Ζωντανός πλανήτης - τεύχος 33

Κω

δ.:

7869

Το θέμα είναι:Πτολεμαϊδα VΘα συνεχίσουμε βρώμικα;

Εν δράσει:Κίκο-Έλα:Οι πρώτοι ανιχνευτές

© Α

ndre

a B

onet

ti / W

WF

Ελλ

άς

© a

prilb

ell

Στις σελίδες που ακολουθούν μπορείτε να διαβάσετε ένα μικρό δείγμα από αυτά που μας απασχόλησαν και συνεχί-ζουν προφανώς να μας απασχολούν. Το τελευταίο διάστημα, έχουμε ανοικτά αντιταχθεί στην επένδυση για νέο λιγνιτικό σταθμό στην Πτολεμαϊδα. Προφανώς δεν είμαστε a priori εναντίον των επενδύσεων. Όμως, στη συγκεκριμένη χρονι-κή συγκυρία, επενδύσεις σε ρυπογόνες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως ο λιγνίτης, θα εγκλωβίσουν την Ελ-λάδα για τουλάχιστον μισό αιώνα ακόμα σε ένα ενεργειακό μέλλον τεράστιου κόστους για τον πλανήτη και την κοινωνία μας. Τώρα είναι η στιγμή που η χώρα μας έχει ανάγκη από επενδύσεις με σεβασμό στο περιβάλλον που θα στηριχθούν στην καινοτομία και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασί-ας. Μόνο έτσι η οικονομία θα ανακάμψει πραγματικά και θα γίνει ανταγωνιστική και βιώσιμη σε βάθος χρόνου. Πώς όμως βιώνουν οι κάτοικοι των περιοχών αυτών την ζωή τους, δίπλα από τα ορυχεία λιγνίτη της ΔΕΗ; Το κύριο θέμα λοι-πόν του τεύχους αυτού παρουσιάζει αυτό ακριβώς, ένα σύ-ντομο οδοιπορικό στα χωριά του λιγνίτη.

Διαβάστε επίσης και μια πολύ ευχάριστη είδηση για την απόφαση του διεθνούς ποινικού δικαστηρίου της Χάγης να απαγορεύσει την φαλαινοθηρία στην Ιαπωνία. Χρόνια αγώνων από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις απέδωσαν και τώρα υπάρχει ελπίδα για την επιβίωση των φαλαινών!

Όμως και στη Δαδιά του Έβρου, εκεί όπου το WWF Ελ-λάς δραστηριοποιείται με πρόγραμμα προστασίας για τον ασπροπάρη, έχουμε ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Ένα νέο μέ-λος προστέθηκε στην «οικογένεια» της Δαδιάς και αυτός είναι ο Κίκο, ένας εκπαιδευμένος σκύλος που ανιχνεύει δηλητηριασμένα δολώματα! Τα δηλητηριασμένα δολώμα-τα είναι μια εξαιρετικά σημαντική απειλή για την φύση και την πανίδα της. Για ένα είδος γύπα σαν τον ασπροπά-ρη που πια μετρά μόλις 15 ζευγάρια στην χώρα μας, μια τέτοια απειλή μπορεί κυριολεκτικά να εξαφανίσει κάθε ελπίδα επιβίωσης. Έτσι λοιπόν, επιστρατεύθηκε ο Κίκο για να βοηθήσει στην δύσκολη αυτή προσπάθεια.

Μήνες τώρα το πρόγραμμα «Καλύτερη Ζωή» προσπα-θεί να μας διευκολύνει με λύσεις και ιδέες σχετικά με τη θέρμανση των σπιτιών μας και τη σπατάλη τροφίμων που δυστυχώς υπάρχει ακόμα και σε εποχή κρίσης. Τώρα μπο-ρείτε να μάθετε περισσότερα για τη μεσογειακή διατρο-φή στο τραπέζι σας – όχι μόνο συμβάλλει στη μακροζωία αλλά είναι και καλή για το περιβάλλον καθώς το οικολογι-κό αποτύπωμα της μεσογειακής διατροφής είναι μικρότε-ρο σε σχέση με την δυτικού τύπου διατροφή.

Με αυτά και άλλα πολλά τρέχουμε, πάντα με την δική σας βοήθεια και πολύτιμη υποστήριξη.

Καλή ανάγνωση!

Δημήτρης Καραβέλλας

Περιοδική έκδοση του WWF ΕλλάςTεύχος 33, Δεκέμβριος 2013 - Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2014

Εξώφυλλο: © Αndrea Bonetti

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣWWF Ελλάς,Λεμπέση 21, 117 43 Αθήνα,τηλ.: 210 33 14 893, fax: 210 32 47 578

ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΔημήτρης ΚαραβέλλαςΛεμπέση 21, 117 43 Αθήνα,τηλ.: 210 33 14 893, fax: 210 32 47 578

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣΓιώργος Βελλίδης

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΔημήτρης Καραβέλλας, Θεοδότα Νάντσου, Γιώργος Βελλίδης, Ιάσονας Κάντας.

Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν:Aλέξανδρος Κανδαράκης, Έμιλυ Κερν, Βίκυ Μπαρμπόκα, Σοφία Κουκουλάκη, Δέσποινα Τζιάλλα.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ-ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΣΚΙΤΣΑΜάριος Βόντας

© Copyright WWF Greece, 2014.

Για αναδημοσίευση κειμένων από τον ΖΩΝΤΑΝΟ ΠΛΑΝΗΤΗ απαιτείται προηγουμένως άδεια του εκδότη.

Η αναδημοσίευση φωτογραφιών απαγορεύεται.

για έναζωντανό πλανήτη

Ευχαριστούμε την εταιρεία Μιχάλης Ορφανός ΑΕΒΕ - Γραφικές Τέχνες για τη δωρεάν εκτύπωση του περιοδικού!

συμμετοχήσυμμετοχή

Μέσα από το παιχνίδι περιβαλλοντικής εκπαίδευσης «Χρησιμοποιώ υπεύθυνα» οι μαθητές μαθαίνουν καθημερινές πρακτι-κές για την ορθή χρήση των προιόντων με στόχο την εξοικονόμηση φυσικών πόρων. Πάνω από 1.500 μαθητές ευαισθητοποι-ήθηκαν και ανέλαβαν να κινητοποιήσουν

συγγενείς και φίλους. Κατάφεραν να μιλήσουν σε 3.000 μέλη της σχολικής κοινότητας που δεσμεύθηκαν να υιοθετή-σουν τις μικρές αλλαγές στην καθημερινότητα που μετέφε-ραν οι «μικροί» ενεργοί πολίτες.

Φέτος το παιχνίδι κάνει στάση στο εργοστάσιο της Ελαίδας και σε σχολεία της Αττικής με την υποστήριξη του ομίλου UNILEVER.

Ευχαριστούμε θερμά

τον κύριο Χρήστο Ρούσσο για τη δωρεά ποσού 100 € που προσέφερε στο WWF Ελλάς, εις μνή-μην Παναγιώτη Μπάτου.

Εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας

Μπορείτε να καταθέσετε τη δωρεά σας στους παρακάτω λογαριασμούς του WWF Ελλάς:

Εθνική Τράπεζα: Αρ. Λογ/μού:104/48044064

Alpha bank: Αρ. Λογ/μού:1010020020-21025

Eurobank: Αρ. Λογ/μού: 0026-0101-59-0100114688

Δωρεές εις μνήμην

Το νέο ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης της οργάνωσης μας κάνει πιο αποτελεσματικούς Επενδύσαμε στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου ηλεκτρονικού συστήματος διαχείρισης της ορ-γάνωσης (Electronic Resource Planning – ERP) εξασφαλίζοντας αφενός ότι μακροπρόθεσμα θα μειώσουμε ακόμα περισσότερο το διοικητικό μας κόστος και αφετέρου ότι θα μπορούμε να παρακο-λουθούμε με ακόμα αποδοτικότερο και αμεσότερο τρόπο τη διαχείριση των πόρων μας. Η εταιρεία Entersoft παρείχε έκπτωση 50% στο αρχικό κό-στος αγοράς του προγράμματος ERP, παραμετρο-ποίησης και εγκατάστασης του πληροφοριακού συστήματος της οργάνωσης (ENTERSOFΤ EBS).

Το κληροδότημα αποτελεί μια πραγματικά «ιδιαίτερη» δωρεά. Είναι μια ζωντανή κληρονομιά των πεποιθήσεων

και αξιών μας με διάρκεια.

Όπως είπαν και οι Ruth Deighton & Γιάννη Σαρτζετά-κης, όταν πήραν την απόφαση να κληροδοτήσουν στο

WWF Ελλάς το κτήμα τους στη Σέττα Ευβοίας:

«Το πιο καλό πράγμα που αγόρασα ποτέ στη ζωή μου είναι ένα κομμάτι γης.

Το πιο ικανοποιητικό πράγμα που έκανα ήταν που το δούλεψα.

Το πιο σοφό πράγμα που έκανα ήταν που το κληροδότησα στο WWF.»

Όλοι μας θα επιθυμούσαμε να γνωρίζουμε ότι, μετά το πέρασμά μας από αυτό τον κόσμο, τα αγαπημένα μας πρόσωπα, η οικογένεια και οι φίλοι μας θα συνεχίσουν

να απολαμβάνουν έναν υγιή και ζωντανό πλανήτη.

Μάθετε περισσότερα για το πρόγραμμα κληροδοτημάτων του WWF Ελλάς στο wwf.gr/el/

legacies ή επικοινωνήστε με την Έμιλυ Κερν, υπεύθυνη κληροδοτημά-των WWF Ελλάς, τηλ. 210 3311987 (εσ. 107), email: [email protected]

Η ζωή συνεχίζεται!

Ραντεβού το Φθινόπωρο με νέες ιδέες και εκπλήξεις!Αγαπητοί φίλοι,

Η έντυπη μας επικοινωνία από αυτό το τεύχος και στο εξής θα γίνεται δύο φορές το χρόνο, κατά την οποία θα λαμβάνε-τε τον ανανεωμένο ετήσιο απολογισμό μας μαζί με το ημε-ρολόγιο, και μια πλούσια και πρακτική έκδοση σχετική με τη δράση μας. Η επόμενη λοιπόν επικοινωνία μας θα είναι στα τέλη Φθινοπώρου με μια διπλή αποστολή που θα πε-ριλαμβάνει τον ανανεωμένο ετήσιο απολογισμό μας για το οικονομικό έτος 2014 (Ιούλιος 2013 – Ιούνιος 2014) και το επιτραπέζιο ημερολόγιο 2015 με τα αγαπημένα σκίτσα του Μάριου Βόντα. Οι παλαιότεροι υποστηρικτές το γνωρίζετε από τις προηγούμενες χρονιές και είχατε πολλές φορές ζη-τήσει την επανακυκλοφορία του. Ελπίζουμε ότι και οι νεότε-ροι θα το λατρέψετε και θα το χρησιμοποιείτε καθημερινά!

Καλό καλοκαίρι!

18

Το μέλλον του ασπροπάρη περνάει μέσα από το σχολείο. Οι μαθητές αναλαμβά-νουν δράση για την προστασία και την διατήρηση του πληθυσμού του για τις επόμενες γενιές.

Τα ΜΜΕ υιοθετούνΕυχαριστούμε θερμά τους ιστότοπους που έχουν ανταποκριθεί μέχρι στιγμής στο πρόγραμμα του WWF Ελλάς «Τα ΜΜΕ υιοθετούν». • palo.gr • neolaia.gr • herpetofauna.gr • doctv.gr • tvxs.gr • pulse.gr • openewz.gr • matiastanea.gr • paokfc.gr • enfo.gr • digitallife.gr • prasinizo.gr • e-fungus.gr • betorama.gr • gazzetta.gr • ellispoint.gr • subs.gr • freevox.gr • allsportsbet.gr • in.gr • cretevents.gr • noikokyra.gr • homefood.gr • haniotika-nea.gr • athinorama.gr • aetorachifarm.com • naro.gr • bionews.gr • tourismpress.gr • 6thgear.gr • eklogika.gr • trofoupoli.gr • jazzbluesrock.gr • cristallino.gr • rockstuff.gr • pharmaline.gr • emedi.gr • noikokyra.gr • attikipress.gr • xrimaonline.gr • cretalive.gr • 4paok.gr

Στο πλαίσιο των προσπαθειών του WWF Ελλάς για τη διατή-ρηση του πληθυσμού του Ασπροπάρη, του μικρότερου από τους 3 γύπες που συναντώνται στο δάσος της Δαδιάς, συνε-χίζουμε για 2η χρονιά σε συνεργασία με τα ΚΠΕ Σουφλίου και Μαρώνειας δράσεις συμβολικής υιοθεσίας ζευγαριών του είδους από σχολεία των ΠΕ Έβρου και Ροδόπης. Φέτος οι δράσεις θα επικεντρωθούν στην ανάδειξη του τεράστιου προ-βλήματος που δημιουργεί στο είδος η παράνομη χρήση δηλη-τηριασμένων δολωμάτων. Ο στόχος για τη φετινή χρονιά είναι τα σχολεία να γυρίσουν ενημερωτικά βίντεο, να οργανώσουν ένα δίκτυο υποστηρικτών και να κατασκευάσουν πινακίδες ευαισθητοποίησης οι οποίες θα τοποθετηθούν σε αγροτικές και δασικές περιοχές (η ξυλεία είναι μία ευγενική χορηγία της βιομηχανίας επεξεργασίας ξύλου, ΑΚΡΙΤΑΣ Α.Ε.).

Τα παιδιά προστατεύουν τον ασπροπάρηΦωτογραφία: © J.Zoll

3

Εν τάχειΚινδυνεύει ο Κυπαρισσιακός από την ολιγωρία του ΥΠΕΚΑ

Κώδωνα κινδύνου έκρουσαν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις για τον Κυπαρισσιακό κόλπο, καθώς λίγες μόνο μέρες προτού ξεκινήσει η φετινή περίοδος ωοτοκίας, η δεύτερη σημαντικότε-ρη παραλία ωοτοκίας για τις θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta, κινδυνεύει με ευθύνη του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Παρά το γεγονός ότι η χώρα μας παραπέμπεται στο Δικαστήριο της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης επειδή δεν έχει εξασφαλίσει επαρκώς την προστασία του απειλούμενου είδους στην περιοχή, οι ελληνικές αρχές επιδεικνύουν για ακόμη μια φορά ολιγωρία.

Δημιουργήστε μια νέα Ευρώπη για τον πλανήτη

Κατά την προεκλογική περίοδο των ευρωεκλογών της 25ης Μαΐου, ζητήσαμε από όλους τους υποψηφίους να δεσμευ-τούν για μία νέα Ευρώπη που θα σέβεται τα όρια του πλα-νήτη και τους πολίτες της. Έτσι, το WWF σε πανευρωπα-ϊκό επίπεδο, μέσα από την καμπάνια «Δημιουργήστε μια νέα Ευρώπη για τον πλανήτη», κάλεσε τους υποψηφίους ευρωβουλευτές να δεσμευτούν για εννέα περιβαλλοντικές προτεραιότητες που μας αφορούν όλους.

Περισσότεροι από 30 Έλληνες υποψήφιοι ευρωβουλευτές και πάνω από 600 σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ανταποκρίθη-καν σε αυτό το κάλεσμα αλλά και στις προτεραιότητες των ίδιων των Ευρωπαίων πολιτών, καθώς πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι σε ποσοστό 95%, οι πολίτες της ΕΕ αισθάνονται πως η προστασία του περιβάλλοντος είναι σημαντική και τους αφορά προσωπικά, ενώ το 81% πιστεύει ότι η ευρωπα-ϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία είναι απολύτως απαραίτητη.

Για μια καλύτερη διατροφήΜε μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η σειρά βιωματικών εργαστηρίων που διοργάνωσε η Καλύτερη Ζωή στις 3, 10 και 11 Μαΐου με θέμα τη διατροφή και όλα όσα αξίζει να γνωρίζουμε. Συνολικά περισσότεροι από 250 πολίτες πα-ρακολούθησαν τα 4 διαφορετικά εργαστήρια και οι εντυ-πώσεις ήταν παραπάνω από θετικές!

«Τι μαθαίνουμε από την ετικέτα ενός τροφίμου», «Προετοι-μάζω το ιδανικό γεύμα για εμένα και την οικογένειά μου», «Μάθε τα πάντα για φρούτα και λαχανικά» «Τα πάντα για τα ψάρια». Αυτοί ήταν οι τίτλοι των τεσσάρων βιωματικών εργαστηρίων και μπορείτε να φανταστείτε πόσο τυχεροί ήταν όσοι βρέθηκαν στη «Στέγη του ΣυνΑθηνά», ακριβώς απέναντι από τη Βαρβάκειο Αγορά, για να παρακολουθή-σουν τους ειδικούς και να συμμετέχουν διαδραστικά σε μία σειρά σεμιναρίων που είχε ως στόχο να δείξει στους πολίτες ότι δεν είναι δύσκολο να κάνουν καλύτερες διατροφικές επι-λογές που βοηθούν την υγεία τους αλλά και το περιβάλλον.

Ακόμη όμως και για όσους δεν κατάφεραν να βρεθούν δια ζώσης στα σεμινάρια, δεν υπάρχει λόγος απογοήτευσης: Infographics, συμβουλές για σωστή ανάγνωση των ετικετών τροφίμων, κατάλογος με την εποχικότητα των φρούτων και λαχανικών, μεζούρα για τα μεγέθη των ψαριών και χρηστι-κές πληροφορίες για τα τροφικά προϊόντα βρίσκονται στα toolkits, τα οποία αξίζει να βρείτε και να κρατήσετε όλοι, μέσα από το site της Καλύτερης Ζωής, www.kalyterizoi.gr.

wwf e-shop Για πρώτη φορά, όλα τα προϊόντα μας κοντά σου μόνο με ένα κλικ, από όπου και αν βρίσκεσαι, ανά πάσα στιγμή.

Πρόσω ολοταχώς για το πρόγραμμα ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE

Χάραξη ασφαλών μονοπατιών, καταγραφή της χερσαίας πανίδας και χλωρίδας, κοινωνικο-οικονομική μελέτη της ευρύτερης περιοχής, παρακολούθηση της μεσογειακής φώ-κιας Monachus monachus και ολόφρεσκα επικοινωνιακά εργαλεία, είναι οι δράσεις που υλοποιεί αυτήν την περίοδο, στα πρώτα του βήματα, το πρόγραμμα ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE στη Γυάρο.

Με σταθερή πλέον παρουσία στην πρωτεύουσα των Κυ-κλάδων Ερμούπολη της Σύρου, η ομάδα του ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE πραγματοποιεί τις απαραίτητες προπαρασκευαστι-κές ερευνητικές αποστολές στη Γυάρο. Ποιος είναι όμως ο στόχος αυτών των πρώτων βημάτων; Ο Δρ. Σπύρος Κοτο-μάτας, συντονιστής του προγράμματος, απαντά:

«Ο απώτερος στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα μο-ντέλο βιώσιμης Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής (ΘΠΠ) που θα προστατεύει το θαλάσσιο περιβάλλον, ενώ παράλληλα θα στηρίζει το μέλλον των τοπικών κοι-νωνιών. Ένα μοντέλο που πιστεύουμε πως θα αποδει-χθεί λειτουργικό και επιτυχημένο, δείχνοντας τον δρόμο σε ολόκληρη τη Μεσόγειο».

Μέχρι στιγμής λοιπόν, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης έχει πραγματοποιήσει την παρθενική του έρευνα πεδίου στη Γυάρο, καταγράφοντας τη χλωρίδα και την πα-νίδα. Παράλληλα, η ΜΟm/Εταιρία για τη Μελέτη και Προ-στασία της Μεσογειακής Φώκιας συνεχίζει την παρακο-λούθηση του τοπικού πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας Monachus monachus.

Όλες οι δράσεις αλλά και οι στόχοι του προγράμματος πα-ρουσιάζονται μέσα από τον πρόσφατα εγκαινιασμένο δι-κτυακό του τόπο www.cycladeslife.gr.

Στο σφυρί και ο Αιγιαλός!Καθώς το τεύχος έκλεινε, το νέο σχέδιο νόμου του Υπουρ-γείου Οικονομικών για τον αιγιαλό ήρθε σαν «κεραυνός εν αιθρία». Η νομική μας ομάδα ανέλυσε κάθε άρθρο του πριν καταλήξει ότι πρόκειται για μια καταστροφική κίνηση, τόσο για τις ακτές μας όσο και για μας που τις απολαμβά-νουμε! Καταθέσαμε δημόσια κριτική, στείλαμε επιστολή σε όλους τους βουλευτές, και συμμετείχαμε στη διεθνή συλ-λογή υπογραφών. Σε συνάντηση με το Υπουργείο Οικονο-μικών, ο διευθυντής μας Δημήτρης Καραβέλλας παρέδωσε 112 χιλιάδες υπογραφές διαμαρτυρίας από το AVAAZ.org. Είμαστε σε επιφυλακή καθώς περιμένουμε να κατέβει στη Βουλή μετά τις εκλογές. Θα σας κρατήσουμε ενήμερους για τις εξελίξεις στο www.wwf.gr

174Πριν δύο μήνες έφτασαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα δυο πολύ ξεχωριστά σκυλιά. Δεν ξεχωρίζουν από τη ράτσα τους, διασταύ-ρωση βέλγικο λυκόσκυλο με γερμανικό, αλλά από το …επάγγελμά τους: είναι οι πρώτοι ανιχνευτές δηλητηριασμένων δολωμάτων!Μετά από 6 μήνες φοίτησης στην Ισπανία, στην ειδική ακαδημία του μοναδικού Jesus Lopez Valladolid, ο Κίκο ήταν έτοιμος για την

αποστολή του. Η Έλα Κρετ, η περιβαλλοντολό-γος μας στη Δαδιά, πέρασε ένα μήνα μαζί του για να μυηθεί στα μυστικά του «κόσμου των σκύλων». Το ζώο που στις πόλεις κατεξοχήν υποφέρει από τη χρήση της «φόλας», έρχεται τώρα να πάρει την «εκδίκησή» του, βοηθώντας μας να καθαρίσουμε την ύπαιθρο από την κρυ-φή αυτή απειλή.

Βλέπω γύρω μου ολόκληρες ιστορίες που ξετυλίχτηκαν εδώ τις μέρες που πέ-ρασαν. Ζώα που ξαπόστασαν, κυνηγήθηκαν, που έδωσαν μάχες για την τροφή τους. Όλα αυτά δε μου τα λένε τα μάτια μου, αλλά η αλάνθαστη όσφρησή μου. Τώρα όμως… Να! Βρήκα κάτι που δεν ταιριάζει εδώ. Για δες … μήπως είναι αυτό που ψάχνουμε;

Μπράβο Κίκο! Μόλις βρήκες ένα δηλητηριασμένο δόλωμα!

Φωτογραφίες: © Θάνος Καστρίτης

Η πυραμίδα απεικονίζει με εύληπτο τρόπο τη συχνότητα με την οποία μπορούμε να καταναλώνουμε τις διάφορες τροφές. Στη βάση της πυραμίδας βρίσκονται τα τρόφιμα που μπορούμε να κα-ταναλώνουμε σε ημερήσια βάση, ενώ όσο ανεβαίνουμε στην πυρα-μίδα θα πρέπει να περιορίζουμε την κατανάλωση των τροφίμων.

Στη βάση της κυριαρχούν τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια που παρέχουν φυτικές ίνες, και βιταμίνες. Περιέχονται επίσης τροφές (μη επεξεργασμένες) που είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες όπως είναι το ψωμί, τα ζυμαρικά, το ρύζι, όλα κατά προτίμηση ολικής άλεσης, άλλα και τα δημητριακά και οι πατάτες (ιδανικά βραστές ή ψημένες).

Ακολουθούν το ελαιόλαδο και οι ελιές, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, εξαιρετικά θρεπτικές τροφές όταν καταναλώνονται με σύνεση. Έπονται τα γαλακτοκομικά που η καθημερινή και μέ-τρια κατανάλωσή τους εξασφαλίζει στον οργανισμό ασβέστιο, πρωτεΐνες και βιταμίνες Β.

Πιο πάνω είναι τα ψάρια και τα πουλερικά και το κόκκινο κρέας που καλό είναι να καταναλώνονται μέχρι 2 φορές την εβδομάδα. Θα εκπλαγείτε όταν δείτε συγκεντρωτικά την πυραμίδα και ποιες είναι οι αληθινές ανάγκες του σώματος μας, αυτού του πολύπλο-κου μηχανισμού που απαιτεί να τον τροφοδοτούμε με καθαρές πρώτες ύλες. «Είμαστε ό,τι τρώμε», έτσι δεν λένε;

Μάλιστα, ερευνητές του Barilla Center for Food and Nutrition έκαναν κάτι απλό κι εξαιρετικά σημαντικό. Δίπλα στην πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής τοποθέτησαν την πυραμίδα της πε-ριβαλλοντικής επιβάρυνσης, δηλαδή αυτής που προκαλείται στο περιβάλλον μέσα από την παραγωγή των διαφόρων τροφίμων.

Όπως θα δείτε, στην πυραμίδα της περιβαλλοντικής επιβάρυν-σης όσο προχωράμε προς τη βάση τόσο μεγαλύτερες είναι οι επι-πτώσεις. Είναι εύκολο να διαπιστώσουμε πόσο συμπλέουν οι δύο πυραμίδες: ό,τι ωφελεί την υγεία μας ωφελεί και το περιβάλλον. Έτσι λοιπόν, για καλύτερη υγεία και λιγότερες επιπτώσεις στο πε-ριβάλλον, περιορίζουμε γλυκά, κόκκινο κρέας και τυροκομικά και αποφεύγουμε, παρότι είναι πολύ δελεαστικά, τα αλμυρά σνακ, τα

τηγανητά, τα επεξεργασμένα αλλαντικά αλλά και τα μπισκότα, τα παγωτά και τα ροφήματα με ζάχαρη. Προτιμάμε αφθονία φρού-των και λαχανικών αλλά και πατάτες, όσπρια, ζυμαρικά.

Μην ξεχνάτε όμως ότι τα μυστικά μίας καλύτερης διατροφής εί-ναι το μέτρο, η ποικιλία και η κατανάλωση τροφίμων από όλες τις ομάδες στις σωστές ποσότητες και συχνότητα. Και κυρίως θυμη-θείτε ότι με το να ακολουθείτε όλα όσα προτείνει η μεσογειακή διατροφή επιτυγχάνετε το στόχο σας μόνο κατά το ήμισυ. Το άλλο μισό θα το πετύχετε με επαρκή ανάπαυση, σωματική άσκηση και συντροφικότητα. Κοινώς, προτιμήστε να τρώτε στο τραπέζι με παρέα, να αθλείστε περισσότερο και να μην υποτιμάτε την μεση-μεριανή ξεκούραση ή έναν απογευματινό μισάωρο ύπνο.

Λιγότερα τροφοχιλιόμετραΤι είναι τροφοχιλιόμετρα; Σε απλά ελληνικά είναι η απόσταση την οποία διανύουν τα τρόφιμα από τον τόπο παραγωγής τους μέχρι το σημείο της τελικής κατανάλωσης τους. Συμπεριλαμβάνονται οι μετα-φορές των τροφίμων ανάμεσα στα διάφορα στάδια του κύκλου ζωής τους, δηλαδή από το σημείο παραγωγής, στην επεξεργασία και στο τελικό σημείο λιανικής πώλησης.

Εδώ και αρκετό καιρό έχει ξεκινήσει μια παγκόσμια άτυπη προ-σπάθεια για περιορισμό των τροφοχιλιομέτρων, καθώς φαίνεται πως σε αρκετές περιπτώσεις όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση τόσο μεγαλύτερη είναι η περιβαλλοντική επιβάρυνση. Πιο ξακου-στή πρωτοβουλία είναι η «δίαιτα των 100 μιλίων», όπου εστιατό-ρια, ξενοδοχεία αλλά και μεμονωμένα νοικοκυριά προσπαθούν και καταφέρνουν να χρησιμοποιούν προϊόντα που παράγονται σε ακτίνα 100 μιλίων. Αυτό δεν είναι καλό μόνο για τη μείωση των τροφοχιλιόμετρων. Είναι καλό και για την τοπική οικονομία, κα-θώς έτσι υποστηρίζονται οι τοπικοί παραγωγοί, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό και για την Ελλάδα της κρίσης. Βέβαια δεν είναι όλα τα μεταφορικά μέσα το ίδιο. Σαφώς καλύτερη είναι η μεταφορά με πλοίο, σαφώς χειρότερη η μεταφορά τροφίμων με αεροπλάνο!

Η μεσογειακή διατροφή ολιστικά και κοινωνικά, δηλαδή τρόπος ζωής!

16 5

Εν δράσει

Παράπλευρες απώλειες: Γύπες Παρόλο που τα αρπακτικά πουλιά δεν αποτελούν ποτέ τον στόχο των δηλητηριαστών, είναι το πιο ευάλωτο πα-ράπλευρο θύμα τους, αφού είναι φτιαγμένα για να κα-θαρίζουν τη φύση από τα νεκρά ζώα. Όμως για ένα γύπα σαν τον ασπροπάρη, που πια μετρά μόλις 15 ζευγάρια πουλιών στην Ελλάδα, η παραμικρή αφύσικη απειλή μπορεί να εξαφανίσει τις ελπίδες του για επιβίωση.

Δηλητηριασμένα δολώματα: «νάρκες» στη φύσηΤα δηλητηριασμένα δολώματα μετατρέπουν την ύπαιθρο σε ναρκοπέδιο, αόρατο ακόμα και για τα ζώα που έχουν τις πιο οξυμένες αισθήσεις. Είναι το πεδίο ενός κρυφού πολέμου όπου πρωταγωνιστούν ορισμένοι κτηνοτρόφοι που έχουν υποστεί ζημιές από ζώα, όπως λύκους, και επιλέγουν τις φόλες, αντί για την προστασία με φυσικά μέσα, όπως φράχτες ή τσοπανόσκυλα. Ακόμα, ορισμένοι λαθροκυνηγοί, που λέγεται ότι έτσι «καθαρίζουν» τις πε-ριοχές που κυνηγούν από τα ίχνη άλλων ζώων.

Οι δηλητηριαστές αποτελούν τη μειοψηφία, όμως το κό-στος το πληρώνουν όλοι: κτηνοτρόφοι χάνουν τα τσοπα-νόσκυλα που προστατεύουν τα κοπάδια τους, κυνηγοί χάνουν τα κυνηγόσκυλά τους. Κι ενώ κάποια ζώα που μερικοί τα βρίσκουν ενοχλητικά εξοντώνονται, το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος.

Το πρόγραμμαΦέτος για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε δύο περιοχές και από δυο περιβαλλοντικές οργανώσεις (το WWF Ελλάς στον Έβρο-Ροδόπη και η την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία στα Μετέωρα), θα δραστηριοποιηθούν δύο ειδικές ομάδες με σκύλους με σκοπό την αντιμετώπιση του φαινομένου των δηλητηριασμένων δολωμάτων. Η δράση αυτή αποτε-λεί μέρος του προγράμματος LIFE10 NAT/BG/000152, με τίτλο «Επείγοντα μέτρα για την εξασφάλιση της επιβίωσης του Ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στη Βουλγαρία και την Ελλάδα» το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία των: Ορνιθολογική Εταιρεία της Βουλγαρίας (Bulgarian Society for the Protection of Birds-BSPB), Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF Ελλάς και Ορνιθολογική Εταιρεία της Με-γάλης Βρετανίας (Royal Society for the Protection of Birds-RSPB). Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη. Η αγορά του εκπαιδευμένου σκύλου και η εκπαίδευση της Έλας στην Ισπανία χρηματοδοτήθηκε από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ).

© Victoria Saravia

Ο Κίκο στην υπηρεσία του Ασπροπάρη

Γι’αυτό ήρθε ο Κίκο στην Ελλάδα. Ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου, τώρα γίνεται ο προστάτης των αρπα-κτικών και του ασπροπάρη. Η εκπαίδευσή του τον έχει προετοιμάσει για να εντοπίζει ένα νεκρό ζώο που δεν πέθανε από φυσικά αίτια, αλλά δηλητηριάστηκε. Η ανταμοιβή του; Το παιχνίδι με την Έλα. Όταν βρει ένα δηλητηριασμένο κουφάρι ή φόλα (δηλητηριασμέ-νο δόλωμα), τότε ακολουθεί ένα έντονο παιχνίδι με τη συνοδό του, ως επιβράβευση που πέτυχε το στόχο του! Όσες περισσότερες περιοχές καθαρίσουν η Έλα και ο Κίκο από φόλες, τόσο λιγότερες οι πιθανότητες να δη-λητηριαστούν οι ασπροπάρηδες και πολλά άλλα ζώα.

«Πάντα αγαπούσα τα σκυλιά και ενώ ως παιδί θα ήθελα να έχω, δεν το κατάφερα! Ποτέ δε φανταζόμουν ότι μεγαλώνοντας θα κατέληγα με το σκύλο που πάντα ήθελα αλλά και τον πιο πιστό συνεργά-τη μου. Βέβαια, είναι τόσο επίμονος και εργατικός, που δεν είναι πάντα εύκολο να ακολουθώ το ρυθμό του. Στις αποστο-λές μας, σε μια ώρα καλύπτει περίπου 16 χιλιόμετρα!» μας λέει η Έλα.

Ευχηθείτε τους καλή επιτυχία!

Η εξής παράλογη ιστορία έφτασε στα αυτιά μας: ένας κτηνοτρόφος στην Πελοπόννησο, αφού εξολόθρευσε τα τσακάλια με χρήση δολωμά-των, γέμισε ποντίκια. Αντιμέτωπος με τη νέα επιδημία, έκανε αίτηση για επανεισαγωγή των τσακαλιών στην περιοχή!

Μετά την πολύ επιτυχημένη θεματική της σπατάλης τροφίμων, η Καλύτερη Ζωή πα-ραμένει καλεσμένη στο τραπέζι μας, αυτή τη φορά για να μας μυήσει στα μυστικά της Μεσογειακής διατροφής.

Έχουμε σίγουρα ακούσει ότι οι παππούδες μας ακολουθούσαν πιστά τη συνταγή της με-σογειακής διατροφής «γι’ αυτό και έζησαν πολλά και καλά χρόνια»! Θα έχουμε επίσης διαβάσει ότι η μεσογειακή διατροφή συνίστα-ται στην καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, όσπριων και ελαι-όλαδου και στη χαμηλή κατανάλωση κόκκι-νου κρέατος και …γλυκισμάτων. Προβλέπει

μάλιστα ένα ποτηράκι κρασί στη διάρκεια των γευμάτων και επιμένει στην κατανάλωση πολλών υγρών και πλέον είναι ευρέως αποδε-κτή για τις θετικές επιδράσεις της στην υγεία μας. Έχει βρεθεί δηλαδή ότι συμβάλλει στη μακροζωία και ότι είναι ευεργετική για την πρόληψη χρόνιων νοσημάτων όπως οι καρδι-αγγειακές ασθένειες και ο καρκίνος.

Αυτό που ίσως δε γνωρίζουμε είναι ότι η με-σογειακή διατροφή είναι καλή και για το πε-ριβάλλον. Επιστήμονες έχουν εκτιμήσει πως το οικολογικό αποτύπωμα της μεσογειακής διατροφής είναι μικρότερο σε σχέση με την τυπική δυτική διατροφή.

Φωτογραφία: © Andrea Bonetti / WWF Ελλάς

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΖΩΗ

Καλύτερη διατροφή

Αποκλειστικός δωρητής:

15

πράγματι το οχτάμηνο το έχει ανάγκη η περιοχή. Δεν έχει ο κόσμος πού να δουλέψει. Πάνω σε αυτή τη λογική υπάρχει μια μειωμένη αντίδραση. Το κόστος όμως είναι μεγάλο γιατί αφορά τη ζωή του ανθρώπου και το μέλλον μιας ολόκληρης περιοχής».

Παρόλα αυτά, κανείς δεν οραματίζεται ένα μέλλον χωρίς τη ΔΕΗ στην περιο-χή. Το αντίθετο σε πολλές περιπτώσεις. Κανείς από όσους τουλάχιστον συνομί-λησαν μαζί μας δεν φαίνεται να μπορεί να φανταστεί τη ζωή του χωρίς τη ΔΕΗ. Θέλουν μια ανθρώπινη ΔΕΗ, θέλουν μια ανθρώπινη ζωή. Είναι άλλωστε γε-γονός ότι εδώ και δεκαετίες, η επιχείρη-ση αποτέλεσε οικονομικό στήριγμα για μια ολόκληρη περιοχή.

Ποιο είναι όμως το αύριο;«Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να ζήσουμε με τη ΔΕΗ και να πα-λέψουμε για μία ΔΕΗ καλύτερη και ανθρώπινη που θα σέβεται το περιβάλλον και από την οποία θα απαιτήσουμε κάποια στιγμή μελ-λοντικά να αλλάξει προς το καλύτερο τα δεδομένα στην περιοχή», θα συμπληρώσει ο κ. Αθανασιάδης από την Ποντοκώμη.

Ένα καλύτερο μέλλον ονειρεύονται οι κάτοικοι των χωριών του λι-γνίτη, όπως ακριβώς και όλοι μας σε αυτή τη χώρα. Ένα μέλλον με επιλογές, με επιχειρήσεις που σέβονται τον εαυτό τους, τη φύση και κυρίως τον άνθρωπο. Κάπου εκεί ταυτίζομαι. Αν μου στερείς το δικαίωμα στην επιλογή, μου στερείς το δικαίωμα στην προσωπική μου ελευθερία και πρόοδο. Μόνο σε αυτό ταυτίζομαι.

Μόνο σε αυτό γιατί πλέον οι 6 ώρες διαδρομής ανήκουν στην επι-στροφή σε μια Αθήνα μπερδεμένη και μακρινή. 6 ώρες διαδρομής με αποσκευές να ξεχειλίζουν πάλι από αμήχανες ερωτήσεις, αυτή τη φορά προς τον εαυτό μου: πόσο κοστίζει η ανάπτυξη; Πού τελειώ-νει ο μονόδρομος και πού αρχίζουν τα σταυροδρόμια των επιλογών; Πόσο μακριά θα μας φτάσει η απληστία μας; Μήπως στην ομηρία των χωριών του λιγνίτη είμαι κι εγώ όμηρος και δεσμοφύλακας μαζί;

Ερωτήσεις αμήχανες προς τον εαυτό μου. Ερωτήσεις αμήχανες να με συνοδεύουν ξημερώματα επιστροφής μέχρι την πόρτα του σπιτιού μου. Ερωτήσεις αμήχανες να συμπυκνώνονται στο πάτημα ενός διακόπτη: αυτού που ανάβει το φως στο σαλόνι μου.

6

Το Διεθνές ποινικό δικαστήριο της Χάγης διέταξε την άμεση παύση της ιαπωνικής φα-λαινοθηρίας στην Ανταρκτική, δεδομένης της παγκόσμιας απαγόρευσης που ισχύει από το 1986. Έκρινε πως το κυνήγι ως και 1000 φα-λαινών το χρόνο στην πραγματικότητα δεν γίνεται για «επιστημονική έρευνα».

Το 1986, μετά από χρόνια μείωσης των πλη-θυσμών των περισσότερων ειδών φαλαινών

και την πίεση των περιβαλλοντικών οργα-νώσεων, τα κράτη που απάρτιζαν τη Διε-θνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας απαγόρευ-σαν την εμπορική φαλαινοθηρία, με στόχο να δώσουν την ευκαιρία στους πληθυσμούς να ανακάμψουν. Η Ιαπωνία όμως συνέχισε το κυνήγι, κάτω από νέο μανδύα: αυτόν της «επιστημονικής έρευνας».

Η επιστημονική εξαίρεσηΑπό εκείνη τη μέρα, η Ιαπωνία έχει σκοτώσει πάνω από 14.000 φάλαινες, κυρίως στη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή του Νότιου Ωκεανού στην Ανταρκτική. Το κρέ-ας των φαλαινών που έχουν σκοτωθεί για «επιστημονική έρευνα» πωλείται στην αγορά στην Ιαπωνία. Έτσι, άλλω-στε - δικαιολογείται η κυβέρνηση της χώρας - καλύπτεται το κόστος του επιστημονικού προγράμματος!

Όμως το Διεθνές ποινικό δικαστήριο έκρινε ότι το επιστη-

μονικό πρόγραμμα της Ιαπωνίας είναι «βιτρίνα» για τη συνέχιση της εμπορικής φαλαινοθηρίας. Ως επιστημονικό πρόγραμμα, δεν έχει φέρει αποτελέσματα, αλλά και θανα-τώνει φάλαινες για σκοπούς που θα εξυπηρετούνταν πολύ καλύτερα με παρατήρηση και άλλες μεθόδους. Για παρά-δειγμα, οι διατροφικές συνήθειες των φαλαινών δεν ανα-καλύπτονται από μελέτη του στομαχιού του νεκρού ζώου, αφού εκεί θα βρεθεί μόνο το τελευταίο της γεύμα!

Pho

to: ©

nat

urep

l.com

/ A

ndy

Rou

se /

WW

F-C

anon

Ένα ακόμη χωριό αυτή τη φορά ακριβώς στη μέση μεταξύ Κοζάνης και Πτολεμαΐδας, και με έναν δρόμο να τη χωρίζει από τον ΑΗΣ Καρδιάς, ο δάσκαλος, κ. Αθανασιάδης, είναι μεταδοτικότατος και σαφής, προσθέτοντας ένα ακόμη μέτρο στο ζύγι. Όπως ακριβώς απαιτεί και το επάγγελμά του…

Εύφορη γη που δεν υπάρχει πια, θέσεις εργασίας που στήριξαν και ακόμη στη-ρίζουν την τοπική κοινωνία αλλά πλέον δεν φαίνονται αρκετές, ένας λιγνίτης που αναμφισβήτητα έχει προσφέρει στην τοπική και εθνική οικονομία, ένας λιγνίτης που φαντάζει μονόδρομος αν και το κόστος του, ειδικά για την υγεία των ανθρώπων, αποδεικνύεται δυσβά-σταχτο. Συμπεράσματα ντόπια, συμπε-ράσματα από τους ντόπιους. Αυτοί οι άνθρωποι αισθάνονται πως θυσιάζο-νται στον βωμό του φτηνού ρεύματος και της ανάπτυξης για όλη την υπόλοι-πη Ελλάδα. Μία θυσία που τους κρατά-ει ομήρους στην ίδια τους τη γη και τους στερεί το δικαίωμα στην επιλογή.

Ομηρία λοιπόν και αν ναι γιατί;

«Γίνεται μονοκαλλιέργεια η λειτουργία της ΔΕΗ. Αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να ασχοληθούν οι νέοι μας με τη γεωρ-γία, την κτηνοτροφία και μάλιστα με τις σύγχρονες και επιθετικές τους μορφές όπως πχ είναι τα βιολογικά προϊόντα. Δεν μας δίνουν άδειες για αυτά εδώ. Από την άλλη μεριά δεν μπορούν εδώ να γίνουν βιοτεχνίες γιατί είμαστε μέσα σε λακκούβες και προοπτικά κάθε βιο-τεχνία θα γίνει κι αυτή λακκούβα. Συνε-πώς ό, τι ευκαιρίες θα μπορούσε να έχει ένα χωριό το οποίο βρισκόταν σε πλε-ονεκτική θέση, αναιρούνται λόγω των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ. Φτάσαμε λοιπόν στα 50 – 60 χρόνια της ΔΕΗ και στην ουσία οι χαμένοι από όλη την υπό-θεση είναι αυτά τα χωριά που γειτνιά-ζουν με τη ΔΕΗ. Και οι πλέον χαμένοι

είναι οι νέες γενιές. Μπορεί ακόμη και σε 20 χρόνια, η ΔΕΗ να συρρικνώσει κάποια στιγμή τις δραστηριότητές της. Τι θα μείνει τότε στην περιοχή; Τι θα μείνει για τις επόμενες γενιές; Πώς θα λογοδοτήσει η γενιά μας στις επόμενες γενιές; Τα οφέλη μας από την παρουσία της ΔΕΗ δεν είναι τόσα όσα θέλουν να μας τα παρουσιάσουν. Οφέλη έχουν οι περιοχές οι οποίες δεν βρίσκονται τόσο κοντά αλλά καρπούνται από τη ΔΕΗ. Δηλαδή όλη η υπόλοιπη Ελλάδα. Το φθηνό ρεύμα εξαιτίας του κόστους που υφίστανται κάποιοι άνθρωποι».

«Οι ιθύνοντες μας λένε μη μιλάτε, μην αντιδράτε, φάτε και λίγη ρύπανση δεν πειράζει. Από πίσω έχει και μια θέση εργασίας. Ένα οχτάμηνο. Και

«Είμαστε στο χωριό Ποντοκώμη που μπορούμε να πούμε ότι είναι το Γκουαντάναμο της περιοχής. Εδώ οι κάτοικοι δεν έχουν δικαιώματα αλλά υποχρεούνται να ζουν κάτω από μία απίστευ-τη μορφή ρύπανσης λόγω της γειτνίασης με τη ΔΕΗ. Μια ρύ-πανση που συνεχώς αυξάνεται. Ένα περιβάλλον που συνεχώς υποβαθμίζεται. Πρέπει να δεχόμαστε να μας παίρνουν τα χω-ράφια μας, έχουμε χάσει μέχρι στιγμής τα 2/3 εξ αυτών, και στο εγγύς μέλλον θα χάσουμε όλη την περιοχή. Πολλοί βέβαια ισχυρίζονται εδώ ότι εμείς πήραμε αντιπαροχές από τη ΔΕΗ, δηλαδή θέσεις εργασίας. Και πάλι όμως οι αριθμοί είναι αμεί-λικτοι: είμαστε σαν Κοζάνη η πρώτη περιοχή σε ανεργία, σαν Δυτική Μακεδονία η πρώτη περιφέρεια στην Ελλάδα και σαν Ποντοκώμη είμαστε το χωριό με τη μεγαλύτερη ανεργία».

Δεύτερη στάση: Ποντοκώμη

14

7

Εν δράσειΜια διαφορετική παράδοση;Ορισμένοι υπερασπίζονται το δικαίωμα της Ιαπωνίας σε μια δι-αφορετική παράδοση, στην οποία το κρέας της φάλαινας είναι σημαντικό. Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί αν είναι σοφό ένας λαός να διατηρεί μια παράδοση, ακόμα κι όταν έρχεται σε άμεση σύγκρουση με το περιβάλλον του. Ανεξάρτητα όμως, ισχύει ότι σήμερα οι Ιάπωνες ακόμα επιθυμούν το κρέας φάλαινας;

Γούστα που αλλάζουν: σήμερα, η ζήτηση έχει μειωθεί τόσο ώστε η κατανάλωση κρέατος φάλαινας στην Ιαπωνία να είναι μόλις στο 1% του επιπέδου του 1960.

Απούλητο κρέας: Το 2012, τα τρία τέταρτα του κρέατος φάλαινας που ήρθαν στην αγορά σε δημοπρασίες έμειναν απούλητα, ενώ ένα τεράστιο στοκ κρέατος - 5,000 τόνοι - συσσωρεύονται στις καταψύξεις.

Μήπως τελικά πρόκειται για μια επικερδή βιομηχανία που θυσιάζει ένα φυσικό πόρο για να φέρει μεγάλα κέρδη; Όπως συχνά συμβαίνει, ούτε αυτό ισχύει:

Ζημίες: Η μείωση της ζήτησης έχει κάνει τη βιομηχανία της φαλαι-νοθηρίας ζημιογόνα. Για να καλύψει τις τρύπες, η ιαπωνική κυβέρνηση παρέχει επιδοτήσεις $10 εκατομμυρίων το χρόνο.

Σκάνδαλα: $29 εκατομμύρια βοήθειας για τα θύματα του τσουνάμι, χρησιμοποιήθηκαν ως επιδότηση για το «επιστημονικό πρόγραμμα» φαλαινοθηρίας.

Αν οι επιδοτήσεις της ιαπωνικής βιομηχανίας φαντάζουν πα-ράλογες, ας σκεφτούμε τι γίνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση: για χρόνια η βιομηχανική αλιεία επιδοτείται με χρήματα των φορολογούμενων, για να ψαρεύει σε τέτοια κλίμακα και με τέτοιες μεθόδους ώστε 4 στα 5 είδη ψαριών να είναι υπεραλι-ευμένα. Το αποτέλεσμα; Η οικονομική ζημιά για την Ευρώπη συνολικά εκτιμάται σε 3 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο!

Κίνδυνοι για την υγεία: Το κρέας των φαλαινών, όπως και των δελφινιών, περιέχει υψη-λά ποσοστά βαρέων μετάλλων και συγκεκριμένα υδράργυρου. Επιστημονικές αναλύσεις από το συκώτι φαλαινών βρήκαν συγκεντρώσεις υδραργύρου 5.000 φορές μεγαλύτερες του επι-τρεπτού ορίου! (η συγκέντρωση βαρέων μετάλλων είναι ο λόγος που οι γυναικολόγοι συστήνουν στις εγκύους να αποφεύγουν την κατανάλωση μεγάλων ψαριών, όπως ο τόνος ή ο ξιφίας).

Η πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρί-ου της Χάγης, βάζει οριστικά φρένο στην ιαπωνι-κή φαλαινοθηρία στην Ανταρκτική, και δίνει νέα ελπίδα για την επιβίωση των φαλαινών!

© Morten Lindhard / WWF-Canon

© Wim van Passel / WWF-Canon

© F

loria

n S

chul

z/©

200

9 Fl

oria

n S

chul

z / W

WF-

US

Τα μεγαλύτερα ζώα που έζησαν ποτέ στη γηΞεχάστε τους δεινόσαυρους που κατά καιρούς ζωντα-νεύουν στις οθόνες μας. Το μεγαλύτερο ζώο στην ιστο-ρία του πλανήτη ζει ακόμα… Η γαλάζια φάλαινα έχει 30 μέτρα μήκος και 200 τόνους βάρους, ενώ μόνο η γλώσσα της ζυγίζει όσο ένας ελέφαντας. Μια μητέρα είναι περήφανη όταν το υγιές νεογέννητό της ζυγίζει …3 τόνους ενώ ο αποκλειστικός θηλασμός θεωρείται επιτυ-χημένος όταν το μωρό παίρνει …91 κιλά την ημέρα.

Οι γαλάζιες φάλαινες, το θαύμα της φύσης με αναπτυγ-μένο πολιτισμό και τρόπους επικοινωνίας, ήταν ο στό-χος μιας συντονισμένης φαλαινοθηρικής βιομηχανίας που στη διάρκεια του 20ου αιώνα τις έφερε στο χείλος της εξαφάνισης. Στην αρχή του αιώνα έφταναν περίπου τις 300.000, ενώ σήμερα εκτιμάται ότι έχουν απομείνει μόλις 5.000. Η επιβίωσή τους δεν είναι καθόλου βέβαιη.

Η φαλαινοθηρία τον 19ο και 20ο αιώνα δεν έβαλε στο στόχαστρο μόνο τις διάσημες γαλάζιες φάλαι-νες, αλλά και πολλά ακόμα είδη φαλαινών, προχω-ρώντας στον επόμενο στόχο όταν ένα είδος γινόταν τόσο σπάνιο που πια το κυνήγι του ήταν πρακτικά δύσκολο. Η ιαπωνική φαλαινοθηρία κυνηγά κυρίως ρυγχοφάλαινες και φάλαινες Sei.

8

Προϊόντα WWF μπορείτε να βρείτε:Στα κεντρικά γραφεία της οργάνωσης: Λεμπέση 21-περιο-χή Μακρυγιάννη, καθημερινά εκτός Σαββάτου & Κυριακής, 09:30-16:30, στο γραφείο WWF της Δαδιάς στον Έβρο, σε επιλεγμένα καταστήματα σε όλη την Ελλάδα (δείτε λίστες με όλα τα σημεία πώλησης προϊόντων WWF στο: www.wwf.gr)Στο ηλεκτρονικό κατάστημά μας: wwf.gr/shop

Υπεύθυνη Προγράμματος Licensing/Προϊόντων WWF: Δέσποινα Τζιάλλα – 210 3314893, [email protected]

108,40

4,80

10

10

6

13

Η Ακρινή δείχνει να ασφυκτιά μεταξύ των ορυχείων και μονάδων λιγνίτη. Δείχνει να ασφυκτιά από τους δρόμους που κλείνουν με ολόκληρα βουνά, τα οποία δημιουργού-νται από το χώμα που περισσεύει κατά την εξόρυξη και όταν αποσπάται ο λιγνίτης από αυτό. Δείχνει να φλερτάρει επικίνδυνα με το σεληνιακό τοπίο που απαρτίζουν τα αχα-νή ορυχεία. Μια έκταση 160.000 στρεμμά-των μέχρι στιγμής όμοια με την έκταση του Μονακό, συνεχώς αυξάνεται, συνεχώς ανα-γκάζει όλο και περισσότερα χωριά να μετα-κινούνται λες και είναι κάστρα Playmobil, συναρμολογούμενα. Όποιες κι αν είναι οι τιμές για τις απαλλοτριώσεις, οι κάτοικοι, οι περισσότεροι εκ των οποίων βρέθηκαν ως πρόσφυγες στην περιοχή πριν από περίπου έναν αιώνα, ζητάνε σήμερα αναγκαστικά μια νέα εσωτερική ξενιτιά για να μπορέ-σουν να επιβιώσουν. Ακόμη κι αν αυτό ση-μαίνει ότι ο τόπος τους, ο φορτωμένος με αναμνήσεις, ο φορτωμένος με τη δική τους συλλογική ταυτότητα, θα χαθεί από τον χάρτη, θα γίνει ένα με το απέραντο σεληνι-ακό τοπίο των ορυχείων.

Με τη ζωή και την υγεία τους να υποβαθ-μίζονται και τις επιλογές τους να έχουν περιοριστεί ασφυκτικά, η οδυνηρή ψυ-χολογικά μετεγκατάσταση φαίνεται να είναι η μοναδική διέξοδος για τους «συ-γκατοίκους του λιγνίτη»:

«… καταλαβαίνετε ότι δεν μας μένει τίποτα άλλο παρά μονάχα ο κάμπος που καλλιερ-γούσαμε τόσα χρόνια οι παππούδες μας, οι

πατεράδες μας και τώρα εμείς. Μέσα σε μία πενταετία θα χαθεί και αυτή η δυνατότητα την οποία είχε για να επιβιώσει ο οικισμός».

Η αίσθηση στον λαιμό σου και η έντονη οσμή δεν σε άφηναν να ξεχάσεις που βρί-σκεσαι. Φορτηγά σε διαρκή, αέναη κίνη-ση, με προδιαγεγραμμένο επαναλαμβανό-μενο δρομολόγιο να μεταφέρουν χώμα και κάρβουνο. Μερικά εξ αυτών ακάλυπτα, συμπληρώνουν με αυτόν τον τρόπο, τα χι-λιόμετρα από ταινιόδρομους που κάνουν αυτή τη δουλειά εδώ και χρόνια, ενώ πολ-λοί από αυτούς παραμένουν ανοιχτοί με αποτέλεσμα να ελευθερώνεται στην ατμό-σφαιρα σκόνη από λιγνίτη κι όχι μόνο. Η τέφρα που παράγεται από την καύση του λιγνίτη βρίσκεται παντού. Φαίνεται πως το τίμημα για τη «φθηνή ενέργεια», την ανάπτυξη στην οποία συνέβαλε ο λιγνίτης όλες αυτές τις δεκαετίες και τις δουλειές που έδωσε, έχει αυτό ακριβώς το χρώμα: το χρώμα αυτής της τέφρας.

Κάπως έτσι, το ζύγι ξεκίνησε.

Ο Χάραλαμπος Σισμανίδης, ένας ακό-μη κάτοικος της Ακρινής, ίσως δίνει την πλέον αφοπλιστική απάντηση: «Οι δραστηριότητες της ΔΕΗ δίνουν ένα καλό στην περιοχή και παίρνουν 99. Εξαρ-γυρώνουμε χρόνια από τη ζωή μας για να οικονομήσουμε ένα μεροκάματο. Κι όχι όλοι… Όπου κι αν καθίσεις, η στάμπα της τέφρας είναι δεδομένη».

Πόσα μεροκάματα στοιχίζει μια ζωή; Τι χρώμα έχει αυτή η ανάπτυξη και πόσες θυσίες απαιτεί;

H Ώρα της Γης 2014 ήταν για όλους εμάς ένας σταθμός, καθώς αποτέλεσε την αφορμή για να καλέσουμε τους πολίτες να πουν μαζί μας όχι στον λιγνίτη και τη σχεδιαζόμενη μονάδα Πτολεμαΐδα V. Έτσι, μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, 15.000 πολίτες εναντι-ωθήκαμε στα σχέδια της ΔΕΗ και του Υπουργείου Περιβάλλοντος.

Μέσα από μία κινητοποίηση που έλαβε διεθνή διάσταση, στείλαμε το μήνυμα στην ελληνική κυβέρνηση να σχεδιάσει ένα καθαρό και ενερ-γειακά ασφαλές όραμα για τη χώρα. Άλλωστε η Πτολεμαίδα V, με ορί-ζοντα λειτουργίας τουλάχιστον ως το 2060, δεν θα επέτρεπε στη ΔΕΗ και το ΥΠΕΚΑ να πετύχουν τη στροφή στην καθαρή ενέργεια που οι ίδιοι έχουν θέσει ως στόχο. Παράλληλα, ζητήσαμε από τη γερμανική επενδυτική τράπεζα KfW, η οποία αποτελεί αυτή τη στιγμή τον βασικό χρηματοδότη με δάνειο 739 εκ. ευρώ, να ακυρώσει τα σχέδια χρηματο-δότησης της Πτολεμαΐδας V και να στρέψει το επενδυτικό της ενδιαφέ-ρον παγκοσμίως από τον λιγνίτη στην καθαρή ενέργεια.

Δεν μείναμε όμως εκεί. Βρεθήκαμε στην Πτολεμαΐδα και τα λιγνι-τικά χωριά. Ακούσαμε από πρώτο χέρι τους κατοίκους, συζητήσα-με μαζί τους, αντιληφθήκαμε λίγο καλύτερα πως είναι να ζεις… και να πεθαίνεις με τον λιγνίτη.

Το μέλλον δεν είναι εύκολα προβλέψιμο και τα ερωτήματα είναι σίγουρα δύσκολα. Χρειάζεται ψύχραιμη και επιστημονική προσέγγιση, διάλογος, βιώσιμες λύσεις που δεν θα καταδικάζουν την υγεία μας, το περιβάλλον και την απαραίτητη ανάπτυξη της χώρας μας. Ήδη πάντως, μπορούμε να πούμε με περηφάνια ότι οι υπογραφές μας και η φωνή μας άνοιξαν

την πόρτα της KfW, η οποία δέχτηκε τον Δημήτρη Καραβέλλα που έθεσε στη συζήτηση ένα απλό όσο και δύσκολο ερώτημα: Γιατί μια τράπεζα που έχει τόση τεχνογνωσία στις νέες τεχνολογίες των ανανεώσιμων πη-γών ενέργειας, στην Ελλάδα επιμένει να χρηματοδοτεί λιγνίτη;

Σίγουρα άκουσαν με πολλή σοβαρότητα τις θέσεις μας και φά-νηκαν θετικοί στο να εξετάσουν επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια. Όμως πίσω από τις δηλώσεις ακόμα είναι δύσκολο να ξέρουμε τι αποτελεί δέσμευση. Εμείς θα παρακολουθήσουμε άγρυπνα τη συ-νέχεια, γιατί οι προθέσεις τους θα επηρεάσουν το δικό μας μέλλον.

15.000 πολίτες είπαμε όχι στον λιγνίτη και την Πτολεμαΐδα V!

Ο Κώστας Πουτακίδης, Πρόεδρος του Συλλόγου Περι-βάλλοντος Ακρινής περιγράφει την κατάσταση πολύ κα-λύτερα από κάθε πιθανή περιγραφή τρίτου:

«Ίσως η μόλυνση σε κάποιες άλλες περιοχές να ακούγεται ως υπερβολική αλλά εμείς τη βιώνουμε καθημερινά με όλες τις συνέπειες, τα προβλήματα υγείας και τις ασθένειες που κατά καιρούς παρουσιάζονται στους κατοίκους. Όχι μόνο βέβαια της Ακρινής αλλά και της ευρύτερης περιοχής όσων γειτνιά-ζουν με τα ορυχεία. Η Ακρινή λόγω των εξορύξεων που έχουν φτάσει σε απόσταση αναπνοής αλλά και λόγω των αποθέσε-ων που βρίσκονται κυριολεκτικά έξω από το χωριό, έχει περι-κυκλωθεί. Μιλάμε για ασθένειες, για αναπνευστικά προβλή-ματα, για καρκινοπάθειες…».

Ώς υποστηρικτής μας έχετε έκπτωση 10% σε όλα τα είδη WWF στις αγορές από το e-shop!

Για να ισχύσει η έκπτωση και να βλέπετε τις μειωμέ-νες τιμές, θα πρέπει να εγγραφείτε στην ιστοσελίδα

του e-shop μας. Επικοινωνήστε μαζί μας

στο 210 3314893, 10:00 με 16:00 για να σας ενημερώσουμε για τη διαδικασία εγγραφής!

9

ΟΙΚΟ-αγοράΌλα τα προϊόντα μας κοντά σας με ένα κλικ στο www.wwf.gr/shop

12

12

22Πρώτη στάση: Ακρινή

Πολύ κοντά στη μονάδα ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου και ακόμη πιο κοντά στο ορυχείο του νοτίου πεδί-ου, το μεγαλύτερο ίσως της χώρας. Ένα χωριό που επηρεάζεται άμεσα από την εξορυκτική δρα-στηριότητα, τη διαρκή παρουσία της τέφρας, των υπολειμμάτων δηλαδή της καύσης του λιγνίτη, και τα ορυχεία που έχουν φτάσει στην πόρτα του. Ένα χωριό που υποφέρει από ασθένειες και ζητάει εδώ και χρόνια τη μετεγκατάστασή του, η οποία κολλούσε στο ότι δεν έχει στο υπέδαφός του λιγνίτη. Η νομοθεσία μας και η πρακτική της ΔΕΗ βλέπετε δεν ασχολούταν με την μετεγκα-τάσταση των χωριών που δεν είχαν κάτω από τα σπίτια τους λιγνίτη, ακόμη κι αν βρίσκονταν δί-πλα από αυτόν και τα ορυχεία. Το 2011, με τον νόμο περί βιοποικιλότητας, αυτό άλλαξε. Η Ακρινή όμως, μαζί και με άλλα χωριά, ακόμη περιμένουν.

12

10

Το θέμα είναι

11

Έξι ώρες διαδρομής είναι αρκετές για να επεξεργαστείς την αμηχανία σου. Να την μετατρέ-ψεις σε ερωτήσεις. Ερωτήσεις αμήχανες κι αυτές. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά άλλωστε όταν ο προορισμός σου είναι τα «χωριά του λιγνίτη» γύρω από Κοζάνη και Πτολε-μαΐδα, μέσα στην εξορυκτική δραστηριότητα της ΔΕΗ στην περιοχή; Ερωτήσεις αμήχανες για τη ζωή ανάμεσα στα ορυχεία του λιγνίτη, για τη ζωή που δεν μπορεί να ξεφύγει από τον λιγνίτη αφού αυτός «δίνει δουλειές», για τις επιλογές που περιορίζονται μέρα με τη μέρα.

Ένα οδοιπορικό στα χωριά του λιγνίτημέσα από τη ματιά των ίδιων τους των κατοίκων.

Όποιες κι αν ήταν τελικά οι ερωτήσεις, ο στόχος ήταν ένας: να βιώσουμε από πρώτο χέρι τη ζωή δίπλα από τα ορυχεία λιγνίτη της ΔΕΗ, μέσα από τις μαρτυρίες των ίδιων των κατοίκων. Να δούμε από πρώτο χέρι τι εστί λιγνίτης, ένα καύσιμο που πολλοί υποστηρί-

ζουν ως μονόδρομο αλλά υπάρχουν κι αυτοί που θεωρούν ότι αυτός ο μονόδρομος κατα-λήγει σε αδιέξοδο.

Ζώντας… και πεθαίνονταςμε τον λιγνίτη

Φωτογραφίες: © Αndrea Bonetti / WWF-Ελλάς