บทที่ 4 การวางแผนกำลังการผลิต

บทท 4 การวางแผนก าลงการผลต

ก าลงการผลต คอความสามารถสงสดของหนวยผลตทสามารถจะผลต รองรบ หรอจดเกบไดในหนงชวงเวลาทก าหนดซงแยกออกเปน

2

ความหมายของก าลงการผลต capacity

ความหมายของก าลงการผลต capacity

3

ก าลงการผลตทมประสทธผลคอ ก าลงผลตทองคการคาดหวงจะผลตสนคาหรอบรการใหไดในระยะเวลาหนงภายใตเงอนไขตาง ๆ ทเปนขอจ ากดของกระบวนการ

ก าลงการผลตตามแผน คอความสามารถสงสดตามทฤษฎทระบบไดถกออกแบบไวเพอใหไดผลผลตทตองการตอหนงหนวยเวลา

ระดบก าลงการผลต

ก าลงการผลต สงสด ก าลงการผลต

ตามแผน ก าลงการผลตท มประสทธผล

(ระดบทคาดหวง)

ระดบก าลงการผลต

การหยดพก ซอมแซม บ ารงรกษา

การรองาน รอคน ประสทธภาพของคน

ก าลงการผลต ตามมาตรฐาน

ดชนชวดประสทธภาพของระบบ

ดชนชวดประสทธภาพของระบบ

อรรถประโยชน = ผลผลตทเกดขนจรง / ก าลงการผลตตามแผน

ประสทธภาพ = ผลผลตทเกดขนจรง / ก าลงการผลตทม ประสทธผล

5

ตวอยาง

โรงงานผลตขนมปงได 148,000 ชนโดยรานไดก าหนดก าลงการผลตทมประสทธผลไวเทากบ 175,000 ชนโดยมเวลาปฏบตงาน 7 วน ตอสปดาห วนละ 3 กะ ๆ ละ 8 ชวโมง สายการผลต 1,200 ชนตอชวโมงจงค านวณหา 1. ก าลงผลตตามแผน 2. อรรถประโยชน 3. ประสทธภาพในการผลต 4. ถาประสทธภาพในการผลตมคา 75% จงหาอตราผลผลตจรง

ก าลงการผลต

1. ก าลงการผลตตามแผน = (7 วน*3กะ*8 ชม.) * (1,200 ชนตอชม.)

= 201,600 ชนตอสปดาห

2. อรรถประโยชน = อตราผลผลตทเกดขนจรง ก าลงการผลตตามแผน = 148,000 = 0.734 or 73.4%

201,600

3. ประสทธภาพ = อตราผลผลตทเกดขนจรง ก าลงการผลตทมประสทธผล = 148,000 = 0.846 or 84.6%

175,000

ก าลงการผลต

4. *ตองการประสทธภาพการผลต 75%

ประสทธภาพ = อตราผลผลตทเกดขนจรง ก าลงการผลตทมประสทธผล 75 % = ? 175,000

อตราผลผลตทเกดขนจรง = 175,000*75%

= 131,250 ชนตอสปดาห

การวดก าลงการผลต • การวดก าลงการผลต สามารถวดได 2 ทางคอ

1) วดจากผลผลต 2) วดจากปจจยการผลต

ระบบการผลต

Inputs (ปจจยน าเขา)

Transformation Process

(กระบวนการแปลงสภาพ) Outputs (สนคา/บรการ)

ผลยอนกลบ (Feed Back)

ตวอยางการวดก าลงการผลต วดจากผลผลต

โรงงานประกอบรถยนต จ านวนรถยนต (คน/ป) โรงงานผลตเครองดม ปรมาตรของเครองดม (ลตร/ป) โรงงานอาหารกระปอง น าหนกของอาหาร (ตน/ป) โรงงานผลตกระแสไฟฟา ก าลงไฟฟา (กโลวตต/ป) การเลยงกง น าหนกของกง (ตน/ป) โรงสขาว น าหนกของขาว (ตน/ป)

ตวอยางการวดก าลงการผลต วดจากปจจยการผลต

สายการบน จ านวนทนง โรงพยาบาล จ านวนเตยง โรงภาพยนตร จ านวนทนง รานอาหาร จ านวนโตะ มหาวทยาลย จ านวนนกศกษาหางสรรพสนคา จ านวนพนท อซอมรถ จ านวนชางซอม

การเลอกก าลงการผลตทเหมาะสม

1. พยากรณความตองการลกคา ตองมความแมนย า มการประมาณการความตองการในอนาคต

2. ก าหนดทางเลอกของการเปลยนแปลงก าลงการผลต ตองค านวณปรมาณการเพม/ลดทเหมาะสมใหสอดคลองกบตนทนของการลงทน

3. เลอกก าลงการผลตทเหมาะสมทสด ก าลงการผลตทท าใหตนทนเหมาะสม

4. ปรบก าลงการผลตใหมความยดหยน สอดรบกบสถานการณทเปลยนแปลง

กลยทธการขยายขนาดก าลงการผลต

Units

Capacity

Time

Demand

การขยายการผลตน า

Units

Capacity

Time

Demand

การขยายการผลตตาม

ขยายก าลงการผลตกอนทความตองการของลกคาจะเกดขน

รกษาก าลงการผลตใหนอยกวาความตองการของลกคาเสมอ รอจนความตองการเพมขนอยาง

แนนอนจงเพมก าลงการผลต

เทคนคทใชในการวเคราะหและตดสนใจเลอกก าลงการผลต

• สถานการณทแนนอน

• สถานการณทมความเสยง

• สถานการณทไมแนนอน

• เปนการใชส าหรบการตดสนใจ เพอผลลพธในระยะยาว • ตองมขอมลเกยวกบผลไดและ ตนทนของแตละทางเลอก • รความนาจะเปนทจะเกด เหตการณตางๆ ขน

• เกยวของกบการก าหนดก าลงการผลตสนคาทเปนตวแปร 2 ตวภายใตขอจ ากดของทรพยากรทมอยอยางจ ากด

1. ตารางการตดสนใจ 2. แขนงการตดสนใจ 3. โปรแกรมเชงเสน

ตารางการตดสนใจ

• สถานการณทแนนอน

ทางเลอก สง ปานกลาง ต า

โรงงานขนาดใหญ 20 9 (6)

โรงงานขนาดกลาง 15 11 4

โรงงานขนาดเลก 5 5 6

อปสงคสงเลอกสรางโรงงานขนาดใหญ อปสงคปานกลางเลอกสรางโรงงานขนาดกลาง อปสงคต าเลอกสรางโรงงานขนาดเลก

ในความเปนจรงยากทจะเกดสถานการณทแนนอนขนในอนาคต


• สถานการณทมความเสยง ตองพจารณาผลตอบแทนของแตละทางเลอกแลวพจารณาทางเลอกทใหผลตอบแทนสงสด

ทางเลอก สง ปานกลาง ต า

โรงงานขนาดใหญ 20 9 (6)

โรงงานขนาดกลาง 15 11 4

โรงงานขนาดเลก 5 5 6

ความนาจะเปน 0.3 0.4 0.3

โรงงานขนาดใหญ 0.3(20)+0.4(9)+0.3(-6) = 7.8 โรงงานขนาดกลาง 0.3(15)+0.4(11)+0.3(4) = 10.1 โรงงานขนาดเลก 0.3(5)+0.4(5)+0.3(6) = 5.3


• สถานการณทไมแนนอน วธ maximin เลอกคาตอบแทนสงสดจากคาตอบแทนต าสด

ทางเลอก สง ปานกลาง ต า ขนท 1 ขนท 2

โรงงานขนาดใหญ 20 9 (6) (6)

โรงงานขนาดกลาง 15 11 4 4

โรงงานขนาดเลก 5 5 6 5 5

เลอกสรางโรงงานขนาดเลก


• สถานการณทไมแนนอน วธ maximax เลอกผลตอบแทนสงสดจากคาตอบแทนสงสด


โรงงานขนาดใหญ 20 9 (6) 20

20

โรงงานขนาดกลาง 15 11 4 15 โรงงานขนาดเลก 5 5 6 6

เลอกสรางโรงงานขนาดใหญ


• สถานการณทไมแนนอน วธ laplace เลอกคาตอบแทนสงสดจากคาตอบแทนเฉลยของแตละทางเลอก


โรงงานขนาดใหญ 20 9 (6) 23/3 =7.65

โรงงานขนาดกลาง 15 11 4 30/3= 10 10 โรงงานขนาดเลก 5 5 6 16/3 =5.33

เลอกสรางโรงงานขนาดกลาง


• สถานการณทไมแนนอน วธ minimax regret เลอกทางเลอกทมคาเสยโอกาสต าสดจากคาเสยโอกาสสงสด


ขนาดใหญ 20-20 =0 11-9=2 6-(-6) =12 12

ขนาดกลาง 20-15=5 11-11=0 6-4=2 5 5

ขนาดเลก 20-5=15 11-5=6 6-6=0 15

เลอกสรางโรงงานขนาดกลาง

แขนงการตดสนใจ

สเหลยม แสดงถง จดทตองมการตดสนใจ

เสนตรง แสดงถง ทางเลอกหรอสภาวการณทเกดขน

วงกลม แสดงถง จดทระบวามสภาวการณตางๆเกดขน

สญลกษณทใช

เครองมอทชวยตดสนใจเรองการขยายก าลงการผลตในระยะยาว เชน ซอเครองจกรเพม ขยายโรงงาน สรางโรงงานใหม

หลงจดตดสนใจ จะเปนทางเลอกตางๆ ในขณะทหลงเครองหมาย จะเปนสภาวการณตางๆทเกดขน

สภาวการณท 1






ทางเลอกท 2

ผลตอบแทน






ในการเขยนแขนงการตดสนใจ 1.สรางจากดานซายไปขวา 2.ทางเลอกตองมากกวา 1ทาง 3.สภาวการณตองเกดอยางนอย 1 สภาวการณ

โรงงานขนมปงตองการขยายการผลตโดยการสรางโรงงานเพมอก 1 แหงคาดวาจะมอายการใชงาน 5 ปโรงงานก าลงตดสนใจวาจะสรางโรงงานขนาดใหญหรอขนาดเลก โดยมรายละเอยดการตดสนใจดงน ทางเลอก/ อปสงค

คชจ.ในการสราง (ลานบาท)

สง (ลานบาท)

กลาง (ลานบาท)

ต า (ลานบาท)

โรงงานขนาดใหญ

2.8 1.3 0.6 - 0.2

โรงงานขนาดเลก

1.5 0.2 0.4 0.5

ความนาจะเปน 0.3 0.4 0.3

ตวอยางการวเคราะหแบบแขนงการตดสนใจ

หลงจดตดสนใจ จะเปนทางเลอกตางๆ ในขณะทหลงเครองหมาย จะเปนสภาวการณตางๆทเกดขน

อปสงคสง P=0.3

อปสงคกลาง P=0.4

อปสงคต า P=0.3

อปสงคกลาง P=0.4

อปสงคสง P=0.3

อปสงคต า P=0.3

5(1.3*0.3) = 1.95 ลานบาท

5(0.6*0.4) = 1.2 ลานบาท

5(-0.2*0.3) = - 0.3 ลานบาท

รวม = 2.85 ลานบาท

2.85

1.85 5(0.2*0.3) = 0.3 ลานบาท

5(0.4*0.4) = 0.8 ลานบาท

5(0.5*0.3) = - 0.75 ลานบาท

รวม = 1.85 ลานบาท

ลงทน 2.80

ลงทน 1.50

ถาสรางโรงงานขนาดใหญ จะมผลตอบแทน = 2.85 - 2.8 = 0.05 ลานบาท ถาสรางโรงงานขนาดเลก จะมผลตอบแทน = 1.85 – 1.5 = 0.35 ลานบาท ดงนนจงควรตดสนใจสรางโรงงานขนาดเลกเพราะมผลตอบแทนสงกวาสรางโรงงานขนาดใหญ

สรปจากโจทยตวอยาง

โปรแกรมเชงเสน (Linear Programming)

ใชส าหรบแกปญหาการจดทรพยากรซงมอยอยางจ ากด โดยสามารถใชใหเกดประโยชนสงสด โดยประเมนก าลงการผลตในระยะสนเพอใชก าลงการผลตทมอยผลตสนคาในปรมาณทจะใหผลตอบแทนสงสด มขนตอนหลก 2 ขนตอน คอ

1. การสรางตวแบบ โดยพจารณาเงอนไขตางๆ เชน วตถประสงค ทางเลอก ขอจ ากด

2. การหาคาตอบแทนจากตวแบบ กรณ 2 ตวแปรจะใชวธกราฟ กรณมากกวา 2 ตวแปรใชพชคณต

ประเภทเครองจกร เครองจกรตด เครองจกรเยบ - ชวโมงการท างานทมอย 450 280 -ชวโมงการผลตเสอเชต 1 ตว 1.5 1 -ชวโมงการผลตเสอคลม 1 ตว 2 0.8 เสอเชตท าก าไรได = 20 บาท/ตว เสอคลมท าก าไรได = 25 บาท/ตว

สรปจากโจทยตวอยาง

1) ก าหนดตวแปรทจะตองตดสนใจ (สมมตใหเปน X และ Y) ให X คอ จ านวนผลตเสอเชต ให Y คอ จ านวนผลตเสอคลม

2) ตงสมการเปาหมายและสมการขอจ ากดตามทโจทยก าหนด สมการผลก าไรสงสด = 20 X + 25 Y

ภายใตเงอนไข : ขอจ ากดดานเวลาของเครองตด 1.5X+2Y < 450 สมการ 1.5X+2Y = 450 ขอจ ากดดานเวลาของเครองเยบ 1X+.80Y < 280 สมการ 1X+.80Y = 280 จ านวนทผลตจะมคาตดลบไมได X, Y > 0

ขนตอนการค านวณ

โปรแกรมเชงเสน (Linear

Programming) ขนตอนหลก

1. ก ำหนดสมกำรวตถประสงค และสมกำรขอจ ำกด

2. แทนคำตวแปร = 0 จะไดคำตวแปรอกตว ในสมกำรขอจ ำกด

3. สรำงกรำฟ สมกำรขอจ ำกด จำกขอ 2

4. หำคำจดตดสมกำรขอจ ำกด

5. แทนคำตวแปรจำกจดตด ขอ 4 ในสมกำรวตถประสงค

6. เลอกคำตวแปรทสอดคลองวตถประสงค

สนคำ รำคำ ตด = 450 เยบ = 280

เสอเชต X1 20 1.5 1

เสอคลม X2

25 2 0.8

ตวอยำง โรงงำนผลตเสอผำส ำเรจรป ผลตเสอเชตและเสอคลม

มกระบวนกำรตดและเยบ ใหจดสรรก ำลงกำรผลตทท ำใหก ำไรสงสด

1 สมกำรวตถประสงค สมกำรขอจ ำกด

20X1 + 25X

2 = ? 1.5X

1 + 2X

2 450 1X

1 + 0.8X

2 280


Programming)

ขนตอนหลก








Programming)

สมกำรท 1 1.5X1 + 2X

2 450 2

1.5(0) + 2(x2) = 450

0 + 2x2 = 450

x2 = 225

2

450

1.5(x1) + 2(0) = 450

1.5x1 + 0

= 450

x1 = 300

5.1

450

สมกำรท 2 1X1 + 0.8X

2 280

(0,225) (300,0)

1(0) + 0.8(x2) = 280

0 + 0.8x2 = 280

x2 = 350

8.0

280

1(x1) + 0.8(0) = 280

x1 + 0

= 280

x1 = 280

(0,350) (280,0)









Programming)

1.5X1 + 2X

2 450

1X1 + 0.8X

2 280 0

2,280

1 350

2,0

1

02

,3001

2252

,01

XXXX

XXXX

และถา

และถา

A

B

C D

คำทสงสดทเปนไปไดคอ จด A, B, C

3 (0,350)

(0,225)

(280,0) (300,0)









Programming)

หำคำจด B (หำครน.ใหตวเลขหนำตวแปรเทำกน)

หรอ (1) 1.5x1 + 2X

2 = 450

(2) 1x1 + 0.8x

2 = 280

(2) x 1.5 1.5x1 + 1.2x

2 = 420

หรอ (1) 1.5x1 + 2X

2 = 450

(2) 1.5x1 + 1.2x

2 = 420

(1) – (2) 0.8X2 = 30

X2 = 37.5

หรอ (1) 2x1 + 2X

2 = 50

(2) 3x1 + 0.8x

2 = 20

(1)x3 6x1 + 6X

2 = 150

(2)x2 6x1 + 1.6X

2 = 40

5.37 , 250

250 , 280 )5.37(8.0 2

21

112

XXB

XXX

จดตด ณในแทนคา

4

หำคำจด B (หำครน.ใหตวเลขหนำตวแปรเทำกน)

หรอ (1) 1.5x1 + 2X

2 = 450

(2) x 1.5 1.5x1 + 1.2x

2 = 420

(1) – (2) 0.8X2 = 30

X2 = 37.5

37.5

60 1.6 43

(4) ---- 840 40.23 32

(3) ---- 900 43 21

2

2

21

21

X

X

XX

XX

1.5X1 + 2X

2 450

1X1 + 0.8X

2 280









Programming)

จด 20X1

25X2 20X

1+25X

2

A (0,225) 20 x (0) 25 x (225) 5,625

B (250,37.5) 20 x (250) 25 x (37.5) 5,937.50

C (280,0) 20 x (280) 25 x (0) 5,600

D (0,0) 20 x (0) 25 x (0) 0

สมกำร ก ำไรสงสด 20X1 + 25X

2 5

6

จะผลตเสอเชต 250 ตว เสอคลม 37.5 ตว ไดก ำไรสงสด 5,937.50 บำท

บทที่ 4 การวางแผนกำลังการผลิต

Economy & Finance