วิ�ธี�การทางประวิ ติ�ศาสติร� หมายถึ�ง วิ�ธี�การท��ผู้��ติ�องการส�บค้�นเร��องราวิในอดี�ติ ใช้�ในการศ�กษา ค้�นค้วิ�า และเร�ยบเร�ยงเร��องราวิทางประวิ ติ�ศาสติร�

วิ�ธี�การทางประวิ ติ�ศาสติร�ม�ค้วิามส'าค้ ญ ค้�อ สามารถึใช้�ในการส�บค้�นเร��องราวิติ)าง ๆ ท��สนใจไดี� เช้)น การหาค้วิามร��เก��ยวิก บ โรงเร�ยน วิ ดี ช้.มช้น จ งหวิ ดี หร�อภู�ม�ภูาค้ของติน ซึ่��งเป2นเร��องราวิ ใกล�ติ วิและเราสามารถึหาหล กฐาน ไดี�จากแหล)งข�อม�ลท��ม� อย�)ในพื้�5นท�� เช้)น วิ ดี พื้�พื้�ธีภู ณฑ์� สถึานท��ส'าค้ ญในท�องถึ��น เป2นติ�น

การใช้�วิ�ธี�การทางประวิ ติ�ศาสติร�

ถึ�าน กเร�ยนสนใจอยากทราบวิ)าจ งหวิ ดีของเราม�ประวิ ติ�ค้วิามเป2นมาอย)างไร ม�เร��องราวิใดี ท��น)าสนใจน)าร��บ�าง น กเร�ยนสามารถึใช้�วิ�ธี�การทางประวิ ติ�ศาสติร�ศ�กษาค้�นค้วิ�าไดี�ติามข 5นติอน

5 ข 5น ดี งน�5

1. ก'าหนดีเร��องท��จะศ�กษา

เป2นข 5นติอนแรกของวิ�ธี�การศ�กษาหาค้วิามร�� โดียติ 5งประเดี8นค้'าถึาม เก��ยวิก บเร��องท��จะศ�กษาท��แน)นอน ติ�องถึามติ วิเองในประเดี8นท��ติ�องการร�� ไดี�แก) ใค้ร ท'าอะไร ท��ไหน เม��อไร ท'าไม อย)างไร และติ�องเป2นค้'าถึามท��ติอบไดี�และน'าไปส�)การค้�นค้วิ�าค้วิามร��ท��ล�กซึ่�5ง หร�อสร�างองค้�ค้วิามร��เพื้��มเติ�ม

ติ วิอย)าง ประเดี8นการศ�กษาเก��ยวิก บภู�ม�ภูาค้อาจเป2นเร��องท��อย�)ใกล�ติ วิ และขยายขอบเขติ การศ�กษาออกไปเป2นระดี บอ'าเภูอ ระดี บจ งหวิ ดี และระดี บภู�ม�ภูาค้ เช้)น

ประวิ ติ�วิ ดีส'าค้ ญในช้.มช้น / อ'าเภูอ / จ งหวิ ดี /ภู�ม�ภูาค้ สถึานท��ส'าค้ ญในท�องถึ��น / จ งหวิ ดี / ภู�ม�ภูาค้ บ.ค้ค้ลส'าค้ ญในท�องถึ��น / จ งหวิ ดี / ภู�ม�ภูาค้

2. ค้�นค้วิ�าและรวิบรวิมข�อม�ล

เม��อม�ประเดี8นท��จะศ�กษาแล�วิ ข 5นติ)อมาค้�อ การค้�นค้วิ�าและรวิบรวิมหล กฐานข�อม�ลท.กประเภูทท��เก��ยวิข�องก บเร��องท��ติ�องการศ�กษา ท 5งท��เป2นหล กฐานช้ 5นติ�นและหล กฐานช้ 5นรอง หล กฐานท��เป2นลายล กษณ�อ กษร และหล กฐานท��ไม)เป2นลายล กษณ�อ กษร ซึ่��งหล กฐานช้ 5นติ�นจะม�ค้วิามส'าค้ ญและน)าเช้��อถึ�อกวิ)าหล กฐานช้ 5นรอง แติ)หล กฐานช้ 5นรองจะช้)วิยอธี�บายเร��องราวิให�เข�าใจง)ายกวิ)าหล กฐานช้ 5นติ�น

โบราณสถึานสบร)องข.ย

โบราณสถึาน โบราณวิ ติถึ. จาก วิ ดีล�

หล กฐานช้ 5นติ�น ล กษณะ เป2นหล กฐานและข�อม�ลท��เป2นของร)วิมสม ยหร�อเก��ยวิข�องก บเหติ.การณ�โดียติรง ติ วิอย)างไดี�แก) ข�อม�ลจากการสอบถึามผู้��ท��อย�)ในเหติ.การณ� บ นท�กของผู้��ท��อย�)ในเหติ.การณ� ภูาพื้ถึ)าย วิ�ดี�โอเทป ส��งของเค้ร��องใช้� ส��งก)อสร�าง เป2นติ�น

หล กฐานช้ 5นรอง ล กษณะ เป2นหล กฐานและข�อม�ลท��เข�ยนหร�อรวิบรวิมไวิ�ภูายหล งเหติ.การณ�น 5นเก�ดีข�5นโดียใช้�ข�อม�ลจากหล กฐานช้ 5นติ�น ติ วิอย)างไดี�แก) บทค้วิามทางวิ�ช้าการ หน งส�อติ)าง ๆ

หล กฐานท��เป2นลายล กษณ�อ กษร ล กษณะ เป2นหล กฐานข�อม�ลท��เป2นติ วิหน งส�อ ติ วิอย)างไดี�แก) จาร�ก พื้งศาวิดีาร จดีหมายเหติ. หน งส�อพื้�มพื้� จดีหมาย บ นท�ก เอกสารทางราช้การ เป2นติ�น

หล กฐานท��ไม)เป2นลายล กษณ�อ กษร ล กษณะ เป2นหล กฐานข�อม�ลท��ไม)เป2นติ วิหน งส�อ ติ วิอย)างไดี�แก) เค้ร��องม�อเค้ร��องใช้�ของค้นในสม ยติ)าง ๆ วิ ดี เจดี�ย� อน.สาวิร�ย� เค้ร��องประดี บ อาค้ารบ�านเร�อนเค้ร��องป95 นดี�นเผู้า เป2นติ�น

พื้ระพื้.ทธีร�ปห�นทรายท��จ ดีเก8บในพื้�พื้�ธีภู ณฑ์�เวิ�ยงพื้ยาวิ

เค้ร��องถึ�วิยช้าม ภูายในหอวิ ฒนธีรรมน�ท ศน�พื้ะเยา

3 . ติรวิจสอบหล กฐาน ข 5นติอนน�5ค้�อ การติรวิจสอบข�อม�ลหล กฐานท��เรารวิบรวิมมาวิ)าม�ค้วิามถึ�กติ�อง น)าเช้��อถึ�อมากน�อยเพื้�ยงใดี วิ�ธี�การติรวิจสอบหล กฐาน ไดี�แก) เปร�ยบเท�ยบจากข�อม�ลหลาย ๆ ฉบ บวิ)าเหม�อนหร�อ ติ)างก นอย)างไร พื้�จารณาจากหล กฐานท��ม�อย�)หร�อวิ)าหล กฐานดี งกล)าวิผู้)านการติรวิจสอบค้วิามถึ�กติ�อง จากผู้��เช้��ยวิช้าญมาแล�วิ เร�ยกวิ�ธี�การน�5วิ)า การวิ�พื้ากษ�หล กฐาน

การวิ�พื้ากษ�หล กฐาน แบ)งเป2น 2 ล กษณะ

การวิ�พื้ากษ�ภูายนอก ค้�อติรวิจสอบและพื้�จารณาค้.ณค้)าหล กฐานวิ)าเป2นของจร�งหร�อปลอม ช้'าร.ดีหร�อไม) อาย.ของหล กฐาน ค้ ดีลอกมาถึ�กหร�อไม) ผู้��สร�างหล กฐานม�ค้วิามเป2นมาอย)างไร

การวิ�พื้ากษ�ภูายใน ค้�อการติรวิจสอบค้วิามถึ�กติ�อง ค้วิามน)าเช้��อถึ�อของข�อม�ลวิ)าม�ค้.ณค้)าทางประวิ ติ�ศาสติร�เพื้�ยงใดี สอดีค้ล�องก บข�อม�ลในหล กฐานอ��นหร�อไม)

4 . การติ�ค้วิามหล กฐาน เม��อรวิบรวิมและติรวิจสอบค้วิามถึ�กติ�องค้วิามน)าเช้��อถึ�อแล�วิ พื้�จารณาศ�กษาค้วิามหมายในหล กฐานวิ)าผู้��สร�างหล กฐานม�เจตินาแอบแฝงหร�อไม) อย)างไร ซึ่��งจะติ�องเข�าใจค้วิามหมาย ท ศนค้ติ� ค้วิามเช้��อ สภูาพื้แวิดีล�อม ของผู้��เข�ยนและส งค้มในย.ค้สม ยน 5นประกอบดี�วิย ซึ่��งติ�องอาศ ยค้วิามร��จากหลายสาขาวิ�ช้า และท��ส'าค้ ญติ�องม�ใจเป2นกลาง ไม)ม�อค้ติ� เพื้��อให�ไดี�ข�อเท8จจร�งทางประวิ ติ�ศาสติร�ท��ใกล�เค้�ยงก บค้วิามเป2นจร�งมากท��ส.ดี

5 . การน'าเสนอข�อม�ล เป2นข 5นติอนส.ดีท�ายของวิ�ธี�การทางประวิ ติ�ศาสติร� โดียผู้��ศ�กษาติ�องน'าข�อม�ลท��ผู้)านการติรวิจสอบ และเล�อกสรรแล�วิ มาเร�ยบเร�ยงเพื้��อติอบค้'าถึามหร�ออธี�บายข�อสงส ยติามประเดี8นท��ติ�องการศ�กษาโดียใช้�หล กฐานข�อม�ลติ)างๆ มาอ�างอ�งอย)างเป2นเหติ.เป2นผู้ล การน'าเสนอส�)สาธีารณะผู้)านการเข�ยนบทค้วิาม การประช้.ม ส มมนา อภู�ปราย รายงาน บรรยาย ซึ่��งการน'าเสนอข�อม�ลเช้)นน�5น'าไปส��การสร�างแนวิค้วิามค้�ดีใหม) หร�อสร�างองค้�ค้วิามร��ใหม)ทางประวิ ติ�ศาสติร�

ครู�สุ�ด