Πρόταση υλοποίησης προγράμματος αγωγής υγείας με θέμα την πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας

Βασιλική(Σύλια) ΖέτταΦιλόλογος-med Παιδαγωγικής –Ψυχολογίας Α.Π.Θ.

5ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Η δημιουργικότητα στην εκπαίδευση»Δράμα 28/11/ 2014

Το πρόγραμμα• Το διαθεματικό πρόγραμμα Αγωγής Υγείας με

τίτλο «το Δικαίωμά σου …Υποχρέωσή μου» σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στη διάρκεια του σχολικού έτους 2013-2014, στο 3ο Γυμνάσιο Σερρών και ολοκληρώθηκε σε διάστημα 5 μηνών.

• Στο πρόγραμμα συμμετείχε η παιδαγωγική ομάδα αποτελούμενη από 20 μαθητές και μαθήτριες της Α΄ Γυμνασίου και την υπεύθυνη καθηγήτρια

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

«Το δικαίωμά μου… Υποχρέωσή σου»

• ένα καινοτόμο, • προαιρετικό

εκπαιδευτικό πρόγραμμα,

• ενταγμένο στο ωρολόγιο πρόγραμμα βέβαια του σχολείου, χαρακτηρισμένο όμως ως άτυπη, βιωματική εκπαίδευση

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Η Ιδέα• Οι μαθητές να εφαρμόσουν σύγχρονες παιδαγωγικές

μεθόδους και να ανακαλύψουν επαγωγικά τα χαρακτηριστικά των σχέσεων που δημιουργούνται στο σχολείο και την κοινωνία

• Να προβάλλουν ιδιαίτερα την αξία σεβασμού του άλλου, της αποδοχής της ατομικότητας και της διαφορετικότητας και της ανάγκης ειρηνικής και ισότιμης συνύπαρξης όλων των ανθρώπων ως θεμελιώδους δικαιώματος και ταυτόχρονης υποχρέωσής τους.

• Να αναπτύξουν πρωτοβουλίες ατομικά και συλλογικά, ακολουθώντας το σύστημα της ευέλικτης ομαδοποίησης ομάδων, οι οποίες αναδιαμορφωνόταν στην πορεία του προγράμματος με στόχο τη μέγιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων των μελών

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

«Το δικαίωμά μου… Υποχρέωσή σου»

• Υποχρέωση όλων η προάσπιση των δικαιωμάτων του κάθε μαθητή και της κάθε μαθήτριας στο σχολικό περιβάλλον

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Γενικός Σκοπός• Το σχολείο µε αφετηρία ένα πρόγραμμα Αγωγής

Υγείας, µπορεί να υιοθετήσει σταδιακά ένα ρόλο υποστηρικτικό και προληπτικό μειώνοντας τις πιθανότητες εκδήλωσης ακραίων μορφών συμπεριφοράς, που θα εμπόδιζαν την προσπάθεια του μαθητή για αυτονομία και δημιουργική ζωή.

• Με βασικό στόχο λοιπόν, κάθε μαθητής και μαθήτρια του σχολείου να αισθάνεται αποδεκτό και ισότιμο μέλος της ευρύτερης σχολικής ομάδας, να αισθάνεται ελεύθερος και ασφαλής να εκφραστεί και να δράσει χωρίς το φόβο της απόρριψης, της περιθωριοποίησης ή της ειρωνείας, σχεδιάστηκε και προτάθηκε η υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος Αγωγής Υγείας που σας παρουσιάζουμε

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Αφόρμηση

• Αφόρμηση για την επιλογή του θέματος στάθηκε και η ίδρυση του παρατηρητηρίου για την πρόληψη της ενδοσχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού από το Υπουργείο Παιδείας στην έναρξη της σχολικής χρονιάς και η κινητοποίηση των εκπαιδευτικών φορέων για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Όλοι έχουμε δικαίωμα να είμαστε χαρούμενοι και αποδεκτοί στο σχολείο

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Μεθοδολογία• καταιγισμός των ιδεών (brainstorming), • διερευνητική, καθοδηγητική προσέγγιση της

γνώσης, • παιχνίδι ρόλων (roleplaying) και • τεχνικές της δημιουργικής γραφής και της

ενεργητικής ακρόασης. • αξιοποίηση εκπαιδευτικά και ερευνητικά των

τεχνολογιών επικοινωνίας και πληροφόρησης (τπε) και web 0.2

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Επιμέρους θεματικοί άξονες • Μαθαίνω τα δικαιώματά μου• Συνειδητοποιώ τις υποχρεώσεις μου • Σέβομαι τη διαφορετικότητα- Αποδέχομαι τον

«άλλο»• Συνυπάρχω ειρηνικά στο σχολείο και την κοινωνία• Αντιδρώ στην ενδοσχολική βία και το σχολικό

εκφοβισμό• Δημιουργία ομάδας διαμεσολαβητών για

προβλήματα/ φαινόμενα ενδοσχολικής βίας.• Δημιουργία πολυμεσικής παρουσίασης και

ψηφιακών ιστοριών με στόχο την ευαισθητοποίηση της σχολικής και ευρύτερης κοινότητας.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Ειδικοί Στόχοι προγράμματος• Η γνώση πως το δικαίωμα και η υποχρέωση αποτελούν θεμελιώδη

συστατικά της σχολικής και κοινωνικής ζωής.• Η ευαισθητοποίηση των μαθητών απέναντι στο φαινόμενο της

ενδοσχολικής βίας και η ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπισή του.

• Η ενεργοποίηση των μαθητών για μια σωστή, θετική συμπεριφορά στο σχολείο.

• Η ισότιμη αποδοχή όλων των μαθητών και ένδειξη σεβασμού του ενός για τον άλλο.

• Η αποδοχή της διαφορετικότητας του «άλλου»• Ο ενεργός ρόλος των μαθητών στην καταπολέμηση των φαινομένων

της ενδοσχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού.• Η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και της συλλογικότητας.• Οι μαθητές ωθούνται στην αυτενέργεια και την ανακάλυψη

σημαντικών γνώσεων για τη ζωή τους και τη στάση τους ως υπεύθυνα, κοινωνικά άτομα.

• Η ανάδειξη της δημιουργικής έκφρασης των μαθητών μέσα από πειραματισμούς σε διαφορετικές μορφές ΄λόγου’.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Δημιουργία υπο-ομάδων• Τα μέλη της παιδαγωγικής ομάδας ανέλαβαν να

μελετήσουν και να παρουσιάσουν τον ρόλο:• του θύτη, • του θύματος, • του παρατηρητή και • του μεσολαβητή, επιδιώκοντας με αυτό τον τρόπο να ‘βιώσουν’

τους ανθρώπινους χαρακτήρες που «συμπληρώνουν» τον κύκλο της βίας.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Καρτέλες ενσυναίσθησης

• Ένιωσα ότι κάποιος με αποδέχεται………………………………• Θύμωσα όταν……………………………………………………………• Το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να μου συμβεί

στο σχολείο……………………• Όταν μου μίλησαν απότομα………………………………………• Βγήκα από τα ρούχα όταν……………………………………………• Ένιωσα ευτυχισμένος όταν…………………………………………• Ένιωσα μόνος όταν……………………………………………………• Φοβήθηκα…………………………………………………………………• Ένιωσα ενοχές όταν……………………………………………………

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Οι μαθητές και οι μαθήτριες• Ερεύνησαν • Κατέγραψαν στοιχεία• Δημιούργησαν παρουσιάσεις για τους τύπους

του κύκλου της βίας στο σχολείο• Συνέθεσαν μικρές ιστορίες-σενάρια

παραβατικής ή βίαιης συμπεριφοράς συνομηλίκων τους στο σχολείο

• Απεικόνισαν εικαστικά τις απόψεις τους

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Ψηφιακές ιστορίες

• Οι μαθητές παρακινήθηκαν να δημιουργήσουν τη δική τους ψηφιακή ταινία κινουμένων σχεδίων και να ευαισθητοποιήσουν με αυτό τον πρωτότυπο τρόπο την ευρύτερη κοινότητα.

• Στη συνέχεια, οι μαθητές δραματοποίησαν κάποιες από τις ιστορίες που συνέθεσαν και τέλος παρουσίασαν μια από αυτές στην τελική ανοιχτή εκδήλωση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της σχολικής κοινότητας.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Τα κόμικς και το διαδραστικό πρόγραμμα http://goanimate.com/• Τα κόμικς ως απλές εικονογραφημένες ιστορίες με

περιπετειώδες αλλά και χιουμοριστικό περιεχόμενο επιτρέπουν στο μαθητή του γυμνασίου να εκφράσει τη φαντασία του, να επικοινωνήσει με έναν απλό και άμεσο τρόπο, δημιουργώντας μικρές, σύντομες ιστορίες με δρώντα πρόσωπα.

• Πρόκειται για μια δημιουργική και άμεση έκφραση λόγου, η οποία κινητοποιεί ακόμη και τους μαθητές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην έκφραση και ανάπτυξη του γραπτού λόγου

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Τα κόμικς και το διαδραστικό πρόγραμμα http://goanimate.com/• Με τη χρήση του ψηφιακού περιβάλλοντος http://

goanimate.com/ οι μαθητές δημιουργούν τους ήρωες τους επιλέγοντας μια από τις προτεινόμενες μορφές αλλά και τις καταστάσεις από το προτεινόμενο αποθετήριο(gallery) του προγράμματος.

• Στήνουν τις δικές τους περιστάσεις και ως μικροί σκηνοθέτες στη συνέχεια δημιουργούν τη δική τους μικρή ταινία κινουμένων σχεδίων.

• Γράφουν μικρούς διαλόγους μετατρέποντας στην ουσία τα αφηγηματικά και περιγραφικά κείμενα τους σε διαλογικές σκηνές.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Ψηφιακές ταινίες κινουμένων σχεδίων

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Τα κόμικς και το διαδραστικό πρόγραμμα http://goanimate.com/

• Μέσα στους διαλόγους τους οι μαθητές τόνισαν τα στερεότυπα και τις «αλήθειες» που λέγονται στο σχολείο, πληγώνοντας μερίδα συμμαθητών και με αυτό τον τρόπο κατέληξαν να μεταφέρουν το δικό τους μήνυμα ενάντια στην ενδοσχολική βία και τον σχολικό εκφοβισμό.

• Τελικά δημιουργήθηκαν πέντε ταινίες κινουμένων σχεδίων από τους μαθητές, οι οποίες και αναρτήθηκαν στο ιστολόγιο της καθηγήτριας και την ιστοσελίδα του σχολείου.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Οι μαθητές δημιουργούν ως μικροί σεναριογράφοι- μικροί σκηνοθέτες για να δηλώσουν την αντίθεσή τους στην ενδοσχολική βία και το σχολικό εκφοβισμό!

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Οι ψηφιακές ιστορίες μας …

1. http://goanimate.com/videos/0Hgy0nM9njgI?utm_source=social&utm_medium=facebook&utm_campaign=usercontent

2. http://goanimate.com/videos/04OIfktZWEW8?utm_source=linkshare&utm_medium=linkshare&utm_campaign=usercontent

3. http://goanimate.com/videos/0UpcCEVehfKM?utm_source=social&utm_medium=facebook&utm_campaign=usercontent

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Σύνθεση ποιημάτων• Σήμερα 6 του Μάρτη • και η μέρα είναι φευγάτη• όνειρα χαρά και ελπίδες• και φοβούνται οι νταήδες• • Μα τι γίνεται και σήμερα;• Κάτι ξεχωριστό συμβαίνει• λες να 'ναι η μέρα • που τα πάνω κάτω φέρνει;• • Όλοι παίρνουν θέσεις στα θρανία• και ακούνε με αγωνία• Όταν αρχίσει η κυρία να

μιλάει• βουβός κινηματογράφος ξεκινάει• • “Σήμερα παιδιά είναι η μέρα • κατά της Ενδοσχολικής βίας• γι'αυτό προσέξτε με την μία• • Πάρτε μολύβι και χαρτί • και ακούστε με προσοχή• τι θα σας πω• γιατί είναι πολύ σημαντικό!

• Θέλω υλικό να ετοιμάσετε• ο κόσμος να ενημερωθεί• και να κινητοποιηθεί• Είναι επιτέλους η ώρα κάτι να

συμβεί• γι'αυτό θα σας πω μια συμβουλή• Όλα τα παιδιά είναι ίσα• και κανείς δεν τα διαφοροποιεί• • Ας γιορτάσουμε λοιπόν • την σημερινή μέρα • με γέλιο και χαρά • δίχως προβλήματα πολλά!• • Γιατί το σχολείο είναι χαρά• και εκφοβισμός και βία

δεν χωρά πουθενά.....!!!!!

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Αξιολόγηση προγράμματος• Με τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα οι μαθητές

κινητοποιήθηκαν, ευαισθητοποιήθηκαν και εκφράστηκαν δημιουργικά αξιοποιώντας τα ταλέντα τους στο πλαίσιο των δράσεων του προγράμματος.

• Ιδιαίτερα απόλαυσαν τις δραστηριότητες δημιουργικής γραφής αλλά και της σύνθεσης ποιημάτων, έργων κολάζ, ζωγραφικής, καταγραφής συνθημάτων, δημιουργίας παρουσιάσεων, και τέλος dvd.

• Κορύφωση των δράσεων υπήρξε η συμμετοχή της ομάδας στο διαγωνισμό για το λογότυπο του Παρατηρητηρίου για την πρόληψη της ενδοσχολικής βίας, που οργανώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και

• η δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της σχολικής κοινότητας την Ημέρα ενάντια στην ενδοσχολική βία στις 6 Μαρτίου από τα μέλη της παιδαγωγικής ομάδας του προγράμματος.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Αξιολόγηση προγράμματος

• Όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες –μέλη της παιδαγωγικής ομάδας του προγράμματος έγιναν οι καλύτεροι πρεσβευτές του μηνύματος:

«Λέμε ΟΧΙ στη βία στο σχολείο».

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Αφίσες- εικαστικές δημιουργίες μαθητών

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Αξιολόγηση προγράμματος• Αισθάνθηκαν δημιουργοί και

εμπνευστές ενός καλύτερου σχολικού περιβάλλοντος, όπου η χαρά και η ευτυχία είναι δικαίωμα κάθε μαθητή και υποχρέωσή του ταυτόχρονα να το εξασφαλίζει για το διπλανό του.

• Καθώς η πρόληψη είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για την πορεία ενάντια στην ενδοσχολική βία και το σχολικό εκφοβισμό το πρόγραμμά μας «Το Δικαίωμά μου …..Υποχρέωσή σου…» αποτελεί μια πρόταση ενεργοποίησης και ευαισθητοποίησης όλων.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Παρουσίαση προγράμματοςΣ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Βιβλιογραφία• Καρακατσάνη, Δ.(2004), Εκπαίδευση και Πολιτική Διαπαιδαγώγηση: γνώσεις, αξίες, πρακτικές.

Αθήνα:Μεταίχμιο.• Ματσαγγούρας, Η.Γ. (1995), Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, Αθήνα: Γρηγόρης.• Ν.2817/ΦΕΚ/78/14-3-2000, άρθρο 7, Εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και άλλες

διατάξεις. • Μπαλούρδος, Δ.& Φρονίμου, Ε.(2011), Πρόληψη κακοποίησης και παραμέλησης των παιδιών: καλές πρακτικές.

Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών-Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής: Αθήνα.• Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου-«Ανακαλύπτοντας τον Ελέφαντα», Οδηγός εκπαιδευτικού με

ενδεικτικές δραστηριότητες για Υλοποίηση θεματικής ενότητας 3.3: αποδοχή και διαχείριση Της διαφορετικότητας & άλλων σχετικών δεικτών επιτυχίας.

• Παπαδοπούλου, Δ.(1990), Εκπαίδευση για την ειρήνη και τα δικαιώματα του ανθρώπου. Θεσσαλονίκη: Εργαστήριο Εκπαίδευσης για την Ειρήνη.

• Πρακτικά 13ου Διεθνούς Συνεδρίου: Διαπολιτισμική Εκπαίδευση- Μετανάστευση, Διαχείριση συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας- Αλεξανδρούπολη, 7-9 Μαΐου 2010.

• Π.Δ. 35/ΦΕΚ 11τ.Α’/4-2-1991,άρθρο7, ν.2817/ΦΕΚ/78/14-3-2000.• Στάππα – Μουρτζίνη, Μ. (2007), Αγωγή Υγείας. Βασικές αρχές – Σχεδιασμός προγράμματος, Αθήνα:

Ο.Ε.Δ.Β. • Τριλίβα, Σ., Αναγνωστοπούλου, Τ. & Χατζηνικολάου, Σ. (2008), Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος… απλά

διαφορετικός! Ασκήσεις ευαισθητοποίησης στη διαφορετικότητα για παιδιά δημοτικού και γυμνασίου, Αθήνα: Gutenberg.

• Τσιάκαλος, Γ. (2011), Οδηγός Αντιρατσιστικής Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.• ΥΠΕΠΘ – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2002), Διαθεματικό ενιαίο πλαίσιο προγραμμάτων σπουδών και

αναλυτικά προγράμματα σπουδών υποχρεωτικής εκπαίδευσης, Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.• ΦΕΚ543/Τ.Β./01/05/2002, Συμπλήρωση της αριθ. Γ2/9921/31.01.02 υπουργικής απόφασης του ΥΠΕΠΘ

σχετικά με τα Προγράμματα Αγωγής Υγείας.

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Δικτυογραφία

• http://www.0-18.gr/• http://kmaked.pde.sch.gr/site/index.php

?option=com_content&view=category&layout=blog&id=82&Itemid=123

• http://paratiritirio.minedu.gov.gr/• http://www.antibullyingnetwork.gr/• http://respect-

diversity.org/index.php/el/

Σ.Ζέττα- Το Δικαίωμά μου...Υποχρέωσή σου"

Σας ευχαριστώ πολύ!

Σύλια ΖέτταΦιλόλογος-med Παιδαγωγικής –Ψυχολογίας ΑΠΘ 3ο Γυμν.Σερρών- siliazet@gmail.com