มตรผล

จดทำ�โดย บรษท ป�ส�ละ จำ�กด | พฤศจก�ยน 2557

กรณศกษา นวตกรรมสเขยว #4 | Green innovation case study #4

02

บรษท นาตาลมตรผล จากด เรมตนกาวเขาสธรกจนาตาลเมอป 2489 ดวย

การเปนผผลตนาเชอมเขมขนสงขายใหโรงงานนาตาล กอนทจะสามารถ

ผลตนาตาลทรายไดเองในอก 10 ปตอมา ชวง พ.ศ.2526-2555 มตรผลได

ตงโรงงานผลตนาตาลตามแหลงปลกออยในภาคกลางและภาคตะวนออก

เฉยงเหนอรวม 6 แหง เรมจากโรงงานนาตาลมตรภเขยว ทอาเภอภเขยว

จงหวดชยภม โรงงานนาตาลมตรผล อาเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร

โรงงานนาตาลมตรภเวยง อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน โรงงานนาตาล

มตรกาฬสนธ อาเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ โรงงานนาตาลสงหบร

อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร และโรงงานนาตาลมตรภหลวง อาเภอ

วงสะพง จงหวดเลย (ดรายละเอยดการขยายธรกจของมตรผลเพมเตมได

ในตารางทายบทความ)

Adder จากรฐจดประกายแนวคด From Waste to Value

03

แนนอนวาผลพลอยไดจากโรงงานผลตนาตาล 6 แหงของมตรผลกคอ

ชานออยจานวนมหาศาล เพราะตามปกตเมอสงออย 1 ตนเขาหบ จะได

นาออยสาหรบนาไปเปนวตถดบผลตนาตาล 72% (ตวเลขปจจบน) สวน

อก 28% หรอ 280 กโลกรม จะเปนชานออย เมอตองหบออยปละหลาย

ลานตน (ตวเลขลาสดคอ 20 ลานตน) มตรผลจงมภารกจและตนทนในการ

บรหารจดการชานออยมากมาย ทางออกของมตรผลในตอนตนกเชนเดยว

กบโรงงานนาตาลทวไปคอการนาชานออยไปเผาเปนเชอเพลงใหกบหมอ

ไอนาประสทธภาพตา ซงมแรงดนไมเกน 30 บาร เพอจะไดใชชานออยเปน

เชอเพลงในการเผามากๆ แลวนาไอนาและไฟฟาทไดมาใชในกระบวนการ

ผลตนาตาลของโรงงาน โดยในแตละปจะเดนเครองผลตไฟประมาณ 4-5

เดอน คอในชวงของการหบออย ซงมชานออยเขาสโรงงาน เมอเผาชานออย

หมด หมอตมไอนาและเครองจกรสาหรบผลตไฟฟากแทบไมตองทางาน

“คอชวง 7-8 เดอนทเหลอนพนกงานเราตองนงทำาความสะอาดเครองจกรกนเลยทเดยว” อาณต ยศปญญา ซงปจจบนเปน กรรมการ

ผจดการธรกจไฟฟา บรษท มตรผล ไบโอ-เพาเวอร จากด ผดาเนนการโรง

ไฟฟาภเขยว เลาถงชวงทเขาเขามาทางานทมตรผลใหมๆ เมอ 20 กวาปท

แลว ในตาแหนงวศวกร

อยางไรกด นอกจากผลตไอนาและไฟฟาใหอตสาหกรรมนาตาลใชแลว

มตรผลกยงขายไฟสวนทเหลอใหกบการไฟฟาสวนภมภาคในลกษณะ

VSPP Non-Firm (VSPP : Very Small Power Producer หมายถง ผผลต

ไฟฟาทมปรมาณพลงงานไฟฟาเสนอขายไมเกน 10 เมกะวตต สวน Non-

Firm คอการทาสญญาซอขายไฟฟาไมเกน 5 ป และจะไดรบเฉพาะคา

พลงงานไฟฟา หรอ Energy Payment) เมอภาครฐมนโยบายรบซอไฟจาก

ผผลตรายยอยเขาระบบใน พ.ศ.2537

ขณะทกอนหนานน มตรผลกเรมมองหาวธการสรางมลคาเพมใหกบชานออย

ดวยการตงโรงงานปารตเกลบอรดทโรงงานนาตาลมตรภเขยว ใน พ.ศ. 2533

เพอนาชานออยสวนหนงมาผลตเปนไมอดเคลอบลามเนตจาหนายเปนรายได

และลดปรมาณชานออยทตองรบภาระ ถงอยางนน มตรผลกยงมชานออย

04

เหลอขายใหกบโรงกระดาษสยามคราฟททราชบร และเหลอใหชาวไรออย

นาไปใสสวน หรอใชถมทดน

สถานการณชานออยเหลอทงของมตรผลไดรบการคลคลาย เมอภาครฐ

มนโยบายใหการสนบสนนธรกจไฟฟาชวมวลโดยการให Adder หรอการ

กาหนดสวนเพมราคารบซอไฟฟาสาหรบผผลตไฟฟาพลงงานหมนเวยน

โดยเพมใหหนวยละ 0.30 บาท เพราะการให Adder เปนแรงจงใจสาคญ

ททาให อสระ วองกศลกจ ประธานกรรมการ กลมมตรผล สนใจทจะลงทน

ในธรกจไฟฟา โดยใชชานออยเปนเชอเพลงหลก หลงจากเขาไปศกษาราย

ละเอยดภายในโรงงานแลวพบวา หากมการเปลยนแปลงเทคโนโลยการ

ผลตไฟฟาใหมประสทธภาพสงขน และโรงงานนาตาลใชพลงงานนอยลง

มตรผลกนาจะเดนเครองเพอผลตพลงงานไฟฟาขายไดทงป สวนโรงงาน

นาตาลกจะมไอนาและไฟฟาใชทงปเชนกน รวมถงยงเปนผลดกบสงแวดลอม

เพราะบรษทไมตองพยายามเผาชานออยอยางสนเปลองเหมอนชวงทผานมา

ขณะทบรษทกจะมรายไดจากการขายไฟฟาเพมขน

“ตอนนนผมยงไมไดเขามารวมงานกบมตรผล แตไดรบการแตงตง จากสภาอตสาหกรรมใหเปนคณะกรรมการดานการตรวจสอบโครงการโรงไฟฟาพลงงานทดแทน ทยนเรองเขามาขออนมตเพอผลตไฟฟาและขอรบ Adder กบทางกระทรวงพลงงาน ซงรสกวา

จะมยนเขามาทงหมด 18 โครงการ หนงในนนกคอมตรผล ผมจงไดเขามาดโรงไฟฟาของมตรผลตงแตเรมตน และรสกทงทเขากลาลงทนกบโรงงานไฟฟา 2 แหง รวมเงนลงทนตง 4,000 กวาลานบาท” ประวทย ประกฤตศร กรรมการผจดการ กลมธรกจพลงงาน

หมนเวยน กลมมตรผล เลาถงจดกาเนดของธรกจพลงงาน ซงเรมตนเมอ

ป พ.ศ.2545 โดยโรงไฟฟาทงสองแหงอยในพนทเดยวกบโรงงานนาตาล

ภเขยวและดานชาง อนเปนแหลงเชอเพลง

รวมถงยงกลายเปนจดเรมตนของแนวคด “ไรของเหลอทง เปลยนเปน

สงมคณคา” หรอ From Waste to Value ซงขบเคลอนการทาธรกจของ

มตรผลใหเดนไปบนเสนทางการทาธรกจอยางยงยนตงแตบดนนจนบดน

05

ดวยการนาสวนทเหลอจากกระบวนการผลตนาตาลมาพฒนาตอยอดส

อตสาหกรรมพลงงานหมนเวยนและธรกจอนๆ อยางตอเนอง

กำาลงการผลตและการจำาหนายไฟฟาของกลมมตรผล (ในประเทศไทย)

กาลงการผลตตดตงทงหมด

ทาสญญาขายไฟฟากบการไฟฟา

ปรมาณการจาหนายไฟฟาตอป

Green Innovation โรงไฟฟาระบบ High Pressure และ Low Pressure

กาวแรกของแนวคด From Waste to Value ของมตรผล เรมตนดวยการ

พฒนาคณภาพโรงไฟฟาใหดยงขนตามโจทยของ อสระ วองกศลกจ

ประธานกรรมการ กลมมตรผล ทตองการใหโรงไฟฟาผลตไฟไดมากขน

และตอเนองตลอดทงป ขณะทโรงงานนาตาลกมไอนาและไฟฟาใชใน

กระบวนการผลตนาตาลอยางเพยงพอโดยไมตองซอไฟฟาจากขางนอก

รวมถงกระบวนการผลตไฟฟาตองไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมดวย

หลงจากวาจางบคลากรผมความเชยวชาญดานการผลตไฟฟาจากภายนอก

เขามาศกษาเพอดาเนนการออกแบบกระบวนการผลตไฟฟาใหม โจทยดงกลาว

กกลายเปนทมาของการปรบเปลยนเทคโนโลยการผลตไฟฟาของมตรผล คอ

เปลยนจากการผลตไอนาและไฟฟาดวยระบบ low pressure อยางเดยว มา

410 MW

173.5 MW

1,045 ลานหนวย

06

เปนการผลตไฟฟาดวยระบบ high pressure ควบคกบระบบ Low Pressure

แตยงคงลกษณะการเปนโรงไฟฟาระบบ cogeneration หรอโรงไฟฟา

พลงงานรวม ระหวางพลงงานไฟฟาและพลงความรอน (ไอนา) เอาไวเชน

เดม ทงนเพอใหตอบโจทยทงอตสาหกรรมนาตาลและธรกจโรงไฟฟา

โดยในสวนของธรกจโรงไฟฟานน การผลตกระแสไฟฟาดวยระบบ High

Pressure โดยการใชหมอไอนาทมแรงดนขนาด 70 บารหรอ 100 บาร จะ

ทาใหผลตไฟฟาไดเพมขนกวาการผลตดวยระบบ low pressure แบบเดม

หลายเทา แตใชเชอเพลงจานวนเทาเดม

นนคอจากเดมหากมตรผลใชชานออย 280 กโลกรม (อนเปนของเหลอจาก

การหบออย 1 ตน) มาเปนเชอเพลงในการผลตไฟฟาระบบ Low Pressure

ดวยหมอไอนาขนาด 16 บาร โรงไฟฟาจะผลตไอนาได 0.56 ตนไอนาท

แรงดน 16 บารทอณหภม 360 องศาเซลเซยส และเมอจายแรงดนไอนา

ดงกลาวเขาไปหมนกงหนไอนา เพอหมนเครองกาเนดไฟฟาจะผลตไฟได

47 กโลวตต/ชวโมง เมอหกไฟฟาทสงไปใหอตสาหกรรมนาตาลใช 35 กโล

วตต/ชวโมง และการสงพลงงานไอนาอก 0.45 ตนไอนาท 1.2 บารไปให

กระบวนการผลตนาตาล มตรผลจะมไฟฟาขายใหการไฟฟาฯ 12 กโลวตต/

ชวโมง

แตเมอนาระบบ High Pressure มาใชในการผลต ชานออยจานวน 280

กโลกรมจากการหบออย 1 ตนเทากนจะใหไฟฟามากขน โดยหากเปนหมอ

ไอนา 100 บาร จะผลตไอนาได 0.65 ตนไอนาทแรงดน 100 บารทอณหภม

510 องศาเซลเซยส ซงเมอจายแรงดนไอนาดงกลาวเขาไปหมนกงหนไอนา

เพอหมนเครองกาเนดไฟฟาจะผลตไฟฟาไดถง 135 กโลวตต/ชวโมง เมอ

หกไฟฟาทสงไปใหอตสาหกรรมนาตาลใช 35 กโลวตต/ชวโมง และพลงงาน

ไอนาอก 0.45 ตนไอนาท 1.2 บาร ทสงไปใชในกระบวนการผลตนาตาล

มตรผลจะมไฟเหลอขายเพมเปน 100 กโลวตต/ชวโมง

07

“พอเปลยนการผลตไฟฟาจากระบบ low pressure มาเปนระบบ high pressure แลว เราสามารถผลตไฟฟาเพอจำาหนายไดเพมขนทนทถง 6 เทา คอจากเดมทเคยผลต 12 หนวยตอตนออย กเพมขนเปน 76.5 หนวยตอตนออย ในสวนของโรงไฟฟาทภเขยว ซงใชหมอไอนำา 70 บาร และในภายหลงสามารถเพมไดถง 135 หนวยตอตนออยทโรงไฟฟาดานชาง ซงใชหมอไอนำา 100 บาร” ประวทยเปรยบ

เทยบใหฟง

นอกจากจะผลตไฟฟาไดเพมขนโดยใชเชอเพลงเทาเดมแลว เครองยนยน

ประสทธภาพและความเสถยรของการผลตไฟฟาดวยระบบ High Pressure

ของมตรผลอกอยางกคอ โรงไฟฟาของมตรผลทดานชางและภเขยวสามารถ

ทาสญญาขายไฟใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) แบบ SPP

Firm (SPP หมายถงผผลตไฟฟาขนาดเลก (Small Power Producer) ทม

ปรมาณพลงงานไฟฟาเสนอขาย 10-90 เมกะวตต สวน Firm หมายถง ตอง

จาหนายไฟฟาไดตามปรมาณทระบในสญญา หรอ 330 วน/ป มเชนนนตอง

เสยคาปรบ และมการจายคาพลงไฟฟา หรอ Capacity Payment) ซงกลม

มตรผลถอวาเปนโรงไฟฟาพลงงานชวมวลรายแรกทสามารถทาสญญาเชน

นกบ กฟผ. ได เพราะแตเดมมเพยงโรงไฟฟาพลงงานถานหน แกส หรอนา

มนเทานนทสามารถขายไฟแบบ SPP Firm

ทสาคญการผลตไฟฟาดวยระบบ cogeneration ทงในสวนของระบบ High

Pressure และ Low Pressure ยงทาใหอตสาหกรรมนาตาลมไอนาและไฟฟา

ใชไดอยางเพยงพอและเหมาะสม ทงในชวงฤดหบออยและนอกฤดหบออย

กลาวคอในชวงฤดหบออย ซงกนเวลาประมาณ 4-5 เดอน (ระหวางธนวาคม

ถงมนาคมหรอเมษายน อยางชาทสดไมเกนเดอนพฤษภาคม) ระบบ High

Pressure และระบบ Low Pressure จะทางานทงสองระบบ โดยระบบ

High Pressure จะผลตไฟฟาเพอจาหนายใหกบการไฟฟาฯ สวนระบบ Low

Pressure จะทางานเพอจายไอนาและผลตไฟฟาใหอตสาหกรรมนาตาล

ซงในชวงหบออยจะตองการไอนาสงประมาณ 500 ตนไอนา/ชวโมง และ

ตองการใชไฟฟาประมาณ 14-18 เมกะวตต

08

แตในชวงทไมใชฤดหบออย โรงไฟฟาจะเปดการทางานในสวนระบบ High

Pressure เทานน เพอผลตไฟฟาขายใหการไฟฟาฯ และสงไอนารวมถง

ไฟฟาไปใหอตสาหกรรมนาตาลใช เพราะในชวงนอตสาหกรรมนาตาลใช

พลงงานลดลง คอตองการไอนาเพยง 120 ตนไอนา/ชวโมง และใชไฟฟาลด

ลงเหลอ 4-6 เมกะวตตเทานน การออกแบบใหโรงไฟฟามการเชอมตอการ

ทางานระหวางการผลตไฟฟาและการผลตของอตสาหกรรมนาตาลในสวน

ของระบบ high pressure จงทาใหโรงไฟฟาของมตรผลสามารถลดการใช

เชอเพลงไดมากถงปละ 7-8 เดอน จากการปดการทางานของระบบ Low

Pressure นอกฤดหบออย

โดยเมอฝง Low Pressure ปดการทางาน ระบบ High Pressure จะสงไอนา

สวนหนงทออกมาจากเจนเนอเรเตอรสาหรบผลตกระแสไฟฟา (สเขยวใน

แผนภาพประกอบดานลาง) เขาไปทเครองแลกเปลยนความรอน หรอ Heat

Exchanger ขณะทฝงอตสาหกรรมนาตาลกจะสงนาเขามาทเครอง Heat

Exchanger น เมอนามาเจอกบไอนา ไอนากจะทาใหนารอนกลายไปไอนา

ซงสามารถนาไปใชในกระบวนการผลตนาตาล ทงการละลายนาตาลดบ

เคยวใหขน และปนเปนเมดได

09

ดวยเหตนการผลตไฟฟาดวยระบบ cogeneration จงสามารถนาเอาพลงงาน

ความรอน (ไอนา) ทเกดขนมาใชไดสงถง 80-85% ขณะทโรงไฟฟาทวไปจะ

นาพลงงานความรอนไปใชไดเพยง 35% เทานน เพราะความรอนทผานออก

มาจากเครองผลตไฟฟาแลว ตองนาเขาไปควบแนนเปนนาใน Condenser

อยางเดยว ขณะทระบบ Cogeneration จะสามารถนาเอาไอนาไปใชตอได

อยางกรณโรงไฟฟาของมตรผล

การตดสนใจปรบเปลยนโรงไฟฟาระบบ Cogeneration ทมระบบ Low Pres-

sure อยางเดยว มาเปนโรงไฟฟาระบบ cogeneration ทมการประสานกน

ระหวางระบบ high pressure และระบบ low pressure จงเปนสงทมตรผล

ถอวาเปน Green Innovation

“เพราะแมวาเราจะไมไดเปนผคดคนเทคโนโลยพวกน แตการทเรากลาตดสนใจ และกลาลงทนนำาเอาเทคโนโลยเหลานมาใช และทำาไดด แสดงใหเหนถงวสยทศนของผบรหาร และศกยภาพของบคลากร เพราะไมใชวามเทคโนโลยแลวจะทำาได ไมอยางนนโรงงานผลตนำาตาลในออสเตรเลย ทเราเคยไปดเครองจกรของเขาตอนกอนจะตดสนใจใชเครองจกร Alstom ของฝรงเศส แบบทเขาใช คงไมมาขอมาดงานทโรงไฟฟาของเราเมอเรวๆ น เพราะเขาสงสยวา ทำาไมเราสามารถผลตไฟฟาไดตลอดทงป ขณะทเขายงทำาไมได” อาณตยกตวอยาง

แตกใชวา ทกอยางจะราบรน เพราะหลงการเปลยนเทคโนโลยในการผลต

ไฟฟา มตรผลกมปญหาใหตองแกไข โดยอบตเหตครงใหญเกดขนจาก

การทโครงขายของการไฟฟาฝายผลตฯ ซงเชอมตอกบโรงไฟฟาเกดกระแส

ไฟฟาขดของ และสงผลกระทบถงโรงไฟฟาของมตรผลดวย

“คอพอมไฟดบ ไฟกกระชากอยในระบบ แลวกดนกลบมาทเครองจกรของเรา แตเราปลดไมได ผลกคอกงหนไอนำาขนาดใหญ ซงหมนอยทประมาณ 6,000 รอบตอนาท คด ทำาใหเราตองหยดผลตไฟ 6 เดอน เพอสงเครองไปซอมทฝรงเศส และตองรบไฟจากภายนอกเขามาใหโรงงานใช รวมถงตองจายเงนคาปรบทไมสามารถสงไฟใหการไฟฟาฯ ไดตามคำาสงซอ เหตการณแบบนเกดขนทงทโรงไฟฟาดานชาง

010

และภเขยว แตตอนนไมมปญหาแลว เพราะเรามระบบปองกนตวเอง คอหากโครงขายของการไฟฟาฯมปญหา โรงไฟฟาของเรามระบบทจะตดตวเองเปน island mode ออกจากโครงขาย เพอไมใหระบบเรานอคไปดวย” ประวทยเลาบทเรยนทนาไปสมาตรการปองกนตวเอง

เชอเพลง ความทาทายทตองจดการใหสมดล

แมจะผลตไฟฟาเพอจาหนายเขาระบบของการไฟฟาฯ แตลกคาหลกทโรง

ไฟฟาของมตรผลทกแหงใหความสาคญมากทสดคอโรงงานนาตาลทตง

อยในบรเวณเดยวกบทตงโรงไฟฟา เพราะนอกจากจะเปนลกคารายใหญ

ทใชไฟฟารวมเกอบ 60% ของกาลงการผลตทงหมด 410 เมกะวตตแลว

อตสาหกรรมนาตาลยงเปนตนนาททาใหโรงไฟฟาไดชานออย ซงเปนเชอ

เพลงหลกของโรงไฟฟาในกลมมตรผล โดยแตละโรงใชชานออยเปนเชอ

เพลงสงถง 85-100% และชานออยทงหมดทโรงไฟฟาใชมทมาจากอตสาห

กรรมนาตาลของมตรผลเพยงแหงเดยว

“ตอนนโรงไฟฟาของเราสวนใหญใชชานออยเปนเชอเพลง 100% มเพยงทภเขยวและดานชางทใชชานออย 85% อก 15% เปนเชอเพลง

เสรมจากชนดชวมวลอน” อาณตใหขอมล

ดงนนจงไมนาแปลกใจทในชวงของการหบออย โรงไฟฟาอาจจะตองยอมลด

ปรมาณไฟฟาทจะปอนเขาสระบบของการไฟฟาฯลง เพอใหอตสาหกรรม

นาตาลมไฟฟาใชอยางเพยงพอ

“เชน ถาการไฟฟาฯสงซอไฟ 29 เมกะวตต ในชวงทเราเดนเครองใหไดเรากเดน แตถาเดนไมไดเพราะโรงงานนำาตาลตองใชไฟมากในการหบออย เรากตองสงไฟใหการไฟฟาฯตำากวาคำาสงซอ คอยอม

011

โดนปรบ เพอระยะยาวเราจะไดมเชอเพลงพอใชทงป” อาณตอธบาย

สถานการณ

สาเหตทตองใหความสาคญกบธรกจนาตาล เพราะออยและนาตาลเปน

ธรกจตนนาของกลมมตรผล หากโรงงานมออยนอย กจะทาใหมชานออย

และโมลาส ซงเปนวตถดบของธรกจไฟฟาและธรกจเอทานอลนอยลงตาม

ไปดวย ซงฤดกาลหบออยในประเทศไทยมระยะเวลาเพยง 4-5 เดอนเทานน

คอชวงเดอนธนวาคมถงเดอนมนาคมหรอเมษายน แตโรงงานไฟฟามตรผล

ททาสญญาขายไฟใหกบการไฟฟาฯในลกษณะ Firm ตองเดนเครองผลตเพอ

ขายไฟใหการไฟฟาฯ ถง 330 วน/ป โรงไฟฟาจงตองเดนเครองทงป ดงนน

หากชานออยไมพอ โรงไฟฟากไมสามารถเดนเครองไดราบรน เพราะปจจบน

มตรผลใชชานออยเปนเชอเพลงหลกดงไดกลาวมาแลว

นอกจากการใหความสาคญกบการใหไดมาซงชานออยแลว การบรหาร

จดการเชอเพลงใหมพอใชตลอดทงป ทงในแงของการจดหามาไวในสตอก

ใหเพยงพอกบปรมาณทตองใช และการดแลรกษาใหเชอเพลงทหามาอย

ในสภาพดกเปนเรองสาคญและทาทายอยางมาก ไมเชนนนเหตการณเชอ

เพลงขาดแคลนทเคยเกดขนกบโรงไฟฟาภเขยวในปแรกทเปดดาเนนการ

จนตองลดกาลงการผลตทาใหเสยคาปรบ อาจจะสรางความเสยหายใหกบ

ธรกจซาแลวซาอก

“ปนนชวงเดอนตลาคมและพฤศจกายนเราตองขดดนบรเวณทจดเกบชานออยขนมาตากใหแหง แลวเอามาเขาเตาเผากนเลยทเดยว รวมถงตองลดกำาลงการผลตไฟลงกวา 60% เพราะมชานออยไมพอใช” อาณตเลาถงวกฤตชานออยทเกดขนในชวงปลายป กอนฤดกาลหบ

ออยรอบใหมจะเรมขนอกครงในเดอนธนวาคม

บทสรปของมตรผลในครงนนกคอ จะตองบรหารจดการเชอเพลงใหด มเชน

นนแลวโรงไฟฟามตรผลจะประสบความสาเรจในการผลตไฟฟาอยางตอเนอง

และเพยงพอไดยาก

012

นยามการจดการเชอเพลงใหดของมตรผล หมายถงการจดหาเชอเพลงหลก

อยางชานออยและเศษวสดเหลอใชในการเกษตรอนๆ ทสามารถนามาใช

เปนเชอเพลงเสรมใหเพยงพอ โดยตองคดคานวนไวเลยวาจะใชเชอเพลง

เสรมตวไหน เทาไร และตองซอเขามาไวในสตอกชวงไหน นอกจากนยง

ตองใชเชอเพลงเสรมควบคกนไปกบชานออยซงเปนเชอเพลงหลกตงแตตน

ปดวย รวมถงตองมการดแลจดเกบทด เพราะเชอเพลงเปนตนทนหลกของ

โรงไฟฟา คอ 60 เปอรเซนต

โดยในสวนของเชอเพลงเสรมนนทผานมาจะม 2 ตวหลกคอ แกลบ และไม

สบทตองดแล แตในชวง 2-3 ปทผานมา มตรผลไดนาใบออยเขามาเปนเชอ

เพลงเสรมดวยอกตวหนง เพอสนบสนนใหใบออยกลายเปนของทมราคา

ดวยการรบซอในราคาตนละ 600 บาท เพอทชาวไรออยจะไดเกบใบออยมา

ขายเพมรายไดหลงการตดออย แทนทจะเผาทง ซงนอกจากจะทาใหสภาพ

ดนเสยแลว ยงเปนลดมลพษตอสงแวดลอมดวย

“ซงชาวไรกสนใจ เพราะเรารบซอในราคาทเหมาะสม ดงนนจากปแรกๆ ทเรามใบออยใชประมาณ 2,000-3,000 ตน ตอนนเพมขนมาเปน 30,000 ตน แตใบออยกไมสามารถจะไปไกลไดมากนก เพราะถาเปนชาวไรทอยไกลจากโรงงานเกน 30-40 กโลเมตร เงนทไดจากการขายใบออยกจะไมคมกบคาขนสงทเขาตองจาย สวนโรงงาน

เองกใชใบออยไดไมมาก เพราะใบออยมคลอไรด ซงเปนอนตรายกบเครองจกร” อาณตเสรม

อยางไรกด เพอใหการจดเกบใบออยมประสทธภาพ ในปนมตรผลจงได

ลงทนซอเครองมวนใบออยจานวน 10 เครอง รวมเปนเงน 3 ลานบาท เพอ

ใหชาวไรออยของโรงงานนาตาลทดานชางและภเขยวนาไปใชในการมวน

ใบออย เพอสงมาขายใหกบโรงงาน ในลกษณะของการกยม ทงนเพอลดคา

ขนสงของชาวไร และลดพนทในการจดเกบใบออยของโรงงานดวย เพราะ

ถาไมมวนใหแนน ใบออยกจะฟ ทาใหขนสงไดนอย และอาจเปนอนตราย

ในเรองการตดไฟเมอถกความรอนเปนเวลานาน ขณะทโรงงานกตองใชพนท

013

ในการจดเกบมาก และอาจจะเกบใบออยไวไมไดนาน เพราะหากไมมดเปน

ฟอนใหแนน ใบออยกจะชนและเกดการยอยสลายไดงายเมอโดนฝน

สาหรบการจดหาแกลบซงเปนเชอเพลงเสรมทใชมากทสดนน อาณตใหขอมล

วา โรงไฟฟาตองเตรยมซอแกลบมาตนไวในสตอกชวงเดอนพฤศจกายนและ

ธนวาคม ซงเปนชวงทขาวใหมออกสตลาด โดยขอดของแกลบคอใหความรอน

ดกวาชานออยประมาณ 30-40% คอหากชานออยใหความรอน 100 เปอรเซนต

แกลบจะใหคาความรอน 130-140 เปอรเซนต แตโรงไฟฟาของมตรผลก

ไมสามารถนาแกลบมาใชไดมากกวา 10% เนองจากแกลบมซลกา ซงจะ

ทาใหอปกรณภายในหมอไอนาเสยหายได อกอยางหนงคอแกลบมราคาสง

คอปจจบนอยทตนละ 1,500 บาท

โดยปจจบนโรงไฟฟาภเขยว ซงเปนโรงไฟฟาทใชเชอเพลงเสรมไดมากทสด

ของกลมมตรผล คอ 15% จะใชแกลบประมาณปละหนงแสนตน

สวนไมสบ กลมมตรผลมกจะใชไมยคาลปตสหรอไม 13 ประเภททกรม

ปาไมอนญาตเปนหลก รวมถงจะซอจากโรงงานทมใบอนญาตใหสบไมได

จากกรมปาไมเทานน โดยปรมาณการใชไมสบจะอยท 5-8% หรอปละ 5-8

หมนตน

“ทเราไมไดใชเยอะกเนองจากวาไมมยาง และยางจะไปเคลอบททอเวลาเผา” อาณตอธบาย พรอมกบ ยาวาโรงไฟฟาตองรจกกบเชอเพลงอยางด เพราะ

แตละตวจะมขอดขอดอยตางกน

สวนในเรองการจดเกบเชอเพลง ซงมความสาคญไมแพการจดหาเชอ

เพลงใหมความเพยงพอนน เปนเรองทมตรผลใหความสาคญอยางมาก โดย

เฉพาะอยางยงการจดเกบชานออยซงเปนเชอเพลงหลก นอกจากจะตองม

พนทจดเกบอยางเพยงพอตอปรมาณชานออยทโรงงานนาตาลทรายแตละ

โรงจะขายตอมาใหโรงงานไฟฟาแลว (ยกตวอยางเชนทโรงไฟฟาภเขยวจะ

เหลอชานออย ทตองจดเกบไวใชนอกฤดหบออย ประมาณปละ 2 แสนตน

014

จากโรงนาตาลภเขยวซงมการหบออยปละ 3.2-3.5 ลานตน) โรงงานแตละ

แหงยงจะตองมการจดการดแลอยางเหมาะสม เพอใหชานออยอยในสภาพ

ด และไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมดวย โดยตองมการตดตงแนวตาขาย

กนลม เพอปองกนฝนจากกองชานออยซงอยในพนทโลงแจงขนาดใหญ ไม

ใหฟงกระจาย รวมถงตองมการปลกตนไมเปนแนวกนลม เพอทจะชวยลด

ความเรวและความแรงของลมทพดไปหากองชานออย

“ตอนทเสนอแนวทางการดแลสงแวดลอมใหกบ สผ. (สำานกงานนโยบายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม)พจารณาตอนแรก เราเสนอไปแตเรองการปลกตนไมเปนแนวกนลม แต สผ.แยงวากวาตนไมเราจะโตตองใชเวลานาน ขณะทเราจะตองมกองชานออยตงแตวนแรกทเปดดำาเนนการ เรากเลยเสนอเรองการตดตงแนวตาขายกนลมเพมเขาไป ซงตอนนไดกลายเปนมาตรฐานของโรงงานไฟฟาชวมวลไปแลวทตองมการปองกนการฟงกระจายของกองเชอเพลงเชนน” อาณตเลา

การจดการชานออย เชอเพลงทเปนหวใจของการผลตไฟฟา

015

นอกจากการปองกนลมแลวกยงมการตดตงระบบฉดพรมนาเพอพรมกอง

เชอเพลง เพอปองกนการฟงกระจายของฝนและเปนการปองกนไมใหเกด

ประกายไฟในชวงทอากาศรอนและแหง ซงอาจะทาใหเกดไฟไหมได และ

ยงตองมการทารองในกองชานออย เพอปองกนนาขง ซงอาจทาใหชานออย

เสยหาย เชน เกดการยอยสลาย และมคาความชนสง

สวนลาสดกไดมการตดตงผาใบคลมกองชานออย เพอปองกนการฟงกระจาย

ของฝนอกชน รวมถงเพอปองกนเรองความชน ซงจะทาใหสนเปลองเชอเพลง

เพราะหากเชอเพลงมคาความชนสงกจะใหคาความรอนตา และมระบบ

การนาเชอเพลงไปใชแบบ first-in first-out เพอบรหารคณภาพของวตถดบ

ใหอยในสภาพทด สามารถใชไดตลอดปดวย

นอกเหนอจากชานออยซงเปนเชอเพลงหลก มตรผลตองจดหาเชอเพลงเสรมอก 2 ตวคอ แกลบ และไมสบ เพอใหการผลตไฟฟาเปนไปอยางตอเนอง

016

โรงไฟฟา Zero Waste

นอกจากการจดการกบฝนจากกองชานออยแลว โรงไฟฟามตรผลยงให

ความสาคญกบการควบคม ปองกน ปญหามลพษอนเนองมาจากการ

ดาเนนการของโรงไฟฟาดวย ทงนเพอใหกระบวนการผลตของโรงไฟฟาไม

กอใหเกดปญหาทางสงแวดลอม โดยเฉพาะอยางยงปญหาขเถา ซงเปน

ของเหลอจากระบบเผาไหมเชอเพลงในหองเผาไหมของหมอไอนา

โดยในสวนของเถาเบา ซงมนาหนกเบาจงผสมในไอรอน และปลวออกไป

จากหองเผาไหมทางชองไอรอนไดนน มตรผลกมมาตรการควบคมฝนจาก

ปลองเตา ดวยการตดตงระบบดกฝน 3 ชนดคอ Multi Cyclone, Wet

Scrubber และ Mikrovane เพอดกจบและกรองฝนจากการผลตในโรงงาน

กอนปลอยออกทางปลองเตา รวมถงมการปรบปรงประสทธภาพของระบบ

ดกฝนอยางสมาเสมอ และนาโปรแกรม SAP Maintenance เขามาปรบใช

เพอใหระบบทางานไดดยงขน ซงการตดตงระบบดงกลาว ทาใหฝนทระบาย

ออกจากปลองเตามความเขมขนนอยกวาคาสงสดทกฎหมายกาหนดถง

50-70 เปอรเซนต (จากคามาตรฐานฝนรวมทกฎหมายสาหรบโรงไฟฟา

ชวมวล ซงหามเกน 120 mg/m3)

ในสวนของเถาหนกทเหลออยในบรเวณตะกรบจะตกลงสกนเตา และถก

กวาดออกไปโดยสายพานลาเลยง ลงสอางนารองรบเถา เพอลดอณหภม

และลดการฟงกระจาย กอนจะลาเลยงดวยสายพานลาเลยง เพอนาเขาไป

เกบในบอเกบเถา รอการขนยายออกไปเกบไวในบรเวณนอกโรงไฟฟา

ทกาหนดไว และนาไปพฒนาใหสามารถนาไปใชเปนสารปรบปรงดนท

สามารถชวยเพมผลผลตในไรออยได ซงมตรผลไดนาเถานไปแจกจายให

ชาวไรนาไปใชใสไรออย เพอชวยใหผลผลตดขน

ขณะทตวโรงไฟฟาเองกมการรกษาสงแวดลอมภายในโรงงาน จนไดรบ

ISO 14001 ซงเปนมาตรฐานการจดการสงแวดลอมภายในโรงงาน ตงแตป

017

2551 และเมอปลายป 2556 ทผานมา โรงไฟฟาภเขยวกยงเปนโรงไฟฟา

ชวมวลโรงแรกในประเทศไทยทไดรบการรบรองมาตรฐานการจดการดาน

พลงงาน ISO 50001 ซงทาใหโรงไฟฟาสามารถลดการใชพลงงานไดอยาง

มาก เชน การปดเครองปรบอากาศในชวงพกกลางวน และควบคมอณหภม

ใหอยท 25 องศาเซลเซยส ชวยลดการใชพลงงานได 3.6 หมนหนวย การ

เปลยนหลอดไฟฟลออเรสเซนตมาเปนหลอดไฟแอลอด ชวยลดการใช

พลงงานได 84,000 กโลวตต/ชวโมง ทสาคญกคอการลดการใชพลงงาน

เชอเพลงและความรอนภายในโรงงาน ดวยการปรบปรงประสทธภาพของ

boiler ตวเกา ซงมประสทธภาพอยท 84-85% ใหมประสทธภาพเพมขนอก

5% ชวยประหยดพลงงานคาความรอนของชานออยตอพลงงานไฟฟาลง

110 ลานกโลจล นอกจากนการตดตงผาใบคลมกองชานออย (โดยคลมไว

70% อก 30% ไมไดคลมเพอจะไดสะดวกตอการเปดใชงาน) เพอปอง

กนนาฝนไมใหเขาไปขง ทาใหไดคาความรอนสงขน จงลดปรมาณการใช

ชานออย ได 12,450 ตน/ป นอกจากนนแลวโรงไฟฟาภเขยวยงไดรบรางวล

EIA Monitoring Award 2 ปซอน ในป 2012 และ 2014 (ป 2013 ไมมการ

จดงาน) ซงถอเปนเครองยนยนวาโรงไฟฟาของกลมมตรผลดแลสงแวดลอม

ตามมาตรฐานหรอขอกาหนดของ EIA อยางครบถวน

แนนอนวาความสาเรจในการลดการใชพลงงานของโรงไฟฟามตรผลภเขยว

ดงกลาวมาแลว ทาใหโรงไฟฟาอนๆ ในเครอมตรผลอก 5 แหง กาลงมงสการ

ดาเนนงานตามมาตรฐาน ISO 50001 เชนกน เพอลดรอยเทาคารบอนให

เลกลง ดงทโรงไฟฟามตรผลลดการปลอยกาซเรอนกระจกสชนบรรยากาศ

ไดถง 100,000 ตนคารบอนตอป

ความใสใจในการจดการสงแวดลอม และผลกระทบทอาจจะเกดจาก

โรงไฟฟานเอง ททาใหผนาชมชนของหมบานตางๆ ในอาเภอโคกสะอาด

อาเภอภเขยว ทอาศยอยรอบๆ โรงไฟฟาภเขยว ตางกลาวเปนเสยงเดยวกน

วา การดาเนนงานของโรงไฟฟาไมกระทบตอวถชวตของผคนในชมชน และ

สามารถอยรวมกนได

018

“กอนตงโรงไฟฟาเขากมาทำาประชาพจารณกบชาวบานทกหมบานในตำาบลโคกสะอาด เพอชแจงวาจะทำาโรงไฟฟาแบบไหน ใชอะไรเปนเชอเพลง ตอนแรกกรสกวตกเรองผลกระทบดานสงแวดลอม แตตอนหลงมากสบายใจ เพราะโรงงานเขาควบคมด มการออกสำารวจพนทในชมชนตลอดวาแตละหมบานไดรบผลกระทบอะไรบาง แบบไหน เพอทเขาจะไดรบแกไขให” ยอด นสยหมน ผใหญ บานโนนสาวเอ หม

9 ตาบลโคกสะอาด ใหขอมล

โรงไฟฟาของมตรผลทงหมดกำาลงมงสมาตรฐานการจดการดานพลงงาน ISO 50001

019

สาหรบผลกระทบทเกดขนในชวงตนกเชน เรองฝนละอองในหนาแลงตอนม

ลมแรง แตเมอโรงไฟฟามระบบพรมนา และตนไมทปลกเพอปองกนรอบๆ

กองชานออยโตขน ปญหานกเกดขนนอยมาก

“ชาวบานซงสวนใหญเปนชาวไรออยยงไดขายใบออยอก ดตรงน จากเดมทตองจดไฟเผา กอนไถปลกใหม แตตอนนเกบเอาใบไปขายได แลวโรงไฟฟายงใหขเถา และกากจากการผลตนำาตาลสวนสดทายมาใชเปนปย ซงใสแลวด คอเหนชดเลยวาออยจะสงไวและลำาตนใหญกวา” ประจกษ จตไมตร ซงทาไรออยมาพรอมกบโรงงานนาตาลมตรภเขยว

เปดดาเนนการเมอ 27 ปกอน วาอยางนน

โรงงานนำาตาลกบโรงไฟฟา การเกอกลกนทางธรกจ

ปจจบน กลมมตรผลมโรงไฟฟาในประเทศไทยรวมทงสน 7 แหง โดย

นอกจากทภเขยว1 ดานชาง2 และกฉนารายณแลว กยงมทภหลวง อาเภอ

วงสะพง จงหวดเลย ทอาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน ทอาเภอบางระจน

จงหวดสงหบร ซงทง 6 แหงนอยรวมกบโรงงานผลตนาตาล สวนทอาเภอ

แมสอด จงหวดตาก ซงอยรวมกบโรงงานผลตเอทานอล ซงผลตเอทานอล

จากนาออยสด โดยทงหมดมกาลงการผลตรวม 410 เมกะวตต และม

สญญาการขายไฟใหการไฟฟาฯ ทงแบบสญญา VSPP, SPP Non-Firm

และ SPP Firm รวมปละ 173.5 เมกะวตต ดงน

1 โรงไฟฟาทภเขยวมรายไดรวม 1,499,235,476 บาทในป พ.ศ. 2556 และ 1,623,180,845 บาทในป พ.ศ. 2555

2 โรงไฟฟาทดานชางมรายไดรวม 1,954,286,044 บาทในป พ.ศ. 2556 และ 1,867,583,053 บาทในป พ.ศ. 2555

020

กำ�ลงก�รผลต/สญญ�ก�รข�ยไฟ

16 เมกะวตต / 8 เมกะวตต

17 เมกะวตต / 13.5 เมกะวตต

50 เมกะวตต / 16 เมกะวตต

67 เมกะวตต / สายสงเตมจงยงไมได

ขายไฟฟา

70 เมกะวตต / 28.0 เมกะวตต

113.6 เมกะวตต / 65.8 เมกะวตต

76.4 เมกะวตต / 45.2 เมกะวตต

410 เมกะวตต / 173.5 เมกะวตต

สาหรบในตลาดพลงงานทางเลอก ซงมกาลงการผลตรวม 2,686 เมกะวตต

ธรกจไฟฟาของกลมมตรผลจะมสวนแบงตลาด 6.4% แตถาเปรยบเทยบ

กบตลาดพลงงานไฟฟาชวมวล ซงมกาลงการผลตอย 1,228 เมกะวตต

กลมมตรผลมสวนแบงตลาดถง 14%

แนนอนวาความสาเรจของธรกจโรงไฟฟาจะเกดขนไมได หากไมมอตสาหกรรม

นาตาลเกอกลในเรองของเชอเพลงดงไดกลาวมาแลว โดยในตอนเรมตน

อตสาหกรรมนาตาลของมตรผลไดขายชานออยใหกบโรงไฟฟาในราคาตนทน

ขณะทโรงไฟฟาจาหนายไฟใหอตสาหกรรมนาตาลในราคาตนทน แตเมอ

3 ปทผานมาไดเปลยนระบบใหม คอใหอตสาหกรรมนาตาลขายชานออย

ใหโรงไฟฟาในราคาทเหมาะสม และใหโรงไฟฟาขายไฟใหอตสาหกรรม

นาตาลในราคาเทากบการไฟฟาฯ เพอใหทงสองธรกจทราบตนทนในการ

ดาเนนการทแทจรง และมการปรบตวเพอใหแขงขนได

กำาลงการผลตของโรงไฟฟามตรผลและสญญาการขายไฟฟาของแตละโรง

โรงไฟฟ�

โรงไฟฟาแมสอด จงหวดตาก

โรงไฟฟาทบางระจน สงหบร

โรงไฟฟาทภเวยง ขอนแกน

โรงไฟฟาทภหลวง เลย

โรงไฟฟาทกฉนารายณ กาฬสนธ

โรงไฟฟาทดานชาง สพรรณบร

โรงไฟฟาทภเขยว ชยภม

รวม

021

นอกจากนการพฒนากระบวนการผลตของอตสาหกรรมนาตาลใหใช

พลงงานนอยลงควบคกนไปดวยกเออใหธรกจไฟฟามความมนคง เพราะ

ทาใหโรงไฟฟามเชอเพลงเพมขน โดยทผานมาอตสาหกรรมนาตาลมการ

พฒนากระบวนการผลตดงน

การปรบปรงระบบการทางานแบบใหมในหมอตมนาตาล โดยการตดตง

ระบบ Automation ในหมอตมนาตาล ทนอกจากจะชวยประหยดเวลา

ในการเคยวตม และลดปรมาณนาทตองใชในกระบวนการผลตแลว ยง

ประหยดพลงงานไอนาดวย

การตดตงระบบใบกวนในหมอเคยว เพอเพมประสทธภาพในการกลบตว

ของนาตาล ซงชวยใหสามารถลดปรมาณการใชนาและเวลาการเคยวลง

ชวยประหยดพลงงานไอนาและชานออยทใชเปนเชอเพลง

การนาไอรอนจากกระบวนการผลตมาใชหมนเวยน โดยไอรอนจากกระบวนการ

ผลตนาตาลจะถกนามาลดความรอนและใชซาในปรมาณ 7,150 ตนตอป

ชวยลดปรมาณการใชเชอเพลงลงได

“หรออยางโรงงานนำาตาลทภเขยวเรากำาลงจะมเครองจกรใหมเขามา ทำาใหเพมกำาลงการผลตไอนำาไปไดอก 140 ตน/ชวโมง จากของเดม 730 ตน/ชวโมง รวมไดเปน 870 ตน/ชวโมง ในปลายปหนา เพอสนบสนนกำาลงการหบออยทจะเพมขนอก 15,000 ตนตอวน จากเดม 26,000 ตนตอวน รวมเปน 41,000 ตนตอวน ทงนเพอรองรบกบปรมาณการปลกออยของชาวไรในพนทภเขยว ซงมอย 4-4.5 ลานตน แตเรากลบหบออยไดประมาณ 3 ลานตนกวาๆ เทานน ทำาใหออยทภเขยวสวนหนงจะถกขนถายไปทโรงนำาตาลมตรภเวยง อกสวนหนงกถกโรงนำาตาลอนเขามาซอไป แตถาทนหบออยไดเพมขน ชาวไรกจะไมตองจายคาขนสงเพม และออยกจะไมหายไปจากระบบของเรา” อาณตเลาถงสาเหตทโรงไฟฟาภเขยวตองมการขยายกาลง

การผลตเพมขน เพอเตรยมรองรบกบชานออยทเพมขน

022

การเตบโตของโรงไฟฟาและโรงงานนาตาลจงเดนคกนไปเสมอ ทงใน

ลกษณะทเมอเปดโรงงานนาตาลแหงใหมกจะตองมการเปดโรงไฟฟาเพม

ดวย ดงเชนใน พ.ศ.2555 ทมการกอตงโรงงานนาตาลมตรภหลวง และโรง

ไฟฟาพรอมกนทอาเภอวงสะพง จงหวดเลย แตนาเสยดายทโรงไฟฟาแหง

นยงไมสามารถจาหนายไฟฟาเขาระบบได เนองจากสายสงของการไฟฟา

ฝายผลตฯ เตม

“หรออยางโรงงานนำาตาลทภเขยวเรากำาลงจะมเครองจกรใหมเขามา ทำาใหเพมกำาลงการผลตในการหบออยขนไปไดอก 140 ตน/ชวโมง จากของเดม 730 ตน/ชวโมง กจะหบออยไดเปน 870 ตน/ชวโมง ในปลายปหนา ทงนเพอรองรบกบปรมาณการปลกออยของชาวไรในพนทภเขยว ซงมอย 4-4.5 ลานตน แตเรากลบหบออยไดประมาณ 3 ลานตนกวาๆ เทานน ทำาใหออยทภเขยวสวนหนงจะถกขนถายไปทโรงนำาตาลมตรภเวยง อกสวนหนงกถกโรงนำาตาลอนเขามาซอไป แตถาทนหบออยไดเพมขน ชาวไรกจะไมตองจายคาขนสงเพม และออยกจะไมหายไปจากระบบของเรา” อาณตเลาถงสาเหตทโรงไฟฟาภเขยว

ตองมการขยายกาลงการผลตเพมขน เพอเตรยมรองรบกบชานออยทเพมขน

เมอถงเวลานน โรงไฟฟาทภเขยวจะมกาลงการผลตเพมขนอก 26 เมกะวตต

โดยกาลงการผลตไฟฟาเฟสใหมทเพมขนนจะนาไปใชภายในโรงงานนาตาล

เฟสใหม ซงเปลยนจากการผลตดวยกงหนไอนาเปนมอเตอร ดงนนแมวาจะ

ใชไฟสง แตกจะมประสทธภาพดกวา

เอทานอล “เพอรเฟค คอมบเนชน”

การทาธรกจภายใตแนวคด From Waste to Value ของกลมมตรผลไมได

จบลงทโรงไฟฟาเทานน แตมการตอยอดใหกลมมตรผลอยบนเสนทางการ

ทาธรกจอยางยงยนมากขน ดวยการกอตงโรงงานผลตเอทานอล มตรผล

ไบโอฟเอล ทอาเภอภเขยว จงหวดชยภม ขนในป พ.ศ.2548 เพอนาเอาโมลาส

023

หรอกากนาตาล ซงเปนของเหลอจากกระบวนการผลตนาตาล มาหมกกบ

ยสต และกลนออกมาเปนเอทานอลบรสทธท 99.5% สาหรบนาไปใชเปน

พลงงานทดแทน โดยการนาไปผสมกบนามนเบนซนในอตราสวนตางๆ เชน

ถาผสมเอทานอลในสดสวน 20% กจะไดนามนแกสโซฮอล E20 และหาก

ผสมในสดสวน 85% กจะไดนามนแกสโซฮอล E85

รวมถงเปนการเพมมลคาใหกบโมลาส ซงแตกอนจะขายใหโรงเหลา โรง

ซอว โรงอาหารสตว หรอเอาไปราดถนน เพอลดฝน

หลงจากนนกมการขยายโรงงานผลตเอทานอลทกป โดยแตละโรงมมลคา

การลงทนไมตากวา 1,000 ลานบาท คอป 2549 กอตงทอาเภอกฉนารายณ

จงหวดกาฬสนธ ป 2550 กอตงโรงงานผลตเอทานอลทอาเภอแมสอด จงหวด

ตาก โดยรวมทนกบบรษท ผาแดงอนดสตร จากด (มหาชน) และบรษท

ไทยออยล จากด (มหาชน) ซงโรงงานแหงนมความพเศษคอเปนการผลต

เอทานอลจากนาออยสด เพราะออยทปลกในยานนมแคดเมยมสงไมสามารถ

นามาผลตเปนนาตาลเพอบรโภคได และป 2552 ไดกอตงทอาเภอดานชาง

จงหวดสพรรณบร

ปจจบนโรงงานผลตเอทานอล 4 แหงของมตรผลมกาลงการผลตรวมทงสน

380 ลานลตรตอป กลมมตรผลจงกลายเปนผผลตเอทานอลรายใหญทสด

ในประเทศไทยและในอาเซยน โดยเอทานอลทงหมดจะจาหนายใหกบ

บรษทนามนในประเทศ ยกเวนบางปมสวนเกนกจะสงออกไปขายยงตาง

ประเทศ เชน ฟลปปนส เวยดนาม และสงคโปร

“มาถงวนนเราสามารถพดไดวา ถาจะทำาใหเกดประโยชนสงสด โรงงาน นำาตาลตองมโรงหบออย โรงไฟฟา และโรงงานผลตเอทานอล เพราะมนตองพงพาอาศยกน โดยโมเดลนกเปน perfect combination ในบราซลเชนกน และตอนนเรากเปนแบบนนแลว แคเราใสโรงผลตเอทานอล เขาไปอกโรงทภหลวง เรากนาจะประสบความสำาเรจในการเชอม 3 โพรเซส คอ นำาตาล ไฟฟา และเอทานอล เขาดวยกน” ประวทยกลาว

ถงโมเดลในการขยายธรกจของมตรผล

024

กำาลงการผลตเอทานอลของกลมมตรผล

โรงง�น

โรงงานเอทานอลภเขยว

โรงงานเอทานอลกาฬสนธ

โรงงานเอทานอลดานชาง

โรงงานแมสอดพลงงานสะอาด

รวม

ความทาทายในธรกจพลงงานของมตรผล

แมวาปจจบนกลมมตรผลจะประสบความสาเรจกบอตสาหกรรมนาตาล ใน

ฐานะทเปนผผลตนาตาลอนดบหนงของประเทศ ซงมการหบออยปละกวา

20 ลานตน และผลตนาตาลทรายบรสทธมากกวา 2 ลานตน/ป รวมถงยง

ประสบความสาเรจกบธรกจพลงงานหมนเวยน ทงในสวนของไฟฟา และ

เอทานอล แตการทกลมธรกจมตรผลตองพงพาออยเปนวตถดบตนทางหลก

กเปนความเสยงไมนอย เพราะกลมมตรผลไมไดทาไรเอง แตเปนผรบซอ

ออยจากชาวไรออยในเครอขาย ซงมตรผลกมองเหนความเสยงในสวนน

และพยายามหาทางออก โดยเตรยมความพรอมเพอรบมอหากตองลดการ

พงพาชานออยเปนเชอเพลงใหนอยลง ดวยการพฒนาหมอไอนารนใหมๆ

ใหสามารถใชเชอเพลงชวมวลอนๆ ไดมากขน อยางเชน หมอไอนารนใหมๆ

ของโรงไฟฟาทดานชางและกฉนารายณ จะสามารถใชเชอเพลงเสรมไดสง

ถง 50%

“ทกวนนถาเราตองขยายโรงไฟฟาเพม เราจะไมบอกผผลตหมอไอนำาแลววาเราจะใชชานออยอยางเดยว แตเราจะบอกวา ตองการไดหมอไอนำาทสามารถใชเชอเพลงไดหลายชนด เชน นอกจากแกลบ ออย ไมสบแลว กอาจจะตองใชทลายปาลม และชวมวลอนๆ ได เพอ

กำ�ลงก�รผลต

500,000 ลตร/วน

230,000 ลตร/วน

200,000 ลตร/วน

200,000 ลตร/วน

1,130,000 ลตร/วน

025

ใหเขาออกแบบหมอไอนำาทเหมาะสมให เพราะเชอเพลงแตละชนดใหคาความรอนตางกน ซงจะสงผลถงการถายเทความรอนของเชอเพลงไปตมนำาใหเดอดดวย” อาณตเลาถงการลดความเสยง

อกดานหนงกคอการจดการความสมพนธทดกบชาวไรออย เพอบรหาร

ความเสยงใหลดนอยทสด โดยจดสาคญกคอการทาใหชาวไรออยมกาไร

ดวยการกลบไปดวาจะทาอะไรใหชาวไรเพมผลผลตไดมากขน เชน การ

คดคนพฒนาพนธออยทมความทนทานตอโรคและศตรพชตางๆ รวมถง

การแจกจายวแนส หรอกากสาเหลา ซงเปนอนทรยสารทเหลอจากการผลต

เอทานอล และเถาจากโรงไฟฟา ใหชาวไรนาไปใชเปนสารปรบปรงดน ซง

ทาใหไดผลผลตดขน และมรายไดมากขน เพอใหพวกเขาพอใจทจะทาไร

ออยตอไป โดยภาระสวนนอยภายใตการดแลของบรษท มตรผลวจยพฒนา

ออยและนาตาล จากด ซงมตรผลตงขนเมอป 2540 ทอาเภอภเขยว จงหวด

ชยภม

“เพราะถาเขาไมปลกออย สงทเราลงทนมาทงหมดกจบ ไมเหลออะไรเลย แตตอนนผมเชอวาไมมใครดแลชาวไรออย และดแลชมชน ไดดเหมอนเรา โดยทศนคต ‘รวมอย รวมเจรญ’ เปนจดแขงอนหนงทเราม” ประวทยกลาวอยางมนใจ

นอกจากน การทการไฟฟาฯ ซงเปนผรบซอไฟฟา เปนผกาหนดจานวนท

ตองการซอ และราคาไฟฟาทขายกถกกาหนดโดยภาครฐ กเปนอปสรรคอน

หนงของธรกจไฟฟาเชนกน อยางเชนปจจบนราคารบซอไฟฟาสญญา Firm

ของกลมมตรผล ตากวาสญญาการขายไฟฟาแบบ Non-Firm ซงมตรผลได

ทาเรองชแจงไปยงการไฟฟาฯ รวมถงโรงไฟฟาบางแหงของมตรผลกยงขาย

ไฟเขาระบบไมได เพราะตองรอสายสง

แตไมวาอปสรรคในธรกจพลงงานจะเปนเชนไร หลงจากสงสมประสบการณ

ในการบรหารจดการโรงไฟฟาชวมวลมา 12 ป จนมบคลากรทมความรและ

ความเขาใจในการทาโรงไฟฟาชวมวลเปนอยางด กลมมตรผลกเรมมแผนท

จะรกตลาดธรกจไฟฟาตอไป โดยอาจจะเปนในลกษณะของการออกไป

026

ลงทนทาโรงไฟฟาชวมวลขางนอก รวมถงยงมองหา Innovation ใหมๆ ใน

การผลตไฟฟาตอไป โดยนวตกรรมทกลมมตรผลกาลงสนใจเปนพเศษก

คอเทคโนโลย gasification ซงปจจบนยงไมมใครนามาใชผลตไฟฟาแบบ

commercial ซงหากสามารถทาไดสาเรจ การใชพลงงานกจะลดลง และ

ทาใหมพลงงานเหลอขายมากขน

“สวนแนวคดการออกไปทำาโรงไฟฟาชวมวลขางนอก อนนเปนนโยบายของคณอสระ ทานประธานกลมฯ ทอยากใหเราออกไปชวยผประกอบการรายเลก ซงพอเราไปศกษาบางอยางกกลายเปนโอกาสเหมอนกนวาดวยความรความเชยวชาญทเราม เราสามารถไปสงเสรมใหมโรงไฟฟาขนาดเลกกบชมชน หรอกบทอน ทอาจจะไมใชธรกจออยและนำาตาลได โดยอาจจะเปนการแบงหนวยธรกจออกไป ซงตอนนกำาลงศกษากนอย” ประวทยกลาวถงโครงการตอยอดธรกจโรง

ไฟฟาทอาจจะเกดขนในอนาคต

027

ภาคผนวก ก. สดสวนรายไดจากธรกจพลงงานหมนเวยนของกลมมตรผล

ธรกจ

ธรกจไฟฟาชวมวล

ธรกจเอทานอล

รวม

ภาคผนวก ข.

เสนทางธรกจ From Waste to Zero ของกลมมตรผล

พ.ศ.2489 : ถอกาเนดขนเปนครงแรกทตาบลกรบใหญ อาเภอบานโปง จงหวดราชบร โดยเรมจาก

อตสาหกรรมครวเรอนขนาดเลกทผลตนาเชอมเขมขนสงขายใหโรงงานผลตนาตาลทราย

พ.ศ.2499 : พฒนาสอตสาหกรรมโรงงานทผลตนาตาลทรายไดเองเปนครงแรก

พ.ศ.2526 : กอตงโรงงานนาตาลมตรภเขยว อาเภอภเขยว จงหวดชยภม

พ.ศ.2533 : กอตงโรงงานนาตาลมตรผล อาเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร และกอตงธรกจปารตเกล

บอรดขนเปนครงแรก

พ.ศ. 2536 : ขยายการลงทนธรกจนาตาลสมณฑลกวางส สาธารณประชาชนจน

พ.ศ. 2538 : กอตงโรงงานนาตาลมตรภเวยง อาเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

พ.ศ.2540 : กอตงโรงงานนาตาลมตรกาฬสนธ อาเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ กอตงโรงงานนาตาล

สงหบร อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร กอตงบรษท มตรผลวจยพฒนาออยและนาตาล

จากด อาเภอภเขยว จงหวดชยภม

พ.ศ.2545 : กอตงโรงไฟฟาชวมวลมตรผล ไบโอ-เพาเวอร ทอาเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร และท

อาเภอภเขยว จงหวดชยภม

พ.ศ.2548 : กอตงโรงงานผลตเอทานอลมตรผล ไบโอฟเอล ทอาเภอภเขยว จงหวดชยภม

พ.ศ.2549 : กอตงโรงงานผลตเอทานอลมตรผล ไบโอฟเอลทอาเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ และ

ขยายการลงทนธรกจนาตาลสแขวงสะหวนเขต สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

สดสวนร�ยได เมอเทยบกบร�ยไดรวมของกลมมตรผล

7%

13%

20%

028

พ.ศ.2550 : กอตงโรงงานผลตเอทานอลทอาเภอแมสอด จงหวดตาก โดยรวมทนกบบรษท ผาแดง

อนดสตร จากด (มหาชน) และบรษท ไทยออยล จากด (มหาชน)

พ.ศ. 2552 : กอตงโรงงานผลตเอทานอลมตรผล ไบโอฟเอล ทอาเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร และ

กอตงโรงไฟฟาชวมวลท อาเภอแมสอด จงหวดตาก

พ.ศ.2553 : กอตงโรงไฟฟาชวมวลทเมองฝหนาน โรงไฟฟาชวมวลจากชานออยแหงแรกของสาธารณ

ประชาชนจน

พ.ศ.2554 : กอตงโรงไฟฟาชวมวลจากชานออยแหงแรกในสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

และกอตงโรงไฟฟาชวมวล มตรผล ไบโอ-เพาเวอร ทอาเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ

พ.ศ.2555 : กอตงโรงงานนาตาลมตรภหลวง อาเภอวงสะพง จงหวดเลย และกอตงโรงไฟฟาชวมวล

มตรผล ไบโอ-เพาเวอร ทอาเภอวงสะพง จงหวดเลย และขยายการลงทนในธรกจนาตาล

สมลรฐควนสแลนด ประเทศออสเตรเลย

ภาคผนวก ค.

รางวลทธรกจไฟฟาไดรบ

รางวลของโรงไฟฟามตรผล ไบโอ-เพาเวอร (ดานชาง)

ป พ.ศ. 2548 รางวลชนะเลศโครงการพลงงานหมนเวยนดเดนของประเทศไทย ประเภท Biomass

Cogeneration Power Plant ซงดาเนนการโดยกรมพฒนาพลงงานทดแทน และ

อนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน

ป พ.ศ. 2548 รางวลชนะเลศโครงการพลงงานหมนเวยนดเดนของอาเซยน ประเภท Biomass Co-

generation Power Plant

ป พ.ศ. 2549 ไดรบการรบรองมาตรฐานการบรหารคณภาพ ISO 9001:2000 ในวนท 16 เดอน

ตลาคม 2549 จากบรษท Lloyd’s Register

ป พ.ศ. 2549 ไดรบรางวลสถานประกอบการทปฏบตตามมาตรการในรายงานการวเคราะหผลกระ

ทบสงแวดลอมและมการจดการสภาพแวดลอม

029

รางวลของโรงไฟฟามตรผล ไบโอ-เพาเวอร (ภเขยว)

ป พ.ศ. 2550 ไดรบการรบรองมาตรฐานการบรหารคณภาพ ISO 9001:2000 ในวนท 2 เดอน

กมภาพนธ 2550 จากบรษท Lloyd’s Register

ป พ.ศ. 2550 รางวลชนะเลศโครงการพลงงานหมนเวยนดเดนของประเทศไทย ประเภท Biomass

Cogeneration Power Plant ซงดาเนนการโดยกรมพฒนาพลงงานทดแทน และ

อนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน

ป พ.ศ. 2554 รางวลชนะเลศ Asean Energy Awards 2011 และ Thailand Energy Awards 2011

ประเภท Biomass Cogeneration Power Plant

ป พ.ศ. 2555 รางวลดเดน EIA Monitoring Awards 2011

ป พ.ศ. 2557 ไดรบการรบรองมาตรฐานการจดการดานพลงงาน ISO 50001

เกยวกบผจดทำ�

บรษท ปาสาละ จำากดปาสาละเปนบรษท “ปลกธรกจทยงยน” แหงแรกในประเทศไทย กอตงในเดอนกรกฎาคม 2556 เปาหมายของเราคอจดประกายและดำาเนนวาทกรรมสาธารณะเกยวกบธรกจทยงยน ผานการจดสมมนา อบรม ประชมเชงปฏบตการ ผลตสอสงพมพและออนไลน รวมทงผลตงานวจยในประเดนความยงยนในประเทศไทย และสงเสรมการวดผลตอบแทนทางสงคม

031

สอบถามขอมลเพมเตมไดท

มลนธ ฟรดรค เอแบรท 1550 อาคารธนภม ชน 23 ถ.เพชรบรตดใหม มกกะสน ราชเทว กทม. 10410โทร 02 652 7178 www.fes-thailand.org

บรษท ปาสาละ จำากด 2 ซอยสขมวท 43 แขวงคลองตนเหนอ เขตวฒนา กทม. 10110โทร 02 258 7383 www.salforest.com

เอกสารชนนเผยแพรภายใตลขสทธ Creative Commons แบบAttribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหทำาซำา แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมนำาไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตลขสทธเดยวกนนเทานน ดรายละเอยดเพมเตมไดท http://cc.in.th/ลขสทธเดยวกนนเทานน ดรายละเอยดเพมเตมไดท http://cc.in.th/