Viktor Vorobej Izvršni direktor za odobrenje kredita i upravljanje rizikom G-đa Maja Krstić Izvršni direktor za finansije i bankarske operacije G-đa Sandra Kordić Izvršni direktor za poslove sa stanovništvom G-din Milan Sztepanov Izvršni direktor za usklađenost i bezbijednost G-đa Branislava Vukčević Direktor kabineta generalnog direktora i direkcije za ljudske

resurse G-din Ivan Vučinić Direktor Direktorata za IT i logistiku

Na dan 31. decembra 2019. godine, Šef Odjeljenja za kontrolu usklađenosti je G-đa Dora Dragović. Na dan 31. decembra 2019. godine, Interni revizor je gospođa Alenka Mugoša.

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE I PRIKAZIVANJE FINANSIJSKIH ISKAZA

Ovi finansijski iskazi su sastavljeni za opštu upotrebu, a u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (MSFI). Banka takođe priprema finansijske iskaze u skladu sa lokalnim zakonodavstvom i regulativom koja materijalno značajno odstupa od MSFI.

2.1. Izjava o usaglašenosti

Ovi finansijski iskazi su pripremljeni u skladu sa MSFI koji je usvojio Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (IASB). Priprema finansijskih iskaza u skladu sa MSFI zahtijeva od rukovodstva Banke da koristi određene kritične računovodstvene procjene. Takođe, zahtijeva od rukovodstva da izvrši svoje procjene u postupku primjene računovodstvenih politika Banke. Područja koja uključuju viši stepen procjene ili složenosti, ili područja u kojima su pretpostavke i procjene značajne za finansijske iskaze prikazane su u Napomeni 2 (d). Dolje navedene računovodstvene politike u vezi sa MSFI dosljedno se primjenjuju u svim periodima predstavljenim u ovim finansijskim iskazima. Smanjenje fer vrijednosti hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrij ednosti kroz ostali ukupni rezultat.

2.2 Osnove za sastavljanje

Ovi finansijski iskazi su pripremljeni prema konvenciji istorijskog troška, modifikovanoj promjenama fer vrijednosti finansijskih sredstava koja se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat ili fer vrijednost kroz dobitak ili gubitak, finansijskih sredstva i finansijskih obaveza (uključujući izvedene finansijske instrumente), mjerenih po fer vrijednosti kroz dobitak ili gubitak, pod pretpostavkom vremenske neograničenosti poslovanja.



12

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak) 2.3. Stalnost poslovanja

Finansijski iskazi Banke pripremljeni su po principu stalnosti poslovanja, što podrazumijeva da će Banka nastaviti sa poslovanjem u doglednoj budućnosti.

2.4. Funkcionalna i izvještajna valuta

Finansijski iskazi Banke su iskazani u eurima (EUR), koja je funkcionalna valuta Banke i zvanična valuta u kojoj se podnose finansijski iskazi u Crnoj Gori. Osim ako nije drugačije naznačeno, svi iznosi su navedeni u hiljadama EUR.

2.5. Korišćenje procjenjivanja i prosuđivanja

Pripremanje pojedinačnih finansijskih iskaza u skladu sa MSFI zahtijeva upotrebu od strane Rukovodstva procjena i pretpostavki koje utiču na efekte primjenjivanja politika, prikazane iznose aktive i pasive, i na prikazane iznose prihoda i rashoda tokom izvještajnog perioda. Procjene i prosuđivanja se donose na osnovu istorijskog iskustva i drugih činilaca, uključujući očekivanja u pogledu budućih događaja za koje se vjeruje da su u okvirima datih okolnosti razumna, gdje rezultati daju dobru osnovu za procjenu knjigovodstvene vrijednosti aktive i pasive koje se ne mogu jasno sagledati iz drugih izvora. Stvarni rezultati se mogu razlikovati od pomenutih procjena.

Procjene i prosuđivanja su predmet stalne procjene. Promjene računovodstvenih procjena se priznaju u periodu kada je došlo do izmjene, ako se izmjena odnosi samo na taj period odnosno, ako se izmjena odnosi na tekuće i buduće periode, priznaju se i u tom periodu i u budućim periodima. Posebna područja nesigurnosti procjenjivanja i kritičnih pretpostavki u primjeni računovodstvenih politika koje su od velikog značaja za iznose objelodanjene u finansijskim iskazima opisane su u Napomeni 5 uz finansijske iskaze. Sažetak glavnih računovodstvenih politika primijenjenih u pripremi finansijskih iskaza pripremljenih u skladu sa MSFI prikazan je u Napomeni 3 uz finansijske iskaze.



13

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak) 2.6 Usvajanje novih standarda i izmjena aktuelnih standarda koji su na snazi u

tekućoj godini

U 2019. godini Banka je primijenila sledeće nove standarde kao i izmjene postojećih standarda koji su stupili na snagu za izvještajne periode na dan ili nakon 1. januara 2019. godine:

MSFI 16 „Lizing”; Izmjene MSFI 9 „Finansijski instrumenti” – Karakteristike avansnih plaćanja sa negativnim

kompenzacijama; Izmjene MRS 19 „Primanja zaposlenih“ – izmjene, smanjenje ili izmirenje planova

naknada; Izmjene MRS 28 „Investicije u pridružene entitete i zajedničke poduhvate“ – Dugoročni

interesi u pridruženim entitetima i zajedničkim poduhvatima, Izmjene raznih Standarda na osnovu „Unapređenja MSFI za period od 2015. do 2017.

godine“ koje su rezultat godišnjeg unapređenja MSFI (MSFI 3 “Poslovne kombinacije”, MSFI 11 “Zajednički aranžmani”, MRS 12 “Porez na dobitak” i MRS 23 “Troškovi pozajmljivanja”) sa ciljem otklanjanja neusaglašenosti i pojašnjenja teksta,

IFRIC 23 „Neizvjesnost u vezi sa tretmanom poreza na dobitak“.

Usvajanje navedenih novih i izmjena postojećih standarda nije imalo za rezultat značajnije promjene finansijskih iskaza Banke, izuzev primjene MSFI 16. U nastavku su data detaljnija objašnjenja efekata prve primjene MSFI 16 na finansijske iskaze Banke.

(i) Prva primjena MSFI 16 „Lizing”

MSFI 16 definiše principe za priznavanje, mjerenje, prezentaciju i objelodanjivanje lizinga kako za korisnike lizinga tako i za davaoce lizinga. MSFI 16 je na snazi za izvještajne periode na dan ili nakon 1. januara 2019. godine zamjenjujući MRS 17 “Lizing”, IFRIC 4 ’Utvrđivanje da li aranžman sadrži lizing’, SIC 15 ’Operativni lizing – podsticaji’ i SIC 27 ’Procjena suštine transakcija koje uključuju pravni oblik lizinga’.

MSFI 16 uvodi novu definiciju lizinga. Suštinska razlika između definicije lizinga kod korisnika lizinga prema MRS 17 i definicije iz MSFI 16 je pojam kontrole. Prema MSFI 16, ugovor predstavlja lizing ili sadrži lizing ukoliko se njime prenosi pravo na kontrolu upotrebe identifikovanog sredstva tokom određenog perioda u zamjenu za naknadu. Kontrola postoji tj. prenijeta je ukoliko korisnik lizinga ima pravo da ostvaruje suštinski sve ekonomske koristi upotrebom identifikovanog sredstva i pravo da upravlja upotrebom tog sredstva. Računovodstveni tretman lizinga kod korisnika lizinga je saglasno MSFI 16 promijenjen i predviđa priznavanje sredstva za sve vrste lizinga. Sredstvo predstavlja pravo na korišćenje imovine koja je predmet lizinga dok se u isto vrijeme priznaje i obaveza za buduća plaćanja predviđena ugovorom o lizingu (lizing obaveza). Prilikom početnog priznavanja sredstvo (pravo na korišćenje) se mjeri na osnovu ugovorenih novčanih tokova iz ugovora o lizingu. Nakon početnog priznavanja, pravo na korišćenje će se odmjeravati na osnovu pravila postavljenih za sredstva definisanih prema MRS 16, MRS 38 ili MRS 40 i biće primijenjen model nabavne vrijednosti, umanjeno za akumuliranu amortizaciju i akumulirane gubitke od umanjenja vrednosti, ili revalorizacioni model ili model fer vrijednosti, gdje je primjenljivo. Računovodstveni tretman lizing ugovora kod davaoca lizinga u skladu sa MSFI 16 je u suštini nepromijenjen u odnosu na MRS 17. Davaoci lizinga će nastaviti da klasifikuju sve ugovore o lizingu na operativni i finansijski lizing.

Datum od kada Banka počinje sa primjenom MSFI 16 je 1. januar 2019. godine. Banka je odabrala modifikovanu retrospektivnu primjenu standarda.

Aktivnosti na razvoju pravila, načela i informatičkih rešenja za pravilnu procjenu novih sredstava i obaveza i naknadni obračun povezanih ekonomskih učinaka su implementirane u cilju adekvatne primjene standarda. Banka je izvršila analizu svih lizing ugovora sa ciljem identifikacije ugovora koji ulaze u obuhvat prve primjene standarda imajući u vidu novu definiciju lizinga. Nova definicija lizinga primijenjena je na sve ugovore o lizingu koji su bili na snazi na dan 1. januara 2019. godine ili su zaključeni nakon navedenog datuma. Banka je odlučila, kao što je dopušteno standardom, da ne primjeni odredbe MSFI 16 na lizing (zakup) nematerijalne imovine, kratkoročne zakupe (zakupi sa kraćim trajanjem od 12 mjeseci od prve primjene) i zakupe sredstava male vrijednosti (npr. štampači, pos terminali, tableti, računari, telefoni, aparati za vodu i manji kancelarijski namještaj). U navedenim slučajevima, Banka primjenjuje isti računovodstveni tretman kao i u ranijim godinama, odnosno, priznaje troškove zakupa na proporcionalnoj osnovi kao što je dozvoljeno standardom u okviru pozicije “Ostali rashodi” bilansa uspjeha.



14

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak) 2.6 Usvajanje novih standarda i izmjena aktuelnih standarda koji su na snazi u

tekućoj godini

(i) Prva primjena MSFI 16 „Lizing” (nastavak)

Prilikom prve primjene MSFI 16 Banka nije korigovala uporedne podatke za 2018. godinu, već je priznala sredstvo sa pravom korišćenja u iznosu koji je jednak iznosu obaveze po osnovu lizinga korigovanom za sva plaćanja lizinga na datum ili prije početka lizinga. Dodatno, budući novčani tokovi su utvrđeni na osnovu ugovornih odredbi bez PDV-a budući da obaveza za plaćanje takvog poreza počinje u trenutku izdavanja fakture, a ne na dan početka ugovora o lizingu. Prilikom vrednovanja obaveze po osnovu lizinga na datum prve primjene standarda Banka je koristila prosječnu inkrementalnu stopu zaduživanja u rasponu od 3,12%. Na dan 1. januar 2019. godine Banka je priznala sredstvo sa pravom korišćenja u ukupnom iznosu od EUR 3.723 hiljade (Napomena 32), dok je u isto vrijeme priznala obavezu po osnovu lizinga u iznosu od EUR 3.723 hiljade. Efekat prve primjene MSFI 16 na pozicije bilansa stanja Banke dat je u sledećem tabelarnom pregledu:

Sredstva sa

pravom korišćenja (Napomena 22)

Unaprijed plaćene lizing

obaveze I dati depoziti

Obaveze po osnovu lizinga

(Napomena 32)

Poslovni prostori 3.723 - 3.723 Stanje na dan 1. januar 2019. godine 3.723 3.723 3.723

Računovodstvene politike za priznavanje i mjerenje zakupa detaljnije su predstavljene u Napomeni 3.3.



15

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak) 2.7 Novi standardi i izmjene postojećih standarda koji su objavljeni, a nisu još uvijek

u primjeni

Na dan odobravanja ovih finansijskih iskaza, bili su izdati sljedeći standardi, izmjene postojećih standarda i nova tumačenja ali nisu još uvijek stupili na snagu: MSFI 17 „Ugovori o osiguranju“ (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili

nakon 1. januara 2021. godine); Izmjene MSFI 3 „Poslovne kombinacije“ – Definicija poslovanja (na snazi za poslovne

kombinacije gdje datum sticanja pada na dan ili nakon početka prvog godišnjeg perioda izvještavanja, koji počinje na dan ili nakon 1. januara 2020. godine, kao i za sticanje imovine na dan ili nakon dana početka tog perioda);

Izmjene MRS 1 „Prezentacija finansijskih iskaza“ i MRS 8: „Računovodstvene politike, promjene računovodstvenih procjena i greške“ - Definicija materijalnog značaja (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2020. godine);

Izmjene upućivanja na Konceptualni okvir u Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja (na snazi za godišnje periode koji počinju na dan ili nakon 1. januara 2020. godine);

Izmjene MSFI 10 „Konsolidovani finansijski iskazi“ i MRS 28 „Investicije u pridružene entitete i zajedničke poduhvate“ – Prodaja ili prenos sredstava između investitora i pridruženog entiteta ili zajedničkog poduhvata i naknadne izmjene (datum stupanja na snagu odložen na neodređeno vrijeme, dok ne bude završen istraživački projekat o metodi udjela).

Rukovodstvo Banke odlučilo je da ne primjenjuje ove nove standarde, izmjene postojećih standarda i nova tumačenja prije nego što isti stupe na snagu. Rukovodstvo predviđa da se usvajanje ovih standarda, izmjena postojećih standarda i nova tumačenja neće imati značajnog uticaja na finansijske iskaze Banke u periodu početne primjene.

2.8 Uporedni podaci

Računovodstvene politike i procjene Banke koje se odnose na priznavanje i mjerenje sredstava i obaveza korišćenih tokom pripreme ovih pojedinačnih finansijskih iskaza su u skladu sa računovodstvenim politikama i procjenama korištenim u pripremi pojedinačnih finansijskih iskaza Banke za 2018. finansijsku godinu, osim za promjene u računovodstvenim politikama koje su rezultat usvajanja MSFI 16. Banka je primjenjivala opciju izuzeća da ne uskladi uporedne podatke za prethodne godine u pogledu promjena koje se odnose na klasifikaciju i mjerenje finansijske imovine i finansijskih obaveza i umanjenja. Shodno tome, predstavljeni uporedni podaci za 2018. godinu ne odražavaju zahtjeve MSFI 16 i nisu uporedivi sa podacima predstavljenim za 2019. godinu.

2.9 Ključne računovodstvene procjene i pretpostavke

Pripremanje pojedinačnih finansijskih iskaza u skladu sa MSFI zahtijeva upotrebu procjena i pretpostavki koje utiču na efekte primjenjivanja politika, prikazane iznose aktive i pasive, i na prikazane iznose prihoda i rashoda tokom izvještajnog perioda. Te procjene i pretpostavke se zasnivaju na dostupnim informacijama od datuma sastavljanja finansijskih iskaza. Stvarni rezultati mogu varirati od ovih procjena. Procjene i pretpostavke podliježu stalnom preispitivanju i kada postanu potrebna prilagođavanja, oni se iskazuju u bilansu uspjeha za periode u kojima su postali poznati. Ključne procjene i pretpostavke kao ključni izvori neizvjesnosti procjene koji predstavljaju značajan rizik od izazivanja značajnih podešavanja knjigovodstvene vrijednosti imovine i obaveza u narednoj finansijskoj godini opisani su u daljem tekstu.



16

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak) 2.9 Ključne računovodstvene procjene i pretpostavke (nastavak)

(a) Umanjenje vrijednosti finansijskih sredstava

Procjena gubitaka od umanjenja vrijednosti u portfelju izloženog kreditnom riziku Banke predstavlja glavni izvor neizvjesnosti procjene. Banka priznaje rezervisanja za očekivane kreditne gubitke po finansijskoj imovini mjerenoj po amortizovanom trošku i dužničkim instrumentima, tj. Finansijskim sredstvima koja se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat, kao i po pozajmicama i izdatim garancijama. Knjigovodstvena vrijednost finansijske imovine koja se mjeri po amortizovanom trošku smanjuje se za iznos rezerviranja za očekivane kreditne gubitke.

(b) Umanjenje vrijednosti nefinansijske imovine

Na svaki datum izvještavanja rukovodstvo Banke vrši pregled knjigovodstvene vrijednosti nematerijalne imovine, nekretnina i opreme Banke. Ukoliko postoji indikacija da je neko sredstvo obezvrijeđeno, nadoknadiv iznos te imovine se procjenjuje kako bi se utvrdio iznos obezvređenja. Ukoliko je nadoknadivi iznos nekog sredstva procijenjen kao niži od vrijednosti po kojoj je to sredstvo prikazano, postojeća vrijednost tog sredstva se umanjuje do visine nadoknadive vrijednosti. Razmatranje obezvređenja zahtijeva od rukovodstva procjene u pogledu tokova gotovine, stopa rasta i diskontnih stopa za jedinice koje generišu tokove gotovine, a koje su predmet razmatranja.

(c) Koristan vijek trajanja nekretnina, postrojenja i opreme i nematerijalnih ulaganja

Određivanje korisnog vijeka trajanja nekretnina, postrojenja i opreme i nematerijalnih ulaganja se zasniva na prethodnom iskustvu sa sličnim sredstvima, kao i na anticipiranom tehničkom razvoju i promjenama na koje utiče veliki broj ekonomskih ili industrijskih faktora (Napomena 3.9). Adekvatnost određenog korisnog vijeka trajanja se preispituje na godišnjem nivou ili kada god postoji indikacija da je došlo do značajne promjene faktora koji su predstavljali osnov za određivanje korisnog vijeka trajanja.

(d) Rezervisanja

Rezervisanja se kontrolišu na svaki datum izvještavanja i prilagođavaja se tako da odražavaju najbolju moguću procjenu. Ako više nije vjerovatno da će za podmirivanje obaveza biti potreban odliv sredstava koji predstavljaju ekonomske koristi, rezerve se ukidaju kroz pojedinačni iskaz o ukupnom rezultatu. Rezervisanja se priznaju kada se očekuje da će Banka, kao rezultat prošlih događaja, imati trenutnu zakonsku ili izvedenu obavezu koja se može pouzdano utvrditi i za čije se namirenje očekuje odliv resursa koji predstavljaju ekonomsku korist za Banku.



17

2. OSNOVE ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH ISKAZA (nastavak) 2.9 Ključne računovodstvene procjene i pretpostavke (nastavak)

(e) Fer vrijednost finansijskih instrumenata

Banka dosljedno primjenjuje modele iz jednog perioda u drugi, obezbjeđujući uporedivost i kontinuitet procjene tokom vremena. Međutim, procjena fer vrijednosti neizbježno povlači značajan opseg prosuđivanja. Stoga rukovodstvo postavlja korekcije procjene kako bi pokrilo razlike koje se odnose na procjene neprimjetnih parametara i pretpostavki unutar modela. Iako je u nekim slučajevima potrebno značajno prosuđivanje za procjenu fer vrijednosti, rukovodstvo vjeruje da su pojedinačni iskaz o finansijskoj poziciji i promjenama fer vrijednosti iskazanim u pojedinačnom iskazu o ukupnom rezultatu pripremljeni s oprezom i odražavaju stvarne ekonomske uslove na osnovu izvršenih postupaka kontrole i zaštite. Metode, pretpostavke i tehnike procjene koje se koriste za utvrđivanje fer vrijednosti detaljno su obrazložene u Napomeni 4.5.

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA 3.1. Priznavanje prihoda i rashoda

Prihodi i rashodi po osnovu kamata se priznaju u iskazu o ukupnom rezultatu za sve instrumente po amortizovanom trošku uz primjenu metode efektivne kamatne stope. Metod efektivne kamatne stope je metod izračunavanja amortizacionog troška finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza i alokacije prihoda po osnovu kamate ili rashoda po osnovu kamate na odgovarajuće vremenske periode. Efektivna kamatna stopa je stopa koja diskontuje procijenjena buduća gotovinska plaćanja ili prilive tokom očekivanog vijeka trajanja finansijskog instrumenta ili, tamo gdje je to izvodljivo, kraćeg perioda na sadašnju vrijednost finansijskih sredstava ili finansijskih obaveza. Pri izračunavanju efektivne kamatne stope, Banka procjenjuje gotovinske tokove razmatrajući sve ugovorene uslove finansijskih instrumenata (npr. opcije avansnih plaćanja) ali ne razmatra buduće gubitke po osnovu kreditnog rizika. Kalkulacije uključuju sve naknade i provizije plaćene ili primljene između ugovorenih strana koje su integralni dio efektivne kamatne stope, troškova transakcije i svih drugih premija ili popusta.

Prihodi od naknada i provizija se uglavnom evidentiraju prema načelu nastanka poslovne promjene u periodu kada su usluge izvršene. Naknade za odobrenje kredita se naplaćuju kao jednokratne naknade, odložene i priznate kao prihod kao korekcija efektivne kamatne stope na kredit. Prihod po osnovu naknada i provizija, takođe, uključuje transferna plaćanja u stranoj valuti, transakcije u domaćem platnom prometu, kreditnu administraciju, garanciju, akreditiv, poslovne i druge bankarske usluge.

3.2. Preračunavanje stranih valuta

Poslovne promjene nastale u stranoj valuti su preračunate u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza, koji je važio na dan poslovne promjene. Sredstva i obaveze iskazane u stranoj valuti na dan iskaza o finansijskoj poziciji, preračunati su u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza koji je važio na taj dan. Neto pozitivne ili negativne kursne razlike nastale prilikom poslovnih transakcija u stranoj valuti i prilikom preračuna pozicija bilansa stanja iskazanih u stranoj valuti knjižene su u korist ili na teret bilansa uspjeha, kao dobici ili gubici po osnovu kursnih razlika. Preuzete i potencijalne obaveze u stranoj valuti preračunate su u EUR po srednjem kursu utvrđenom na međubankarskom tržištu deviza koji je važio dan iskaza o finansijskoj poziciji.



18

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.3. Lizing

(a) Banka kao zakupac

Banka će na početku ugovora procijeniti da li ugovor jeste ili sadrži lizing. Ugovor je, ili sadrži, lizing ako ugovor prenosi pravo na kontrolu korišćenja identifikovane imovine tokom perioda u zamjenu za naknadu. Na početku trajanja zakupa, Banka priznaje imovinu prava korišćenja i obavezu zakupa u svojim Iskazima o finansijskoj poziciji. Izuzeća su: • Kratkoročni zakup, i • Zakupi, kod kojih je osnovna imovina niske vrijednosti (pojedinačna imovina u vrijednosti od 5000 USD ili manja kada je nova). Banka priznaje zakupnine povezane sa izuzećem kao trošak bilo na pravolinijskoj osnovi tokom trajanja zakupa ili na nekoj drugoj sistematskoj osnovi, onda kada ona bolje predstavlja vremenski okvir tokom kojeg za njega postoji korist od iznajmljene imovine. Od prvog dana trajanja zakupa, zakupac imovinu s pravom korištenja mjeri po trošku. Trošak imovine s pravom korištenja uključuje: • iznos početno mjerene obaveze po osnovu zakupa; • sva plaćanja po osnovu zakupa izvršena na ili prije prvog dana trajanja zakupa, umanjeno za eventualne primljene podsticaje u vezi s zakupom; • sve početne direktne troškove koje je stvorio zakupac; i • procjenu troškova koje će najmoprimac stvoriti prilikom demontaže i uklanjanja predmetne imovine, obnavljanja lokacije na kojoj se imovina nalazi ili vraćanja imovine u stanje kakvo iziskuju uslovi sporazuma o zakupu, osim ako ti troškovi nisu napravljeni za potrebe proizvodnje zaliha. Na dan početka, obaveza zakupa se mjeri po sadašnjoj vrijednosti zakupa koji na taj datum nisu plaćeni. Na prvi dan trajanja zakupa, zakupac obavezu po osnovu tog zakupa mjeri po sadašnjoj vrijednosti svih plaćanja u vezi s zakupom koja nisu izvršena na taj dan. Ta plaćanja se diskontuju po kamatnoj stopi sadržanoj u zakupu ako je stopu lako utvrditi. U slučajevima kad tu kamatnu stopu nije moguće lako utvrditi, zakupac primjenjuje inkrementalnu kamatnu stopu zaduženja koja se zasniva na nultim krivuljama prinosa državnih vrijednosnih papira povećanim za razlike što odražava rizik Banke. OTP banka je definisala metodologiju za izračunavanje diskontnih stopa. Na prvi dan trajanja zakupa, plaćanja zakupa uključena u mjerenje obaveza zakupa obuhvataju: • Fiksna plaćanja (uključujući u suštini fiksna plaćanja), umanjeno za eventualne primljene podsticaje u vezi s najmom; • iznose koji se očekuje da prispiju na plaćanje najmoprimcu u okviru garantovanog ostatka vrijednosti; • cijenu korištenja opcije otkupa ukoliko postoji realna vjerovatnoća da će najmoprimac iskoristiti tu opciju; • iznose koji se očekuje da prispiju na plaćanje najmoprimcu u okviru garantovanog ostatka vrijednosti. Banka uvjek razdvaja komponente ugovora o zakupu koje se ne odnose na zakup (npr. Naknada za osiguranje, komunalne račune) i evidentira ih kao trošak. Plaćanja zakupa moraju biti uključena u mjerenje obaveza zakupa bez poreza na dodatu vrijednost. Neodbitni PDV priznaje se kao ostali rashod. Period zakupa koji se ne može raskinuti je izvršni period ugovora. Zakup se više ne može izvršiti kada zakupac i zakupodavac imaju pravo da raskinu zakup bez odobrenja druge strane, sa neznatnom kaznom.



19

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.3. Lizing (nastavak)

(a) Banka kao zakupac (nastavak)

U slučaju ugovora sa određenim rokom: • Ako zakupac nema ugovora o produženju ili raskida u skladu sa ugovorom, rok zakupa je ugovorni rok; • Ako zakupac ima opciju raskida ili produžavanja i razumno je izvjesno da će zakupac iskoristiti tu opciju, zakupni rok je ugovorni rok, produžen ili skraćen sa periodom na osnovu opcije. Ugovori sa neodređenim rokom obično sadrže opcije raskida. Ako zakupac i zakupodavac imaju pravo i da raskinu ugovor u bilo kom momentu tokom trajanja zakupa sa neznatnom kaznom, rok zakupa koji se može smatrati izvršnim je otkazni rok, tako da je rok zakupa jednak otkaznom roku period ugovora u slučaju interkompanijskih, kao i treće strane. Obaveza zakupa se obračunava u ugovornoj valuti. Pri određivanju ugovorne valute, suština nadilazi formu, tj. ako je iznos zakupnine određen u valuti u kojoj bi plaćanje trebalo izvršiti, ali je iznos zakupnine promjenljiv u zavisnosti od kursa druge valute, poslednja valuta se smatra ugovornom valutom. (b) Banka kao zakupodavac Zakupi se klasifikuju kao finansijski zakupi kad god uslovi prenosa zakupa uglavnom snose sve rizike i koristi vlasništva nad zakupodavcem. Svi ostali zakupi se klasifikuju kao operativni zakupi. Iznosi dospjelih od zajmoprimaca po finansijskom zakupu, evidentiraju se kao ostala potraživanja u visini neto ulaganja u zakup Banke. Prihodi od finansijskog zakupa raspoređuju se u obračunske periode tako da odražavaju konstantnu stopu prinosa na neto investicije koje su preostale u odnosu na zakup. Direktni troškovi kao što su provizije uključeni su u početno mjerenje potraživanja od finansijskog lizinga. Prihod od iznajmljivanja iz operativnog zakupa priznaje se pravocrtno tokom trajanja odgovarajućeg zakupa. (c) Prva primjena MSFI 16 „Zakupi“ Objavljeni standard, MSFI 16 „Zakupi“, na snazi je za godišnje periode koji počinju na dan ili posle 1. januara 2019. godine, a usvojila ih je Evropska unija. Njime se ukida prethodni standard MRS 17 - Zakupi, tumačenje IFRIC 4 - Utvrđivanje da li aranžman sadrži lizing, SIC 15 - Operativni najmovi - podsticaji i SIC 27 - Procjena suštine transakcija u pravnom obliku zakupa. Svrha standarda MSFI 16 „Zakupi“ je olakšati uporedivost finansijskih iskaza, predstavljajući finansijski i operativni zakup u iskazu o finansijskoj poziciji i pružiti odgovarajuće informacije korisnicima finansijskih iskaza o rizicima povezanim sa sporazumima. Bitni element koji razlikuje definiciju zakupa po MRS 17 i MSFI 16 je zahtjev da se kontroliše korišćena, određena imovina, koja je direktno ili indirektno naznačena u sporazumu. Troškovi vezani za upotrebu sredstava zakupa, čiji je najveći dio prethodno priznat u troškovima spoljnih usluga, trenutno će se klasifikovati kao amortizacija i troškovi kamate. Pravo plodouživanja amortizuje se pravolinijskom metodom, dok se obaveze zakupnine izmiruju efektivnom diskontnom stopom.



20

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.3. Lizing (nastavak) (c) Prva primjena MSFI 16 „Zakupi“ (nastavak)

U izvještaju o tokovima gotovine novčani tokovi od glavnice obaveza zakupa klasifikuju se kao novčani tokovi iz finansijskih aktivnosti, dok plaćanja zakupa za kratkoročni zakup, plaćanja zakupa za zakupe imovine male vrijednosti i plaćanja promenljive zakupnine koja nisu uključena u mjerenje obaveze za zakup klasifikuju se kao novčani tokovi iz poslovnih aktivnosti. Plaćanja kamate u vezi sa obavezom zakupa klasifikovane su u skladu sa MRS 7 standardom. Za zakupodavce su zahtjevi za priznavanjem i mjerenjima MSFI 16 slični kao što je navedeno u MRS 17. Zakupi se takođe klasifikuju kao finansijski i poslovni lizing u skladu sa MSFI 16. U poređenju sa MRS 17, MSFI 16 zahteva da zakupodavci otkrivaju više informacija o tome ranije, međutim glavna karakteristika računovodstvenog tretmana je nepromijenjena. (i) Prenos Banka primjenjuje sljedeća praktična sredstva: • Primijeniti jedinstvenu diskontnu stopu na portfelj zakupa sa relativno sličnim karakteristikama. • Prilagoditi prava korišćenja imovine na datum inicijalne primjene za iznos bilo kog rezervisanja za štetne zakupe u iskazu o finansijskoj poziciji. • Primijeniti pojednostavljenu metodu za ugovore koji dospijevaju u roku od 12 mjeseci za datum početne primjene. • Isključiti početne direktne troškove iz mjerenja sredstva korišćenja prava na dan na početku inicijalne primjene. • Koristite unazad kao što je određivanje roka zakupa ako ugovor sadrži opcije za produženje ili raskid zakupa. (ii) Projekat MSFI 16 Projekat primjene MSFI 16 (projekat), započet u četvrtom tromjesečju 2017. godine, izveden je u tri faze: Faza I - Analiza ugovora, prikupljanje podataka Tokom analize svih izvršenih sporazuma rađena je klasifikacija, bilo da je riječ o kupovini usluga ili zakupu. Analiza je obuhvatila sve relevantne sporazume uprkos njihovoj trenutnoj klasifikaciji. Pored toga da bi se izračunala vrijednost imovine za korišćenje i obaveze zakupa, izvršeno je prikupljanje svih relevantnih informacija. Banka u iskazu o finansijskoj poziciji predstavlja sljedeće vrste sredstava za korišćenje upotrebe: • Poslovna zgrada • Filijala Prosječni vijek zakupa (vijek trajanja predstavljenih sredstava o pravu korišćenja): • Poslovna zgrada 5,67 godina • Filijala 5,20 godina



21


(c) Prva primjena MSFI 16 „Zakupi“ (nastavak)

Faza II - Procjena ugovora, kalkulacije U skladu sa primjenom MSFI 16 pripremljena je analiza koja je obuhvatala: • Učinak na iskaz o finansijskoj poziciji na dan početne primjene od 1. januara 2019. godine. • Uticaj ugovora o zakupu koji se priznaju i mjere u skladu sa MSFI 16 na iskaz o finansijskoj poziciji i na bilans uspjeha (uključujući buduće efekte) Primjenom alata za obračun lizinga utvrđena je vrijednost aktive prava korišćenja i obaveza zakupa. III faza - Primjena MSFI 16 zasnovana na razvijenom konceptu, Razvoj računovodstvene politike i objelodanjivanja OTP grupa primjenjuje MSFI 16 sa modifikovanim retrospektivnim pristupom, priznajući akumulirani efekat inicijalne aplikacije 1. januara 2019. Banka je prihvatila ovaj pristup. U slučaju zakupa prethodno klasifikovanih kao operativni lizing (primjenjujući MRS 17), 1. januara 2019. Banka priznaje: • obaveza zakupa,

• kao sadašnju vrijednost preostalih zakupa, • diskontira se pomoću inkrementalne stope zaduživanja na dan početnih prijava

• pravo korišćenja imovine,

• u iznosu jednakom obavezi o zakupu, • usklađuje se sa iznosom svih unaprijed plaćenih ili obračunatih zakupa koji se odnose na taj zakup priznati u iskazu o finansijskoj poziciji neposredno prije 1. januara 2019. isključujući početne direktne troškove po osnovu mjerenja.

Banka obračunava zakupe za koje se rok zakupa završava do 31. decembra 2019. godine kao kratkoročni zakup. U skladu sa razvijenim konceptom, Banka će koristiti aplikaciju koju je OTP grupa razvila u ove svrhe. (iii) Priznavanje obaveza zakupa Nakon usvajanja MSFI 16, Banka je priznala obaveze za zakup u vezi sa zakupima koji su prethodno klasifikovani kao „poslovni lizing“ u skladu sa MRS 17 Zakupi. Te obaveze se mjere po sadašnjoj vrijednosti potraživanja od zakupa potraživanja na dan početka primjene MSFI 16. Plaćanja zakupa diskontiraju se korišćenjem kamatne stope koja je implicitna u zakupu ili, ako se ta stopa ne može lako odrediti, inkrementalna kamatna stopa. Kamatna stopa koju primjenjuje Banka: prosječna ponderisana dodatna stopa zajma: 3,12%.



22


(c) Prva primjena MSFI 16 „Zakupi“ (nastavak) Na njihov datum inicijalnog priznavanja, plaćanja zakupa sadržana u mjerenju obaveza zakupa sadrže sledeće vrste plaćanja za pravo korišćenja osnovne imovine tokom trajanja zakupa: • fiksna plaćanja zakupa umanjeno za eventualne primljene podsticaje u vezi s zakupom, • promjenljive zakupnine koje zavise od tržišnih indeksa, • iznose koji se očekuje da prispiju na plaćanje zakupcu u okviru garantovanog ostatka vrijednosti, • cijenu korištenja opcije otkupa ukoliko postoji realna vjerovatnoća da će zakupac iskoristiti tu opciju, i • kazne za raskid najma, ukoliko period trajanja najma pokazuje da je zakupac iskoristio tu opciju. Banka koristi pomoćne sredstva u pogledu kratkoročnog zakupa (manje od 12 mjeseci) kao i u slučaju zakupa za koji osnovna imovina ima malu vrijednost (manja od 5.000 USD) i za koje sporazume će ne priznati finansijske obaveze ili bilo koja odgovarajuća imovina koja se odnosi na pravo korišćenja. Ove vrste zakupa biće priznate kao troškovi pravolinijskom metodom tokom radnog vijeka zakupa. (iv) Mjerenje imovine s pravom korištenja Imovina s pravom korišćenja se u početku mjeri po trošku. Trošak imovine s pravom korišćenja obuhvata: • inicijalna procjena obaveza zakupa, • bilo kakve uplate zakupa plaćene na dan početka ili ranije, umanjene za bilo koja primanja podsticaja za zakup, • početni troškovi koje je najmoprimac direktno nastao zbog zaključivanja ugovora o zakupu, • procjena troškova koje zakupac treba da izvrši zbog obaveze rastavljanja i uklanjanja osnovnog sredstva ili sprovođenja obnove / restauracije. (v) Primjena procjena Primjena MSFI 16 zahtjeva izradu određenih procjena i izračuna koji utiču na mjerenje obaveza finansijskog lizinga i sredstava za korišćenje prava. Oni između ostalog uključuju: • utvrđivanje koji sporazumi podliježu MSFI 16, • određivanje životnog vijeka takvih sporazuma (uključujući sporazume sa neodređenim životima ili koji se mogu produžiti), • određivanje kamatnih stopa koje će se primijeniti u svrhu diskontiranja budućih novčanih tokova, • utvrđivanje stope amortizacije.



23

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.4. Porezi i doprinosi

Porez na dobit Tekući porez na dobit Porez na dobit se obračunava i plaća u skladu sa odredbama koje regulišu porez na dobit propisanim Zakonom o porezu na dobit pravnih lica, član 28 („Sl. list CG“, br. 65/01, 80/04, 40/08, 86/09, 14/12 i 61/13 i 55/16). Stopa poreza na dobit je proporcionalna i iznosi 9% od poreske osnovice.

Oporeziva dobit se utvrđuje na osnovu dobiti poreskog obveznika iskazane u bilansu uspjeha uz usklađivanje prihoda i rashoda u skladu sa odredbama Zakona o porezu na dobit pravnih lica Crne Gore.

Kapitalni dobitak se smatra prihodom od prodaje zemljišta, zgrada, imovinskih prava i hartija od vrijednosti. Kapitalni gubici mogu se prebiti sa kapitalnim dobicima ostvarenim u istom periodu. Ako prebijanje rezultira kapitalnim gubitkom, poreski obveznik može prenijeti kapitalni gubitak na buduće periode sa kapitalnim dobicima u narednih pet godina. Poreski propisi Crne Gore ne predviđaju da se poreski gubici iz tekućeg perioda mogu koristiti kao osnova za povraćaj poreza plaćenog u prethodnim periodima. Međutim, gubici iz tekućeg perioda iskazani u poreskom bilansu mogu se koristiti za umanjenje poreske osnovice budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina. Odloženi porez na dobit

Odloženi porez na dobit se obračunava korišćenjem metode utvrđivanja obaveza prema iskazu o finansijskoj poziciji, za privremene razlike proizašle iz razlike između poreske osnove potraživanja i obaveza i njihove knjigovodstvene vrijednosti. Važeće poreske stope na datum bilansa stanja se koriste za utvrđivanje razgraničenog iznosa poreza na dobit. Odložene poreske obaveze se priznaju za sve oporezive privremene razlike. Odložena poreska sredstva se priznaju za sve odbitne privremene razlike i poreske gubitke i kredite, koji se mogu prenositi u naredne fiskalne periode, do stepena do kojeg će vjerovatno postojati oporeziva dobit od koje se odložena poreska sredstva mogu iskoristiti.



24

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.4. Porezi i doprinosi (nastavak)

Porezi , doprinosi i druge dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja

Porezi , doprinosi i druge dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja banke uključuju poreze na imovinu i druge razne poreze i doprinose koji se plaćaju u skladu sa državnim i opštinskim propisima.

3.5. Gotovina i gotovinski ekvivalenti

Za potrebe iskaza o tokovima gotovine, pod gotovinom i gotovinskim ekvivalentima se priznaju sva sredstva sa rokom dospijeća kraćim od tri mjeseca, i to: gotovina u blagajni i slobodno raspoloživa sredstva kod Centralne banke Crne Gore i drugih banaka.

3.6. Finansijski instrumenti

Banka priznaje finansijsko sredstvo ili finansijsku obavezu u svom iskazu o finansijskoj poziciji kada i samo kada subjekt postane strana ugovornih odredbi finansijskog instrumenta. Banka klasifikuje svoja finansijska sredstva u sledeće kategorije: finansijska sredstva koja se mjere po amortizovanom trošku, finansijska sredstva koja se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat i finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, na osnovu kako: poslovnog modela za upravljanje finansijskim sredstvima tako i karakteristikama ugovornog novčanog toka finansijskog sredstva. Rukovodstvo određuje klasifikaciju finansijskih sredstava prilikom inicijalnog priznavanja u skladu sa usvojenim poslovnim modelom i rezultatom SPPI alata pripremljenog prema isplatama glavnice i kamata. (a) Poslovni model Poslovni modeli odražavaju način zajedničkog upravljanja grupama finansijskih sredstava radi ostvarivanja određenih poslovnih ciljeva. Poslovni model nije pristup klasifikaciji pojedinačnog instrumenta već se određuju na višem nivou objedinjavanja. Poslovni model Banke se odnosi na način na koji banka upravlja svojim finansijskim sredstvima za svrhe ostvarivanja tokova gotovine. Tokovi gotovine banke će biti rezultat prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, prodaje finansijskih sredstava ili oboje. Ukoliko se tokovi gotovine realizuju na način drugačiji od očekivanja na datum na koji banka vrši procjenu svog poslovnog modela, to ne znači prethodnu grešku u pojedinačnim finansijskim iskazima banke niti utiče na promjenu klasifikacije preostalih finansijskih sredstava koja se drže u tom poslovnom modelu. Poslovni model definiše ključno rukovodstvo Banke.

(i) Poslovni model: prikupljanje ugovorenih tokova gotovine

Prilikom određivanja da li će tokovi gotovine ostvariti prikupljanjem ugovorenih tokova gotovine finansijskih sredstava, Banka uzima u obzir učestalost, vrijednost i vremenski rok prodaje tokom prethodnih perioda, razloge tih prodaja i očekivanja u pogledu budućih prodaja. Banka uzima u obzir informacije o ranijim prodajama u kontekstu razloga tih prodaja i uslova koji su postojali u to vrijeme u poređenju sa postojećim uslovima. Mada cilj ovog poslovnog modela može da bude držanje finansijskih sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, banka ne mora da drži sve ove instrumente do dospjeća. Poslovni model može da bude držanje sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, čak i kada prodaje finansijska sredstva zbog povećanja njihovog kreditnog rizika. Bez obzira na njihovu učestalost i vrijednost, prodaje zbog povećanja kreditnog rizika sredstava nisu nedosledne sa poslovnim modelom čiji je cilj držanje finansijskih sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine. Aktivnosti upravljanja kreditnim rizikom čiji je cilj minimiziranje potencijalnih kreditnih gubitaka usled pogoršanja kredita sastavni su dio takvog poslovnog modela.



25

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak)

3.6. Finansijski instrumenti (nastavak)

(a) Poslovni model (nastavak)

(ii) Poslovni model: prikupljanje ugovorenih tokova gotovine i prodaja finansijskih sredstava

Banka može držati finansijska sredstva u poslovnom modelu čiji se cilj ostvaruje i prikupljanjem ugovorenih tokova gotovine i prodajom finansijskih sredstava. Kod ove vrste poslovnog modela, ključno rukovodstvo Banke donosi odluku da su prikupljanje ugovorenih tokova gotovine i prodaja finansijskih sredstava od značaja za ostvarivanje cilja poslovnog modela. U poređenju sa poslovnim modelom čiji je cilj držanje finansijskih sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine, ovaj model obično uključuje veću učestalost i vrijednost prodaja.

(iii) Ostali poslovni modeli

Finansijska sredstva se mjere prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha ako se ne drže u poslovnom modelu čiji je cilj držanje sredstva radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine ili u poslovnom modelu čiji se cilj ostvaruje prikupljanjem ugovorenih tokova gotovine i prodajom finansijskih sredstava. Portfolio finansijskih sredstava koji zadovoljava definiciju držanja radi trgovanja nije držanje radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine ili držanje radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine i prodaje finansijskih sredstava. Za takve portfolije, prikupljanje ugovorenih tokova gotovine je samo sporedno ostvarivanju cilja poslovnog modela. (b) Karakteristike ugovorenih tokova gotovine finansijskih sredstava

Klasifikacija finansijskog sredstva se zasniva na karakteristikama njegovih ugovorenih tokova gotovine ako se finansijsko sredstvo drži u poslovnom modelu čiji je cilj držanje sredstava radi prikupljanja ugovorenih tokova gotovine ili u poslovnom modelu čiji je cilj prikupljanje ugovorenih tokova gotovine i prodaja finansijskih sredstava. Banka treba da odredi da li su ugovoreni tokovi gotovine sredstva isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice. Za svrhe primjene ovih stavova: glavnica je fer vrijednost finansijskog sredstva prilikom inicijalnog priznavanja kamata se sastoji od vremenske vrijednosti novca za kreditni rizik povezan sa

neizmirenom glavnicom tokom određenog vremenskog perioda i za druge osnovne rizike i troškove kreditiranja, kao i profitne marže

Ugovoreni tokovi gotovine koji su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice, su u skladu sa osnovnim ugovorom o kreditiranju. Ugovorni uslovi koji uvode izloženost rizicima ili volatilnost ugovorenih tokova gotovine koja nije povezana sa osnovnim ugovorom o kreditiranju, kao što je izloženost promjenama cijena kapitala ili robe, ne dovodi do ugovorenih tokova gotovine koji su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice.

Banka procjenjuje da li su ugovoreni tokovi gotovine isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice za valutu u kojoj je denominovano finansijsko sredstvo.



26



(b) Karakteristike ugovorenih tokova gotovine finansijskih sredstava (nastavak)

Vremenska vrijednost novca je element kamate kojim se osigurava naknada samo za protok vremena. Međutim, u nekim slučajevima, element vremenske vrijednosti novca se može modifikovati. U takvim slučajevima, Banka procjenjuje promjenu kako bi odredila da li ugovoreni tokovi gotovine predstavljaju isključivo plaćanja glavnice i kamate na neizmireni iznos glavnice. Cilj procjene modifikovanog elementa vremenske vrijednosti novca je da se odredi koliko se mogu razlikovati nediskontovani ugovoreni tokovi gotovine od nediskontovanih tokova gotovine koji bi se ostvarili da se element vremenske vrijednosti novca nije modifikovao (referentni tokovi gotovine). Referentni instrument može biti stvarno ili hipotetičko finansijsko sredstvo. Ukoliko se nediskontovani ugovoreni tokovi gotovine značajno - preko 2% - razlikuju od nediskontovanih referentnih tokova gotovine, finansijsko sredstvo treba naknadno mjeriti prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha.

Banka će uzeti u obzir mogući efekat karakteristike ugovorenog toka gotovine u svakom izvještajnom periodu i kumulativno tokom cjelokupnog životnog vijeka finansijskog sredstva.

(c) Mjerenje finansijskih instrumenata

Banka prilikom inicijalnog priznavanja mjeri finansijsko sredstvo ili finansijsku obavezu po transakcionoj cijeni koja predstavlja tržištnu (fer) vrijednost, umanjenoj ili uvećanoj (u slučaju finansijskog sredstva ili finansijske obaveze koja se ne mjeri prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha) za transakcione troškove koji su direktno pripisivi akviziciji ili izdavanju finansijskog sredstva ili finansijske obaveze.

Banka koristi datum poravnanja tj. datum na koji je sredstvo dostavljeno relevantnoj strani uključujući finansijske instrumente u slučaju priznavanja i prestanka priznavanja.

Za svrhe mjerenja finansijskog sredstva nakon inicijalnog priznavanja, Banka klasifikuje finansijska sredstva u kategorije:

finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku po metodi efektivne kamatne stope krediti i potraživanja po amortizovanom trošku po metodi efektivne kamatne stope

Nakon inicijalnog priznavanja, Banka mjeri finansijska sredstva prema njihovoj fer vrijednosti bez oduzimanja transakcionih troškova koji mogu nastati prilikom prodaje ili drugog otuđenja, izuzev za sljedeća finansijska sredstva: krediti i potraživanja koji se mjere po amortizovanom trošku po metodi efektivne

kamatne stope, hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizivanom trošku po metodi efektivne

kamatne stope; ulaganja u vlasničke instrumente koji nemaju kotiranu cijenu na aktivnom tržištu i čija

se fer vrijednost ne može pouzdano mjeriti, mjere se po nabavnoj vrijednosti. Za sva finansijska sredstva osim onih koja se mjere po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha vrši se procjena umanjenja vrijednosti. Banka naknadno mjeri sve finansijske obaveze prema amortizovanom trošku osim finansijskih obaveza prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha. Banka može neopozivo odlučiti da se prilikom incijalnog priznavanja finansijska obaveza mjeri po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha ako se na taj način otklanjaju ili značajno umanjuju nedoslednosti pri mjerenju ili priznavanju.



27



(c) Finansijsko sredstvo ili finansijska obaveza po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

(i) Finansijska sredstva koja se drže radi trgovanja po fer vrijednosti kroz

bilans uspjeha Banka nalaže da se u ovu kategoriju klasifikuju samo oni instrumenti i grupa instrumenta kod kojih trgovanje generalno odražava aktivnu i čestu kupovinu i prodaju i koji se generalno koriste u cilju ostvarivanja profita od kratkoročnih fluktuacija cijene ili marže dilera. U ovu kategoriju se takođe klasifikuju finansijski instrumenti ako su dio portfolija identifikovanih finansijskih istrumenata kojima se zajednički upravlja i za koje postoji dokaz skorašnjeg aktuelnog obrasca ostvarivanja kratkoročnog profita. Prema tumačenju Banke, period do 12 mjeseci treba smatrati kratkoročnim periodom u vezi sa navedenim. Ovaj period je, međutim, samo indikacija da je namjera zaključenja transakcije bila ostvarivanje kratkoročnog profita. Stvarni period držanja može zavisiti od razvoja situacije na tržištu i prekoračiti definisani rok.

(ii) Finansijska sredstva koja se obavezno mjere po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha

Finansijsko sredstvo se mjeri po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, osim ukoliko se mjeri po amortizovanom trošku ili po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat. Banka mjeri ulaganja u vlasničke instrumente prema fer vrijednosti kroz bilans uspjeha. Međutim banka može neopozivo odlučiti prilikom inicijalnog priznavanja da naknadno iskaže promjene fer vrijednosti ulaganja u vlasničke instrumente kroz ostali ukupan rezultat.

(iii) Iskazane po fer vrijednost kroz bilans uspjeha nakon inicijalnog priznavanja (opcija fer vrijednosti)

Banka može koristiti ovu opciju samo u sledećim slučajevima: klasifikacija otklanja ili značajno umanjuje nedoslednosti pri mjerenju ili priznavanju

koja bi proistekla iz mjerenja sredstava ili obaveza ili priznavanja dobiti i gubitaka na ista na različitim osnovama („računovodstvena neusklađenost“).

upravljanje grupom finansijskih sredstava, finansijskih obaveza ili obojema i procjena istih se vrši na osnovu fer vrijednosti, u skladu sa dokumentovanim upravljanjem rizikom ili investicionom strategijom, a informacije o grupi u tom pogledu dostavljaju se interno ključnim rukovodiocima entiteta.

Primjena opcije fer vrijednosti je ograničena samo na posebne situacije i moguća je isključivo na osnovu direktne odluke rukovodstva Banke.

(d) Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat Finansijska sredstva se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat ukoliko se ispune oba niže nadevena uslova: finansijsko sredstvo se drži u poslovnom modelu čiji se cilj ostvaruje prikupljanjem

ugovorenih tokova gotovine i prodajom finansijskih sredstava, i ugovorni uslovi finansijskog sredstva definišu određene datume za tokove gotovine koji

su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice. Prilikom inicijalnog priznavanja Banka može neopozivo odlučiti da za određena ulaganja u vlasničke instrumente naknadne promjene fer vrijednosti iskaže u ostalom ukupnom rezultatu ukoliko iste vlasničke instrumente ne drži radi trgovanja.



28



(e) Finansijski instrumenti po amortizovanom trošku Finansijska sredstva se mjere po amortizovanom trošku ukoliko su oba uslova ispunjena: cilj poslovnog modela je držanje finansijskih sredstava radi naplate ugovorenih tokova

gotovine, i ugovorni uslovi finansijskog sredstva definišu određene datume za tokove gotovine koji

su isključivo plaćanja glavnice i kamate na iznos neizmirene glavnice.

Banka naknadno mjeri sve finansijske obaveze po amortizovanom trošku, osim finansijskih obaveza po fer vrijednosti kroz blians uspjeha. (f) Umanjenje vrijednosti finansijskih instrumenata Banka nalaže da se za sva finansijska sredstva, izuzev onih koja se mjere po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha, vrši procjena umanjenja vrijednosti u skladu sa MSFI 9. U skladu sa MSFI 9, pri inicijalnom priznavanju i na datume izvještavanja (poslednji kalendarski dan mjeseca izvještavanja), finansijska sredstva se moraju rasporediti u jednu od sledeće tri kategorije:

Stage 1 - kvalitetna Stage 2 - kvalitetna, ali u poređenju sa inicijalnim priznavanjem pokazuje značajno

povećanje kreditnog rizika Stage 3 - nekvalitetna

Na svaki datum izvještavanja, entitet procjenjuje da li je kreditni rizik finansijskog sredstva značajno veći u odnosu na incijalno priznavanje sredstva. Prilikom procjene, entitet koristi promjenu rizika neizvršenja obaveze tokom očekivanog životnog vijeka finansijskog sredstva umjesto promjenu iznosa očekivanih kreditnih gubitaka. Da bi izvršio tu procjenu, entitet upoređuje rizik neizvršenja obaveze u pogledu finansijskog sredstvu na datum izvještavanja sa rizikom neizvršenja obaveze u pogledu finansijskom sredstva na datum inicijalnog priznavanja.

Umanjenje vrijednosti potraživanja je jednako razlici bruto knjigovodstvene vrijednosti potraživanja na datum procjene i sadašnje vrijednosti očekivanih tokova gotovine potraživanja diskontovanih na datum procjene po prvobitnoj efektivnoj kamatnoj stopi izloženosti (obračunato pri inicijalnom priznavanju ili, u slučaju varijabilne stope, preračunato po poslednjoj promjeni kamatne stope).

(g) Djelimični otpis Banka će sprovesti djelimični otpis kada nema razumnih očekivanja za povrat finansijske imovine u cijelosti ili njenog dijela. Iznos djelimičnog otpisa je maksimiziran do maksimalnog nadoknadivog iznosa kreditnih potraživanja. Međutim, ovaj iznos ne mora nužno biti jednak očekivanom oporavku koji se koristi za potrebe rezervisanja. Kreditno potraživanje se smatra za djelimično otpisivanje:

• ako Banka posjeduje dokaze o neuspjeloj naplati potraživanja u sudskom postupku, izvršnom, stečajnom ili likvidacionom postupku • rok naplate potraživanja je preko 365 dana • ispunjava uslove za isključivanje potraživanja iz bilansa Banke (član 49b Odluke o minimalnom standardu za upravljanje kreditnim rizikom u Banci Centralne banke Crne Gore) kao obezbijeđena ili neosigurana potraživanja.

Na osnovu tumačenja Banke, sva finansijska sredstva su predmet utvrđivanja da li će se djelimično otpisati ili ne. Na osnovu ovog principa, takvo utvrđivanje će se izvršiti na sve portfolije obezvrjeđenja bez obzira na vrstu i sekuritizaciju kredita. Banka priprema i redovno ažurira prateću dokumentaciju djelimičnih otpisa (prikazujući prirodu kreditnih potraživanja, razlog i stepen nenaplativosti, utvrđivanje najvišeg povraćaja, itd.).



29

3. PREGLED ZNAČAJNIH RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA (nastavak) 3.6. Finansijski instrumenti (nastavak)

(h) Djelimični otpis (nastavak) Otpisivanje računovodstva podrazumijeva otpis i prenos nenaplativih potraživanja prema vanbilansnim stavkama Banke i prestanak priznavanja zajmova i potraživanja ili njihovg dijela iz iskaza o finansijskoj poziciji Banke. Prenos na vanbilansne stavke Banke znači da će Banka nastaviti sa aktivnostima naplate.

3.7. Investicije u pridružena društva Banka inicijalno priznaje ulaganje u bilansu stanja nakon sticanja kontrole nad korisnikom ulaganja. Datum sticanja kontrole je datum registracije ulaganja u Centralnom registru privrednih subjekata, osim ako ne postoji pisani sporazum sa definisanim datumom. Inicijalno priznata vrijednost se sastoji od nabavne vrijednosti datih sredstava i bilo kojih drugih troškova koji se direktno pripisuju akviziciji. Na svaki datum izvještavanja Banka procjenjuje da li postoji bilo kakva indikacija da vrijednost ovih sredstava može biti umanjena. Ukoliko takva indikacija postoji, Banka vrši procjenu povraćaja. Vrijednost sredstva se smatra umanjenom kada njegova knjigovodstvena vrijednost premaši iznos povraćaja sredstva. Banka bilježi gubitak po osnovu umanjenja vrijednosti kao trošak u bilansu uspjeha.

3.8. Nematerijalna ulaganja Troškovi održavanja softvera priznaju se u periodu nastanka. Troškovi koji se direktno odnose na jedinstvene softverske programe koji su pod kontrolom Banke i koji će vjerovatno proizvesti ekonomske koristi koje su veće nego što su troškovi, a u periodu dužem od godinu dana, priznaju se kao nematerijalna ulaganja. Ako je ugovoreni period upotrebe kraći od osam godina, amortizacija se obračunava u skladu sa periodom upotrebe definisanim ugovorom. Ako je period upotrebe duži od osam godina, amortizacija se obračunava primjenom proporcionalne metode po stopi od 12,5% da bi se nabavna vrijednost licenci otpisala tokom njihovog procijenjenog korisnog vijeka upotrebe. Troškovi obuhvataju troškove eksterne kompanije angažovane na razvoju softvera. Troškovi amortizacije nematerijalnih ulaganja se otpisuju u toku njihovog procijenjenog korisnog vijeka trajanja, kao što slijedi: Nematerijalna ulaganja Korisni vijek trajanja (godina) Licenca

8

Softver 8 Nije bilo promjena korisnog vijeka trajanja nematerijalnih ulaganja u odnosu na prethodnu godinu.



30


3.9. Nekretnine i oprema Nekretnine i oprema iskazuju se po nabavnoj vrijednosti, umanjenoj za obezvrjeđenje i ispravku vrijednosti. Nabavna vrijednost obuhvata trošak koji se direktno pripisuje kupovini sredstava. Amortizacija nekretnina i opreme se obračunava primjenom proporcionalne metode kako bi se njihov trošak rasporedio na njihovu rezidualnu vrijednost tokom predviđenog korisnog vijeka trajanja sredstva, a koji nije promijenjen u odnosu na prethodnu godinu, kao što slijedi:

Glavne kategorije nekretnina i opreme

2019 Korisni vijek (u godinama)

2018 Korisni vijek (u godinama)

Građevinski objekti 40 50 Računari i prateća oprema 4 - 5 8 Namještaj i kancelarijska oprema 4 - 10 4 - 10 Motorna vozila 8 8 Bankomati 7 8 Ostala oprema 8 8

Sredstva u izgradnji iskazuju se po trošku. Amortizacija ove imovine, na istoj osnovi kao i za drugu imovinu, započinje kada su sredstva spremna za njihovu namensku upotrebu. Ulaganja u nekretnine, postrojenja i opremu zasnovana na tekućem održavanju priznaju se kao poslovni rashodi u periodu u kojem nastaju. Ulaganja u zakupljene prostorije amortizuju se u skladu sa vremenom korišćenja navedenim u ugovoru o lizingu, ako je dogovoreni period kraći od sedam godina, a srazmerni sa sedam godina ako je dogovoreni period korišćenja duži od sedam godina. U 2019. godini Banka je izvršila promjenu u računovodstvenim procjenama, koje se odnose na vijek trajanja zgrada, IT opreme i drugih elektronskih uređaja. Vrednovanje uključuje procjenu zasnovanu na najnovijim dostupnim, pouzdanim informacijama. Promjena korisnog vijeka trajanja ili očekivanog rasporeda trošenja budućih ekonomskih koristi sadržanih u sredstvima koja se amortizuju, utiču na troškove amortizacije za tekući period i za svaki budući period tokom preostalog vijeka trajanja sredstava. Efekat promjene računovodstvene procjene iznosi EUR 543 hiljade, za koliko bi troškovi amortizacije u 2019. godini bili manji da je Banka koristila stope iz 2018. godine.

3.10. Umanjenje vrijednosti materijalne i nematerijalne imovine Na dan bilansa o finansijskoj poziciji, rukovodstvo Banke analizira vrijednosti po kojima je prikazana nematerijalna i materijalna imovina Banke. Ukoliko postoji indikacija da je neko sredstvo obezvrijeđeno, nadoknadiv iznos te imovine se procjenjuje kako bi se utvrdio iznos obezvrijeđenja. Ukoliko je nadoknadivi iznos nekog sredstva procijenjen kao niži od vrijednosti po kojoj je to sredstvo prikazano, postojeća vrijednost tog sredstva se umanjuje do visine nadoknadive vrijednosti. Gubitak po osnovu obezvrijeđenja vrijednosti imovine priznaje se kao rashod tekućeg perioda i iskazuje se u okviru ostalih poslovnih rashoda. Ako naknadno dođe do situacije da gubitak zbog obezvrijeđenja priznat u ranijim godinama ne postoji ili se smanjio, vrijednost sredstva se povećava do revidirane procjene o njegovoj nadoknadivoj vrijednosti, ali tako da povećana vrijednost po kojoj se sredstvo vodi ne bude veća od vrijednosti po kojoj bi se sredstvo vodilo da nije bio u prethodnim godinama priznat utvrđeni gubitak zbog obezvrjeđivanja sredstava.

3.11. Stečena imovina Stečena imovina predstavlja sredstva koja su postala vlasništvo Banke po osnovu naplate potraživanja koja su bila obezbijeđena tom imovinom. Banka evidentira primljena sredstva po bruto računovodstvenoj vrijednosti potraživanja, odnosno tržišnoj vrijednosti kolaterala umanjenoj za troškove prodaje, u zavisnosti od toga koja je manja.



31


3.12. Rezervisanja

Rezervisanja se priznaju kada Banka ima važeću zakonsku ili izvedenu obavezu koja je rezultat prošlih događaja, kada postoji velika vjerovatnoća da će za podmirenje obaveze biti potreban odliv sredstava i kada je iznos obaveza pouzdano procijenjen.

Rezervisanja se odmjeravaju po sadašnjoj vrijednosti očekivanih izdataka potrebnih za izmirenje obaveza. Rezervisanja se razmatraju na datum svakog iskaza o finansijskoj poziciji i prilagođavaju tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će odliv sredstava koji predstavlja ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, rezervisanje se ukida preko bilansa uspjeha. Banka ne priznaje rezervisanje po osnovu potencijalnih obaveza dok ne potvrdi da li ima sadašnju obavezu koja može da dovede do odliva resursa koji predstavljaju ekonomske koristi neophodne za izmirenje obaveze, ili ako pouzdana procjena ne može da se napravi, te se u tom slučaju objelodanjuje.

3.13. Naknade zaposlenima

Doprinosi kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih

U skladu sa propisima koji se primjenjuju u Crnoj Gori, Banka je u obavezi da plaća doprinose državnim fondovima kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih. Ove obaveze uključuju doprinose za zaposlene na teret poslodavca u iznosima obračunatim po stopama propisanim relevantnim zakonskim propisima. Banka je, takođe, obavezna da od bruto plata zaposlenih obustavi doprinose i da ih, u ime zaposlenih, uplati tim fondovima. Doprinosi na teret poslodavca i doprinosi na teret zaposlenog se evidentiraju na teret rashoda perioda na koji se odnose.

Obaveze po osnovu otpremnina ili drugih dugoročnih naknada zaposlenima U skladu sa Kolektivnim ugovorom, Banka je u obavezi da prilikom odlaska u penziju zaposlenom isplati otpremninu u visini 6 prosječnih neto zarada zaposlenih u Banci važećih u mjesecu koji prethodi mjesecu u kojem se vrši isplata. U finansijskim iskazima Banke na dan 31. decembra 2019. godine, izvršeno je rezervisanje, obračunato od strane nezavisnog ovlašćenog aktuara, po osnovu procijenjene sadašnje vrijednosti sredstava za otpremnine za odlazak u penziju.

3.14. Transakcije sa povezanim pravnim licima

Cilj Međunarodnog računovodstvenog standarda 24 – „Objelodanjivanje odnosa sa povezanim pravnim licima“, je da se osigura da finansijski iskazi subjekta uključuju objelodanjivanja koja će skrenuti pažnju na mogući uticaj povezanih pravnih lica na finansijski položaj i iskaz o dobitku ili gubitku subjekta. Povezana pravna lica su:

društva koja direktno ili indirektno putem jednog ili više posrednika kontrolišu izvještajno društvo ili su pod njegovom kontrolom, odnosno koja izvještajno društvo kontrolišu zajedno sa drugim subjektima;

pridružena društva u kojima Banka ima značajan uticaj, a koja nijesu ni povezano lice, niti zajedničko ulaganje investitora;

fizička lica koja direktno ili indirektno imaju pravo glasa u Banci koje im omogućava značajan uticaj na Banku, kao i bilo koji drugi subjekt za koji se očekuje da će uticati ili biti pod uticajem povezane osobe u poslovanju sa Bankom;

rukovodioci na ključnim položajima, odnosno osobe koje imaju ovlašćenja i odgovornosti za planiranje, usmjeravanje i kontrolisanje aktivnosti Banke, uključujući direktore i ključno rukovodstvo.

Prilikom posmatranja svake moguće transakcije sa povezanom stranom pažnja je usmjerena na suštinu odnosa, a ne samo na pravni oblik.



32

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI

4.1. Upravljanje rizicima

U Strategiji upravljanja rizicima, Banka je kao materijalno značajne rizike kojima je izložena u svom poslovanju identifikovala sljedeće: Kreditni rizik – predstavlja rizik gubitka kao posljedica klijentovog neizvršenja obaveza

prema banci. Operativni rizik – definisan je kao rizik gubitaka u poslovanju banke usljed

neadekvatnih internih procesa, ljudskog faktora i sistema ili uslijed spoljnih događaja. Ova definicija uključuje pravni rizik, ali isključuje strategijski i reputacioni rizik.

Tržišni rizik – predstavlja vjerovatnoću ostvarivanja gubitka po bilansnim i van-bilansnim stavkama, kao posljedica promjena kamatnih stopa, deviznog kursa, cijene HoV, vrijednosti tržišnih indeksa ili drugih faktora od značaja za vrijednost finansijskih instrumenata, kao i rizik utrživosti finansijskih instrumenata.

Rizik zemlje - predstavlja vjerovatnoću ostvarivanja gubitka za banku zbog nemogućnosti naplate potraživanja od lica izvan Crne Gore, iz razloga koji su vezani za politički, socijalni i ekonomski ambijent zemlje u kojoj se nalazi sjedište, odnosno prebivalište dužnika.

Rizik likvidnosti - definiše se kao vjerovatnoća da banka neće moći obezbijediti dovoljno novčanih sredstava za izmirenje obaveza u trenutku njihove dospjelosti, ili vjerovatnoća da će banka za izmirivanje dospjelih obaveza morati pribavljati novčana sredstva uz značajne troškove.

Reputacioni rizik – predstavlja potencijalni gubitak ugleda banke kao posljedica realnog ili percipiranog gubitka povjerenja u banku.

Banka je organizovala proces upravljanja rizicima kao sastavni dio svoje strukture upravljanja koja je ugrađena u sve ključne procese počevši od razvoja proizvoda do naplate nekvalitetnih potraživanja.

U pogledu upravljanja rizicima, Banka je definisala sledeće strateške ciljeve: balansiranje rizika i povraćaja održavanje potencijalnih gubitaka u okviru kapaciteta i apetita za preuzimanje rizika mjerenje, procjenjivanje i obezbjeđivanje adekvatne pokrivenosti svih relevantnih

rizika pružanje podrške linijama poslovanja u cilju ostvarenja njihovih strateških ciljeva U cilju ostvarivanja navedenih ciljeva, funkcija upravljanja rizicima koristi sljedeći skup alata:

identifikacija glavnih rizika koji su svojstveni njenim procesima stvaranja vrijednosti procjena nivoa rizika na osnovu istorijskih podataka i procjene budućih trendova kontrola rizika tehnike ublažavanja rizika kao što su definisanje limita izloženosti, zahtjeva u pogledu

kolaterala, hedžinga, uspostavljanje kontrolisanog okruženja itd.



33

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Kreditni rizik

Kreditni rizik predstavlja rizik nastanka gubitka usled propusta klijenta da ispuni svoje obaveze prema banci. Osnovni cilj upravljanja kreditnim rizikom je podrška linijama poslovanja da ostvare svoje ciljeve rasta bez prekomjerenih gubitaka. Da bi ostvarila ovaj osnovni cilj, Banka nastoji da razvije i održava dobro diversifikovan portfolio koji može da se odupre šokovima u bilo kojoj privrednoj grani, geografskom regionu ili grupi klijenata kojima je izložena. U tekstu niže navedeni su glavni principi za kvalitetno upravljanje kreditnim rizikom:

primarni izvor otplate kredita treba da bude gotovinski tok iz glavne poslovne

djelatnosti/prihoda klijenta sve proizvode i usluge banke treba razvijati na principima zdravog upravljanja

kreditnim rizikom u cilju obezbjeđenja implementacije kreditne politike Upravljanje kreditnim rizikom se sprovodi putem kreditne politike i raznih operativnih procedura koje se odnose na proces identifikacije rizika, sistem limita, odlučivanje i kontrolu. Banka stavlja poseban akcenat na razvoj alata za analizu i modelovanje kao što su bodovne liste za odobravanje, za svrhe upravljanja kreditnim rizikom. Rezultati procjene rizika se inkorporiraju u uslove proizvoda sa ciljem da se održi poželjni profil rizika kreditnog porfolija. Da bi obezbijedila da profil rizika bude u okvirima definisanog apetita za preuzimanje rizika, Banka koristi sljedeće alate za kontrolu kreditnog rizika:

procedure za odobravanje kredita i kreditnu kontrolu praćenje usklađenosti sa apetitom za preuzimanje rizika praćenje uvođenja i implementacije politika i proizvoda upravljanje portfolijom izvještavanje kontrola implementacije kompetencija u praksi primjenom tehnika uzorkovanja

4.2.1. Preuzete i potencijalne obaveze po osnovu kredita Primarna svrha ovih instrumenta je da se obezbijedi da sredstva budu dostupna klijentu u skladu sa zahtjevima. Garancije i standby akreditivi predstavljaju neopozive garancije Banke da će izvršiti plaćanje u slučaju da klijent ne može da ispuni svoje obaveze prema trećim stranama, i stoga nose isti kreditni rizik kao i krediti. Dokumentarni i komercijalni akreditivi – koji predstavljaju pisanu izjavu o obavezi Banke preuzetoj u ime klijenta, a kojom se trećem licu daje ovlašćenje da kod Banke vuče mjenice do iznosa dogovorenog posebnim uslovima – su obezbijeđeni osnovnom isporukom robe na koju se odnose, te stoga, nose manji rizik nego direktna pozajmica.

4.2.2. Rezervisanja za gubitke po osnovu umanjenja vrijednosti u skladu sa zahtjevima

MSFI 9 U skladu sa zahtjevima u MSFI 9, Banka alocira finansijska sredstva koja se vrednuju po amortizovanom trošku i po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat u tri nivoa (u daljem tekstu “Stage”):

Stage 1 – kvalitetna aktiva bez značajnog povećanja kreditnog rizika od početnog priznavanja

Stage 2 - kvalitetna aktiva sa značajnim povećanjem kreditnog rizika od početnog priznavanja, ali ne i umanjene vrijednosti

Stage 3 - nekvalitetna, kreditno obezvrijeđena imovina



34

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Upravljanje kreditnim rizikom (nastavak)


MSFI 9 (nastavak) Kvalitetna (stage 1) imovina uključuje sva finansijska sredstva u slučaju kojih događaji i uslovi navedeni u stage 2 i stage 3 ne postoje na izvještajni datum. Klijent ili kredit moraju biti kvalifikovani kao kašnjenje ako od sljedeća dva uslova nastupi jedan ili oba:

ako klijent kasni više od 90 dana. To je objektivni kriterijum. postoji mogućnost da klijent ne plati sve svoje obaveze. Ovaj uslov se ispituje na

osnovu kriterijuma vjerovatnoće kašnjenja. Predmet kvalifikacije kašnjenja je izloženost (bilansna i vanbilansna) koja uzrokuje kreditni rizik (tako da potiče iz kreditnih obaveza, ugovora o preuzimanju rizika). Kad finansijska imovina pokazuje značajan porast kreditnog rizika, alocira se u stage 2, ako na datum izvještavanja postoji bilo koji od sljedećih okidača, bez ispunjavanja bilo kog od uslova za svrstavanje u fazu nekvalitetna imovina (stage 3):

kašnjenje plaćanja prelazi 30 dana, klasifikovana je kao kvalitetna restrukturirana imovina (performing forborne), na osnovu pojedinačne odluke, valuta ugovora je pretrpjela je značajan "šok" od

trenutka isplate kredita i ne postoji hedžing pozicija u vezi s tim, praćenje klasifikacije korporativnih i opštinskih klijenata iznad različitih pragova

definisanih na nivou grupe.

Finansijsko sredstvo je nekvalitetno, odnosno, sredstvo se klasifikuje u stage 3 kada bilo koji od sljedećih događaja ili uslova postoji na datum izvještavanja:

u kašnjenju (na osnovu definicije kašnjenja na nivou Banke), klasifikovano je kao nekvalitetno restrukturirano (non-performing forborne), na

osnovu definicije restrukturiranja na nivou Banke, klasifikacija monitoringa korporativnih i opštinskih klijenata iznad različitih pragova

definisanih na nivou Banke Kada se izračunava rezerva za gubitke za izloženosti kategorizovane u nivoe, potreban je sljedeći proces po nivoima:

Stage 1 (kvalitetno sredstvo): rezerva za gubitke se priznaje u iznosu jednakom 12-

mjesečnom očekivanom kreditnom gubitku, Stage 2 (značajno povećanje kreditnog rizika): priznavanje rezervi za gubitke u iznosu

jednakom očekivanom kreditnom gubitku tokom njegovog trajanja, Stage 3 (nekvalitetno): priznavanje rezerve za gubitke u iznosu jednakom očekivanom

kreditnom gubitku tokom trajanja kredita. Za očekivane kreditne gubitke tokom trajanja kredita, subjekat treba da procijeni rizik neizvršenja obaveza za finansijsku imovinu tokom njenog očekivanog vijeka trajanja. Dvanaestomjesečni očekivani kreditni gubici predstavljaju dio očekivanih kreditnih gubitaka tokom trajanja kredita i predstavljaju nedostatke u gotovini koji će nastati ako dođe do neispunjavanja obaveza u periodu od 12 mjeseci nakon datuma izvještavanja (ili kraćeg perioda ako je očekivani vijek finansijskog instrumenta kraći od 12 mjeseci), ponderisano vjerovatnoćom nastanka tog neizvršenja.



35

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Upravljanje kreditnim rizikom (nastavak)


MSFI 9 (nastavak)

Subjekat treba da procijeni očekivane kreditne gubitke finansijskog sredstva na način koji odražava:

nepristrasan i ponderisani iznos koji se određuje vrednovanjem niza mogućih ishoda vremensku vrijednost novca i razumne i korisne informacije koje su dostupne bez nepotrebnih troškova ili napora na

datum izvještavanja o prošlim događajima, trenutnim uslovima i prognozama budućih ekonomskih uslova.

(i) Definisanje očekivanog kreditnog gubitka na individualnoj i kolektivnoj osnovi

Sljedeće izloženosti su predmet kolektivne procjene: izloženost stanovništvu bez obzira na iznos, izloženosti mikro i malih preduzeća bez obzira na iznos, sve druge izloženosti koje su beznačajne na samostalnoj osnovi i nisu u djelu

nadležnosti upravljanja lošim plasmanima, izloženost koja nije u stage 3 izloženost koja je u stage 3, ali nije značajna na samostalnoj osnovi, kupljena ili nastala obezvrijeđena aktiva koja je u skladu sa gore navedenim uslovima

Na individualnoj osnovi:

Na individualnoj osnovi se procjenjuju izloženosti koje nisu iz retail-a ili mikro i malih preduzeća značajnih iznosa na samostalnoj osnovi: izloženosti u stage 3, izloženosti u nadležnosti upravljanja lošim plasmanima, kupljena ili nastala kreditno obezvrijeđena aktiva koja je u skladu sa gore navedenim

uslovima.

Izračunavanje umanjenja mora biti pripremljeno i odobreno od strane organizacionih djelova Banke koji upravljaju rizikom. Izračunavanje, svi relevantni faktori (vrijednost potraživanja, prvobitna i tekuća efektivna kamatna stopa, ugovoreni i očekivani novčani tokovi (iz posla i / ili kolaterala) za pojedinačne periode čitavog životnog ciklusa imovine, druge bitne informacije koje se primjenjuju tokom procjene) i kriterijumi istih (uključujući faktore na kojima se zasniva klasifikacija kao stage 3) moraju biti dokumentovani pojedinačno, tj. po potraživanjima. Obezvrjeđenje potraživanja jednako je razlici između računa potraživanja (bruto knjigovodstvene vrijednosti) na dan procjene i sadašnje vrijednosti očekivanih novčanih tokova potraživanja diskontovanih do datuma procjene originalnom efektivnom kamatnom stopom izloženosti (EKS) izračunatoj kod početnog priznavanja, ili u slučaju varijabilne stope, preračunato po poslednjoj promjeni kamatne stope). Procjena očekivanih budućih novčanih tokova trebala bi da bude usmjerena na budućnost i takođe mora sadržavati efekte moguće promjene makroekonomskih izgleda. Za procjenu očekivanog novčanog toka moraju se koristiti najmanje dva scenarija. Ponderi vjerovatnoće moraju biti dodijeljeni pojedinačnim scenarijima. Za izračunavanje umanjenja vrijednosti transakcije, mora se primijeniti sadašnja vrijednost izračunata kao ponderisani prosjek pojedinačnih scenarija. Procjena mora da odražava vjerovatnoću nastanka i ne-nastanka kreditnog gubitka, čak i ako je najvjerovatniji rezultat ne-nastanak gubitka.



36

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak)

4.2. Upravljanje kreditnim rizikom (nastavak)

4.2.2. Rezervisanja za gubitke po osnovu umanjenja vrijednosti u skladu sa zahtjevima MSFI 9 (nastavak)

(i) Definisanje očekivanog kreditnog gubitka na individualnoj i kolektivnoj osnovi (nastavak)

Na kolektivnoj osnovi:

U metodologiji kolektivnog rezervisanja kreditni rizik i promjena kreditnog rizika mogu se pravilno obuhvatiti razumijevanjem karakteristika rizika portfolija. Da bi se to postiglo, glavni pokretači rizika se identifikuju i koriste za formiranje homogenih segmenata koji imaju slične karakteristike rizika. Očekuje se da će segmentacija ostati stabilna od mjeseca do mjeseca, međutim redovna (barem jednom godišnje) revizija procesa segmentacije treba da bude uspostavljena kako bi se obuhvatila promjena karakteristika rizika. Segmentacija se mora izvršiti odvojeno za svaki parametar, jer u svakom pojedinačnom slučaju različiti faktori mogu biti relevantni.

Komitet za rezerve OTP Grupe propisuje smjernice koje se odnose na metodologiju kolektivnog obezvrjeđivanja na nivou grupe. Pored toga, Komitet ima pravo da se saglasi sa parametrima rizika (PD - vjerovatnoća neispunjavanja obaveza, LGD – gubitak uslijed kašnjenja, EAD - izloženost u kašnjenju) i kriterijumima segmentacije koje je predložila Banka.

Pregled parametara mora se obavljati najmanje jednom godišnje, a rezultate treba da odobri Komitet za rezerve Grupe.

Parametri za rezervisanje bi trebali da budu testirani, najmanje jednom godišnje.

U slučaju kvalitetne (stage 1) izloženosti treba izračunati 12-mjesečnu vjerovatnoću neispunjavanja obaveza (PD -vjerovatnoća kašnjenja). U slučaju izloženosti koje pokazuju značajan porast kreditnog rizika (stage 2) ili nekvalitetnih (stage 3) izloženosti, mora se koristiti PD (vjerovatnoća kašnjenja) za životni vijek sredstva. PD (vjerovatnoća kašnjenja) životnog vijeka mora se izračunati množenjem matrice prelaza u skladu sa preostalim ugovornim rokom dospijeća ili očekivanim trajanjem izloženosti. Tokom množenja treba koristiti istu matricu za cio životni vijek, osim kada je "broj godina koje su protekle od isplate" faktor segmentacije; u ovom slučaju, matrice koje se odnose na različite godine preostalog trajanja su različite.

Metodologija migracione matrice Banke (koja se primjenjuje na nivou OTP Grupe) zasniva se na:

grupisanju potraživanja u kašnjenju, označavanjem potraživanja u kašnjenju “default flag“, označavanjem restrukturiranih potraživanja i informacijama o rejtingu (ako su dostupne), ali se mogu koristiti i drugi parametri

segmentacije (LTV (koeficijent kredit/vrijednost), itd.).

Banka koristi dvije različite metode za kolektivno procijenjene izloženosti:

Hipotekarni krediti stanovništva i portfolio koja ne pripadaju retail-u (mala i srednja preduzeća i velika preduzeća) koji su značajno osigurani hipotekom: modifikovana LGL (loss given loss) metodologija zasnovana na Pregledu kvaliteta imovine (AQR). Primarni izvor podataka je sami kolateral, ali se uzima u obzir i povraćaj novca.

Potrošački krediti, finansiranje automobila i neosigurane izloženosti: LGL metodologija zasnovana na oporavku procijenjena na osnovu istorijskih podataka.

Važno je da su parametri PD (vjerovatnoća kašnjenja) i LGD (gubitak zbog kašnjenja) konzistentni u smislu stope oporavljanja i oporavka.

Kalkulacija očekivanih gubitaka trebalo bi da bude usmjerena na budućnost, uključujući i prognoze budućih ekonomskih uslova. Ovo se može postići primjenom 3-5 različitih makroekonomskih scenarija, koji se mogu integrisati u parametre PD (vjerovatnoća kašnjenja), LGD (gubitak zbog kašnjenja) i EAD (izloženost po kašnjenju).



37


4.2. Kreditni rizik (nastavak)

4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama

U hiljadama EUR 31. decembar

2019. 31. decembar

2018. Bilansne stavke Krediti i plasmani bankama 39.201 57.689 Krediti po amortizovanom trošku 477.781 395.095 Hartije od vrijednosti koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat 520 6.992 Financial assets at fair value through profit or loss - - Hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku 79.566 79.278 Forfeting 1.241 1.221 Akcije i vlasnički instrumenti 41.810 335 Druga finansijska imovina 1.021 1.684

641.140 542.294 Vanbilansne stavke Plative garancije 14.987 8.378 Činidbene garancije privrednim društvima 17.379 8.316 Neiskorišćeni dokumentarni akreditivi 542 549 Neopozive obaveze za davanje kredita 40.148 41.603 Otpisani krediti 20.709 20.286

93.765 79.132

Ukupna izloženost kreditnom riziku 734.905 621.426

Izloženost kreditnom riziku se djelimično kontroliše pribavljanjem instrumenata obezbjeđenja i garancija pravnih i fizičkih lica.

Prije odobravanja kredita i drugih plasmana, Banka procjenjuje kreditnu sposobnost dužnika, uzimajući u obzir kriterijume utvrđene internim propisom, i pravnu valjanost procijenjene vrijednosti kolaterala. Vrijednost kolaterala se izračunava kao neto vrijednost, pod kojom se podrazumijeva tržišna vrijednost umanjena za sve troškove koji se odnose na realizaciju kolaterala.

Pored toga, sva fizička lica su u obavezi da svoju mjesečnu zaradu primaju preko tekućeg računa kod Banke, u cilju smanjenja kreditnog rizika.

Tipovi instrumenata obezbjeđenja su:

depoziti; pravo zaloge na industrijskim mašinama, hartijama od vrijednosti, zalihama i

vozilima; hipoteke na nepokretnostima i fiducijarni prenos vlasništva; mjenice; ovlašćenja; administrativne zabrane; žiranti i polise osiguranja.



38



4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama Pored vrednovanja bilansnih i vanbilansnih stavki u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima, u skladu sa zahtjevima Centralne banke Crne Gore, Banka klasifikuje stavke bilansne aktive u jednu od sljedećih klasifikacijskih kategorija u zavisnosti od njihovog gubitka koji prouzrokuje vjerovatnoću: 1. grupa A – „pass”; krediti i druga potraživanja sa čvrstim dokumentarnim dokazima da će biti u potpunosti prikupljeni u skladu sa ugovornim uslovima klasifikuju se u Grupu A 2. grupa B – „special mention“, sa podkategorijama „B1” i „B2”; krediti sa malom vjerovatnoćom nastajanja gubitaka klasifikuju se u Grupu B (podkategorije B1 i B2). Međutim, takvi krediti moraju biti predmet posebne pažnje banke, jer njihov potencijalni rizik ako se neadekvatno prate, može rezultirati lošom perspektivom njegove otplate. 3. grupa C – „substandard”, sa podkategorijama „C1” i „C2”; krediti sa visokom vjerovatnoćom nastanka gubitaka zbog jasno razotkrivenih slabosti koje ugrožavaju njihovu otplatu svrstavaju se u Grupu C. 4. grupa D – „sumnjiva“; krediti sa malom vjerovatnoćom комплетне naplate, uzimajući u obzir kreditnu sposobnost dužnika, vrijednost i mogućnost izvršenja kolaterala svrstavaju se u Grupу D. 5. grupa E – „gubitak”; krediti koji su u potpunosti nenaplativi ili će biti naplaćeni u neznatnom iznosu klasifikovani su u Grupu E.



39



4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama (nastavak)

U hiljadama EUR Bruto izloženost Ispravka vrijednosti 31. decembar 2019. Godine

Ukupna neto izloženost Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku

39.201

39.202

-

-

39.202 (1) - - (1)

- Stambeni krediti 66.710 55.309 10.961 1.964 68.234 (130) (129) (1.265) (1.524) - Prekoračenje po tekućim

računima 2.101

1.251 844 88 2.183 (4) (4) (74) (82) - Potrošački krediti 89.489 86.926 2.079 2.215 91.220 (207) (54) (1.470) (1.731) - Kreditne kartice 2.728 2.145 549 809 3.503 (19) (14) (742) (775) - Namjenski krediti 19 12 - 76 88 - - (69) (69) - Ostali krediti fizičkim

licima 32.257

22.254 9.870 960 33.084 (47) (95) (685) (827) - Ostali krediti 2.157 1.160 440 2.231 3.831 (8) (21) (1.645) (1.674) - Krediti za motorna vozila 265 233 33 - 266 (1) - - (1) - Krediti za mikro i male

entitete 10.828

8.898 1.492 2.179 12.569

(28) (27) (1.686) (1.741) - Krediti za srednje i velike

entitete 167.679

154.523 5.441 19.491 179.455

(2.348) (635) (8.793) (11.776) - Krediti državi i opštinama 99.956 102.300 - 17 102.317 (2.345) - (16) (2.361) - Treasury LOB 3.592 3.656 - - 3.656 (64) - - (64) Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku 477.781 438.667 31.709 30.030 500.406 (5.201) (979) (16.445) (22.625)

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti u ostalom ukupnom rezultatu

520 520 - - 520 - - - -


79.566 80.002 - - 80.002 (435) - - (435)

Forfeting 1.241 - 2.640 2.640 - - (1.399) (1.399) Akcije i vlasnički instrumenti 41.810 41.810 - - 41.810 - - - - Ostala finansijska sredstva 1.021 847 64 6.029 6.940 - (8) (5.912) (5.920) Ukupno 641.140 601.0487 31.773 38.699 671.519 (5.637) (987) (23.756) (30.380) Preuzete obaveze po osnovu kredita 39.749 39.401 692 55 40.148 (372) (5) (22) (399) Finansijske garancije 32.648 32.745 163 - 32.908 (245) (15) - (260) 72.397 72.146 855 55 73.056 (617) (20) (22) (659)



40


4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.3. 4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama (nastavak)

U hiljadama EUR Bruto izloženost Ispravka vrijednosti 31. decembar 2018. godine

Ukupna neto izloženost Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 57.689 57.690 - - 57.690 (1) - - (1)

- Stambeni krediti 59.730 58.169 960 3.093 62.222 (296) (72) (2.124) (2.492) - Prekoračenje po tekućim

računima 2.256 2.253 12 149 2.414 (24) (3) (131) (158)

- Potrošački krediti 81.102 81.307 579 2.354 84.240 (1.100) (137) (1.901) (3.138) - Kreditne kartice 2.423 2.365 149 1.316 3.830 (96) (47) (1.264) (1.407) - Namjenski krediti 30 17 1 593 611 - - (581) (581) - Ostali krediti fizičkim

licima 27.948 27.233 555 1.090 28.878 (70) (40) (820) (930) - Ostali krediti 1.890 1.772 282 3.131 5.185 (130) (105) (3.060) (3.295) - Krediti za motorna vozila 102 104 - - 104 (2) - - (2) - Krediti za mikro i male

entitete 20.051 18.907 126 5.968 25.001 (283) (21) (4.646) (4.950)

- Krediti za srednje i velike

entitete 126.330 110.199 6.536 26.610 143.345 (2.014) (1.001) (14.000) (17.015) - Krediti državi i opštinama 73.233 73.563 - 335 73.898 (646) - (19) (665) Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku

395.095

375.889 9.200

44.639

429.728 (4.661)

(1.426)

(28.546)

(34.633)

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti u ostalom ukupnom rezultatu

6.992 6.992 - - 6.992 - - - -


79.278 80.019 - - 80.019 (741) - - (741)

Forfeting 1.221 - 2.697 2.697 - - (1.476) (1.476) Akcije i vlasnički instrumenti 335 335 - - 335 - Ostala finansijska sredstva 1.684 1.684 - 15.699 17.383 - - (15.699) (15.699) Ukupno 542.294 522.609 9.200 63.035 594.844 (5.402) (1.426) (45.721) (52.549) Preuzete obaveze po osnovu kredita 40.879 41.275 42 286 41.603 (680) (11) (33) (724) Finansijske garancije 17.090 17.232 6 5 17.243 (152) - (1) (153) 57.969 58.507 48 291 58.846 (832) (11) (34) (877)



41


4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama (nastavak)

U hiljadama EUR

Nedospjeli neobezvrijeđeni

Dospjeli pojedinačno

neobez-vrijeđeni

Pojedinačno obezvrijeđeni

Ukupno bruto

Pojedinačna ispravka

vrijednosti

Grupna ispravka

vrijednosti

Ukupna ispravka

vrijednosti

Ukupno neto

31. decembar 2019. Stambeni kredit 67.375 859 - 68.234 - (1.524) (1.524) 66.710 Prekoračenja po tekućim računima 2.059 124 - 2.183 - (82) (82) 2.101

Potrošački krediti 90.118 1.102 - 91.220 - (1.731) (1.731) 89.489 Kreditne kartice 2.789 221 493 3.503 (493) (282) (775) 2.728 Namjenski krediti 12 76 - 88 - (69) (69) 19 Ostali krediti fizičkim licima, pokriveni hipotekom

32.504

580

-

33.084

-

(827)

(827)

32.257

Ostali krediti 2.417 1.414 - 3.831 - (1.674) (1.674 2.157 Krediti za motorna vozila 266 - - 266 - (1) (1) 265 Krediti mikro i malim preduzećima

10.419

912

1.238

12.569

(945)

(796)

(1.741)

10.828 Krediti srednjim i velikim

preduzećima

159.447

517

19.491

179.455

(8.795)

(2.981)

(11.776)

167.679

Krediti Vladi i opštinama

102.299

1

17

102.317

(17)

(2.344)

(2.361)

99.956 Trezor 3.656 - - 3.656 - (64) (64) 3.592

473.361 5.806 21.239 500.406 (10.250) (12.375) (22.625) 477.781 Krediti i avansi dati bankama po amortizovanom trošku 39.201 - - 39.201 - - - -

512.562 5.806 21.239 539.607 (10.250) (12.375) (22.625) 477.781



42



U hiljadama EUR

Nedospjeli neobezvrijeđe

ni

Dospjeli pojedinačno

neobez-vrijeđeni

Pojedinačno obezvrijeđeni

Ukupno bruto

Pojedinačna ispravka

vrijednosti

Grupna ispravka

vrijednosti Ukupna ispravka

vrijednosti Ukupno

neto 31. decembar 2018. Godine

Stambeni krediti 60.527 1.695 - 62.222 - (2.492) (2.492) 59.730 Prekoračenje po tekućim računima

2.225 189 - 2.414 - (158) (158) 2.256

Potrošački krediti 82.961 1.279 - 84.240 - (3.138) (3.138) 81.102 Kreditne kartice 2.716 629 485 3.830 (485) (922) (1.407) 2.423 Namjenski krediti 68 543 - 611 - (581) (581) 30 Ostali krediti fizičkim licima, pokriveni hipotekom

28.081 797 - 28.878 - (930) (930) 27.948

Ostali krediti 3.005 2.180 - 5.185 - (3.295) (3.295) 1.890 Krediti mikro i malim preduzećima

104 - - 104 - (2) (2) 102

Krediti srednjim i velikim preduzećima 19.148 1.704 4.149 25.001 (3.243) (1.707) (4.950) 20.051

Krediti Vladi i opštinama

116.484 251 26.610 143.345 (14.000) (3.015) (17.015) 126.330

Krediti finansijskim institucijama

73.549 14 335 73.898 (19) (646) (665) 73.233

388.868 9.281 31.579 429.728 (17.747) (16.886) (34.633) 395.095 Krediti i plasmani bankama 57.690 - - 57.690 (1) - (1) 57.689 446.558 9.281 31.579 487.418 (17.748) (16.886) (34.634) 452.784

Krediti i avansi koji nisu dospjeli ni umanjeni u 2019. i 2018. godini, svrstani su u kategoriju zadovoljavajućeg rizika.



43



U hiljadama EUR Bruto izloženost Ispravka vrijednosti

31. decembar 2019. Ukupna neto izloženost

Stage 1

Stage 2

Stage 3

Ukupno

Stage 1

Stage 2

Stage 3

Ukupno

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 39.201 39.202 - - 39.202 (1) - - (1) - Grupa A 449.645 427.203 27.145 1.036 455.384 (5.033) (282) (424) (5.739) - Grupa B 23.107 11.356 4.434 10.542 26.332 (167) (689) (2.369) (3.225) - Grupa C 831 83 97 992 1.172 (1) (7) (333) (341) - Grupa D 98 - - 192 192 - - (94) (94) - Grupa E 4.100 25 33 17.268 17.326 - (1) (13.225) (13.226) Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 477.781 438.667 31.709 30.030 500.406 (5.201) (979) (16.445) (22.625) Grupa A - Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat

520 520 - - 520 - - - -

Grupa A - Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 79.566 80.001 - - 80.001 (435) - - (435)

Grupa E - Forfeiting 1.241 - - 2.640 2.640 - - (1.399) (1.399) Grupa A – Akcije i kapitalna ulaganja 41.810 41.810 - - 41.810 - - - -

- Grupa A 847 848 - - 848 - - - -

- Grupa B 55 - 64 - 64 - (8) - (8) - Grupa C 91 - - 138 138 - - (48) (48) - Grupa D 29 - - 48 48 - - (19) (19) - Grupa E 0 - - 5.843 5.843 - - (5.845) (5.845) Ostala finansijska sredstva 1.021 848 64 6.029 6.941 - (8) (5.912) (5.920) Ukupno 641.140 601.048 31.773 38.699 671.520 (5.637) (987) (23.756) (30.380)

- Grupa A 37.461 37.123 671 26 37.820 (345) (5) (9) (359) - Grupa B 2.222 2.238 11 - 2.249 (27) - - (27) - Grupa C 2 1 - 1 2 - - - - - Grupa D 1 - - 1 1 - - - - - Grupa E 64 40 10 27 77 - - (13) (13)

Preuzete obaveze po osnovu kredita 39.750 39.402 692 55 40.149 (372) (5) (22) (399) - Grupa A 30.930 31.104 63 - 31.167 (233) (4) - (237) - Grupa B 1.718 1.641 100 - 1.741 (12) (11) - (27) Finansijske garancije 32.648 32.745 163 - 32.908 (245) (15) - (260)

Ukupno 72.398 72.147 855 55 73.057 (617) (20) (22) (659)



44



Bruto izloženost Ispravka vrijednosti

31. decembar 2018. Ukupna neto izloženost Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 57.689 57.690 - - 57.690 (1) - - (1)

- Grupa A 362.681 361.082 5.692 1.548 368.322 (4.386) (643) (612) (5.641) - Grupa B 25.767 14.542 3.317 11.758 29.617 (268) (764) (2.818) (3.850) - Grupa C 1.415 174 168 1.584 1.926 (3) (10) (498) (511) - Grupa D 67 - - 369 369 - - (302) (302) - Grupa E 5.165 91 23 29.380 29.494 (4) (9) (24.316) (24.329) Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku 395.095 375.889 9.200 44.639 429.728 (4.661) (1.426) (28.546) (34.633)

Grupa A Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat

6.992 6.992 - - 6.992 - - - -

Grupa A Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 79.278 80.019 - - 80.019 (741) - - (741)

- Grupa B 450 - - 499 499 - - (49) (49) - Grupa E 771 - - 2.198 2.198 - - (1.427) (1.427) Forfeting 1.221 - - 2.697 2.697 (1.476) (1.476) 335 335 - - 335 - - - - - Grupa A 1.684 1.684 - - 1.684 - - - - - Grupa E - - - 15.699 15.699 - - (15.699) (15.699)

Ostala finansijska sredstva 1.684 1.684 - 15.699 17.383 - - (15.699) (15.699)

Ukupno 542.294 522.609 9.200 63.035 594.844 (5.403) (1.426) (45.721) (52.550)

- Grupa A 40.407 40.828 20 248 41.096 (672) (3) (13) (688) - Grupa B 410 405 13 2 420 (6) (3) - (9) - Grupa C 2 1 - 5 6 - - (4) (4) - Grupa D 6 - - 12 12 - - (6) (6) - Grupa E 54 41 9 19 69 (2) (5) (10) (17) Preuzete obaveze po osnovu kredita 40.879 41.275 42 286 41.603 (680) (11) (33) (724) - Grupa A 15.350 15.475 6 5 15.486 (135) - (1) (136) - Grupa B 1.740 1.757 - - 1.757 (17) - - (17) Finansijske garancije 17.090 17.232 6 5 17.243 (152) - (1) (153) Ukupno 57.969 58.507 48 291 58.846 (832) (11) (34) (877)



45


4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama (nastavak) Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku

Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine 375.889 9.200 44.639 429.728

Promjene u bruto knjigovodstvenoj vrijednosti - Prelazak u stage 1 1.212 (1.091) (121) -- Prelazak u stage 2 (27.213) 27.427 (214) -- Prelazak u stage 3 (775) (350) 1.125 -

Uplate anuiteta u toku godine, plasmani aktivni na dan 1. januar 2019. godine (26.053) (3.668) (3.246) (32.967)Finansijska sredstva koja su prestala sa priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2019. godine (46.790) (3.854) (803) (51.447)Otpisini plasmana (107) (10) (759) (876)Prodati plasmani u toku godine - - (2.278) (2.278)Djelimični otpisi - (8.363) (8.363)Nova finansijska sredstva, stanje na dan 31. decembar 2019. godine 162.504 4.055 50 166.609 Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine 438.667 31.709 30.030 500.406Ispravka vrijednosti na 31 decembar 2019. godine (5.201) (979)

(16.445) (22.625)

Neto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine 433.466 30.730 13.585 477.781

Krediti i avansi koji se mjere po amortizovanom trošku

Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Ispravka vrijednosti na 31. decembar 2018. godine (4.661) (1.426) (28.546) (34.633)Promjene u bruto knjigovodstvenoj vrijednosti

- Prelazak u stage 1 (188) 164 24 -- Prelazak u stage 2 217 (310) 93 -- Prelazak u stage 3 12 81 (93) -

Promjene usljed promjena u kreditnom riziku (neto) za izloženosti aktivne na dan 1. januar 2019. 687 285 914 1.886Finansijska sredstva koja su prestala sa priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2019. godine 628 535 534 1.697Ispravke vrijednosti otpisanih plasmana 43 9 526 578Ispravke vrijednosti prodatih plasmana u toku godine - - 1.763 1.763Ispravke vrijednosti za djelimični otpis plasmana - - 8.363 8.363Ispravke vrijednosti za nova finansijska sredstva, stanje na dan 31. decembar 2019. godine (1.939) (317) (23) (2.279)Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine (5.201) (979) (16.445) (22.625)



46


4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama (nastavak) Forfeting Stage 1 Stage 2 Stage 3 UkupnoBruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine - - 2.697 2.697

Finansijska sredstva koja su prestala sa priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2019. godine - - (57) (57)Otpisi plasmana - - - -Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine - - 2.640 2.640Ispravka vrijednosti na 31. decembar 2019. godine - - (1.399) (1.399)Neto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine - - 1.241 1.241

Forfeting Stage 1 Stage 2 Stage 3 Ukupno

Ispravka vrijednosti na 31. decembar 2018.godine

- - (1.476) (1.476)

Promjene usljed promjene u kreditnom riziku (neto) za plasmane aktivne na dan 1. januar 2019.

- - 77 77 Ispravke vrijednosti otpisanih plasmana - - - - Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine

- - (1.399) (1.399)

Nepovučene kreditne linije i finansijske garancije i dokumentarni akreditivi

Stage 1 Stage 2 Stage 3 UkupnoBruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2018. godine 58.507 48 291 58.846

Promjene u bruto knjigovodstvenoj vrijednosti - Prelazak u stage 1 219 (1) (218) -- Prelazak u stage 2 (777) 777 - -- Prelazak u stage 3 (10) - 10 -

Finansijska sredstva koja su prestala sa priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2019. godine (22.029) (14) (31) (22.074)Promjene (neto) limita za plasmane aktivne na dan 1. januar 2019. godine (9.836) (184) 2 (10.018)Neto finansijska sredstva na dan 31. decembar 2019. godine 46.072 229 1 46.302 Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine 72.146 855 55 73.056Ispravka vrijednosti na 31. decembar 2019. godine 617 20 22 659Neto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine 72.763 875 77 73.715



47


4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama (nastavak) Nepovučene kreditne linije i finansijske garancije i dokumentarni akreditivi

Stage 1 Stage 2 Stage

3 Ukupno

Ispravka vrijednosti na 31. decembar 2018. godine

(832) (11) (34) (877)

Promjene u bruto knjigovodstvenoj vrijednosti

- Prelazak u stage 1 - - - - - Prelazak u stage 2 15 (15) - - - Prelazak u stage 3 - - - -

Promjene usljed promjene u kreditnom riziku (neto) za plasmane aktivne na dan 1. januar 2019.

140 17 - 157 Finansijska sredstva koja su prestala sa priznavanjem, aktivni na dan 1. januar 2019. godine

443 1 12 456 Ispravka vrijednosti za nova finansijska sredstva, stanje na dan 31. decembar 2019. godine

(383) (12) - (395) Bruto knjigovodstvena vrijednost na 31. decembar 2019. godine

(617) (20) (22) (659)

Izloženosti po osnovu krediti i potraživanja od banaka po amortizovanom trošku, hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku i ostala finansijska sredstva po amortizovanom trošku su klasifikovane u stage 1 na dan 01. decembar 2019. godine. Banka tokom 2019. godine, nije mijenjala klasifikaciju ovih izloženosti. a) Fer vrijednost sredstava obezbjeđenja do visine plasmana obezbijeđenih tim sredstvima U hiljadama EUR 31. decembar

2019. 31. decembar

2018. Depoziti 24.484 27.306 Hartije od vrijednosti 2.221 958 Zaloga 4.146 6.354 Hipoteke 262.443 220.986 Ukupno 293.294 255.604

U hiljadama EUR

Koja nijesu pojedinačno obezvrijeđena do vrijednosti potraživanja

31. decembar 2019.

31. decembar 2018

Depoziti 24.321 26.256 Hartije od vrijednosti 1.345 958 Zaloga 3.745 4.791 Hipoteke 217.686 190.894 Ukupno 247.097 222.899



48


4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.3. Maksimalna izloženost kreditnom riziku po bilansnim i vanbilansnim stavkama

(nastavak)

a) Fer vrijednost sredstava obezbjeđenja do visine plasmana obezbijeđenih tim sredstvima (nastavak)

U hiljadama EUR

Pojedinačno obezvrijeđena do vrijednosti potraživanja

31. decembar 2019.

31. decembar 2018.

Depoziti 163 1.050 Hartije od vrijednosti 876 - Zaloga 401 1.563 Hipoteke 44.757 30.092 Ukupno 46.197 32.705 Banka, kod isplate kredita, kao predmet hipoteke uzima nepokretnosti čija vrijednost, po procjeni ovlašćenih procjenitelja mora imati minimum 30% LTV koeficijent. Nekretnine koje se uzimaju kao kolateral su stambeni prostori, porodične stambene zgrade, poslovni objekti, poslovni prostori.

Prilikom uzimanja zaloga nad hartijama od vrijednosti Banka dnevno prati cijenu hartija od vrijednosti koje su uzete kao sredstvo obezbjeđenja. Tržišna vrijednost zaloge mora biti 50% veća od vrijednosti plasmana. b) Restrukturirani krediti i plasmani

Banka je zajmoprimcu restrukturirala kredit ako je zbog pogoršanja dužnikove kreditne sposobnosti:

a. produžila rok otplate za glavnicu ili kamatu; b. smanjila kamatnu stopu na odobreni kredit; c. smanjila iznos duga, glavnice ili kamate; ili d. izvršila preuzimanje duga; e. izvršila kapitalizaciju kamate; f. izvršila zamjenu postojećeg novim kreditom; g. napravila druge slične pogodnosti koje olakšavaju finansijsku poziciju

zajmoprimca.

Prilikom restrukturiranja kredita Banka vrši finansijsku analizu zajmoprimca i procjenjuje mogućnosti zajmoprimca, nakon restrukturiranja kredita, da ostvari novčane tokove koji će biti dovoljni za otplatu glavnice i kamate kredita. Tokom 2019. godine, Banka je restrukturirala kredite u iznosu od 781 hiljada EUR, što je produžilo rok otplate, u iznosu od 748 hiljade EUR, pri čemu je smanjena kamatna stopa, u iznosu od 635 hiljade EUR u kojoj je, kada je preuzet dug, iznos od EUR 538 hiljada EUR gdje je postojeći kredit zamijenjen novim, i iznos od 14.951 hiljada EUR na kojima su ostvarene koristi prilikom olakšavanja finansijske pozicije zajmoprimaca (u 2018. godini: ukupan iznos restrukturiranih kredita iznosio je 21.277 EUR).



49

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Kreditni rizik (nastavak)

4.2.4. Krediti i plasmani (nastavak)

a) Geografska koncentracija

Geografska koncentracija izloženosti Banke kreditnom riziku, bez umanjenja za ispravku

vrijednosti, je prikazana u sljedećoj tabeli: U hiljadama EUR Evropska SAD i Crna Gora Unija Kanada Ostalo Ukupno Krediti i avansi bankama po

amortizovanom trošku -

37.237

1.389

575 39.201 Krediti i avansi klijentima

koji se mjere po amortizovanom trošku 472.048

212

26

5.495 477.781 Hartije od vrijednosti koje

se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat 471

49

-

- 520 Hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku 79.566

-

-

- 79.566 Forfeting 1.241 - - - 1.241 Akcije i vlasnički

instrumenti 48.810

-

-

- 48.810 Ostala finansijska sredstva 1.021 - - - 1.021 31. decembar 2019. 596.157 37.498 1.415 6.070 641.140 31. decembar 2018. 472.305 56.030 8.543 5.416 542.294 Rizik zemlje predstavlja vjerovatnoću nastanka gubitaka koji proizilaze iz nemogućnosti dužnika sa sjedištem izvan Crne Gore da ispune svoje obaveze plaćanja ili prvobitne uslove ugovora zbog razloga koji se odnose na političko, društveno i ekonomsko okruženje zemlje u kojoj dužnik boravi. Banka identifikuje, procjenjuje i kontroliše rizik zemlje na osnovu principa koje propisuje Centralna banka Crne Gore i međunarodnih standarda. Upravljanje rizikom zemlje se zasniva na sljedeća tri principa:

Izračunavanje rejtinga zemlje Postavljanje granica izlaganja Monitoring

Banka rangira sve zemlje svih dužnika u sledeće kategorije rizika: 1) zemlje bez rizika; 2) zemlje niskog rizika; 3) zemlje srednjeg rizika; 4) zemlje visokog rizika. Na osnovu izračunatog rejtinga zemlje Banka utvrđuje kapital potreban za rizik zemlje u skladu sa standardima Centralne banke i uspostavlja odgovarajuće limite izloženosti.



50

4 FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Kreditni rizik (nastavak)

4.2.4. Krediti i plasmani (nastavak)

b) Industrijska koncentracija

Koncentracija po djelatnostima izloženosti Banke kreditnom riziku, bez umanjenja za ispravku vrijednosti je prikazana u sljedećoj tabeli:

U hiljadama EUR

Finansije

Transport, telekomuni

kacije

Usluge, turizam,

upravljanje Trgovina Građevinar

stvo

Industrija

snadbijevanja el.

energijom

Rudarstvo

Administracija

Nekretnine

Poljoprivreda, lov I

ribolov Proizvod

nja Ostalo Fizička

lica Ukupno Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku

39.201

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

39.201

Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku

5.020

7.757

57.787

70.075

20.946

28

43

100.117

5.326

6.191

5.053

1.175

198.263

477.781

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat

296

-

-

-

-

206

-

-

-

-

-

18

-

520 Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku

-

-

-

-

-

-

- 79.566

- -

- -

- 79.566

Forfeting - 60 98 579 - - - - - - 504 - - 1.241 Akcije i vlasnički instrumenti

41.810

-

-

-

-

-

- -

- -

- -

- 41.810

Druga finansijska sredstva

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1.021

-

1.021

31. decembar 2019. godine 86.327 7.817 57.885 70.654 20.946 234 43 179.683 5.326 6.191 5.557 2.214 198.263 641.140

31. decembar 2018. godine 66.312 4.735 42.113 64.661 17.168 490 36 152.770 4.816 3.111 4.150 3.888 178.044 542.294



51

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.2. Kreditni rizik (nastavak) 4.2.5. Vanbilansna evidencija Ročnost vanbilansnih stavki po kojima je Banka izložena kreditnom riziku je sljedeća:

U hiljadama EUR Nepovučene

kreditne linije Garancije Nepokriveni

akreditivi Ukupno 31. decembar 2019. godine Do 1 godine 30.495 32.216 542 63.252 Od 1 do 5 godina 9.653 151 - 9.804

40.148 32.366 542 73.056

U hiljadama EUR

Nepovučene

kreditne linije Garancije Nepokriveni

akreditivi Ukupno 31. decembar 2018. Godine Do 1 godine 27.231 16.140 549 43.920 Od 1 do 5 godina 14.372 554 - 14.926 41.603 16.694 549 58.846

4.3. Tržišni rizik

Na osnovu standarda Centralne banke, Banka upravlja svim vrstama tržišnog rizika koji proizlaze iz poslovnih aktivnosti, sa posebnim osvrtom na: • Rizik pozicije (rizik cijene i kamatne stope), • Devizi rizik (u daljem tekstu: devizni rizik), • Rizik druge ugovorne strane i poravnanja. S obzirom na svoj poslovni model, veličinu i složenost poslovanja, Banka je klasifikovana kao „pasivni trezor” u okviru OTP grupe, što znači da ne treba da formira trgovačku knjigu ili da učestvuje u bilo kakvim aktivnostima trgovanja u vlasništvu koje su osmišljene da profitiraju od percipiranih mogućnosti arbitraže ili tržišnih pogodbi. Kao posljedica svog poslovnog modela, glavni izvori rizika od promjene kamatnih stopa i deviznog rizika su komercijalne bankarske aktivnosti kao što su preuzimanje depozita i kreditna aktivnost.

4.3.1. Devizni rizik

Devizni rizik predstavlja rizik gubitka usled fluktuacije tržišnih deviznih stopa. U cilju ublažavanja deviznog rizika Banka uspostavlja limite deviznih pozicija u skladu sa standardima Centralne banke i poslovnim potrebama.



52

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.3. Tržišni rizik 4.3.1. Devizni rizik (nastavak)

Naredna tabela prikazuje devizni rizik Banke na dan 31. decembar 2019. godine.

U hiljadama EUR Ukupno Lokalna

Ostale valute

strane valuta USD valute (EUR) Ukupno

SREDSTVA Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 322 1.794 2.116 157.908 160.024 Krediti i avansi bankama po

amortizovanom trošku 22.991 2.761 25.752 13.449 39.201 Krediti i avansi klijentima po

amortizovanom trošku - - - 477.781 477.781 Hartije od vrijednosti po fer

vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat - - - 520 520

Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - - - 79.566 79.566 Forfeting - - - 1.241 1.241 Akcije i vlasnički instrumenti - - - 41.810 41.810 Druga finansijska sredstva - - - 1.021 1.021 Ukupna sredstva 23.313 4.555 27.868 773.296 801.164 OBAVEZE Depoziti od banaka 84 - 84 10.898 10.982 Obaveze prema klijentima 23.217 4.470 27.687 579.276 606.963 Ostale pozajmice - - - 13.913 13.913 Ostale finansijske obaveze 5 - 5 6.018 6.023 Ukupno obaveze 23.306 4.470 27.776 610.105 637.881 Neto izloženost riziku od promjene kamatnih stopa: - 31. decembar 2019. godine 7 85 92 163.191 154.283 - 31. decembar 2018. godine (48) 27 (21) 106.796 106.775 4.3.2. Operativni rizik

Operativni rizik predstavlja rizik od gubitaka kao rezultat neadekvatnih internih sistema, procesa, kontrola, informacione tehnologije, eksternih događaja, prevara i angažovanja spoljnih eksperata. Upravljanje operativnim rizikom sastoji se od identifikacije, procjene, praćenja i implementacije mjera ublažavanja. Identifikacija operativnog rizika vrši se kroz proces samoprocjene rizika (RCSA) koji se sprovodi jednom godišnje. U cilju dopune RCSA, Banka vrši analizu scenarija koja je osmišljena da identifikuje operativne rizike male vjerovatnoće i procjeni njen potencijalni uticaj. U cilju procjene identifikovanih operativnih rizika Banka redovno prikuplja istorijske podatke o ostvarenim gubicima od operativnog rizika. Radi ublažavanja značajnih operativnih rizika, Banka koristi nekoliko mjera kao što su akcioni planovi za uvođenje mjera kontrole, planiranje kontinuiteta poslovanja, osiguranje od rizika itd.

Da bi se osiguralo da nivo rizika ostane u okviru definisane osjetljivosti na rizik, Banka redovno prati nivo izloženosti operativnom riziku kroz analizu trendova gubitaka operativnog rizika i ključnih indikatora rizika.



53

3. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (Nastavak) 4.3. Tržišni rizik (nastavak) 4.3.3. Rizik od promjene kamatnih stopa

Rizik od promjene kamatnih stopa na novčani tok je rizik da će se budući novčani tokovi finansijskog instrumenta mijenjati zbog promjena tržišnih kamatnih stopa. Rizik kamatne stope po fer vrijednosti je rizik da će se vrijednost finansijskog instrumenta mijenjati zbog promjena tržišnih kamatnih stopa. Banka je izložena efektima fluktuacija u preovlađujućim tržišnim kamatnim stopama kako na rizik fer vrijednosti tako i na rizik novčanog toka. Kamatne marže mogu se povećati kao rezultat takvih promjena, ali mogu smanjiti ili stvoriti gubitke u slučaju da dođe do neočekivanih promjena. Kamatne stope se zasnivaju na tržišnim stopama, a Banka redovno vrši ponovno određivanje cijena.

Naredna tabela prikazuje kamatonosna i nekamatonosna sredstva i obaveze Banke na dan 31. decembra 2019. godine: U hiljadama EUR

Kamatonosna Nekamatonosna Ukupno SREDSTVA Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 23.156 136.868 160.024 Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 39.199 2 39.201 Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku 477.781 - 477.781 Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat - 520 520 Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 79.566 - 79.566 Forfeting 1.241 - 1.241 Akcije i vlasnički instrumenti - 41.810 41.810 Druga finansijska sredstva - 1.021 1.021 Ukupna sredstva 620.943 180.221 801.164 OBAVEZE Depoziti od banaka 10.210 771 10.781 Obaveze prema klijentima 468.814 138.150 606.964 Ostale pozajmice 12.560 1.353 13.913 Ostale finansijske obaveze - 6.023 6.023 Ukupno obaveze 491.584 146.297 637.881 Izloženost riziku od promjene kamatnih stopa: - 31. decembar 2019. godine 129.359 33.924 163.283 - 31. decembar 2018. godine 141.288 (34.513) 106.775

4.4. Rizik likvidnosti

Rizik likvidnosti predstavlja rizik da Banka neće moći obezbijediti dovoljno novčanih sredstava za izmirenje obaveza u trenutku njihove dospjelosti, ili rizik da će Banka za izmirivanje dospjelih obaveza morati obezbjeđivati novčana sredstva po razumnoj cijeni i blagovremeno.

4.4.1. Upravljanje rizikom likvidnosti

Usklađenost i kontrolisana neusklađenost dospijeća i kamatnih stopa po osnovu sredstava i obaveza su od velikog značaja za rukovodstvo Banke. Nije uobičajeno da Banka ima kompletno usklađenu poziciju, budući da poslovne transakcije često imaju neodređen rok dospijeća i da su različitih vrsta. Neusklađena pozicija potencijalno povećava profitabilnost, ali i povećava rizik od gubitka.

Dospijeća sredstava i obaveza i sposobnost Banke da po prihvatljivim troškovima obezbijedi izvore sredstava po dospijeću obaveza, važan su činilac u procjeni likvidnosti Banke i njene izloženosti promjenama kamatnih stopa i kurseva.



54

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.4. Rizik likvidnosti

4.4.1. Upravljanje rizikom likvidnosti (nastavak)

Potrebe za likvidnošću za pokrivanje garancija odnosno aktiviranih akreditiva su znatno manje od iznosa preuzetih obaveza, budući da Banka ne očekuje da treća strana povuče ugovorena sredstva. Ukupni neizmireni iznos ugovorne obaveze kojom se odobrava kredit sa produženim rokom dospijeća ne mora nužno dovesti do budućih zahtijeva za likvidnim sredstvima, s obzirom da će mnoge od ovih obaveza isteći ili biti okončane bez finansiranja.

Sektor sredstava i likvidnosti dnevno prati izloženost Banke riziku likvidnosti. Za utvrđivanje usklađenosti i neusklađenosti novčanih priliva i odliva, Banka koristi skale dospijeća (GAP analiza). U tabeli koja slijedi prikazana su sredstva i obaveze Banke za preostali period do ugovorenog datuma dospijeća, a u odnosu na datum bilansa stanja.

U hiljadama EUR

Do 30 dana

Od 1 do 3

mjeseca

Od 3 do 12

mjeseci Od 1 do 5

godina

Preko 5 godina

Ukupno SREDSTVA Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 113.711 - - 46.313 - 160.024 Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 37.932 - - 1.269 - 39.201 Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku 12.089 15.315 58.745 240.178 151.454 477.781 Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat - - - - 520 520 Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - 35.056 17.210 27.300 - 79.566 Forfeting 27 40 153 626 395 1.241 Akcije i vlasnički instrumenti - - - - 41.810 41.810 Druga finansijska sredstva 1.021 - - - - 1.021 Ukupno sredstva 164.780 50.411 76.108 315.686

194.179 801.164

PASIVA Depoziti od banaka 780 372 415 9.415 - 10.982 Obaveze prema klijentima 43.906 20.962 23.365 518.730 - 606.963 Ostala pozajmljena sredstva 10.008 72 89 607 3.137 13.913 Ostale obaveze 6.023 - - - - 6.023 Ukupno obaveze i kapital 60.716 21.406 23.869 528.752 3.137 637.881 Neto ročna neusklađenost: - 31. decembar 2019. godine 104.064 29.005 52.239 (213.066) 191.042 163.283 - 31. decembar 2018. godine 114.899 (9.041) 64.955 (208.731) 144.693 106.775



55

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.4. Rizik likvidnosti (nastavak) 4.4.1. Upravljanje rizikom likvidnosti (nastavak)

Struktura finansijskih sredstava i obaveza na dan 31. decembra 2019. godine ukazuje na postojanje ročne neusklađenosti preostalog perioda dospijeća sredstava i obaveza od jedne do pet godina (31. decembar 2018.: u periodu od jednog mjeseca do tri mjeseca i tri mjeseca do jedne godine). Primarni razlog navedene neusklađenosti je u činjenici da su kratkoročni izvori sredstava sa preostalim rokom dospijeća od 1 mjeseca, a prevashodno depoziti po viđenju plasirani na duži vremenski period. Banka je razvila i primjenila Proceduru za ispitivanje stresa i Proceduru za obračun stabilnog nivoa depozita koji se koriste u cilju praćenja usklađenosti zrelosti. Analize koje se koriste u skladu sa Procedurom za obračun stabilnih depozita omogućavaju Banci korišćenje kratkoročnih izvora za plasiranje sredstava na duži period. U cilju prevazilaženja nedostatka likvidnosti, Banka planira sledeće aktivnosti: - Banka daje prioritet kratkoročnom plasmanu sredstava, do jedne godine; - Banka će kontaktirati klijente čiji depoziti dospijevaju u periodu od 31 do 365 dana

kako bi se pripremio plan potencijalnih značajnih odliva - Banka će povući sredstva od OTP Bank Plc. Budimpešta da bi prevazišla negativan

GAP, ako je potrebno. Banka nije imala nikakvih problema sa likvidnošću u 2019. godini. Na dan 31. decembar 2019. koeficijent likvidnosti iznosio je 1,06% (31. Decembar 2018. godine: 1,15%).

4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata 4.5.1 Fer vrijednost finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti MSFI 13 definiše hijerarhiju tehnika vrednovanja na osnovu toga da li su unosi koje zahtijevaju te tehnike vrednovanja raspoloživi ili ne. Raspoloživi unosi odslikavaju tržišne podatke dobijene iz nezavisnih izvora; unosi koji nisu raspoloživi uključuju tržišne pretpostavke Banke. Ove dvije vrste unosa stvorile su sljedeću hijerarhiju fer vrijednosti: Nivo 1 – Kotirane vrijednosti (nekorigovane) na aktivnom tržištu istih sredstava i

obaveza. Ovaj nivo uključuje kotirane instrumente kapitala.

Nivo 2 – Unosi koji ne predstavljaju kotirane vrijednosti uključene u Nivo 1, a koji su raspoloživi i tiču se datog sredstva ili obaveze, bilo direktno (tj. u vidu cijena) ili indirektno (u vidu zaključaka na osnovu cijena). Banka ne posjeduje finansijske instrumente vrednovane po fer vrijednosti uključene u Nivo 2.

Nivo 3 – unosi za sredstva i obaveze koji nisu zasnovani na raspoloživim tržišnim podacima (unosi koji nisu raspoloživi). Ovaj Nivo uključuje ulaganja u kapital pod tržišnim pretpostavkama Banke (ne postoje raspoloživi podaci). Banka ne posjeduje finansijske instrumente vrednovane po fer vrijednosti uključene u Nivo 3.



56


4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata (nastavak)

4.5.1 Fer vrijednost finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti (nastavak)

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti (nastavak)

Ova hijerarhija zahtijeva upotrebu raspoloživih tržišnih podataka kada isti postoje. Prilikom procjene fer vrijednosti, Banka uzima u obzir raspoložive tržišne vrijednosti kad god je to moguće. Na dan 31. decembra 2019. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.

31. decembar 2019. Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 Ukupno Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat – vlasnički instrumenti 520 - - 520

Ukupna sredstva

520 - - 520 31. decembar 2018. Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 Ukupno Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupni rezultat – vlasnički instrumenti 6.992 - - 6.992

Ukupna sredstva

6.992 - - 6.992 Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata vrednovanih po fer vrijednosti

Fer vrijednost hartija od vrijednosti je zasnovana na tržišnim cijenama. Ukoliko informacije o tržišnim cijenama nisu raspoložive, koriste se tržišne cijene kotiranih hartija od vrijednosti sa sličnim karakteristikama. Na dan 31. decembra 2019. godine, tržišne cijene hartija od vrijednosti vrednovanih po fer vrijednosti u portfoliju Banke su bile dostupne.

4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Procijenjena fer vrijednost finansijskih instrumenata, prema hijerarhiji fer vrijednosti, data je u narednoj tabeli:

31. decembar 2019. Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 Ukupno

Knjigovodstvena

vrijednost

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke - 160.024 - 160.024 160.024 Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku - 39.201 - 39.201 39.201 Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku - - 477.781 477.781 477.781 Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - 79.566 - 79.566 79.566 Forfeting - - 1.241 1.241 1.241 Akcije i vlasnički instrumenti 41.810 41.810 41.810 Druga finansijska sredstva - - 1.021 1.021 1.021 Ukupna sredstva - 278.791 521.853 800.644 800.644 Depoziti od banaka - - 10.982 10.982 10.982 Obaveze prema klijentima - - 606.963 606.963 606.963 Ostale pozajmice - - 13.913 13.913 13.913 Ostale obaveze - - 6.023 6.023 6.023

Ukupne obaveze

- - 637.881 637.881 637.881



57


4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata (nastavak)

4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak)

Hijerarhija fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak)

31. decembar 2018. Nivo 1 Nivo 2 Nivo 3 Ukupno

Knjigovodstvena

vrijednost Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke - 135.251 - 135.251 135.251 Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku - 57.689 - 57.689 57.689 Krediti i avansi klijentima po amortizovanom trošku - - 395.095 395.095 395.095 Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku - 79.278 - 79.278 79.278 Forfeting - - 1.221 1.221 1.221 Akcije i vlasnički instrumenti - - 335 335 335 Druga finansijska sredstva - - 1.684 1.684 1.684 Ukupna sredstva - 272.218 398.335 670.553 670.553 Depoziti od banaka - - 7.022 7.022 7.022 Obaveze prema klijentima - - 555.517 555.517 555.517 Ostale pozajmice - - 2.733 2.733 2.733 Ostale obaveze - - 5.498 5.498 5.498 Ukupne obaveze - - 570.770 570.770 570.770

Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti

Finansijska sredstva i obaveze koje nisu vrednovane po fer vrijednosti, fer vrijednost obračunata je samo za potrebe objelodanjivanja, bez efekata na pozicije bilansa stanja ili bilansa uspjeha. Dodatno, s obzirom na to da nema aktivnog trgovanja ovim instrumentima, određivanje njihove fer vrijednosti zahtijeva korišćenje procjena rukovodstva u značajnoj mjeri.

Fer vrijednost je cijena koja se može primiti za prodaju nekog sredstva ili platiti za prenos neke obaveze u uobičajenoj transakciji na glavnom (ili najpovoljnijem) tržištu na datum odmjeravanja pod tekućim tržišnim uslovima bez obzira na to da li je cijena direktno utvrdiva ili procijenjena korišćenjem neke druge tehnike vrednovanja. Međutim, ne postoje dostupne tržišne cijene za određeni dio finansijskih instrumenata Banke, koji su prema tome klasifikovani u Nivo 2 i Nivo 3 hijerarhije fer vrijednosti. U uslovima u kojima nema dostupnih tržišnih cijena, fer vrijednost se procenjuje primjenom modela diskontovanja novčanih tokova ili drugih modela. Promjene pretpostavki koje leže u osnovi procjena, uključujući diskontne stope i procijenjene novčane tokove, u značajnoj mjeri utiču na procjene. Stoga utvrđene procjene fer tržišne vrijednosti ne mogu biti ostvarene prilikom aktuelne prodaje finansijskog instrumenta.

Knjigovodstvena vrijednost predstavlja razumnu procjenu fer vrijednosti za sljedeće finansijske instrumente, koji su prevashodno kratkoročni:

Gotovina i depoziti kod Centralne banke; Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku (odnose se na državne obveznice sa

rokom dospijeća do 6 mjeseci); Ostale obaveze.

Prilikom procjene fer vrijednosti finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti i klasifikovani su kao Nivo 2 i Nivo 3, primijenjene su sljedeće pretpostavke: Krediti i plasmani bankama Krediti i plasmani bankama obuhvataju međubankarske plasmane i pozicije u procesu naplate, vezane za varijabilne kamatne stope. Budući novčani tokovi su diskontovani na sadašnju vrijednost primjenom efektivnih kamatnih stopa. S obzirom na to da su ugovorene varijabilne kamatne stope, promjene u varijabilnim kamatnim stopama se reflektuju u promjenama efektivnih kamatnih stopa, tako da je fer vrijednost plasmana sa varijabilnom kamatnom stopom i prekonoćnih depozita približno jednaka knjigovodstvenoj vrijednosti ovih finansijskih sredstava iskazanoj na dan iskaza o finansijskoj poziciji.



58

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.5. Fer vrijednost finansijskih instrumenata (nastavak) 4.5.2 Fer vrijednost finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak)

Tehnike vrednovanja i pretpostavke korišćene za vrednovanje finansijskih instrumenata koji nisu vrednovani po fer vrijednosti (nastavak)

Krediti i plasmani klijentima i forfeting Fer vrijednost je određena primjenom modela diskontovanih novčanih tokova, koji uključuje i pretpostavke izloženosti kreditnom riziku, riziku kamatnih stopa, “PD”, “LGD”, u mjeri u kojoj je isto primljenjivo. S obzirom na to da je značajan dio kredita klijentima odobren po fiksnim kamatnim stopama, u cilju utvrđivanja fer vrijednosti kredita klijentima sa fiksnom kamatnom stopom iskazanih po amortizovanom trošku, izvršeno je poređenje kamatnih stopa po kojima su krediti odobravani klijentima sa raspoloživim informacijama o preovlađujućim tržišnim kamatnim stopama u bankarskom sektoru Crne Gore, odnosno prosječnim ponderisanim kamatnim stopama po djelatnostima, kao što je prikazano u narednoj tabeli: - u procentima- Godišnja prosječna ponderisana kamatna stopa Djelatnost

Banka Bankarski sektor u Crnoj Gori

Finansijske institucije 4,42 3,02 Velika pravna lica 4,94 4,91 Nefinansijski sektor 7,20 5,49 Vlada i pravna lica u državnom vlasništvu 3,41 3,59 Domaćinstva 7,72 7,65 Ostalo 7,92 4,08

Prema mišljenju rukovodstva Banke, fer vrijednost kredita klijentima obračunata kao sadašnja vrijednost budućih novčanih tokova diskontovanih primjenom važećih tržišnih stopa, odnosno prosječnih ponderisanih kamatnih stopa za bankarski sektor, ne odstupa značajno od iskazanih knjigovodstvenih vrijednosti kredita na dan bilansa stanja. Po mišljenju rukovodstva, iznosi u finansijskim iskazima odražavaju realnu vrijednost koja je u datim okolnostima najvjerodostojnija i najkorisnija za potrebe finansijskog izvještavanja.

Depoziti i obaveze po kreditima

Za depozite po viđenju, kao i depozite sa preostalim rokom dospijeća kraćim od godinu dana, pretpostavka je da procijenjena fer vrijednost ne odstupa značajno od knjigovodstvenih vrijednosti.

Procijenjena fer vrijednost kamatonosnih depozita sa fiksnom kamatnom stopom i preostalim rokom dospijeća preko godinu dana, bez navedene tržišne cijene bazira se na diskontovanom toku gotovine primjenom važeće kamatne stope na nove obaveze sa sličnim preostalim dospijećem. Prema mišljenju rukovodstva, kamatne stope Banke su usklađene sa važećim tržišnim kamatnim stopama, i shodno tome iznosi u finansijskim iskazima odražavaju realnu vrijednost koja u datim okolnostima najvjerodostojnije odražava pravičnu vrijednost navedenih finansijskih instrumenata.

Za fer vrijednost obaveza po kreditima sa varijabilnom kamatnom stopom pretpostavka je da aproksimira knjigovodstvenoj vrijednosti ovih obaveza na dan izvještavanja.

4.6. Upravljanje kapitalom

Upravljanje kapitalom Banke ima za cilj:

usaglašenost sa kapitalnim propisima regulatora; zaštitu sposobnosti Banke da održi stalnost poslovanja kako bi bila u mogućnosti

da obezbijedi isplate akcionarima i naknade ostalim vlasnicima i održavanje jake kapitalne osnove za podršku daljeg razvoja banke.

Rukovodstvo Banke vrši kontrolu adekvatnosti kapitala korišćenjem metodologije i limita propisanih od strane Centralne banke Crne Gore (Sl. list CG, br. 60/08, 41/09, 38/11, 55/12 i 82/17). U skladu sa propisima, Banka kvartalno dostavlja iskaze o stanju i strukturi kapitala Centralnoj banci Crne Gore.



59

4. FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.6. Upravljanje kapitalom (nastavak)

Kapital Banke sastoji se od:

Osnovnog kapitala (uplaćeni akcijski kapital, neraspoređena dobit iz prethodnih godina, dobit tekuće godine, umanjena za gubitak); i

Dopunskog kapitala (rezerve koje su formirane na teret dobiti nakon njenog oporezivanja: zakonske, statutarne i druge rezerve, subordinisani kredit).

Umanjenih za nematerijalna ulaganja, nedostajući dio rezerve, direktna i indirektna ulaganja u drugim bankama, kredite ili finansijske institucije u iznosu više od 10% kapitala tih institucija.

Rizična aktiva se sastoji od stavki aktive i kreditnih ekvivalenata vanbilansnih stavki aktive koje su izložene riziku. Kreditni ekvivalenti vanbilansnih stavki aktive predstavljaju iznos koji je rezultat množenja knjigovodstvene vrijednosti vanbilansnih stavki aktive sa propisanim faktorima konverzije. Ukupnu rizikom ponderisanu aktivu čini zbir stavki aktive bilansa i kreditnih ekvivalenata vanbilansnih stavki aktive izloženih riziku (rizična aktiva Banke), klasifikovanih u četiri kategorije i pomnoženih sa odgovarajućim propisanim ponderima rizika. U skladu sa propisima Centralne banke Crne Gore, Banka je obavezna da održava minimalan stepen adekvatnosti kapitala od 10%. Banka je dužna da obim svog poslovanja uskladi sa propisanim pokazateljima, odnosno da obim i strukturu svojih rizičnih plasmana uskladi sa Zakonom o bankama i propisima Centralne banke Crne Gore. Na dan 31. decembra 2019. godine, koeficijent solventnosti obračunat od strane Banke u statutarnim finansijskim iskazima iznosi 23,67%.

4.7. Analize osjetljivosti

4.7.1. Analize osjetljivosti (devizni rizik)

Upravljanje izloženošću deviznom riziku, pored analize potraživanja i obaveza Banke iskazanih u stranoj valuti, uključuje i analizu osjetljivosti na promjene deviznog kursa. U sljedećoj tabeli je prikazan scenario promjene deviznog kursa u rasponu od +10% do -10% u odnosu na EUR.

U hiljadama EUR Iznos u Promjena kursa

Ukupno stranoj valuti 10% -10% SREDSTVA

Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 160.024 2.116 212 (212)

Krediti i avansi bankama po amortizovanom trošku 39.201 25.752 2.575 (2.575)

Hartije od vrijednosti po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat 520 - - -Ostala finansijska sredstva 1.021 - - - Ukupno sredstva 200.766 27.868 2.787 (2.787)

OBAVEZE Depoziti od banaka 10.982 84 8 (8)Obaveze prema klijentima 606.963 27.687 2.769 (2.769)Ostale pozajmice 13.913 - - -Ostale finansijske obaveze 6.023 5 1 (1)

Ukupno obaveze 637.881 27.776 2.778 (2.778)

Neto izloženost deviznom riziku: - 31. decembar 2019. 9 (9) - 31. decembar 2018. (3) 3



60

4, FINANSIJSKI INSTRUMENTI (nastavak) 4.7. Analize osjetljivosti (nastavak) 4.7.2. Analize osjetljivosti (rizik od promjene kamatnih stopa)

Na dan 31. decembra 2019. godine, pod pretpostavkom da su svi ostali parametri nepromijenjeni promjenom deviznog kursa EUR u odnosu na ostale valute za +10% odnosno -10%, dobit Banke bi se smanjila/uvećala za EUR 9 hiljade (31. decembar 2018. godine: dobit Banke bi se smanjila/uvećala za EUR 3 hiljade). Uzrok male izloženosti Banke promjeni deviznog kursa je činjenica da je najveći dio potraživanja i obaveza Banke izražen u EUR. U toku procesa upravljanja rizikom od promjene kamatnih stopa, Banka vrši analizu osjetljivosti promjena potraživanja i obaveza sa varijabilnim kamatnim stopama. U sljedećoj tabeli je prikazan efekat promjene varijabilnih kamatnih stopa za potraživanja i obaveze iskazane u EUR u rasponu od +0,4% p.p. do -0,4% p.p.

U hiljadama EUR Neto efekat kao rezultat promjene kamatnih

stopa +0.4 b.p. -0.4 b.p.

31. decembar

2019. EUR IR/FX

IR EUR IR/FX

IR SREDSTVA Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke 160.024 - - Krediti i avansi bankama 39.201 - - Krediti po amortizovanom trošku 477.781 533 (533)Finansijska sredstva po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha 520 - - Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 79.566 - - Forfeting 1.241 - - Akcije i vlasnički instrumenti 41.810 Druga finansijska sredstva 1.021

801.164 533 (533)OBAVEZE Depoziti od banaka 10.982 - - Obaveze prema komitentima 606.963 - - Ostale pozajmice 13.913 - - Ostale finansijske obaveze 6.023 - - 637.881 - - Neto izloženost riziku od promjene kamatnih stopa: - 31. decembar 2019. 533 (533) - 31. decembar 2018. 396 (396)

Pod pretpostavkom da su svi ostali parametri nepromijenjeni, povećanjem, odnosno smanjenjem varijabilne kamatne stope za potraživanja i obaveze u EUR za 0.4 p.p. odnosno za potraživanja i obaveze u stranoj valuti za 0.4 p.p., dobit Banke bi se povećala, odnosno smanjila, za iznos od EUR 533 hiljada (31. decembar 2018. godine: smanjenje za EUR 396 hiljada).

Uzrok male izloženosti Banke promjeni varijabilnih kamatnih stopa je činjenica da je najveći dio sredstava i obaveza Banke ugovoren sa fiksnom kamatnom stopom.



61

5. OSNOVNE RAČUNOVODSTVENE PROCJENE I PROSUĐIVANJA U PRIMJENI

RAČUNOVODSTVENIH POLITIKA Banka donosi procjene i pretpostavke koje mogu uticati na prikaz iznosa sredstava i obaveza u finansijskim iskazima za narednu finansijsku godinu. Procjene i prosuđivanja biće predmet stalne procjene i donosiće se na osnovu istorijskog iskustva i drugih činilaca, uključujući očekivanja u pogledu budućih događaja za koje se vjeruje da su u okvirima datih okolnosti razumna. (a) Gubitak usled obezvrjeđenja kredita i plasmana Banka vrši pregled svog kreditnog portfolija najmanje jednom mjesečno. Prilikom utvrđivanja da li gubitak usled obezvrjeđenja treba evidentirati u bilansu uspjeha, Banka prosuđuje da li postoje bilo kakvi posmatrani podaci koji ukazuju na to da je u procijenjenim budućim novčanim tokovima kreditnog portfolija došlo do mjerljivog smanjenja, a prije nego što se takvo smanjenje može identifikovati za svaki pojedinačni kredit u okviru kreditnog portfolija. Takav dokaz može uključiti posmatrane podatke koji ukazuju na to da je došlo do promjena koje mogu imati štetnog uticaja, i to promjena u statusu dužnika u pogledu otplate kredita Banci, odnosno u privrednim uslovima u državi koji su u direktnoj vezi sa uticajem koji neizmirene ugovorne obaveze plaćanja mogu imati na sredstva Banke. Rukovodstvo se oslanja na procjene koje se zasnivaju na istorijskim iskustvima u vezi gubitaka za sredstva sa karakteristikama kreditnog rizika, kao i na objektivnim dokazima o postojanju umanjenja vrijednosti, slične pomenutim u kreditnom portfoliju prilikom procjene budućih tokova gotovine. Metodologija i pretpostavke koji se koriste pri procjeni iznosa budućih tokova gotovine i njihovog vremenskog usklađivanja predmet su stalne kontrole, a u cilju svođenja razlike između procijenjenog i stvarnog gubitka na najmanju moguću mjeru. (b) Umanjenje vrijednosti hartija od vrijednosti – vlasnička ulaganja i ulaganja u pridružena preduzeća Banka utvrđuje da je došlo do umanjenja vrijednosti ulaganja u hartije od vrijednosti onda kada dođe do značajnog ili produženog smanjenja njihove fer vrijednosti i to ispod njihove nabavne vrijednosti. Određivanje šta je značajno ili produženo zahtijeva rasuđivanje. Umanjenje vrijednosti može biti opravdano onda kada postoji dokaz da je došlo do pogoršanja u finansijskoj poziciji preduzeća u koje se ulaže, privrednoj grani ili sektoru, kao i u novčanim tokovima iz poslovanja i finansiranja. (c) Otpremnine i ostale dugoročne naknade zaposlenima Sadašnja vrijednost sredstava za otpremnine za odlazak u penziju i ostale dugoročne beneficije zavisi od niza faktora utvrđenih od strane nezavisnog ovlašćenog aktuara upotrebom određenih pretpostavki. Bilo kakve promjene u ovim pretpostavkama uticale bi na sadašnju vrijednost ovih obaveza. Ključne pretpostavke za otpremnine i ostale dugoročne naknade zaposlenima prikazane su u Napomeni 28.

(d) Poreski rizici

Poreski zakoni Crne Gore se često različito tumače i predmet su čestih izmjena. Tumačenje poreskih zakona od strane poreskih vlasti u odnosu na transakcije i aktivnosti Banke mogu se razlikovati od tumačenja rukovodstva Banke. Kao rezultat iznijetog, transakcije mogu biti osporene od strane poreskih vlasti i Banci može biti određen dodatni iznos poreza, kazni i kamata, koji može biti značajan. Period zastarjelosti poreske obaveze je pet godina. To praktično znači da poreske vlasti imaju prava da odrede plaćanje neizmirenih obaveza u roku od pet godina od kada je obaveza nastala.

(e) Rezervisanja

Rezervisanja se razmatraju na datum svakog iskaza o finansijskoj poziciji i prilagođavaju tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će odliv sredstava koji predstavlja ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, rezervisanje se ukida preko bilansa uspjeha.

Banka ne priznaje rezervisanje po osnovu potencijalnih obaveza dok ne potvrdi da li ima sadašnju obavezu koja može da dovede do odliva resursa koji predstavljaju ekonomske koristi biti potreban za namirenje date obaveze, ili ako pouzdana procjena ne može da se napravi, te se u tom slučaju objelodanjuje.



62

6. PRIHODI I RASHODI PO OSNOVU KAMATA I SLIČNI PRIHODI

a) Prihodi od kamata i slični prihodi U hiljadama EUR

Godina koja se završava 31. decembra

2019. 2018. Prihod od kamata i slični prihodi Krediti i plasmani dati komitentima 22.881 21.241 Plasmani bankama 361 376 Negativna kamatna stopa koja se plaća CBCG-u (187) (137) Negativna kamatna stopa koju naplaćuju druge banke (127) (73) Forfeting 81 111 Hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku 2.979 3.224

25.988 24.742

b) Rashodi od kamata i slični rashodi U hiljadama EUR

Godina koja se završava 2019. 2018.

Rashodi od kamata i slični rashodi Depoziti od klijenata 92 203 Pozajmice od banaka 46 50 Pozajmice od Vlade 20 21 Rashodi od kamata zbog MSFI 16 123

281 274

7. PRIHODI I RASHODI PO OSNOVU NAKNADA I PROVIZIJA

a) Prihodi od naknada i provizija U hiljadama EUR

Godina koja se završava 2019. 2018.

Naknade za bankarske usluge platnog prometa u zemlji i inostranstvu 8.679 7.765 Prihodi od naknada i provizija po poslovima sa kreditnim karticama 8.108 6.294 Prihodi od naknada za izdate garancije i druge potencijalne obaveze 349 263 Ostalo 881 798

18.017 15.120

b) Rashodi od naknada i provizija U hiljadama EUR


2019. 2018. Naknade i provizije za usluge platnog prometa: - u zemlji

949

834

Troškovi po osnovu naknada i provizija za usluge međunarodnog platnog prometa

457

372

Troškovi po osnovu provizija po garancijama i drugim potencijalnim obavezama 21 28

Naknade i provizije po poslovima sa karticama 5.463 3.876 Ostalo 71 82

6.961 5.192

Troškovi naknada i provizija vezanih za kreditne kartice veći su u 2019. godini i iznose EUR 1.587 hiljada u odnosu na 2018. godinu, a odnose se na međubankarske troškove naknada i provizija.



63

8. NETO POZITIVNE KURSNE RAZLIKE

U hiljadama EUR Godina koja se završava 31.

decembra 2019. 2018.

Pozitivne kursne razlike, realizovane 904 838 (Negativne)/Pozitivne kursne razlike, nerealizovane (18) 6

886

844

9. OSTALI POSLOVNI PRIHODI

U hiljadama EUR Godina koja se završava

2019. 2018. Prihodi od kastodi aktivnosti

210

164

Dobici po osnovu forfetinga 15 219 Dobici od prodaje osnovnih sredstava 23 57 Ostali prihodi 264 221

512

661

10. POSLOVNI RASHODI


2019. 2018. Troškovi zaposlenih

18.665

12.373

Administrativni troškovi 839 693 Amortizacija nekretnina, postrojenja i opreme (Napomena 22)

2.957

1.579

Amortizacija nematerijalnih ulaganja (Napomena 21) 1.085 968 Umanjenja vrijednosti nekretnina u vlasništvu Banke 1.673 - Umanjenja opreme i druge imovine 77 - Umanjenja nematerijalne imovine 1 - Troškovi zakupa 292 1.306 Troškovi softvera i hardvera 1.844 1.630 Troškovi održavanja imovine koja ne pripada informacionom sistemu

363 305

Troškovi održavanja vozila 52 46 Profesionalne usluge 2.178 936 Troškovi premije osiguranja depozita 2.763 2.503 Troškovi osiguranja 279 184 Marketing, sponzorstvo i reprezentacija 681 547 Troškovi goriva i električne energije 750 725 PTT usluge 533 537 Troškovi prevoza i obuka 118 151 Troškovi poreza uoči primjene MSFI 16 179 - Ostalo 341 288

35.670 24.771

Troškovi zakupa u 2019. godini su niži nego u 2018. godini zbog primjene MSFI 16, u iznosu od EUR 1.014 hiljada. Troškovi za profesionalne usluge na dan 31. decembra 2019. godine u iznosu od EUR 2.178 hiljada uglavnom se odnose na angažovanje konsultantskih kuća za pripremu migracija sa Podgoričkom bankom AD, Podgorica. Banka je utvrdila da je nadoknadivi iznos sjedišta Vektra - Podgorica i filijalama u Ulcinju, Baru, Mojkovcu, Herceg Novom i Rožajama manji od knjigovodstvene vrijednosti, tako da je Banka priznala gubitak od umanjenja vrijednosti u iznosu od EUR 1.673 hiljada.



64

11. TROŠKOVI OBEZVRJEĐENJA I REZERVISANJA


31. decembra 2019. 2018.

Krediti po amortizovanom trošku, neto (Napomena 16) (1.825) 1.776 (Izdavanje)/rezervisanje za forfeting (Napomena 20) (77) (23) (Izdavanje)/Rezervisanje za hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku (Napomena 19) (306) (45)Rezervisanja za ostala sredstva, neto (Napomena 23) 431 628 Rezervisanja za potencijalne obaveze, neto (Napomena 28) (218) 347 Rezervisanja za potencijalne gubitke po osnovu sudskih sporova (Napomena 28) 305 77 Rezervisanja za naknade zaposlenima, neto (Napomena 29) 92 - Ostala rezervisanja (Napomena 28) (7) (35)Rezervisanja za raskid ugovora (Napomena 28) 21 -

(1.584) 2.725

Banka je izvršila računovodstvene procjene umanjenja ulaganja u filijale i srodnu opremu nakon što je usvojen plan nove mreže filijala u okviru procesa integracije sa Podgoričkom bankom. Prema izvršenim računovodstvenim procjenama, Banka je priznala umanjenje:

• u zakupljenim prostorijama i opremi u iznosu od EUR 77 hiljada, od čega je umanjenje zakupljenih prostorija EUR 54 hiljade i u opremi EUR 23 hiljade, • nematerijalne imovine EUR 1000.

Takođe, na osnovu ugovora o zakupu u Capital Plaza, Banka je priznala dodatnu rezervu za kaznu u iznosu od EUR 21 hiljade. Tokom 2019. godine, Banka prenosi vanbilansne dokaze, kao djelomični otpis i priznavanje kamata na kreditnu izloženost na Fazi 3 u iznosu od EUR 8.363 hiljade (31. decembra 2018. godine: EUR 20.184 hiljada). Za ove izloženosti Banka nema razumna očekivanja od povrata. Identifikacija i odluka o djelomičnom otpisu izvršena je prema Pravilniku za identifikaciju i kvalifikaciju iznosa djelomičnog otpisa za Crnogorsku komercijalnu banku a.d. Podgorica. Banke će nastaviti sa aktivnostima naplate ovih potraživanja. U 2019. godini, Banka je prodala potraživanja u iznosu od EUR 2.278 hiljada po cijeni od EUR 1.116 hiljada. Bruto vrijednost prodatih potraživanja je bila EUR 8.721 hiljada, od čega je vanbilansni dokaz EUR 6.443 hiljada.



65

12. POREZ NA DOBIT

a) Komponente poreza na dobit


2018. 31. decembar

2017. Porez na dobit tekuće godine (1.123)

(1.013)

Odloženi poreski benefiti 666 (11) (457) (1.024)

b) Usaglašavanje iznosa poreskih troškova i proizvoda računovodstvenog

rezultata podijeljeno sa propisanom poreskom stopom U hiljadama EUR


2019. 2018. Dobit prije oporezivanja 4.075 8.404 Porez na dobit (stopa 9%) (367) (748) Porez na dobit (stopa 9%) na kapitalne gubitke - (8) Troškovi koji se ne priznaju u poreskom bilansu (696) (26) Efekti promjene zakonodavnih izmjena i dopuna - -Kapitalni poreski gubici iz prethodnih perioda

iskorišćeni za umanjenje poreza - 6Efekti usaglašavanja sa poreskom osnovom sa

statutarnim finansijskim izvještajem (120) (243)Ostali poreski efekti 60 6 Tekući porez na dobit (1.123) (1.013) Razlika sadašnje vrijednosti po kojoj su osnovna sredstva i nematerijalna ulaganja priznata u finansijskim iskazima i prema poreskim propisima 6 (28) Troškovi zarada koji su priznati u poreske svrhe nakon

isplate 502 17 Umanjenje imovine koja nije priznata za poreske svrhe 158 - Odloženi porez 666 (11) Ukupno troškovi poreza (457) (1.024) Efektivna poreska stopa 11,22% 12,18%



66

13. POREZ NA DOBIT (nastavak)

c) Odložena poreska sredstva i obaveze

Na dan 31. decembra 2019. godine, odložene poreske obaveze u iznosu od EUR 216 hiljada (31. decembar 2018. godine: EUR 380 hiljade) odnose se na privremene razlike u poreskoj osnovici i knjigovodstvenim vrijednostima nekretnina i opreme.

Godina koja se završava 31. decembra 2019. godina

Godina koja se završava 31. decembra 2018. godine

Odložena poreska sredstva

Odložene poreske obaveze

Odloženi porez

Odložena poreska sredstva

Odložene poreske

obaveze Odloženi

porez Amortizacija osnovnih sredstava -

216

216

-

380

(380)

Troškovi zarada zaposlenih priznatih za poreske svrhe nakon isplate 593

-

593

-

(91)

91Promjene fer vrijednosti hartija od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku -

12

(12)

-

-

-Promjene fer vrijednosti hartija koje se mjere po fer vrijednosti kroz ostali ukupan rezultat 10

10

-

53

279

(226) Odložena poreska sredstva / (obaveze) 603

238

365

53

568

(515)

e) Indirektni troškovi

Porezi, doprinosi i druge dažbine koje se ne odnose na poslovne rezultate Banke uključuju poreze na imovinu, poslodavaca na platena teret poslodavca i razne druge poreze i doprinose plaćene u skladu sa državnim i opštinskim propisima.

14. NOVČANA SREDSTVA I SREDSTVA KOD CENTRALNE BANKE


2019. 31. decembar

2018. Gotovina u blagajni u EUR

27.449

27.443

Gotovina u blagajni u stranim valutama 2.116 2.002 Gotovina u procesu naplate 1.597 1.173 Žiro račun 82.635 64.686 Uključeno u gotovinu i gotovinske ekvivalente (Napomena 33) 113.797 95.304

Obavezna rezerva kod Centralne banke Crne Gore 46.313 40.033 Minus: Ispravka vrijednosti (86) (86) 160.024 135.251 Obavezna rezerva Banke sa stanjem na dan 31. decembra 2019. godine predstavlja minimum izdvojenih depozita u skladu sa Regulativom Centralne banke Crne Gore na koju se odnosi „Odluka o obaveznoj rezervi banaka kod Centralne banke Crne Gore („Sl. list CG”, br. 35/11, 22/12, 61/12, 57/13, 52/14, 07/15 i 33/16). U skladu sa navedenim, banke obračunavaju obaveznu rezervu na depozite po viđenju i oročene depozite.



67

14. NOVČANA SREDSTVA I SREDSTVA KOD CENTRALNE BANKE (nastavak)

Obaveznu rezervu banke obračunavaju primjenom stope od: - 7,5 % - na dio osnovice koju čine depoziti po viđenju i depoziti ugovoreni sa ročnošću

do jedne godine, odnosno do 365 dana; - 6,5 % - na dio osnovice koju čine depoziti ugovoreni sa ročnošću preko jedne godine,

odnosno preko 365 dana; i - 7,5 % - na depozite ugovorene sa ročnošću preko 365 dana, koji imaju klauzulu o

mogućnosti razročenja tih depozita u roku kraćem od jedne godine, odnosno u roku kraćem od 365 dana.

Banka može iskoristiti do 50% sredstava obavezne rezerve za održavanje dnevne likvidnosti. Banci se ne naplaćuje naknada za upotrebu sredstava obavezne rezerve pod uslovom da na kraju dana iznos obavezne rezerve bude u skladu sa propisanim. Banka plaća mjesečnu naknadu na iznos rezerve koji ne vrati istoga dana po stopi koja je utvrđena posebnim propisom Centralne banke Crne Gore. Na 50% sredstava izdvojenih u skladu sa Odlukom, Centralna banka plaća mjesečnu naknadu bankama do 8. u mjesecu za prethodni mjesec, obračunatu po stopi EONIA smanjenoj za 10 baznih poena na godišnjem nivou, pri čemu ova stopa ne može biti manja od nule. Ukoliko banka planira povlačenje sredstava obavezne rezerve sa računa Centralne banke u inostranstvu u iznosu većem od EUR 500 hiljada, Banka je dužna da najavi i o tome pisanim putem obavijesti Centralnu banku najkasnije tri radna dana prije dana povlačenja sredstava obavezne rezerve.

15. KREDITI I AVANSI BANKAMA PO AMORTIZOVANOM TROŠKU

U hiljadama EUR

31. decembar 2019.

31. decembar 2018.

Računi kod inostranih banaka 16.572 38.234 Plasmani kod inostranih banaka - do 3 mjeseca 21.360 18.247 Kamata na oročene depozite

37.932 56.481 Kamata na oročene depozite 2 Nostro-pokrića po kreditima i garancijama 1.268 1.209 Minus: Ispravka vrijednosti (1) (1)

39.201 57.689

Na dan 31. decembra 2019. godine, izdvojena nostro-pokrića po kreditima i garancijama kod inostranih banaka u iznosu od EUR 1.268 hiljada, uglavnom se odnose na položena novčana pokrića kod Visa International Service Association za kreditne transakcije u iznosu od EUR 1.042 hiljada, i EUR 226 hiljada kod Deutsche Bank Frankfurt kao obezbjeđenje za American express kreditne kartice.



68

16. KREDITI I AVANSI KLIJENTIMA PO AMORTIZOVANOM TROŠKU


2019. 31. decembar

2018. Do jedne godine u EUR 119.935 116.969 Preko jedne godine u EUR 380.471 312.759

500.406 429.728 Minus: Ispravka vrijednosti (22.625) (34.633)

477.781

395.095

Kratkoročni krediti nefinansijskom sektoru (preduzećima) tokom 2019. godine prvenstveno su odobreni za obrtna sredstva sa rokom dospijeća od jednog do dvanaest mjeseci, dok su dugoročni krediti odobreni na periode od jedne do deset godina, a uglavnom se odnose na preduzeća iz trgovine aktivnosti. Kratkoročni krediti preduzećima uglavnom se odobravaju sa godišnjom kamatnom stopom od 2,0 do 12 procenata, dok se godišnja kamatna stopa na dugoročne kredite kreće od 2,3 do 10 procenata.

Kratkoročni krediti za fizičke korisnike tokom 2019. godine odobravani su sa godišnjom kamatnom stopom u rasponu od 6,5 (gotovinski krediti) do 20,00 posto (overdraft krediti i dug po osnovu kreditne kartice). Dugoročni krediti stanovništvu uključuju kredite za kupovinu stambenih jedinica, adaptaciju stambenih jedinica i poslovnih prostora, finansiranje robe široke potrošnje i druge svrhe odobreni su u periodu od jedne do dvadeset pet godina, sa promjenljivom kamatnom stopom u rasponu od 2,99 do 6,99 procenata. Krediti u okviru vladinog projekta „1000+“ odobreni su sa godišnjom kamatnom stopom od 2,99%. Geografska raspodjela odobrenih kredita u kreditnom portfelju banke uglavnom se odnosi na klijente sa crnogorskog prostora. Kretanje na rezervisanjima za gubitke po kreditima i avansima po amortizovanom trošku je kako slijedi:



Stanje na dan 1. januara 34.633 63.156 Efekti prve primjene MSFI 9 - 811 Ispravka vrijednosti na teret rashoda (Napomena 11) (1.825) 1.776 Korišćenje rezervisanja usled prodaje kredita trećim licima i ODC (7.555) (3.649)Djelimični otpisi (97) (20.087)Otpis (2.531) (7.393)Reklasifikacija sa drugih sredstava - 19 Stanje na dan 31. decembra 22.625 34.633

17. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI KOJE SE MJERE PO FER VRIJEDNOSTI KROZ OSTALI UKUPAN REZULTAT

U hiljadama EUR

31. decembar 2019.

31. decembar 2018.

Vlasničke hartije od vrijednosti – po fer vrijednosti – na listi: - Montenegroberza 104 105 - SWIFT 49 46 - Centralna depozitarna agencija 143 143 - VISA - 3.900 - Elektroprivreda Crne Gore 206 200 - Lutrija Crne Gore 18 18 - Mastercard - 2.580

520 6.992

U oktobru 2019. godine banka je prodala 15.670 akcija Mastercarda, Klase B i 8.466 akcija VISA Internationala, Klase C. Uticaj na prodaju Banka je priznala u ostalom sveobuhvatnom prihodu u iznosu od EUR 4.880 hiljada.



69

18. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI KOJE SE MJERE PO AMORTIZOVANOM TROŠKU


2019. 31. decembar

2018.

Vladine obveznice 78.395 77.990 Potraživanja od kamate 1.606 2.029

80.001 80.019 Minus: Ispravka vrijednosti (435) (741)

79.566 79.278

Na dan 31. decembar 2019. godine, hartije od vrijednosti koje se mjere po amortizovanom trošku u iznosu od EUR 79.566 hiljada (31. decembar 2018.: EUR 79.278 hiljada) odnose se na državne obveznice koje je izdala država Crna Gora. Na dan 31. decembar 2019. hartije od vrijednosti po amortizovanom trošku u bruto knjigovodstvenom u iznosu od EUR 80.001 hiljada (31. decembra 2019: EUR 80.019 hiljada) odnose se na sledeće:

Bruto iznos koji dospijeva do 1

godine

Bruto iznos koji dospijeva preko

1 godine

Godišnja kamatna

stopa Datum

dospijeća Euro obveznice Ministarstva finansija Vlade Crne Gore 33.885

-

3,875% 18.03.2020.

Euro obveznice Ministarstva finansija Vlade Crne Gore

17.210

-

5,375% 16.11.2020.

Dugoročne obveznice Ministarstva finansija Vlade Crne Gore

-

27.300

4% 24.03.2024.

51.095 27.300

19. AKCIJE I VLASNIČKA ULAGANJA

Na dan 31. decembra 2019. godine kapital uložen u pridružena preduzeća, zavisna preduzeća i zajednička ulaganja iznosio je EUR 41.810 hiljada (31. decembra 2018. EUR 335 hiljada). Banka je kupila 100% udjela u OTP Debt Collection, d.o.o. Podgorica za naknadu od EUR 335 hiljada. Banka je za ovaj prenos dobila saglasnost Centralne Banke Crne Gore br. 0102-07700-2/2018 od 24. oktobra 2018. godine. Banka, kao vlasnik OTP Debt Collection d.o.o. Podgorica je zvanično regostrovana u CRPS dana 17. decembra 2018. godine. Tokom 2019. godine Banka je stekla stopostotni udio u Podgoričkoj banci, a.d. Podgorica za iznos od 41.475 hiljada EUR. Banka je postala većinski vlasnik akcija Podgoričke banke, a.d. Podgorica, 16. jula 2019. Tom prilikom je preuzeto 90,5578% akcija. Vlasnici manjinskih akcija (7.963 dionice) prihvatili su ponudu Banke za preuzimanje preostalih akcija Podgoričkoj banci, a.d. Podgorica, 20. decembra 2019. godine, kada je Banka stekla 8,23% akcija. Nakon zaključenja javne ponude za preuzimanje, Banka je iskoristila pravo prinudne kupovine akcija manjinskih akcionara (1.171 akcija) po cijeni javne ponude za preuzimanje, a 23. decembra 2019. godine Banka je postala vlasnik 100% osnovnog kapitala Podgoričke banke, a.d. Podgorica. Banka smatra da u periodu od datuma plaćanja nadoknade do dana izvještaja, tržišni uslovi nisu bitno izmijenjeni i ne postoje interne i eksterne indikacije koje bi uticale na vrijednosti investicije.



70

20. FORFETING


2019. 31. decembar

2018. Potraživanja po osnovu forfetinga 2.640 2.697 Minus: Ispravka vrijednosti (1.399) (1.476)

1.241

1.221

Na dan 31. decembra 2019. godine, potraživanja Banke po osnovu forfetinga iznose EUR 1.241 hiljada (31. decembra 2018. godine: EUR 1.221 hiljada). Banka je u toku 2011. godine izvršila reotkup potraživanja koja su prethodno (tokom 2009., 2010. i 2011. godine) bila prodata OTP banci, Budimpešta. Reotkup potraživanja izvršen je u pet tranši.

Kretanje na forfetingu je kako slijedi:



Stanje, na dan 1. januara 1.476 1.717 Efekti prve primjene MSFI 9 - (99)(Izdavanje)/rezervisanja za period (napomena 11) (77) (23)

Otpisi (1)

(119) Stanje na dan 31. decembra 1.398 1.476

21. NEMATERIJALNA ULAGANJA

U hiljadama EUR Licence Softver Ukupno

Nabavna vrijednost Stanje na dan 1. januara 2018. godine 3.590 8.947 12.537 Nabavke 932 187 1.119

Stanje na dan 1. januara 2019. godine 4.522 9.134 13.656 Nabavke 776 363 1.139 Akumulirano obezvrijeđenje (1) (1) Stanje na dan 31.decembra 2018. godine 5.298 9.496 14.794 Akumulirana amortizacija Stanje na dan 1. januara 2018. godine 1.430 7.695 9.126 Amortizacija (Napomena 10) 693 275 968

Stanje na dan 1. januara 2019. godine 2.123 7.970 10.093 Amortizacija (Napomena 10) 812 273 1.085 Stanje na dan 31. decembra 2019. godine 2.935 8.243 11.178 Neotpisana vrijednost na dan: - 31. decembra 2019. godine 2.363 1.253 3.616 - 31. decembra 2018. godine 2.399 1.164 3.563



71

22. NEKRETNINE I OPREMA

U hiljadama EUR

Građevinski objekti

Oprema i ostala

sredstva

Pravo korišćenja

imovine

Ukupno Nabavna vrijednost Stanje na dan 1. januara 2018. godine

9.805 21.767 - 31.572

Nabavke 446 1.124 - 1.570 Otuđenja (83) (154) - (237) Stanje na dan 1. januara 2019. Godine (Napomena 2.6. (i))

10.168 22.737

3.723 36.628

Nabavke 148 2.026 290 2.464 Otuđenja (15) (86) (17) (118) Akumulirano umanjenje vrijednosti (1.673) (77)

(1.750)

Stanje na dan 31. decembra 2019. godine 8.628 24.600

37.224

Ispravka vrijednosti

Stanje na dan 1. januara 2018. godine 2.117 16.094

- 18.211

Amortizacija (Napomena 10) 198 1.381 - 1.579 Otuđenja (26) (138) - (164) Stanje na dan 1. januara 2019. godine 2.289 17.337

19.626 Amortizacija (Napomena 10) 248 1.906 803 2.957 Otuđenja (15) (77) (9) (101) Stanje na dan 31. decembra 2019. godine 2.522 19.166

794 22.482

Neotpisana vrijednost na dan:

- 31. decembra 2019. godine 6.106 5.434 3.202 14.742 - 31. decembra 2018. godine 7.879 5.400 - 13.279 Na dan 31. decembra 2019. godine, Banka nije imala hipoteke položene na njene nekretnine i opremu sa svrhom obezbjeđenja otplate kredita. Vrste prava korišćenja imovine su: U hiljadama EUR 31. decembar

2019. 31. decembar

2018. Građevine 3.996 - Akumulirana amortizacija (794) -

3.202

-



72

23. OSTALA SREDSTVA


2019. 31. decembar

2018. Ostala potraživanja po osnovu naknada i provizija

1.673

1.428

Privremeni računi 1.138 745 Potraživanja po osnovu čekova 3 3 Ostala finansijska potraživanja 38 32 Potraživanja po osnovu poslovanja sa provizijama 246 250 Preplate 128 168 Potraživanja od kupca 49 33 Razgraničeni troškovi 328 110 Ostala potraživanja iz poslovnih aktivnosti 176 139 Tekući porez 11 26 Potraživanja po osnovu sporne aktive i ostale aktive u kašnjenju 7.685 14.578

11.475 17.512

Minus: Ispravka vrijednosti (9.040) (15.699)2.435 1.813



73

23. OSTALA SREDSTVA (nastavak)

Potraživanja po sudskih postupaka i nenaplativih potraživanja koja su u potpunosti rezervisana na dan 31. decembra 2019. godine u iznosu od EUR 9.040 hiljada uključuju:

rezervisanja potraživanja po osnovu sudskih postupaka pokrenutih protiv bivših radnika Banke u iznosu od EUR 6.229 hiljade (31. decembar 2018: EUR 6.223 hiljada);

rezervisanje nenaplativih potraživanja po osnovu naknada iz platnog prometa, provizija, mjenica, čekova, elektronskog bankarstva, platnog prometa i kreditnih kartica u iznosu od EUR 2.485 hiljada (31. decembar 2018: EUR 2.221 hiljada);

ostala nenaplativa potraživanja u iznosu od EUR 326 hiljada (31. decembar 2018: EUR 326 hiljada).

Kretanje na ispravci vrijednosti ostalih sredstava je sljedeće:


2019. 2018. Stanje na dan 1. januara 15.699 15.411 Iznos rezervisnaja za godinu (Napomena 11) 431 628 Otpisi (7.090) (322) Reklasifikacija na kredite i avanse klijentima - (18) Stanje na dan 31. decembar 9.040 15.699

24. DEPOZITI OD BANAKA

Na dan 31. decembra 2019. godine depoziti domaćih banaka iznose EUR 10.982 hiljade (31. decembra 2018. godine: EUR 7.022 hiljade) i u ukupnom iznosu predstavljaju depozite po viđenju.



74

25. OBAVEZE PREMA KLIJENTIMA

U hiljdama EUR 31. decembar

2019. 31. decembar

2018. Depoziti po viđenju u EUR: - preduzeća 192.913 154.334 - državni organi 44.430 64.132 - fizička lica 265.471 232.597 - ostali entiteti 4.895 8.796 Depoziti po viđenju u stranim valutama: - preduzeća 6.918 6.212 - državni organi 56 99 - fizička lica 18.711 18.756 - ostali entiteti - - Kratkoročni depoziti u EUR: - preduzeća 5.987 3.140 - državni organi 60 142 - fizička lica 42.191 42.083 - ostali entiteti - 1 Kratkoročni depoziti u stranim valutama: - fizička lica 1.581 2.645 Dugoročni depoziti u EUR: - preduzeća 6.859 2.622 - državni organi 216 215 - fizička lica 16.673 19.743 - ostali entiteti 1 - Dugoročni depoziti u stranim valutama: - fizička lica - -

606.963 555.517

Depoziti po viđenju fizičkih lica u EUR su deponovani po godišnjoj kamatnoj stopi od 0,10%. Depoziti po viđenju fizičkih lica u stranim valutama deponovani su po jedinstvenoj kamatnoj stopi od 0,01% godišnje. Na oročene depozite privrednih društava u EUR sa rokom dospijeća 2019. godine, obračunavala se kamata po kamatnim stopama u rasponu od 0,01 do 0,5% na godišnjem nivou, u zavisnosti od perioda oročavanja i iznosa koji se oročava. Trenutno, maksimalna kamatna stopa po kojoj se oročeni depoziti preduzeća mogu deponovati bez svrhe iznosi 0,13% za period od 12 mjeseci ili duže, u skladu sa važećim uslovima. Oročeni depoziti fizičkih lica u EUR deponovani su uz kamatnu stopu od 0,01% do 0,5% godišnje, u zavisnosti od roka i iznosa depozita. Korporativni oročeni depoziti plasirani tokom 2019. godine deponovani su po nominalnim kamatnim stopama u rasponu od 0 do 0,5% godišnje.



75

26. OSTALA POZAJMLJENA SREDSTVA

Na dan 31. decembra 2019. godine, ostala dugoročna pozajmljena sredstva su u ukupnom iznosu od EUR 13.913 (31. decembra 2018. godine EUR 2.733 hiljada) i sastoje se od sljedećih pozajmica:

U hiljadama EUR

Kratkoročna Godina koja se

završava 31. decembra

Dugoročna Godina koja se

završava 31. decembra 2019. 2018. 2019. 2018.

Dugoročni krediti domaćih kreditora: - Direkcija za razvoj malih i srednjih

preduzeća - - 485 568 - Vlada Crne Gore - 1000+ stanova 8 9 3.419 2.156

8 9 3.905 2.724 Kratkoročni krediti stranih kreditora: - OTP Bank - - 10.000 - - - 10.000 -

8 9 13.905 2.724 Na dan 31. decembra 2019. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u iznosu od EUR 485 hiljada (31. decembar 2018. godine EUR 568 hiljada) predstavljaju obaveze po kreditima primljenim od Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća na period od tri do osam godina uz kamatnu stopu u rasponu do 7% na godišnjem nivou. Na dan 31. decembra 2019. godine, obaveze po dugoročnim kreditima u domaćoj valuti u ukupnom iznosu od EUR 2.066 hiljade (31. decembar 2018.: EUR 2.156 hiljade) predstavljaju dugoročne obaveze po kreditima primljenim od Ministarstva finansija i Ministarstva održivog razvoja i turizma Crne Gore po osnovu projekta „1000+“ za odobravanje stambenih kredita socijalno ugroženim kategorijama stanovništva. • Obaveze u iznosu od EUR 1.065 hiljada (31. decembra 2018.: EUR 1.153 hiljada) odnose se na Sporazum o poslovnoj saradnji zaključen u oktobru 2010. godine, na period od 20 godina, s grejs periodom do 5 godina i fiksnom kamatnom stopom od 0,98%; • Obaveze u iznosu od EUR 1.002 hiljade (31. decembra 2018. godine: EUR 1.002 hiljade) odnose se na Sporazum o saradnji za realizaciju projekta stanova „1000+“ zaključen u oktobru 2016. godine, na period od 20 godina, sa grejs periodom do 5 godina i fiksne kamatne stope od 0,75%; • Obaveze u iznosu od EUR 1.353 hiljada odnose se na Sporazum o saradnji za implementaciju stanova „1000+“ - Faza III, koji je zaključen u junu 2019. godine, na period od 20 godina, sa grejs periodom do 3 godine i kamatna stopa od 0%. U ove svrhe, Banka je izdala mjenice kao obezbjeđenje. Tokom 2019. godine Banka je koristila kratkoročne pozajmice od matične kompanije po godišnjoj kamatnoj stopi u rasponu od (0,36)% - 0,615%.



76

27. OSTALE OBAVEZE


2019. 31. decembar

2018.

Obaveze prema zaposlenima 1.131 1.046 Obaveze prema zaposlenima - otpremnina 5.483 - Obračunate obaveze 1.573 864 Razgraničene naknade po garancijama 900 895 Obaveze iz poslovanja 56 53 Privremeni računi 268 1.082 Ostali porezi i doprinosi 1.806 1.269 Obaveze za lizing (Napomena 32) 3.265 - Ostale obaveze 630 289

15.112 5.498

Integracioni plan Banke i Podgoričke banke uključuje zatvaranje određenog broja filijala i smanjenje broja zaposlenih. Smanjivanje broja zaposlenih vršiće se u skladu sa Zakonom o radu, Kolektivnim ugovorom i individualnim ugovorima o radu. U tu svrhu Banka je priznala rezervisanja za otpremninu u iznosu od EUR 5.483 hiljade. Ovi direktni troškovi nužno su izazvani restruktuiranjem i nisu povezani sa redovnim aktivnostima Banke.



77

28. REZERVISANJA

U hiljadama EUR

31. decembar 2019.

31. decembar 2018.

Rezervisanja za potencijalne gubitke po osnovu sudskih sporova 1.935 1.929 Rezervisanja za gubitke po vanbilansnoj aktivi 659 877 Rezervisanje za raskid ugovora (Napomena 11) 21 - Ostala rezervisanja 420 421 3.035 3.227

31. decembar 2019.

Rezervisanja za

potencijalne gubitke u parničnim sporovima

Rezervisanja za gubitke po

vanbilančnim stavkama

Ostala rezevisanja i rezervisanja

za raskid ugovora

Ukupno

Stanje na 01. januar 1.929 877 421 3.227Naplaćivanje u toku godine (napomena 11) 305 (218) 14 101Korišćenje isplate rezervisanja izvršenih u toku godine (300) - - (300)Ostale ispravke - - 7 7 Stanje na 31.

decembar 1.935 659 441 3.035

31. decembar 2018.

Rezervisanja za

potencijalne gubitke u parničnim sporovima

Rezervisanja za gubitke po

vanbilančnim stavkama

Ostala rezevisanja

Ukupno

Stanje na 01. januar 1.438 649 421 2.508Efekti prve primjene MSFI 9 - (118) - (118)Akumulirana umanjenja na 01. januar 2019. 1.438 531 421 2.390Naplaćivanje u toku godine (Napomena 11) 77 347 (35) 389Korišćenje isplate rezervisanja izvršenih u toku godine (92) - - (92)Ostale ispravke 506 (1) 35 540 Stanje na 31.

decembar 1.929 877 421 3.227



78

29. NAKNADE ZAPOSLENIMA

U skladu sa Kolektivnim ugovorom, Banka je u obavezi da prilikom odlaska u penziju zaposlenom isplati otpremninu u visini 6 prosječnih neto zarada zaposlenih u Banci koja važi u mjesecu koji prethodi mjesecu kojem se vrši isplata. Posljednja nezavisna aktuarska procjena definisanog plana primanja izvršena je 31. decembra 2019. godine. Tehničke osnove korišćene za obračunavanje sadašnje vrijednosti sredstava za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade uključuju primjenu:

a) Stopa za diskontovanje – 2,55%; b) Stopa rasta očekivanih budućih zarada 0%.

Kretanja sadašnje vrijednosti obaveze po osnovu definisanih naknada u tekućem periodu su kako slijedi:

U hiljadama EUR 31. decembar 2019. 31. decembar 2018.

Otpremnine za

odlazak u penziju

Ostale dugoročne

naknade zaposlenima

Neiskorišćeni

odmor

Otpremnine za odlazak u

penziju

Ostale dugoročne

naknade zaposlenima

Neiskorišćeni odmor

Stanje na dan 1. januara 534 42

605

543 42 605

Iznos za godinu (Napomena 12) (8) 100

-

- - -

Aktuarski gubici na penzionim planovima sa definisanim primanjima 138

Isplate u toku godine (1) (1)

- (9) - - Stanje na dan 31. decembra 663 141

605

534 42 605



79

30. AKCIJSKI KAPITAL

Na dan 31. decembra 2019. godine, godine akcijski kapital Banke čini 355.717 običnih akcija (31. decembra 2018. godine: 267.705 običnih akcija) nominalne vrijednosti od EUR 511,2919. Sve emitovane akcije su u potpunosti plaćene. U junu 2019. godine, shodno Odluci GSM br. 128/2019 akcionar je izvršio povećanje kapitala u iznosu od EUR 45.000 hiljada, koje se sastojalo od 88.012 akcija nominalne pojedinačne vrijednosti u iznosu od 511,2919. Na dan 31. decembra 2019. godine jedini vlasnik (100%) kapitala Banke je OTP Bank Plc., Budimpešta sa 100% udjela u kapitalu. U skladu sa propisima Centralne banke Crne Gore, Banka je na dan 31. decembra 2019. godine Banka je obavezna da održava minimalan koeficijent solventnosti kapitala od 10%. Na dan 31. decembra 2019. godine, prema proračunima Banke, stopa adekvatnosti kapitala iznosila je 23,67%.

31. VANBILANSNA EVIDENCIJA U hiljadama EUR

31. decembar 2019.

31. decembar 2018.

a) Garancije i druge potencijalne i preuzete obaveze

Plative garancije 14.987 8.378 Činidbene garancije 17.379 8.316 Nepokriveni akreditivi 542 549 Nepovučene kreditne linije 40.148 41.603

73.056 58.846 b) Druge vanbilansne pozicije Djelimično otpisani krediti 13.575 15.754 Djelimično otpisana kamata 7.134 4.532 Ostale vanbilansne stavke - -

20.709 20.286 93.765 79.132

32. OBAVEZA ZA ZAKUP

Nakon usvajanja MSFI 16, Banka je priznala obaveze za zakup u vezi sa zakupima za poslovne zgrade koje su prethodno klasifikovane kao „operativni zajmovi“ u skladu sa MRS 17 Zakupi. Te obaveze se mjere po sadašnjoj vrijednosti potraživanja od zakupa potraživanja na dan početka primjene MSFI 16, od 01. januara 2019. godine.

U hiljadama EUR Buduće isplate zakupa po aranžmanu operativnog zakupa od 31. decembra 2018. bez PDV-a

4.115

Trenutna vrijednost budućih zakupa od prvog trenutka usvajanja 01. januara 2019. Godine

3.723

Obaveza o zakupu priznata na dan 01. januara 2019. godine 3.723 Od čega: - obaveza zakupa koja dospijeva za duže od godinu dana 3.040 - obaveza zakupa u roku od godinu dana 683 Obaveza o zakupu priznata na dan 01. januara 2019. godine 3.723 Kamate na obaveze za zakup 123 Ispravke tokom godine zbog novih zakupa i raskida ugovora 282 Plaćanja u toku godine (863) Obaveza o zakupu priznata na dan 31, decembra 2019. godine (Napomena 27) 3.265

Od čega: - obaveza zakupa koja dospijeva za duže od godinu dana 2.505 - obaveza zakupa u roku od godinu dana 760



80

33. GOTOVINA I GOTOVINSKI EKVIVALENTI

Za potrebe iskaza o novčanim tokovima, gotovina i gotovinski ekvivalenti obuhvataju stanja sa manje od tri mjeseca dospijeća od dana sticanja, uključujući: gotovinu u blagajni, ne-ograničena sredstva kod Centralne banke Crne Gore i drugih banaka.


2019. 31. decembar

2018. Novčana sredstva i sredstva kod Centralne banke (Napomena 14) 113.797 95.304 Krediti i plasmani bankama (Napomena 15) 37.932 56.481

151.729 151.785 34. TRANSAKCIJE SA POVEZANIM LICIMA

Sve transakcije sa povezanim pravnim licima iz redovnog poslovanja i njihove vrijednosti ne razlikuju se materijalno značajno od odredbi i uslova koji preovladavaju u transakcijama po tržišnim uslovima. Iznosi kredita i avansa odobrenih povezanim pravnim licima obezbijeđeni su u skladu sa procedurama Banke i propisima Centralne banke Crne Gore. Na dan 31. decembra 2019. godine i 31. decembra 2018. godine, Banka nije izvršila ispravku vrijednosti rezervisanja za kredite i plasmane odobrene povezanim pravnim licima.

Stanje potraživanja od i obaveza prema povezanim licima na datum bilansa stanja prikazuje sljedeća tabela:


2019. 31. decembar

2018. Krediti i plasmani bankama po amortizovanom trošku - OTP Bank Plc. Budapest 26.867 39.008 - OTP Bank Hrvatska 28 28 - OTP Vojvođanska banka 3 - Krediti i plasmani klijentima po amortizovanom trošku: - OTP Bank Plc. Budapest - - Krediti po amortizovanom trošku - zaposleni Banke 9.066 8.176 Akcije i vlasnički instrumenti - OTP Debt Collection doo, Podgorica 335 335 - OTP Podgorička banka 41.475 - Ostala sredstva:

- OTP Bank Plc, Budapest: 2 - - OTP Albania 23 - Ukupno potraživanja 77.799 47.547

Obaveze prema klijentima: - zaposleni Banke 4.811 3.807 - OTP Factoring Montenegro 2.530 4.055 - Debt Management Project Montenegro d.o.o.

Podgorica

1.089

1.126

Kratkoročna zaduživanja u inostranstvu 10.000 - - OTP Bank Plc. Budapest 10.000 - Ukupno obaveze 18.4300 8.988 Potraživanja, neto 59.369 38.559 Vanbilansne stavke Primljene garancije: - OTP Bank Plc., Budapest 1.733 1.693 Ukupno vanbilansne stavke 1.733 1.693



81

34. TRANSAKCIJE SA POVEZANIM LICIMA (nastavak)

Kratkoročni i dugoročni krediti zaposlenima Banke odobravani su na period od jedne godine do 25 godina. Krediti su odobravani sa kamatom stopom u rasponu od 2,1 do 8% na godišnjem nivou. Dugoročni krediti zaposlenima Banke obuhvataju kredite za kupovinu stambenih jedinica sa kamatom stopom u rasponu od 3,99% na godišnjem nivou i hipotekarnih kredita sa kamatom stopom u rasponu od 3,99 do 4,99% na godišnjem nivou. Prihodi i rashodi nastali iz transakcija sa povezanim pravnim licima u toku 2019. i 2018. godine prikazani su tabeli koja slijedi:



Prihodi od kamata: - OTP Bank Plc. Budapest 361 376 - zaposleni Banke 443 437 804 813 Prihodi od naknada: - OTP Bank Plc. Budapest 4 7 - OTP Debt Collection doo, Podgorica 2 3 - Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica 5 6 - Podgorička banka, a.d. Podgorica 32 - Ukupno prihodi 43 16 Ostali nekamatonosni prihod - OTP Debt Collection doo, Podgorica - 6 Ukupno prihod - 6 Ukupno prihod 847 835 Troškovi po osnovu kamata: - zaposleni Banke - - - OTP Bank Plc., Budapest (179) (115)

(179) (115) Troškovi po osnovu naknada: - OTP Bank Plc. Budapest (15) (14) - Debt Management Project Montenegro d.o.o. Podgorica - - (15) (14) Ostali izdaci i troškovi: - OTP Debt Collection doo, Podgorica - (8) - OTP Bank Plc., Budapest (8) (8) (8) Ukupno troškovi (202) (137) Prihod, neto 645 698

Naknade isplaćene tokom 2019. godine licima sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima u Banci iznose EUR 1.216 hiljada (2018: EUR 1.028 hiljada).

35. SUDSKI SPOROVI

Na dan 31. decembra 2019. godine, protiv Banke se vodi više sudskih sporova od strane pravnih i fizičkih lica. Po procjeni Direkcije za pravne poslove Banke, ukupna vrijednost ovih sporova iznosi EUR 5.921 hiljada ne uključujući troškove sudskih postupaka (2018: 5.776 hiljada EUR). Navedeni iznos ne uključuje eventualne zatezne kamate koje mogu biti utvrđene po okončanju sudskih sporova, s obzirom na to da rukovodstvo nije u mogućnosti da utvrdi potencijalne efekte zateznih kamata koji mogu nastati po osnovu ovih sporova do datuma izdavanja ovih finansijskih iskaza.



82

35. SUDSKI SPOROVI (nastavak)

Na dan 31. decembra 2019. godine Banka je evidentirala rezervisanja za potencijalne gubitke po parničnom postupku u iznosu od EUR 1.935 hiljada (2018: EUR 1.929 hiljada). Ishod postupka koji je u toku ne može se sa sigurnošću predvidjeti; međutim, rukovodstvo i pravni savjetnik Banke ne očekuju dodatne negativne ishode koji bi mogli imati značajne efekte na finansijske iskaze Banke. Na dan 31. decembra 2019. godine Banka je uključena u sudske sporove za 1.045 ugovora koje je kao tužilac Banka podnijela protiv pravnih i fizičkih lica, potražujući ukupnu vrijednost u iznosu od EUR 19.955 hiljada.

36. PORESKI RIZICI Poreski zakoni Crne Gore se često različito tumače i predmet su čestih izmjena. Tumačenje poreskih zakona od strane poreskih vlasti u odnosu na transakcije i aktivnosti Banke mogu se razlikovati od tumačenja rukovodstva Banke. Kao rezultat iznijetog, transakcije mogu biti osporene od strane poreskih vlasti i Banci može biti određen dodatni iznos poreza, kazni i kamata. Periodi ostaju otvoreni za pregled od strane poreskih i carinskih organa u vezi sa poreskim obavezama za pet godina. To praktično znači da poreske vlasti imaju prava da odrede plaćanje neizmirenih obaveza u roku od pet godina od kada je obaveza nastala.

37. DOGAĐAJI NAKON DATUMA IZVJEŠTAVANJA Brzo širenje virusa Covid-19 i njegovi društveni i ekonomski efekti u Crnoj Gori, kao i na globalnom planu, mogu za posljedicu imati pretpostavke i procjene koje će zahtijevati revidiranje. U ovoj fazi Rukovodstvo nije u mogućnosti da pouzdano procijeni uticaj jer se novi događaji odvijaju iz dana u dan. Pored navedenog, Centralna banka Crne Gore je na sjednici Savjeta, održanoj 17. marta 2020. godine, donijela Odluku o privremenim mjerama za ublažavanje negativnog uticaja novonastalog koronavirusa na finansijski sistem („Službeni list Crne Gore“ br. 019/20 od 19. marta 2020. godine (u daljem tekstu: Odluka) čime se klijentima (pravnim licima, stanovništvu, preduzetnicima i ostalim) omogućava zastoj (moratorijum) u periodu od 90 dana za otplatu kredita odobrenih od banke. Rukovodstvo Banke nije u stanju da procijeni moguće efekte gore navedene Odluke na finansijske iskaze Banke. Dugoročno gledano, posljedice mogu uticati na obim zajma, tokove gotovine i profitabilnost. Bez obzira na navedeno, na dan izdavanja ovih finansijskih iskaza Banka i dalje ispunjava svoje obaveze o roku dospijeća te stoga nastavlja da primjenjuje načelo stalnosti poslovanja kao računovodstvenu osnovu za sastavljanje finansijskih iskaza.

38. DEVIZNI KURSEVI

Zvanični kurs za glavne valute koje se koriste u konverziji stavki iskaza o finansijskoj poziciji izraženih u stranim valutama, u EUR na dan 31. decembra 2019. i 2018. godine je: 31. decembar

2019. 31. decembar

2018. USD 0,8937 0,8731 CHF 0,9199 0,8907 GBP 1,1736 1,108


________________________ Maja Krstić

_________________________ Srđan Janković

Glavni Izvršni direktor Izvršni direktor za finansije i

bankarske operacije


$' 32'*25,&$ ]d jrglqx nrmd vh ]dyuãdyd ghfhpeud …3uhyrg qd voxåehql mh]ln x...

Documents