Ñ.ÃÀÍÁÀÀÒÀÐ

ÁÓÞÓ ÀÌÜÄÐÀËÄÀÀ ÁÀÐÈÌÒÀËÄÀà ÌÈÍÈÉ ÇÀÐ×ÌÓÓÄ “Õîæèõ õîæèãäîõûí óõààí” “Àìüäðàõûí ¿íäñýí õóóëü”

2002 ÎÍ

Агуулга

1. Õ¿íèé àìüäðàë áîë ººðòýéãýý õàðèëöàõ õàðèëöàà þì. Àìüäðàëûí òºëººõ òýìöýë óõààðëààñ ýõýëäýã. Àìüäðàëûã õàðàõ áèëãèéí í¿äýý íýýõ íü Àìüäðàë áîë ººðèé㺺 ýçýìäýõ ÷àäâàð þì. Àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíä àìüäðàëûí ñóóðü çàð÷ìààñ óðãàí ãàðäàã. Àìüäðàë íºëºººëºë þì. Àìüäðàë áîë íºëººëºëä õàðèó ºãºõ ÷àäâàð þì.

2. Ýõýëæ îþó óõààíäàà á¿òýý Á¿ãäèéã ýõëýýä ñàíààíäàà áóóëãà÷èõààä äàðàà íü ýõîëäýã. Àìüäðàëä á¿õ ç¿éë 2 óäàà á¿òýýãääýã. Õóâèéí õºòºëáºðòýé áàéõ çàð÷èì.

3. Òà ÿìàð òºâòýé õ¿í áý? Õ¿íèé àìäðàëûí òºâ áóþó õóóëèóä Òºñëèéí õýëáýð¿¿ä Óäàì òºâòýé õ¿í ̺í㺠òºâòýé õ¿ì¿¿ñ Àæèë ìýðãýæèë òºâòýé õ¿ì¿¿ñ Ýä õºðºíãº, àëäàð íýðä òºâòýé õ¿ì¿¿ñ Çóãàà öýíãýýí òºâòýé õ¿ì¿¿ñ Íàéç íºõºä äàãàí òºâòýé õ¿ì¿¿ñ “Ãàíäàí” òºâòýé õ¿ì¿¿ñ Õàð àìü òºâòýé õ¿ì¿¿ñ Àìüäðàëûí õóóëü, çàð÷èì

4. Õóü õ¿ì¿¿ñ ººðèé㺺 çîõèîí áàéãóóëæ óäèðäàõ çàð÷ìóóä Òóñãàäàã õ¿ðòëèéí à÷ òóñ, õ¿÷ ÷àäâàð öàãûã õýðõýí ¿ð á¿òýýëòýé ºíãºðººäºã âý?

Õî¸ðäóãààð õýñýã

×óõàë ç¿éë¿¿ä ãýæ þóã ÿðèàä áàéíà âý? ¯ã¿é ãýäýã ¿ãèéã õýëæ ñóð

5. Õ¿ì¿¿ñòýé õàðèëöàõûí íóóö Õàðèëöààíû çóðãààí ¿íäñýí õýëáýð Àëü õýëáýð íü õàìãèéí ñàéí áý? ×óõàë÷ëàí îíöîëæ õàðèëöàõ, ÿðèëöàõ çàð÷ìóóä Ýõëýýä îéëãîõûã õè÷ýý, äàðàà íü îéëãî Õýðõýí ÷óõàë÷èëæ îíöîëæ ñîíñîõ âý? Ç¿ðõ ñýòãýëýý ñîíñ Óðüä÷èëãàà Öýâýð àðèóí øóäàðãà çàí

ªìíºõ ¿ã

Áè ÷ òà ÷ áóñäûí àäèë

Áè áóñäûí ë àäèë õ¿í. Óéëäàã, èíýýäýã, áàÿðëàäàã, ãóíüäàã. Íàäàä çîâëîí, æàðãàë òîõèîëääîã. Çàðèìäàà øàíàëæ, ãóòàð÷, öºõºð캺ð õ¿íä õýö¿¿ çîâëîí, áýðõøýýëä îðæ ë áàéëàà. Ãýñýí ÷ òýð áîëãîíä óíàæ, øàíòàð÷, óõðàõã¿éã õè÷ýýäýã ÷ õ¿í ë áîëñîí õîéíî ºâäºã ñºõðºõ ¿å áàéñààí.

Ýíý ¿åä áè ººðººñºº “áè õýí áý, þóíû òºëºº àìüäðààä áàéãàà þì, ìèíèé ýöñèéí çîðèëãî þó âý, àìüäðàëàà õýðõýí òºëºâëºõ âý, ÿàæ ¿ð àøèãòàé ºäðèéã ºíãºðººõ âý” ãýõ÷ëýí îëîí àñóóëò àñóóäàã áàéâ. Òýð ¿åä ç¿ðõ ñýòãýë ìèíü íàäàä ýíý áàéäëààñ ãàð÷, àç æàðãàëòàé, ººäðºã, õèéìîðëîã ÿâàõ àðãà çàì áèé ãýæ ÿìàãò øèâíýäýã áàéñàí. Áè ¿¿íä ÷ èòãýæ, äîòðîî ñ¿ñãýëýäýã Òýð ¿åýñ áè ìýðãýí, îþóí óõààíòíóóäûí àðâèí èõ òóðøëàãààñ ¿¿äýæ ººðèéí àìüäðàëä áàðèìòëàõ “øèäýò æîðûã” áîëîâñðóóëæ, ìºðäºí ºíººã õ¿ðñýí þì. Ýíý æîð ìèíèé àìüäðàëä ãàéõàìøèãòàé ººð÷ëºëò àâ÷èð÷, áè èòãýë, ñýòãýë ä¿¿ðýí àëõàõ áîëñîí. ¯¿íèéãýý óíøèã÷ òà á¿õýíòýéãýý õóâààëöàõààð ºðãºí áàðüæ áóé ìèíü ýíý Õ¿ì¿¿ñ ìèíü íàäàä èòãý, íàìàéã äàãà Àìüäðàëûã àç æàðãàëòàé, ãýðýë ãýãýýòýé áîëîõîä òà ººðºº ººðòºº òóñëàæ, ýíý íîì õºòëºõ áîëíî. Ýíä ºã¿¿ëýõ àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ, öàãàà çàðöóóëæ, õè÷ýýíã¿éëýí ñóðàëöàæ ººðèéí áîëãîâîîñ õàðü ãàçðààñ òºðñºí ãàçàð øîðîîãîî õýìýýí òýìöýí èðýõýä òºðñºí ýìçýãëýë, õàðóóñàë ìèíü áàãà ÷ áîëòóãàé íèìãýðýõñýí áèëýý. Òà ýíý íîìîíä ãàðñàí ãàéõàìøèãò çàð÷ìóóäûã îéëãîæ ìýäýýä áóñàäòàé õóâààëöàæ, ÿðèëöàõ àâààñ, óõàìñðûíõàà ã¿íä øèíãýýæ ÷àäàõ àâààñ, óëàì áàÿæóóëæ, õºãæ¿¿ëýí àìüäðàëäàà õýðýãæ¿¿ëýõ ãýæ õ¿ñýæ ýðìýëçýõ àâààñ áè ò¿ìýíòýý áàÿðëàõ áîëíî.

Áè òàíû àäèëààð àëäàæ, îíîæ áàñ çîðüæ òýìöýí ç¿òãýæ, Ìîíãîëîî ãýñýí ñýòãýëýýðýý øàòàæ ÿâàà æèðèéí õ¿í.

Ñ.ÃÀÍÁÀÀÒÀÐ

Íýãä¿ãýýð á¿ëýã. Õ¯ÍÈÉ ÀÌÜÄÐÀË ÁÎË ªªÐÒÝÉÃÝÝ ÕÀÐÈËÖÀÕ ÕÀÐÈËÖÀÀ ÞÌ.

ÀÌÜÄÐÀËÛÍ ÒªËªªÕ ÒÝÌÖÝË ÓÕÀÀÐËÀÀÑ ÝÕÝËÄÝÃ. Áè òóóëñàí àìüäðàëûíõàà òóðøèä ìàø îëîí ÿíçûí õ¿ì¿¿ñòýé òàíèëöàæ, äîòíîñîæ,

íàéçàëæ, íºõºðëºæ ÿâëàà. Òýäíèé äóíä ñàéí, ìóó ãýýä ÿíç á¿ðèéí ë õ¿ì¿¿ñ áàéñàí. Àìæèëòûí îä íü ãèéæ ºíäºðëºãò õ¿ðñýí íýãíýýñ ýõëýýä àðãà ÿäàæ ÿàõàà ìýäýõýý áàéñàí íýãýí õ¿ðòýë áèé. Ýíý á¿õíýýñ ìèíèé îéëãîæ ìýäñýíýýð õ¿ì¿¿ñèéí äèéëýíõ íü äîòîîä ñýòãýëèéí ºëñãºëºíä àâòñàí, ñýòãýëèéíõýý óã ìóõàðòàà ÿíç á¿ðèéí îéëãîìæã¿é, õàðèóëòã¿é àñóóëòòàé ÿâäàã. Ýäãýýð áýðõøýýë¿¿ä ºíººäºð áèäýíä òîõèîëäîæ áóé ýäèéí çàñãèéí õîìñäîë, öàõèëãààí òàñðàõ, ãàí ãà÷èã, çóä òóðõàí áîëîõîîñ ÷ õàìààã¿é õ¿íä þì. Ñîíèðõîëòîé áîëãîõ ¿¿äíýýñ çàðèì õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýëèéí çîâèóð áýðõøýýë¿¿äýýñ äîð äóðäúÿ.

Áè çºâ ìýðãýæèë ñîíãîæ àìæèëò á¿òýýëòýé ºäèé çýðýãòýé ÿâààãààðàà áàõàðõäàã. Àëáàí òóøààë àõèæ òýð ÷èíýýãýýð íýð õ¿íä ìèíü ºñºæ ÿâíà. Ãýâ÷ ýíý íü ìèíèé õóâèéí áîëîí ãýð á¿ëèéí ¿íý öýíýýð îëäîæ áàéíà. Ýõíýð õ¿¿õä¿¿ä ÷ ìèíèé õóâèéí àìüäðàëä åð íü þó áîëæ áàéãààã ìýäýõýý áàéñàí. Áè ÷ ººðèé㺺 îéëãîõîî áîëèëîî. Åð íü ýíý õîðâîî äýýð þó ÷óõàë þì áý. Ñ¿¿ëèéí ¿åä ººðººñºº áàéíãà ë “×è åð íü þóíû òóëä ýíý õîðâîî äýýð àìüäàð÷ áàéãàà þì áý” ãýæ àñóóõ áîëëîî. Áè àíãëè õýë ñóðàõ ãýýä äàìæààíä ñóóãààä õè÷ýýãýýä ë áàéäàã. ßìàð ÷ ¿ð ä¿í ãàðäàãã¿é ýý.

Áèçíåñèéí åðòºíöºä õºë òàâüñíààñ õîéø íýëýýä õóãàöàà ºíãºð뺺. ªºðèéí ãýñýí æèæèã êîìïàíèòàé ÷ áîëîâ. Õýäýí àæèë÷èäòàéãàà àëü áîëîõ ýâñýã, íàéðñàã õàðèëöàõûã õè÷ýýäýã ë þì. Ãýâ÷ òýä ìèíèé èòãýë, ç¿òãýëèéã îéëãîæ íàäàä, êîìïàíèäàà ÷ ººðèéìñºã ýëýãñýã õàíäàõã¿é íü õà÷èðõìààð ñàíàãäàõ þì. Íàìàéã ýçã¿é ¿åä àæëûíõàà èõýíõ öàãèéã ñ¿¿äýðò ñóóæ òàìõèëæ ºíãºðººíº. Áèä òýäíèéã ÿàãààä óõàìñàð, ñýòãýëýýðýý, ñàíàà÷èëãààðàà àæèëëàõàä ñóðãàæ ÷àääàãã¿é áàéíà àà. Ýñâýë áè áóðóó õ¿ì¿¿ñèéã ñîíãîæýý.

Äóíä õ¿¿ ìààíü ãóäàìæèíä ãàðàõ íü ýý. Îéð õºðøèéí õ¿ì¿¿ñ, ñóðãóóëèàñ íü ãýýä áàéíãà ë ò¿¿íèé òóõàé ãîìäîë ìýä¿¿ëíý. ßàâàë äýýð âý?.

Òîëãîéòîé ¿ñíýýñ ìèíü èõ àæèë áàéíà. Àð àðààñàà õºâðºõ àæëûã õèéæ äóóñãàõàä öàã ìààíü äààí ÷ õ¿ðýëöýõã¿é íü. Áè åð íü ºäºð á¿ð öàã íàðã¿é àæëûí øàõàëò, õ¿íä íºõöºëä áàéäàã. Ýíý á¿õíèéã õýðõýí çîõèöóóëàõ òàëààð îéð äîòíûõíîîñîî ÷ àñóóëàà. Îëèãòîé ¿ð ä¿íä õ¿ðñýíã¿é. Ýíý èõ à÷ààëëûã ÿàæ õºíãºëºõ âý.

Àç æàðãàë ãýã÷ þó þì áý. Ýíý õºë òîëãîé íü îëäîõîî áàéñàí ¿ð á¿òýýëã¿é àìüäðàëààñ æààõàí ÷ ãýñýí õîëäîæ àìàð æèìýð àìüäðàõñàí.

Áè Ñàíõ¿¿ãèéí òåõíèêóì òºãññºí. 1990-ýýä îíû àðä÷èëñàí õóâüñãàëûí ¿å. Á¿õ þì îðâîíãîîðîî ººð÷ëºã人ä áè ÷ á¿ãäèéã øèíýýð ýõëýõýýð òýìöýæ, ýõíýðòýéãýý áèçíåñ õèéñíèé õ¿÷ýýð îâîî õºëæèæ ïîä õèéñýí àìüäðàëòàé áîëëîî. Ãýòýë ýðãýí òîéðîíä ìºí㺠íýõñýí õàìààòàí ñàäíóóä. Òýäýíä ÷àäàõ ÷èíýýãýýðýý ë òóñàëíà. Ãýòýë öàã öàãààðàà áàéõ áèø. Áèä õî¸ðûí áèçíåñ óðóóäàæ àøèã îðëîãî ÷ ¿ã¿é ìºí㺠òºãðºã ÷ ¿ã¿é áîëëîî. Ýíý ¿åñ ýðãýí òîéðíûõîí ìààíü èëò ººð÷ëºãäºæ ýõýëëýý.

Áè ìàø çàâã¿é õ¿í. Ãýõäýý áè çàðèìäàà ãàéõäàã þì. Íîéð õîîëã¿é ç¿òãýýä ÷ àìüäðàëä ìèíü òºäèéëºí ººð÷ëºëò îðîõã¿é áàõü áàéäãààðàà. ªºðººð õýëáýë, áè îãò àæèëëàõã¿é æàãñààëàà ãàðñàí ÷ ãýñýí íºõöºë áàéäàëä îíöûí ººð÷ëºëò ãàðàõã¿é íü. Ìèíèé àìüäðàëä óòãà ó÷èð ãýæ åð人 àëãà.

Ìàíàé çàðèì õàìààòàí, íàéä íºõºä ìààíü àìæèëò ãàðãàæ ãàäààä äîòîîäîä ÿâàõ, àëáàí òóøààë äýâøèõ á¿ðä íü áè èíýýä àëäàí áàÿð õ¿ðãýäýã. Íèé íóóã¿é õýëýõýä òýð ¿åä áîë öýýæýý, ç¿ðõýý óðìààð ñàíàãääàã. ¯¿íèéãýý áè áóðóó ãýäãèéã îéëãîæ ë áàéíà. ßàãààä íàäàä èíãýæ ñàíàãääàã þì áîë îî. Àéìààð þì. Ýíä áàñ íýã õ¿íèé òóõàé áè÷üå.

Òýð õ¿í õóâèéí àìüäðàëäàà ãóíäóóõàí ÿâäàã íýãýí. Ýõíýðòýéãýý çîäîîí öîõèîí, õýð¿¿ë ìàðãààí îãò õèéäýãã¿é ÷ òýäíèé äóíä ÿìàð íýãýí àí öàâ ãàð÷ýý. Õîîðîíäîî ÿðèëöàæ ¿çýýä ÷ íýìýð áîëñîíã¿é. Íýã ¿ãýýð õýëýõýä òýäýíä õàéð äóðëàë ãýõ þì º÷¿¿õýí ÷ àëãà áîëæ. ¯ã¿é ýý óðüäûíõ øèãýý ä¿ðýëçäýãã¿é þìàà ãýõýä ÿäàæ ñ¿¿ìýëçýõã¿é ÷ áîëñîí áàéæ.

Ýíä áè ìàø îëîí æèøýý äóðüäëàà. Ìàãàäã¿é óíøèã÷ òàíä òàíû îéð äîòíûõîíä ÷ ãýñýí ¿¿íòýé àäèë æèøýý îëîí áóé áèç. Ýäãýýð æèøýý áîë æèíõýíý ç¿ðõ ñýòãýëèéã øàðõëóóëæ, ºâòãºäºã æàä, ñýëýì þì.

Ìîíãîë÷óóä áèä ºìñºæ ç¿¿õ, èäýæ óóõ, áàÿðëàæ öýíãýõ ãýõ ìýòèéí áèå ìàõáîäèéí õ¿÷èí ç¿éë¿¿ääýý õýò èõ àíõààð÷ õ¿íèé õÿçãààðã¿é èõ õ¿÷ ÷àäàë ýð÷ õ¿÷èéã àãóóëæ áàéãàà îþóí óõààí, äîòîîä ñýòãýëèéí ñóóò èõ ÷àäàâõèéã îãîîðîîä áàéãàà þì óó. Á¿ãäýýðýý îþóí óõààíûõàà õ¿÷ ÷àäëûã íýãòãýæ ýõ îðíîî ººä íü òàòúÿ. . ¯¿íèéãýý öààøàà áè÷èãëýõèéí òóëä áàñ íýãýí æèøýý òàòúÿ.

Õî¸ð æèëèéí ºìíº áè íóòàãòàà î÷ëîî. Ñàäàíãèéí ìèíü õ¿¿õäýä òîõèîëäñîí ÿâäàë ë äàà. Òýð ¿åèéíõíýýñýý áèåýð äàâæàà, ººðòºº èòãýë ìóóòàé íü îëîí ç¿éëýýñ àæèãëàãäààä ë áàéëàà. ßëàíãóÿà áèåèéí õ¿÷ øààðäñàí ç¿éëä ìàø äóðã¿é. Áèåèéí òàìèðûí õè÷ýýëä á¿ð ÷ äóðã¿é. Ñàãñ òîãëîõîä áàéíãà õîæèãäîæ, àëäàæ àíãèéíõàíäàà çýìë¿¿ëíý. ¯¿íäýý òýð èõ è÷èæ, ãóòàðíà. Áèä ò¿¿íä òóñëàõ õýðýãòýéãýý îéëãîëîî. Òýãýýä íýã óäàà ò¿¿íèéã äàãóóëæ ñàãñàí áºìáºãèéí òàëáàéä î÷ëîî. Òýãýýä òîãëîöãîîâ. Ò¿¿íèéã àëäàõàä áèä îãò òîîìæèðã¿é öàðàéëæ àëü áîëîõûã äýìæèæ áàéâ. Òýð áàãà ÷ ãýñýí óðàìøèæ áóé íü èëò. Òºä óäàëã¿é òýð íýã ë ãóòðàíãóéãààð áºìáºãºº øèä÷èõýýä ÿâ÷èõëàà. Áèä ò¿¿íèéã ÿàâ èéâ ãýñýí ÷ òóí àìàðõàí ó÷ðûã íü îëñîí þì. Ýíý íü ò¿¿íèé í¿äýýð îð÷íîî õàðñàí ÿâäàë þì. ªºðººð õýëáýë, áèä æààëõ¿¿ã ìåõàíèêààð äýìæèæ ººäðºã áàéëãàõ ãýæ îðîëäæýý. Êàðíåãèéí ñóðãààë ¸ñîîð ø¿¿ äýý. Ãýòýë òýð õ¿¿ ¿¿íèéã îéëãîæ ººðèé㺺 ÿìàð íýã

õàìãààëàëò, äýìæëýãò îð÷èõñîíîî ìýäýð÷. Ýíý íü óã õ¿¿õäèéí áàéãàëèàñ çàÿàñàí àìüäðàëûí òºëººõ òýìöëèéã õààí áîîæ, óíòðààñíûã áè ãýíýòõýí îéëãîëîî. ¯¿íýýñ ñóðãààë àâ÷ áèä áàéãàà áàéäëûã ººðñäèéíõºº í¿äýýð áèø, ò¿¿íèé ëèíçýýð õàðàõààð øèéäýâ. Òèéìýýñ ò¿¿íä ñàãñ áèåèéí òàìèðûí òóõàé äóðñàõàà áîëüæ íýã õýñýãòýý ë áàéäëûã àæèãëàõààð áîëñîí þì. Íýã, õî¸ð, ãóðâàí ñàð ºíãºð뺺… Òýð ýíý õóãàöààíä ººðèéã íü õýí ÷ õàìãààëàõã¿é, óðüäûí íºëºº õàìãààëàëò áàéõã¿é áîëñíûã ãàäàðëàæ ººðèé㺺 çàõèð÷ ýõýëëýý. Àæèãëààä áàéõ íü ýý õ¿¿õä¿¿äèéí òîãëîõ øîãëîõûã òýñýæ ºíãºðººäºã áîëëîî. Áàéãàëèàñàà õ¿í ãýäýã àìüòàíä çàÿàñàí àìüäðàëûí òºëººíèé òýìöýë íü áàãà ÷ ãýñýí ñýðãýæ ýõýëñýí þì.

Ýíý ò¿¿õèé㠺㿿ëñíýýðýý áè þó õýëýõ ãýñýí þì áý ãýý÷. Áèä íºõöºë áàéäëûã ººð÷ëºõèéã õ¿ññýí. ͺõöºë áàéäëàà øóóä ã¿éæ î÷îîä ººð÷ëºõ ãýæ îðîëäñîí áîëîâ÷ àìæèëò îëîîã¿é. Õàðèí áèä íºõöºë áàéäàëäàà çîõèöóóëæ ººðñäèéíõºº áàéäëûã ººð÷èëñíººðºº àìæèëòàä õ¿ðëýý. Ýíý ä¿ãíýëòýýñ ¿¿äýýä àðä ò¿ìýí ìààíü àæ àìüäðàë, íºõöºë áàéäëàà äýýøë¿¿ëæ, äýâæ¿¿ëýõèéí òóëä Çàñãèéí ãàçðàà,öàã àãààðàà,ýýæèéãýý,àæëàà,àâãàéãàà ºº÷èëæ ãîî÷ëîõîä áóñ áèä ººðñäèéíõºº îþóí áîäëîî ººð÷èëáºë ààíäàà áóñàä ç¿éë¿¿ä ººð÷ëºãäºíº. Ýöýñò íü áèäíèé êîíòðîëä “Áè”-ë áàéãàà ø¿¿ äýý.”Áè”-ãýýñýý ººð÷ëºëòèéã ýõëýõ íü ÿìàð íýã, õýí íýã,íàäààñ õîë ç¿éëèéã õÿíàõààñ õàâüã¿é àìàðõàí. Ìèíèé ººðèé㺺 ººð÷ëºõ í¿ñýð àæëûí ýõëýë íü óõààðëààñ ýõýëñýí.

ÀÌÜÄÐÀËÛà ÕÀÐÀÕ ÁÈËÃÈÉÍ Í¯ÄÝÝ ÍÝÝÕ ÍÜ Áè õ¿íèé õóâèéí çàí ÷àíàð,ººð÷ëºëò õºãæëèéí òóõàé,ñýòãýë ñóäëàë,óõààíò õ¿ì¿¿ñèéí

íàìòàð ò¿¿õèéí òóõàé îëîí çóóí íîìûã çàëóó õ¿¿õýä àõóéãààñàà óíøèæ áèëýý. Òýäãýýðýýñ ø¿¿ãäýí õîöîðñîí ãàéõàìøèãòàé ñàéõàí ìýðãýí ñàíàà îäîî ÷ ìèíèé îé òîéíä ¿ëäýæ äýý. Òýðòýý 200 æèëèéí ºìíºõ çîõèîë, º÷èãäðèéí á¿òýýë¿¿äýýñ ÷ àâàõ ñàíàà îíîî èõ áàéäàã àæýý. Îéðîëöîîãîîð 150 æèëèéí ºìíºõ íîì çîõèîëóóäààñ óíøèæ ñóäëàõàä õ¿ì¿¿ñèéí ¸ñ ñóðòàõóóíä çàí ÷àíàð ãîëëîõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã áàéæ. .

Õ¿íèé çàí ÷àíàð, ¸ñ ñóðòàõóóíûã äîòîð íü õî¸ð õóâààæ áîëìîîð. ¯¿íèéãýý ¿íäñýí áîëîí õî¸ðäîã÷ ¸ñ ñóðòàõóóí ãýæ íýðëýå. ªíººäºð ¿¿íèéã õ¿ì¿¿ñ õî¸ðäîã÷ ¸ñ ñóðòàõóóíäàà õýò èõ àíõààðàë òºâëºð¿¿ëæ, ¸ñ ñóðòàõóóíû òåõíèêèéã ýçýìøèõýý óðüòàë áîëãîäîã áîëæýý. ªíººäºð áèä áàðüñàí áàðèëãûíõàà ãàäààä ºí㺠¿çýìæèíäýý äýíä¿¿ èõ àíõààðàë òàâüæ áàéíà. Ç¿é íü áîë ýõëýýä áàðèëãûíõàà ñóóðèíä, áàðèëãûíõàà äîòîîä øààðäëàãà, ÷àíàð, áºõ áàòàä àíõààðàõ ¸ñòîé áóñ óó.

Ìèíèé áîëîâñðóóëñàí óõààíò ìýðãýäèéí îþóíû á¿òýýë¿¿äèéí øèãòãýý îõü ìàíëàé ãýìýýð õ¿íèé àìüäðàëûí òóõàé îíîë, ¿çýë áîäëûã ñóäàëæ ººðòºº àøèãëàæ õýðýãæ¿¿ëýõýýñ ºìíº àìüäðàëûã îéëãîõ ººðèéí ¿çýë áîäîë óõààíàà ýõëýýä äýíñëýí ìýäýæ, îéëãîæ, óõààðàõ ÿâäàë ÷óõàë þì. ¯¿íýýñ èë¿¿ ÷óõàë íü ººðèéí àìüäðàëûí ¿çýë áîäîëîî ººð÷èëæ, , àìüäðàëûí ¿çýë áîäëûí øèíýëýã îíîë, õýëáýðò ñóðàëöàõ õýðýãòýé ãýæ áè áîääîã. .

ªíºº ¿åä ººðèéíõºº äîòîîä ñýòãýëòýéãýý ÿðüæ ò¿¿íèéãýý îéëãîæ, õºãæ¿¿ëæ, äýâæ¿¿ëäýã õ¿í òºäèéëºí îëîí áèø áàéíà. Ýíä áè øèíýýð ìîíãîë õýëíèé ¿ãñèéí ñàíä àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí ãýäýã øèíý ¿ã îðóóëæ èðëýý. Ýíý ¿ãèéí ãîë ñàíàà íü àìüäðàëûí òóõàé îéëãîõ îíîë çàãâàð, àìüäðàëûí çîðèëãî óòãà ó÷èð, àìüäðàëä ó÷ðàõ áýðõøýýë¿¿äèéí õàðèóëòóóä, àìüäðàëûí õàð óõààí ãýñýí îëîí óòãûã èëýðõèéëíý. Ýíý á¿õíèéã çàíãèäàæ òîâ÷õîíîîð õýëáýë õ¿íèé àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí ë þì. Õ¿í á¿ðèéí àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí íü õîîðîíäîî ÿëãààòàé. Çàðèìäàà á¿ð ýðñ òýñ áàéäàãò ãàéõàõ õýðýãã¿é. Çàðèì íýãýíä íü á¿ð àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí á¿ðýëäýæ òîãòîîã¿é áàéäàã. Îäîî àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíûã àðàé èë¿¿ òîä òîìðóóíààð ñýðãýýæ îéëãîõ ãýæ îðîëäú¸. Àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí áîë ãàçðûí çóðàã þì. Ãàçðûí çóðàã áîë ç¿ãýýð ë ãàçàð íóòãèéí õîîðîíäûí õàðüöààíû èëýðõèéëýë. Ýíý íü á¿ðýí óòãààðàà àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíû ìºí ÷àíàð.

Õ¿í á¿ð ë òîëãîéäîî îëîí ÿíçûí ãàçðûí çóðãèéí öóãëóóëãàòàé ÿâäàã. Óã ãàçðûí çóðãóóäûã ¿íäñýíä íü õî¸ð òºðºëä õóâààæ áîëíî. Íýã òºðºë íü áàéãàà áàéäàë þìñ ¿çýãäëèéã òýð ÷èãýýð íü èëýðõèéëäýã. ͺ㺺 òºðºë íü þìñ ¿çýãäëèéí áàéæ áîëîõ áàéäàë òýäãýýðèéí ¿íýëãýý þó âý ãýäýã ÷àíàðóóäûã èëýðõèéëíý. Àìüäðàëûí á¿õèé ë þìñ ¿çýãäýë áîëæ áàéãàà ç¿éë¿¿äèéã ýíý ãàçðûí çóðãóóäààðàà îéëãîæ, óõààð÷ áàðèìæààëäàã. /Ýíý ë ãàçðûí çóðãóóä äýýðýý áóóëãàíà/ ¯¿íýýñ óëáààëààä þìñ ¿çýãäëèéã õàðæ áàéãàà õàðö áèäíèé áîäîë óõààí àìüäðàëûã áóóëãàæ áóé ãàçðûí çóðãóóä ìààíü òýð æèíõýíý óõààí ¿çýãäëèéí æèíõýíý áîäèò, ¿íýí ìºí ÷àíàð áîëîí ¿íýëãýýòýé íü çºðäºã. Áèäíèé çàí ÷àíàð, ãàäààä òºðõ áàéäëóóä íü ýíý õàðæ áàéãàà õàðö ãàçðûí çóðãààñ óðãàæ ãàð÷ çîõèöóóëàãäàæ áèåò áàéäëàà îëäîã. ªºðººð õýëáýë, þìñ ¿çýãäëèéã õàðæ áàéãàà õàðö ìààíü áèäíèé þì áîäîõ, þóã ÿàæ õèéõèéã øóóä çààäàã. Òà á¿õýíä áè íýã çóðàã ¿ç¿¿ëüå.

Ýíý õýäýí íàñòàé õ¿í áý. Òà íàð ýíý õ¿íòýé òààðàëäâàë þó ãýæ áîäîõ âý. Ýíý çóðãèéã õàðààä ÿìàð ñýòãýãäýë òºðæ áàéíà âý. Çàðèì íü äºíãºæ õîðü ãàð÷ ÿâàà öàðàéëàã á¿ñã¿é áàéíà ãýæ õýëíý. Ìàãàäã¿é òà òàíèëöàõûã õ¿ñ÷ áàéæ ÷ ìýäíý. Ãýòýë çàðèì íü ÿäàðñàí õºãøèí áàéíà. Çàìààð íü ãàðàõàä íü òóñàëúÿ ãýæ áîäîæ ìàãàä. Äýýðõ à, á õóâèëáàðûã õàðàõäàà òýñ îíäîî áîäëóóä ººð ººð ¿éëäýë õºäºë㺺í õàðüöàà áàéíà. ßàãààä ãýâýë çàðèì õ¿ì¿¿ñ íü à õóâèëáàðààð õàðñàí áàéíà, çàðèì íü á õóâèëáàðààð õàðñàí áàéíà. Îäîî áè óã çóðãèéã òàéëáàðëàÿ. À õóâèëáàðûí õ¿ì¿¿ñ íü óã çóðãèéã õàðààä /õàìàð, àì, í¿ä, ¿ñ/ á õóâèëáàðûí õ¿ì¿¿ñ íü õàðààä /õàìàð íü ýíý, í¿ä íü ýíý/ ãýæ îéëãîæýý. Ýíý þó ãýñýí ¿ã âý? Àìüäðàëûã õàðàõ áèäíèé õàðö áîäîë ãàçðûí çóðãàíä ë á¿õ ó÷èð áàéãààã òà á¿õýí îéëãîñîí áàéõ.

Õóâü õ¿í á¿õýí ë þìñ ¿çýãäëèéã àìüäðàëûí áîäèò áàéãàà áàéäëààð íü õàðæ áàéíà, îéëãîæ áàéíà ãýæ áîääîã. ¯¿íäýý ÷ èòãýäýã. Ãýòýë áèä ìàø èõ àëääàã. Õî¸ð íàñòàé õ¿¿õýä, 20 íàñòàé á¿ñã¿é, 50 íàñòàé ãóðâàí õ¿íä íýã ç¿éëèéã õàðóóëààä ñýòãýãäëèéã íü àñóóâàë ãóðâàí ººð ÿíçààð

õàðèóëíà. Õ¿í þìñ ¿çýãäëèéã õàðààä àìàà íýýæ òàéëáàðëàæ ýõëýõ íü òýð õ¿í ººð þìñûã îéëãîæ óõàìñàðëàõ, ÷àäâàð ìýäðýìæýý òàéëáàðëàæ áàéíà ãýñýí ¿ã.

Õýðâýý áèäýíòýé õýí íýãýí õ¿í ñàíàà íèéëýõã¿é ýñâýë ìàðãàëäàæ ýõýëáýë áèä ãàðöààã¿é òîõèîëäîëä ë áóðóóòàé ãýæ áîääîã.

ÀÌÜÄÐÀË ÁÎË ªªÐÈÉêª ÝÇÝÌÄÝÕ ×ÀÄÂÀÐ ÞÌ ¯íýí õýðýãòýý õ¿í àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí, àìüäðàëûã çàõèðàõ õàðö, ãàçðûí çóðãàà

ººð÷èëæ äýâæýýí äîòîîä îþóí óõààíàà õóâüñãàí øèíý÷èëäýã ÷àäâàðûã áè á¿õíýýñ îíöîëäîã. Òà ÷ ¿¿íèéã ÷óõàë÷ëàí îéëãîîñîé ãýæ õ¿ñ÷ áàéíà. Õ¿ì¿¿ñ àìüäðàëäàà ÿìàð íýã ç¿éëèéã ººð òàëààñ íü õàðæ îéëãîîä äóó àëäàõ òîõèîëäîë áàéäàã.

¯¿íèéã ÷èíèé îþóí óõààí, òàðõè òîëãîéä ãýðýë òóññàíòàé àäèëõàí îéëãîæ áîëíî. Á¿õ ë øèíæëýõ óõààíû îðãèë á¿òýýë, íýýëò, õóó÷èí óëàìæëàë, îíîë àìüäðàëä áàðèìòëàõ

óõààí, çîõèîëóóäûã ýâäýæ ãàð÷ èðäýã. ¯¿íýýñ îëîí àðâàí æèøýý äóðüäàæ áîëíî. Åãèïåòèéí àëäàðò îäîí îðîí÷ Ïîòîëïåé “Äýëõèé áîë õîðâîî åðòºíöèéí òºâ þì” ãýæ òàéëáàðëàñàí. Ãýòýë Êîïåðíèê “Àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíäàà ººð÷ëºëò îðóóëæ “Íàð áîë õîðâîî åðòºíöèéí òºâ þì” ãýñýí áèëýý. Ãýíýòõýí á¿õ ç¿éë ººð í¿äýýð õàðàãäàæ ººð óòãàòàé áîëæ õóâèðàâ.

. ¯¿íèéã áè ýëåêòðîíèêèéí õóâüñãàë, êîìïüþòåðèéí ýðèí ¿å, õàðèëöàà õîëáîî, òåõíèêèéí õºãæèëòýé õîëáîæ òàéëáàðëàíà. Íèéãìèéí àìüäðàëä îþóí óõààíû õóâüñãàë òóñãàëàà îëæ, àðä÷èëàë, õ¿íèé ýðõ ÷ºëºº àìüäðàëûí áàòàëãààò ò¿âøèí ãýñýí îéëãîëòóóä òºðæ ãàðñàí. Ýíý íü òóõàéí öàã ¿å á¿ðòýý óõààíòàé, ñýðãýëýí, çîðèëãîòîé õ¿ì¿¿ñèéí îþóí óõààíû õóâüñãàë ººð÷ëºëò¿¿ä á¿ãäýýðýý çºâ ç¿éòýé ãýæ õýëýõ ãýýã¿é þì ø¿¿.

Õóâü õ¿í á¿ð ººð ººðèéíõºº ýíý ÷àíàðûã òîäîòãîæ, òàíûã äýâø¿¿ëýýñýé ë ãýäýã ¿¿äíýýñ õýëæ áàéíà. Òýãâýë ÷è àìüäðàëäàà àç æàðãàëòàé àìæèëò á¿òýýëòýé ÿâàõ íü ãàðöààã¿é þì. Íàäàä òîõèîëäñîí àìæèëòûí îþóí óõààíû ººð÷ëºëòèéí æèøýýã ýíä áè÷üå. Îþóòàí áàéñàí ¿å ë äýý. Õè÷ýýë òàðààä õàðèõààð ×èíãýëòýéí àâòîáóñàíä ñóóëàà. Çàìûí áóóäëààñ õ¿¿õýä äàãóóëñàí õèæýýë íàñíû ýðýãòýé õ¿¿õýä îðæ èðýí ìèíèé óðä ñóóâ. Ãýòýë õ¿¿õýä íü þóíä ÷ þì óéëæ áàõèðàí åðººñºº çîãñîõ øèíæ àëãà. Óëàì ë äóó õàäààñààð. Ààâ íü áîëîëòîé íºãºº õ¿í ñîíñîæ áàéãàà øèíæã¿é, æèøèì ÷ ¿ã¿é óðàãøàà õàðààä ë ñóóõ þì. Õ¿ì¿¿ñèéí òýñâýð òýâ÷ýýð á¿ð àëäàãäàæ ã¿éöýâ. Àì àìàíäàà ¿ãëýöãýýæ íºãºº ÷èõã¿é òîëãîé ýöýã ð¿¿ óóðòàé õàðö øèäýöãýýíý. Ìèíèé îéðõîí ñóóæ áàéñàí áîëîîä ÷ òýð ¿¿ áè ò¿¿íä õýëýõýýð øèéäýâ. Òýãýýä 纺ëõºí ò¿¿íèé àðààñ íóäàð÷ òà õ¿¿õäýý àðãàäààä äóóãàé áîëãîõã¿é þó ãýòýë íºãºº õ¿í íàä ðóó ýðãýæ õàðààä ãýíýò óõààðñàí àÿòàé “çºâ ºº çºâ áè îãò àíçààðñàíã¿é ø¿¿” ãýëýý. Òýãñíýý àðààñ íü ýíý ìóó àìüòíû ýýæ íü äºíãºæ ñàÿ öàãèéí ºìíº ýìíýëýãò ºíãºð÷èõ뺺. Áè þó õèéõýý ÿàõàà ÷ ìýäýõã¿é áàéíà. Ýíý ÷ ÿëãààã¿é ãýýä õ¿¿ãýý ººðòºº òàòëàà. Òà áîäîîä ¿ç äýý. ßã ýíý ¿åä ìèíèé îþóí óõààíä þó áîëñîí áý. Ìèíèé îþóí óõààíä õóâüñãàë ãàðñàí. Áè á¿õ íºõöºë áàéäëûã íýã ìèíóòûí ºìíº õàðæ áàéñíààñàà òýñ ººðººð õàðëàà. Áè á¿ãäèéã ººðººð áîäîæ, ñýòãýæ, ìýäýð÷, õàðüöàæ áàéæ. Òýð ¿åä ò¿¿íèé çîâëîí øàíàëàíã îéëãîëîî. Áè ç¿ðõ ñýòãýë äîòðîî “Òà íàìàéã óó÷ëààðàé, áè òàíä ÿàæ òóñ áîëîõ âý” ãýæ õýëæ áàéëàà. Á¿õ ç¿éë õîðìûí äîòî𠺺ð÷ëºãäºâ.

Áèä á¿ãäýýðýý ë àìüäðàëäàà èéìýðõ¿¿ îþóí óõààíû õóâüñëóóäòàé çºí人 ë òààðàëäàæ áàéñàí áèç äýý. Çàðèì íü ãýíýò çîâëîíä íýðâýãäýõ, õ¿íä áýðõøýýë¿¿äòýé òóëãàðààä àìüäðàëä ÷óõàë ãýæ áîäîæ áàéñàí ç¿éë¿¿äýý á¿ð íºãºº òàëààñ íü õàðæ îéëãîõ ýñâýë çàðèì íýã íü àìüäðàëä øèíý ¿¿ðýã õ¿ëýýæ, ººð íºõöºëä îðîõ ãýõ ìýò. Æèøýý íü, íºõºðò ãàðàõ, ààâ áîëîõ, óäèðäàã÷ çýðýã ÿíç á¿ðèéí íºõöºë áàéäëûã äóðüäàæ áîëíî. Ýíý á¿õ òîõèîëäîëä áèäíèé îþóí óõààíä ººð÷ëºëò îðæ þìñ ¿çýãäëèéã ººðººð áîäîæ, ñýòãýäýã. Ýíý á¿õíèéã çàðèì õ¿ì¿¿ñ îéëãîäîã. Ýíý àñóóäàë îãòûí øèíý ç¿éë áèø ýý. Ìèíèé õýëæ, òà á¿õýíä îéëãóóëàõ ãýýä áàéãàà ñàíàà áîë ýíý á¿õíýýñ èë¿¿ ãàéõàìøèãò ¿ð ä¿íòýé, øàëãàðñàí àìüäðàëûí ôèëîñîôè þì àà.

Õ¿ì¿¿ñ ýíý àñóóäëûã øèéäýõ ãýæ íºõöºë áàéäëûã ººð òàëààñ íü õàðæ, îéëãîæ áàéãàà ÷ ãàðãàæ áóé çàí ÷àíàðàà, õºäºëæ, ààøèëæ, àÿãëàæ áàéãàà ãàäààä òºðõºº ººð÷èë÷èõâºë á¿ãäèéã çîõèöóóë÷èõëàà ãýæ ýíä¿¿ðäýã. Ýíý íü ãàíö íýã òîõèîëäîëä àìæèëòòàé áàéæ áîëîõ áîëîâ÷ ýöñèéí ä¿íäýý ÿìàð ÷ ¿ð ä¿íã¿é àþóëòàé ç¿éë áèëýý. Ýíý íü ºíººäðèéí õ¿ì¿¿ñèéí õóóðàì÷ èíýýä àâòîìàò þì øèã õºäºë㺺í óòãà ó÷èðã¿é ÷àë÷àà ÿðèà çýðãýý áàéãàëèàñ çàÿàñàí òºðõººðºº áàéíà ãýæ ýíä¿¿ðäýã.

Áèä ººðñäèéí ãàäààä òºðõ, áàéäàëäàà õýòýðõèé èõ àíõààð÷ äîòîîä ñýòãýë ð¿¿ãýý ºíãèéæ, ººðèéí ç¿ðõ ñýòãýëýýñ óíäàð÷ ãàðäàã ñóóðü óõàìñàðò óõààíòàéãàà àæèëëàõàà îãîîðîî þó äàà. Ç¿éðëýæ õýëáýë, àìüäðàëä óðãóóëæ òàðüñàí ìîäîî çºâõºí íàâ÷, ìº÷ðèéã íü àð÷èëæ õàìãààëààä ¿íäýñ ñóóðèéã íü îðõèãäóóëñàíòàé àäèë þì. Òýãýõýýð ¿íäýñ ñóóðèà èë¿¿ àíõààðúÿ. ªºðñäèéí äîòîîä ñýòãýëäýý àíõààð÷ àæèëëàÿ. Õ¿í õýðõýõ íü ò¿¿íèé þó ¿çýæ õàðæ, òóóëæ, òàíüæ ìýäñýíòýé øóóä õîëáîîòîé áàéäàã. Ýíý óòãààðàà á¿õ ç¿éë õàðüöàíãóé. Áè òà á¿õýíä íýãýí æèøýý õýëüå.Íýã óäàà òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëýã ¿çýæ ñóóòàë ªìíºãîâèéí òºâººñ àëñëàãäñàí ñóìûí ìàë÷èí, ãóðâàí õ¿¿õýäòýé õèæýýë àâãàéãààñ ñýòã¿¿ë÷ “Òà àìüäðàëäàà þó õ¿ñ÷ áàéíà. Òàíä îäîî þó áàéâàë àìüäðàë ÷èíü áîëîõ ãýýä áàéíà” ãýæ àñóóñàí. Ãýòýë õàðèóëò íü “Çà ãàíö íýã õàéðöàã ëàà ë áàéõàä áîëíî äîî” ãýñýí þì. Äàõèí õýëüå àìüäðàë ãýäýã õàðüöàíãóé îéëãîëò. Õ¿í þó ¿çýæ, õàðíà, óíøèíà, ñîíñîíî ò¿¿ãýýðýý ñýòãýíý ãýäýã. Áîäîîä ¿ç äýý.Õîò ãàçðûí àâãàéä ýíý àñóóëòûã òàâèâàë òýð þó ãýæ õàðèóëàõ áîë. Áàéð, ìàøèí, çóñëàí ãýýä áàðàãäàõã¿é äýý. Òà á¿õýí ìèíèé àìüäðàëä áàðèìòëàõ

óõààíûã óíøèæ, îéëãîæ àìüäðàëäàà õýðýãæ¿¿ëñíýýðýý àìüäðàëûã õàðàõ ëèíç ÷èíü óëàì òóíãàëàã áîëæ àìüäðàëûã ººðººð îéëãîæ, áàÿð áàÿñãàëàíòàé, àç æàðãàëòàé àìüäàðíà. .

ÀÌÜÄÐÀËÄ ÁÀÐÈÌÒËÀÕ ÓÕÀÀÍ ÀÌÜÄÐÀËÛÍ ÑÓÓÐÜ ÇÀÐ×ÌÀÀÑ ÓÐÃÀÍ ÃÀÐÄÀà տíèé çàí ÷àíàð íü õ¿íèé àìüäðàëûí õºäºëøã¿é õàòóó çàð÷ìóóäààñ óðãàí ãàðäàã. Õ¿íèé

àìüäðàëûã çîõèöóóëäàã çàð÷ìûã åðòºíöèéí òàòàëöëûí õóóëüòàé àäèëòãàí îéëãîæ áîëíî. ¯¿íèéã æèæèãõýí æèøýýí äýýð òàéëáàðëàÿ. Õî¸ð áàéëäààíû õºëºã îíãîö äàëàéä õýýðèéí ñóðãóóëü õèéæ áàéíà. Äàëàé ìàíàíòàé, á¿¿äãýð. Õºëãèéí àõìàä öýðýãòýý îð÷èí òîéðíûã ñîíîð ñîðãîã õàðæ àþóë îñëîîñ áîëãîîìæëîõûã ñàíóóëëàà. Õýñýã õóãàöààíû äàðàà àõìàäàà ãýðýë ãýæ îðèëîõ ñîíñäîâ. Àõìàä íààä ãýðýë ÷èíü õºäºëæ áàéíà óó, áàéðàíäàà áàéíà óó óñàí öýðýã îãò õºäºë㺺íã¿é áàéíà. Ýíý íü áèä íýã øóãàìààð ººä ººäººñºº ÿâæ áàéíà ãýâ. Òýãýýä àõìàä öýðýãòýý óã õºëºã îíãîöûã ÷èãëýëýý 20î ººð÷ëºõèéã ñàíóóë ãýâ. Ãýòýë íºãºº ç¿ãýýñ áè õî¸ðäóãààð çýðãèéí äàëàé÷èí òà ÷èãëýëýý 20î ººð÷ëºõ íü äýýð áàéõ ãýæ äîõèâ. Ýíý ¿åä àõìàä èõýä óóðëàæ áè áàéëäààíû õºëºã îíãîö áàéíà. “×èãëýëýý 20î ººð÷èë ãýæ ãýðëýí äîõèî èëãýýâ”. Ãýòýë áè ãýðýëò öàìõàã áàéíà ãýæ ãýðëýýð õàðèó äîõèëîî. Îíãîö ÷èãëýëýý 20î ººð÷èëæ õîëäëîî. Ýíý àõìàäûí îþóí óõààíä õóâüñàë îðóóëñàí ýíý æèøýýã ñàéòàð òóíãààæ áîäú¸.

Ìàíàíä áóäèëñàí àõìàä ÿìàð ÷ øèéäâýð ãàðãàæ ÿìàð ÷ ãàäààä õºäºë㺺í, çàí õàðèëöààíû ñî¸ë àøèãëàñàí ÷ óã ãýðýëò öàìõãèéã ÷ àéëãàæ ÷àäàõã¿é, òîéð÷ ãàðàõ íü òîäîðõîé áèç ýý. Õýí ÷ ººð÷èëæ äèéëæ ÷àäàõã¿é áèëýý.

Òà á¿õýí “Àííà Êàììàíäîð” ãýäýã àëäàðò êèíîíû ãîë áààòðûí õýëäýã ¿ãèéã ñàíàæ áàéíà óó. “Áèä àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìûã ýâäýæ ñºðíº ãýäýã ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é ç¿éë. Áèäýíä óã õóóëèéí ýñðýã ñºðæ ººðñäèé㺺 óñòãàõ ë àðãà çàì ¿ëäëýý” ãýæ õýëäýã. Ýíý íü äýýðõ ñàíààíû óòãûã ìàø ñàéí ãàðãàæ áàéíà. Äàëàéí ãýðýëò öàìõàã øèã àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóä íü õ¿í òºðºëõòíèé ºñºëò õºãæèëò, óíàëò áóóðàëòûã çîõèöóóëæ áèäíèé ºíººäðèéí íèéãìèéí á¿òýýæ èðñýí ò¿¿õèéí òóëãóóð íºõöºë íü áèëýý. Áèä òà á¿õýíä ÿìàð íýãýí ¿ëãýð äîìãèéí èä øèäèéí ÷ þì óó ÿìàð íýãýí èòãýë áèøðýëèéí ñàíàà ºãººä áàéãàà þì áèø ø¿¿. Ãýñýí õýäèé ÷ ìèíèé òà á¿õýíä òàíèóëæ áàéãàà àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóä íü îëîí àðâàí øàøèí ø¿òëýã¿¿äýä áàéãàà óòãà ñàíààòàé äàâõöàæ îðñîí áàéãàà. Óã õóóëü çàð÷ìóóä íü õ¿ì¿¿ñèéí óõàìñðûí õýñýã þì. Æèøýý áîëãîæ çàðèì ç¿éë äóðäúÿ.

Àìüäðàëä øóäàðãà ¿íýíèé çàð÷èì ãýæ áèé. Ýíý íü á¿õ ë óëñ îðíû áîëîîä îëîí óëñûí ýðõ ç¿éí òóëãóóð îéëãîëò .Á¿ð æààõàí õ¿¿õýä ÷ ãýñýí øóäàðãà, øóäàðãà áóñûí îéëãîëòòîé áàéäàã. Ýíý íü õ¿í òºðºëõòíèé çàð÷èì þì. Öýâýð àðèóí ¿íýí÷ áàéæ, áèå áèåäýý èòãýõ íü õ¿ì¿¿ñèéí äóíäàõ óÿëäàà õîëáîîíû ñóóðü òóëãóóð íü áèëýý.

Áàñ õ¿íèé àëäàð íýð, íýð õ¿íä ãýäýã çàð÷èì áàéíà. Õ¿í òºðºëõòºí á¿õýëäýý ë íýð õ¿íä àëäàð öîëûã ÿìàãò äýýã¿¿ð òàâüäàã.

Àìüäðàëûí äàðààãèéí çàð÷èì íü áóñàäòàé õàðèëöàí õàìààðàëòàé àìüäðàõ çàð÷èì. Ýíý íü õ¿ì¿¿ñèéí áèå áèåñäýý õàíäàõ õ¿íëýã ìºñ ÷àíàð, ýåëäýã íàéðñàã õàðèëöàà, òóñ íýìýð, ñàéõàí ñýòãýëèéí òóñëàëöààí äýýð òóëãóóðëàñàí çàð÷èì þì.

̺í äàâóó ÷àíàð äàâàìãàéëàõ áóñ áîëîëöîî, áîëîìæ ãýäýã çàð÷èì áàéíà. Ýíýõ¿¿ ïîòåíöèàëûí çàð÷èì íü áèäíèé àâüÿàñ ÷àäâàð, ºñºëò õºãæèëòººñ øóóä õàìààðàëòàé. Àìüäðàëä ïîòåíöèàëòàé áàéíà ãýäýã áîë àìüäðàëä ºñºæ, õºãæèæ, äýâæèõ çàð÷ìûã áèé áîëãîíî. Ýíý çàð÷ìóóä íü ÿìàð íýãýí äàäëàãà ñóðãàëò ïðàêòèê áèø þì.

ªñºëò õºãæèëòèéí çàð÷èì íü òýâ÷ýýð øóðãóó çàíãèéí çàð÷èì, õ¿ì¿¿æëèéí çàð÷èì, óðàìøóóëàõ çàð÷ìóóäààñ óðãàí ãàðäàã. Ïðàêòèê áîë ÿìàð íýãýí íºõöºë áàéäàëä çîõèöóóëæ, çîõèöñîí àðãà àæèëëàãàà þì. Æèøýý íü ýöýã ýõ÷¿¿ä àíõíû õ¿¿õäýý õ¿ì¿¿æ¿¿ëñýí àðãààðàà õî¸ð äàõü õ¿¿õäýý õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ ãýýä áîëäîãã¿é. Ýíý íü äýýðõ ïðàêòèê õî¸ð äàõü õ¿¿õäýä õýðýãæèõã¿é áàéíà ãýñýí ¿ã. Ïðàêòèê íü íºõöºë áàéäëûí ÷àíàðòàé áîë, àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóä íü ìàø ã¿í ñóóðü ¿íýí äýýð òîãòîæ àìüäðàëûí ÿìàð ÷ íºõöºëä õýðýãëýæ áîëäîã.

Àìüäðàëûí õóóëèóäûã õóâü õ¿íä ãýðëýëò, õóðèìàí äýýð, ãýð á¿ëèéíõýý äîòîð õóâèéí, óëñûí áàéãóóëëàãàä õààíà ÷ õýðýãëýæ áîëäîã. .

Àìüäðàëûí ºñºí õºãæèæ, ººð÷ëºãäºæ äýâæèõèéí õóóëü Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ ñàéõàí àìüäðàë çîõèîõûí òóëä àìàð õóðäàí õÿëáàð àðãûã ìàø õè÷ýýíã¿éëýí

ÿíç á¿ðèéí àðãààð õàéäàã. Àìæèëò á¿òýýë, ¿ð ä¿íã àìüäðàëûí ººðèéíõ íü õóóëèàð áóñ ººð çàìààð õàéäàã.

Ýíý íü ýöñèéí ýöýñò äàìïóóðàë, óóð áóõèìäàë, ÿäóóðëûã àâ÷ðàõààñ ººð ¿ð ä¿í áàéõã¿é þì àà. . Á¿õ ç¿éëèéã äàõèí äàõèí õÿíàæ, àíõààðàëòàé, ñîíîð ñýðýìæòýé áàéõûã ñàíóóëúÿ. Çàðèì õ¿ì¿¿ñ ÿìàð íýãýí íîìíîîñ óíøñàí ç¿éëýý õýðýãëýæ àìæèëòàä õ¿ðýõ ãýæ îðîëääîã. Àìüäðàë òýð ÷èãòýý ë ºñºæ äýâæèõ, òîðíèæ òîì áîëîõûí õóãàöàà çààãòàé. Íÿëõ õ¿¿õýä ýõëýýä òîëãîéãîî äààæ ÷àääàã áîëíî. Äàðàà íü ñóóíà, ìºëõºíº, ÿâíà òýãýýä ã¿éäýã. Ýíý õýñýã á¿ð ÷óõàë. Òóñ á¿ðäýý ë çàðöóóëàãäàõ òîäîðõîé õóãàöààòàé ø¿¿ äýý.

Ýíý øàòëàëóóäààñ àëèéã íü ÷ àëãàñàæ áîëîõã¿é. Á¿ãäýýðýý ë äàðàà äàðààãèéíõàà øàòëàëóóäàä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. Ýíý ïðîöåññèéí õóóëèéã àìüäðàë äýýð þìñ ¿çýãäýë, ìîä óðãàìàë,

áèåò¿¿ä äýýð áèä ñàéí îéëãîæ, õ¿ëýýí çºâøººðäºã. Õàðèí õ¿ì¿¿ñ áèäíèé äîòîîä õàðüöàà, çàí ÷àíàðàà òºëºâø¿¿ëýõ îþóí óõààíàà õºãæ¿¿ëýõ àæèëëàãàà çýðýã ñýòãýõ¿éí îð÷èíä ºñºæ äýâæèõ ïðîöåññèéí õóóëèéã äóòóó ¿íýëæ îãò õýðýãñäýãã¿é òàëóóä ÷ áèé. Áèä çàðèìäàà òîâ÷ëîõ èõ äóðòàé áîë÷èõäîã. Èõýíõ òîì äàðãà,áîëîìæèéí àìüäðàëòàé àéëèéí õ¿¿õä¿¿ä ¿çýõ ¸ñòîé áýëòãýë ïðîöåññèéã òîâ÷èëäîã ó÷ðààñ ýöýñò íü çîâëîíä óíàäàã. Çàðèì íýã ÷óõàë, çàéëøã¿é àëõìóóäûã äàðààãèéí àëõàì ðóó íü àëãàñàæ ººðñäèéíõºº áàéäëûã á¿ð ÷ äîðäóóëäàã.

Ýíý óòãààðàà ºñºæ äýâæèõ õ¿ñýë ýðìýëçëèéã ÷èíü áîîãäóóëààä áàéãàà þì áèø. ªñºí äýâæèõýä ¿å, øàòëàë áàéãàà ãýäãèéã òîîöîîëæ, òýäãýýðèéã àëãàñàëã¿é, øàíòðàëã¿é, øóðãóó ç¿òãýâýë ¿ð ä¿íä õ¿ðíý. Æèøýý íü: Òà ñóìûí çààíû õýìæýýíä áàðèëääàã áºõ áàéëàà ãýõýä óëñûí íààäàìä ÿìàð ÷ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõã¿é áèç. Òà òºãºëäºð õóóðò ýõëýí ñóðàëöàí áàéæ äóóðèéí òåàòðò òîãëîõ ãýæ îðîëäâîë ÿàõ âý. Õàðèóëò íü ÿìàð ÷ ¿ð ä¿í ãàðàõã¿é íü îéëãîìæòîé.

Ýíý ºñºëò äýâæèëòèéí ïðîöåññèéí õóóëèéã õýðýãñýõã¿éãýýð õýí ãóàé ÷ àìæèëòàä õ¿ðýõã¿é. Ýíý òîâ÷ëîëóóä íü áóõèìäàë, øàõàëò, õ¿íèé èíýýäýì ë áîëæ òààðàà.

Øèíý øàòàíä áîäîæ ñýòãýõ

Àëäàðò ôèçèê÷ Àëüáåðò Ýíøòåéí” ÿìàð íýãýí õ¿íä áýðõøýýë òóëãàðàõàä áèä ò¿¿íèéã áèé áîëæ áàéãàà ¿åèéí ñýòãýëãýýãýýð ñýòãýí áîäîæ óã áýðõøýýëèéã øèéäýõ ãýæ îðîëäâîë ÿìàð ÷ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõã¿é. Ýíý ¿åä áèäýíä øèíý äýýä øàòàíä ìàø ã¿í àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóä äýýð òóëãóóðëàñàí ñýòãýëãýý íü óã áýðõøýýëèéã äàâæ ãàðàõàä òóñàëíà” ãýæýý. Ìèíèé õýëýõ ãýæ áàéãàà ñàíàà áîë àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóäûã ¿íäñýý áîëãîæ, õ¿íèé çàí ÷àíàðò òóëãóóðëàæ, äîòðîîñîî ãàäàãøàà ñýòãýõ ñýòãýëãýýíèé àðãûã àøèãëàæ, ººðòºº áîëîí õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäûí äîòíî õàðèëöààíû óÿëäàà õîëáîîã õ¿íäýòãýæ àìæèëò ãàðãàõ íü àç æàðãàëòàé ñàéõàí àìüäðàõûí ãîë øàëòãààí þì. Ñàÿ õýëñýí äîòðîîñîî ãàäàãøàà ñýòãýëãýýíèé àðãà íü ýõëýýä á¿õíèéã äîòîîä ñýòãýëäýý ýõë¿¿ëæ, ã¿í ñóóðèëóóëæ ººðèéíõºº çàí ÷àíàð ¿éë õýðãýý óäèðäñàíààð ãàäàãøàà àìæèëòòàé íºëººëíº. Ýíý íü õýðâýý ÷è õ¿ì¿¿ñýýñ õàëóóí äóëààí óóð àìüñãàë õ¿ñýæ áàéâàë ººðººñºº ãýðýë ãýãýýã öàöðóóëàõ ¸ñòîé þì. Õýðâýý ÷è õ¿¿õäýý ñàéí ñàéõàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëüå ãýâýë ººðºº ýåëäýã, 纺ëºí áàéõ ¸ñòîé.

Òà àæèë äýýðýý èë¿¿ ýðõ ÷ºëººòýé, íýð õ¿íäòýé áàéÿ ãýâýë ýõëýýä ººðèéíõºº õàðèóöëàãûã èë¿¿ èõ óõàìñàðëàæ, áóñäàäàà òóñ÷, àæèëñàã áàéñíààð ¿ð ä¿íä õ¿ðíý. Õ¿ì¿¿ñ òàíä èòãýæ, íàéäàæ ñàéõàí ñýòãýëýýð õàíäààñàé ãýæ õ¿ñâýë ýõëýýä òà ººðºº õ¿íèé èòãýëèéã äààæ ÷àääàã, õ¿íä ñàéõàí ñýòãýëýýð õàíäàæ ñóðàõ õýðýãòýé. Áè ìàø îëîí õ¿íòýé óóëçàæ, ó÷èð÷ ÿâñàí. Ìàø îëîí ãàéõàìøèãòàé õ¿ì¿¿ñòýé òàíèëöæýý. Òýäíèé çàðèì íü àìæèëò, á¿òýýë ãàðãàõ ºðí¿¿í èõ õ¿ñýëòýé áàéäàã. Ýíý á¿õ õ¿ì¿¿ñèéã àæèãëàæ áàéõàä áýðõøýýë çîâëîí àìæèëò á¿òýýë áèäíýýñ õàðààò áàéäëààð ãàäíà òàëààñ áàéíãà ó÷èð÷ òóëãàðäàã íü õýçýý ÷ çîãñîõã¿é. Áýðõøýýëèéã äàâàí òóóëàõäàà õ¿ì¿¿ñèéí áîääîã ãîë ñýòãýëãýý íü óã áýðõøýýë åðººñºº ë òýð ãàäíà òàëä áàéíà, áýðõøýýë íü áóñäûí ç¿ãýýñ ãàðààä áàéíà ãýæ áîäîæ, õóðäàí î÷îîä òàéð÷ õàÿàä, çàñàæ ñýëáýýä áýðõøýýëã¿é áîë÷èõú¸ ãýæ áîäîæ ýíä¿¿ðäýã. Õýðãèéí ãîë ó÷èð íü ãàäíà áèø, õ¿í òàíû ººðèéí ñýòãýëãýýíä, áîäîæ ñýòãýõ àðãàä áàéäàã àæýý.

Àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí íü òàíû àìüäðàëûã ¿ð á¿òýýëòýé áîëãîíî. Îäîî àìüäðàëä ¿ð á¿òýýëòýé áàéõ çàð÷èì ãýæ þó âý ãýäýã òàëààð ÿðèëöúÿ. Áè ýíý çàð÷ìûã “á¿òýýãäýõ¿¿í áà ÷àäàâõè” ãýæ íýðëýå! Ýíý õóóëèéã ìàø îëîí õ¿ì¿¿ñ çºð÷èæ ººðñäèé㺺 íàñàí òóðøèéí øàíàëãààíä îðóóëäàã þì. ¯¿íèéã àìàðõàí îéëãóóëàõ íýãýí ¿ëãýð ÿðüÿ. ¯ëãýðò íýãýí ÿäóó òàðèà÷íû òóõàé ºã¿¿ëýõ áîëíî. Òàðèà÷èí íýãýí ºã뺺 ò¿¿íèé ãàëóó íü àëòàí ºíä㺺ð ºíäºãëºäºã áîëñíûã ìýäæýý. Ýõëýýä ìàíü ýð õýí íýãýí ò¿¿íýýð äàìøèãëàæ òîãëîæ áàéíà ãýæ áîäæýý. ªíäãèéã õàíà ðóó ÷óëóóäàí ¿çýâ. ßíç á¿ðýýð ë ¿çëýý. Àëò áèø áàéæ ìàãàäã¿é ãýýä àëò ìºíãºíèé äàðõíûõ ðóó ÿâæýý. Ãýòýë òýð ÿàõ àðãàã¿é àëòàí ºíäºã áàéæýý. Òàðèà÷èí àç õèéìîðüòîé èòãýæ ÿäàí áàÿðëàí õººð÷ýý. Äàðààãèéí ºäºð ãàëóó íü äàõèàä ë àëòààð ºíäºãëºæýý. ªã뺺 áîëãîí òàðèà÷èí ãàëóóíûõàà áàéð ëóó ÿàðàâ÷ëàí ã¿éäýã áîëîâ. Ãàðöààã¿é íýã àëòàí ºíäºã áàéæ ë áàéäàã. Òàðèà÷èí ýð õàãàðòëàà áàÿæèæ, ýíý ¿íýí ¿¿ ýñâýë ç¿¿ä ¿¿ ãýæ áîäîõîä õ¿ðäýã áàéâ. Ìàíü ýð ºäºð á¿ð ë íýã íýã àëòàí ºíäºã àâàõààñ çàëõóóð÷ ãàëóóã àëààä äîòîðõ á¿õ ºíäãèéã íü àâ÷èõâàë õóðäàí áàÿí áîëíî ãýæ òîîöæýý. Èíãýýä ãàëóóãàà àëæ äîòîðõèéã íü ¿çòýë õîâ õîîñîí áàéæýý. Òàðèà÷èí ýð àëòààð ºíäºãëºäºã ãàëóóãàà óñòãàñíààð ãàëóó ÷ ¿ã¿é, àëòàí ºíäºã ÷ ¿ã¿é áîëæýý. Ýíý ¿ëãýð ¿ð àøãèéí òóõàé àìüäðàëûí çàð÷èì, áàéãàëèéí õóóëèéã ¿ç¿¿ëñýí æèøýý þì. ¯ëãýðýýñ ñàíàà àâ÷ õàðàõàä ¿ð àøèã ãýäýã íü õî¸ð õ¿÷èí ç¿éëýýñ á¿òñýí áàéíà. Á¿òýýãäýõ¿¿í (àëòàí ºíäºã), á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ ÷àäâàð (ãàëóó). Õýðâýý ÷è á¿òýýãäýõ¿¿íäýý õýò èõ àíõààð÷ ¿éëäâýðëýëèéí ÷àäàâõèà îðõèâîë þó áîëîõ âý? Àëòàí ºíä㺺 ë àíõààð÷ ãàëóóãàà òóðààæ ýñâýë ºâ÷èí òóñãààä àë÷èõàæ ìàãàäã¿é. Ýñâýë ÷è çºâõºí ãàëóóãàà àíõààðâàë áàñ áîëîõã¿é. ¯ð àøèã íü ýíý õî¸ð õ¿÷èí ç¿éëèéí õàðüöààã õýðõýí çºâ òîõèðóóëàõàä ë îðøèíî. (á¿òýýãäýõ¿¿í, ÷àäàâõè ýíý õî¸ð íü áèå áèåíýý òýòãýæ, äýìæèæ ñàëãàëã¿éãýýð õàìòäàà óÿëäàæ áàéäàã.) Á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ ÷àäàâõè íü ãóðâàí òºðºëä õóâààãäàíà. Áèåò ÷àäàâõè, ñàíõ¿¿ãèéí, îþóí óõààíû. Áè íýã áèåò ÷àäàâõèéí òóõàé æèøýý ºã¿¿ëüå. Çàðèì ìàøèíòàé õ¿ì¿¿ñ ýâäýð÷, ñàëæ õýìõýðòýë íü äàâõèæ, àæèë òºð뺺 á¿òýýæ çºâõºí “á¿òýýãäýõ¿¿íä” ë àíõààðäàã. Óã á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýã÷ ìàøèíàà õýìõýð÷ çîãñòîë íü äàâõèæ õî¸ð ýñâýë ãóðâàí æèëèéí äàðàà óã ìàøèíû ÷àäàâõè íýã ìºñºí äîðîéòîæ ñýõýë, çàñâàð àâàõ íü á¿¿ õýë ººðººñºº èë¿¿ ¿íýýð çàñóóëàõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. Ç¿é íü óã æîëîî÷ ¿çëýã çàñâàðàà öàã á¿ðò íü ÷àíàðòàé õèéñýí (á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ ÷àäàâõèà àíõààðñàí) áîë èéì áàéäàëä õ¿ðýõã¿é ë áàéñàí. Ýíý íü àëèâàà ¿éëäâýðëýëèéí áèåò ÷àäàâõèéã èõýä àíõààðàõ õýðýãòýé ãýñýí ¿ã. Áèåò ÷àäàâõèéí òàëààð êîìáàéí,

êîìïüþòåð, óãààëãûí ìàøèí á¿ð áèä ººðñäèéíõºº áèå ìàõáîäü äýýð õ¿ðòýë òàéëáàðëàæ áîëíî ø¿¿ äýý. Õýðâýý áèä á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí ÷àäàâõèéíõàà õàðüöààã çºâ çîõèöóóëæ ñóðâàë áèäíèé ¿ð àøèã ãàéõàìøèãòàé ¿ð ä¿í ºãíº.

ÀÌÜÄÐÀË ÁÎË ÍªËªªËªË ÞÌ Áèäíèé àìüäðàëûí ñàëøã¿é õýñýã íü çàí ÷àíàðûí äàäàë õýâøèë þì. Ñàéí ìóó, òºðºëõèéí,

òºðºëõèéí áóñ ãýñýí îëîí òºðëèéíõ áèé. Çàðèì õ¿ì¿¿ñ òîãò÷èõñîí äàäàë õýâøëýý ýâäýæ, ººð÷èëíº ãýäýã áîë á¿òýøã¿é ãýæ ÿðüäàã. ¯¿íòýé áè ñàíàë íèéëäýãã¿é þì. ¯íýí õýðýãòýý äàäàë íü ìàø õ¿÷òýéãýýð îþóí óõààíä áàò ñóóðèëæ òîãòñîí, èéì ÷ ó÷ðààñ óõàìñàð áîäëîîðîî áóñàä ç¿éëèéã ººð÷èëæ, øèéääýãòýé àäèëààð àìàðõàí çîõèöóóëàãääàãã¿é. Ýíý íü òîãòìîë, ºäºð òóòìûí áèäíèé àìüäðàëä ¿ðãýëæ íºëººëñººð ººðèéí ãýñýí òóñãààð ìýäýëòýé áîë÷èõñîí áàéäàã. Èõýíõ äàäëóóä áàðàã ë áèäíèé õÿíàëò, çààâàðã¿éãýýð çîõèöóóëàãäàæ, áèäíèéã óäèðääàã. Ãýõäýý áèä ÿìàð ÷ äàäëûã ýõýëæ ººðñ人 òºð¿¿ëæ, ºñãºæ òîðíèóëæ, òýòãýäýã, ººðòºº áèé áîëãîäîã. Òýãýýä óäàà ÷ ¿ã¿é áàéòàë íºãºº äàäàë áèäíèé õÿíàëòààñ ãàð÷ õ¿÷ðýãäýõã¿é áîëæ ò¿¿ãýýð ÷ áàðàõã¿é óäèðäàæ ýõýëäýã. Ýíý á¿õíèéã òà á¿õýí àðõè, òàìõèíä îðîõ, õîâ æèâ õººõ, ÷àë÷èõ, õ¿íèéã àðààð íü ìóóëàõ, óíòàõ, çàëõóó çýðýã îëîí äàäàë äýýð àæèãëàæ áîëíî. Ãýâ÷ îëîí ìóó äàäëóóäûã ººðººñºº çàéëóóëàí õàÿæ îðîíä íü áóñäûã õ¿íäýòãýæ îéëãîäîã, ñàíàà ñýòãýëýý𠺺äðºã, àçòàé áàéäàã äàäëûã îðëóóëæ ººðòºº ýçýìøèæ àâàõ àðãà çàì áèé þó?

Ýíý íü õ¿íä õýö¿¿ ìàø èõ òýâ÷ýýð, öàã õóãàöàà øààðääàã áîëîâ÷ òà õ¿ñâýë ýíý íü á¿õíèé ë àäèë áîëîìæòîé ç¿éë þì. ¯¿íä ìýäëýã, äàäëàãà, àðãà÷ëàë õýðýãòýé. Ýíý á¿õíèéã òàíä îéëãóóëàõûí òóëä íýãýí ç¿éðëýë-æèøýý òàòúÿ. Ìàíàé ãàðèãààñ õººð÷ áóé ñàíñðûí õºëã¿¿ä ýõíèé 1000 ì-ò ìàø èõ ò¿ëø ýíåðãè çàðöóóëæ àðàé ãýæ äàâäàã, äàðààãèéí 500 ì-ò äýëõèéí òàòàõ õ¿÷ àðàé áàãàñàæ, õººðºõºä àðàé àìàð áîëæ, äàðàà äàðààãèéí ºíäºðò óëàì ë àìàðõàí áîëñîîð 7000 ìåòðò äýëõèéí òàòàõ õ¿÷èéã á¿ðýí ÿëæ äýëõèéí òîéðîã çàìä îðäîã. Íýãýíò òîéðîã çàìä îðñîí õºëºã äýëõèéí äàðààãèéíõàà ñóäàëãàà, øèíæèëãýýíèé àæèëä îðäîã. ¯¿íòýé àäèëààð õ¿ì¿¿ñ ìóó äàäàëòàéãàà òýìöýæ ýõëýõýä ýõíèé õýñýã õóãàöàà íü /íýã ºäºð, íýã äîëîî õîíîã, íýã ñàð, íýã æèë ÷ áàéæ áîëíî/ òàòàëöëûí õóóëüòàé òàíààñ ìàø èõ ýíåðãè, ñýòãýëèéí çîðèã, òýâ÷ýýð, õàòóóæèë øààðäàíà. Õýñýã õóãàöààíû äàðàà óã ýñýðã¿¿öýë áàãàññààð áàãàññààð òà íýã ë ºäºð ìóó äàäàë, çóðøëûã äèéëñýí áàéõ áîëíî. Òýð öàãò ººðòºº èòãýõ èòãýë òàíü èõñýæ, óðàì çîðèã ÷èíü áàäðàõ áîëíî. Ýõíèé õýñýã õóãàöààíû òýðõ¿¿ òàòàëöëûí õóóëü ëóãàà àäèë äàäàë çóðøëûí áýðõøýýëèéã öààøèä ýíý ÷èãýýðýý ¿ðãýëæèëíý ãýæ ýíä¿¿ð÷ á¿¿ øàíòðààðàé. ×è íýã ë ºäºð öààä çàõàä íü ãàðíà. Õýðâýý ÷è ìóó äàäàëòàéãàà òýìöýæ, ÿëæ ÷àääàã øèíý äàäàëòàé áîë÷èõâîë àìüäðàë èðýýä¿é ãàðò ÷èíü îðæ ñàéõàí àìüäàðíà. Ñàéí äàäëûã ÿàæ ýçýìøèõ âý? ¯¿íä íîìûí ìèíü ãîë çîðèëãî, à÷ õîëáîãäîë îðøèõ þì.

Îäîî ñàéí äàäàë, çóðøèë ãýæ þó âý? Íîìûíõîî çîðèëãî, ÷èãëýëä íèéö¿¿ëæ ñàéí äàäàë, çóðøëûã òàéëáàðëàÿ. Ýíý íü ìýäëýã, àðãà áàðèë, ìºí õ¿ñýë òýì¿¿ëëèéã õîîðîíä íü óÿëäóóëæ õîëáîæ îéëãîæ áîëíî.

Ñàéí äàäàë, çóðøëûã áèé áîëãîõîä àíõààðàõàä ãóðâàí ç¿éë áàéäàã.

Ìàãàäã¿é õýí íýã íü àæëûíõàà õàìò îëîíòîé áîëíî. ßàãààä ãýâýë òýð çàëóó òýäýíä þó õ¿ñýæ, áîäîæ áàéãààãàà òàñðàëòã¿é óëèã áîëòîë ÿðüñàí áàéäàã. ßàãààä ãýâýë òýð õýçýý ÷ ñîíñäîãã¿é. Á¿ð ñîíñîõ äàäàë ÷ áàéõã¿é. Ǻâõºí ººðèéíõºº ÿðèõ äàäàëòàé. Õýðâýý òýð çàëóó äýýð áèäíèé ÿðüñàí àìüäðàëûí õóóëü, çàð÷ìûã õ¿íäýòãýâýë òýð ýõëýýä áóñäûã ñîíñîõ õýðýãòýé ãýäãèéã îéëãîæ ìàãàäã¿é. Ýíý ñîíñîõ äàäàë ìýäëýã þì. Îäîî ò¿¿íä áóñäûã õýðõýí ¿íýí ñýòãýëýýñýý, ñîíèðõîæ ñîíñîõ âý ãýäýã àðãà÷ëàë äóòàæ áàéíà. Ãýâ÷ ñîíñîõ õýðýãòýé ãýäãèéã îéëãîæ ÿìàð àðãà áàðèëààð, ÿàæ ñîíñîõ âý ãýäãèéã ìýäýõ áàñ ÷ õàíãàëòòàé áèø þì. Áèä áóñäûã ñîíñîæ ñóðàõûã òóéëûí õ¿ñýæ áàéíà. Íàäàä ýíý íü óñ àãààð ìýò õýðýãòýé ãýñýí õ¿ñýë, çîðèãã¿éãýýð ñîíñîõ äàäëûã ýçýìøèõýä õýö¿¿. Íýãýíò ÷àìä ýíý äàäàë õýðýãòýé. ¯¿íèéã ñóðàõ òóéëûí õ¿ñýë áàéãàà ë áîë óã øèíý äàäàë, çóðøëûã ñóðàõàä òèéì õýö¿¿ áèø áàéõ áîëíî.

ìýäëýã

Àðãà áàðèë Õ¿ñýë

ýðìýëçýë

Ñàéí äàäàë

Ýíý ãóðâàí ç¿éëèéã áèé áîëãîæ ñàéí äàäàë çóðøëûã áèé áîëãîñíîîðîî ÷è àç æàðãàëòàé, àìæèëò á¿òýýëòýé àìüäàðíà. Ìèíèé òà á¿õýíä òàíèóëæ, îéëãóóëæ, ýçýìø¿¿ëæ, àøèãëóóëàõ ãýýä áàéãàà ãàéõàìøèãò äàäàë çóðøëóóä íü ÿìàð íýãýí æîð, òåõíèê, àðãà çàëü áèø áàéãàà áèç.

Ýíý áîë ìàíàé ºâºã, äýýäñèéí àãóó èõ àìüäðàëûí ñóðãàìæ, îþóíû á¿òýýë¿¿äýýñ ò¿¿âýðëýæ

íýã ñèñòåìä îðóóëæ, îð÷èí öàãèéí íºõöºë áàéäàëä òîõèðñîí òà áèäíèé ýçýìøâýë çîõèõ çàí ÷àíàðûí ãàéõàìøèãò äàäàë, çóðøèë þì. Ýíý äàäàë, çóðøëóóä ýõëýýä òàíûã ÿìàð ÷ ç¿éëýýñ õàðààò áóñ, ýðõ ÷ºëººòýé ººðèéí áîäîëòîé àìüäðàõàä òàíü òóñàëíà. Íýãýíò òà ýðõ ÷ºëººòýé, ººðèéí áîäîëòîé áîë÷èõñîí öàãò òàíûã áóñàä õ¿ì¿¿ñòýé íèéãýìä óÿëäàà, õîëáîîòîé, çºâ õàðüöààòàé àìüäàð÷ ñóðàõàä ÷èíü òóñëàõ íü óã çóðøëóóäûí ¿íäñýí ãîë çîðèëãî þì.

Àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíûã ººðòºº ýçýìøèõ çîðèëòûã þóíààñ ýõëýí õýðýãæ¿¿ëýõ âý? Äàäàë, çóðøëààñ, ýåðýã äàäàë çóðøèë ýçýìøèõýýñ ýõýëíý.

Áóñàäòàé õàðèëöàí õàìààðàëòàé àìüäðàõ çàð÷èì Áèä õîðâîî äýëõèé äýýð àíõ ìýíäëýõäýý ë áóñäààñ õàðààò, áóñäûí òóñëàìæèíä èðäýã. Ýíý

á¿õ òóñëàìæ, õàðààò áàéäàëã¿éãýýð áèä 2-3 öàãààñ èë¿¿òýé àìüäðàõã¿é. Öàã õóãàöàà ºíãºðºõ òóñàì áèä áàãà áàãààð áèå ýðõòýí, îþóí óõààí, ýðñ çîðèã á¿ð ñàíõ¿¿ãèéí áàéäëààðàà ÷ áèå äààæ òóñãààð áîëæ ýõýëäýã. Áèå äààæ, òóñãààð áîëîõûí çýðýãöýý ìºí áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé áîëäîã. Áîäîîä ¿ç ë äýý. . Ýíý áîë õ¿ì¿¿í áèäíèé àìüäðàëûí õàìãèéí ò¿ãýýìýë ç¿é òîãòîë ãýëòýé. Çàðèì õ¿¿õä¿¿äèéí áèå ìàõáîäü ºñºæ, áèå äààõ õýìæýýíä õ¿ðýýã¿é ÷ îþóí óõààí, ýð çîðèã íü àëü õýäèéíý òýëýí áèå äààæ, òóñãààð ñýòãýõýä õ¿ðñýí áàéäàã. Õàðèí çàðèì íü áèå õàà íü ýðèéí öýýíä õ¿ðñýí ÷ îþóí óõààí, ýð çîðèãèéí õ¿ðýý íü áèå äààæ, òîðíèõ, òóñãààð ñýòãýõ õýìæýýíä õ¿ðýýã¿é áàéäàã. Ýíý á¿õíèéã ìàíàé àðä ò¿ìýí ººðèéí áîäîëòîé õ¿¿ ýñâýë ýðõýýðýý ºòºëæ ÿâàà ãýõ ìýò÷ëýí õýëäýã.

Ýíý á¿õíèéã àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíûõàà ¿¿äíýýñ òàéëáàðëàõ þì áîë õàðààò áàéõ

ãýäýã íü òà íàäàä òóñëàà÷, íàìàéã õàðæ õàíäàà÷, èâýýëäýý àâàà÷, õýðâýý ÿìàð íýã ç¿éë áóðóóäâàë òà ë áóðóóòàé ø¿¿ ãýñýí ñýòãýëãýýíä òóëãóóðëàäàã.

Òóñãààð áàéõ ãýäýã áîë áèå äààõ ãýñýí ¿ã Áóñàäòàé õàðèëöàí õàìààðàëòàé àìüäðàõ çàð÷ìûí íºãºº íýã òàë íü òóñãààð áàéõ ãýäýã

îéëãîëò þì. Áèå äààñàí áàéíà ãýäýã íü áè ÷àäíà, á¿òýýíý ãýõ ìýò÷èëýí ¿ðãýëæèëäýã. Óÿëäàà õîëáîîòîé áàéõ ãýäýã íü áèä ¿¿íèéã õèéæ ÷àäíà, áèä íýãäýæ íÿãòàðâàë… áèä õàìòàð÷ àâüÿàñ ÷àäâàðàà íýãòãýæ, èë¿¿ íü äóòóóãàà ã¿éöýýâýë èõèéã á¿òýýíý… ãýõ ìýò÷ëýí ¿ðãýëæèëíý. Ýíý á¿õíýýñ ä¿ãíýõýä áóñäààñ õàðààò õ¿ì¿¿ñò áóñäûí òóñëàìæ, íºëººëºë èõ ¿¿ðýãòýé áºãººä ò¿¿íã¿éãýýð þó ÷ õèéæ ÷àäàõã¿é áèëýý. Èéì õ¿ì¿¿ñ õýò èõýññýí íü òóéëûí ñýòãýë çîâìîîð õýðýã þì. Áóñäààñ òóñãààð õ¿ì¿¿ñ íü òýä þó õ¿ñíý, ò¿¿íèéãýý ººðèéíõºº õ¿÷, ÷àäëààð îëîõ ãýæ ìýðèéäýã. Ýíý íü áóñäààñ õàðààò õ¿ì¿¿ñýýñ àðàé äýýð áîëîâ÷ ¿ð á¿òýýë íü ìàø áàãà þì. Ìàø òîì æèøýý òàòúÿ. Õîéä Ñîëîíãîñ ýäèéí çàñãèéí òóñãààð áîäëîãî áîëîâñðóóëæ áóñäààñ àâàõã¿é, ºãºõã¿é á¿õíèéã ººðèéíõºº íººö áîëîëöîîãîîð õèéíý ãýæ ç¿òãýýä ¿ð ä¿íä õ¿ðýýã¿é áèëýý. Ýíý íü òóñãààð, áèå äààõûí ñºðºã ¿ð äàãàâðûã õàðóóëñàí íýã æèøýý þì.

Õàðèëöàí óÿëäàà õîëáîîã ãîë çàð÷ìàà áîëãîäîã õ¿ì¿¿ñ ººðèéí àìæèëò, á¿òýýëèéã áóñäûí àìæèëò á¿òýýëòýé õîñëóóëæ ÷àäñàíààð èë¿¿ èõ àìæèëòàä õ¿ðäýã. Õýðâýý õ¿í áèå ìàõáîäèîðîî õàðààò áîë /òàõèð äóòóó…/ ò¿¿íä òóñëàìæ çàéëøã¿é õýðýãòýé. Áóñäààñ õàðààò áàéäëûã ººðòºº àøèãòàé ýðã¿¿ëæ áîëíî. Õ¿ì¿¿ñ ÷àìàéã óäèðäàæ, õÿíàæ, àøèãëàæ áîëíî. Ýíý íü áè ë òóñãààð õ¿í ãýýä õýíòýé ÷ õàðüöàõã¿é îðü ãàíöààð áàéñíààñ õàâüã¿é äýýð. Áè òóñãààð, áè ë ººðèé㺺 ìýäýõ ýðõòýé, õóâèéí ýðõ ÷ºëºº íýðýí äîîð ìàø èõ îëîí òîîíû õ¿ì¿¿ñ õóâèà õè÷ýýã÷ áîëæ õóâèðäàã.

¯¿íýýñ ë áîëæ îëîí îëîí ñààä áýðõøýýë, ñºðºã ¿ð äàãàâàð ó÷èðäàã. Îëîí îëîí ýð÷¿¿ä ýõíýðýýñýý ñàëæ, ¿ð õ¿¿õäýý ºí÷ð¿¿ëäýã. Íèéãìèéí ÷àíàðòàé õºäºëãººí ¿éë õýðãýýñ õîéø ñóóæ, çóãòäàã. Íýã ¿ãýýð õýëáýë, ººðèéíõ íü òóñãààð áàéäàëä ñààä áîëñîí òýäãýýð ç¿éë¿¿äèéã ººðººñºº çàéëóóëñíààðàà ýðõ ÷ºëººòýé õ¿í áîëëîî ãýæ àíäóóðäàã. Ǻâõºí ººðèéíõºº äóðàà𠺺ðèéíõºº

Ìýäëýã (þóã,

ÿàãààä)

Àðãà

áàðèë (ÿàæ)

Õ¿ñýë òýì¿¿ëýë

(õ¿ñýõ)

õàðààò

òóñãààð

Óÿëäàà õîëáîîòîé

õ¿ññýí ç¿éëèéã ë õèéæ àìüäàðäàã. ¯¿íèé îðîíä áóñäàä ¿éë÷èëæ, áóñäààð õÿíóóëæ, óäèðäóóëæ, áóñäûí õ¿ñëýýð áàéâàë áóñäàä ÷èíèé ýðýëò, õýðýãöýý, íèéë¿¿ëýëò ÷èíü èõýñíý. ×èíèé ýðýëò õýðýãöýý èõñýõèéí õýðýýð ÷èíèé ýðõ ÷ºëºº, òóñãààð áàéäàë ÷èíü ÷ ìºí èõñýíý. Æèøýý àâúÿ ë äàà. ×è íýãýí áàéãóóëëàãàä àæèëòíààð îðæýý. Ýõíèé ¿åä ÷àìä õýö¿¿ áàéõ áîëíî. Àæèë õ¿íä, øèíý õàìò îëîí ãýýä áýðõøýýë òóëãàðíà. ¯¿íèéã ÷è àæèë õºäºëìºðºº ñàéí õèéãýýä äàâáàë ÷è æèíõýíý ýðõ ÷ºëººò õ¿í áîëíî. Òýð ýõíèé øàõàëò, øààðäëàãûã õ¿ëýýæ àâàõã¿éãýýð ÿàðóó ñàíäðóó ýðõ ÷ºëººãºº òóíõàãëààä àæëàà õàÿàä ÿâ÷èõâàë ÷è ë õîõèðíî. ×è õýçýý ÷ æèíõýíý ýðõ ÷ºëºº ãýäãèéã ìýäýõã¿é ÿâàõ áàéõ. Àìüäðàëûí ¿íýí çàð÷èìä òóëãóóðëàñàí çºâ õàðààò áàéäëûã áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäðàõ ãýæ îéëãîæ áîëíî. Òóñãààð áàéäàëòàé õ¿í íü áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé þì øèã õàðüöàæ áîëîõ áîëîâ÷ õýçýý ÷ ñàéí óäèðäàã÷ þì óó ñàéí õàìò îëíû ãèø¿¿í áàéæ ÷àäàõã¿é. Èõýíõäýý òóñãààð ñýòãýõ¿éòýé õ¿ì¿¿ñ ë ãýðëýëò, ãýð á¿ëèéí àìüäðàëä ìºí õàìò îëíû äóíä ÷ àìæèëò îëîõ íü õîâîð áàéäàã. Õ¿ì¿¿íèé àìüäðàë áàéãàëü äýëõèéíõýý æàìààð ìàø íàðèéí óÿëäàà õîëáîãäîëòîé áàéäàã. Èéìýýñ õ¿ì¿¿ñýý àìüäðàëäàà àìæèëò, ¿ð á¿òýýëèéã óðüäàë áîëãîæ ¿¿íèéõýý ñóóðü áàãàíà áîëñîí áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé áàéõàà èõýä ýðõýìëýýðýé.

Áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäàð÷ ÷àäñàíààðàà (þìñ ¿çýãäýëòýé ÷ àäèë) òà áàéãàëü äýëõèé, íèéãìèéíõýý íýã ýä ýñ íü áîëæ àç æàðãàë, àìæèëò á¿òýýë, áàÿæèõ ãýõ ìýò÷èëýí þó õ¿ññýíýý õýðýãæ¿¿ëýõ àñàð èõ áîëîìæ íýýãäýíý. Ìèíèé ýíýõ¿¿ íîìûí ãîë öºì íü òà á¿õíèéã óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäàð÷ ñóðãàõàä ë îðøèíî. ¯¿íèé à÷ààð òà áóñäûã õàéðëàæ, õàéðëóóëæ, õ¿íäýëæ õ¿íäë¿¿ëíý… áóñäàä òóñàëñíààðàà, áóñàä õ¿ì¿¿ñ ÷àìä òóñëàõ ¿¿ä õààëãûã íýýíý… Òà ººðèéí õ¿÷ áîëîëöîî, ÷àäàâõèéã áóñäàä ºãñíººðºº òýäíèé õ¿÷ áîëîëöîî ÷àäàâõè, ìýðãýí ñàíààã àøèãëàõ ºðãºí áîëîìæòîé áîëíî. Áóñäààñ õàðààò áàéæ ÷àääàã õ¿í ë áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäðàõ áîëîìæòîé Òóñãààð “ýðõ ÷ºëººò” õ¿ì¿¿ñò óÿëäàà õîëáîîòîé áàéõ ÷àäâàð áàðàã áàéäàãã¿é. Òèéì çàí ÷àíàðûí èëðýë ÷ áàéõã¿é. Áóñäûí íºëººëºëä èõ, áàãà õýìæýýãýýð áàéõ íü òèéì òààòàé áèø ÷ ãýñýí àìüäðàëûí õóóëèéã äýýäýëáýë ýíý íü çàéëøã¿é. Öààøèä óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäðàõ, àìæèëò á¿òýýëèéí ¿¿ä õààëãà þì. Áóñäûí ýðõøýýë íºëººëºëä, òààòàé ÷ òààã¿é ÷ óõààëãààð áàéæ ñóðàõûí ¿íäñèéí ¿íäýñ íü ººðèé㺺 áàðüæ ÷àääàã, ººðòýé㺺 õàðüöàæ ÷àääàã çàí ÷àíàðò ë îðøèíî. Íîìûí áàðàã ë òýí õàãàñ íü ººðèé㺺 ÿëàõ ýíýõ¿¿ çàð÷èìä ë ñóðãàõàä ÷èãëýíý. ×è ººðòýé㺺 ë çºâ õàðüöàæ, ººðèé㺺 áàðüæ, ýçýìäýæ ÷àääàã áîë÷èõâîë áóñäààñ õàðààò áàéõ, áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé, ¿ð á¿òýýëòýé àìüäðàõ íü ìàðãààíã¿é áîëíî. Äàõèí õýëüå. Õîðâîî äýëõèé, íèéãýì, õ¿ì¿¿ñ, áàéãàëü, àí àìüòàí á¿ãäýýðýý ë áèå áèåíèéõýý õàðààò áàéæ, óÿëäàà õîëáîîíä çîõèöóóëàãääàã. ¯¿íèéã áè á¿õýëä íü “ººðèé㺺 çàñàõ” ÷àíàð ãýæ íýðëýå! Ýöýã äýýäýñ, ýðõýì ×èíãèñ õààí “Áèåý çàñààä ãýðýý çàñ, ãýðýý çàñààä òºðºº çàñ” ãýñýí íü ó÷èðòàé.

¯¿í ëóãàà àäèë ººðèé㺺 ÿëàõ àðãàä ñóðàëöñàíààð áóñäûã (ºðõ, óëñ) ººðòºº òàòàæ óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäðàõ áîëíî. Õî¸ðäóãààðò, áèäíèé ñóðàëöàõ ãîë ç¿éë ìààíü õ¿ì¿¿ñòýé õýðõýí õîëáîãäîæ àìüäðàõ òóõàé þì. ¯¿íèéãýý õ¿ì¿¿ñòýé õýðõýí õàðüöàõ âý ãýæ íýðëýå!

“ªºðèé㺺 çàñàõ”-ã¿éãýýð õî¸ðäóãààðûã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é þì. Àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíû òóõàé ýíýõ¿¿ íîì íü á¿õýëäýý àìüäðàëä õýðõýí ¿ð á¿òýýëòýé, àìæèëòòàé àìüäàð÷ ñóðàõ òóõàé ºã¿¿ëíý. Ýíý íü ãîë çîðèëãî þì. ßàãààä ãýâýë, ýíýõ¿¿ óõààí, àìüäðàëûí õàòóó ¿íýí, õóóëü çàð÷ìóóäûã ãîë ñóóðèà áîëãîñîíä îðøèæ, ýðò îðîé àëü ÷ öàãò ¿ð ä¿íãýý øóóä ¿ç¿¿ëíý. ̺í ýíý íü õ¿íèé äîòîîä ìºí ÷àíàðò òóëãóóðëàñàí ó÷ðààñ àëèâàà ñààä áýðõøýýëèéã äàâæ òóóëàõ, àç õèéìîðèéã äóóäàæ àâ÷ðàõàä èõ òóñàëíà. Õàìãèéí ãîë à÷ õîëáîãäîë íü òàíûã àìüäðàëûí ººð îëîí çàð÷ìóóäàä ñóðãàíà.

ÀÌÜÄÐÀË ÁÎË ÍªËªªËªËÄ ÕÀÐÈÓ ªÃªÕ ×ÀÄÂÀÐ ÞÌ. Òà îäîî ýíý íîìûã óíøèæ áàéõäàà ººðèé㺺 õºíäëºí㺺ñ õàðàõ ãýýä ¿ç äýý. ªºðèéíõºº îé

óõààíûõàà í¿äýýð ºðººíèéõºº äýýä áóëàíãààñ óõàìñàðò ñýòãýõ¿éãýýð íýã ñàéí õàð äàà. Õºíäëºíãèéí õ¿í ÷àìàéã õàðæ áàéãàà þì øèã ñàéòàð õè÷ýýíã¿éëýí àæèãëà äàà!

Îäîî ÷è íýãýíò ººðèéíõºº åðºíõèé òºðõèéã òîãòîîæ õàðñàí áîë öààø íü àõèóëæ þó áîäîæ áàéãààãàà ÿìàð ààø àðàíøèíòàé, ñýòãýëèéí õºäëºë çýðãýý òîãòîîæ îéëãîõûã ñàéòàð õè÷ýý äýý! Õýäýí ìèíóò ÷èíèé òàðõè òîëãîé õýðõýí àæèëëàæ áàéíà ãýäýãò àíõààðëàà òºâëºð¿¿ë! Õóðäàí óó ýñâýë óäààí óó? Òàéâàí, ñàíäðóó ãýõ ìýò÷èëýí.

Äýýðõ á¿õ ¿éëäë¿¿äèéã “ººðòýé㺺 õàðüöàõ” ãýæ íýðëýå! Õîðâîî äýëõèé äýýð ãàíöõàí õ¿íä ë çàÿàñàí ýíý ë ÷àäâàðûã ñàéí ýçýìøèæ àøèãëàõ õýðýãòýé. Õ¿í òºðºëõòíèé á¿õèé ë îëîëò àìæèëò ¿¿íòýé øóóä õîëáîîòîé þì. Àìüòàíä èéì òºðëèéí ÷àíàð îãò áàéõã¿é. Ýíý ë øàëòãààíû óëìààñ õ¿ì¿¿ñ áóñäààñ ñóðàëöäàãèéí àäèë ººðººñºº àìæèëòòàé ñóðàëöàæ, ººäºëæ äýâæäýã áèëýý. Ýíý ë øàëòãààíû óëìààñ õ¿ì¿¿ñ ìóó çóðøèëòàéãàà òýìöýæ, õàëæ õàÿàä øèíýýð õýðýãòýé, àøèãòàé çóðøèëä äàäàæ ñóðàëöäàã.

Áèä ººðñäèé㺺 áîëîí áóñäûã õàðæ ñóðñíààðàà ººðñäèé㺺 áîëîí õîðâîî äýëõèéã õýðõýí õàðæ áàéãààã îéëãîõ ÷àäâàðòàé áîëíî.

“Õ¿ì¿¿íèé ñ¿¿ë÷èéí ýðõ ÷ºëºº”

Õýðâýý áèä ººðñäèé㺺 ñàéòàð àæèãëàâàë ñàíààíä îðìîîðã¿é ñîíèí ç¿éë¿¿äèéã õàðàõ áîëíî. Æèøýý íü, òà õýçýý ÷ öàã áàðüæ ÷àääàãã¿é. Òà ÿàãààä á¿õ ç¿éë¿¿äèéã ýìõ çàìáàðààòàé áàéëãàæ ÷àääàãã¿é áèëýý. Òà ¸ñòîé æ¿æèã÷èí áàéõàà äàíäàà õóäëàà ÿðèõ þì. ¨ñòîé ãàõàé øèã èäýõ

þì, òàíûã äàõèàä ë õîæ÷èõñîí ãýäýãò áè èòãýæ ÷àäàõã¿é áàéíà, èéì àìàðõàí þìûã òà îéëãîõã¿é áàéíà ãýæ ¿¿ ãýõ ìýò÷èëýí ¿éëäýë õºäëºëèéí õýëáýð¿¿äèéã áèä áàðàã ë ººðñäèéí ìýäðýëã¿é ãàðãàäàã áèëýý. Ýíý á¿õ ä¿ðñëýë¿¿äýýñ ¿¿äýýä ä¿ãíýõýä áèä ººðººñºº áîëîí õ¿ì¿¿ñýýñ øóóä õàìààðàëòàé îðøèí òîãòíîäîã þì.

Õýðâýý áèäíèéã õàòóó øèéäýìãèé óäèðäàæ ýðõøýýëäýý îðóóëáàë ººðñäèéí õÿíàëòûã áàðàã ¿ã¿é áîëãîäîã. Áèäíèéã ýðõøýýëäýý îðóóëæ óäèðäàæ áàéãàà íºõöºë¿¿äèéã äîòîð íü ãóðàâ õóâààíà. Ýíý ãóðâàí íºõöºëèéí õýëáýð íü õîîðîíäîî òóñãààð, çàðèìäàà áèå áèåòýéãýý õàìòðàí îðøäîã.

Ãåíèéí óäèðäàõ õýëáýð Ýíý íü òàíààñ òèéì ÷ èõ ç¿éë õàìààðàõã¿éãýýð, òàíû ºâºã ýöýã þì óó, õóëàíö ýöãýýñ ÷èíü

óëàìæëàãäàæ èðñýí, òàíû äîòîîä ìºí ÷àíàðûí íºõöºëò èëðýë þì. Ýíý íü òàíû òàéëáàðëàõàä õýö¿¿ ààø àðàíøèíòàé áàéäãèéí ó÷èð íü þì. Õýðâýý òàíû ºâºã, ýöýã ýõ ìàø îãöîì ò¿ðãýí çàíòàé áîë ÷ áàñ ÿëãààã¿é áàéõ. Ýíý íü ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé óäàì ñóäðûí îéëãîëòûã ºíäºðò òàâüæ à÷ õîëáîãäëûã íü ÿìàãò õ¿íäýòãýæ èðñýíòýé õîëáîæ îéëãîæ áîëíî.

Ñýòãýë ñàíààíû õýëáýð Ñýòãýë ñàíààíû õýëáýðýýð áèä áàñ çîõèöóóëàãääàã. Ýíý íü áèäíèé ýöýã ýõýýñ èõýâ÷ëýí

óëàìæëàãäàí èðäýã. ×èíèé õ¿¿õýä áàéõ ¿åýñ áîëîí ºñºæ áîéæèæ, òîãëîæ ºññºí òýð ë ¿åäýý îëæ àâñàí îéëãîëò, õóâèéí çàí òºðõ íàñàí òóðøèéí ÷èíü çàí ÷àíàðûí ãîë òóëãóóð áàãàíà áîëäîã áèëýý. Òèéì ÷ ó÷ðààñ áèä á¿õýí àëäàà õèé÷èõýýä àéæ è÷äýã. ªºðººð õýëáýë, áèä õ¿¿õýä áàéõäàà àëäàà õèéñýí áîë ààâ ýýæ ìèíü øèéòãýäýã áàéñíûã ñàíàæ áàéãàà õýðýã.

Ãàäààä îð÷íû íºëººëëèéí õýëáýð Ýíý íü òàíû äàðãà çàõèðàã÷ ýñâýë õàíü íºõºð (àâãàé ÷èíü) ¿åðõäýã íàéç íºõºä ÷èíü ýñâýë

óëñ îðíû ýäèéí çàñãèéí áàéäàë, óëñ ¿íäýñòíèé óóð àìüñãàëóóäààñ íºëººëæ òîãòäîã õýëáýð þì. Ýíý á¿õ ¿éë÷ëýëèéí õýëáýð¿¿äèéã (ãåíèéí, ñýòãýë ñàíààíû, ãàäààä îð÷íû) òîäîðõîé ìýäýæ

à÷ õîëáîãäëûí íü ¿íýëñíýýðýý áèäíèé äàðàà äàðààãèéí õ¿íä õýö¿¿ áýðõøýýë, ñîðèëòóóäûã äàâàí òóóëàõàä èõ õýðýã áîëíî. Ýíý õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã ñàéòàð îéëãîæ ìýäñýíýýðýý áèä ýðõøýýëä íü îðæ çîõèöóóëàõ áèø, ¿¿íèéã ººðòºº çºâººð òóñãàæ ¿ð àøèãòàéã íü òýæýýæ òýòãýæ ¿ð àøèãã¿éã íü õàëæ ñîëèõ ºðãºí áîëîìæòîé áîëíî. Ýíý á¿õíèéã ìàø òîâ÷õíîîð õóðààíãóéëæ õýëáýë áèäíèé àìüäðàë íü íºëººëºë, ò¿¿íä ºãºõ õàðèóëò ãýäýã õî¸ð ç¿éëýýñ õàìãààñ èõ øàëòãààëíà.

ªºðººð õýëáýë àìüäðàë áîë áèäýí ð¿¿ íºëººëæ áàéãàà ãàäíûí íºëººëºë þì. ̺í áèäíèé ò¿¿íä ºãºõ õàðèóëò þì. Òà àìüäðàëûíõàà àëü ÷ ¿åýñ äóðûí æèøýýã àâàí ¿çýõýä íºëººëºë õàðèóëò õî¸ðîîñ ë á¿ðäñýí áàéíà.

ͺ뺺ëºë

Õàðèóëò

Âèêòîð, Ôðàíê ãýäýã õî¸ð õ¿íèé àìüäðàëààñ òà á¿õýíòýé õóâààëöàõûã çºâøººðíº ¿¿. Àëèâàà õ¿íèé õ¿¿õýä íàñàíä òîõèîëäñîí á¿õ ë ¿éë ÿâäëóóä óã õ¿íèé çàí ÷àíàðò ìàø òîä

íºëººëäºã. Óëìààð ýíý íü ò¿¿íèé íàñàí òóðøèéíõ íü àìüäðàëûí çàí ÷àíàðûã èõýâ÷ëýí òîäîðõîéëäîã. Íýãýíò õ¿íèé çàí ÷àíàð áàãà çàëóóäàà áàò áºõººð òîãòñîí òîõèîëäîëä þó ÷ õèéãýýä ÿàæ ÷ õè÷ýýãýýä áàðàã ë íýìýðã¿éäýý ãýæ ñýòãýë ñóäëàëûí óõààíä çààñàí áàéäàã. Ýíý íü õýäèéãýýð ¿íýíèé õóâüòàé áîëîâ÷ áè õóâüäàà ¿¿íèé ýñðýã áàéäàã.

Ýíý íîìîí äýýðõ çàð÷èì ñóðãààëèóäûã äàãàæ ìºðäâºë òà ººðèéíõºº ìóó çàí ÷àíàðûí õýëáýð¿¿äèéã õàëæ, øèíýýð ñàéí, àøèãòàé çàí ÷àíàðóóäûí çóðøèë õýëáýð¿¿äèéã àìæèëòòàé áèé áîëãîæ ÷àäíà. ¯¿íä áè ìàø õàòóó èòãýäýã. Ìýäýýæ òèéì àìàðõàí ç¿éë ãýæ áàéõã¿é ÷ øóðãóó ìÿòàðøã¿é òýâ÷ýýðòýé áàéäàë òóéëûí ÷óõàë áèëýý.

Ôðàíê áîë ñýòãýë ñóäëàà÷ åâðåé õ¿í. Òýðýýð ôàøèñò ãåðìàíû ¿õëèéí ëàãåðüò õîðèãäîæ áàéæýý. Ôðàíê, ò¿¿íèé àõûã, ààâ ýýæèéã íü ìºí ò¿¿íèé ýõíýðèéã íü õ¿ðòýë ¿õëèéí ëàãåðüò çóóõàíä õèéæ øàòààæýý. Ò¿¿íèé ãýð á¿ëýýñ ãàíöõàí ýìýãòýé ä¿¿ íü ë àìüä ¿ëäñýí áàéâ. Òýðýýð õ¿ì¿¿ñèéí àìü òàâèí îðèëæ áàðõèðàõûã ¿ðãýëæèä ñîíñîæ, õ¿¿ðèéí øàòñàí õÿðâàñ, õèíø¿¿ã ¿íýðòýæ äóòóó øàòñàí áîëîí ¿íñ áîëñîí ¿íäýñòýí íýãòíèéãýý õàðñààð ãàëçóóð÷ ñîëèîðîõûí äàâààí äýýð òý𠺺𺺠ººðèé㺺 “àâàð÷ýý”.

Íýãýí ºäºð ãàíñàð÷ ñýòãýë ñàíààãààð îðü äóó òàâüæ ãîðüäëîãî òàñàðñàí õººðõèé ýð ºðººíèéõºº áóëàíä ºâä㺺 òýâðýí öºõºð÷ ÿäàí óéëààä ñóóæ áàéæýý. Ãýíýòõýí òýð ºðººíèéõºº õàðàíõóé áóëàíãààñ ººðèé㺺 ãýíýòõýí îëæ õàðæýý. ªºðèé㺺 òýð õàðàíõóé áóëàíãààñàà çîõèöóóëàí óäèðäàæ, ººðèéíõºº îþóí óõààíûã óõààëàã ñýðãýëýí àæèëëóóëææ ñóð÷ ÷àäæýý.

Ôðàíê ¿¿íèéãýý “õ¿ì¿¿íèé ñ¿¿ë÷èéí ýðõ ÷ºëºº” ãýæ íýðëýæýý. Ò¿¿ãýýð áàðàõã¿é ôàøèñò ãåðìàí õ¿ðòýë ýíý ýðõ ÷ºëººã áóëààí àâ÷ ÷àäàõã¿é. Òýä çºâõºí ò¿¿íèé áèå ìàõáîäîä ë (ò¿¿íèé ãàäààä îð÷èí) íºëººëíº ¿¿ ãýõýýñ, ò¿¿íèé “ñ¿¿ë÷èéí ýðõ ÷ºëººã” áóëààæ àâ÷ ÷àäàõã¿é áèëýý. Òýðýý𠺺𺺠ººðòýé㺺 èéíõ¿¿ õàðüöàæ ñóðñíààðàà á¿õ àéìøèãò ¿éë ÿâäëóóäûã äàâàí ãàð÷ ÷àäñàí áèëýý. ªºðººð õýëáýë, ò¿¿íä òîõèîëäîæ, ¿çýãäýæ õàðàãäñàí íü ò¿¿íä íºëººëæ áàéãàà ãàäíûí íºëººëºë þì. Õàðèí ò¿¿íèé ýðõ ÷ºëºº ãàéõàìøèãò ÷àäâàð íü ýíý á¿õ áóñàðìàã ¿éë ÿâäàëä õýðõýí õàðèóëò ºã÷ áàéãààä ë îðøèíî.

Ýíý óòãààðàà òýðýýð öýðã¿¿ä áîëîí ôàøèñò ãåðìàíû øîðîíãèéí äàðãà íàðûí ààø àâèð, õàìò ÿäàð÷ çîâæ ç¿äýð÷ áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýë ñàíààíû á¿õèé ë íºõöºë¿¿äýä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, õàðèí ÷ á¿ð áóöààãààä òýäýíä íºëººëæ ýõýëæýý.

Ýíý æèøýý íü õ¿íèé àìüäðàëûí ¿íäñèéí ¿íäýñ ñóóðü çàð÷ìûã òîäîðõîéëæ ºã÷ áàéíà. Ýíý íü íºëººëºë ò¿¿íä ºãºõ õàðèóëò õî¸ðûí õîîðîíä õ¿ì¿¿ñ áèäíèé ýðõ ÷ºëºº îðøèíî.

ªºðèé㺺 óäèðäàõ äàäàë çóðøèë õýìýýõ àíõíû çàð÷èì Àæèë õýðýã÷ õ¿í áàéõûí àíõíû áºãººä ¿íäñýí òóëãóóð çàð÷èì íü ººðèé㺺 óäèðäàõ äàäàë

çóðøèë þì. ªºðèé㺺 óäèðäàõ äàäàë çóðøèë (ªÓÄÇ) íü õóâü õ¿í á¿ð ººð ººðñäèé㺺 çóóí õóâü õàðèóöàõ ÷àäâàðûã õýëíý. Ýíý äàäàë çóðøëûã ýçýìøñýíýýð òàíààñ ãàð÷ áóé çàí ÷àíàðûí èëðýë¿¿ä íü òàíûã øèéäâýð õÿíàëòàí äîð çîõèöóóëàãäàõààñ áèø ÿìàð íýãýí ãàäíûí íºõöºëººñ øàëòãààëæ çîõèöóóëàãäàõã¿é. Áèäíèé ìýäýýëýë íü ¿éë ÿâäëûí àøèãòàé, òóñòàé òàëûã ë ¿íýëæ “àæèëëàíà” Áèä òîõèîëäîæ áîëîõ áîëîí òîõèîëäîæ áóé ç¿éë¿¿äèéã óðüä÷èëàí ìýäýæ çîõèöóóëæ ººðñ人 õàðèóöíà ãýñýí ¿ã. Õàðèóöëàãà ãýäýã áîë ¿íýíäýý “õàðèóëò ºãºõ ÷àäâàð” þì.

ªºðèé㺺 óäèðäàæ ÷àääàã ë áîë õàðèóöëàãàòàé ñàéí õ¿í áºãººä àëèâàà ¿éë÷ëýë íºëººëºëä îíîâ÷òîé õàðèóëò ºãºõ ÷àäâàðòàé áàéãàà õ¿í ãýñýí ¿ã. Òýä õýçýý ÷ àëèâàà íºõöºë áàéäàë, áàéãàà îð÷íîî ø¿¿ìæèëäýãã¿é. Ò¿¿ãýýð ÷ áàðàõã¿é òýäíèé çàí õàðüöààíä íºëººëæ áàéãàà áàéäàë îð÷íîî àâ÷ õýëýëöäýãã¿é. Òýäíýýñ ãàð÷ áóé çàí ÷àíàðóóä, ¿éë÷ëýë õàðèóëò íü òýäíèé ººðñäèéí óõàìñðûí àëèâàà ¿ð àøãèéã óðüòàë áîëãîñîí óõààëàã ñîíãîëò áîëîõîîñ áèø òýäíèé áàéãàà îð÷èí íºõöºë áàéäàë, ìýäðýìæèéí íºëººëºë ¿éë÷ëýëýýñ óðãàí ãàðàõã¿é. Õ¿í áàéãàëü äýëõèéãýýñ á¿òýõäýý ººðèé㺺 óäèðäàõ ÷àäâàðòàé á¿òýýãäñýí ó÷ðààñ ºíººäðèéí õ¿í òºðºëõòíèé õºãæëèéí ºíäºðëºãò õ¿ðñýí áèëýý. Õýðâýý áèä íºõöºë áàéäàë ãàäààä îð÷íûõîî ó÷èð øàëòãààíààð çîõèöóóëàõààð á¿òýõ áàéãààä á¿õ õÿíàëòûã ãàäààä îð÷íîîñîî óäèðäóóëäàã áàéñàí áîë áèä àëü íýã ãàëàâûíõ íü íºõöºë áàéäàëä òîõèðîõã¿éãýýð óñòààä ¿ã¿é áîë÷èõã¿é áàéñàí áóñ óó.

Õýðâýý áèä ººðèé㺺 óäèðäàõ çàí òºëºâèéí çóðøëûã äóòóó ýçýìøñýí áîë ººðèé㺺 óäèðäàæ ÷àääàã õ¿í áèø ººðèé㺺 óäèðäóóëäàã õ¿í áîëæ õóâèðíà. ¯¿íèéã áè “ðåàêöèòàé õ¿ì¿¿ñ” ãýæ íýðëýå. Ýíý íü ¿íäñýíäýý ãàäààä îð÷èí, íºõöºëèéí íºëººë뺺ð çîõèöóóëàãääàã ãàäààä îð÷íû íºëººëºëòýé õ¿ì¿¿ñ ãýñýí ¿ã. Ýíý óòãààðàà áè ÿìàð ÷ ãàäààä îð÷íû íºëººëëèéã îãò ¿ã¿éñãýæ áàéãàà õýðýã áèø ººðèé㺺 óäèðäàæ ÷àäñàíààð ãàäààä íºõöºë îð÷íûã óäèðäàæ ººðòýé àøèãòàé çîõèöóóëàãääàã.

Ìàíàé çàëóó÷óóäûí äóíä ÿìàð ÷ ðåàêöèã¿é õ¿í ãýñýí ÿðèà òîãëîîì øîãëîîìîîð õààÿà ñîíñîãääîã. Ýíý íü ÿìàð ÷ ãàäíûí íºëººëºë, ìýäðýìæã¿é õ¿í ãýæ îéëãîæ áîëíî. Òýãâýë ðåàêöèòàé õ¿í áîëîõ ãýýä ãàäààä îð÷èí íºõöºëèéíõºº øóóä óäèðäëàãàíä “áîîë” áîëîõ íü çºâ ¿¿? Áóðóó þó! Ðåàêöèòàé õ¿ì¿¿ñ (ãàäààä íºëººëºëòýé õ¿ì¿¿ñ) èõýâ÷ëýí áèåò íºõöºë áàéäëûí ýðõøýýëä áàéäàã. Õýðâýý öàã àãààð ñàéõàí, íàðòàé òóíãàëàãõàí ºäºð áàéâàë òýäíèé äîòîîä ñýòãýõ¿éí ìýäðýìæ ñàéõàí áàéíà. Õàðèí áîðîî, öàñ, øóóðãàòàé áàéâàë ìºí ë òýäíèé äîòîîä ñýòãýë øóóð÷” ààø àðàíøèí íü ººð÷ëºãäºæ, áèå õàà íü ìóóääàã. Èéì ÷ ó÷ðààñ ðåàêöèòàé õ¿ì¿¿ñèéã ìîíãîë÷óóä “õàâðûí òýíãýð øèã ààøòàé” ãýæ íýðëýãääýã áàéõ. ªºðèé㺺 óäèðäàõ ÷àäâàðòàé õ¿ì¿¿ñ áîë ººðèéíõºº äîòîîä ñýòãýëä ººðèéíõºº öàã àãààðûã òýýæ ÿâäàã. Òýäíèé ç¿ðõ ñýòãýëèéí “öàã àãààðò” òóíãàëàã ñàéõàí íàðòàé ºäºð ¿ðãýëæ áàéäàã. Õóð áîðîî îðæ öàõèëãààí öàõèíà óó? Øîðîîí øóóðãà í¿¿ð í¿äã¿é áàëáàíà óó òýð õ¿ì¿¿ñèéí ç¿ðõ ñýòãýëèéí íàð ìàíäñààð ë áàéõ áîëíî. Òýäýíä ÿìàð ÷ ÿëãàà áàéõã¿é. Òýä à÷ õîëáîãäëûã ë ¿íýëæ, ¿ð á¿òýýëä ë çàõèðàãäàæ óäèðäàãäàíà.

Òýä ñàéí àæèëëààä ÷àíàðòàé á¿òýýë ãàðãàñàí íü ãàäààä îð÷èí áîëîí öàã àãààðûí ñàéõàí ìóóõàéòàé íü îãò õîëáîîã¿é þì. Ðåàêöèòàé õ¿ì¿¿ñ íü íèéìãèéí îð÷èí íºõöºë áàéäëààñ øóóä õàìààðàëòàé áàéäàã. Íèéãìèéí öàã àãààð õýðõýí ººð÷ëºãäºíº òýäíèé ãàðãàæ áóé àâèð çàí ÷ ìºí òýãæ ººð÷ëºãäºíº.

Õ¿ì¿¿ñ òýäýíòýé ñàéõàí õàðüöàæ õàíäàõàà áîëü÷èõâîë òýä äàâøèíãóé, õýð¿¿ë÷, ýñâýë á¿ðýã è÷èìõèé õºäºë㺺íã¿é áîëæ ýõýëíý. Ðåàêöèòàé õ¿ì¿¿ñ íü ººðñäèéíõºº ñýòãýëèéí õºäëºëèéã îð÷èí òîéðíûõîî õ¿ì¿¿ñèéí çàí õàðüöààãààð òîäîðõîéëæ õºòë¿¿ëäýã. Ýíý ñóë òàë íü ÿìàð íýãýí ãàäíûí õ¿÷ áîëîí ººð õ¿ì¿¿ñ òýäíèéã õÿíàæ óäèðäàõàä õ¿ðãýäýã.

Ðåàêöèòàé õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéíõºº ñýòãýëèéí õººðºë ãàäààä íºõöºë áàéäàë áîëçîë áîëîí ãàäààä õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷íîîñîî óäèðäóóëæ, æîëîîäóóëäàã. ªºðèé㺺 óäèðäàõ ÷àäâàðòàé õ¿ì¿¿ñ àëèâàà ¿éë õýðãèéí à÷ õîëáîãäëóóäûã óÿëäóóëàí õîëáîæ, ìàø àíõààðàë áîëãîîìæòîéãîîð àæèãëàæ àëèâàà ç¿éëèéí à÷ õîëáîãäëûã óäèðòãàë áîëãîæ ìºðääºã. Çàðèì óõààíòàé õ¿ì¿¿ñ à÷ õîëáîãäîëã¿é ë áîë õýçýý ÷ óóðëàäàãã¿é.

ªºðèé㺺 óäèðäàõ ÷àäâàðòàé õ¿ì¿¿ñ ãàäààä îð÷èí, íèéãìèéí áîëîí ñýòãýë ñàíààíû “öàã àãààðûí” õ¿÷èí ç¿éë¿¿äýä ºðòäºã áîëîâ÷ òýäãýýðò óäèðäóóëæ ò¿¿íýýñ õàðààò áàéäàãã¿éä ë ãîë ó÷èð íü îðøèíî.

Òýäãýýð öàã àãààðóóäàä àëèâàà õàðèóëò ºãºõ人 à÷ õîëáîãäëûã ìºðäëºã áîëãîæ, õàðèóëò ºãºõ íü ãîë äàâóó òàë íü þì. Ýëåíåð Ðóçâåëüò “Õýí ÷ õýí ãóàé íü ÷ ÷èíèé çºâøººðºëã¿éãýýð ÷àìàéã ãîìäîîæ ÷àäàõã¿é” ãýæ õýëñýí áàéäàã.

̺í Ãàíäè “Òýä áèäíèé ººðñäèé㺺 õ¿íäýòãýõ ¿çýë áîäëûã áèä ººðñ人 ë òýäýíä ºãºõã¿é þì áîë õýçýý ÷ àâ÷ ÷àäàõã¿é” ãýæýý. Áèäíèé äóíä ãàäíûí íºëººëëèéíõºº ýðõøýýëä îðñîí õ¿ì¿¿ñ öººíã¿é áàéäàã áèëýý. Òýä ººðñäèéíõºº ãóòðàíãóé ¿çýë ¿éë õýðãèéíõýý á¿òýìæã¿é áàéäàë, àç õèéìîðüã¿éãýý áóñàä õ¿ì¿¿ñòýé õîëáîæ òàéëáàðëàñààð èðñýí. Çàðèì íýã íü á¿ð è÷èõ ÷ ¿ã¿é óóðëàæ óöààðëàí ººðèé㺺 óäèðäàõ ÷àäâàðã¿éãýý “Áè ñàéõàí ñýòãýëòýé öàãààõàí àìüòàí. Þó áîäñîíîî øóëóóí øóäàðãà õýíýýñ ÷ è÷èæ çîâîõã¿é àéæ ýìýýõã¿é õýë÷èõäýã õ¿í” ãýæ õýëäýã. “Áè õýí íýãíýýñ è÷èæ çîâæ àéæ ýìýýõ òóõàé ÿðèàä áàéãàà áèø, à÷ õîëáîãäîë ¿ð ä¿íã ë ãîë áîëãîõûã ñóðãàæ áàéãàà þì. Áè íýã ñóâèëàã÷èéí ÿðèàã òîëèëóóëúÿ.

Òýðáýýð “Áè ñóâèëàã÷ õ¿í. Íàäàä íýãýí ºâ÷òýé ºâãºíèéã íýëýýä óäààí õóãàöààãààð õàðæ õàíäàõ ¿¿ðýã íîãäñîí þì. Òýð õ¿íòýé ÿðüæ õººð÷ õàðüöàõ íü á¿¿ õýë õàæóóä íü òýñýæ áàéõûí àðãàã¿é õàõèð õàòóó õ¿í áàéëàà. Ò¿¿íèé òºëºº õèéñýí ìèíèé á¿õèé ë ç¿éë äîðõíîî ë äîðîìæëîë, ãóòàìøèã àâ÷ðàõààñ ººð ç¿éëã¿é. Òýð õýçýý ÷ áàÿðëàñàí òàëàðõñàíàà èëýðõèéëäýãã¿é. Õ¿íèéã ¿ðãýëæ äîðîìæèëæ ìóó ìóóõàé ¿ãýýð õàðààäàã áàéâ.

Áè þó ë õèéíý òýð ÿìàð íýãýí àëäàà îëîîä õàð÷èõíà. Òýãýýä íàìàéã çàÿà ìóóòàéãààð ìèíü äóóäàæ òèéìäýý ÷ õ¿íèé áîõèðûã 纺æ áàéíà ãýæ èðýýä ë çàãíàíà. Òýð õ¿í ¸ñòîé ìèíèé àìüäðàëûã ºðºâä캺ð, îé ãóòìààð áîëãîæ áàéâ. Ò¿¿íýýñ áîëæ áè ¿ðãýëæ óóð óöààð, áóõèìäàëòàé ÿâäàã áîëæ ¿¿íèéãýý ãýð á¿ëèéíõýíäýý ãàðãàõ áîëîâ. Áóñàä ñóâèëàã÷ íàð ÷ íàäòàé àäèë çîâëîíã òýýæ ÿâäàã ë áàéõ. Õàðèí áè àçààð òàíòàé òààðàëäàæ, çºâëºãºº àâñíààðàà “ìèíèé çºâøººðºëã¿éãýýð õýí ÷ íàìàéã ãîìäîîæ ãóòðààõ ýðõã¿é” ãýäãèéã ÿìàãò ñàíàæ õàòóó áàðèìòëàõààð øèéäñýí áèëýý.

Áè ººðèéíõºº ñýòãýëèéí õºäëºëèéã çºâ æîëîîäîîã¿éí óëìààñ íàäàä îãò õàìààã¿é òýð íýãýí õ¿íä äîðîìæëóóëàõäàà òóëæýý. Äàðàà íü áè ººðèéíõºº äîòîîä ñýòãýë ð¿¿ øóðãàëàí îðæ ãàäààä íºëººëºëä õàðèóëò ºãºõ人 ýíý ç¿éëèéã áè õèéæ ÷àäàõ óó, íàäàä òèéì ÷àäàë ñýòãýëèéí òýíõýý áàéíà óó ãýæ àñóóõ áîëîâ. Ýöýñò íü áè õ¿÷ ÷àäàëäàà èòãýæ ãóòàìøèãò áàéäëûã áàãà áàãààð õàÿñàí áàéâ. Íàäàä òîõèîëäñîí ãàäíûí íºëººëºëä (òýð ºâ÷òíèé) ààøèëæ àÿãëàõ, õàòóó õàõèð çàíã ãóòàð÷ ãîìäîõ, îé ãóòàõ ãýäýã õàðèóëò ºãäºã áàéæ. Îäîî áè õºë äýýðýý áîññîí. Áè õîðâîî äýëõèéã äîðãèòîë íü “áè ýðõ ÷ºëººò õ¿í” áè þóíä ÷ õàëøðàõã¿é áè àç æàðãàëòàé õ¿í ãýæ îðèëìîîð ñàíàãääàã. Îäîî áè ãóòðàõ ãýäýã õàðèóëòûí îðîíä ãóòðàõã¿é, óóðëàõã¿é, áóõèìäàõã¿é àç æàðãàëòàé áàéõ ãýäýã õàðèóëòóóä ºã÷ ÷àääàã áîëñîí.

ͺ㺺 õ¿í ìààíü ÷ õýñýã áààëæ ¿ãýýð äàéð÷ äàâøèëæ áàéãààä íàìàéã ÿìàð ÷ íºëºº ¿ç¿¿ëýõã¿é áîëîõîîð òýãñõèéãýýä áîëü÷èõíî áèëýý. Äàõèí íýã æèøýý õýëýõýä áèä áàãà áàéõäàà áèå áèåäýý ìàø èõ íýð õî÷ ºãäºã áàéæ áèëýý. Ìàíàé àíãèéí íýã õ¿¿õäèéã õ¿¿õä¿¿ä “çóðàì” ãýæ äîîãëîíî. ¯¿íä íºãºº íàéç ìààíü ¿íýõýýð çóðàì áîë÷èõñîí àÿòàé óóðëàæ, óöààðëàæ õ¿¿õä¿¿äèéí ñýòãýëèéã óëàì õººðãºäºã áàéâ. Õýðâýý òýð íàéç ìààíü ºíººäðèéí ìèíèé ýíý íîìûã óíøñàí áîë óóðëàæ óöààðëàõ áóñ õººðºëäºæ õºãæèëäºæ ºíãºðººõ áàéñàí áàéõ äàà.

Áèäíèé àìüäðàë, ñýòãýëèéí øàíàëãàà íü áèäýíä þó òîõèîëäñîíîîñ îãò õàìààðàëã¿éãýýð

õàðèí òîõèîëäñîí ¿éë ÿâäëóóäàä áèä õýðõýí õàðèóëò ºãºâ ãýäãýýñ èõýýõýí õàìààðàëòàé þì. ̺í㺠òºãðºãººð õîìñäîæ ýñâýë áèå ìàõáîäèîðîî ºâäºæ øàíàëæ áîëîõ áîëîâ÷ áèäíèé ººðñäèéí ñýòãýë ñàíàà çàí ÷àíàðûí õ¿÷ ÷àäëûã áóóðóóëàõ ¸ñã¿é. ªºðèéíõºº “äîòîîä ýðõ ÷ºëººãºº” ñàéòàð ìýäýð÷, õºãæ¿¿ëæ, àøèãëàæ äàâóó òàëàà ìýäðýõ íü ºíººãèéí òà áèäíèé ºñºæ äýâæèõýä ãîë àíõààðàõ ç¿éë þì.

Õ¿íä àìüäðàëûí õ¿íä áýðõøýýëòýé òóëãàðàõàä ñàíààíä îðîìã¿é èõ õ¿÷, ñýòãýëèéí òýíõëýýð

äàâæ ãàðäãèéã òà á¿õýí îëîíòàà õàðæ, ñîíñîæ áàéñàí áàéõ. Òèéì ÷ ó÷ðààñ óõààíò àðä ò¿ìýí ìèíü “õ¿í çîâëîí äààäàã, æàðãàë äààäàãã¿é” ãýæ õýëäýã.

Áè ýíä áàñ ë ººðòºº òîõèîëäñîí ç¿éëýýñ äóðñúÿ. Ìèíèé àíãèéí àíä Ò¿ìýý ãýæ øàã õèéòýë áàðèëä÷èõäàã, õºãæèëòýé õ¿¿ áàéëàà. Áè èõ ñóðãóóëèéí èíæåíåðèéí áýëòãýëä ñóð÷ áàéñàí þì. Íýã ºäºð Ò¿ìýý îñîëä îðæ, ãýìòëèéí ýìíýëýãò õýâòñýíèéã äóóëëàà. Áèä ÷ ÿàðàí î÷èâ. Òýð ãóðâàí óäàà õàãàëãààíä îðñîí ÷ ÿìàð ÷ àìæèëòã¿é áîëæ àðãà òàñàðñàí áàéâ. Àìüä ÿâàõàä íýã ë ºäºð ¿ëäñýí ãýæ ýì÷ áèäýíä õýëëýý. Òý𠺺𺺠÷ ¿¿íèéãýý ìàø ñàéí ìýäýð÷ áàéñàí. Á¿ãä ë ãàøóóäàí ýìãýíýæ áàéâ. Õàðèí ò¿¿íýýñ ñàíààíä îðîìã¿é ñýòãýëèéí òýíõýý ãàð÷, óóæóóõàí èíýýìñýãëýí áèäýíòýé õàëóóí äîòíîîð ñàëàõ ¸ñ õèéñýí. Ýíý áîë ººðèé㺺 óäèðäàæ ÷àääàã õ¿íèé ãàéõàìøèãò ¿ëãýð äóóðèàë þì. Ýíý ýðýëõýã çîðèã, òýâ÷ýýðýýðýý ýðãýí òîéðíû õ¿ì¿¿ñòýý íºëººëæ ã¿í õ¿íäýòãýë õ¿ëýýæ áàéâ. Àíãèéí õ¿¿õä¿¿ä áèä ò¿¿íèé ñýòãýëèéí òýíõëèéã áàõäàí áèøèð÷ í¿äýíäýý íóëèìñ öèéëýãí¿¿ëýí õ¿íäýòãýí ¿äñýí. Îäîî ÷ áèä àíãèàðàà öóãëàõààð ýíý òóõàé áàõäàí ÿðüæ, õ¿íäýòãýëýý èëýðõèéëäýã. Áèä ò¿¿íèé àìüäðàëûí òºëººõ òàéâàí, öîãëîã í¿äèéã õýçýý ÷ ìàðòàõã¿é.

Àìüäðàëûí á¿õèé ë ¿éë ÿâäëóóäûã äîòîð íü ãóðàâ àíãèëàí õóâààæ áîëíî. -Áèäíýýñ õàìààðàëã¿é òîõèîëääîã ¿éë ÿâäëóóä (10 æèë ýì÷ áîëíî ãýæ ÿâñààð èíæåíåð

áîëîõ òîõèîëäîë) -Áèä óðüäààñ òºëºâëºæ áèé áîëãîäîã òîõèîëäëóóä (øàëãàëòàä òýíöýõ) -Ãýíýòèéí ñàíàìñàðã¿é òîõèîëäëóóä Àëèâàà õ¿í àìüäðàëûí øàëãàëò ñîðèëò, íºëººëºëä õàðèóëò ºã÷ çîõèöóóëæ øèéäýõäýý

àìüäðàëààñ õýð çýðýã ñóðàëöàæ, çºâ òóðøëàãà õóðèìòëóóëñàí, òýð õýìæýýãýýð ë õàðèóëäàã. Õ¿íä íºõöºë áàéäàë, øàëãàëò ñîðèëòóóä õ¿íýýñ ñàíààíä îðîìã¿é õ¿÷ ÷àäàë ãàðãóóëäãèéã õ¿í á¿õýí òóðøëàãààñ ìýäýõ áàéõ. Ó÷èð íü èéì õ¿íä íºõöºëä ãýíýò îðñîí õ¿í á¿õ ë õîðâîî äýëõèé, ò¿¿í äîòîðõè ýä ýñ íü áîëñîí ººðèé㺺, áóñàä õ¿ì¿¿ñèéã ìàø ººð òàëààñ íü õàðæ äýâøèëòýé ñýòãýõ áîëîìæ ãàðäàã. Èõýíõ õ¿í òºðºëõòíèé øèíý íýýëò á¿òýýë, ñîíãîäîã çîõèîë á¿òýýë íü èõ áàãà õýìæýýãýýðýý ýäèéí çàñãèéí õÿìðàë àâ÷èð÷ äýëõèé íèéòèéã òóéëäóóëñàí äàéí áàéëäààíû ¿åä çîõèîãäñîí áàéäàã. Èõ íàðàí óëñ óäàà äàðààãèéí áàéëäààíä ÿëàãäàæ, ýäèéí çàñãèéí õ¿íä õÿìðàëä ºðòºæ áàéñàí íü ÿïîí õ¿í á¿ðèéí ñýòãýëä íýâò øèíãýæ õîðâîî äýëõèéã ººðººð õàðæ ñýòãýõýä

ͺ뺺ëºë

Ýðõ ÷ºëººã ñîíãîõ íü

õàðèóëò

õ¿ðãýñýí. Òèéì ÷ ó÷ðààñ äàéíû äàðààõü ýäèéí çàñãèéí ýðñ øèíý÷ëýëòèéí õóâüñãàë íü äýëõèé íèéòèéã õàìàð÷ ÷àäñàí þì. Ýíý á¿õýí áîë äýýð áèäíèé ¿çñýí àìüäðàëä áàðèìòëàõ ¿çëèéã õàëæ ººð÷ëºõèéí áàñ íýãýí æèøýý þì.

Ýõëýí ñàíàà÷èëæ áàé õýìýýõ õî¸ðäàõü çàð÷èì Õ¿íèé îíöëîã íýãýí øèíæ ÷àíàð áîë àëèâàà ç¿éëä íºëººëºõ ÿâäàë þì. Õàðèí íºëººíä îðæ,

ýðõøýýëä îðîõ áîë áèø. Àëèâàà ç¿éëèéã ýõëýí ñàíàà÷èëæ, ºäººí äýëãýð¿¿ëýõ íü áèäíèé òóéëûí ÷óõàë øèíæ ÷àíàð. ¯¿íèéã óóð óöààð, õýð¿¿ë ìàðãààí, ìóó ÿâóóëãàòàé á¿¿ õîëüæ õóòãàæ îéëãîîðîé. Ýíý íü àëèâàà íýãýí ¿éë ÿâäëûí¿íäñèéí ¿íäýñ þì. Õ¿í òºðºëõòíèé á¿õèé ë ¿éë ÿâäàë íü õýí íýãíèé “ýõëýí ñàíàà÷ëàõààð” àíõíûõàà ñóóðèéã òàâüñàí. Àëäàðò MuS-èéí Bill Gats-èéí áèçíåñèéí õ¿÷èðõýã ã¿ðýí ÷ öàãòàà “ýõëýí ñàíàà÷èëñàí” ñàíàà ë òºäèé áàéñàí. Àëáàí òóøààë àõèõ, ñàéõàí õ¿¿õýí áîëîõ, áàÿí ÷èíýýëýã áîëîõ, ýðäýìòýé óõààíòàé áîëîõ ýíý á¿õýí íü á¿ãä “ýõëýí ñàíàà÷ëàõ” ãýäýã çàí ÷àíàðûã øààðäàíà. “Ýõëýí ñàíàà÷ëàõ çàí ÷àíàðã¿é õ¿í õýçýý ÷ ýíý á¿õýíä õ¿ðýýã¿é ¿éë ÿâäëûã áèé áîëãîõ ¿íäñýí àëõàì áîëîõ ýõëýõ ñàíàà÷èëãàã¿éãýýð äàðàà÷èéí ¿éëäëýý õèéõ ãýäýã íü õýí á¿õýíä îéëãîìæòîé á¿òýýë. Ãýâ÷ îëîí õ¿ì¿¿ñ ýíý àìàðõàí çàð÷ìûã ¿ë õýðýãñýí ìºíãºòýé áîëîõ, ñàéõàí àæèë àëáàí òóøààëä îð÷èõ þìñàí ãýæ õèé ñýòãýë çîâîîí, ãèþ¿ð÷ öàã àëääàã òàëóóä áèé. Ýõëýí ñàíàà÷ëàõ ãýäýã ýíý øèíæ ÷àíàðûã ýçýìøñýí áàéõ íü áèçíåñèéí åðòºíö äýõ àæèë õýðýã÷ õ¿ì¿¿ñèéí ýçýìøâýë çîõèõ ãîë ÷àíàð áèëýý.

Ìàíàé çàðèì çàëóó÷óóä õàà íýã ãàçðààñ òóñëàìæ èðýõ, õýí íýãýí íàéç íºõºä õàìààòàí ñàäàíãèéí õ¿í òóñàëæ äýìæèõ, ýñâýë á¿ð ç¿ãýýð àçòàé òîõèîëäëûã õ¿ëýýñýýð àëòàí ñàéõàí çàëóó íàñûã ºíãºðºº÷èõäºã. Çàëóóñäàà õàíäàí õè÷ýýëýíã¿éëýí õýëýõýä, õýí ÷ ÷àìä òóñëàõã¿éã ñàéí îéëãîæ àëèâàà áýðõøýýëòýé òóëãàðâàë “àéëààñ ãóéõààð àâäðàà óõ” ãýäýã ¿ãèéã ñàíàæ ººðèéíõºº äîòîîä ñýòãýëèéí àâäðûã ñàéòàð óõàæ (íººö áîëîëöîîãîî äàé÷ëàõ), “ýõëýí ñàíàà÷ëàõ” çàí ÷àíàðûã ñàéòàð ýçýìøèæ óóæóóõàí, çîðèãòîé ýõýëáýë íýã ë ºäºð öààä òàëä íü ãàðàõäàà ë ãàðíà. Áîëîìæ, ýõëýí ñàíàà÷èëãà ãýñýí ýíý øèäýò õî¸ð ¿ãèéã ¿éëäâýð çàâîä, ñóðãóóëü, öýöýðëýã, ºðõ ãýð á¿ëèéí õàíàíä õàäàæ á¿õíèé àíõààðëûí òºâä áàéãààñàé ãýæ õ¿ñýæ áàéíà. ªºðèé㺺 óäèðäàæ ñóðñàí õ¿íèé àíõíû áºãººä ÷óõàë ÷àäâàð íü íººö áîëîëöîîãîî á¿ðýí äàé÷èëæ ýõëýí ñàíàà÷ëàõ ÷àäâàð þì.

ªºðèé㺺 ýçýìäýæ ÷àä õýìýýõ ãóðàâäàõü çàð÷èì Áèäíèé äîòîîä ñýòãýëèéí øèíæ ÷àíàðóóä íü ¿ã õýë, ÿðèàãààð èëýð÷ ãàðäàã. ªºðèé㺺

óäèðäàõ ÷àäâàðòàé õ¿ì¿¿ñèéí ÿðèà øóëóóõàí, öýãöòýé ººäðºã áàéäàã. Ãàäíû íºëººëºëä îðäîã õ¿ì¿¿ñ ººðòºº èòãýëã¿é, áóñäûí òóñëàìæ äýìæëýãèéã õàðñàí, ãîë÷ëîí îéð òîéðíûõíûãîî áóðóóòãàñàí àÿñòàé áàéäàã.

Óõààíò õ¿ì¿¿ñ “Õ¿íèéã ç¿ñýýð óãòàæ, ¿ãýýð ¿ääýã” ãýæ ñóðãàäàã. ßðèà, ¿ã õýëýýð íü õ¿íèé ÿìàð ñýòãýõ¿éí ÷àäàâõèòàé áîëîõûã òîäîðõîéëæ áîëäîã.

ªºðèé㺺 ýçýìäýæ ÷àääàãã¿é çàðèì ÿðèàã àâààä ¿çüå. Áè ÿàëàà ãýæ ¿¿íèéã õèéæ ÷àäàõ þì áý? Áè ¸ñòîé áàðàõã¿é, “Òýð ¸ñòîé íàìàéã ãàëçóóðóóëàõ íü ýý îäîî äàõèàä áè èéì ç¿éëòýé îãòûí îðîîöîëäîõã¿é äýý” (Ìèíèé àìüäðàëààñ òóñäàà ººð õ¿í ãàäíû õ¿ì¿¿ñ íàäàä íºëººëæ øèéäâýð ãàðãàõàä îðîëöîîä áàéõ þì) “Áè ¿¿íèéã õèéõ ãýñýí áîëîâ÷ öàã îãò õ¿ðýëöýõã¿é þì. (Íàäààñ òóñãàà𠺺ð áèåò õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä íàìàéã óäèðäààä áàéõ þì) “Õýðâýý ìàíàé àâãàé àðàé ë èë¿¿ óõààëàã íàìàéã îéëãîäîã áàéñàí áîë… (Õýí íýãíèé çàí ÷àíàðûã ººðèéíõºº àìüäðàëûí á¿òýëã¿éòýé õîëáîæ òàéëáàðëàäàã. “Ýíèéã õèéå äýý õèéå, õèéõýýñ ë áèø õýí íýãíèé çààâàð òóøààëààð ÿìàð íýãýí þìûã õèéõ áè õýçýý ÷ ººðèéí äóðààðàà ìýäýõ áèø äýý”

Òýãâýë ººðñäèé㺺 ýçýìääýã õ¿ì¿¿ñèéí ÿðèàã ñîíñîæ ¿çüå ë äýý. ªºð àðãà çàìààð îðîëäîîä ¿çýöãýýå. Áè ººðèéíõºº ñýòãýëèéí õºäºë㺺íèéã ÿìàð ÷ ¿åä õÿíàæ ÷àäíà. Äàðãàòàéãàà ýíý àñóóäëààð ýâòýéõýí ÿðèàä ¿çüå. Ýíý á¿õ ÿðèàíóóäûã àâ÷ ¿çýõýä íýã õýñýã íü àëèâàà òîõèîëäîëä õýðõýí õàðèóëò ºãºõºº ìýäýõã¿é, íºãºº õýñýã íü àëü ÷ òîõèîëäîëä ÿàæ õàðèóëàõàà ìýääýã ãýæ çààãëàíà. ªºðººð ýíý õî¸ðûí àìüäðàëä ººðèé㺺 õàðèóöäàã õ¿í, õàðèóöäàãã¿é õ¿í ãýæ õýëæ áîëíî. Óíàñàí áºõºä øàëòàã ìóíäàõã¿é ãýã÷ýýð ãàäíû íºëººëºëä áàéäàã õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéí ¿éë õýðãèéã ãàäààä îð÷íû áîëîí ººð õ¿ì¿¿ñèéí òóñëàìæ äýìæëýãòýé øóóä íÿãò õîëáîäîã. Èéìýýñ òýä àëèâàà ñààä áýðõøýýëèéã íºãºº ë ãàäíûõàà íºëººëºë íàéç íºõºä, òýð ÷ áèòãèé õýë îä ãàðèãñûí õºäºë㺺íèéã áóðóóòãàæ òàéëáàðëàäàã.

Òýä õýçýý ÷ ººðñäèé㺺 áóðóóòãàæ, õàðèóöëàãûã ¿¿ðäýãã¿é. Áè àâãàéòàéãàà ãóðâàí æèëèéí ºìíº òàíèëöñàí. Ýõíèé æèë áèä õàëóóí õàéðàíäàà óìáàæ ºíãºðººëºº. Õî¸ð, ãóðàâ äàõü æèëýýñýý ýõëýýä íºãºº õàéð ìèíü þóíààñ ÷ øàëòãààëààä áàéãàà íü ìýäýãäýõã¿é àëãà áîë÷èõîâ. Íàäàä àâãàéãàà, àâãàé ìààíü íàìàéã áóðóóòãàõ øàëòãààí áàéõã¿é. Áèä áèå áèåíýý óðüäûíõ øèã ãàë õàëóóí õàéðààð, õàéðëàõ ãýæ õ¿ñýýä ÷ îãò íýìýðã¿é. Áèäíèé àìüäðàë îãò óòãàã¿é áîëæ çºâõºí íýã ºðººíä õàìò àìüäàð÷ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ áîëæ õóâèðëàà. Îäîî áè ÿàõ âý? Èéìýðõ¿¿ àñóóäëóóä ìàíàéõíû äóíä óëàì ãàçàð àâàõ øèíæòýé. “Õàéð” ãýæ þó þì áý? Õàéðã¿é áîë÷èõëîî ãýæ þóã ÿðèàä áàéãàà þì áý? Ìèíèé áîäîë “õàéð” ãýäýã áîë þó ÷ áèø ýíý áîë çºâõºí ìîíãîë ¿ãñèéí ñàíãèéí äºðºâõºí ¿ãíýýñ á¿ðäñýí æèðèéí ë ¿ã.

×è ººðèéíõºº ñýòãýëèéí õºäëºëèéí áîîë íü áèø ë áîë ÷àäíà. Ìàãàäã¿é ÷è îãòûí õàéðã¿é áàéõàä ÿàãààä òà õàéðëàõ òóõàé ÿðèàä áàéíà àà ãýæ àñóóæ áîëíî. Äàõèí õýëüå. Õàéð áîë íýð ¿ã þì. Õàéðëàõ ãýäýã íü ¿éë ¿ã þì. Çàëóó ìèíü! Õàíèà õàéðëà! ªºðèé㺺 çîëèîñëîîä õàíèà õàéðëà! ªºðèéíõºº ýõë¿¿ëñýí, çîõèîæ áàéãàà àìüäðàëàà, ¿ð õ¿¿õäýý áîäîîä õàéðëà! Õàíüäàà ¿éë÷èëæ,

õàíèà ñîíñ, áèøýð, áèøð¿¿ë, õàéðààðàà áàéëäàí äàãóóë! ÕÀÉÐËÀ! ¯¿íèéã õèéõ òýíõýë áàéíà óó çàëóó ìèíü! Áàéâàë áàÿðëàëàà.Òýãñýí öàãò çàëóó ìèíü ÷è æèìñ óðãóóëæ,¿ð øèìèéã íü õ¿ðòýõäýý ë õ¿ðòýíý. Ãàäíû íºëººëºëä áàéäàã õ¿ì¿¿ñ õàéðûã ñýòãýëèéí õºäëºë áîëãîäîã. (íºãºº ðåàêöèòàé õ¿ì¿¿ñ) Òýä ñýòãýëèéí õºäëºë人 æîëîîäóóëæ àìüäàðäàã. ªºðèé㺺 ýçýìääýã õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä õàéð íü çºâõºí ¿ã þì. Õàéð äóðëàëûí òóõàé çîõèîë íîì, êèíî á¿ãäèéã áè ¿ã¿éñãýæ áàéíà. Õàðèí øîõîîðõîë ãýæ áàéäàã. Áè áèåíýý øîõîîðõîæ áîëîëã¿é ÿàõàâ. Äóð áóëààì øîõîîðõëûí òóõàé ìàãòàí äóóëàã, êèíî øèéã õàðèí ¿íýí÷ øîõîîðõîë ãýæ áàéäàãã¿é. Ãîëëèâóäûí ÷ áàé ìîíãîëûí ÷ áàé êèíî ¿çýæ, øîõîîðõîë õàéð õî¸ðûã ÿëãàæ îéëãîîðîé. Èõýíõ êèíîíä õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéíõºº àìüäðàëä õàðóèöëàãà áàãà ¿¿ð÷, õàðèí ººðñäèéõºº ñýòãýëèéí õºäëºëä õºòë¿¿ëæ æîëîîäóóëñàí òóõàé ãàðäàã. Àðãà ÷ ¿ã¿é áèç ÷è áèäíèé ñýòãýëèéã õºäºëãºæ áàéæ òýð êèíîãîî ¿ç¿¿ëæ õàðóóëàõ ãýäýã áèç äýý! Òýä ¿íýíèéã òóí áàãà ¿ç¿¿ëäýã. Òýä çºâõºí æ¿æèã÷èä, îäîä þì. Õýðâýý êèíî áîëãîíûã äóóðèàæ äàãààä áàéâàë, áèä á¿õíèéã ñýòãýëèéí õºäëºë ìèíü æîëîîäîæ, áèä çºâõºí ñýòãýëèéí õºäëºëèéíõºº ë íýãýí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëæ õóâèðíà. Ñýòãýëèéí õºäëºëºº ºðãºæ¿¿ëæ, õ¿÷èðõýãæ¿¿ëñíýýðýý áèä àìàðõàí óÿð÷ õàéëäàã ìºí òýð õýìæýýãýýðýý àìàðõàí óóðëàæ, áóõèìääàã áîëäîã. Îëîí îëîí ãýìò õýðã¿¿ä çºâõºí ñýòãýëèéí õºäëºë人 æîëîîäóóëæ õèéãäñýí áàéäàã. Øîõîîðõîë íü õàéðûã áîäâîë áîãèíîõîí íàñòàé þì. ªºðèé㺺 ýçýìääýã õ¿ì¿¿ñ íü õàéðûã ¿ã ãýæ ìàø ñàéí îéëãîäîã. Õàéð ãýäýã áîë ÷èíèé ë õÿíàëòàíä á¿ðýí áàéäàã (øîõîîðõîë áîë ººð) ººðèé㺺 çîëèîñëîîä, ººðèé㺺 çîðèóëæ áàéæ áèé áîëãîõ ç¿éë. Ýõ õ¿í õîðâîî äýëõèéä äºíãºæ ñàÿõàí èðñýí òýð “õ¿í”-èéã øóóä õàéðëàäàã. ßìàð ÷ õàðèó áîäîõã¿éãýýð, ººðèé㺺 çîðèóëæ, ººðèé㺺 çîëèîñîëæ õàéðëàäàã. Ýíý áîë õàéð þì. Òýä ÿìàð ÷ õàðèó ãîðüäîîã¿é. ¯¿íýýñ ÷ óëáààëæ “ýõèéí ñýòãýë ¿ðä, ¿ðèéí ñàíàà õàäàíä” ¿ã ãàðñàí áàéõ.

Ñàíàà çîâèíîõ õ¿ðýýãýý áàãàñãà õýìýýõ äºðºâäàõü çàð÷èì Ñàíàà çîâíèõ áà íºëººëëèéí õ¿ðýýëë¿¿ä ººðèé㺺 ýçýìäýæ ñóðàõàä õýðýãòýé. Áàñ íýãýí

ãàéõàìøèãò àðãûí òóõàé ºã¿¿ëüå. Áèä öàã, õ¿÷ýý þóíä çàðöóóëæ áàéíà ãýäãýý òîäðóóëæ, çàäëàí øèíæèëæ ¿çýöãýýå! Õ¿í á¿õýí ë ýð¿¿ë ìýíä, õ¿¿õä¿¿ä, àæèëä äýýðõ áýðõøýýë, íàéçààñàà àâñàí õ¿¿òýé ìºíãº, áàðàà íü çàðàãäàõã¿é áàéíà, õÿòàäóóä ýçýë÷èõâèé ãýõ ìýò îëîí ñàíàà çîâîõ ç¿éë¿¿äòýé. Ýíý á¿õíèéã íèéòýä íü ñàíàà çîâíèõ õ¿ðýý ãýæ íýðëýå! Ýíý õ¿ðýýëëèéí ç¿éë¿¿ä íü áèäíèé ìýäýë, õÿíàëòààñ ãàäóóð áîëîâ÷ áèäýíä ÿìàð íýãýí óòãààðàà õàìààòàé. Áèä ººðñ人 õÿíàæ ÷àääàã, õèéæ ÷àääàã ç¿éë¿¿äýý íèéòýä íü íºëººëëèéí õ¿ðýý ãýæ íýðëýå! Áèä ººðñäèéíõºº öàã õ¿÷ýý ýíý ë õî¸ð õ¿ðýýëýëä õóâààí çàðöóóëäàã. Çàðèì õ¿ì¿¿ñ ñàíàà çîâíèõäîî èõýíõ öàã õ¿÷ýý çàðöóóëæ, ººðèéíõºº õèéæ ÷àäàõ ç¿éë¿¿ä áîëîõ íºëººëëèéí õ¿ðýýëýëäýý º÷¿¿õýí öàã õ¿÷ çàðöóóëäàã. Èéì õ¿ì¿¿ñèéí öàã õ¿÷èéã çóðãààð ¿ç¿¿ëáýë:

ªºðèé㺺 ýçýìäýæ ñóðñàí õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéíõºº íºëººëëèéí õ¿ðýýëýëä èõýíõ öàã, õ¿÷ýý çàðöóóëäàã. Òýä öàãèéí ¿íý öýíèéã ñàéòàð ìýäýðäýã õ¿ì¿¿ñ þì. “Ìàðãààøèéí ººõíººñ ºíººäðèéí óóøèã ãýæ” ¿ã áàéäàã. Ìàðãààøèéí ñàéí ñàéõíûã ìºðººäºæ,

õ¿ëýýæ ºíººäðèéã õèé äýìèé ñóóæ ºíãºðººõ íü óòãàã¿é ç¿éë þì. Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ ñàíäàð÷ ìýãäñýí, áýðõøýýë çîâëîíãîî òîî÷ñîí áàéäàëòàé áàéäàã. Ýíý ñàíàà çîâíèõ õ¿ðýýëýë íü íºëººëëèéí õ¿ðýýëëýýñ ÿìàãò òîì áàéäàã. Õýðâýý áîëäîãñîí áîë ñàíàà çîâíèõîä àëü áîëîõ áàãà öàã õ¿÷èéã çàðöóóëæ íºëººëëèéí õ¿ðýý áóþó ººðèéí õèéæ ÷àäàõ ç¿éëäýý áîëîìæòîé èõ öàã õ¿÷èéã çàðöóóëäàã áîë÷èõâîë áèäíèé ºíººäðèéí ÿðèàä áàéãàà ýäèéí çàñãèéí òîì òîì õºòºëáºð óëñ îðíîî õºãæ¿¿ëýõýä ìàø õ¿÷òýé ò¿ëõýö áîëíî. ¯¿íýýñ á¿ð ÷ ÷óõëààð õóâü õ¿í á¿ðèéí àìüäðàëûã ººäë¿¿ëæ äýâæ¿¿ëýõ íü ãàðöààã¿é. ªºðèé㺺 ýçýìäýæ ÷àääàã õ¿ì¿¿ñ íü íºëººëëèéíõºº õ¿ðýýëýëä á¿õ öàã õ¿÷ýý çàðöóóëäãààðàà îíöëîã áºãººä àìæèëòûí íóóö íü þì. Òýä ººðñäèéíõºº õèéæ ÷àäàõ ç¿éë ð¿¿ãýý, ìºí õèéæ ÷àäíà ãýñýí ç¿éë ð¿¿ãýý øóóðõàéëàí îðæ àæèëëàäàã.

Áàéãàëü äýëõèéãýýñ ºãñºí öàã, õ¿÷, àâüÿàñûã 100 õóâüä õ¿ðãýæ àøèãëàõûã îðîëääîã. Òèéì ó÷ðààñ òýäýíä ñàíàà çîâíèí çîðèóëàõ öàã áàéõã¿é. Òýäíèé íºëººëëèéí õ¿ðýý íü ñàíàà çîâíèõ õ¿ðýýëëýýñýý õàìààã¿é òîì áàéäàã. Ìàíàé íàñòàé áóóðëóóäûí àìíààñ óóæóóõàí äîòîðòîé ñàéí õ¿í áàéíà ãýæ ìàãòààë ñîíñòîõ íü îëîíòîé áàéäàã. Ýíý íü ñàíàà çîâíèõîîñîî óðüäààð õèéõ á¿òýýõýý óðüäàë áîëãîäîã õ¿ì¿¿ñèéã äýìæèæ, óðàìøóóëæ áàéãààãèéí õýëáýð þì. Ñàíàà çîâíèõ ãýäãèéã áè îãò ¿ã¿éñãýýã¿é. Îãò ñàíàà çîâäîãã¿é õ¿í ÷ ãýæ áàéõã¿é áàéõ. Ǻâõºí ñàíàà çîâîõ ãýäýã “àæèëä” öàã õ¿÷ýý õèé äýìèé á¿¿ ¿ðýýñýé.

ªäºðò 24 öàã áèé. ¯¿íèéã àøèãëàæ ÷àääàã íýãýí áàéõàä îãò ÷àääàãã¿é õ¿ì¿¿ñ ÷ áàñ áèé. ¯¿íä ãîìäîëëîæ, áóñäûã áóðóóòãàæ ñýòãýë ñàíààãàà õèé çîâîîõ áóñ õèéæ ÷àäàõ, ñàíààíäàà áàãòàæ áàéãàà ç¿éëñýý òºëºâ뺺ä õèéöãýýå. Àæèë õýðãýý ÿàæ ýðõëýõ, öàã õ¿÷ýý ÿàæ çºâ çîõèñòîé çàðöóóëàõûã äàðàà äàðààèéí á¿ëýãòýé òîäîðõîé ºã¿¿ëíý.

ͺ뺺ëëèéíõºº õ¿ðýýã òýëæ, ñàíàà çîâíèëòûí õ¿ðýýãýý øàõàæ áàãàñãàÿ. Áèäýíä ºäºðò 24-õºí öàã ë áèé. Èäýâõòýé 12 öàãèéíõàà íàéìàí öàãèéã íü àæèë õýðýãòýé çàðöóóëäàã áîë àðàâ áîëãîæ ºñãºå! Ãàäíûí íºëººëºëä áàéäàã õ¿ì¿¿ñ ñàíàà çîâíèõäîî ººðò íîãäîæ áóé öàã õ¿÷íèéõýý 60-90

Ñàíàà çîâíèõ õ¿ðýý

ͺ뺺ë-ëèéí õ¿ðýý

õóâèéã çàðöóóëäàã. Òýä ýíý öàã õ¿÷ýý áóñäûí ñóë òàëûã ÿðèõ, ¿ð á¿òýýëã¿é õîâ æèâ (¿ð á¿òýýëòýé õîâ æèâ ãýæ õààíà ÷ áàéõã¿é) õººæ, îð÷íûõîî áýðõøýýëòýé õýö¿¿ òàëóóäûã òîî÷èæ ºíãºðñºí ìóó ìóóõàé ÿâäëóóäàä ñàíààøèð÷, èðýýä¿éä áîëæ áîëçîøã¿é ãýæ áîäñîí àþóë îñëûã áîäîæ ººðººð õýëáýë, ººðèéíõ íü õÿíàëò, ìýäëýýñ îãò õîë ç¿éë¿¿äýä õèé äýìèé öàã çàðöóóëäàã. Ýíý á¿õýí ýöñèéí ä¿íäýý ººðòºº èòãýýã¿é, áóñäûã ¿ë òîîìñîðëîñîí áàéäëààð òºãñºæ, àìüäðàëûí óòãà ó÷ðûã á¿ðõýãä¿¿ëäýã. Ýíý òàëûí æèøýýãýýð àìüäðàë áàÿí áèëýý. Áèäíèé äóíä íºëººëëèéí õ¿ðýýëýëäýý öàã õ¿÷ýý áàãà çàðöóóëäàã õ¿ì¿¿ñ îëîí áèé. Òà á¿õýí ºíººäºð, îäîî ýíý õîðìîîñ ýõëýýä íºëººëëèéíõºº õ¿ðýýíä àæèëëàõ ãýæ õè÷ýýãýýðýé.

Àìüäðàëûí áýðõøýýë, ñàíàà çîâíèõ ç¿éë¿¿äèéã ãóðàâ àíãèëúÿ. 1. Áèäíýýñ øóóä øàëòãààíòàé

2.

, Ýíý íü áèäíýýñ øóóä õàìààðàëòàé ãýñýí ¿ã áºãººä ñàíàà çîâîîõ ç¿éë áèäíèé ººðñäèéí çàí ÷àíàð ÷àäâàðààñ øàëòãààëæ áèé áîëñíûã õýëíý. Áèäíýýñ øóóä áóñ øàëòãààíòàé

3. . Ýíý íü ººð áóñàä õ¿ì¿¿ñò òîõèîëäñîí áýðõøýýë¿¿ä þì.

Áèäíýýñ îãòûí øàëòãààíã¿é

Áèä ýíý ãóðâàí ç¿éëýýñ ýõíèé õî¸ðûã íºëººëëèéíõºº õ¿ðýýã òýëýõ çàìààð àÿòàéõàí çîõèöóóëæ áîëíî. Ýõíèé áýðõøýýë¿¿äèéã ººðèé㺺 ýçýìäýæ óäèðäàõ àðãóóäûã ñóðñíààðàà çîõèöóóëæ ÷àäíà. ¯¿íèéã áèä ººðèé㺺 ÿëàõ óðëàã ãýæ íýðëýñýí. Øóóä áóñ õàìààðàëòàé áýðõøýýë¿¿äèéã “áóñàä õ¿ì¿¿ñòýé õýðõýí õàðüöàõ óðëàãèéã ýçýìøñýíýýðýý çîõèöóóëíà. Õ¿ì¿¿ñýýñ ¿¿äýí ãàðñàí áýðõøýýë¿¿äèéí àðãà çàìóóäûã ìýäýõã¿é, ñóðàëöààã¿éí óëìààñ ìàíàé õ¿ì¿¿ñ èõýíõ íü øóäàðãà çºð¿¿äëýõ ýñâýë çóãòààæ çàéëàõ ãýäýã õî¸ðõîí àðãûã ë õýðýãëýäýã.

(õÿíàëòààñ ãàäóóð) ç¿éëñ. Áèäíýýñ îãò õàìààðàëã¿é ñàíàà çîâîõ ç¿éë¿¿ä íü ºíãºðñºí öàãò áîëñîí ýñâýë áèäíýýñ õàìààã¿é íºõöºë áàéäàë øàëòãààíààñ áèé áîëñîí áýðõøýýë¿¿äèéã õýëíý. (Çóä, ¿åð, îñîë ýñâýë, õýí íýãíèéã ãîìäîîñîí ãýõ ìýò)

Õ¿ì¿¿ñèéí ç¿ãýýñ èðýõ õ¿íä áýðõøýýë¿¿äèéã çîõèöóóëàõàä òîäîðõîé àðãà óõààí ìýäëýã õýðýãòýé ãýäãèéã ÷ îéëãîæ óõààðàõã¿éãýýð îëîí æèëèéí àðãàà ãýýñýí áàéäàã. Ìàíàé çàðèì çàëóó÷óóä õ¿ì¿¿ñòýé õàðüöàõ àðãà ýâèé íü îëîõ àðãà óõààí áàéäãèéã ñóð÷ ýçýìøèõèéã õ¿ñýõ íü áèòãèé õýë èéì óõààí áàéäãèéã ÷ ìýäýõã¿é ÿâäàã. Ýíý íü ÿìàð íýãýí çàëü ìýõ áèø þì. Èéì àðãà óõààíûã ýçýìøèõèéí îðîíä íºãºº ë õóó÷èí “ººðèéíõººðºº çàñ÷èõâàë” ãýäýã àðãààð óëèã áîëòîë íóõàëääàã. Ýíý íü èõýíõäýý çîäîëäîõ, ìóóäàëöàõ, çóãàòàõ ãýäýã ë ¿ð ä¿íä õ¿ðãýíý. III õýñýã áîëîõ áèäíýýñ îãòûí øàëòãààíã¿é áýðõøýýë¿¿ä áèäíèé ç¿ãýýñ çºâõºí èíýýìñýãëýýä ë ñýòãýëýý õàòàìæëààä “ñàéí öàã” èðíý ãýäãèéã õ¿ëýýõ ë õýðýãòýé. Äóðòàé ÷ äóðã¿é ÷ ýâëýð÷ õàìòäàà ýâòýé íàéðòàé àìüäàð÷ ñóðàõ õýðýãòýé.

Èíãýæ ë áàéæ òýð áýðõøýýë¿¿äèéã ÿëàí äèéëíý. Óóðëàí áóõèìäàæ îðü äóó òàâèõ íü ÿìàð ÷ àøèã òóñ àâ÷ ÷àäàõã¿é. Ãýíýòèéí èðäýã òýð çîâëîí áýðõøýýë¿¿äòýé ýâëýðýõýýñ ººð ÿìàð ÷ àðãà çàì áàéõã¿é.

ͺ뺺ëëèéí õ¿ðýýãýý òýë õýìýýõ òàâäàõü çàð÷èì Àëèâàà áýðõøýýë, àñóóäëóóäòàé òóëãàðàõ íü ¿íýíäýý õýö¿¿. Ýíý íü áèäíèé ºäºð òóòìûí

àìüäðàëä òîõèîëäîæ ë áàéäàã. ¯¿íä õèé ñàíäàð÷, ñàíàà çîâîõûí îðîíä, äîòðîîñîî ãàäàãøàà ÷èãëýñýí àðãà àæèëëàõ íü ãàäíààñàà äîòîãøîî íºëººëºõ ìàÿãààð àæèëëàñíààñ õýäýí õóâü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé þì. Ìèíèé ñàíàà áîë ººðèéí áîëîëöîî, õ¿÷èíä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ, öàã õ¿÷ýý çàðöóóëáàë ñàíàà çîâíèõ öàã ÷èíü õóìèãäàæ õèé ýíåðãèý àëäàõã¿é àøèãòàé.

Õ¿÷, ÷àäàë, ïîòåíöèàëààñ õàìààðñàí õàìãèéí ñàéí “õàðèóëò” ºãºõ íü çºâõºí áýðõøýýëèéí îéðîëöîî õèé äýìèé ñàíäàð÷ ýðãýëäýõýýñ èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé. ×àìä ñàíàà çîâíèõ ÷ öàã áàðàã ãàðàõã¿é. ¯¿íèéã äîòðîîñîî ãàäàãøàà ãýæ íýðëýæ áàéíà. Ýíý íü ººðèé㺺 ýçýìäýæ ñóðñàí õ¿íèé ãîë áàðèìòëàõ çàð÷èì þì. ¯¿íòýé õîëáîîòîé íýãýí æèøýýã õýëüå! Îäãàðèã ãýæ îëîí æèë ¿åðõñýí ñàéí íàéç ìèíü áèé. 1992 îí áèä õî¸ðûí õóâüä åð íü ë ìîíãîë÷óóäûí õóâüä õ¿íä æèë áàéñàí. Àæèëã¿éäýë, áàðààíû õîìñäîë, õàà ñàéã¿é ë áèå áèåíýýñýý õàìààðàëòàé ºðèéí õýëõýý ¿¿ññýí áàéâ. 2-3 æèë ¿ðãýëæèëñýí îðîñ, õÿòàäûã äàìíàñàí íàéìàà çîãñîæ çàëóó õ¿ì¿¿ñò õ¿íäõýí öîõèëò áîëëîî. Áèä õî¸ð ÷ ìºí òýäíèé àäèë áàéâ. Ãýâ÷ áèä õî¸ð ñàíäàð÷ áóõèìäàõûí îðîíä á¿õ ë áàéãàà íººö áîëîëöîîíäîî òóëãóóðëàõ õàìãèéí ñàéí õàðèóëòûã îëîõîîð öàã õàéðëàõã¿é ñýòãýí áîäîæ, ìýäýýëýë öóãëóóëæ áàñ õºäºëìºðëºæ áàéâ. Áèä áàðóóíä ýðäýì ñóð÷ ýõ îðîíäîî õýðýãòýé ç¿éë¿¿äèéã ìýäýæ èðýõ íü ýíäýý á¿òýõ á¿òýõã¿é íàéìàà õèéæ ýõ îðíûõîî àæèëã¿éäëèéí ýãíýýã õî¸ðîîð íýìýãä¿¿ëýõýýñ äýýð ãýæ øèéäýâ. Ò¿¿ãýýð ÷ áàðàõã¿é ººð áóñàä çàëóóñûã ãàäààäàä ãàð÷ àæèëëàõàä íü çóó÷èëæ, ìýäýýëëýýð õàíãàæ áàéâ. Ýöñèéí ä¿íäýý ë áèäýíä õèé ñàíàà çîâîõ öàã ãàðààã¿é ë þì äàà. Èõ ÷ áàé, áàãà ÷ áàé áýðõøýýë çîâëîí, ñàíàà çîâîõ ç¿éë áèäýíä áèøã¿é ë òîõèîëääîã. Òýð á¿õýíä øàíàëæ ç¿ðõ ñýòãýëýý çîâîîñíîîñ ººðò íîîãäñîí òýäãýýð “à÷ààíóóäûã” øèéäýìãèéãýýð õàðèóöàæ àâàõ õýðýãòýé. Õàðèóöàõ ãýäýã íü õàðèóëæ ÷àäàõ ãýñýí ¿ã. Àëèâààä õàðèóëò ºãºõºä ººðèé㺺 ýçýìäýæ ñóðñàí áàéõ íü òóéëûí ÷óõàë. ªºðèéíõºº äîòîîä ñýòãýëèéã á¿ðýí ýçýìäýõýä äýýðõ ìèíèé çàð÷èì, æèøýý èõýä ò¿ëõýö áîëíî. ªºðèé㺺 ýçýìäýýä, ººðèéíõºº äîòîîä ñýòãýëèéã îéëãîæ, õýð õýìæýýãýý áîäèòîîð òîäîðõîéëæ ÷àäñàí òà õàìãèéí îíîâ÷òîé çºâ õàðèóëò ºãíº. Àìüäðàë òýð ÷èãòýý ë ãàäíààñ íºëººëºõ íºëººëºë þì.Õàðèí òà óã íºëººëºëä õýðõýí õàðèóëò ºãºõººñ òàíû àìæèëò á¿òýýë,áàÿð áàÿñãàëàí,á¿õ ç¿èë õàìààðíà.ͺ뺺ëºë,ò¿¿íä ºãºõ õàðèóëò õî¸ðûí äóíäàõü òýð ë çàéíä òà ýðõ ÷ºëººãºº ñîíãîõ áîëîìæòîé.Òàíû ýðõ ÷ºëººã òàíä õýí ÷ ãàðäóóëæ,áýëäýæ ºãºõã¿é.Ýíý õîðâîî äýëõèé äýýð òàíä ýðõ ÷ºëººã õàðàìã¿é ºã÷ ÷àäàõ öîðûí ãàíö õ¿í áîë òà ººðºº þì.Òàíû íºõöºë áàéäàë ÿìàð áàéõ ,òà õààíà áàéõ çýðãýýñ òèéì ÷ èõ

õàìààðàõã¿éãýýð çºâõºí òàíààñ ë õàìààðíà.Èéìýýñ àìüäðàëûí á¿õèé ë òîõèîëäîëä õýðõýí õàðèóëò ºãºõ âý ãýäýãò ñóðàëöàõ õýðýãòýé.¯¿íä ÿìàãò àìüäðàëûí õóóëèéã õ¿íäýòãýí ñàõèæ ò¿¿íä çîõèöîëäóóëñàí õàðèóëò ºãºõ õýðýãòýé.Õýðâýý àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóäûã ¿ë õ¿íäýòãýæ çºð÷ñºí õàðèóëò ºãâºë òà ººðèé㺺 ë ñ¿éòãýëýý ãýñýí ¿ã.Àìüäðàëûí õóóëü íü õýçýý ÷ çºð÷èãäºõã¿é áºãººä 100,200 á¿ð 500-í æèëèéí ºìíº ÷ çºð÷èã人ã¿é áºãººä îäîî,èðýýä¿éä ÷ ¿ë çºð÷èãäºíº.

Õýçýý ÷ á¿¿ õèé ñàíààøèð÷ ìºðººä, ¿íýíä íèéöñýí çîðèëãîî òîäîðõîéëæ, ò¿¿íèéõýý òºëºº

ººðòºº ¿íýí÷ýýð àæèëëàæ ýõýë! Ñàíààøèð÷, ìºðººäºõ íü ñýòãýë ñàíàà çîâîõûí õ¿ð -íºõºð ìààíü àìüäðàëûã ñàéí îéëãîäîã, íàäàä àðàé èë¿¿ õàéðòàé áàéñàí áîë ÷. Ìàíàé

õ¿¿õä¿¿ä èõ äýãã¿é þì. Åðººñºº ¿ã àâàõã¿é. Àéëûí õ¿¿õä¿¿ä ººð áàéõ þì. Õýðâýý áè ñóðãóóëèà òºãñººä, äèïëîìîî àâ÷èõñàí áàéñàí áîë ºäèéä èíãýæ…

-Áè æààõàí çàâòàé áîë÷èõ þìñàí, òýãâýë… ãýõ ìýò÷èëýí õýð ¿ðãýëæëýõèéã õýí ÷ ìýäýõã¿é. ªºðèé㺺 ýçýìäýæ ÷àääàã õ¿ì¿¿ñ äýýðõ íºõöºë¿¿äýä òýñ ººðººð õàðèóëò ºãºõ áèëýý. ßìàð íýãýí èä øèäýýð ýñâýë õýí íýãýí íàéç, íºõºð õàìààòàí ñàäàí íü áàéð ºãºõèéã õ¿ëýýõ áóñ ººðèéíõºº äîòîîä ñýòãýëäýý çîðèëãîî ñàéòàð òóíãààí áîëîâñðóóëæ õýð óäààí íü õàìààã¿é, òîäîðõîé ¿å øàòëàëòàé àëõìóóäûã ººðèéí íººö áîëîëöîîíäîî òóëãóóðëàí õèéõ þì. ªºðººð õýëáýë, ãàíö áàéðòàé ë áîë÷èõ þìñàí ãýæ ãèþ¿ðýõ áèø áè áàéðòàé áîëíî ãýæ øèéäýìãèé áîäîõ õýðýãòýé. ¯¿íòýé ìºí òºñòýé㺺ð äàðãàà, íºõðºº, õ¿¿õä¿¿äýý ººð÷ëºõ人 ãîë áèø ýõëýýä ººðèéíõºº äîòîîä ñýòãýë, ñîíñîõ ÷àäâàðàà ººð÷èëæ õºãæ¿¿ëýõ íü ÷óõàë. ªºðººñºº ãàðàõ çàí ÷àíàðò àíõààðëàà òºâëºð¿¿ë. Òýðíýýñ áèø òýäýíä áàéãàà (çàãíàäàã äàðãà, õàéðã¿é íºõºð, ñàõèëãàã¿é õ¿¿õýä… ã.ì) ìóó ç¿éë¿¿äèéã òàéðààä, õóñààä õàÿ÷èõâàë á¿õ ç¿éë ñàéõàí áîë÷èõ þì øèã îéëãîäîã îëîí îëîí æèëèéí óëèã áîëñîí àðãà÷ëàëàà îðõè! ªºðèé㺺 ýõýëæ ººð÷èë! ªºðèé㺺 ýçýìä! Äîòðîîñîî ãàäàãø àæèëëà. ªºðèé㺺 óäèðäàæ ñóðàõ íü àìæèëòûí ò¿ëõ¿¿ð. Äîòðîîñîî ãàäàãø çàð÷ìûã ýçýìøèõèéí òóëä ººðººð ñýòãý, áîä, ººðèé㺺 ººð÷èë. Áóñäûí ñàéí òàëûã ººðòºº øèíãýý. ͺºö áîëîëöîîãîî èë¿¿ äàé÷èëæ, áè èë¿¿ õè÷ýýíã¿é, îðîëäëîãîòîé, áè þìûã ýíý áàéãàà õýìæýýíýýñýý èë¿¿ ºðãºæ¿¿ëæ, õºãæ¿¿ëæ ÷àäíà ãýäýãòýý èòãýõ õýðýãòýé.

Ìèíèé õ¿íäýòãýæ ÿâäàã õ¿ì¿¿ñèéí íýã çîõèîë÷ Òàíãàäûí Ãàëñàí Áàÿíõîíãîð àéìãèéí Çàã ñóìàíä íóòàã çààãäàí òýìýý õàðèóëæ ÿâñíûã òà á¿õýí ìýäýõ ¿¿ Òýð ¿åä ýýæäýý õ¿¿ íü òýìýý÷èí áîëñîí áîëîõîîñ òýìýý áîëîîã¿é ãýæ õýëæ îìîã áàðäàì ÿâñàí.Îäîî òýìýý÷èí áàéñàí õ¿í ñî¸ëûí ãàâúÿàò ç¿òãýëòýí áîëîîä ÿâíà Äîòîîä ñýòãýëýý ýçýìäýæ, íºëººëëèéí õ¿ðýýëëýý ºðãºæ¿¿ëñíèé æèøýý ýíý. Ãàëñàí ãóàé áýðõøýýë, øàõàëòûí ýñðýã õàðèóëòàà õàðèóöëàãàòàé çºâ ºã÷ýý. Ëîîõóóç, Ðèí÷åí, Âåòáàåâ, Íåëñîí Ìåíäåëà ãýõ ìýò÷èëýí îëîí õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëààñ äóðüäàæ áîëíî. Áèä ýäãýýð õ¿ì¿¿ñýýñ ñóðàëöàæ íºõöºë áàéäàë, õýí íýãíèé äóòàãäàëòàé òàëûã ø¿¿ìæèëæ çàñàõûí îðîíä “ººðèéí õàðèóëò ºãºõ õàðèóöëàãàà” õàðèóöñàí øèã õàðèóöàæ, óëìààð àìüäðàëûã áóñäàä òîõîîõã¿éãýýð á¿ðýí õÿíàæ, íºõöºë áàéäëûã íººö áîëîëöîîíäîî òóëãóóðëàí áàéëäàí äàãóóëàõ õýðýãòýé. Õýðâýý áè ãýðëýëòýíäýý ñýòãýë äóíäóóð, àâãàéòàéãàà ¿ðãýëæ ìóóäàëöàæ òààð÷ òîõèðäîãã¿é áîë ÿàõ âý? ¯¯íä áè ÿìàð ÷ íºëºº ¿ç¿¿ëæ ÷àäàõã¿é, ÿàæ îðîëäîîä áè ò¿¿íèéã ýðã¿¿ëýõýýñýý ºíãºðñºí. Áèä õî¸ðûí áèå áèåíýý ø¿¿ìæëýõ íü õýçýý ÷ çîãñîõã¿é ãýõ ìýò÷èëýí ýíýõ¿¿ íºëººëëèéíõºº áîîë áîëîõûã á¿¿ óðüäàë áîëãî. ªºðèéíõºº íºëººëëèéí õ¿ðýýíä, äîòðîîñîî ãàäàãø çàð÷èìä òóëãóóðëàí àæèëëàõ íü ç¿éòýé.

Àâãàéãàà “ººðèéíõºº çºâ ãýæ áîäñîí” õýëáýðò îðóóëàõ ãýæ ÿðèàä áàéâàë áàéäàë á¿ð ë äîðäîíî. Ò¿¿íä ÷ ìºí àäèë ÷àìä çîðèóëñàí ñàéõàí õýëáýð áàéãàà áºãººä ÷àìàéã ò¿¿íäýý òààðóóëæ, òàéð÷ çàñàõûã õ¿ñýæ ë áàéæ òààðàà. Èíãýæ áèå áèåíýý “çàñàõ” ãýæ óéãàã¿é îðîëäîæ öàã çàâ, íåðâýý ¿ðâýë á¿ð ÷ àþóëòàé ¿ð ä¿íä õ¿ð÷ áîëçîøã¿é. ªºðèé㺺 ýõëýýä çàñ! ¯íýí ñýòãýëýýñýý õàíèà îéëãîõûã îðîëäîæ, ÷è ò¿¿íýýñ õ¿ñäýã õàéð õàëàìæ, ýíõðèéëëýý ýõëýýä ò¿¿íä õàðàìã¿é ºã! Ò¿¿íýýñ èðýõ ÿìàð ÷ íºëººëºëä õàéð õàëàìæ òàñðàëòã¿é ºã÷ íºõöºë áàéäëûã ººðººñºº ýõýëæ ººð÷èë. Óðüäíû õýð¿¿ë, ìàðãààí, îéëãîëöîîã¿é àñóóäëóóäûã õýäèé ìàðòàõàä áýðõ áàéñàí ÷ ãàçàðò áóëøèëæ ¿¿ðä ìàðò! Õýðâýý ÷è ýíý á¿õ õ¿íä íºõöºë áàéäëûã ººð÷ëºõèéã ÷èí ñýòãýëýýñýý õ¿ñýýä, ººðèé㺺 õÿíàæ, óäèðäàæ ýõýëáýë óäàõã¿é õàâàð íàâ÷èñ äýëáýýëýõèéí àäèë ºðººíä ÷èíü óðüä áàéãààã¿é øèíýõýí ñýð¿¿õýí, äîòîð óóæðóóëñàí îéëãîëöëûí àãààð ñýâýëçýæ, ÷è ò¿¿íèéõýý ñàéõàí ñýòãýë, õàéð, ó÷ðàëûí ãàëûã ìýäðýõ áîëíî. Íýãýíò ÷è ò¿¿íèéãýý ñàéõàí ñýòãýë, òýâ÷ýýð, çîðèãîîðîî äàãóóëæ ÷àäñàí ë áîë õàéðòàé õàíü íºõºð áîëæ ÷àäíà. Ýöýñò íü õýëýõýä àâãàé ÷èíü (íºõºð ÷èíü) ÷èíèé íºëººëºëä îðîõ, îðîõã¿é íü á¿ð òèéì ÷ èõ ÷óõàë áóñ áºãººä õàðèí ÷è ººðºº ººðòºº ¿íýí÷ áàéæ äîòðîîñîî ãàäàãøàà ÷èãëýæ, óéãàã¿é àæèëëàõ íü õàìãààñ ÷óõàë. Àìüäðàëä íºëººëëèéíõºº õ¿ðýýëýëä àæèëëàõ àðâèí èõ àðãà÷ëàë, àðãà çàìóóä áàéäàã.

“Ñàâõíû íºãºº ¿ç¿¿ð” õýìýýõ ñ¿¿ë÷èéí çàð÷èì Òà á¿õíèéã íºëººëëèéí õ¿ðýýëýë ð¿¿ãýý øóóðõàéëàí îðæ àæèëëàõààñ ºìíº íýãýí àñóóäëûã

õºíäüå. Ýíý íü ¿ð äàãàâàð, óðøèã ìºí àëäàà ãýñýí ç¿éë¿¿ä þì. Áèä àëèâàà àæèë õýðýã, ¿éëäýë, þóã ÷ ýõëýõäýý ÿàæ? Õýçýý? ßìàðõóó áàéäëààð ãýñýí îëîí ñîíãîëòóóäààñ äóðààðàà ñîíãîæ ýõë¿¿ëäýã áîëîâ÷ ýöñèéí ¿ð ä¿í, õàðèóëò, ¿ð äàãàâðûã íü áàñ øóóä ÷ºëººòýé ñîíãîæ ÷àääàãã¿é.

Àëèâàà ¿ð äàãàâàð íü àìüäðàëûí õóóëü, çàð÷ìóóäàä çàõèðàãäàæ ãàðäàã. ×è 4-5 ìîðüäîîñ àëü íýãèéã íü ñîíãîæ óíàõ áîëëîî. ×è àëèéã íü ÷ óíàæ áîëîõ áîëîâ÷ õàçäàã, äàâõèäàã, íîìõîí, àãñàì õóðäàí, óäààí ãýýä òýäíèé ààø àÿãèéã õýëæ ÷àäàõã¿é íü òîäîðõîé. Ýíý íü ñàíàà çîâèíîõûí õ¿ðýýëýëä îðîõã¿é àñóóäàë. Àãñàì ìîðü ÷àìàéã àâ÷ äàâõèàä, äàðàà íü òîíãîð÷, áóëãèëà îðîìã¿é ¿ð

ä¿í ãàðàõûã óðøèã ãýíý. Ýíý á¿õíèéã äàðàà äàõèí äàâòàõã¿é áàéõ íü ë ÷èíèé ãîë ¿¿ðýã, àìæèëòûí íóóö áàéõ áîëíî. Àëäààã¿é õ¿í õààíà ÷ áàéõã¿é.

Áèä àìüäðàëàà ººðñ人 õÿíàæ óäèðäàõ õî¸ð ë çàì áàéíà. Áèä ººðòºº òîäîðõîé àìëàëò ºã÷, ò¿¿íèéãýý ¿íýí÷ýýð áèåë¿¿ëýõ, íºãºº íü òîäîðõîé çîðèëãî òàâüæ ò¿¿íèéõýý òºëºº àæèëëàõ. Áèä ººðñäºäºº òîäîðõîé çîðèëãî, àìëàëò ºã÷ ò¿¿íèéõýý òºëºº àæèëëàõ íü äîòîîä ñýòãýëèéí õ¿÷èéã íÿãòðóóëæ, ººðòýé㺺 õàðüöàõ ÷àäâàð, ýð çîðèã, ººðòºº èòãýõ èòãýëèéã ºãíº. Íýãýíò òà àìüäðàëàà õýíèé ÷ òóñëàìæã¿é õàðèóöàæ ÷àääàã áîë÷èõâîë ººðèé㺺 ýçýìäýæ ñóðàõàä òóí äºõºìòýé. Áàãà áàãàà𠺺ðòºº áîëîí áóñäàä àìëàëò ºã÷ ò¿¿íèéãýý áèåë¿¿ëæ ÿâñàà𠺺ðòºº èòãýõ èòãýë, ººðèé㺺 ýçýìäýõ ÷àäâàðàà çàí òºðõ, ñýòãýëèéí õºäëºëººñºº èë¿¿ áîëòîë õºãæ¿¿ëýõ íü ç¿éòýé. Þóíààñ ýõýëáýë çîõèëòîé âý?

ªºðòºº àìëàëò, çîðèëò òàâüæ ò¿¿íèéãýý äàãàæ ìºðäºæ ñóðàõ íü ¿ð á¿òýýëòýé àæèëëàæ, àìüäðàõûí ¿íäýñ áîëñîí çºâ äàäàë çóðøèë þì. ¯ð á¿òýýëã¿é áîëîâ÷ áàÿð õººð, àç æàðãàëòàé, ººäðºã, õàìòà÷, íºõºðñºã àìüäàðíà ãýäýã íü óòãàã¿é þì. ßàãààä ãýâýë ººðèéíõºº òºëºº, õàíü íºõºð, ¿ð õ¿¿õäèéíõºº òºëºº, óëñ ýõ îðîí, ààâ ýýæèéíõýý òºëºº ¿ð á¿òýýëòýé àìüäàð÷ ÷àäàæ áàéæ áàÿð áàÿñãàëàí, àç æàðãàë, íºõºðñºã, õºãæèëòýé àìüäðàõ áîëîìæòîé.

Òèéì ÷ ó÷ðààñ íîìîî áè çàëóóñ ìèíü, õýðõýí ¿ð á¿òýýëòýé àìüäðàõ âý? ãýäýãò ÷èãë¿¿ëýí áè÷èæ áàéíà. Ìýäëýã, àðãà÷ëàë, ÷èí õ¿ñýë ãýñýí ãóðâàí õ¿÷èí ç¿éë íü ýäãýýð øèíæ ÷àíàðóóäûã ýçýìøèõýä õàìãààñ ÷óõàë. Áè òà á¿õýíä ýõíèé á¿ëýãòýý ìýäëýãèéã ºã뺺, äàðààãèéí á¿ëýãò àðãà÷ëàëûã ºãíº. Õàðèí ÷èí õ¿ñëèéã ÷èíü ºäººæ ºãºõ ç¿éëèéã òà á¿õíèé òàðõè òîëãîéä áèé áîëãîõîä ìèíü òà òóñëàõ ¸ñòîé!

Ýíý ãóðâûí õàðüöààã õýð íàðèéí íÿãò áàðüñíààñ áèäíèé àìæèëò èõýýõýí õàìààðíà. ªºðººð õýëáýë, çºâõºí ìýäëýãòýý àíõààðààä íºëºº õî¸ðûã íü ñóë àíõààð÷ áîëîõã¿é.

-ªºðèé㺺 ñîðüæ, ñóðñíàà áàòàòãà! Áèä ººðñäºäºº “ººðèé㺺 ýçýìøèõ äàäàë”-ûã ñóóëãàæ, áèé áîëãîõûí òóëä Ãàëñàí ãóàé øèã ãîâèéí ñóìàíä î÷èæ òýìýý õàðèóëàõ ãýýä õýðýãã¿é, ýñâýë ÿìàð íýã ãàé çîâëîí í¿¿ðëýõèéã õ¿ëýýãýýä õýðýãã¿é áàéõ.

Õàðèí òàíû ºäºð òóòìûí àìüäðàëä òîõèîëääîã òîì ÷, æèæèã ÷ ÿíç á¿ðèéí áýðõøýýë, øàõàëòóóäûã “ººðèé㺺 ýçýìäýõ äàäàë”-ûí äàäëàãûí àæèë áîëãîæ íýã ñóìààð õî¸ð òóóëàé áóóäàõ íü ç¿éòýé áîëîâ óó? Òà ººðèé㺺 ýçýìäýæ äîòðîîñîî ãàäàãø ÷èãëýæ àæèëëàñíààðàà áýðõøýýë¿¿äèéã çîõèöóóëæ, ñàéí äàäàë çóðøèë ÷ áîëíî. Ýíý á¿õýí íü õýö¿¿ áýðõøýýëòýé áàéõûã ¿ã¿éñãýõã¿é ÷, óäàõã¿é òà ñàéí ¿ð ä¿íã õàðæ óðàìøèíà. ¯¿íä õýö¿¿ áàãø, çºð¿¿ä õ¿¿õýä, õàéðã¿é õàíü, ìàøèí çàìûí áºã뺺ñ, áàëìàä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ ýñâýë ààøòàé õóäàëäàã÷, õ¿íä ñóðòàëò äàðãà, øàëãàëòàíäàà óíàõ, íàéìàà ã¿éõã¿é áàéõ ãýõ ìýò ¿é ò¿ìýí àñóóäëóóäûã òîî÷èæ áîëíî. Õàìãààñ ÷óõàë íü òà äóðàíãààðàà áýðõøýýëèéã õàðààä áàéõ áóñ áýðõøýýëä “õàðèóëò” ºãºã÷ ººðèéíõºº äîòîîä õ¿÷, ýíåðãèý ñàéòàð àíõààðàõ ÿâäàë. Íýëýýä ç¿éëèéã ¿çëýý. ¯çñýí ç¿éë¿¿äýý àìüäðàëäàà õýðýãæ¿¿ëýõèéã äîëîî õîíîã õè÷ýýãýýä ¿çíý ¿¿! ªºðèé㺺 ýçýìäýõèéã õè÷ýýæ áóé ýõíèé äîëîî õîíîã ÷èíü ÿàæ ºíãºðºõ íü âý? ¯ð ä¿í ãàðãàÿ! ͺ뺺ëëèéíõºº õ¿ðýýëýëä áàãòàæ ºíººäðººñ ýõýëæ àæèëëà! Æèæèãõýí çîðèëò òàâüæ ò¿¿íýý ìºðä! Õºíãºõºí çîðèëò àâ, áèòãèé ýõýëæ õýö¿¿ çîðèëò àâ÷ ººðèé㺺 çàëõàà!

Õàíü íºõºð, ãýð á¿ëèéí áîëîí àæèë ìýðãýæëèéíõýý àñóóäëóóäààñàà ýõýëæ ñîíãîîä îðîëäîîä ¿ç? Áóñäûí àëäààòàé, ñóë òàëóóäûã ø¿¿ìæëýõýý á¿¿ óðüäàë áîëãî. Ìºí ººðèé㺺 ÷ á¿¿ ø¿¿ìæèë! Àëäàà õèé÷èõâýë þóíû ò¿ð¿¿íä õààíà, ÿàæ àëäàà õèéñíýý òîäîðõîéëîîä çàñ. Ýöýñò íü ò¿¿íýýñýý ñóðãàìæ àâàõ áîëíî. Õàðèí õýí íýãýí áóðóóòàí õàéõ ýñâýë áóõèìäàõ óóðëàõ ºí㺠àÿñààð õàíäàæ ¿ë áîëíî. Õÿíàëòàíäàà àâ÷ áîëîõîîð ç¿éë¿¿ä äýýð àæèëëàæ ãàðààãàà ýõëýýä ººðºº ººðòºº ýçýí íü áîëáîë ñàéí. Èíãýýä õî¸ð äîëîî õîíîã òóðøààä ¿çâýë òà èë¿¿ èõ ýðõ ÷ºëººã ìýäýð÷, ÷è áîë ººðèéíõºº ¿ð á¿òýýë, ººðèéíõºº àç æàðãàë, áàÿð õººðèéí “¿éëäâýðëýã÷” öîðûí ãàíö õàðèóöëàãàòàí ãýäãýý óëàì èõ óõàìñàðëàíà.

Áèä àìüäðàëûí á¿õèé ë íºõöºë áàéäëóóäûã áèä ë ººðñ人 õàðèóöàõ ó÷èðòàé. Ñàíàæ áàéãàà áèç äýý! Áèäíèé õàðèóöëàãà ãýäýã íü õàðèóëò ºãºõ ÷àäâàð áºãººä, ýíý ¿ð á¿òýýëòýé àìüäðàëûí òóëãóóð áàãàíà íü þì.

Àìüäðàë òýð ÷èãòýý ë ãàäíààñ íºëººëºõ íºëººëºë þì. Õàðèí òà óã íºëººëºëä õýðõýí õàðèóëò ºãºõººñ òàíû àìæèëò á¿òýýë, áàÿð áàÿñãàëàí, á¿õ ç¿éë õàìààðíà. ͺ뺺ëºë, õàðèóëò õî¸ðûí äóíäàõü òýð ë çàéíä òà ººðèéíõºº ýðõ ÷ºëººãºº ñîíãîõ áîëîìæòîé. Òàíû ýðõ ÷ºëººã òàíä õýí ÷ ãàðäóóëæ, áýëäýæ ºãºõã¿é. Ýíý õîðâîî äýëõèé äýýð òàíä ýðõ ÷ºëººã õàðàìã¿é ºã÷ ÷àäàõ öîðûí ãàíö õ¿í áîë òà ººðºº þì. Èéìýýñ àìüäðàëûí á¿õèé ë òîõèîëäîëä õýðõýí õàðèóëò ºãºõ âý ãýäýãò ñóðàëöàõ õýðýãòýé. ¯¿íä ÿìàãò àìüäðàëûí õóóëèéã õ¿íäýòãýí ñàõèæ, ò¿¿íä çîõèöîëäóóëñàí õàðèóëò ºãºõ õýðýãòýé. Õýðâýý àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóäûã ¿ë õ¿íäýòãýí, çºð÷ñºí õàðèóëò ºãâºë òà ººðèé㺺 ë ñ¿éòãýëýý ãýñýí ¿ã. Àìüäðàëûí õóóëü íü õýçýý ÷ çºð÷èãäºõã¿é áºãººä 100, 200 á¿ð 500 æèëèéí ºìíº ÷ çºð÷èã人ã¿é áºãººä îäîî, èðýýä¿éä ÷ ¿ë çºð÷èãäºíº.

Òà áèä õî¸ðûí óíøèæ äóóññàí ºìíºõ á¿ëýãòýý õ¿íèé õàìãèéí ÷óõàë ÷àäâàð áîëîõ ººðèé㺺 ýçýìäýõ ÷àäâàð, àìüäðàë ãýäýã áîë òýð ÷èãýýðýý íºëººëºë, ò¿¿íä õàðèóëò ºãºõ ÷àäâàð áóþó õàðèóöëàãà ìºí áîëîõ òóõàé, ìºí ººðèéíõºº àìüäðàëä ìºðääºã çàð÷ìóóäûí òàëààð îéëãîëò ºãºõèéã çîðèëîî.

Ä¿ãíýýä õýëýõýä, ýíý á¿ëýãò “Òà áîë ººðèé㺺 ººð÷èëæ ÷àäâàë á¿òýýë÷ õ¿í áîëæ ÷àäàõ”

òóõàé ¿çëýý.

Õî¸ðäóãààð á¿ëýã .ÝÕÝËÆ ÎÞÓÍ ÓÕÀÀÍÄÀÀ Á¯ÒÝÝ Á¯ÃÄÈÉà ÑÀÍÀÀÍÄÀÀ ÁÓÓËÃÀ×ÈÕÀÀÄ ÄÀÐÀÀ ÍÜ ÕÈÉÆ ÝÕËÝÝÐÝÉ

Ýíýõ¿¿ á¿ëãèéí ýõíèé õýäýí õóóäñûã àíõààðëàà ìàø ñàéí òºâëºð¿¿ëæ óíø! Òîëãîé äîòîðõè á¿õ ç¿éë¿¿ääýý ñàíàà çîâîõã¿é, çºâõºí ýíý õýäýí õóóäñàíä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýýðýé! ªºð þóã ÷ á¿¿ àíõààð! Çà ýõýëöãýýå! Òà ººðèéíõºº õàéðëàæ, õ¿íäýëæ ÿâäàã õ¿íèéõýý îðøóóëãàíä îðîëöîæ áàéíà ãýæ òºñººë 人. Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ ÷èíèé ñàéí òàíüäàã íàéç íºõºä, àíãèéí õ¿¿õä¿¿ä. Ñàéí àõèóëààä õàðâàë ÷èíèé ààâ ýýæ, àõ ýã÷, ä¿¿ íàð á¿ãä óéëæ óíæààä ë… Íýãýí ºâãºæººð ëàì íîì óíøèæ ë õîíõ äàìðàà äóóãàðãàíà. ×àìä ÷ ãýñýí õ¿íäýëæ ÿâäàã õ¿íýý àëä÷èõñàí áîëîõîîð ñýòãýë ãàíñàð÷, óéëìààð áîëîîä ýâã¿é ë áàéãàà. Øàðèëûã íóòàãëóóëàõ öàã áîëëîî. Ãàçàð äýýð èðæ, á¿ãä òàëèéãàà÷òàéãàà ñàëàõ ¸ñ ã¿éöýòãýâ. ×èíèé ýýëæ èðæ øàðèëä äºõºæ î÷îîä õàðòàë àâñàí äîòîð õýí áàéñàí ãýæ ñàíàíà. ×è ººðºº! Ñîíñîâ óó? ×è ººðºº. ×èíèé öàðàé ÿëèã¿é öàéæ öîíõèéæýý. Ýíý á¿õ õ¿ì¿¿ñ ÷èíèé ñàéõàí ñýòãýë, àæèëñàã ¿íýí÷, ñàéí õ¿í áàéñíûã ÷èíü ñàíàí äóðñàæ õ¿íäýòãýëýý èëýðõèéëýõýýð èðæýý. Çà òýãýýä ÷è ÷ ãºëðººä çîãñîîä áàéëòàé áèø õ¿ì¿¿ñèéí äóíä îðæ çîãñòîë ëàì íîìîî óíøèæ, àëñûí çàìä íü ñàéí ÿâàõûã åðººíº. Äàðàà íü ÷èíèé ãýð á¿ëýýñ íýã íü ãàð÷ èðýýä ÷èíèé òóõàé ÿðüæ, ýöñèéí çàìä íü ¿äýõäýý àðàé ÿäàí ¿ãýý äóóñãàæ áàéõ þì. ×èíèé õ¿¿õä¿¿ä, ààâ ýýæ, íàãàö àõ, ýã÷ íàð, àâãà àõ, ýã÷ íàð åð íü ë á¿õ õàìààòíóóä ÷èíü èðæýý. ¯¿íä á¿ðýí èòãý! Ìàø ã¿í àíõààðëàà ñàéí òºâëºð¿¿ë. ×èíèé òóõàé õ¿ì¿¿ñ þó ãýæ ÿðüæ, þó áîäîæ áàéãàà áîë! Òýä ÷èíèé òóõàé þó áîäîæ, ÿðèàñàé ãýæ õ¿ñýæ áàéíà. ×àìàéã þó ãýæ ñàíàí äóðñàõ áîë ãýæ áîäîæ áàéíà óó? ¯õýë áîë ìóó ìóóõàé, ìóó ¸ðûí ç¿éë áóñ. Õ¿ññýí ÷ õ¿ñýýã¿é ÷ áèä ¿õíý. Áèä ãàçðûí õºðñºíä ýðò, îðîé õýçýý íýãýí öàãò îðîõ íü ¿íýí áºãººä ¿¿íèéãýý ìýäýð÷ îéëãîâîë ºíººäðèéí àìüäðàëûí óòãà ó÷èð, áàÿð öýíãýë, àç æàðãàëûã öàã àëäàõã¿é õ¿ðò, á¿òýý. ßàõààðàà õ¿ì¿¿ñ ìºíõèéí þì øèã çàãíàæ, ààøèëæ, àâèðëàäàã áàéíà. Ìàíàé àðä ò¿ìýí “áè ¿õ÷èõëýý” ãýæ ç¿¿äýëáýë ìàø ñàéí ãýæ áèëýãøýýäãèéí ó÷èð íü ÷è ¿õýýä àìüäðàëûã ººð í¿äýýð õàðàõ íü ººðèé㺺 îéëãîõîä à÷ òóñòàé þì. ßïîíû Lanja-èéí ñóðàõ áè÷èãò “¿õëèéã ¿ðãýëæ ç¿ðõýíäýý òýýæ ÿâ” ãýæ áàéäàãòàé ÷ õîëáîæ îéëãîæ áîëíî. Ýíý á¿ëãèéí ãàð÷ãèéã ñàíàæ áàéíà óó. “Ýõëýýä òºãñãºëä íü õ¿ðòýë áîä÷èõîîä äàðàà íü ýõëýýðýé” ãýñýí. ×è ººðèéíõºº àìüäðàëûã ¿íýí áîäèòîîð òºãñãºëä íü õ¿ðòýë áîä äîî! “¯õýë”, Íàìàéã ìóó ¸ðûí ç¿éë ÿðèàä áàéíà ãýæ á¿¿ áîäîîðîé! Áèä á¿ãäýýðýý ë ¿õíý. Èéì ýíãèéí ¿íýíä èòãý! Õýðâýý ÷àìàéã õî¸ð æèëèéí äàðàà ãàðöààã¿é ¿õíý ãýâýë ºíãºð÷ áóé öàã, ìèíóò á¿ðèéã ÷è äýýä õýìæýýãýýð ¿ð á¿òýýëòýé àøèãëàõ, ¿õýëòýéãýý ýâëýð÷, ñ¿¿ëèéí äîëîîí æèë çàâã¿é àæèëëàæ íóòàãòàà î÷èæ ÷àäààã¿é áîë, î÷èæ ýýæòýéãýý, ààâòàéãàà çîëãîæ, õ¿ì¿¿ñòýé õèé äýìèé ÷àë÷èæ, àðõè óóæ äýìèé öàãèéã ¿ðýõýý áîëüæ, õýð¿¿ë, óðóóë õèéõ, õ¿íòýé ìóóäàëöàõàà á¿ð ÷ áîëèíî áèç. Õàìãèéí ãîë íü ÷è àìüäðàëä þó þóíààñàà èë¿¿ ÷óõàë âý ãýäãèéã ñàéòàð áîäîæ ò¿¿íäýý àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ íü ÷óõàë îëîëò þì.

Äýýðõ õýñãèéã îéëãîõ íü äàðàà äàðààãèéí çàð÷ìóóäûã îéëãîõîä èõ ÷óõàë þì. ¯õëèéí òóõàé ýíýõ¿¿ îéëãîëòûã áè÷èõäýý ÿìàð íýã ãóòðàíãè ¿çëèéí òóõàé áèø àìüäðàëûí ¿íýíèé㠺㿿ëëýý. 50, 60 ìàãàäã¿é 100 æèëèéí äàðàà ãýõýä áèä ýõ äýëõèéíõýý õºðñºí äîîð á¿ãäýýðýý àìãàëàí íîéðñîõ áºãººä ºíººäðèéí áèå áèåòýéãýý ìóóäàëöàõ, èë äàëä ìóóäàëöàõ, àòàà õîðñîë íü ÿìàð óòãà ó÷èðã¿é, ¿ð á¿òýýëã¿é, õàéðàí öàãàà õèé õîîñîí ºíãºðººæ áóé õýðýã þì. Ýíýõ¿¿ “áàãàõàí” õóãàöààã “ìóóäàëöàõ” çàâã¿é ¿ð á¿òýýëòýé, õîé÷ ¿åäýý à÷ òóñòàé õèéñýí ç¿éëòýé ºíãºðººæ áàéâàë èõ ñàéíñàí. Áèä ýíý á¿õ ç¿éëèéã îéëãîîä àìüäðàëûã õàðâàë øàë õýðýãã¿é ìàø èõ ç¿éëä õàéðàí öàã, ýíåðãèý ÷àìã¿é ¿ðæ, õýðýãòýé òóñòàé ÷óõàë ç¿éëäýý öàã çàðöóóëàõ íü á¿¿ õýë àìüäðàëä þó ÷óõàë, þóíû òºëºº çîðüæ àìüäàð÷ áàéãàà íü ÷ á¿ðõýã ÿâñààð äóóñäàã. Áîäîë ñàíààíäàà àìüäðàëàà òºãñãºëä íü õ¿ðòýë áóóëãààä àìüäðàëàà øèíý ñàíàà, ñýðãýã óõààí, õ¿÷ ÷àäàëòàéãààð ýõë¿¿ëüå! ¯¿íä ÷èíü òóñëàõ ãýñýí þì ø¿¿!

“Á¿ãäèéã ñàíààíäàà áóóëãà÷èõààä äàðàà íü ýõýë” ãýäýã íü þó ãýñýí ¿ã âý? Ýíý ¿ã íü ÷è àìüäðàëàà äóóñàõ õ¿ðòýëõ á¿õ ä¿ð çóðãèéã óõààí ñàíààíäàà ñàéòàð áóóëãà.

Ò¿¿íýýñýý àìüäðàëûí ÷èíü ãîë óòãà ó÷èð ÞÓ ÍÜ ÕÀÌÃÀÀÑ ×ÓÕÀË ÂÝ? ãýäãèéã ñàéòàð òîäîðõîéëæ ºäºð òóòìûí àìüäðàëûíõàà óäèðòãàë áîëãîâîë çîõèíî.

Àìüäðàëä þó ÷óõàë âý ãýäãýý ìýäâýë ÷èíèé á¿õèé ë àìüäðàë óòãà ó÷èðòàé áîëæ ÷è ¿ðãýëæ àç æàðãàëòàé áàéõ áîëíî. Õîæèì íü ÷è àìüäðàëäàà õàðàìñàõã¿é, õàðàìñààä áîäîæ ñóóõ ÷ öàã çàâ ãàðàõã¿é áèç ýý!

Àìüäðàë áîë õîëûí àÿí çàìä ÿâàà àÿí÷èíòàé àäèë þì. Àÿí çàìä ãàðàõäàà ë á¿õ ÷èãëýë, ãàçðûã ìýä÷èõýýä ÿâæ áàéãààòàé àäèë þì. Ýíý íü ÷è õààíà ÿâæ áàéíà, îäîî äàðààãèéí ÷èãëýë õààøàà ãýõ ìýò÷èëýí íýã á¿ð÷ëýí ººðèé㺺 çºâ æîëîîäîæ ÿâàõ áîëíî. Àìüäðàëûíõàà òîéì çóðàã (ãàçðûí çóðàã)-èéã ìýäýæ áàéãààãèéí à÷ààð òà ÿíç á¿ðèéí ñààä òîòãîð, ãàçðûí ãàâààñ òîéð÷ ÷àäàõ áèëýý. Ìàíàé ºíººãèéí àìüäðàëä ¿ð á¿òýýëã¿é áàéäàë õè÷íýýí ãàçàð àâàõ òóñàì çàâã¿éäýë íü äàãààä ºñ÷èõ þì. Õóó÷èí ñîöèàëèçìûí ¿åä àæèëëàñàí øèã àæèëëàæ áàñ ÷ õýðäýý òààðñàí õýäýí òºãðºã àâààä æèëäýý 1-2 ñàð àìàð÷èõäàã áàéâ. Îäîî àëáàíû ÷, àìèíû ÷ ¿ð á¿òýýë áàãàòàé ìºðò뺺 äýýã¿¿ð, äîîãóóð õàà ñàéã¿é õèé ñýëã¿¿öýí “ìàø çàâã¿é” ã¿éõ èõñýý þó äàà! ¯¿íä êîíòîðûí äàðãà àëáàí õààã÷äààñ àâàõóóëààä ë æèæèã, äóíä, òîì ãàðûí á¿õèé ë íàéìàà÷èä, áàãø, èíæåíåð, ¿éëäâýðèéí àæèë÷èí åð íü á¿ãä ë îðîõ áàéõ. Ìàø çàâã¿é àæèëëààä, íàéìàà õèéãýýä èë¿¿ îðëîãî îëîõ ãýýä äîêòîð, ïðîôåññîð öîë àâàõ ãýýä ë, èë¿¿ òîì àëáàí òóøààëä, èë¿¿ õ¿÷òýé óëñ òºðèéí

ç¿òãýëòýí áîëîõ ãýýä ç¿òãýýä ë áàéäàã… Ýíý á¿õíèé ýöýñò ýðãýýä õàðâàë òýð áóðóó óóëàí äýýð àâèð÷ ãàð÷ýý. (ßã ë êîììóíèçìòàé àäèë) Òýðýýð á¿õ ë àç æàðãàë, ãýð á¿ëèéí àìüäðàëûí õººð áàÿðûã, ýð¿¿ë ìýíäýý îãîîðîí á¿õíýý áóðóó óóëàí äýýð àâèð÷ ãàðàõàä çîðèóëæýý. Òýä ýöýñò íü óõààð÷, äýíä¿¿ îðîéòñîí áàéäàã. Àëäàð íýð, öîë õýðãýì, ìºí㺠ãýõ ìýò ç¿éë¿¿ä áèäíèé ÷èíõ¿¿ çîðèëãî áàéæ áîëîõã¿é. Õàðèí ýíý á¿õíèéã òóñëàã÷àà áîëãîæ àìüäðàëûíõàà ÷èíõ¿¿ çîðèëãîî áèåë¿¿ëýõ õýðýãòýé.

Äýýðõ ç¿éë¿¿äèéã òà ñàéòàð îéëãîñíîîð àìüäðàë òàíü óòãà ó÷èðòàé áîëæ, óðàì çîðèãòîé àìüäðàõ áîëíî. Íýã íàéç íºãºº íàéçààñàà íàñ áàðñàí íàéçûíõàà òóõàé òýð õýäèé õýðèéã ¿ëäýýæ ÿâñàí áý ãýõýä òýð áàéãàà á¿õíýý ¿ëäýýñýí ãýæýý.

Àìüäðàëä á¿õ ç¿éë õî¸ð óäàà á¿òýýãääýã çàð÷èì Á¿õ ë ç¿éë õî¸ð óäàà á¿òýýãääýã. ”Óõààíäàà á¿õíèéã ýõýëæ áóóëãà÷èõààä äàðàà íü ýõýë”

ãýäýã çàð÷èì íü “á¿õ ë ç¿éë õî¸ð óäàà á¿òýýãääýã” çàð÷ìààñ ¿íäýñ ñóóðüòàé. Á¿õ ë ç¿éë¿¿ä îþóí óõààíä óóðàã òàðõèíä ýõýëæ á¿òýýãä÷èõýýä äàðàà íü áîäèò îð÷èíä á¿òýýãääýã. Æèøýý íü áàéøèí áàðèõûã àâààä ¿çüå ë äýý. ×è àíõíûõàà øàâûã ãàçàðò òàâèõäàà ë áàéøèíãàà ñàíààíäàà áàðü÷èõñàí áàéäàã. Ãàë òîãîî, çî÷íû ºðºº õààíàà áàéõàâ, ñàëõèâ÷óóä õààíà áàéðëàõàâ ãýõ ìýò. ×è ýõëýýä òàðõèíäàà áàéøèíãèéíõàà ñóóðèéã òàâüæ ýõëýýä ë ýöñèéí áóäãèéã õèéæ äóóñãàäàã. Ñàíààíäàà óðãóóëàí áàðüñàí áàéøèíãàà öààñàí äýýð áóóëãàæ, çóðàã, òºñëèéí àæèëëàãàà ýõýëíý. Äàðààãèéí óäàà ãàçàðò áàðèõ àæèë ýõýëíý. Õýðâýý ë èéì çàð÷ìààð ÿâàõã¿é áîë áàðüæ áàéõ ÿâöäàà, ýñâýë áàðüñàí õîéíîî ÷ þì óó ººð÷ëºõ ç¿éë¿¿ä èõ ãàðíà, çàðèìäàà á¿ð íóðààõ ÷ øààðäëàãà ãàðäàã. Ýíý á¿õýíä ¿íý ºðòºã íü íýìýãäýíý ãýñýí ¿ã. “Äîëîî õýìæèæ, íýã îãòîë” ãýñíèé ó÷èð íü, ñàíààíäàà áàðüñàí áàðèëãûíõàà çóðàã, òºñëèéã ñàéòàð õèéõèéí ÷óõëûã õýëæ áàéíà.

Áàñ íýãýí ººð æèøýý áîëãîæ àæèë õýðãèéã àâ÷ ¿çüå! Õýðâýý ÷è àìæèëòòàé àæèë õýðýã÷ õ¿í, ¿éëäâýðëýã÷ áîëîõûã õ¿ñâýë ýõëýýä îþóí óõààíäàà àæèë õýðãýý ñàéòàð áîëîâñðóóëàõ ó÷èðòàé. Çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýýã ñàéòàð ñóäàëæ, ìýäýðñíýýð ò¿¿íòýé çîõèöóóëæ íèéë¿¿ëýõ ãýæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèéõýý òóõàé ìàø íàðèéí íÿãò áîäîæ áîëîâñðóóëàõ õýðýãòýé. ¯¿íèé äàðàà ñàíõ¿¿ãèéí, ñóäàëãàà, áîëîâñðóóëàëòûí, ¿éë àæèëëàãààíû çàõ çýýëèéí, áîëîâñîí õ¿÷íèé, òîíîã òºõººðºìæèéí àñóóäëóóäûã íàðèéí øèðõýã äàðààëàí çîõèîí áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé.

Àìæèëòòàé àæèë õýðýã÷ õ¿í áàéõûí íýã çàð÷èì áîë á¿õ ë àæèë õýðãýý ýõëýýä òîëãîéíäîî áîëîâñðóóëæ, çîõèîí áàéãóóë÷èõààä äàðàà íü ýõëýõ ÿâäàë. Ìàíàé èõýíõ àæèë õýðýã÷ õ¿ì¿¿ñ àæèë õýðãýý îþóí óõààíäàà ýõýëæ ñàéòàð á¿òýýõã¿éãýýð øóóä ë á¿òýýõäýý øóóðõàéëàí îðäîã. ̺í㺠òºãðºãèéí ãà÷ëàíä îðîõ, çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýý, õóäàëäàí àâàã÷äûí ñýòãýë ñàíààã ñàéòàð ñóäëààã¿é, áóðóó òîîöîîëîõ ýñâýë àæèë õýðãèéí òºñºë òºëºâëºãººíä àëäàà îðîõ çýðãýýð èëýðäýã.

Ìàë÷èí õ¿í çóí öàãò ºâëèéí òýñãèì õ¿éòýí, í¿¿ð í¿äã¿é øóóðàõ öàñàí øóóðãûã òºñººëºí ò¿¿íä õýäýí ìàëûã íü îñãóóëæ õºë人÷èõã¿é ºíãºð¿¿ëýõ ºâºë溺íèé õàøàà õîðîîãîî ñàéòàð çàñàæ ñýëáýæ, ºâñ òýæýýëýý áàçààäàã áèëýý. Õóâöàñíû çàãâàð çîõèîí á¿òýýãýýä î¸äîë÷èä äààâóóãàà õàé÷ëàõààñàà ºìíº îþóí óõààíäàà á¿ãäèéã òºëºâëºñºí áàéäàã æèøýýã äóðäàæ áîëíî. Íýã áîëîí õî¸ðäàõü óäàà á¿òýýõ íü õî¸óëàà õàðèóöëàãàòàé ÷óõàë áîëîâ÷ ýõëýýä îþóí óõààíäàà ñàéòàð áîëîâñðóóëæ á¿òýýõ íü òóéëûí ÷óõàë áºãººä áîäèòîîð á¿òýýæ áèé áîëîõûí ãîë ¿íäýñ íü áîëäîã. Ýíý çàð÷ìûã ñàéòàð ýçýìøñýíýýð íºëººëëèéí õ¿ðýýãýý òýëýõ ºðãºí áîëîìæ îëäîíî. Á¿õíèéã îþóí óõààíäàà ýõëýýä ñàéòàð áîëîâñðóóëæ á¿òýý!

“Á¿õ ë ç¿éë¿¿ä õî¸ð óäàà á¿òýýãääýã” ãýñýí íü ýõíèé îþóí óõààíäàà á¿òýýõ àæèëëàãàà 100 õóâü õèé õîîñíîîñ îþóí óõààíäàà ãàäíû ÿìàð ÷ òóñëàìæã¿éãýýð á¿òýý÷èõ íü ãýæ á¿¿ òóéëøðààðàé. Áè ÿìàð íýã èäåàëèñò, ìàòåðèàëèñò ôèëîñîôèéí òóõàé ýíä îãò ÿðèõ ãýýã¿é. Ǻâõºí àìüäðàëûí ¿íýí õóóëü, çàð÷ìûã ë òàíèóëíà. Ýõíèé îþóí óõààíäàà á¿òýýæ áîñãîõîä òàíû ººðººñºº áîëîí áóñàä õ¿ì¿¿ñýýñ ñóðñàí, ñóðãàñàí, ìýäëýã òóðøëàãà, ìýäýýëëèéí îëîí îëîí çóðâàñóóä äýýðýý òóëãóóðëàíà.

Þìñûã “àíõíû óäàà” á¿òýýí áîñãîõîä õ¿í áèäíèé ãàéõàìøèãò ÷àäâàð áîëîõ ººðºº ººðòýé㺺 õàðüöàõ, óðãóóëàí ä¿ðñýëæ áîäîõ, óõàìñàð ãóðàâ íü ÷óõàë ¿¿ðýãòýé.

Çàõèðàë, õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷ ãýäýã íü “õî¸ð äàõèí á¿òýýõ”-èéí íýã õýëáýð Áè ýíä “Á¿õ ë ç¿éë õî¸ð óäàà á¿òýýãääýã” çàð÷èì íü õóâü õ¿íèé ººðèé㺺 óäèðäàí çàëàõ

çàð÷èì äýýð ñóóðèëæ òîãòäîãèéã òàéëáàðëàÿ! Ýíý óäèðäàí çàëàí óõààí íü þìñûã ýõýëæ îþóí óõààíäàà á¿òýýõ óõààí þì. Áèä þìñûã óóðàã òàðõèíäàà ýõýëæ á¿òýýõ íü ÷óõàë õýðýãòýé ãýæ ¿çñýí. Îäîî áèä õýðõýí îþóí óõààíäàà ýõýëæ á¿òýýõ òóõàé ¿çüå! Þóíû óðä þóã þó ãýæ íýðëýõýý òîãòú¸! 1990 îíîîñ Ìîíãîë îðîíä óäèðäëàãûí óõààí ãýæ ñîíñîãäîõ áîëëîî. Ñ¿¿ëäýý ìåíåæìåíò ãýæ ñîíñîãäîõ áîëæ, îäîî ÷ á¿ð äàñàë áîëæýý. Ýíý íü ÷óõàì þó ãýñýí óòãûã èëýðõèéëäýã âý? Ìàíàé õýë øèíæýý÷èä MANAGEMENÒ ãýäýã õàðü ¿ãèéã óäèðäëàãûí óõààí ãýæ îð÷óóëæ àøèãëàõ áîëæýý. ¯¿íòýé áè ñàíàë íèéëýõã¿é. ¯¿íèéã “Çîõèîí áàéãóóëæ óäèðäàõ óõààí” ãýæ íýðëýâýë îíîâ÷òîé çºâ áîëîõ þì. ªíººäºð êîìïàíèéí ýçýí ÷ ìåíåæåð êîìïàíèéí öýâýðëýã÷, ìàíàà÷ íàðûã çîõèöóóëäàã õ¿í ÷ ìåíåæåð. Ýíý óòãààðàà ñóðãóóëèéí çàõèðàë ÷ ìåíåæåð, õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷ ÷ ìºí àäèë ìåíåæåð. Ìåíåæåð ãýäãèéã ìàíàéõíû äýýð õýðýãëýäýã äàðãà, çàõèðàã÷ ãýñýí ¿ãòýé õîëüæ õóòãàæ, çºâõºí çàõ çýýëèéí ¿åèéí äàðãà ãýñýí ñàíààã ãàðãàõ áîëæýý. Ýíý íü áóðóó áºãººä îëîí àñóóäëûã ýçýíã¿éä¿¿ëæ, õîîðîíäûí ôóíêöýý õîëüæ ñîëèõûí ¿íäýñ áîëæ, ìèíèé II á¿ëãèéí ¿íäñýí ñàíààã òàéëáàðëàõàä òººðºãä¿¿ëæ áîëçîøã¿é òóë ¿¿í äýýðýý áàãà çýðýã òîãòîæ ÿðüÿ! Óäèðäëàãûí óõààí íü òîì óõààí áºãººä äîòðîî ¿íäñýí õî¸ð õýñãýýñ á¿òäýã.

1.òýðã¿¿ëýí çàëæ óäèðäàõ óõààí áóþó ñóðãóóëèéí çàõèðàë, óëñûí åðºíõèéëºã÷, ïàðëàìåíò, êîìïàíèéí ýçýí áà åðºíõèé çàõèðàë, àéë ãýðèéí ààâûí óõààí þì. ¯¿íèéã Leader-ûí óõààí ÷ ãýæ íýðëýäýã. Á¿ãäýýðýý ýíý íîìîíäîî òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààí ãýäãýýð òîãòîæ îéëãîöãîî¸!

2.çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàõ óõààí (ìåíåæìåíò) áóþó ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷, åðºíõèé ñàéä, êîìïàíèéí äýä áîëîí æèæèã, äóíä çàõèðëóóä ìåíåæåð¿¿ä, àéë ãýðèéí ýýæèéí óõààí þì. Áèäíèé ýíý á¿ëãèéí ýõíèé õýñýãò ¿çñýí ýõëýýä óóðàã òàðõèíäàà á¿òýýõ àæèëëàãàà íü òýðã¿¿ëýí çàëæ óäèðäàõ óõààí (ëèäåðèéí óõààí) áºãººä õî¸ðäàõü óäàà á¿òýýõ àæèëëàãàà íü çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàõ óõààí áóþó ìåíåæìåíòèéí óõààí þì. Çàõèðëóóä íýã èõ áàãø, ñóðàã÷òàé õóòãàëääàãã¿é áºãººä ãîë÷ëîí ìºíãº, ñàíõ¿¿, ñóðãóóëèéí õýòèéí òºëºâ, øèíýýð ºðãºòãºë õèéõ, õèéõã¿é, ñóðãóóëèéí ä¿ðýì, æóðìûã øèíý÷ëýõ çýðýã çàëàí óäèðäàõ àñóóäëààð ë õººöºëääºã. Õàðèí õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷ çàõèðëûí ºãñºí ÷èãëýë, çààâàð÷ëàãûí äàãóó ºäºð òóòìûí äàãóó çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàæ, áàãø, ñóðàã÷äûí èðöèéã, ñàõèëãà áàòûã áàéíãà õÿíàæ, áîëîõã¿é õàëóóí öýã¿¿äèéã äîð á¿ð íü àðãà õýìæýý àâ÷ çîõèöóóëäàã. Õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷ áîë ìåíåæåð áºãººä çàõèðàë Leader þì. Áèäíèé ààâóóä ýýæ¿¿äèéí óðäóóð îðæ àÿãà òàâãèéã íü óãààãààä ë, äýëã¿¿ð õîðøîî ã¿éãýýä áàðàã áàéäàãã¿é. Òýä ºäºð òóòìûí ãýð á¿ëèéí àìüäðàëûí á¿õèé ë àñóóäàë ðóó ýýæ¿¿äèéã áîäâîë õàðüöàíãóé áàãà îðäîã. Õàðèí ààâ õ¿í îéðûí òàâàí æèëä ãýð á¿ë õààíà áàéõàâ, õ¿¿õä¿¿ä ºñºæ ÿìàð àìæèëò ãàðãàõàâ, ãýðèéí îðëîãûã õýðõýí íýìýãä¿¿ëýõýâ ãýõ ìýò÷èëýí íýëýýä àëñûí áîäëîãî áîëîâñðóóëæ àæèëëàäàã. Ýýæ¿¿ä èõýâ÷ëýí ìåíåæåð¿¿ä áàéäàã. ªðõèéí òºñâèéã çºâ çîõèñòîé õ¿ðãýæ çàðöóóëàõ, õ¿¿õä¿¿äèéí õ¿ì¿¿æèë, ñóðëàãà, ãýðèéí äîòîîä òîõèæèëò çýðýã ð¿¿ íýëýýä îðæ àæèëëàäàã. Ýíý á¿õíèéã áè õàòóó çààãëàõûã õ¿ñýýã¿é áîëîâ÷ àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóäûã ìºðäëºã áîëãîæ áè÷ëýý.

Ìåíåæìåíò áóþó çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàõ óõààí íü àëèâàà ç¿éëèéã çàëæ óäèðäàõ óõààí þì. Ëèäåðèéí áóþó çàëæ óäèðäàõ óõààí íü þóã õèéâýë çºâ áîëîõ âý ãýäýã óõààí þì. ¯¿íèéã ýíý á¿ëãèéí ýõíèé õýñýãò ¿çñýíòýé õîëáîâîë Ëèäåðèéí óõààí íü àëü óóë ðóó àâèðàõûã çààäàã áîë ìåíåæåðèéí óõààí íü õýðõýí çºâ àâèðàõàä òºâëºðäºã. Õààíà î÷èõûã äàðãà ìýäíý. Õààãóóð ÿâàõûã áè ìýäíý ãýæ äàðãûí æîëîî÷ ÿðüæ áàéñàí ãýäýã. Ýíý äýýðõ ñàíààã òóñãàñàí ñàéõàí æèøýý þì.

Àëèâàà ¿éëäâýðëýë, áèçíåñèéí àìèí ÷óõàë ç¿éë íü òýðã¿¿ëýí çàëæ óäèðäàõ óõààí áºãººä õî¸ðò íü çîõèîí áàéãóóëàõ óäèðäàõ óõààí îðíî. Ýíý îéëãîëòûã ìàíàéõàí á¿ðõýã, òîäîðõîé áóñ òîìú¸îëñíîîñ îëîí àæèë õýðýã, áèçíåñ¿¿ä ýöýñ ñ¿¿ëäýý ºðºíä îðæ òºãñäºã þì. Çàðèì êîìïàíèéí çàõèðëóóä àæèë÷èäòàéãàà õóòãàëäàí òîîñãî øîðîîãîî 纺㺺ä ã¿é÷èõäýã ýñâýë ÿìàð ÷ õàðóèöëàãà, íºëººëºëã¿é çºâõºí “áîññ” áîëîîä äàâõèàä áàéäàã íü áàéõ ¸ñòîé çààãèéí õî¸ð òàë ðóó íü ¿ñýð÷ îðîîä áàéíà ãýñýí ¿ã þì.

Ìàíàé îðîíä çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéí áîäëîãî íýâòýð÷ ýõýëñíýýñ õîéø çàõ çýýëèéí îëîí øèíý îéëãîëò, õýëëýã¿¿ä áèé áîëæ, çàõ çýýë áîëîí áèçíåñ ìàø îãöìîîð áîãèíî õóãàöààíä ººð÷ëºãäºõ áîëæýý. Ýíý óòãààðàà õýäõýí æèë ñàðûí ºìíº õýðýãëýã÷äèéí ýðýëò õýðýãöýýã ñàéòàð õàíãàæ áàéñàí áàðàà, ¿éë÷èëãýý íü ºíººäºð õýðýãëýã÷äèéí ýðýëò õýðýãöýýã õàíãàæ ÷àäàõã¿é æàãñààëààñ ãàðàõ íü îëîíòàà òîõèîëääîã. “ªºðèé㺺 ýçýìäýõ” ÷àäâàðòàé áèçíåñèéí ëèäåð, ýçýí, åðºíõèé çàõèðëóóä ãàäààä îð÷íû ººð÷ëºëòèéã òîãòìîë õÿíàæ, õóäàëäàí àâàã÷äûí ýðýëò õýðýãöýý õýðõýí ººð÷ëºãäºõèéã ìýäýð÷, ¿¿íòýé íèéö¿¿ëýí ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý õóäàëäààãàà ÷èãë¿¿ëæ, çàëæ óäèðäàìæ ºãäºã þì.

¯¿íä ÃÎÊ, ÌÈÀÒ, Ãîâü, Àðõè ïèâîíû òîì òîì ¿éëäâýðèéí ýçäýýñ ýõëýýä àðüñ, øèðíèé íàéìàà÷èä, æèðèéí æèæèã äýëã¿¿ðèéí ýçýí, Ýðýýíýýñ ÷àíàðòàé, ÷àíàðã¿é áàðàà 纺äºã çàëóó÷óóä, áîõü òàìõèíû øèðõýã÷èä õ¿ðòýë õàìðàãäàí îðíî. Ñàéí ëèäåðã¿éãýýð ÿìàð ÷ ¿ð á¿òýýëòýé ãàéõàìøèãòàé ìåíåæåð áàéãààä ñàéí àìæèëò ãàðãàõã¿é áºãººä ç¿éðë¿¿ëæ õýëáýë àëòàäñàí øèðýý, ñàíäàëòàé àâàðãà Òèòàíèê õºëãèéí òàâöàí äýýð çîîã áàðüæ áàéãààòàé àäèë þì. (Æèâñýí Òèòàíèê îíãîöíû òóõàé êèíîã ¿çñýí áèç äýý). Òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààí (Ëèäåðèéí óõààí)-ûã ººðèéí áîëãîõîä íýëýýä áýðõøýýëòýé, ó÷èð íü áèä çîõèîí áàéãóóëàõ óõààíä õýò àâòàãäàæ ìýðãýø÷èõñýí áàéäàã.

Òà ººðèé㺺 íýã öàéíû ãàçðûí ýçýí áàéíà ãýýä áîä äîî. Òà ýçýí, ëèäåð þì. Õýðâýý áóäàà æèãíýâýë ò¿¿õèéð¿¿ëæ ìàãàäã¿é, õóóøóóð õàéðâàë ò¿ë÷èõýæ áîëçîøã¿é.

Ìàíàé ìàø îëîí ýöýã ýõ÷¿¿ä õ¿¿õä¿¿äòýéãýý õàðüöàõäàà ìåíåæìåíòäýý ãîëëîí àíõààðààä Ëèäåðèéí óõààíàà îðõè÷èõäîã. ªºðººð õýëáýë, ýöýã ýõ÷¿¿ä ìààíü õ¿¿õäèéíõýý àëñûí çîðèëãî, ÷èãëýë, ýðõýìëýäýã õ¿ñýë ìºðººäºë, àâüÿàñ ÷àäâàð, äàâóó òàëòàé íü àæèëëàõûí îðîíä ºäºð á¿ðèéí õÿíàëò, äýãëýì, õóóëü ä¿ðýì ºäºð òóòìûí ãýðèéí äààëãàâðóóäûí òóõàé ë ñàíàà çîâæ àíõààðäàã.

Áèä òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààí, ìåíåæìåíòèéí òóõàé íýãäñýí îéëãîëòòîé áîëëîî. Îäîî õóâü õ¿í á¿ð ººðèéíõºº ëèéäýð, ìåíåæåð þì. Æèæèãõýí óëñ ë ãýñýí ¿ã. Îäîî áèä þóã þó ãýæ îéëãîõ òóõàé òîäîðõîé íýã ÷èãòýé áîëæ àâëàà. Õ¿í á¿ð þìñûã õî¸ð óäàà “á¿òýýäýã”. I äàìæëàãà íü ëèäåðèéí óõààí áóþó òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààíààð á¿òýýãäýíý. II äàìæëàãà íü çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàõ çàð÷ìààð á¿òíý. Õóâü õ¿íèé òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààíû òàëààð íýëýýä àíõààð÷ ¿çýöãýýå! Ò¿¿íèéã õýðõýí áèé áîëãîõ âý?

Ýõíèé á¿ëýãò áèä ººðèé㺺 ýçýìäýæ, óäèðäàõ äàäàë çóðøëûã áèé áîëãîõäîî õ¿íèé íàíäèí ÷àíàð áîëîõ “ººðºº ººðòýé㺺 õàðüöäàã” äýýð òóëãóóðëàñàí. Õóâü õ¿íèé òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààíûã áèé áîëãîõîä õ¿íèé çàí ÷àíàð óðãóóëàí áîäîõ áîëîí óõàìñàð õî¸ð äýýð ãîëëîæ òóëãóóðëàíà. Óðãóóëàí ä¿ðñýëæ áîäîõûí à÷ààð áèä ººðñäºäºº áàéäàã áîëîâ÷ íýýãäýæ, èëðýýã¿é ýð÷ õ¿÷, àâüÿàñ ïîòåíöèàëûã àøèãëàõàä òóñ áîëäîã. Óõàìñðûí õ¿÷ýýð áèä õîðâîî äýëõèéí áîëîí àìüäðàëûí õàòóó ÷ ãýñýí ¿íýí õóóëü çàð÷ìóóäûã îéëãîæ, õ¿ëýýæ àâ÷ ººðèéí íººö áîëîëöîî, àâüÿàñ íºõöºë áàéäëàà óÿëäóóëàí çîõèöóóëäãààðàà èõ ¿¿ðýãòýé.

Àìæèëò ãàðãàñàí õ¿ì¿¿ñ èõýâ÷ëýí “àìæèëò á¿òýýëèéã ººðèé㺺 ÿëñíààðàà, ººðèéíõºº ýçýí íü áîëæ ÷àäñàíààð ë áèé áîëãîäîã ãýäãèéã óõààð÷ ìýäýðñýí áàéäàã. Áèä ºíãºðñºí îí æèë¿¿äýä õýðýãòýé ÷, õýðýãã¿é ÷ îëîí çàí ÷àíàð, äàäàë õýâøèëòýé áîëñîí áàéãàà. Õýðýãã¿é, àøèãã¿é äàäàë õýâøë¿¿äèéã ººðººñºº çàéëóóëàí õàÿæ ýíý íîìîíä áàéãàà õýðýãòýé, çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé àìüäðàëûí ¿íýíä õóóëüä òóëãóóðëàæ áè÷ñýí äàäàë çóðøëóóäûã ººðèéí áîëãîæ àâàõ õýðýãòýé. Ýíý áîë ãàéõàìøèãò äàäàë çóðøëóóäûã áèé áîëãîõîä óðüäûí ñóðãàñàí ìóó, õýðýãã¿é äàäëóóäòàé òýìöýë õèéí ò¿ðýí ãàðãààðàé. Íàìàéã áàãà áàéõàä ë ìàíàé ñàãñíû ñåêö õè÷ýýëë¿¿ëäýã áàãø ìààíü ãóäàìæèíä òîãëîîä ñóð÷èõñàí ñàéí òîãëîäîã õ¿¿õä¿¿äýýñýý èë¿¿ þó ÷ òîãëîæ ìýääýãã¿é õ¿¿õäèéã ñîíãîæ àâàõ äóðòàé áàéñàí íü ÿíç á¿ðèéí áóðóó ñóð÷èõñàí äàäàë çóðøèëòàé íü òýìöýõýýñýý òºâºãøººäºã áàéñàí áèç äýý. Ìàíàé çàðèì ýöýã ýõ÷¿¿ä õ¿¿õýäòýéãýý õàðüöàõ õàðüöààíäàà àëü õýäèéíý áóðóó äàäàë çóðøèëòàé áîë÷èõñîí áàéäàã. ßëèõã¿é æèæèã ç¿éë¿¿ä äýýð óóðëàæ, èõ ë äàâøèíãóé äàäàëòàé áàéõ íü îëîíòàà. Ýõíýð íºõð¿¿äèéí õàðüöààíä èéìýðõ¿¿ ç¿éë¿¿ä èõ àæèãëàãääàã. Ýíý á¿õíèéã ÿìàð íýãýí õàéðòàé, õàéðã¿éí îéëãîëòòîé õîëáîæ îéëãîæ áîëîõã¿é. Äýýðõ õóãàöààíä èõýíõäýý ë ààâ, ýýæ õ¿¿õäýäýý õàéðòàé, õîñóóä íü áèå áèåäýý õàéðòàé ë áàéäàã. Çàðèì çàëóó÷óóä ìààíü ¿ã ñîíñîæ ñóðààã¿é áàéäàã áºãººä õ¿í ø¿¿ìæëýõ àÿñòàé ãàíö õî¸ð ¿ã õýëýâ ¿¿ ¿ã¿é þó ä¿ðýëçýýä ë áóó÷èõäàã “äàäàë, çóðøèë”-òàé áîë÷èõñîí áàéäàã. Ýíý ìóó äàäàë çóðøëàà áè öàéëãàí, áîäîæ ñàíàõ þìã¿é öàãààõàí õ¿í, øóëóóõàí øóäàðãà ãýõ ìýò òàéëáàðëàæ ÿðüäàã ¿¿íäýý ÷ èòãýäýã. Ýíý íü óãòàà ººðèé㺺 ýçýìäýæ, óäèðäàõ äàäàëã¿é, çóðøèëã¿é ë ãýñýí ¿ã. ¯ðãýëæ àæëààñàà õîöðîõ, øàëãàëòàä óíàõ, áýðòýýä áàéäàã, ºâ÷èí òóñààä áàéäàã íü çàí ÷àíàðûí ë íýã äàäàë çóðøèë þì. Ýíý á¿õýíòýéãýý òýìöýæ, øèíý àìüäðàëûí õóóëüä ò¿øèãëýñýí, àøèãòàé äàäàë çóðøëûã ýçýìø! “Áè á¿òýýë÷” ãýäýãòýý õàòóó èòãý! “Ýõëýýä îþóí óõààíäàà á¿òýý” ãýäýã çàð÷ìûã ººðèéí äàäàë çóðøèë áîëãîæ ñàéí ààâ, ýýæ, ñàéí õ¿¿ (îõèí), ñàéí àæëûí õàìò îëîí, íàéç, ìåíåæåð, ëèäåð, àæèë÷èí áîëæ ÷àäíà ãýäýãò èòãý! Ìàíàéõíû ýçýí õè÷ýýâýë çàÿà õè÷ýýíý ãýäýã ¿ãèéã ÷ ¿¿ãýýð òàéëáàðëàæ áîëíî. ¯çñýíýý ýðãýýä íýãòãýýä ¿çâýë:

Àëèâàà õèéæ á¿òýýõ ãýæ áàéãàà ç¿éëýý òàðõèíäàà ýöñèéã íü õ¿ðòýë áèé áîëãîæ áàéãóóëäàã äàäàë çóðøèëòàé áîëîõ. Ýíý äàäàë çóðøëûã óõàìñàð, óðãóóëàí áîäîõ äàäëûí òóñëàìæòàéãààð þìñ ¿çýãäëèéí à÷ õîëáîãäëûã ýðõýìëýæ èë¿¿ä ¿çäýã ººðèé㺺 ýçýìäýæ óäèðääàã äàäàë çóðøèë äýýð ãîëëîí òóëãóóðëàíà. Äàðàà äàðààãèéí ¿çýõ äàäàë çóðøëóóäàä ýäãýýð ¿çñýí äàäëóóä ãàðöààã¿é ñóðñàí áàéõ ñóóðü äýâñãýð íü áîëíî.

Õóâèéí õºòºëáºðòýé áàéõ çàð÷èì “Îþóí óõààíäàà òºãñãºëä íü õ¿ðòýë áîääîã” äàäëûã áèé áîëãîõ õàìãèéí ñàéí àðãà áîë

äàãàæ ìºðäºæ ÿâàõ ººðèéí ä¿ðýì, õºòºëáºð ôèëîñîôèòîé áàéõ ÿâäàë þì. ¯¿íäýý ÷è ÿìàð õ¿í áîëîõîî þó õèéõýý, ÿàæ ºñºæ äýâæèõýý, ººðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõ òóõàéãàà òóñãàñàí áàéõ ó÷èðòàé. Ò¿¿í÷ëýí ººðèéí íýýñýí, ìýäñýí, ñóðñàí, äàãàæ ìºðäºæ ÿâàõ àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóäàà òóñãàõ íü òóéëûí ÷óõàë. Òà á¿õýíä çàðèì õ¿ì¿¿ñèéí óäèðòãàëûã æèøýý áîëãîæ òîëèëóóëúÿ!

×èíãèñ õààíû õýëñýí ¿ã ò¿¿íèé óäèðòãàë ãýæ îéëãîæ áîëíî. ªºðèé㺺 çàñààä ºðõººí çàñ ªðõººí çàñààä óëñààí çàñ ªºð íýãýí æèøýýã äóðäâàë: Ýíý íü ãîë ñàéõàí íàéðóóëãàòàé áàéõ àëáàã¿é áºãººä õàðèí

îéëãîìæòîé, òîäîðõîé áàéõ íü ÷óõàë. “Ýõëýýä ãýðýý ñàéõàí òîõèæóóëàã, àìãàëàí àæ òºðºõ îð÷íîî á¿ðä¿¿ëíý.

-×èí øóäàðãûã ¿ðãýëæ ýðõýìëýæ, ò¿¿íèéã õýçýý ÷ á¿¿ çºð÷. -Õ¿íèé íèéãìèéí äóíä àìüäàð÷ áàéãààãàà á¿¿ ìàðò. -Øèéòãýõýýñýý ºìíº ñàéí, ìóó õî¸ð òàëûã íü õî¸ð ÷èõýýðýý ñàéí ñîíñîõ -Èíýýñíèéã àñóó, óéëñíûã á¿¿ àñóó. -Ëóéâàð÷èä õàà ñàéã¿é áàéãàà, áîëãîîìæèë! -Æèëä íýã øèíýëýã ç¿éë ñóð (ìýðãýæèë, õýë…) -Ìàðãààøèéí àæëûã ºíººäºð òºëºâëº. -Þìàíä á¿¿ õîöîð÷ áàé! -ªºðèéí ñàéí ÷àíàðóóäàà õºãæ¿¿ë. -¯ðãýëæ õºãæèëòýé, öîâîî, áóñäûã èíýýëãýæ ÿâ! -Àõìàäûã õ¿íäýë -Àëäààíààñ àéæ ñàíäðàõûí îðîíä ò¿¿íäýý çºâ õàðèóëò îëæ, äàõèí äàâòàõã¿éã ýðõýìëý. -ßðüæ áóé õýìæýýíýýñýý õî¸ð äàõèí èë¿¿ õýìæýýãýýð ñîíñ! -Ãàðûí äîð õèéæ ÷àäàõ ç¿éëäýý ë àíõààðëàà òºâëºð¿¿ë. Ýìýãòýé õ¿íèé óäèðäàìæ áàéæ áîëîõ íýãýí õóâèëáàðûã äóðäúÿ! -Ìèíèé ãýð á¿ëèéí àìüäðàë áîëîí àëáàí àæèë õî¸ð ìààíü õî¸óëàà íàäàä ÷óõàë áºãººä òýäãýýðèéí õàðüöààã íÿãò íàðèéí áàðüæ àìüäðàõûã õ¿ñäýã. -Ãýð áîë ìèíèé ãýð á¿ë, íàéç íºõºä, çî÷äûí ìààíü áàÿð öýíãýë, àìãàëàí òàéâàí, òàâ òóõûã õàíãàäàã ãàçàð þì. -Ýíý á¿õíèéã çîõèöóóëæ ãýðýý áè öýâýð ¿çýìæòýé, íàðèéí äýãæ óðàìòàé àâ÷ ÿâàõ õýðýãòýé. -Áè õ¿¿õä¿¿äýý òàâëàã ñàéõàí ãýðò, ýð¿¿ë ýíõ ºñºæ, çºâ õîîëëîæ, èõ ýðäýì ñóð÷, èíýýä áàÿðòàé áàéëãàæ õàéðëàæ ºñãºõèéã ýðìýëçýíý. -ͺõ𺺠õàéðëàæ, òóñ äýì áîëîõ -ßìàð íýãýí õ¿íä óðóó òàòàãäàõ, àðõè, òàìõèíû äàäàë çóðøëààñ ýõíýýñýý õîë áàéõ.

-̺í㺠áîë ìèíèé òóñëàã÷, áè ìºíãºíèé áîîë áèø. Ò¿¿íèéã çºâ õýìíýëòòýé àøèãòàéãààð çàðöóóëíà. -ªð òàâèõã¿éã ýðõýìëý! -Õàäãàëàìæèíäàà áèä ìºíãºòýé áàéõûã ýðìýëçýíý ãýõ ìýò÷èëýí çîõèîâîë çîõèíî. Äýýðõ

õî¸ð õóâèëáàð íü çºâõºí æèøýý áºãººä òà ººðèéíõºº óäèðäàìæèéã çîõèîõ íü 100 õóâü òàíû ìýäëèéí àñóóäàë.

Òà ººðèéíõºº óäèðäàìæèéã ººðèéí õóâèéí ¿íäñýí õóóëü ÷ ãýæ íýðëýæ áîëíî. Õàìãèéí ãîë íü ýíý óäèðäàìæ òàíü àìüäðàëûí ¿íýí õóóëü çàð÷èìä òóëãóóðëàñàí áàéõ ó÷èðòàé. Òàíä ÷ äàãàæ ìºðäºõºä èë¿¿ äºõºìòýé áºãººä ¿ð ä¿íòýé áàéõ áîëíî. Ýíýõ¿¿ àìüäðàëûí ¿íýí õóóëèàñ ¿íäýñëýæ áèé áîëãîñîí óäèðäàìæàà àëèâàà øèéä ãàðãàõ á¿ðòýý äàãàæ, ìºðäºæ àøèãëàâàë òà àìæèëòòàé, ¿ð á¿òýýëòýé, öàãèéã ¿ð ä¿íòýé àøèãëàæ, òàíû àâüÿàñ ÷àäâàð, õ¿÷ ÷àäàë òàíü óíäðàí ãàð÷ àìüäðàëäàà ñýòãýë õàíãàëóóí áàéõ áîëíî.

Òàíû óíøèæ äóóñàæ áàéãàà ýíý á¿ëýãò àëèâàà ç¿éëèéã îþóí óõààíäàà ýõýëæ á¿òýýõ òóõàé,

ò¿¿íä òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààí (Leader), çîõèîí áàéãóóëæ óäèðäàõ óõààí áîëîõ ìåíåæìåíò ÿìàð ¿¿ðýãòýé áîëîõûã ¿çëýý. Ãóðàâäóãààð á¿ëýã. ÒÀ ßÌÀÐ ÒªÂÒÝÉ Õ¯Í ÁÝ?

Õ¿íèé àìüäðàëûí òºâ áóþó õóóëèóä Áèä ººðñäèéíõºº õóâèéí óäèðäàìæèéã áè÷èõèéí ºìíº áèäíèé ÷èí õ¿ñýë, òýì¿¿ëýë ÷óõàì

þó âý? Òýð íü õààíà òºâëºð÷ çàíãèäàãäàæ áàéíà ãýäãèéã ìýäñýí áàéõ øààðäëàãàòàé. Ýíý òºâ áèä á¿õíèé õîðâîî äýëõèéã ÿìàð øèëýýð ÿàæ õàðàõ, áèäíèé àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààí çýðãýýñ øàëòãààëæ ÿíç á¿ðèéí áàéäàã. Ýíä áàñ áèäíèé àëèâààä à÷ õîëáîãäîë ºãºõ îéëãîëò, ¿íýëýõ ÷àäâà𠺺𠺺ð áàéäãààñ ÷ áàñ èõýýõýí øàëòãààëíà. Õýðâýý áèä ººðºº ººðòýé㺺 õàðüöàõ ÷àäâàðàà õºãæ¿¿ëýýä, àìüäðàëûí ¿íýí çºâ õóóëü çàð÷ìóóäûã ñàéòàð ¿íýëæ ººðèéí äàäàë çóðøèë áîëãîñîí áîë áèäíèé òºâ çºâ ãàçðàà áàéõ áîëíî. Àëèâàà òîéðîã õ¿ðýýëýë íü òºâòýé áàéõ ¸ñòîé. Áèäíèé ÿðèàä áàéãàà òºâ íü íºëººëëèéí õ¿ðýýëëèéí òºâ þì. ͺ뺺ëëèéí õ¿ðýýãýý òýëæ, ºðãºæ¿¿ëýõýä òºâ öýãäýý òóëãóóðëàíà.

Áèäíèé àìüäðàëûí òºâ íü áàòàëãàà, óäèðäëàãà, ìýðãýí óõààí, ýðõ õ¿÷ ãýñýí ç¿éë¿¿äýýñ á¿ðýëääýã.

Áàòàëãàà íü ººðèé㺺 ¿íýëýõ ìýäðýìæ, ººðèéí ÷èíü ¿íýí áîäèò áàéäàë, ñýòãýëèéí õºäëºë, ÷èíèé ººðèé㺺 õ¿íäëýõ õ¿íäëýë, ÷èíèé áàéãàëèéí õ¿÷ ÷àäàë, óõààí ýñâýë ÷èíèé ¿ãèéí ñóë òàë, äîðîé áàéäàë çýðã¿¿äèéã èëýðõèéëíý. Óäèðäëàãà íü ÷èíèé àìüäðàëûí ÷èãëýë ãýñýí ¿ã. Ãàçðûí çóðãèéí ëóóæèí ÷ ãýæ îéëãîæ áîëíî. Ìýðãýí óõààí íü àìüäðàëûí õóóëèóäûã õýðõýí ñóð÷, òýäãýýðèéí õàðüöààã çºâ çîõèöóóëæ àøèãëàæ áàéãààã õýëíý. Ýð÷ õ¿÷ ãýäýã íü ÿìàð íýãýí ç¿éëèéã õèéõýä ÷è õýð èõ ñîíãîëòòîé áàéíà, øèéäâýð ãàðãàõ ÷àäâàðòàé áàéíà ãýäýãò òóñãàëàà îëíî.

Áàòàëãàà Ìýðãýí óõààí Óäèðäëàãà Õ¿÷ ÷àäàë

Õ¿íèé àìüäðàëûí òºâä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä áîëîõ áàòàëãàà, ìýðãýí óõààí, óäèðäëàãà, ýðõ õ¿÷ äºðºâ íü õîîðîíäîî óÿëäàà õîëáîîòîéãîîð õàìòäàà îðøäîã.

“Òºâ”-èéí õýëáýð¿¿ä

Áèä á¿õýí òóñ òóñäàà ººðèéí ãýñýí òºâòýé áàéäãàà òýð á¿ð ìýääýãã¿é. Àìüäðàëä íýëýýä íèéòëýã áàéäàã çàðèì òºâ¿¿äèéã àâ÷ ¿çýöãýýå!

Õàíü òºâòýé õ¿ì¿¿ñ: Õ¿í òºðºëõòíèé õàìãèéí íàíäèí, áàò áºõ, óðò õóãàöààíû íºõºðëºë, õàðüöààã ãýð á¿ë

áîëîãñîä ýõíýð íºõð¿¿ä ë áèé áîëãîæ ÷àäíà. ¯¿íèéã áàéãàëü äýëõèé èíãýæ çîõèöóóëñàí áàéõ. Ãýòýë æèë èðýõ òóòàì ãýð á¿ë¿¿äèéí ñàëàëò èõñýæ, ñàëààã¿é áîëîâ÷ ñàëñàíòàé àäèë ìàø îëîí ãýð á¿ë¿¿ä íýìýãäýæ áàéíà. Ýíý þóíààñ áîëæ áàéíà âý. Ýíý áîë õàíüäàà õýò èõ òºâëºðºõ ÿâäàë. ×è õàíüäàà õýò èõ òºâëºð÷ ò¿¿íèéãýý õýò èõ îðîîæ á¿ðõ÷èõñýí ýñâýë ººðºº îðîîãäîæ á¿ðõýãäñýí ãýæ îéëãîæ áîëíî. Ýíýõ¿¿ îðîîëò òàíûã ñýòãýë ñàíààíû ìàø õ¿÷òýé õàðààò áàéäàëä îðóóëäàã. Òà õî¸ðûí º÷¿¿õýí àëäàà, áóðóó çºð¿¿ õýëñýí ¿ã íü áèå áèåäýý õ¿íäýýð òóñàæ, ýíý íü ýöýñòýý ñàëæ ñàðíèõàä õ¿ðãýäýã. Èõýíõ ñàëàëò, õýð¿¿ë ìàðãààí ìàø æèæèã, º÷¿¿õýí ãýìýýð ç¿éëýýñ ýõýëäãèéã òà á¿õýí ìýäýæ áàéãàà áàéõ. Ãýð á¿ëèéí äîòîðõè “õàíü” òºâ íü õýðýãòýé áîëîâ÷ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é. Õàìãèéí ãîë íü ýíý òºâèéã òàíüæ ìýääýã çîõèöóóëæ ÷àääàã áîëîõ ÷óõàë. Ìàíàé çàëóóñûí äóíä “íºõºðò ãàðààä ë (àâãàé àâààä ë) ýðõ ÷ºëºº ìààíü õóìèãäàæ ñàíàñàí áîäñîíîî õèéæ ÷àäàõàà áîëü÷èõëîî” ãýñýí ÿðèà ìýð ñýð ñîíñîãääîã. Èíãýæ õýíèéãýý ÷ õààø íü ÷ õºäºëãºõã¿é áàéõ íü àìüäðàëä ìóóãààð

ÒªÂ

íºëººëíº. ¯¿íýýñ “õýð¿¿ë ìàðãààí”, “ãóíèãëàõ”, “óéäàõ” çýðã¿¿ä áèé áîëäîã. Óäàà ÷ ¿ã¿é áàéòàë øèíý õ¿¿õýä íýìýãäýæ, ýäèéí çàñãèéí òóëàõ ñóóðüã¿é òýäýíä õ¿íä òóñíà. ̺í òýãýýä õàäàì òàëòàéãàà ñàéí õàðüöààã¿é áîë á¿ð èõ “òîëãîéíû ºâ÷èíòýé” áîëîõ áèç äýý. Èéíõ¿¿ äýýð ºã¿¿ëñýí õàðèóöëàãóóä èõñýýä èðýõèéí àëäàä áèå áèåíýý îéëãîõã¿é óóðëàõ íü èõñýõ áèç äýý. Èéìýðõ¿¿ áàéäëààð íýëýýä óäâàë íýã îð õºíæèëä îðæ áèå áèåíäýý àç æàðãàë ºãäºã íü õ¿ðòýë óòãà ó÷èðã¿é áîëæ ýõëýõ àþóëòàé. Èéìýðõ¿¿ ÷èãèéí îëîí àñóóäëóóä äóíä áèå áèåíäýý òºâëºð÷, õàðààò áàéäëààð áèå áèåíýý á¿ðõýæ îðîîñîí áàéäëààð áàéâàë, íýãíèéõýý õèéñýí àëäààã òîìðóóëäàã øèëýýð õàðæ áàéãààòàé àäèë. Áèå áèåíýý îãò òîîõã¿é, õ¿íäëýõã¿é áàéõûã ýíä ÿðèàä áàéãàà áóñ áèå áèåíýý àéëãàí õàðààíäàà áàéëãàñíààðàà òîì àþóë óðøãèéã àâ÷èðíà ãýæ ÿðüæ áàéíà. Õýí íýãíýýñ àéæ ýìýýæ áóé õ¿í ÿàæ òýð õ¿íýý õ¿íäýëæ õàéðëàæ ÷àäàõ âý? Õàðèí ¿çýí ÿäàæ, õóóðàõ ìàãàäëàë ë èõñýõ áàéõ. Õàéðûã ¿çýí ÿäàõ, óóðëàæ áà÷èìäàõ, çîäîëäîõ, õàøãèðàõ, ãîìäîæ õàíü ðóóãàà äàéðàõ íü õàíèà õýò èõ òºâ áîëãîñîí ÿâäàë þì. Óðüäûí èíýýä õººðòýé øîã÷ çàí, íºãºº àìüäðàõ èõ õ¿ñýë ÷ óíòàð÷ ýõýëäýã. Ýíý òºâ íü çàéëøã¿é áàéõ ¸ñòîé áîëîâ÷ á¿ð õýòð¿¿ëæ ¿ë áîëíî.

Óäàì òºâòýé õ¿ì¿¿ñ èõ áàéäàã

Òýäíèé àìüäðàëûí òºâ íü òýäíèé òºðæ ºññºí ãýð á¿ë, óäàì íü þì. Ýíý òºâ íü áàéõ ¸ñòîé áîëîâ÷ áàñ ë á¿ð èõ õýòð¿¿ëæ ¿ë áîëíî. Á¿õ õ¿÷ ÷àäëàà, öàã õóãàöààãàà àð ãýðë¿¿ãýý õàíäóóëààä, á¿õíèéã òýäýíä çîðèóëààä áàéâàë àæèë ìýðãýæèë áîëîí áóñàä îëîí ç¿éë¿¿ä òýíöâýðýý àëäàõ àþóëòàé. Èéìýðõ¿¿ òºâòýé õ¿ì¿¿ñ íü àëèâàà àñóóäàëä îðîëöîõäîî ãýð á¿ëèéí óäàì ñóäàð óëàìæëàë, ºâëºæ èðñýí ñî¸ë, ¸ñ äýã æàÿã ìºí íýð õ¿íäèéã ë óðüäàë áîëãîäîã. Óäàì òºâòýé ýöýã ýõ¿¿ä íü ñýòãýë ñàíààíû õàðüöàíãóé õÿçãààðëàãäìàë ýðõ ÷ºëººíä àìüäàð÷, ¿ð õ¿¿õäýý ººðèéí äàãàæ ìºðäºæ èðñýí óëàìæëàë, äýã ¸ñîîð õ¿ì¿¿æ¿¿ëäýã. Õ¿¿õä¿¿ä íü òýäíèé çºâ ãýæ áîäñîí “óëàìæëàë” äàäàë çàíøëûã äàãàõã¿é ººð ñîíèðõîëòîé ç¿éë ð¿¿ òýì¿¿ëæ ýõýëáýë õýðýã áèøèääýã. Ò¿¿íèéã ººðèéí õ¿¿õäýý ãýæ òîîöîõã¿é áàéõ ÿâäàë ÷ ýí¿¿õýíä. Õ¿¿õýä ºñºæ, òîì áîëîõûí õýðýýð òýä óóðòàé áà÷èìäóó áîëæ çàðèìäàà ¿ð õ¿¿õäýäýý àñàð èõ öºõºð÷ ãîìääîã ÷ òîõèîëäîë áèé.

Áèîëîãèéí ýðäýìòýí ààâ íü õ¿¿ãýý áèîëîãè÷ áîëãîõûã ë õ¿ñäýã. Õýðâýý õ¿¿ä íü òàìèð÷èí, õºãæèì÷èí áîëîõ àâüÿàñ áàéãààä äóð ñîíèðõîëäîî õºòëºãäºõ îðîëäëîãî ãàðâàë ñýòãýë íü èõ òàâã¿éääýã. Ìàë÷èí õ¿í õ¿¿õäýý ìºí ë ìàë÷èí áîëãîæ ººðèéí òóðøëàãàà ºâë¿¿ëýõèéã õ¿ñäýã. Ãýâ÷ õ¿¿õýä íü áèçíåñ õèéõ àâüÿàñ áàéãààä õ¿ñýë ñîíèðõîë áàéâàë ÿàõàâ… Õýäýí ¿åýðýý ìàëëàæ èðñýí áóÿíò ìàëûã íü ººð õ¿í ìàëëàæ, ººðèéí áàõàðõàëò ìàë÷ óäàì íü òºãñãºë áîëîõ íü ãýæ ãóòàðäàã. Óäàìò ìàë÷èí áàéõ ñàéõàí áîëîâ÷ àâüÿàñ áèëýã, äóð ñîíèðõëîî äàãàæ áèçíåñìýí, èíæåíåð, ¿éëäâýðèéí àæèë÷èí, ñóìûí äàðãà áîëîõ íü ººðò íü ÷, óëñ îðîíä ÷ àøèãòàé, ¿ð á¿òýýëòýé áàéõ áóñ óó! Óäàì ñóäðàà õ¿íäëýõ áîëîâ÷ õýò èõ òºâëºð÷, ººðèéí àìüäðàëûí ãîë òºâºº áîëãîæ õýòð¿¿ëæ ¿ë áîëãîíî. Çàðèìäàà ìàíàéõàí õýòð¿¿ëýõ äóðòàé äàà…

̺í㺠òºâòýé õ¿ì¿¿ñ

Áàñ íýã ó÷èð øàëòãààíû õîëáîãäîëòîé ÷ ãýìýýð íýã íèéòëýã òºâ áîë ìºí㺠þì. Çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàãò øèëæñýí 1990 îíû ýõýýñ ýõëýýä õ¿í á¿ðèéí àìüäðàëûí ãîë òºâ çîðèëãî íü ìºí㺠áîëñîí ýíý íü ÷ àðãàã¿é þì. Ðàäèî, òåëåâèç, ñîíèíû ìýäýýëëèéí èõýíõ õóâü çºâõºí ìºíãºòýé õîëáîîòîé áàéäàã. Óðüä îãò äóóëääàãã¿é áàéñàí õºðºí㺠îðóóëàëò, èíôëÿöè, ºð çýýë, áàíê, ìºíãºíèé õàíø, õàð çàõ ãýõ ìýò÷èëýí ¿ã ýãýý ë õ¿í á¿ðèéí ººðñäèéí àæèë, ìýðãýæèë, ºäºð òóòìûíõ íü àìüäðàë áîëñîí áîëîëòîé. Àðä ò¿ìýí ººð õîîðîíäîî òîì, áàãà, áàÿí ÿäóó ãýëòã¿é á¿ãä ë ºð, àâëàãûí õýëõýýíä õîëáîãäîæ àâòîáóñ, äýëã¿¿ð, õîðøîî, ñóðãóóëü, àëáàí ãàçàð õàà ë áîë õàà çºâõºí ìºí㺠ÿðüæ, èõýíõ ìîíãîë÷óóäûí àìüäðàëûí ãîë òºâ íü èõ ìºí㺠õèéõ ÿâäàë áîëîâ.

̺í㺠áèäíèé ýäèéí çàñãèéí áàòàëãàà áîëîâ÷ á¿ð ãîë çîðèëãî, òºâºº áîëãîâîë ¿ðãýëæèéí ñàíõ¿¿ãèéí çîâíèëòîé, ¿ðãýëæèéí ìºí㺠áîäîæ øàíàëñàí àìüòàí áîëæ õóâèðàõ áóñ óó. ̺í㺠íü àìüäðàëûí áàòàëãààã áèé áîëãîõîä íºëººëäºã áîëîâ÷ àìüäðàëûí ìýðãýí óõààí, óäèðäëàãàä îãòõîí ÷ íºëººã¿é þì. ¯¿íä õýò òºâëºð÷ áàñ ¿ë áîëíî. ̺í㺠òºâòýé õ¿ì¿¿ñ íü ãýð á¿ëèéí àç æàðãàë, áóñàä ÷óõàë ç¿éë¿¿äèéã îðõèãäóóëæ, á¿õíèéã çºâõºí ìºí㺠îëîõ çîðèëãîîð ÿðüäàã.

̺íãºíä õýò èõ èòãýæ àìüäðàëûí áàòàëãàà, áàÿð áàÿñãàëàí, á¿õíýý äààòãàæ, ò¿¿íèé òºëºº ¿õýí õàòàí ç¿òãýõ íü áóðóó. ̺í㺠õýçýýä ë ÷àìàéã îðõèæ ÿâàõàä áýëýí áºãººä ýñâýë ÷è íýã ë ºäºð á¿õ ìºí㺺 îðõèîä ÿâàõ íü ¿íýí.

Áè ýíä íàäòàé òààðàëäàæ áàéñàí íýãýí íàéìàà÷èí çàëóóãèéí òóõàé ºã¿¿ëüå. Òýð çàëóó Ãåðìàíä ÷óõàë, àøèãòàé áèçíåñèéí àæëààð ÿâæ áàéëàà. Òýð ¿åä ýýæ ÷èíü ñýõýýíä áàéíà, õóðäàí èð ãýñýí öàõèëãààí èðýâ. ͺ㺺 çàëóóãèéí ñýòãýë òàâã¿éòýæ ñàíàà íü çîâíèæ áàéñàí áîëîâ÷ ìàðãààø ºã뺺 íü Óëààíáààòàð ëóó áèø Áåðëèí íèñýæ, òýíäýý ãóðàâ õîíîã àæëàà õººöºëä÷èõººä äàðàà íü Óëààíáààòàð ëóó íèññýí þì. Õººðõèé ýýæ õ¿ëýýæ äèéëñýíã¿é… Òýðýýð ýíý óäààãèéí íàéìààíä øàòààã¿é áîëîâ÷ äàõèí õººðõèé ýýæòýéãýý õýçýý ÷ óóëçààã¿é þì. Äààí÷ äýý! Èíãýæ ìºíãºíä õàìàã àíõààðëàà òàâüæ, ø¿ëýíãýòýæ òºâëºð÷ áîëîõã¿é? Èéìýðõ¿¿ æèøýý îëíû㠺㿿ëæ áîëîõ áîëîâ÷ ãîë ñàíààãèé ìèíü îéëãîñîí áîë áîëëîî.

Àæèë ìýðãýæèë òºâòýé õ¿ì¿¿ñ Ìàíàéõàí èéì õ¿ì¿¿ñèéã àæëûí öàãààí ñîëèîòîé ãýæ íýðëýäýã. ªºðººð õýëáýë, èéì õ¿ì¿¿ñ

àæèëëàæ, õèéæ á¿òýýõèéí òºëºº ººðèéí ýð¿¿ë ìýíä, õàðèëöàà õîëáîî, ãýð á¿ë ãýõ ìýò àìüäðàëä áàéäàã á¿õ áàÿð öýíãýë, àìüäðàëûí áóñàä ÷óõàë ç¿éë¿¿äèéã çîëèîñîëäîã. Òýäíèé áîääîã, ÿðüäàã íü ë “áè ýì÷, “áè çîõèîë÷”, “áè áàíêíû ýçýí”, “áè æ¿æèã÷èí, óðëàãèéí õ¿í” ãýõ ìýò çºâõºí àæèë, ìýðãýæèë íü áàéäàã. Òýäíèé àìüäðàëûí ¿íý öýíý, áàÿð áàÿñãàëàí íü ò¿¿íèé îëîí æèë àâèð÷ õ¿ðñýí

àëáàí òóøààë, àæèë ìýðãýæèë íü áºãººä þó ÷ òîõèîëäîæ, ãàëàâ þ¿ëñýí ÷ á¿õíèéã óìàðòàí àæëàà ë ¿ðãýëæë¿¿ëäýã. Òýäíèé ýðõ õ¿÷ íü àæèë äýýðýý ë áàéäàã. Æèøýý íü èõýíõäýý áàãø íàðûí õ¿¿õä¿¿ä ñóðëàãà, õ¿ì¿¿æëýýð äîãîëäîõ òîõèîëäîë èõ áàéäàã. Ýíý íü áàãø íàð ìààíü àæèë ìýðãýæèëäýý õýò óëàéðààä ººðèéí õ¿¿õä¿¿äýý óìàðòàæ, îðõèãäóóëäàãòàé õîëáîîòîé áîëîâ óó? Àëèâàà àæèë ìýðãýæèë íü ÷óõàë áîëîâ÷ á¿ð õýò èõ ò¿¿í ð¿¿ãýý òºâëºð÷ áàñ ë áîëîõã¿é.

Ýä õºðºíãº, àëäàð õ¿íä òºâòýé õ¿ì¿¿ñ

Ýä õºðºíãº, àëäàð íýð ãýñýí õî¸ð ç¿éëèéã íýã òºâä îðóóëñíû ó÷èð íü ýíý õî¸ð íü áèå áèåòýéãýý íÿãò óÿëäàà õîëáîîòîé áàéäàãò þì. Ýä õºðºí㺠òºâòýé õ¿ì¿¿ñò äýãæèí çàãâàðûí õóâöàñ, áàéøèí, ìàøèí àëòàí ýäëýë, íýð àëäàð öîë õýðãýì íü òýäíèé àìüäðàëûí ãîë çîðèëãî áîëæ õóâèðäàã. Õ¿ì¿¿ñò îëîí õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä íºëººëæ èéì òºâèéã á¿ðýëä¿¿ëäýã áîëîâ÷, ¿¿íä áàñ ë õýò òºâëºð÷ áàñ áîëîõã¿é. Ìàíàéõàí äóó äóóãàà àâàëöààä ë ìàøèí àâààä áàéëàà. Ìàøèí õýðýãöýý ë äýý. Ãýõäýý áàéäàã ìàëàà çàðæ áàéãààä õýìõýðõèé ÷ ãýñýí, íýã ñàð ÿâàõ áàéñàí ÷ õàìààã¿é ìàøèí àâ÷ íýð òºðºº “àâàðäàã”. Íýð òºðºº õàìàã õºðºí㺺 øàâõàí õóäàëäààä õàìãààë÷èõëàà ãýñýí ¿ã. Ýöýñò íü õîòîíäîî íýã ñàéõàí áàðóóíû ìàøèíû õàÿãäàë òºìºðòýé ë õîöîðäîã. ªðõèéí îðëîãûí èõýíõ õóâèéã àâãàé íàð íü ãóòàë, õóâöàñ áîëãîäîã ºðõ¿¿ä õàà ñàéã¿é ë áàéäàã. ͺõºð íü ýõíýðýý õýíýýñ ÷ äîð ÿâóóëàõã¿é ãýæ ç¿òãýýä ë àâãàé íü ÷ õýíýýñ ÷ äóòàõã¿é ãýýä ø¿ä çóóí ç¿òãýäýã ãýð á¿ë¿¿ä îëîí ø¿¿ äýý. Ýäýëæ õýðýãëýæ, ºìñºæ ç¿¿õ, ç¿¿æ ÿâàà íýð àëäàð, öîë õýðãýìäýý õýò èõ àíõààð÷ òºâëºðººä àìüäðàëûí áóñàä ÷óõàë öýã¿¿ä áîëîí àìüäðàëûí áàÿð áàÿñãàëàí ÷ ¿ã¿é áîëãîäîã. Èíýýäýìòýé íü òýäíèé íýð àëäàð òýäýíä áàéãàà õóâöàñ (Äàðõàíû íýõèé äýýë, ñàâõèí äýýë, èòàëè ãóòàë) ìàøèí, áàéøèí áàðèëãà, õóâèéí äýëã¿¿ðýýñ 100 õóâü øàëòãààëäàã. ªºðñ人 ¿¿íäýý èòãýæ áàÿñãàëàíòàé áàéäàã áºãººä ãîë àþóë íü áóñàä îéð îð÷íûõ íü õ¿ì¿¿ñ èë¿¿ ¿íýòýé ÷àìèí ãóòàë, õóâöàñ, áàéð ìàøèí àâààä ýõýë÷èõâýë á¿õ “íýð õ¿íä” óíàæ ººðñäèéí áèé áîëîñîí “ãàé çîâëîíä”-îî óíàäàã. Õýí íýãýí íü ººðººñ íü èë¿¿ íýð õ¿íäòýé, õºðºíãºòýé áàéâàë òýä ñýòãýë íü àìàðõàí ãîíñîéäîã. ¯¿íä ÿëàã÷ áàéõ íü õîâîð áºãººä ¿ðãýëæ ë ãîíñãîð ÿâàõ áîëíî. Ýíý ë áèå áèåíýýñýý äàâæ ãàðàõ, èë¿¿ õºðºíãºòýé áîëîõ ñýòãýëèéã àøèãëàæ îëîí íàéìààíä õîæèæ, îëîí ÷ õ¿ì¿¿ñ ÷àíàðòàé, ÷àíàðã¿é “èòàëè” ãóòàëä øóóð÷, îëîí ààâóóä ìàøèíû ñýãòýé õîöîðñîí áàéõ äàà. Ãàíãàí, ºâ õºðºíãºòýé áàéõ íü õýðýãòýé áîëîâ÷ áàñ ë õýòð¿¿ëæ òýì¿¿ëæ ¿ë áîëíî.

Çóãàà öýíãýýí òºâòýé õ¿ì¿¿ñ

Áàñ íýã áèäíèé äóíä íýëýýä ãàçàð àâñàí òºâ íàéð íààäàì, çóãàà öýíãýë, íàðãèàí õºã溺í þì. Ñ¿¿ëèéí àðàâ ãàðóé æèëä íàéð íààäàì øèë øèëýý äàðàí õºâºð÷, áààð, ¿äøèéí öýíãýýíèé ãàçðóóä íü ¸ñòîé ë “áîðîîíû äàðààõ 캺㔠ãýëòýé îëøèð÷ýý. Áèä èíýýæ, íàðãèæ, áàÿð öýíãýëòýé ë áàéâàë àìüäðàë ìààíü áàòàëãààòàé ñàíàãäàæ ãàíö áîëæ áàéíà ãýæ áîäîõ áîëñîí. ªºðèéí àìðàëò, çóãàà öýíãýë íü õýðýãòýé áîëîâ÷ ãýð á¿ë, áóñàä õàðèëöàà õîëáîî, àìüäðàëûí ººð ÷óõàë öýã¿¿äèéã áàëëàæ ñ¿éòãýäãýýðýý õîðòîé þì. Áàÿð öýíãýëä õýò òàøóóð÷, ãîë òºâºº áîëãîñíîîð ñ¿¿ëäýý ò¿¿íýýñýý ãàðàõ òýíõýëã¿é áîëòëîî òàòàãäñàí áàéäàã. Ò¿¿íèé áèå ìàõáîäü, ñàíàà ñýòãýë íü àìàð÷ “ñàéõàí” áîëæ áîëîõ áîëîâ÷ àìüäðàë, àæèë õýðýã, ãýð á¿ëä íü ÿàâ ÷ ñàéí ñàéõíààð íºëººëºõã¿é. Íýãýíò áàÿð, öýíãýëèéã òºâºº áîëãî÷èõñîí õ¿í òîäîðõîé õýìæýýíä áàÿð öýíãýëòýé, ñýòãýë õàíãàëóóí áàéñíàà óäàà ÷ ¿ã¿é ò¿¿íýýñýý óéäàæ äàðààãèéí àíãèëàëä äýâøèí îðäîã. Èíãýæ àõèæ ÿâñààð “ýöýñò” íü ¸ñòîé óéëàõ áàãàäàõ èíýýõ èõäýõ áîëäîã. Òýäýíä óóæ íàðãèõ, áàÿð öýíãýëèéí ººð äýýä øàò õýðýãòýé áîëäîã. Ñ¿¿ëäýý àìüäðàëààñ áàÿðëààä öýíãý÷èõìýýð þì îëäîõã¿éä õ¿ðäýã. ¯¿íä çºâõºí àðõè äàðñ, ýìñ õ¿¿õí¿¿äòýé õóòãàëäàõûã ÿðèàä áàéãàà áóñ ººð çºí人 æèøýýã äóðäàæ áîëíî. Îëîí àíãèò òåëåâèçèéí êèíîã îéëãîõîî áîëüòëîî ¿çýõ, êîìïüþòåðèéí òîãëîîìîîð ìàíãóóðòëàà òîãëîõ, àìðàëò çóãààëãà, íàéð íààäàì ¿ðãýëæ çîõèîõ ãýõ ìýò îðíî. Ýíý á¿õýíäýý ÿìàð íýãýí óòãà ó÷èðòàé, çîðèëãîòîé îðîëöîõã¿é ë áîë õàéðàí àìüäðàëûí ¿íýòýé öàã ìº÷¿¿äèéã ¿ð á¿òýýëã¿é õèé ¿ðæ áàéãàà õýðýã þì. Ýíý á¿õýí íü ýöýñ ñ¿¿ëäýý òàíû, õ¿¿õä¿¿äèéí ÷èíü, õýíèé ÷ áàé èëýð÷ ãàðàõ ãýæ áóé àâüÿàñ ÷àäàâõèéã áîîãäóóëæ, áýëýí÷ëýõ ñýòãýëãýýíä îðóóëæ, ç¿ðõ ñýòãýëèéã íýã ë õºëä¿¿ óéòãàðòàé áîëãîäîã.

ªíººäºð á¿ãäýýðýý ñîíèí, òåëåâèçýý ýðãýýä ñàéí õàðúÿ äàà. Þó ãàð÷, þó áè÷èãäñýí áàéíà? Õýí íýãýí áàÿí íü ìàøèí àâ÷, õýýë õàõóóëü, êîìïàíè, íýã ýìýãòýéã îðöîíä õ¿÷ õýðýãëýæ… ìºí㺠ëóéâàðäàæ, õóëãàéëæýý ãýõ ìýò÷èëýí ìýäýýëëýýð ä¿¿ðýí áàéíà. Áèä õ¿¿õä¿¿äýý èéì ìýäýýã óíøóóëæ, ¿ç¿¿ëæ õàðóóëæ òààøààë, ñîíèðõëûã íü áàãà ÷ ãýñýí òºð¿¿ëýõ íü èõ ìóó íºëººòýé.

Íàéç íºõºä äàéñàí òºâòýé õ¿ì¿¿ñ

Çàëóóñ õ¿¿õä¿¿äèéí äóíä íàéç òºâòýé áàéõ íü èõ ýëáýã áàéäàã. Àëèâàà àæèë õýðýã, àìüäðàëûí ÿìàð ÷ àñóóäëóóäûã õàìòûí õ¿÷ýýð õàìòàð÷, õàìæèæ õèéõ õýðýãòýé ÷ íàéç òºâòýé áàéõ íü ¿¿íýýñ àðàé ë ÿëãààòàé ç¿éë þì. Íàéç òºâòýé õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëûí äºðâºí òóëãóóð áàãàíà áîëîõ áàòàëãàà, óäèðäëàãà, ìýðãýí óõààí, ýðõ õ¿÷ çýðýã íü ãàäíûí íàéç ãýñýí õýí íýãýí õ¿íýýñ õ¿÷òýé õàìààðàëòàé áàéõ áºãººä ýíý íü èõýâ÷ëýí ñýòãýë ñàíàà, çàí ààø, ñýòãýëèéí õºäëºë, áèå àâ÷ ÿâàà áàéäëóóäààð èëýð÷ õàðàãääàã. Íàéç íºõºð õýðýãòýé áîëîâ÷ á¿ð ãîë òºâºº áîëãîñíîîð ñýòãýë ñàíààãààðàà áèåíýý õàðààò áàéäàëä îðóóëæ íºõºðëºëèéã óëàì ÷ õýâðýã áîëãîäîã. Íàéç íºõðèéí ñýäâèéã ìîíãîë÷óóä ýðò äýýð ¿åýñýý ÷óõàë÷ëàí îíöãîéëæ àâ÷ ¿çäýã áàéæýý. Ñàéíûã äàãàâàë ñàðíû ãýðýë, ìóóã äàãàâàë ìîãîéí õîð ãýæ õ¿ðòýë ÿðüäàã. ͺõðèéã õàíèëàí áàéæ òàíüäàã, ìîðèéã óíàí áàéæ ìýääýã ãýäýã íü þó þóíû òóõàíä õ¿ðýëã¿é õàìãàà äýëãýýä, ãîë òºâºº áîëãîæ áîëîõã¿éã õýëæýý. Ýíý õàðüöààã áóðóó áàðüñíààð íàéç íºõºð ãýäýã íü ìàø áóðóó ç¿éë, íàéçã¿é ÿâñàí íü èë¿¿ äýýð

ãýäýã îéëãîëò ãàðàõ áîëîâ. Á¿ð ñ¿¿ëäýý íºõºä áîë íîõîä þì, íîõîä áîë íºõºð þì ÷ ãýæ äóóëöãààæ, èéì ÷èãèéí ÿðèà ãàçàð àâàõ áîëñîí íü áàñ ë íºãºº íýã òóéëøðàë ãýëòýé. Èíãýæ “òóéëøèð÷” áîëîõã¿é áºãººä áè ¿¿íèé ýñðýã áàéíà. Ǻâ õ¿íýý îëæ, õàìãèéí ãîë íü çºâ õàðüöàà õýìæýýã áàðüæ, ¿íýí ñýòãýëýýñýý íºõºðëºõ õýðýãòýé. Äàéñàí òºâòýé õ¿í ãýæ ÿìàð õ¿íèéã õýëýýä áàéíà àà? Ýíý îéëãîëòûí òóõàé èõýíõ õ¿ì¿¿ñ ýðãýö¿¿ëæ, áîääîãã¿é áºãººä ìýääýã ÷ ¿ã¿é áàéõ. Ó÷èð íü ýíý òºâèéã õýí íü ÷ óõàìñàð, ñàíàà÷èëãààðàà áèé áîëãîäîãã¿éä ë îðøèíî. Ýíý òºâ íü õàà ñàéã¿é íèéãìèéí äýýä, äóíä, äîîä àëü ÷ äàâõàðãàä ýëáýã áàéäàã. ¯¿íèéã áè íýãýí æèøýýí äýýð òàéëáàðëàÿ!

Ìèíèé íýã òàíèë íàéç ìààíü Õóäàëäààíû ÿàìàíä ìýðãýæèëòýí õèéäýã áàéâ. Õîéíî äýýä ñóðãóóëü òºãññºí ìýðãýæèëäýý äóð ñîíèðõîëòîé, àæèëäàà ÷ ñàéí íýð õ¿íäòýé íýãýí áèëýý. Òýð çàëóó äàðãàòàéãàà ìóóäàëöààä áèå áèåòýéãýý îéëãîëöîõã¿é áàéñààð “äàéñàí” áîëîëö÷èõîâ. Ýíý õàðüöàà íü ãýð á¿ë, íàéç íºõºä åð íü á¿õèé ë àìüäðàëä íü íºëººëæ óóð, óöààðòàé ÿâàõ áîëîâ. Íýëýýä õóãàöàà ºíãºðñíèé ýöýñò òý𠺺ð àæèëä îðîõîîð øèéäýâ. Ò¿¿íýýñ “Õýðâýý äàðãà ÷èíü áàéõã¿é áàéñàí áîë ýíä ÷è äóðòàé àæèëëàõ óó?” ãýæ àñóóõàä, òèéì, áèä õî¸ðûí íýã íü ë ýíä àæèëëàõ ¸ñòîé. Òýãýõã¿é ë áîë ìèíèé õàìàã àìüäðàë óòãàã¿é ñàíàãäàæ, ¿ðãýëæ öóõàëäàæ, ñýòãýë òàâã¿é ÿâàõ þì ãýâ. ×è ÿàãààä òýð õ¿íèéã ººðèéíõºº àìüäðàëûí ãîë òºâ áîëãîæ áàéãàà þì? Òýð ÷óõàì ÿàæ ÷àìàéã èéíõ¿¿ óóð óöààðòàé ãýð á¿ëèéí áîëîí àìüäðàëûí áàÿð öýíãýëä ÷èíü íºëººëæ á¿ð ýöýñò íü àæëàà îðõèõîä ÷èíü õ¿ðãýæ ÷àäàâ? Òýð ÷àìàéã àæëààñ õººõ òóøààë ãàðãààã¿é ø¿¿ äýý. ×è ë ò¿¿íèéã ººðèéíõºº àìüäðàëûí òºâºº áîëãîæ ò¿¿íä ººðèéíõºº àìüäðàëûí áàÿð öýíãýë, ç¿ðõ ñýòãýëýý “íàéð òàâèí ºã÷” èéì áàéäàëä õ¿ðñýí áèø ¿¿? ãýëýý.

Íàìàéã èéì àñóóëò àñóóíà ãýæ áîäîîã¿é áàéñàí òýðýýð áàãà çýðýã áàëìàãäàæ, õàðèóëàõ õàðèóëò ÷ áàéõã¿é áàéâ. Õýñýã õóãàöààíä òàéëáàðëàæ ÿðüñíû ýöýñò òýð îéëãîñîí áîëîâ÷ øèéäâýðýý áóöààõààñ òàòãàëçàâ. Ò¿¿íä äàðãàòàéãàà õàðüöàõ õàðüöààíû ìýäëýã áàéõã¿é, ººðèé㺺 ýçýìäýæ, “õàðèóëò” ºãºõ ÷àäâàð äóòàæ áàéâ. Òýð çàëóó äàðààãèéí àæèëä îðîõîä ÷ ìºí òýð áàéãóóëëàãàä íü “äàéñàí” áàéõã¿é áàéíà ãýñýí áàòàëãàà áàéõã¿é. Òèéì ÷ ó÷ðààñ èéìýðõ¿¿ ÷èãèéí õ¿ì¿¿ñ ãàçàð ãàçàð àæèë ñîëèõ íü îëîíòàà áàéäàã. Ãîë ó÷èð íü àæèëëàæ áóé ãàçàðòàà áóñ ººðò íü áàéãàà þì. Ñóðàã÷ íü áàãøòàéãàà ýñâýë àíãèéíõàà õ¿¿õýäòýé äàéñàãíàëöàæ ººð ñóðãóóëüä øèëæèõ àæèëòàí, àëáàí õààã÷èä äàðãà ýñâýë àæèëòàíòàéãàà ìóóäàëöàí àæëàà îðõèõ íü ìàíàéä ìýð ñýð òîõèîëääîã. ¯¿íèéã ãýð á¿ëèéí ñàëàëò äýýð ÷ òàéëáàðëàæ áîëíî. Ñàëñàí àâãàé íºõð¿¿ä õýäèé òóñäàà àìüäàð÷ áàéãàà áîëîâ÷ íýãýíò “äàéñàí” áîëîëö÷èõñîí òóë ÿìàð ÷ àðãà áàéäàãã¿é. Äàéñàí òºâòýé õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëûí áàÿð öýíãýë, çîðèëãî, õ¿ñýë òýì¿¿ëýë íü ººðèéí äàéñíû òóõàé áîäëûí õàæóóä º÷¿¿õýí áàéõ áºãººä ñýòãýëèéí òýíõýë, ººðòýé㺺 õàðüöàõ äàäàë, õýâøèë ìàø ñóë áàéäàã. Òýäýíä äàéñíû òóõàé áîäîæ òýäíýýñ ñàëæ çóãòàõ, ýñâýë äàðæ çàéëóóëæ ë áàéâàë ñàíàà íü äàðààãèéí “äàéñàí”-òàéãàà ó÷èðòàë àìàð àìãàëàí áàéäàã. Ýíýõ¿¿ “Äàéñàí” òºâèéã íü àìüäðàëûí çîðèëãî, õ¿ñýë òýì¿¿ëýëòýé íü õàðüöóóëáàë èë¿¿ ÷óõàë ç¿éë áºãººä ò¿¿íäýý èõ ÷ öàã çàâàà çàðöóóëäàã. “Äàéñàí” òºâòýé õ¿ì¿¿ñèéí ãîë àíõààðäàã ç¿éë íü ìóóäàëöàæ, ò¿íæèí õàãàðñàí äàðãà, áàãø, àæëûí ãàçðûí õ¿í, àâãàé áºãººä òýäíèéõýý õýëñýí ¿ã, àâèð òºðõ ààø, çàíãààðàà ººðèé㺺 óäèðäóóëæ ÿâäàã ãýõýä õèëñäýõã¿é. Òýäýíä ýðõ, õ¿÷ ãýæ þó ÷ áàéõã¿é.

“Ãàíäàí” òºâòýé õ¿ì¿¿ñ

“Ãàíäàí” òºâòýé õ¿ì¿¿ñ ìàíàéä èõ ýëáýã áàéäàã. Áóðõàíä ìºðãºæ, íîì óíøóóëàõûã îãò áóðóó ãýõã¿é. Áè ÷ ººðºº ìºðãºæ íîì óíøóóëäàã õ¿ì¿¿ñèéí ë íýã. Ãîë íü á¿¿ òóéëøèð. Õèéìîðü ñ¿ëäýý íýã ñàéí äóóäóóëààä ë ñýòãýëýýðýý ñàéõàí áîëæ, ñýòãýëèéí äýì, ººðòºº èòãýõ èòãýë àâàõ íü ë ÷óõàë. Ò¿¿íýýñ ºäºð á¿ð ëàìä î÷èæ í¿¿ðñ ò¿ëýýíä ÿâàõààñ ºãñ¿¿ëýýä àìüäðàëûíõàà á¿õ æèæèã ñàæèã ç¿éëýý àñóóõ íü áóðóó. Ýíý íü òýð ëàìààð ë ººðèéíõºº àìüäðàëûã óäèðäóóëæ æîëîîäóóëæ áàéãààòàé àäèë þì. Òàíä ººðèéí óäèðäëàãà, ìýðãýí óõààí, ýðõ õ¿÷, áàòàëãàà ãýñýí íºãºº àìüäðàëûí äºðâºí áàãàíà áàéõã¿é áîëæ á¿õíýý õýí íýãýí ëàìä äààòãàëàà ãýñýí ¿ã. Óã íü áîë ÷è ë ººðèéíõºº àìüäðàëûí ãîë õàðèóöëàãàòàí þì. Áè áóääûí øàøíûã äýýäýëæ, õ¿íäýëäýã. Áóðõàí áàãø òààëàë òºãññºí ÷ ò¿¿íèé ñóðãààë íîìûã íü ñàéòàð îéëãîæ àìüäðàëûí çîðèëãîî òîäîðõîéëæ ò¿¿íýý õýðýãæ¿¿ëýõýä óõààëãààð àøèãëàõ íü ÷óõàë ãýäýã. Áóääûí óõààíä òýð ÷èãòýý ë àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìóóäûã çààñàí áàéäàã. Ò¿¿íèéã óõààð÷ îéëãîæ, àøèãëàõ íü ë áèäíèé øàøèí ø¿òýæ áàéãààãèéí õýðýã áóñ óó?

Ìàíàéõàí ãàíäàí õèéä îðæ, ëàì áàãøèéí íîì óíøèõûã ñîíñîæ, áîäîæ ñýòãýæ áàéãààä õóðàë òàðààä ë õàøààíààñ ãàðàâ óó ¿ã¿é þó ººðººð áîäîæ õàðüöàæ ýõýëäýã. Òèéì çîõèöîëäîõã¿é áàéäàë ãàðäãèéí áóðóó ÷ ãýæ þó áàéõàâ. Ãîë íü íîìûíõîî ó÷ðûã ñàéí ìýäýæ îéëãîõ íü ÷óõàë þì. Ýíä íýìæ õýëýõýä Ãàíäàí äýýð íîìûã ìîíãîë õýë äýýð óíøäàãã¿é. Õèìèéí õè÷ýýëèéã ëàòèíààð óíøâàë ÿìàð ºíäºð õýðãýìòýé äîêòîð ÷ ãýñýí ÿàæ îéëãîõ âý äýý.

Õàð àìü òºâòýé õ¿ì¿¿ñ

Õàðàìñàëòàé íü õàìãèéí èõ ãàçàð àâ÷ ºðãºí òàðõñàí òºâ áîë õàð àìèà áîäîõ ÿâäàë þì. Ïàëåñòèíä áàéäàã íýãýí øèðãýñýí íóóðûã “¿õñýí íóóð” ãýäýã. Ýíý íü áóñàä íóóðûí àäèë îëîí îëîí öóòãàëàíòàé áàéñàí áîëîâ÷ õàðèí íýã ÷ ãîðõè ò¿¿íýýñ óðñàí ãàðäàãã¿é áàéñààð øèðãýæ “¿õæýý”. ¯¿íòýé àäèë çºâõºí õàð àìèà ë áîäîæ àâàõ, èäýõ, îëîõ õîæèõîîñ ººð ç¿éë áîääîãã¿é áîë ìºäõºí ¿õñýí íóóðòàé àäèëõàí áîëíî. Òýä çºâõºí “íàäàä ÿìàð ñàíàãäàõ áîë”, “áè õ¿ñýæ áàéíà”, “¿¿íýýñ íàäàä ÿìàð àøèã óíàõ âý” ãýñýí õàíäëàãààð áóñäàä õàíääàã. Òýä áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé áàéæ, õàìòðàí á¿òýýõ íü õîâîð.

Èéìýðõ¿¿ íèéòëýã òºâ¿¿ä áàéäàã áºãººä ººð îëîí îëîí òºâ¿¿ä áàéäãèéã íóðøèëã¿é îðõè¸. Áóñäûí òºâèéã ñîíèðõîæ, ìýäýõèéí óðüäàà𠺺ðèé㺺 ÿìàð òºâòýé áîëîõûã ìýäýõ íü ÷óõàë. Ìàãàäã¿é òà ìºíãèéã á¿õíýýñ óðüäàë áîëãîæ, ººð þì áîääîãã¿é õ¿íèéã òàíüäàã áàéæ ìàãàä. Ýñâýë ººðèéí àëáàí òóøààëä ñºðºã ìóó íºëººòýé ë áîë õýíèéã ÷ þóã ÷ çàéëóóëæ çîëèîñëîõîîñ áóöäàãã¿é õ¿ì¿¿ñèéã ìýääýã áàéæ áîëíî. Ýíý òºâ¿¿ä íü çàðèìäàà àæèãëàãäàõààðã¿é ÷ áàéäàã.

ªºðèéíõºº òºâèéã òîäðóóë

×è ººðèéíõºº òºâèéã òîäîðõîéëîõîä õàìãèéí äºõºì àðãà áîë ÷èíèé àìüäðàëûã þó òýòãýæ, þóí äýýð òóëãóóðëàæ àìüäðàëàà àâ÷ ÿâààãàà ñàéòàð àæèãëà! ¯¿íä òàíü òóñ áîëîõ ¿¿äíýýñ äîîðõè õ¿ñíýãòèéã òîëèëóóëúÿ! Òºâ Áàòàëãàà Óäèðäëàãà Ìýðãýí óõààí Ýðõ õ¿÷ Õýðâýý ÷è õàíü òºâòýé áîë…

-×èíèé õàíü ÷àìä õýðõýí õàíäàæ, ÿàæ õàéðëàæ, õàðüöàæ áàéãààãààñ øóóä õàìààðàëòàé. -ͺõºð (àâãàé)-èéí ÷èíü ààø çàí, ñýòãýëèéí õºäëºë íü ÷àìä øóóä íºëººëíº. -Õýðâýý àâãàé (íºõºð) ÷èíü ÷àìòàé ñàíàë íèéëýõã¿é áàéõ, çºðºõ ýñâýë ñàíààíä ÷èíü íèéöýõã¿é ç¿éë õèéñýí çýðýã òîõèîëäëóóäàä òà ìàø èõ óóðëàíà, ãóòàðíà, íºëººëºëä îðíî.

-×èíèé àâãàé (íºõºð) þó ãýæ õýëæ ÿðüæ, çàëàõ íü èõýýõýí íºëººòýé. -Øèéäâýð ãàðãàõ ÷óõàë íºõöºë áîë àâãàé (íºõºð) ÷èíü þó ãýæ ¿çýæ áàéãàà, ýíý íü ÷èíèé ãýð á¿ë, õàíüä ÿìàð íºëººòýé çýðýã íü áîëíî.

Àìüäðàëûí õóóëü çàð÷èì

Àìüäðàëûí ñóóðü òóëãóóð áîëñîí áàòàëãàà, óäèðäëàãà, ìýðãýí óõààí, ýðõ õ¿÷ äºðâèéã ºðãºæ¿¿ëæ õºãæ¿¿ëýõ àìüäðàëûí ¿íýí õóóëü çàð÷ìûã ãîë òºâºº áîëãîâîë õàìãèéí ñàéí. Õóóëü çàð÷ìóóä íü ÿìàð ÷ íºëººëºëä îðîõã¿é. Òýðýýð ãàëçóóðòëàà óóðëàõ þì óó ýñâýë áèäýíä õàâðûí òýíãýð øèã ààøëàõã¿é, ¿õýæ, ¿ðýãäýõã¿é. Àìüäðàëûí ¿íýí õóóëü, çàð÷èì íü ãàëàâ þ¿ëæ, ãàçàð õºäºëæ, àÿíãà íèðãýñýí ÷ óñòàæ ¿ã¿é áîëîõã¿é. Òýð õóóëü, çàð÷èìä ë áàéãàëü, äýëõèé õîðâîîãèéí õàòóó 纺ëºí, õ¿÷ ÷àäàë, ¿çýñãýëýí, ¿íýí àìüäðàë òýð ÷èãòýý çàõèðàãäàæ, õàìðàãääàã. Õýðâýý òà àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìûã àìüäðàëûíõàà òºâºº áîëãîâîë òàíû äºðâºí òóëãóóð áàãàíà ÷ áàò áºõ îðøèí òîãòíîíî. ¯¿íèé ó÷ðûã ìàø õÿëáàðõíààð òàéëáàðëàâàë, áèä á¿õíèéã ÷àäàã÷ èä øèäòýí áèø ó÷ðààñ ººðñäèéí ìýäëýã, ÷àäâàð, òóðøëàãàäàà òóëãóóðëàí áàéãàëü äýëõèé, íèéãìèéí á¿õèé ë ñàéí ìóó íºõöºë¿¿äòýé çîõèöîí àìüäðàõ íü àç æàðãàëòàé, ¿ð á¿òýýëòýé àìüäðàõûí ¿íäýñ ñóóðü þì. ×èíèé àìüäðàëûí áàòàëãàà õýçýý ÷ ÿìàð ÷ íºõöºëä õóâèð÷ ººð÷ëºãääºãã¿é õóóëü çàð÷èìä òóëãóóðëàõàä îðøèíî. Àìüäðàëûí õóóëü, çàð÷ìóóäûã äàâòàí äàâòàí õýðýãëýæ, òóðøëàãààðàà çóçààëàí õºãæ¿¿ëæ àøèãëàõ íü òàíûã íýã ÷èãòýé, áàò áºõººð õºãæ¿¿ëíý. ¯íýí çàð÷ìóóä íü òàíûã ººðèé㺺 õºãæ¿¿ëæ, ººðèé㺺 îéëãîõîä òàíü íºëººëæ àìüäðàëààñ áàéíãà ñóðàõ áîëíî. ªíººãèéí õóðäàí õóâüñàí ººð÷ëºãäºæ áàéãàà äýëõèé äýýð º÷èãäðèéí þì ºíººäºð áàéõã¿é áîë÷èõâîë õ¿ì¿¿ñ ººðººð ààøèëæ, ººð áîë÷èõäîã áîë õàðèí º÷èãäðèéí õóóëü, çàð÷ìóóä ºíººäºðòºº áàéæ ë áàéäàã ó÷ðààñ õóóëü, çàð÷èì òºâòýé õ¿ì¿¿ñ íü íºëººëºëä ºðòäºãã¿é. Èéì òºâòýé õ¿ì¿¿ñ íü õîðâîî äýëõèéã ººðèéí õ¿÷, ÷àäàë áîëîëöîî, õýìæýýíèéõýý õýðýýð õàðäàã òóë òýä íèéãýì, õ¿ì¿¿ñèéí òºëºº þó õèéæ ÷àäàõàà ìýääýã áºãººä ò¿¿íèéãýý ë ã¿éöýëä¿¿ëäýã. Ýäãýýð õ¿ì¿¿ñèéí øèéäâýð íü òýäíèé

Õóóëü, çàð÷èì

ñàíõ¿¿ãèéí áîëîëöîî áîëîí áóñàä íºõöºë áàéäëààð çîõèöóóëàãäàõààñàà èë¿¿ òýäíèé òóðøëàãà, áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé áàéäàã áàéäëààð øèéäâýðëýãäýõ íü îëîíòàà.

×è íýãýí ÷àìã¿é êîìïàíèä íýëýýä èðýýä¿éòýé àæèë õèéäýã ãýýä áîä äîî. ×è ýõíýðòýéãýý îðîé çóðãààí öàãò êîíöåðò ¿çýõýýð òîõèðîëöæýý. Òà õî¸ð ýíý ñàéõàí êîíöåðòûã ¿çýõ ãíæ íýëýýä õîíîãèéí ºìíººñ áýëäýæ òàñàëáàð àâ÷ýý. Àâãàé ÷èíü íýëýýä õººð÷ òýñýí ÿäàí áàÿðëàæ áàéãàà áîëîëòîé. Ãýíýòõýí ºäðèéí öàéíû äàðàà êîìïàíèéí çàõèðàë ÷èíü äóóäàæ ìàðãààø åñºí öàãò òàòâàðûí õýëòñèéíõýí èðæ òàéëàí øàëãàõ áîëñîí òóë îðîé 11 öàã õ¿ðòýë àæèëëàõ õýðýãòýé áàéíà ãýâ.

Õýðâýý ÷è àìüäðàëûã ýõíýð (íºõºð ) òºâººð ýñâýë óäàì òºâººð õàðäàã áîë ÷èíèé ãîë øèéä ãàðãàõ õýìæ¿¿ð íü ýõíýð (íºõºð) ÷èíü áàéõ áîëíî. Äàðãàäàà òà ãýðèéíõýíòýéãýý êîíöåðò ¿çýõýýð àìëàñàí, ò¿¿íèéã ãîìäîîìîîðã¿é áàéãààãàà ó÷èðëàæ îðîé èë¿¿ öàãààð àæèëëàæ ÷àäàõã¿é ãýæ õýëæ áîëíî. Òà àæëààñàà õàëàãäàæ áîëîõ àþóëòàéã ìýäýð÷ áàéãàà ÷ àâãàéãàà óóðëóóëæ, ãîìäîîõûã áîäîõã¿é áèç äýý.

Õýðâýý òà ìºí㺠òºâòýé áîë òàíû òîëãîéä øóóä èë¿¿ öàãààð àæèëëàæ àõèóõàí ìºí㺠îëîõ ë áîäîãäîæ ýõíýðòýý àæèëòàé áîëñíîî ìýäýãäýõ áàéõ. Òýð ÷ ãýñýí ñàíõ¿¿ãèéí àñóóäëàà ò¿ð¿¿íä òàâüäãèéã ÷èíü îéëãîõ áèç. Õýðâýý òà àëáàí òóøààë, àæëûí õýíýýòýé (àæèë òºâòýé) áîë àëáàí òóøààë ºñºæ, äàðãààñàà õýäýí îíîî àâàõàà áîäîæ 11 öàãààñ ÷ õîéø àæèëëàæ øóðãóó, õè÷ýýíã¿é àæèëòàí áîëîõîî áàòëàõ áèç ýý. Àâãàé ÷èíü ÷àìààð áàõàðõäàã ÷ áàéæ áîëíî. Õýðâýý òà ºâ õºðºíãº, íýð àëäàð òºâòýé íýãýí áîë èë¿¿ öàã àæèëëàíà ãýäýã íü èë¿¿ ìºí㺠àâàõ áºãººä ò¿¿ãýýðýý ºìíºõ ñàðä àâ÷ ÷àäààã¿é ç¿éëýý õóäàëäàæ àâàõ áîëîìæòîé áîëíî. ̺í õýðâýý òà èë¿¿ öàã àæèëëàâàë àæëûíõàí ÷èíü ÷èíèé òóõàé ÿðèëöàæ, ÷óõàë ¿åä áàéãóóëëàãàà àâ÷ ãàðñàí õ¿íèé íýð àëäàð ºñºõ íü òîäîðõîé ãýæ áîäîõ áàéõ.

Õýðâýý òà çóãàà öýíãýë òºâòýé áîë äàðãàäàà àìæèõã¿é ãýäãýý õýëæ, àâãàé ÷èíü ÷àìàéã àæèëëóóëàõ ñîíèðõîëòîé áàéñàí ÷, îðîéã áàÿð öýíãýëòýé ºíãºðººõèéã ÷óõàë÷èëíà.

Õàðèí òà íàéç íºõºð òºâòýé áîë îðîéí êîíöåðòîä íàéç íºõ人ñºº óðüñàí ýñýõèéãýý õàìãèéí èõýýð áîäîëöîõ áèç ýý!

Ààí äàéñàí òºâòýé áîë òà ñóíàæ àæèëëàõ áàéõ. Ó÷èð íü ÷è ºðñºëäºã÷人 àðäàà îðõèæ òýð îðîéäîî ººðèéíõºº ÷, äàéñíûõàà ÷ àæëûã õàìòàä íü õèéõ ñàéõàí çàâøààí îëäëîî ãýæ áîäîõ áèç. Ò¿¿íèéã ãýðòýý òåëåâèç ¿çýýä ç¿ãýýð ñóóæ áàéõàä ÷è ò¿¿íýýñ èë¿¿ ãàð÷, õýäýí îíîî àâàõ íü ÷èíèé àâãàéãàà áàÿðëóóëæ ãî¸ êîíöåðò ¿çýõýýñ èë¿¿ ÷óõàë þì. Ìàðãààø òýð àæèëäàà èðýýä ÿëàãäñàíàà ìýäýæ ãîë íü õàðëàíà äàà…

Õýðâýý òà ëàì, õóâðàã òºâòýé áîë òàíû ëàì áàãø þó ãýæ àéëäàæ, ñóðãàñàí íü ÷óõàë þì. Áîëîìæ áàéâàë ã¿éæ î÷èæ àëü øèéäýë íü (êîíöåðòîíä ÿâàõ, ñóíàæ àæèëëàõ) ºëçèéòýé áîëîõûã àñóóõ áàéõ. Ýñâýë òà ëàì áàãø îéðûí ¿åä çóãàà öýíãýëýýñ õîëõîí ÿâàõûã çºâëºæ áàéñàí ýñâýë ýíý ñàðûí çóðõàéä èë¿¿ öàãààð àæèëëàâàë ýð¿¿ë ìýíäýä ìóó ãýñýí çýðãèéã áîäîëöîõ áàéõ. Õýðâýý òà õàð àìü òºâòýé áîë ÷óõàì àëü øèéäýë ººðò ÷èíü àøèãòàé, ÷óõàë áîëîõûã áîäðîëöîõ áîëíî. Òà èéìýðõ¿¿ îëîí òîõèîëäîë àìüäðàëä áàéäãèéã ñàíàæ áàéãàà áàéõ. Áèä òºâ ãýæ þó áîëîõ, ÿìàð ÿìàð òºâ¿¿ä áàéäàã, ýíý íü þóíààñ ¿íäýñòýé áîëîõûã îéëãîæ ìýäëýý.

Îäîî òà ººðèéíõºº òºâèéã òîäîðõîéëæ, çºâ òºâ ¿¿, áóðóó òºâ ¿¿ ãýäýãò àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ íü ìàø ÷óõàë. Ó÷èð íü ýíý òºâ ë ÷èíèé àìüäðàëä íºëººëæ, ¿éë÷èëæ àìüäðàëûã ÷èíü áàÿð öýíãýë, àìæèëò, ¿ð á¿òýýë, àç æàðãàëòàé áàéõ ýñýõèéã øèéääýã þì.

×è ººðèéíõºº òºâèéã òîäîðõîéëîîä, ò¿¿íäýý ñýòãýë õàíàìæã¿é, õýðýâ áóðóó òºâ áàéíà ãýæ ¿çâýë ººð÷èëæ øèíý, çºâ òºâòýé áîëîõ á¿ðýí áîëîìæòîé.

Õàìãèéí çºâ áºãººä, øàëãàðñàí òºâ áîë àìüäðàëûí õóóëü, çàð÷èì òºâ þì. Ýíý íü àìüäðàëûí ¿íýí, õºäºëøã¿é õóóëü, çàð÷ìûã ººðèéíõºº ¿çýë áàðèìòëàë, ôèëîñîôè, àìüäðàëûíõàà ãîëëîõ íî¸í íóðóó áîëãîæ õîðâîî, äýëõèé íèéãýì, õ¿ì¿¿ñ, ãýð á¿ë, ººðèé㺺 ÷ õ¿ðòýë àìüäðàëûí ¿íýí õóóëü çàð÷èì ãýäýã “ëèíç”-ýýð õàðæ, øèéäýë ãàðãàäàã òºâ þì. Èéì òºâòýé õ¿ì¿¿ñ àìüäðàëûí õàð áîð, ÿíç á¿ðèéí àñóóäëóóä áîëîí õ¿íä õýö¿¿ ÿìàð ÷, íºëººëºë íºõöë¿¿äýýñ ººðèé㺺 òóñãààðëàæ ÷àääàã, õàìààã¿é õóòãàëäàæ íºëººëºëä íü ºðòäºãã¿é áºãººä ¿ðãýëæ àìüäðàëûí ¿íýí õóóëü çàð÷ìûã áàðèìòàëæ áàéäàã.

Äýýð äóðäñàí òºâ¿¿äèéã áè îãò õýðýãã¿é àìüäðàëààñàà òýð ÷èãèéí îéëãîëòûã õàñàæ õàÿ ãýýã¿é þì. Ãàãöõ¿¿ òýðõ¿¿ ýõíýð, ìºíãº, óäàì, íýð õ¿íä, ºâ õºðºíãº, çóãàà öýíãýë ãýõ ìýò÷èëýí “òºâ”-¿¿äèéíõýý áîîë íü áîëîõã¿é áàéõ íü ÷óõàë ãýæ õýëýõ ãýñýí þì. ¯¿íä àìüäðàëûíõàà õàìàã àç æàðãàë, áàÿð öýíãýë, àìüäðàõ íàñàà, àìüäðàëàà çîðèóëæ ¿ë áîëíî. Äýýðõ îéëãîëòóóä àìüäðàëä çàéëøã¿é áàéõ ¸ñòîé áºãººä òýäíèéã àìüäðàëûíõàà ãîë çîðèëãîä íèéö¿¿ëæ, ººðºº áîîë íü áîëîõ áèø øàëãàðñàí òóñëàã÷äàà áîëãîæ õîîðîíäûí õàðüöààã íü íÿãò íàðèéí áàðèõ õýðýãòýé. Äýýð äóðäñàí îðîé òåàòðò ÿâàõ ýñâýë èë¿¿ öàãààð ñóíàæ àæèëëàõ óó ãýñýí òîõèîëäîëä õóóëü, çàð÷èì òºâòýé õ¿í ÿàæ àæèëëàõûã õàðúÿ!

Òýðýýð ÿìàð ÿìàð øèéäë¿¿ä áàéæ áîëîõûã ñóäàëñíû ýöýñò àëü íü ººðò íü, àâãàéä íü, êîìïàíèä íèéöòýé áîëîõûã ñîíãîíî. Òà øèéäëèéã óõàìñàðòàé, óõààíòàé, ìýäëýãòýé ãàðãàõ ó÷ðààñ ñýòãýë ñàíàà ÷èíü ÷ àÿòàéõàí áàéõ áîëíî. Ýõëýýä ÷è öàëèí àâ÷ àæ àìüäðàëàà çàëãóóëæ ÿâàà êîìïàíèà, õ¿íäýëæ ÿâäàã ÁÎÑÑ-èéí “ãóéëòûã” áîäîæ îðîé àæèëëàìààð áàéíà. Ãýòýë õàíèà ãîìäîîìîîðã¿é áàéäàã. ×è ººðèé㺺 ýçýìäýæ ÷àääàã õ¿íèé çàð÷èìä ¿íäýñëýæ á¿õ àíàëèçûã ººðºº ººðòýé㺺 õàðüöàõ çàð÷ìûã ãîë áîëãîæ, õèéæ áàéíà. Ýíýõ¿¿ íºõöºëä ÷è “õ¿ì¿¿ñòýé óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäðàõ” çàð÷ìûã ýçýìøñýí ÷àäâàðàà àøèãëàæ õýä õýäýí áîëîìæòîé øèéäë¿¿äèéã ãàðãàíà! ¯¿íä áàñ ýõëýí ñàíàà÷èëæ, íººö áîëîëöîîã àøèãëàõ ãýäýã çàð÷ìûã àøèãëàæ áîëíî. Äýýðõ

çàð÷ìóóäûí ¿íäýñ áîëñîí äàðãàòàéãàà óÿëäàà õîëáîîòîé áàéäàã “õàðèëöàà”-ã àøèãëàæ êîíöåðò îðîé çóðãààãààñ íàéì õ¿ðòýë ¿ðãýëæëýõ áºãººä îðîé 8.30-ààñ øºíèéí 02.30 õ¿ðòýë àæèëëàæ áîëîõûã òà àñóóæ áîëíî. ¯¿íä á¿õ òàëóóä ñýòãýë õàíãàëóóí áàéõ áºãººä ÷è ÷ ãýñýí áàÿðòàé áàéõ áîëíî. Áàñ íýã ººð õóâèëáàð áîë òà àâãàé ðóóãàà óòàñäàæ àæèëëàõ áîëñíîî õýëýýä òàñàëáàðàà áóöààæ ìàðãààøèéíõûã õóäàëäàæ àâàõûã ñàíàë áîëãîíî. Õàìãèéí ãîë íü ýöñèéí øèéäâýðò òà áîëîí ýõíýð ÷èíü äàðãà åð íü á¿õ ë õ¿ì¿¿ñ ñýòãýë õàíãàëóóí áàéõ ÷óõàë. Åð íü áîëîëöîîíûõîî õýðýýð ÷è ººðèé㺺 áîëîí áóñäûã ñýòãýë õàíãàëóóí áàéëãàõûã ýðìýëçýæ øèéä ãàðãà!

Ýíý íü óðãóóëàí áîäîõ ÷àäâàðàà àøèãëàæ, òýð áàéãàà öàãòàà í¿ä ÷èíü õàðæ ÷àäàõã¿é áàéãàà íººö áîëîëöîîã áîëîâñðóóëæ á¿òýýñíèé ýöýñò íóóãäàæ áóé íººö áîëîëöîîã àøèãëà÷èõâàë þó áîëîõûã áèä ¿çëýý. Îþóí óõààíûõàà áèëãèéí í¿äýýð òàðõèíäàà õàðàõ áîëîìæèéí òàëààð áèä ¿çëýý.

ĺðºâä¿ãýýð á¿ëýã. ÕÓÂÜ Õ¯ÍÈÉ ªªÐÈÉêª ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀÍ ÓÄÈÐÄÀÕ ÇÀÐ×ÌÓÓÄ

Ýíý á¿ëýãò þó ¿çýõ âý? I, II á¿ëýãòýý ÷è ººðºº á¿òýýõ øààðäëàãàòàé, òóõàéëáàë ýõëýýä îþóí óõààíäàà á¿òýýõ

àæëûí òàëààð áèä ¿çñýí. Òýãâýë îäîî îþóí óõààíäàà áîäîæ á¿òýýñýí òýð ç¿éëýý ãàçàð äýëõèé äýýð, æèíõýíý áèåò áàéäëààð õýðõýí ÿàæ á¿òýýõ, ¿¿íèé òóëä õóâü õ¿íèé ººðèé㺺 çîõèîí áàéãóóëàí óäèðääàã ÿìàð çàð÷ìóóäûã áè ººðòºº ìºðääºã òóõàéãàà ¿çüå. Ýíý íü I, II á¿ëýãò ¿çñýí çàð÷ìóóäûã àìüäðàëä õýðõýí õýðýãëýæ, ¿ð æèìñèéã íü õ¿ðòýõ çàð÷ìóóä þì. Ýíý çàð÷ìóóäûã èðæ áóé áîëîí ÿâæ áóé ºäºð òóòàìäàà àøèãëàõ çàð÷ìóóä þì. ×è îäîî ë çºâ çºâ ÷èãëýëèéã áàðèí çîãñîæ áàéíà. Îäîî õýðõýí çàì ãàðãàõ òóõàé ¿çíý. ªºðººð õýëáýë, àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìûã òºâºº áîëãîæ õýðõýí ºäºð òóòìûíõàà àìüäðàëûã çîõèîí áàéãóóëàõ õóâèéí ìåíåæìåíòèéã ¿çíý. Õóâü õ¿íèé çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàõ óõààí (ìåíåæìåíò) íü áèäíèé óðüä ¿çñýí òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààí áóþó Ëèäåðèéí óõààíààñ îãò ººð þì.

Òà äîîðõè ãóðâàí àñóóëòàä õàðèóëààðàé. Àíõààðëàà ñàéí òºâëºð¿¿ëæ, ÷èí ¿íýíýýñýý

õàðèóëààðàé,. Ó÷èð íü ýäãýýð àñóóëòóóä ýíý á¿ëãèéí ñýäýâò èõ ¿¿ðýãòýé þì. Àñóóëò 1. ßìàð ç¿éëèéã ÷è àìüäðàëäàà ºäºð òóòàì òîãòìîë õèéãýýä áàéâàë ÷èíèé

àìüäðàëä ãàéõàìøèãòàé äýâøèëòýé ¿ð ä¿í ãàðàõ âý? Àñóóëò 2. ßìàð ç¿éëèéã ÷è õóâèéíõàà ÷, àëáàíûõàà ÷ (ìýðãýæëèéí) àìüäðàëä ºäºð òóòàì

õèéãýýä áàéõàä àäèëõàí ¿ð ä¿íòýé áàéäàã âý? Àñóóëò 3. ×è àìüäðàëäàà þó áèé áîëãî÷èõâîë àìüäðàëûíõàà çîðèëãûã áèåë¿¿ëýõ âý? ÒÓÑÃÀÀÐ Õ¯ÑÝË, Ò¯¯ÍÈÉ À× ÒÓÑ Õ¿íèé ÷àäàâõè íü ººðòýé㺺 õàðüöàõ, óðãóóëàí áîäîõ, óõàìñàð, òóñãààð õ¿ñýë äºð⺺ñ

á¿ðääýã. Òóñãààð õ¿ñýë íü áèäíèé îäîî ¿çýæ áàéãàà ñýäýâòýé ìàø èõ õàìààðàëòàé áºãººä àñàð èõ ¿ð ºãººæòýé îíöëîã ÷àäâàð þì. Òóñãààð õ¿ñýë íü õóâèéí ìåíåæìåíòèéí òóëãóóð áàãàíà áºãººä ¿¿íèéã ººðòºº õºãæ¿¿ëæ õýðýãæ¿¿ëýõ íü ìàø ÷óõàë. Ýíý ë ÷èíèé ºäºð òóòìûí àìüäðàëä îðîëöîæ, øèéäâýð ãàðãàõ á¿ðò ÷èíü íºëººëæ, õèéñýí á¿õýíä ÷èíü òóñãàëàà îëíî. Òóñãààð õ¿ñýë ãýäýã áóñäûí íºëººë뺺ñ òóñãàà𠺺ðòýé㺺 õàðüöàõ ÷àäâàð äýýð ¿íäýñëýí óðãóóëæ, ººðèéí ãýñýí áèå äààæ áèé áîëñîí õ¿ñýë ýðìýëçýë þì. Òóñãààð õ¿ñýë ººðòºº áèé áîëãîõ ãýäýã áîë áàñ ë íýã ºâºðìºö ÷àäâàð. ªºðèéí ãýñýí áèå äààñàí òóñãààð õ¿ñýë, äààöòàé õ¿ñýëã¿é õ¿í íü ºäºð òóòìûí àìüäðàëûí ÿíç á¿ðèéí íºëººëºëä ¿ðãýëæ ºðòäºã áºãººä áàéíãà õóâüñàæ, ººð÷ëºãäºæ ÿâäàã.

Õ¿í ººðèé㺺 ºãººæòýé çîõèîí áàéãóóëàõ óõààí áîëîõ õóâèéí ìåíåæìåíò áîë ãîë ç¿éëèéã ë ýõýíä íü òàâü ãýæ çààäàã. Òýðã¿¿ëýí çàëàõ óõààí (Leadershup) íü íýí ò¿ð¿¿íä þóíäàà èë¿¿ èõ àíõààðàë òàâèõ âý? ãýäãèéã çààæ õýëäýã. (õ¿ì¿¿æèë ¿¿?, ñïîðò óó?, îëèìïèàä óó? ã.ì) Áèäíèé äóíä òóñãààð õ¿ñýëã¿é çàðèì íýãýí õ¿ì¿¿ñ áàéäàã. Òýä ºäðèéã õèé äýìèé ºíãºðººí íºãöººäºã. ªºð îëîí ¿ð àøèãã¿é ç¿éëä õ¿ì¿¿ñ øóóä ¿ã¿é ãýæ õýëæ ÷àääàãã¿é.

Õýðâýý ÷è áàéøèí áàðèõ, ÿìàð íýãýí áèçíåñ õèéõ, “îéä î÷èæ çàì ãàðãàõ”, àìüäðàëäàà øèíý äýâøèë ãàðãàõ òóñãààð õ¿ñýëòýé áîë ãàäíû ÿìàð ÷ íºëººíä àâòàëã¿é äîòîîä ñýòãýëä ÷èíü áóé òóñãààð õ¿ñýë òººíºæ, “¿ã¿é” ãýæ õýë¿¿ëýõ áîëíî.

Åð íü àæèë ¿éëñ íü ººäðºã èõèéã á¿òýýõ ýðìýëçýëòýé “òóñãààð õ¿ñýëäýý” õºòëºãäºí ÿâàà õ¿ì¿¿ñ çàâ çàé ìóóòàé áàéäàã. Òèéìäýý ÷ ¿ð àøèãã¿é àðãà õýìæýýíä îðîëöîõ äóðã¿é áàéäãèéã ñàíàæ áàéãàà áàéõ.

ÖÀÃÈÉà ÕÝÐÕÝÍ ¯Ð Á¯ÒÝÝËÒÝÉ ªÍêЪªÕ ÂÝ? Àìüäðàëàà áîëîí öàãàà õýðõýí ¿ð àøèãòàé çîõèîí áàéãóóëæ óäèðäàõ ÿâäàë àæèë õýðýã÷

õ¿íèé ãîë ÷àíàðûí íýã þì. Öàãèéã õýðõýí ¿ð á¿òýýëòýé ºíãºðººõ âý? Õèéõ ãýæ áóé àæëóóäààñàà õàìãèéí ÷óõëûã íü ýõýëæ ã¿éöýòãýõ íü öàãèéã ¿ð á¿òýýëòýé àøèãëàõ õàìãèéí àíõíû àëõàì ìºí.

Ìàíàé àðä ò¿ìýí àìüäðàëûí áîëîí íèéãìèéí îíöëîã øèíæ ÷àíàðòàé íü (äàéí áàéëäààí, ìàë ìàëëàãàà, øàðûí øàøèí, ãàíçàãà) òîõèðñîí öàãèéí ìåíåæìåíòòýé áàéñàí. Á¿ãä ë îíöëîã øèíæ

÷àíàðòàé. ªºðººð õýëáýë, ¿éëäâýðèéí àæèë÷èí ìàë÷èí, áàãø, äàðãà, á¿ãäýýðýý ë õîîðîíäîî ººð ººðèéí öàãèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, àðãà áàðèë, ìåíåæìåíòòýé.

Ìàë÷èä “íàð õààíà òóñàæ áàéíà” ãýäãýýð àæëàà çîõèîí áàéãóóëäàã áàéëàà. “Íàð õàíûí òîëãîéä ãàð÷èõëàà”. “Õîíèî áýë÷ýýðò ãàðãà”… ãýõ ìýò. Äàðàà íü àæ ¿éëäâýðèéí ¿å ýõýëæ ìàíàé õ¿ì¿¿ñ õóàíëè àøèãëàõ áîëñîí. Çàðèì íýã íü òýìäýãëýëèéí äýâòýð àøèãëàæ óóëçàëò, õóðàë öóãëààíàà òîâëîäîã áîëëîî. Ýíý íü àëñûã õàðæ, èðýýä¿éãýý òºëºâëºæ, çîõèîí áàéãóóëæ áàéãàà äýâøèëòýé õýëáýð þì. Äàðàà, äàðààãèéíõ íü ¿å¿äýä íü ÷óõàë ñàíàà, àæèë õýðãýý òîäîðõîéëæ, ººðòºº õîëûí áîëîí îéðûí çîðèëò òàâüæ àæèëëàæ ýõýëñýí íü öàãèéã áîëîí àìüäðàëûã çîõèîí áàéãóóëàõ óäèðäàõ òîì äýâøèë áîëñîí. Äàðàà íü ºäðèéí, ñàðûí, æèëèéí, òàâàí æèëèéí òºëºâëºãºº ÷ õ¿ðòýë ãàðãàæ àæèëëàäàã áîëëîî. Ñ¿¿ëäýý àðä ò¿ìýí ìààíü äýíä¿¿ òºëºâëºãººæèõ òºëºâòýé áîë÷èõîâ. Áàéãóóëëàãûí õºäºëìºðèéí àâàðãà, òàâàí æèëèéí ãàâøãàé÷ áîëîõ, òºëºâëºãººãºº õóãàöààíààñ íü ºìíº áèåë¿¿ëýõ, ýñâýë äàâóóëàí áèåë¿¿ëýõ ãýõ ìýò÷èëýí òºëºâëºãººæèõ ºâ÷èí òóñàæ, àìüäðàëûí áàÿð áàÿñãàëàíã òºëºâëºãºº áèåë¿¿ëýõ ãýæ îéëãîäîã áîëîõ øàõñàí. Ýíäýýñ òºëºâëºõ õýðýãòýé ÷ õýò òºëºâëºõ íü çºâ àðãà áèø ãýæ îéëãîãäîæ áàéíà. Îäîî îð÷èí öàãò öàãèéã õýðõýí çºâ çîõèîí áàéãóóëæ àç æàðãàëòàé áàéõ àðãûã çºâëºí õýëüå.

Äýýð ¿åýñ ë áèä öàãèéã ÿàæ çîõèîí áàéãóóëàõ âý ãýæ ÿðüñààð èðñýí. Áóðóó ÿðüñíààðàà áóðóó îéëãîæ áóðóó ¿éëäýë õèéõ ¿íäñèéã òàâüäàã. Öàã õóãàöààã ÿìàð ÷ õ¿÷òýí, áóðõàí óäèðäàæ ÷àäàõã¿é. Äýëõèé ýðãýäãýýðýý ë ýðãýíý, õîíîãò 24 öàã, öàãò 60 ìèíóò. Ãàãöõ¿¿ öàãòàé çîõèöîæ, ººðèé㺺 óõààëàã óäèðäàõ íü ë áèäíèé íººö áîëîëöîî ÷àäâàðààñ øàëòãààëàõ ç¿éë þì. Òîâ÷õîíäîî õýëáýë öàãèéã áèø ººðñäèé㺺 ë óäèðäàöãààÿ. ßìàð íýãýí áèåò ç¿éë õàä ÷óëóó, ìàøèí, ìºí㺠õºðºíãèéã áîëîí öàã õóãàöààã óäèðäàõ ãýæ óëàéðàõàà áîëüæ ººðèé㺺 óäèðäàæ ¿¿íýýñýý ¿íäýñëýæ àëèâàà àæèë õýðãèéíõýý ¿ð ä¿íã çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàõ íü õàìãààñ ÷óõàë àà.

“II ÕÝÑÝÔ Òà á¿õýíä öàãèéã õýðõýí óäèðäàõ áóñ õàðèí ººðèé㺺 óäèðäàæ öàãèéã õýðõýí ¿ð àøèãòàé

ºíãºðººõ ãàéõàìøèãò àðãà çàìûã çààæ ºãºõ áºãººä ¿¿íèéã “II õýñýã” ãýæ íýðëýå. Åðºíõèé人 öàãèéã áèä äºðâºí õýëáýðýýð ºíãºðººäºã. Äîîð çóðãèéã õàðíà óó.

ĺðâºí õýñãèéã äóíäóóð íü õî¸ð õî¸ðîîð íü ÿàðàëòàé àæëóóä, ÿàðàõ øààðäëàãàòàé, íºãºº

òàëààñ íü ÷óõàë, ÷óõàë áèø ãýæ õî¸ð õóâààÿ. ßàðàëòàé ãýäýã íü îäîîõîí ÷è àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ õóðäõàí ã¿éöýëä¿¿ëýõ àæëóóäûã õýëíý.

Óòàñ æèíãýíýí äóóãàðàõ íü ÿàðàëòàé ç¿éë þì. Óòàñ äóóãàðààä áàéõàä áèä àâàõã¿é áàéæ ÷àääàãã¿é. Þó ÷ õèéæ áàéñàí ò¿¿íýý îðõèîä ø¿¿ðýí àâäàã. ßàðàëòàé ç¿éë¿¿ä íü áèäýíä øóóä ñîíñîãäîæ, õàðàãäàæ øóóäõàí íºëººëä㺺𺺠îíöëîãòîé þì. Áèäíèéã ÿìàð ÷ ÿàðàëòàé ç¿éë òîâ÷ëóóð äàðñàí þì øèã ë óäèðääàã. Ýíý íü èõýíõäýý ë ÷óõàë ç¿éë¿¿ä áèø áàéäàã. Îäîî ÷óõàë õýñã¿¿äèéí òàëààð ÿðüÿ.

×óõàë ç¿éë¿¿ä ãýæ þóã ÿðèàä áàéíà? ßìàð íýãýí àæèë õýðãèéí ÷óõàë, ÷óõàë áóñ ýñýõèéã íü àâ÷ ¿çíý ãýäýã áîë ýíý àæëûí ¿ð ä¿í

íü, ã¿éöýòãýëèéã íü ÿðèíà ãýñýí ¿ã. ×óõàë àæèë õýðýã, õîë îéðûí çîðèëãî, çîðèëãóóäûã õèéæ ã¿éöýòãýñíèé äàðààõ ¿ð ä¿íã áèä ¿íýëæ áàéãààãààðàà ÷óõàë, ÷óõàë áóñ ãýäýã îéëãîëò ãàðíà. Òýãýõäýý áèä õýñýã õóãàöààíû äàðàà áèé áîëîõ ¿ð ä¿íã õàðæ ¿íýëæ àæèëëàõààñàà ºìíº ºíººäºð ñàíäàðãààä áàéãàà ÿàðàëòàé ç¿éë¿¿ääýý öàã õ¿÷ýý çàðöóóëäàã.

ßàðàëòàé àæëóóä

ßàðàõ øààðäëàãàòàé

×óõàë áèø àæëóóä

×óõàë àæëóóä

1

2 3

4

Áèä óðüä÷èëàí áýëòãýæ, ººðèé㺺 óäèðäàæ ÷àäâàë àæèë õýðãèéí ¿ð ä¿í íààøòàé ýðãýæ “àç” áèäýíä òîõèîëäîõûí ¿íäñèéã òàâüäàã. II á¿ëýãò ¿çñýí “îþóí óõààíäàà ýõýëæ á¿òýý” ãýäýã çàð÷ìûã ñàéòàð ýçýìøñýí òàíä ÿìàð àæèë õýðýã ÷óõàë âý? Àìüäðàëä åð íü þó ÷óõàë þì áý? ãýäãèéã óõààðñàí áàéõ ¸ñòîé. Òàðõè òîëãîéä ÷èíü “÷óõàë” ç¿éë¿¿ä òîäîðõîé áàéâàë ò¿¿íäýý àìüäðàëûíõàà õîðîì á¿ðèéã çàðöóóëàõ õýðýãòýé. Òýãâýë òà ÿàðàëòàé áîëîâ÷ ÷óõàë áèø ç¿éë¿¿ä áîëîõ õîâ æèâ õººöºëäºõ, ¿ð ä¿íã¿é ìºðò뺺 çàâã¿é ä¿ðòýé àæèëëàõ, óòñààð óòãà ó÷èðã¿é óäààí ÿðèõ ãýõ ìýòèéí ç¿éë¿¿äýä õàéðàí öàã àìüäðàëàà ¿ðýõã¿é áîëíî. ßàðàëòàé áºãººä ÷óõàë ç¿éë¿¿äýä öàã àëäàõã¿é àðãà õýìæýý àâ÷ ¿ð ä¿í ãàðãàõã¿é áîë áîëäîãã¿é. Ýíý íü ãîë÷ëîí ãýíýòèéí òîõèîëäîë, îñîë, ãàí çóä ãýõ ìýò÷ëýí áèäíýýñ îíöûí èõ øàëòãààëàõã¿éãýýð áèé áîë÷èõäîã. Áèäýíä á¿ãäýä íü ë èéìýðõ¿¿ ç¿éë òîõèîëääîã ø¿¿ äýý. Ãýâ÷ áèäíèé çàðèì íýãýíä ÷óõàë áºãººä ÿàðàëòàé ç¿éë¿¿ä ìàø áàãà òîõèîëääîã àçòàé ãýìýýð õ¿ì¿¿ñ áàéäàã. Ãýòýë áàñ ¿ðãýëæ çîâëîí áýðõøýýëýýñ ñàëäàãã¿é àçã¿é ãýìýýð õ¿ì¿¿ñ ÷ áèé. Ýíý õ¿ì¿¿ñèéã áè çîâëîí áýðõøýýëèéí ìåíåæåð¿¿ä ãýæ íýðëýå! Ýíý õ¿ì¿¿ñ çºâõºí çîâëîí áýðõøýýëä òºðñºí þì øèã òàðõè òîëãîéäîî ¿ðãýëæ òèéì ¿éë ÿâäëûã áîäîæ, ò¿¿ãýýðýý àìüñãàëæ àìüäàðäàã. Äýýðõ õî¸ð òºðëèéí õ¿ì¿¿ñèéí òîëãîé äýýð íýã ë íàð ìàíäàæ, íýã ë àãààðààð àìüñãàëæ áóé. Õî¸óëàíä íü çîâëîí òîõèîëäîæ àäèëõàí àç èâýýäýã. Íýã íü àç õàéæ ÿâäàã áàéõàä íºãººäºõ íü çîâëîíã õ¿ëýýæ ñóóäàã. Àçòàé á¿ëãèéí õ¿ì¿¿ñ àæëûã îþóí óõààíäàà á¿òýýõ ÷àäâàðûã ñàéòàð ýçýìøñýí ó÷ðààñ çîðèëãîî ñàéí ìýääýã, ìºí ººðèé㺺 óäèðäàõ ÷àäâàðò ñóðàëöñàí áàéäàã òóë öàã ë ãàðâàë ãîë ÷óõàë ç¿éë¿¿äèéíõýý òºëºº àæèëëàäàã.

Àëèâàà õ¿íäðýëä îðîõã¿éí òóëä ò¿¿íèé óã ¿íäñèéã õààæ ýðòíýýñ ººðèé㺺 áýëòãý÷èõñýí áàéäàã.

Àçã¿é õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä òýä á¿õ öàãàà ÷óõàë ç¿éë¿¿ä, àâààð îñîë, ãýíýòèéí çîëã¿é ÿâäëóóäàä, ¿ëäñýí æààõàí öàãàà çóãàà öýíãýë àìðàëò, íàéð íààäàì öýíãýýíä ºíãºðººäºã. Òýä ººðèé㺺 ýçýìäýæ óäèðäàõ áîëîí îþóí óõààíäàà ýõýëæ á¿òýýõ ÷óõàë çàí ÷àäâàðóóäûã ýçýìøýýã¿é áàéäàã ó÷ðààñ òýäíèé òîëãîéä àìüäðàëûí çîðèëãî, çîðèëòûí òàëààðõ îéëãîëòóóä á¿ðõýã ñóëõàí áàéäàã. Çàðèìäàà á¿ð îãò á¿ðýëäýí òîãòîîã¿é òîõèîëäîë ÷ áàéäàã. ×óõàë ç¿éë¿¿äýý ìýäýõã¿é ó÷ðààñ ò¿¿íäýý öàã çàðäàãã¿é. Ýðòíýýñ áýëääýãã¿é ó÷ðààñ ãýíýòèéí ç¿éë òîõèîëäîõîä ìàëäàà ºâñã¿é, øàëãàëòàä îðîõäîî ñóðñàí ýðäýì ìýäëýãýýð äóëüõàí îðäîã. Èéì õ¿í àçã¿é áàéëã¿é ÷ ÿàõàâ. Èéìýýñ çóä, ãàí, øàëãàëò, ø¿¿ëýã. Àëèâàà çîâëîí áýðõøýýë í¿¿ðëýæ ¿ðãýëæèéí äàãàäàã.

¯ðãýëæèéí äàãàäàã ãýñíèé ó÷èð íü òýä çîâëîí áýðõøýýëýý àðàéõèéæ äàâìàð àÿäààä àìàð÷ ýíåðãèý ñýëáýõ íýðèéäëýýð àðõèäàæ, çóãàà öýíãýë õººæ áàéòàë äàðààãèéíõ íü í¿¿ðëý÷èõäýã. Òýäýíä áýëòãýë çàâñàðëàãà ãýæ áàéõã¿é áºãººä ¿ðãýëæèéí çîâëîí ç¿äã¿¿ðòýé õóòãàëääàãèéíõ íü õóâüä çîâëîíãèéí ìåíåæåð¿¿ä ãýæ íýðëýñíèé ó÷èð èéì þì. Èéìýðõ¿¿ çîâëîí áýðõøýýëèéã ìåíåæåð¿¿ä íü (ÇÁÌ) àìüäðàëûíõàà öàã çàâûí 30 õóâèéã íü I õýñýãò çàðöóóëäàã áºãººä çºâõºí 10 õóâèéã ë IV õýñýãò çàðöóóëäàã. II, III õýñã¿¿äýä áàðàã ë öàã ãàðãàæ ÷àääàãã¿é.

Îäîî äàõèàä íýã ººð õýñãèéíõíèé òóõàé ÿðüÿ. Òýä èõýíõ öàãàà III õýñýãò çàðöóóëäàã. Ýíý íü ÿàðàëòàé ÷óõàë áóñ ç¿éë þì. Òýä ººðñäèéíõºº öàã çàâûã ÿàðàëòàé ÷óõàë ç¿éë¿¿äýä çàðààä áàéíà ãýæ áîääîã. Òýäíèé ÿàðàëòàé ÷óõàë ãýýä öàã çàâàà çàðöóóëààä áàéãàà ç¿éë¿¿ä íü ¿íýí õýðýãòýý ÿàðàëòàé áîëîâ÷ ÷óõàë áóñ ç¿éë áàéäàã. ßàãààä ãýâýë òýä àìüäðàëä þó íü ÷óõàë, þó íü ÷óõàë áèø âý ãýäãýý ìýääýãã¿éä îðøèíî. Òýä óòà ó÷èðã¿é õóðàë öóãëààí ñîíñãîëä ñóóæ, õýðýãòýé õýðýãã¿é áààõàí òàéëàí òîîöîî ãàðãàæ, áàéíãûí óòàñ õàíãèíóóëàí óòñààð ÿðèõ çýðýãò õàìàã öàãàà ¿ðäýã. Òýä ýäãýýð ç¿éë¿¿äèéã àìüäðàëûí ÷óõàë çîðèëãî, çîðèëò ãýæ îéëãîæ ã¿éñýýð 10, 20, 30 æèë ã¿éäýã ÷ á¿õ ë ç¿éë íýãýí õýâýýð áàéñààð ºíãºðäºã.

I II

¯ð ä¿í -Ñýòãýëýýð óíàõ -Áàéíãà óóð, óöààðòàé áàéõ -Çîâëîí áýðõøýýëýýñ õÿìðàë õýçýý ÷ ñàëäàãã¿é -Áàéíãà øàòàæ ÿâäàã

IV

I II

III ¯ð ä¿í -Àìüäðàëä ÿìàð ÷ õàðèóöëàãà à÷ààã¿é áàéäàã -Àéëûí ýðõ õ¿¿õýä àäèë ààøèëæ àÿãëàäàã (ýðõýýðýý ºòºëæ ÿâàà ÷ ãýæ ÿðüäàã) -Àæëààñ çóãàòàæ, íÿöàìõàé -Áóñäûí õàðààò áàéäàëä ¿ðãýëæ áàéäàã

IV

I II III ¯ð ä¿í

-Õîëûí àëñûí çîðèëò áàéõã¿é -Àìüäðàëûí òóéëûí çîðèëãî ìýääýãã¿é -Ǻâõºí òóëãà òîéðñîí àñóóäëààð áàéíãà îðîëääîã -Çîâëîíã çîõèîí áàéãóóëàã÷ -Õóâèðàìòãàé, îëîí ààøòàé -àâñàí çîðèëò íü ÿìàð ÷ àøèãã¿é, ¿íý öýíýã¿é -¯ðãýëæ õ¿íòýé ìóóäàëöàæ, ãîìäîîæ ÿâäàã.

IV

I II

III ¯ð ä¿í -Àëñûí õàðààòàé, èðýýä¿éí, õýòèéí òºëºâòýé -Þìíû õàðüöààã ñàéí çîõèöóóëäàã -Ñàõèëãà áàò -Óäèðäëàãà, õÿíàëòòàé -Áàãà áýðõøýýë, õÿìðàë òîõèîëäîíî

IV

Åðºíõèé人 öàãèéã ÿàæ õýðõýí ÿìàð ç¿éë¿¿äýä çàðöóóëäãèéã ¿çëýý. ¯ð á¿òýýëòýé àæèë

õýðýã÷ õ¿ì¿¿ñ öàãàà ÿìàð ç¿éëä çàðöóóëäàã, ÷óõàì þóíä íü çàðöóóëáàë çîõèëòîé âý ãýäãèéã îäîî ¿çüå.

Äýýðõ äºðâºí õýñãèéí II õýñýãò ë õýäèé ÷èíýý öàã çàðöóóëíà òà òºäèé ÷èíýý õóâèéí çîõèîí áàéãóóëàëòòàé áàéãàà õýðýã þì. I õýñãýýñ áèä íýã èõ öàã ãàðãàæ àâ÷ ÷àäàõã¿é áîëîâ÷ II ç¿éëä èõ öàã çàðöóóëæ áýëòãýë óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýý àâ÷ ÷àäñàíààðàà çîâëîí áýðõøýýë, õÿìðàë ãýäýã I õýñýãò àÿàíäàà áèä áàãà öàã çàðöóóëàõ áîëíî. III, IV õýñýãò çàðöóóëàõ öàãóóäûã çîðèìîã øóëóóõàí õàñàæ II õýñýã ð¿¿ãýý çàðöóóëæ áîëíî. ßàãààä âý ãýâýë, III, IV õýñã¿¿äèéí ç¿éë¿¿ä íü ÿàðàëòàé ÷ áàé, ÿàðàëã¿é ÷ áàé ÷óõàë áèø ç¿éë¿¿ä áàéäàã.

¯ð á¿òýýëòýé õ¿ì¿¿ñ òàðõè òîëãîéäîî çîâëîí áýðõøýýëèéã òýýæ ÿâäàãã¿é áºãººä àÿòàéõàí áîëîìæ, ñàéõàí òîõèîëäëóóäûã öóãëóóëæ ÿâäàã þìàà. Òýä àÿòàéõàí áîëîìæ, ñàéõàí òîõèîëäëîîð ºëñºæ õàéæ ÿâäàã áºãººä ò¿¿íèéãýý ÷ îëäîã. Òýãýýä ÷ àëèâàà áýðõøýýë òîõèîëäîõîä øèéäýæ ÷àääàãèéí ó÷èð íü ýíý þì.

Ýäãýýð õ¿ì¿¿ñ á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ ÷àäàâõè õî¸ðûíõîî òýíöâýðò õàðüöààã ñàéí õàäãàëæ ÷àääàã. Ýíý á¿ëãèéí ýõýíä àñóóñàí ãóðâàí àñóóëòûã ñàíàæ áàéíà óó. Ò¿¿íä õàðèóëñàí õàðèóëòààñ çàðèì íü òàíä ÷óõàë þì øèã ñàíàãäàõ áîëîâ÷ ÷óõàë áèø ÿàðàëòàé ç¿éë¿¿ä áàéäàã.

Àñóóëòàà äàõèí äàâòúÿ äàà. Þó òàíû àæèë õýðýã, àìüäðàëûã ýðñ îãöîì äýâøèëòòýéãýý𠺺ð÷èëæ ÷àäàõ âý? ¯¿íä õàðèóëàõ èõýíõ ç¿éë¿¿ä íü II õýñãèéí àæèë õýðã¿¿ä áàéãàà.

“¯ã¿é” ãýäýã ¿ãèéã õýëæ ñóð II õýñãèéí ç¿éë¿¿ä äîòîîä ñýòãýëä ÷èíü áàò áýõ ñóóðèëæ ò¿¿íýý ãîë çîðèëãîî áîëãîí

òýì¿¿ëæ ÿâàà õ¿í íü III, IV õýñã¿¿äèéí ç¿éë¿¿äýä ¿ã¿é ãýæ õýëäýã. Íàìàéã äºðºâä¿ãýýð àíãèä áàéõàä áîëñîí íýãýí ÿâäëû㠺㿿ëüå. Ààâ ìààíü øèíèéã ñàíàà÷ëàã÷ ØÁÎÑ-ûí ýçýí èíæåíåð. Àíãèéí áàãø àíãèéí áóëàí õèéõ äààëãàâàð ºã뺺. Ãýòýë ààâ íýã, õî¸ð ñàìáàð õèéãýýä ãóðàâ äàõèéã íü õèéæ ÷àäàõã¿é ãýëýý. ¯¿íèéã ýðãýýä áîäîõîä ààâ òýð àæëóóäàä èõ öàãàà çàðöóóëàõààñàà ººðèéí àæëûã áîäñîí áàéãàà þì. ªºðººð õýëáýë, III, IV õýñãèéí ç¿éë¿¿äýä öàãàà çàðöóóëàõäàà ¿ã¿é ãýæ õýëæ II õýñãèéí ç¿éëä çà ãýæ õýëæýý.

II õýñýãò öàã çàâàà çàðöóóëæ ñóðàõûí òóëä åð人 ë ãóðàâõàí ç¿éëèéã ìýäýõ øààðäëàãàòàé. Ýíý íü:

1. Àìüäðàëûíõàà ÷óõàë ç¿éë¿¿äèéã çºâººð òîäîðõîéëæ îëæ ìýäýõ 2. Ýäãýýð ç¿éë¿¿äèéíõýý ýðãýí òîéðîíä àæèë àìüäðàëäàà çîõèîí áàéãóóëæ ñóðàõ 3. Ýíýõ¿¿ ÷óõàë çîðèëãûíõîî òºëºº ººðèé㺺 ñàõèëãà áàòòàé áàéëãàõ ÿâäàë þì. Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ ñàõèëãà áàòàà ÷àíä ñàõèæ ÷àäàõã¿é áàéãàà ó÷ðààñ òàâüñàí çîðèëãîäîî õ¿ð÷

÷àäàõã¿é áàéíà ãýæ áîääîã. ¯íýí õýðýãòýý òýäãýýðèéí ÷óõàë çîðèëòóóä ç¿ðõ ñýòãýëä íü áàòòàé ñóóðèëæ, ººðèéíõ áîëîîã¿é áàéäàã.

II õýñýãò èõýíõ öàã çàâàà çàðöóóëæ ¿ð ä¿íòýé õóâèéí ìåíåæìåíòòýé áîëîõûí òóëä ÷óõàë ç¿éëèéã ýõýíä íü òàâèíà ãýäýã çàð÷ìûã áàðèìòëàõ áºãººä ÿàæ õýðýãæ¿¿ëýõèéã àâ÷ ¿çüå. Ýíýõ¿¿ õýðýãæ¿¿ëæ çîõèîí áàéãóóëàõàä ¿íäñýí ãîë ò¿ëõ¿¿ð áîëñîí äºðâºí ç¿éëèéã àíõààðàõ õýðýãòýé. ¯¿íä:

1.ªºðèéíõºº ¿¿ðãèéã òîäîðõîéëîõ Ýõëýýä òà àìüäðàëäàà ººðèéí ã¿éöýòãýäýã ¿¿ðã¿¿äýý æàãñààí áè÷ äýý. Ààâ, õ¿¿, àõ, àâãàé,

ýýæ, íàéç, äàðãà, çàõèðàë, ìàë÷èí, àæèë÷èí ãýõ ìýò áè÷íý ¿¿. Ýíä áè æèøýý áîëãîí õî¸ð õ¿íèéõèéã áè÷üå!

1.õóâü õ¿í 1.õóâü õ¿í 2.íºõºð / ààâ 2.õàíü / àâãàé

3.ìåíåæåð 3.ýýæ 4.áàãø 4.áàã, áàéðûí äàðãà 8.êëóáûí óäèðäàã÷ 9.íàìûí ãèø¿¿í 2.Çîðèëòóóäàà ñîíãîæ îëîõ Äàðààãèéí àëõàì íü ººðèéí ¿¿ðãèéíõýý àðä òóñ òóñàä ò¿¿íäýý òîõèñðîí çîðèëòóóäàà ñîíãîæ

îëîõ 3.Æàãñààëò, õóâààðü ãàðãàõ Ýäãýýð çîðèëòóóäòàé öàã õóãàöààãàà õîëáîæ, æàãñààëò, õóâààðü ãàðãàõ õýðýãòýé. Äîëîî

õîíîãîîð õóâààðü ãàðãàõ íü õàìãèéí òîõèðîìæòîé. Óõààí ñàíààíäàà çîðèëòîî òîä òîìðóóí òîäîðõîéëîîä öàãàà ò¿¿íèéãýý áèåë¿¿ëýõýä çîõèöóóëàõ õýðýãòýé. Íÿì ãàðèã á¿ð èðýõ äîëîî õîíîãèéíõîî õóâààðèéã çîõèîæ áàéâàë ñàéíñàí. Åðºíõèé人 õóâààðèà õî¸ð òºð뺺ð ãàðãàâàë çîõèëòîé.

1.Èðýýä¿éí, àìüäðàëûí çîðèëãûã òîäîðõîéëîõ (5, 10, 20 æèëèéí çîðèëãî) 2.Òóõàéí çîðèëãîîñîî ¿íäýñëýæ îéðûí íýã æèëèéí áîëîí äîëîî õîíîãèéí õóâààðü ãàðãàõ.

Аëñûí èðýýä¿éí çîõèîí áàéãóóëàëò öàãèéí õóâààðü Delegate

Äîëîî õîíîãèéí çîõèîí áàéãóóëàëò

4.Äîëîî õîíîãèéíõîî òºëºâëºãºº öàãèéí õóâààðèéã çîõèîõ. ¯¿íä îëîí ç¿éëèéã á¿¿ äàâõöóóëààðàé. Òýãâýë öàãèéí õóâààðü òàíû òóñëàã÷ áèø, õàðèí òà

ò¿¿íèéõýý áîîë íü áîëæ ç¿äýðãýýòýé ñàíàãäàõ áîëíî. Öàãèéí õóâààðèà õýçýý ÷ ººð÷èëæ ººðòºº àÿòàéõíààð óÿí õàòàí áàéëãàõ õýðýãòýé. Öàãèéí õóâààðü áîëîí òºëºâëºñºí àæëàà ã¿éöýýæ ÷àäààã¿é òîõèîëäîëä ººðèé㺺 áóðóóòãàõ õýðýãã¿é.

Õ¿íýýð àæèë õèéëãýõ óõààí ªºðèéíõºº òºëºâëºãººí人 áîëæ ºãâºë áóñäààð òºëººë¿¿ëæ (áóñäûí ñàéí õèéäýã

ç¿éë¿¿äèéã) ò¿¿íýýñýý àøèã ãàðãàæ áàéâàë ñàéí. Ìóó õ¿íèéã çàð çàðñàí õîéíîî ºð ãýäýã ¿ã áàéäàã. Ìèíèé õýëýõ ãýñýí ñàíàà áîë áîëîëöîîíûõîî õýðýýð ñàéí õ¿íèéã îëîõûã ýðìýëç, ò¿¿íèéã çàð, ìàãàäã¿é ýõëýýä ºð áàéæ áîëîõ ÷ äàðàà íü òàíä àøãàà ºã÷ ýõýëíý. Ýíý áîë îð÷èí öàãèéí ìåíåæìåíòèéí óõààí þì. Òà á¿õ õ¿íèéã ìóóãààð òºñººëæ ãàíöààðàà ç¿òãýýä áàéâàë “ãàíö õ¿í ãàë áîëäîãã¿é” ãýã÷ýýð àìüäðàëûíõàà õóãàöààíä òºäèéëºí ãàâüòàé ç¿éë õèéæ àìæèõã¿é áèç äýý. Îëíû õ¿÷ îëîìã¿é äàëàé ãýäýã. Áóñäàà𠺺ðèé㺺 òºëººë¿¿ëæ ñóð. Áóñäàä àøèãòàé, ººðòºº ÷ àøèãòàéãàà𠺺ðèéíõºº òºëºº àæèëëóóëæ ñóð. Òà ººðèé㺺 íýã õ¿íýýð òºëººë¿¿ëáýë òàíòàé íèéëýýä õî¸ð õ¿íèé àæëûí àøèã õýòýâ÷èíä ÷èíü îðíî. Òà ººðèé㺺 20 õ¿íýýð òºëººë¿¿ëæ ÷àäâàë õ¿í òóñ á¿ðýýñ áàãà áàãà àøèã ãàðãàñààð 20 õ¿íèé íèéëñýí àøèã òàíû õàðìààíä îðíî ãýõ ìýò÷èëýí 200, 2000 õ¿íýýð òºñººë¿¿ëæ áîäîîä ¿ç äýý. Ýíý äýëõèé äýýð áàÿí õ¿í òºðäãèéí ýíãèéí áºãººä ¿íýí ó÷èð íü ýíý þì.

Òà õ¿íýý𠺺ðèé㺺 òºëººë¿¿ëæ àæèë õèéëãýõ ÷àäâàðã¿é áîë ìåíåæåð áèø, ¿éëäâýðëýã÷ þì. ¯éë÷ëýã÷, àðõèòåêòîð÷, áè÷ýý÷èä áîë ¿éëäâýðëýã÷èä þì. Õàðèí áóñäàà𠺺ðèé㺺 òºëººë¿¿ëæ, àæëàà õèéæ ÷àäâàë òà áóñàäòàé óÿëäàà õîëáîîòîé íÿãò õàðèëöààòàé àæèëëàæ ÷àääàã ìåíåæåð áîëæ õóâèðíà.

¯éëäâýðëýã÷, ìåíåæåð õî¸ðûí ãîë ÿëãàà íü ¿éëäâýðëýã÷ íýã öàã àæèëëàõàä íýã öàãò ãàðãàõ á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàíà. Õàðèí ìåíåæåð íýã öàã àæèëëààä õî¸ð öàãò, 20 öàãò ìàãàäã¿é 200 öàãò ãàðãàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé àæëûã õèéæ ÷àääàãààðàà ÿëãààòàé þì.

Áóñäààð òºëººë¿¿ëýí àæëàà õèéëãýõ íü ìåíåæìåíòèéí ¿íäñýí òóëãóóð çàð÷èì áîëîõ íü ýý. Ìåíåæìåíòèéã äîòîð íü õî¸ð òºðºëä õóâààæ áîëíî. “Îäîî ¿¿íèéã õèéå” ãýäýã íýã àðãà, íºãººòºõ íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷, òºëººë¿¿ëýõ ãýñýí õî¸ð àðãà áàéäàã. Îäîî ¿¿íèéã õèéå ãýäýã òºëººëëèéí àðãà íü îäîî ÷è ¿¿íèéã õèé, òýðíèéã õèéõýý áîëü. Õàðèí îäîî ¿¿íèéã ýõýëæ õèé. ¯¿íèéã õèéæ äóóñ÷èõààä íàäàä ìýäýãäýýðýé ãýõ ìýò÷èëýí òºëººë¿¿ëæ àæëàà õèéëãýäýã. ͺ㺺äºõ ¿éë÷ë¿¿ëýí òºëººë¿¿ëýõ äýâøèëòýé àðãà áîë ÿìàð íýãýí àæëûí àðãà áàðèë àðãà÷ëàë äýýð àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõýýñ èë¿¿òýéãýýð àæëûí ¿ð ä¿íä ë àíõààðäàã. Ýíý íü õ¿ì¿¿ñò àæëàà ÿìàð àðãà áàðèëààð õèéõ ñîíãîëòûã

Óäèðòãàë òóéëûí çîðèëãî

¿¿ðýã

çîðèëòóóä

¿¿ðýã

çîðèëòóóä

Òºëºâëºãºº

ºãäºã áºãººä òýä àæëûíõàà õàðèóöëàãûã ÷ èë¿¿òýéãýýð óõàìñàðëàäàã. Ýíý óòãààðàà òýä àæëûíõàà ¿ð ä¿íã ÷ õàðèóöäàã. Ýíý íü ýõýí ¿åäýý èõ öàã èäýæ ç¿äýðãýýòýé ñàíàãäàæ “ºðºíä” îðóóëäàã áîëîâ÷ ýöñèéí ä¿íäýý àøèãòàéãààð äóóñäàã. Ýíýõ¿¿ ¿éë÷ë¿¿ëýí òºëººë¿¿ëýõ àðãûã äîòîð íü íàðèéâ÷ëàí àâ÷ ¿çâýë þó õèéõèéã òîäîðõîé õýëäýã áºãººä ÿàæ õèéõ òàëààð ñàíàë ºãäºã áîëîâ÷ òîäîðõîé õàòóó ä¿ðýì æóðàìä îðóóëäàãã¿é. ¯ð ä¿íã ë ãîë÷ëîõîîñ àðãà áàðèëûã ãîë÷èëæ àíõààðäàãã¿é.

Öàãàà ¿ð, òýâ÷ýýðòýé áàé, ¿ð ä¿í ãàðàõäàà ë íýã ãàðíà. Îëîí íèéòèéí äóíä õýðõýí àìæèëòòàé àìüäðàõ âý? ãýäýã á¿ëýã ñýäýâ ð¿¿ îðîõûí ºìíº òà á¿õýíä áóñàäòàé ¿ð á¿òýýëòýé óÿëäàà õîëáîîòîé áàéõûí òóëãóóð ¿íäýñ áèåý äààñàí áàéõ ÿâäàë ãýæ ñàíóóëìààð áàéíà. ªºðèé㺺 ýçýìäýæ ñóðàõ íü õ¿ì¿¿ñèéí äóíä àìæèëò ãàðãàõ ¿¿ä õààëãûã íýýæ ºãäºã. Àìüäðàë ãýäýã áîë óðòûí óðò çàì þì. Áèä õààíààñ ÿâæ èðëýý, õààøàà ÿâæ áàéíà, îäîî õààíà çîãñîæ áàéãààãàà ýðãýö¿¿ëæ áîäîöãîî¸. Òóóëæ ºíãºð¿¿ëñýí çàìã¿éãýýð îäîî ýíý áàéãàà áàéäàëäàà õ¿ðíý ãýäýã áîë óòãàã¿é ç¿éë þì. Òýíä ººð íýãýí çºðºã çàì ÷ þì óó òîâ÷ëîîä õ¿ðýýä èðýõ çàì ãýæ þó ÷ áàéõã¿é. ¯¿íòýé àäèë áèä õ¿ì¿¿ñòýé õàðèëöàõ õàðèëöàà õîëáîîíäîî àìæèëò ãàðãàõ ãýæ ÿàð÷ äîãäîëæ, çàì òîâ÷ëîõ ãýýä ÿíç á¿ðèéí õàðèëöààíû òåõíèê¿¿äèéã àøèãëàæ ÿàðäàã íü áóøóó òóóëàé áîðâèíäîî áààñòàé ¿ëãýðýýð õýö¿¿ áàéäàëä îðäîã. ¯¿íä äîòîîä ñýòãýëèéí õ¿÷, çàí õàðüöààíû òýâ÷ýýð, õàòóóæèë ìýäëýã ò¿¿íä ¿íäýñëýñýí äàäàë çóðøèë õýðýãòýé. Ýäãýýðèéã äàðààãèéí á¿ëã¿¿äýä ¿çíý.

Ýíý äàäàë çóðøëûã ýçýìøèõýä äàðäàí çàìààð äàâõèõòàé àäèëã¿é. Òà ººðòºº ýçýí áîëæ ÷àäààã¿é, ººðòýé㺺 õàðüöàõ õàðüöààíäàà àìæèëò îëîîã¿é, õºëñ õ¿÷ýý äóñààãààã¿é áîë áóñàä õ¿ì¿¿ñòýé õàðüöàõ õàðüöààíäàà àìæèëò îëíî ãýæ íàéäñàíû õýðýãã¿é. Íýãýí çàëóó íàäàä ººðèéí á¿òýëã¿é ãýðëýëò, ýõíýðèéíõýý òóõàé ÿðüæ áàéñíûã ýíä æèøýý áîëãî¸. Òýð çàëóóãèéí ýõíýð íü ò¿¿íèé àëõàì á¿ðèéã íü õÿíàæ, õýð¿¿ë ìàðãààí òàñàðäàãã¿é òóõàé èõ ë ãóòðàíãóé ÿðüæ áàéëàà. Òýð…

ªºð õ¿íòýé ñóóñàí áîë èíãýæ çîâîõã¿é áàéõ áàéñàí” ãýæ õýëñýí. Òýäíèé ¿ðãýëæèéí ìàðãàëäààí ñºðãºë人í íü áèå áèåý çàñàæ ººð÷èëæ ººð ººðñäèéíõºº äóðòàé õýâýíä öóòãàõûã õ¿ññýíýýñ èéì áàéäàëä õ¿ð÷ áàéíà. ªºðººð õýëáýë, òýð çàëóó àâãàéãèéíõàà òîëãîé äàõü áóðóó áîäëóóäûã íü àâààä õîãèéí ñàâ ðóó õèéõèéã õ¿ññýíòýé àäèë þì.

ͺõºð íü àâãàéãàà ººð÷ëºõèéã õ¿ññýí áàéíà. Èíãýæ õàðüöàæ, õàíäàæ èéì áîäîë ñýòãýõ¿éòýé áàéæ áîëîõã¿é. ¯¿íä äîòîîä ñýòãýëäýý áàéãàà áîäîë ñàíàà, çàí àðàíøèí ìºí àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíàà ººð÷ëºõ õýðýãòýé. Ìàãàäã¿é òà ÿìàð íýãýí ãàéõàìøèãò òåõíèê àðãà áàðèë õýðýãëýæ áîëîõ þì. ¯íäýñã¿é ìîäíîîñ òà æèìñ ãàðãàæ àâ÷ ÷àäàõã¿éã ìýäíý ø¿¿ äýý.

Ìîäíû ¿íäýñ íü ººðèé㺺 ÿëàõ ÿëàëò. Öýöýã æèìñ íü àìæèëò þì. ×èíãèñ õààíû õýëñýí ººðèé㺺 çàñààä, ºðõºº çàñ, ºðõºº çàñààä, òºðºº çàñ ãýäýã íü ¿¿íòýé óòãà íýã ¿ã þì. ªºðºº ººðòºº ìàñòåð áàéæ ººðòºº ÷àíä ñàõèëãà áàòòàé áàéñíààðàà òà íèéãìèéí, íèéòèéí äóíä àìæèëòòàé àìüäàðíà. Çàðèì õ¿ì¿¿ñ ººðèé㺺 õ¿íäýëæ, ººðòºº ñýòãýë õàíãàëóóí áàéñíû äàðàà ë òà áóñäûã õ¿íäýòãýæ õàéðëàæ ÷àäíà ãýæ ÿðüäàã. Ýíý ¿íýí áîëîâ÷ õýðâýý òà ººðèé㺺 õýí áîëîõûã ìýääýãã¿é, õÿíàæ ÷àääàãã¿é áîë ººðèé㺺 õ¿íäýòãýæ, õàéðëàíà ãýäýã íü ìàø õýö¿¿ ç¿éë þì. Óðüä ¿çñýí 1, 2, 3 á¿ëýãò çààñàí çàí ÷àíàðûí äàäëóóäûã ýçýìøýýã¿éãýýð õóâü õ¿í òóñãààð áèå äààñàí áàéäàëòàé áîëæ ÷àäàõã¿é. Õóâü õ¿íèé áèå äààñàí áàéäàë íü áóñäûí äóíä óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäðàõûí ¿íäýñ þì. Õàðèëöàà õîëáîîíäîî àìæèëò ãàðãàñíààð òàíû ºìíº õîðâîî äýëõèé ¿¿ä õààëãàà íýýëýý ãýñýí ¿ã. ÿí ã¿íçãèé, à÷ õîëáîãäîëòîé íºõºðñºã õàðèëöààã áèé áîëãîñíîîð òàíû ¿ð á¿òýýë íýìýãäýæ, áóñäàä ¿éë÷ëýõ, áóñäûí äýìæëýã òóñëàìæèéã àâàõ, ñóðàëöàõ, ºñºæ äýâæèõ ºðãºí áîëîìæ íýýãäýíý. Ìºí ¿¿íòýé çýðýãöýýä áèäíèé õàìãèéí çîâæ øàíàëäàã ñýòãýëèéí ãîìäîë áóõèìäàë ãàäóóðõàãäàí õàâ÷èãäàõ, ìàðãààí ìýòãýëöýýí¿¿ä ÷ ãýñýí áèé áîëäîã. Áóñàäòàé õàðèëöàõ õàðèëöààíä áèé áîëñîí øàðõëàà íü áèäýíä ìàø èõ õ¿íä òóñàæ ç¿äýðãýýòýé áàéäàã. Áèä ººðòºº ãîìäîæ, ãóòðàõààñàà èë¿¿ãýýð áóñäûí ç¿é áóñ àâèðààñ áîëæ óóðëàæ áóõèìääàã. Õàðüöààíû áýðõøýýë íü áèäýíä èéíõ¿¿ õ¿íä òóñäàã.

Òàâäóãààð á¿ëýã.կ̯¯ÑÒÝÉ ÕÀÐÈËÖÀÕÛÍ ÍÓÓÖ Òà õ¿ì¿¿ñòýé ýëýãñýã äîòíî, ¿íýí÷ øóäàðãà, èòãýë ºã÷, ÷ºëººòýé õàðüöäàã áàéõàä õîæèì íü

õ¿ì¿¿ñ òàíûã õ¿íäýòãýæ, èòãýæ õàðèëöäàã áîëíî. Òà ¿¿íä èòãýýðýé. Õ¿ì¿¿ñýýð õàéðëóóëæ õ¿íäë¿¿ëýõýýñýý èë¿¿òýéãýýð õ¿ì¿¿ñ òàíä õàðàìã¿é ñýòãýëýýð èòãýæ áàéíà.

Çàõèð÷, çàíäàð÷ ÿìàð íýãýí íºõöºë áîëçîëòîéãîîð õàéðëààä ýõëýõýýð íºãººäºõ õ¿í ìààíü ýðõ ÷ºëººãºº ìýäýð÷ áóñäûã ñîíñîõîî áîëüäîã. Áè òà á¿õýíä íýãýí æèøýý õýëüå. Áàÿíõîíãîð àéìàãò ìàíàé áàéðíû Äîðæ ãýäýã àéìãèéí çàõèðãààíä àæèëëàäàã òîì äàðãà áàéëàà. Òýäíèé õ¿¿õäèéã Һ𺺠ãýíý. Ñàãñ òîãëîäîã ñïîðòîä ñîíèðõîëòîé õ¿¿õýä áàéâ. Һ𺺠äóð ñîíèðõîëäîî õºòëºãäºí Ïîëèòåõíèêèéí äýýä ñóðãóóëèéí ãåîäåçèéí èíæåíåðèéí àíãèä îð÷èõæýý. Äîðæ ãóàé ìàø áóõèìäàæ óóðëàí Òºðººã “÷è îäîî ìèíèé õ¿¿õýä áèø áîëñîí” ãýæ õýëæýý. Ýíý áîë íºõöºëòýé õàéð þì. Ýíý íü õ¿¿õäýý ÷ ººðèé㺺 ÷ çîâîîñîí ìýäëýãã¿é õàéð ãýæ õýëæ áîëíî. ͺõöºë áîëçîëã¿éãýýð õàéðëàõ õýðýãòýé. Äîðæ ãóàé õ¿¿õäýäýý õàéðòàé þó õàéðòàé. Óõààíã¿é õàéðòàé. Ãýõäýý ë ýöýñòýý ààâ õ¿¿ õî¸ð áàðàã ë äàéñàí áîëîëöîõ øàõàæ áàéíà. Ýíý íü áîë íºõöºëòýé õàéðëàñíû õàð ãàé þì. Äîðæ ãóàéí çºâ ÷ áàéæ áîëíî. ßàãààä ãýâýë òýð ¿åä Ýäèéí çàñãèéí äýýä ñóðãóóëüä îðîîä òºãñ÷èõñºí õ¿í áîë ìàø èõ ºñºõ áàéñàí. Ìàíàé îëîí îëîí ýöýã ýõ÷¿¿äèéí àäèë ààâ ýýæ ÷ ìèíü íàìàéã ÿìàð ÷ íºõöºë áîëçîëã¿éãýýð õàéðëàñíûã áè ººðèé㺺 àçòàé ãýæ òîîöäîã. Òýä ìààíü íàìàéã ñàéí ÿâààñàé ãýæ, øàëãàëò ø¿¿ëãýíäýý óíàõã¿é, ñóðãóóëü íîìîî òºãñººä ýðäýì íîìòîé áîëîîñîé

ãýæ õ¿ñäýã áàéñàí. Ñóðãóóëèà õàÿàä ººð ñóðãóóëü äàìæèõàä ààâ ýýæ ìèíü, ÿëàíãóÿà ààâ ø¿¿ìæèëæ, çàãíàæ áàéñíûã íü îãò ñàíàõã¿é þì. Ýíý áîë áîëçîëã¿é õàéð.

Õ¿ì¿¿íèé õàðèëöààíû çóðãààí ¿íäñýí õýëáýð

ßëàõ ÿëàõ ãýäýã áîë ÿìàð íýãýí òåõíèê àðãà÷ëàë áèø áºãººä, ýíý íü õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöààíû ã¿í óõààí þì. Ýíý íü äîòðîî çóðãààí õýëáýðòýé áºãººä õîæèõ-õîæèãäîõ, õîæèãäîõ-õîæèõ, õîæèãäîõ-õîæèãäîõ çºâõºí õîæèõ, õîæèõ-õîæèõ ýñâýë þó ÷ ýõëýõã¿é ãýñýí èéì çóðãààí õýëáýðò õóâààíà.

Õîæèõ-õîæèõ Õîæèõ-õîæèõ ãýäýã íü õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöààíû íýëýýä àøèãòàé õýëáýð þì. Õîæèõ-õîæèõ

õàðèëöààíû õýëáýðò òóëãóóðëàæ àæèë õýðãýý ÿâóóëæ áàéãàà õî¸ð òàë íü õî¸óëàíä íü àøèãòàé ãýðýý õèéñýí ãýñýí ¿ã. Õî¸ð òàëóóä ãàðãàñàí øèéäâýðòýý àäèëõàí ñýòãýë õàíãàëóóí, çîðèã øèéäýìãèé áàéõ áîëíî. Õîæèõ-õîæèõ õàðèëöààíû ñýòãýëãýýòýé õ¿ì¿¿ñ íü àìüäðàëûã òýìöëèéí òàëáàð áóñ õàìòûí õºäºëìºðèéí òàëáàð ãýæ îéëãîäîã.

Ìàíàé îðîí áîë ºðñºë人í ìýòãýëöýýíèé òàëáàð áóñ õàìòûí õºäºëìºðèéí ¿ð á¿òýýëèéí òàëáàð áàéõ ó÷èðòàé. Õîæèõ-õîæèõ ãýäãèéí ¿íäñýí òóëãóóð óõàãäàõóóí íü ìàíàéõíû õýëäãýýð “Ãàíö ìîä ãàë áîëîõã¿é, ãàíö õ¿í àéë áîëîõã¿é” ãýäýã äýýð òóëãóóðëàñàí ãýëòýé. Ýíä ìèíèé çàìààð áèø, ÷èíèé àðãà çàìààð áèø, áèä õî¸ðûí õàìòûí àðãà çàìààð, õàìòûí õ¿÷ýý𠺺äºëæ äýâæüå ãýæ ÿðüäàã.

Õîæèõ-õîæèãäîõ Ýíýõ¿¿ õàðèëöààíû õýëáýð íü ÷è àëäâàë áè õîæíî ãýñýí çàð÷èìä òóëãóóðëàäàã. Õîæèõ-

õîæèãäîõ õàðèëöààíû õýëáýð õ¿íèé îþóí óõààíä íü ìàø ã¿í ñóóðèëñàí áàéäàã. Òóõàéëáàë, ààâ ýýæ ìèíü áèäíèé õýí íýãèéã àðàé èë¿¿ õàéðëàæ, ìàãòààä ýõýëäýã. Ä¿¿ã èë¿¿ ºõººðäºæ, èë¿¿ ÷èõýð ºã÷, á¿ð èë¿¿ ñàíàà òàâèõ íü áè õîæèãäîæ, òýð ÿëæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Ñóðãóóëüä îðëîî. Àíãèéí õ¿¿õä¿¿äýýñ äààëãàâðàà õèéäýãã¿é õè÷ýýëä ìóó íýã õýñýã áàéõàä, îíö ñóðäàã íºãºº õýñýã íü õîæèã÷ áîëæ, íºãºº õýñã¿¿ä íü õîæèãäîã÷ áîëæ õóâèðäàã.

Èíãýõýýð õîæèõ-õîæèãäîõ õàðèëöààíû õýëáýð õàð áàãààñ áèäíèé òîëãîéä áàò áºõ ñóóäàã áàéíà. Ýíý á¿õíýýñ ¿¿äýýä õ¿¿õä¿¿ä ººðèéí ìýäýëã¿é õýðâýý áè àõààñàà ýñâýë ä¿¿ãýýñýý èë¿¿ àæèëñàã áîë ààâ ýýæ ìèíü íàìàéã èë¿¿ õàéðëàíà. Õýðâýý áè àíãèéíõíààñàà àðàé èë¿¿ ñàéí òîî áîäîæ, õóðäàí óíøäàã áîë÷èõâîë áàãø íàäàä èë¿¿ îíö òàâèíà ãýõ ìýò÷èëýí áèäíèé òàðõè òîëãîéíä õîæèõ-õîæèãäîõ ãýäýã õàðèëöààíû õýëáýð õýíýýñ ÷ øàëòãààëàõã¿éãýýð áàò áºõººð ñóóæ ýõýëäýã. Àæèë àìüäðàëä ãàðëàà. ßìàð ÷ õàìò îëíû äóíä ýíýõ¿¿ õàðèëöààíû ñýòãýõ¿éòýéãýýð àæèëëàæ àìüäðàõ íü õîðòîé áóðóó þì.

Õîæèõ ãýäýã íü óðàëäààíû òàëáàð, õºë áºìáºãèéí òýìöýýíä áàéæ áîëîõîîñ àæëûí õàìò îëîí, áèçíåñèéí õàìòðàí ç¿òãýã÷èä, ãýð á¿ë, õàìààòàí ñàäàí, íàéç íºõºä, õºðø¿¿äèéí äîòîð îãòîîñ áàéæ áîëîõã¿é.

Èéìýýñ ýâèéí õ¿÷èéã ýðõýìëýæ õîæèõ-õîæèãäîõ õàðèëöààíû õýëáýðèéã õîæèõ õîæèõ õýëáýðýýð ñîëüæ, áèä á¿ãäýýðýý õîæèæ òóñãààð òîãòíîë ýäèéí çàñàã áîëîí ººðñäèéí á¿ðýí áàòàëãààò áàéäëàà áýõæ¿¿ëæ õîæèõ íü ÷óõàë.

Õîæèãäîõ-õîæèõ Çàðèì õ¿ì¿¿ñ ýñðýã òàëààð íü õîæèãäîõ-õîæèõ ãýñýí õýñãýýð ïðîãðàìì÷èëñàí áàéäàã. Áè

äàíäàà ë àëääàã, ÷è õîæäîãîîðîî õîæ. Õ¿í áîëãîí ë íàìàéã õîæäîã, áè áîë õîæèãäîã÷ ãýæ àìüäðàëä õàíäàíà. ¯õýýíö áàéäàë ãàðãàäàã. Ýíýõ¿¿ õîæèãäîã÷-õîæèã÷ õýëáýð íü ºìíºõ ¿çñýí õîæèãäîõ-õîæèõ õýëáýðýýñ èë¿¿ ìóó áºãººä òýäýíä ÿìàð ÷ õ¿ñýë òýì¿¿ëýë ýðìýëçýë áàéõã¿é áºãººä àìüäðàëûí ÿìàð ÷ àëñûí çîðèëãîã¿é áàéäàã. Òýä ººðñäèéíõºº áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëäýãã¿é áºãººä ¿ðãýëæ áóñäûí øàõàëò øààðäëàãûã õ¿ëýýæ àâäàã. Õîæèõ-áóñäûã õîæèãäóóëàõ õàðèëöààíû ñýòãýëãýýòýé õ¿ì¿¿ñ íü õîæèãäîõ õîæèã÷ ñýòãýëãýýòýé ýäãýýð ñýòãýëèéí òýíõýëã¿é õîæèãäîã÷ õ¿ì¿¿ñ õàéðòàé áàéäàã þì. Òýäíèé ñóë òàë óíõèàã¿é áàéäàë äýýð òîãòäîã þì. Ýäãýýð õîæèãäîã÷ õ¿ì¿¿ñèéí äîòîîä ñýòãýëä ¿ðãýëæèéí öîã íîöîæ ÿâäàã áºãººä ýíý íü òýñðýõýýðýý ìàø ýâã¿é áàéäëààð èëýð÷ ãàðäàã. Ýäãýýð íü õî¸óëàà ñóëõàí õýëáýð¿¿ä áºãººä õîæèõ-õîæèãäîõ õýëáýð íü áîãèíîõîí õóãàöààíä àìæèëò ãàðãàæ áîëîõ áàéâ÷ ÿìàð ÷ ¿ð ä¿íã¿é þì.

Õîæèãäîõ-õîæèãäîõ Áóñäûã õîæèãäóóëæ, ººðñ人 õîæèõûã õ¿ñäýã õàðèëöààíû ñýòãýëãýýòýé õî¸ð õ¿í òààðàëäëàà

ãýýä áîäîîä ¿ç äýý. Ýíý õî¸ð áèåíèéãýý ë õîæèãäîã÷ áîëãîæ, õî¸óëàà õîæèã÷ áîëîõûã õ¿ñýõ íü îéëãîìæòîé. Ýíý íü ýöýñòýý õîæèãäîõ-õîæèãäîõ õàð õýëáýðò øèëæèæ õî¸óëàà àëääàã. Áè òà á¿õýíä íýãýí ãýð á¿ë õýðõýí ñàëñàí æèøýý㠺㿿ëüå.

Ýð, ýì õî¸ð ø¿¿õýýð çàðãàëäàæ ñàëñàí áºãººä áàéãàà á¿õ õºðºí㺺 çàðæ, ÿã òýíö¿¿ õóâààæ àâàõ øèéä ãàð÷ýý. ¯íýí õýðýãòýý ìàøèí, áàéð íü íºõðèéíõ áºãººä õºðºí㺺 çàõ çýýëèéí ¿íýýð çàðààä õóâààæ àâáàë õî¸óëàíä íü áàðàãöààãààð 7.7 ìÿíãàí äîëëàð íîãäîõîîð òîîöîî ãàð÷ýý. ͺõºð íü ýíýõ¿¿ òîîöîîã õàðààä àâãàé íü õîæèõ ãýýä áàéãàà þì øèã ñàíàãäàæ òàâàí ìÿíãàí äîëëàðûí ¿íýòýé ìàøèíàà 50 äîëëàðààð çàðæ, áàéðàà 100 äîëëàðààð çàðæ õî¸óëàà 75, 75-ààð íü õóâààæ àâ÷ýý. Ýíý áîë õàìãèéí ãóòàìøèãò æèøýý þì. Èéìýðõ¿¿ õ¿ì¿¿ñ íü äàéñàí òºâòýé ñýòãýëãýýíä õýò àâòàãäñàí áàéäàã. Òýä ýñðýã õ¿íýý ë õîæèãäóóëæ áàéâàë ººðñ人 õîæèãäîõ íü õ¿ðòýë õàìààã¿é áîë÷èõäîã. Àëäàõ ãýäýã õàðèëöààíû ñýòãýõ¿é íü äàéí áàéëäààíû ã¿í óõààíä òóëãóóðëàñàí áàéäàã.

Ýíý ñýòãýëãýý íü õýðâýý õýí íýã íü õîæèã÷îîð òîäðîõã¿é ë áîë á¿ãäýýðýý àäèëõàí õîæèã÷ áàéõ íü òèéì ÷ ìóó ç¿éë áèø ø¿¿ äýý ãýæ áîääîã áàéíà. Ýíýõ¿¿ ñýòãýëãýý íü ìàíàéõíû àòàà æºòºº áóñäûíõàà óëûã øàãàéõûí ó÷èð øàëòãààí þì.

Ǻâõºí õîæèõ Ǻâõºí õîæèõ ñýòãýëãýýòýé õ¿ì¿¿ñ ººðºº ë õîæèæ áàéâàë áîë îî ãýäýã.

Àëü õýëáýð íü õàìãèéí ñàéí íü âý?

Áèä õàðèëöààíû ñýòãýõ¿éí òàâàí õýëáýðòýé òàíèëöëàà. Àëü íü õàìãèéí õýðýãòýé âý? Õàðèóëò íü áîë õààíà? Õýçýý? Þóíä? ãýäãýýñ øàëòãààëíà.

Õýðâýý òà õºë áºìáºãèéí òýìöýýíä îðîëöîæ áàéãàà áîë õîæèõ õîæèãäîõ õàðèëöààíû ñýòãýõ¿éãýýð íºãºº áàãàà õîæèãäóóëàõûã ë õ¿ñ÷ òààðàà. Õàðèí õóäàëäààíû êîìïàíèéí çàõèðàë áîë íºãºº êîìïàíèòàéãàà õîæèõ õîæèãäóóëàõûí òºëºº àæèëëàæ òààðàà. Òýãâýë ñàéí íàéçòàéãàà ìàðãàëàà ãýæ áîäú¸. Õàðèëöàà õîëáîîãîî ýíýõ¿¿ ìàðãààíààñ èë¿¿ äýýã¿¿ð òàâèâàë õîæèãäîõ-õîæèõ õýëáýðèéã áàðèìòàëæ ÷è ººðºº õîæèãäîæ, íºõºðòºº õîæèõ áîëîìæèéã ºãºõ íü áóðóó þó áàéõàâ äýý. Ýíý á¿õíýýñ ¿¿äýýä õýëýõýä õàìãèéí çºâ ñîíãîëò áîë ¿íýí áîäèò áàéäàëòàéãàà çîõèöîõûã õýëýõ þì. Òýãýõäýý ë àæèë õýðýã áèçíåñ ¿éëäâýðò, òàñãèéí õàìò îëîí õîæèõ-õîæèõ ãýäýã ñîíãîëò õàìãèéí çºâ þì. Õàìò îëíû äóíä ÷è õîæâîë áè õîæíî, áè õîæâîë ÷è õîæíî ãýäýã çàð÷ìûã áàðèìòàëæ õàìòûí õ¿÷, ýå ýâèéã ýðõýìëýâýë àìæèëò îëíî. Õîæèõ-õîæèõ õàðèëöààíû ñýòãýõ¿éãýýð õàìòðàí àæèëëààä ¿ð ä¿íä õ¿ðýõã¿é øèíæòýé áîë õîæèõ õîæèãäóóëàõ ýñâýë õîæèãäîõ õîæóóëàõ ãýõ ìýò÷èëýí áóñàä õýëáýð¿¿ä ð¿¿ îðîõã¿éãýýð àæèë õýðãýý øóóä çîãñîîõ íü çºâ þì. Çààâàë ÷ ¿ã¿é õýí íýãíèéãýý õîæèãäóóëàí áàéæ àæèë õýðãèéã, ãýðýý õýëöëèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ íü óòãàã¿é þì. Ìàíàé èðãýí, õàìò îëîí, áèçíåñèéí àæèë õýðýã õºòºëæ áóé õàìòðàí ç¿òãýã÷, ãèø¿¿í á¿ð á¿õ íèéòýýðýý õîæèõ-õîæèõ õàðèëöààíû ñýòãýõ¿éã îéëãîæ, òóñãàæ, õýðýãæ¿¿ëýõ íü áèä á¿õíèéã ºñºæ äýâæèõýä íýëýýä ò¿ëõýö áîëíî äîî.

“Ýõëýýä îéëãîõûã õ¿ñ, äàðàà íü îéëãî.”

×óõàë÷èëæ, îíöîëæ õàðèëöàí ÿðèëöàõ çàð÷ìóóä Òàíû õàðàà ìóóäàæ í¿äíèé ýì÷èä øèë òààðóóëàõààð î÷ëîî ãýæ áîäú¸. Òýð ÷èíèé ÿðèàã

ñîíñîæ áàéñíàà ººðèéíõºº ç¿¿æ áàéñàí øèëèéã “ìàé ¿¿íèéã ç¿¿ãýýä ¿ç” ãýâ. Òýãñíýý áè ýíý øèëèéã áàðàã àðâààä æèë ç¿¿ëýý. Îäîî ìèíèé õàðàà á¿ð òîãò÷èõñîí, ãýðò

èë¿¿ øèë áèé. ×è ¿¿íèéã àâ ãýæ íàäàä ºãºâ. Áè áàãà çýðýã ãàéõàí øèëèéã íü àâ÷ ç¿¿ãýýä ýíý øèë ÷èíü á¿ð þó ÷ õàðàãäàõã¿é áîëãî÷èõëîî. Íàäàä îãò òîõèðîõã¿é áàéíà ãýæ ãîìäîëëîâ. Ýì÷ ãàéõøðàí þó íü áîëîõã¿é áàéãàà þì. Íààä øèë ÷èíü íàäàä ìàø ñàéí òîõèðäîã ø¿¿ äýý. ×è äàõèàä íýã ñàéí õàðàõ ãýýä ¿ç äýý ãýâ. Áè ìàø õè÷ýýíã¿éëýí õàðàõ ãýæ îðîëäîæ, ººäðºãººð áîëæ áàéíà ãýæ áîäîîä îðîëäñîí ÷ íýìýð àëãà. Èéìýðõ¿¿ í¿äíèé ýì÷èä òà äàõèæ î÷èõ óó. Ýíý ýì÷ òàíû õàðàà õýð ìóóäñàíûã îíîøëîõã¿éãýýð øèë ç¿¿ëãýñýí íü áóðóó þì (¿íýíäýý èéì òîõèîëäîë ÷ áàéõã¿é ë äýý) Ýíý íü çºâõºí ñýäâèéã îéëãîõîä çîðèóëñàí æèøýý þì.

Ýõëýýä îéëãîõûã õè÷ýý, äàðàà íü îéëãî Õàðèëöàà ÿðèàíû øèíæ ÷àíàðóóä Îäîî òà ìèíèé áè÷ñýí íîìûã óíøèæ áàéíà. Áè÷èõ, óíøèõ íü õî¸óëàà õàðèëöààíû õýëáýð

þì. ̺í áèä ÿðüäàã, ñîíñäîã. Ýíý äºðºâ íü õ¿ì¿¿í áèäíèé õàðèëöààíû ¿íäñýí õýëáýð¿¿ä þì. Áèä èõýíõ öàãàà ýíý äºðâèéí àëü íýãýýð áóñàäòàé õàðèëöàí õîëáîãäîæ ºíãºðººäºã. Áèäíèé àìüäðàëûí õàìãèéí ÷óõàë àðãà áàðèë õàðèëöàà õîëáîî þì. Òà áîäîîä ¿ç ë äýý. Áèä õýäýí ñàð æèëèéã ÿðèõ, áè÷èõ, óíøèõ ¿éëäëèéã ñóðàõàä çàðöóóëäàã áèëýý. Ýíý äºðâèéí õàìãèéí ÷óõàë íü áîëîõ ñîíñîõîä ÿàãààä ñóðàëöäàãã¿é þì áý. Òà ººðèéí õàíü, ¿ð õ¿¿õäýý, õºðøºº, äàðãà, çàõèðëàà, õàìò îëíîî íàéç íºõ人 èäýâõòýé îíöîëæ, ñîíñîæ ÷àääàã óó. Áóñäûí èòãýë ñýòãýëèéã äààæ, ººðòºº òàòúÿ ãýâýë ÷óõàë÷èëæ, îíöîëæ, ç¿ðõ ñýòãýëýýñýý îéëãîæ ñîíñîõ õýðýãòýé.

Õýðõýí ÷óõàë÷èëæ îíöîëæ ñîíñîõ âý? Ýõëýýä îéëãîõûã õ¿ñ ãýäýã çàð÷ìûã áèä õýðýãæ¿¿ëýõýä áàãà çýðýã áýðõøýýë òîõèîëäîæ

áîëîõ þì. ßàãààä ãýâýë áèä ýõëýýä îéëãî÷èõñîí þì øèã áàéäëààð õàðüöààä ñóð÷èõñàí. Ìàíàé èõýíõ õ¿ì¿¿ñ áóñäûã õýí íýãíèéã ñîíñîõäîî îéëãîõûã õè÷ýýæ ñîíñäîãã¿é áºãººä çºâõºí õàðèóëò ºãºõèéí òºëºº ñîíñäîã. Òýä çºâõºí õàðèëöàí ÿðèëöàõûí òºëºº ñîíñäîã ãýëòýé. Áóñäûí ÿðèàã ººðèéíõºº àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíààð ø¿¿æ, ººðèéíõºº íàìòàðò õîëáîãäóóëæ ñîíñäîã.

“ªº áè ÷àìàéã ÿìàðøóó áàéãààã ñàéí îéëãîæ áàéíà. Íàäàä ÷ ãýñýí ¿¿íòýé ìàø àäèëõàí ÿâäàë òîõèîëäîæ áàéñàí. Áè òýð æèë…

Òýä áóñäûí áàéð ñóóðèéã ººðñäèéíõºº øèëýýð õàðæ õàðèëöàæ, ÿðèëöäàã. Ýíä òà á¿õýíä íýãýí ñîíèðõîëòîé òîî áàðèìòûã èø òàòúÿ. Áèä õàðèëöàà õîëáîîíäîî óòãà ñàíààíûõàà àðâàí õóâèéã ¿ãýýð èëýðõèéëäýã. Óòãà ñàíààíûõàà 30 õóâü íü äóó àâèàãààðàà ÷àíãàðàë ñóëðàëòààð èëýðõèéëäýã. Õàðèí 60 õóâèé íü ¿éë õºäëºë, áèåèéíõýý õºäëºëººð èëýðõèéëäýã áàéíà. (Õàðö, í¿äíèé õºäºë㺺í, í¿¿ð, ãàðíû äîõèî çàíãàà)-ààð èëýðõèéëíý. Áèä çºâõºí ÷èõýýðýý áóñ í¿ä, ç¿ðõ ñýòãýëýýðýý ñîíñäîãòîî ë ãîë íü þì. Òà òýð õ¿íèé ìýäðýìæ, èëýðõèéëæ áóé óòãà ñàíààã íü ñîíñîõ

íü ÷óõàë. Òàðõè òîëãîéãîî àæèëëóóëæ ñîíñîõ õýðýãòýé. Èéíõ¿¿ ç¿ðõ ñýòãýëýýðýý ñîíñîõ íü èòãýë ñýòãýëèéí õàìòûí äàíñíû óðüä÷èëãààã ÷ áèé áîëãîæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Èéí ñîíññîíîîðîî òýð õ¿íä ñýòãýë ñàíààãààð íü ÷ºëººòýé àìüñãàëóóëæ àãààð ºã÷ áàéíà ãýñýí ¿ã. ªðººíèé àãààðûã ñîðóóëààä àâ÷èõâàë òà þóí íîì óíøèõ ìàíàòàé àãààð àìüñãàëàõ ãýæ àìü òýìöýí ã¿éõ áèç ýý. ¯¿íòýé àäèëààð òà õàðèëöàí ÿðèëöàæ áàéãàà õ¿íýý èäýâõòýé îíöîëæ, ñîíñîæ ñýòãýëèéí àãààð ºãºõã¿é áîë þóí õàðèëöàæ ÿðèëöàõ ìàíàòàé áîëíî ø¿¿ äýý. Õýí íýãíèéã îéëãîæ, ýì÷ëýõýýñýý ºìíº îíîøëîãîî òàâèõ ¸ñòîé.

Íàéìàà õóäàëäààí äýýð ÷ ýíý àæèãëàãääàã. Õóäàëäàà÷èí õ¿í ýõëýýä õóäàëäàí àâàã÷äûíõàà ýðýëò õýðýãöýý, íºõöºë áàéäàë, õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàð, äàäàë çóðøëûã îéëãîõ õýðýãòýé. Ìóó íàéìàà÷èí áàðààãàà çàðäàã. Õàðèí ñàéí íàéìàà÷èí áîë (ìýðãýæëèéí) õ¿ì¿¿ñèéí ýðýëò õýðýãöýýã çàðíà. Ìýðãýæëèéí õóäàëäàà÷èí õ¿ì¿¿ñèéí ýðýëò õýðýãöýý, áýðõøýýë çîâëîíã ººðèéíõºº õóäàëäàæ áóé áàðàà áîëîí ¿éë÷èëãýýòýé íÿãò õîëáîãäóóëäàã.

Ýì÷ëýõýýñýý óðüäààð îíîøëîõ, ñîíñîõ, ñîíñîõûã õ¿ñýõ ã¿í óõààí íü õóóëü ýðõ ç¿éí ¿íäñýí òóëãóóð áàãàíà þì. Ìýðãýæëèéí ñàéí õóóëü÷ õàâòàñò õýðãýý á¿ðä¿¿ëýõýýñ ºìíº õýðãèéí á¿ðäýëòòýé ýä ýñ øèðõýã á¿ðýýð íü òàíèëöàæ ò¿ãýýð ÷ áàðàõã¿é ãýìò õýðýãòíèé òàëààñ ÷ ò¿¿íèé í¿äýýð á¿õíèéã õàðæ ñóäàëäàã.

Ñàéí èíæåíåð ã¿¿ð, áàéøèí áàðèëãà áàðèõûí ºìíº áàðüñàí õîéíî íü ó÷èð÷ áîëîõ áýðõøýýë¿¿äèéã óðüä÷èëæ á¿ãäèéã íü òîîöîîëäîã. Ñàéí áàãø õè÷ýýë îðæ ýõëýõýýñ ºìíº òºâøèí òîãòîîõ øàëãàëò àâ÷ õ¿¿õä¿¿äýý òàíüæ îéëãîäîã. Ñàéí ýöýã ýõ õ¿¿õäýý çàãíàæ øèéòãýõýýñ óðüäààð ñîíñîæ îéëãîæ ýõýëäýã.

Ìàãàäã¿é òà á¿õíèé äóíä èéíõ¿¿ ÷óõàë÷èëæ îíöîëæ ñîíñîõîä äýíä¿¿ èõ öàã çàðöóóëàõ þì áèø ¿¿ ãýæ õýëýõ õ¿í ãàð÷ áîëíî. Ýõíèé ¿åä îéëãîõûã õè÷ýýæ, îíöîëæ ÷óõàë÷ëàí ñîíñîõîä öàã õàðàìã¿é çàðöóóëààðàé. Õàðèí ýõýëæ ñîíñîõäîî öàã çàðöóóëààã¿éãýýñ áèå áèåý ñàéí îéëãîëöîõã¿é äàðàà íü “ïðîáëåì” ¿¿ñäýã.

Ýõëýýä îéëãîõûã õè÷ýý, äàðàà íü îéëãî ãýäýã õàðèëöàí ÿðèëöàõûí çàð÷èì íü ºìíº ¿çñýí õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöààíû õîæèõ-õîæèõ ãýäýã õýëáýðò õ¿ðýõ ãîë ¿¿ä õààëãà þì. Òàíä õ¿íä íºõöºë áàéäàë áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí òààã¿é çàí àâèð, áýðõøýýë ìýòãýëöýýí òîõèîëäîæ áîëíî.Òà öàã õ¿÷ýý òýäãýýð áýðõøýýë¿¿äýä òààðóóëæ àæèëëàâàë ÿìàð ÷ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõã¿é áîëíî. Ýíý òóõàé áèä ººðñäèéí íºëººëëèéí õ¿ðýýëýë ãýäýã ñýäýâ äýýð ¿çñýí ø¿¿ äýý. Ýíýõ¿¿ áýðõøýýë¿¿äýä õàíäàõäàà äîòðîîñîî ãàäàãøàà ãýäýã íºëººëëèéí õ¿ðýýëýë çàð÷ìààð àæèëëàõ õýðýãòýé.

Îäîî òà õýíòýé ÷ ÿðüñàí ººðèéíõºº íàìòðûã ÿðèõã¿éãýýð ýõýëæ òýð õ¿íýý îéëãîõûã ñàéòàð õè÷ýýæ, ÷óõàë÷ëàí ñîíñîõ õýðýãòýé. Òýä òàíû ýõíèé îðîëäëîãîä ñýòãýëýý íýýõã¿é áàéñàí ÷ áèòãèé òýñâýð àëäààðàé. Ýíý äàðàà äàðààãèéí àìæèëòûí ýõ ¿¿ñâýðèéã òàâüæ áàéãàà ãýñýí ¿ã ø¿¿.

Ç¿ðõ ñýòãýëèéí äàíñ Áèä á¿ãäýýðýý áàíêèíä áàéäàã äàíñûã ìýäíý. Ýõëýýä áèä óðüä÷èëãàà ìºí㺠äàíñàíäàà

õèéæ íººö ìºíãºòýé áîëíî. Òýãýýä ò¿¿íýýñýý õýðýãöýýíèéõýý õýðýýð àâ÷ àøèãëàäàã áèëýý. Òà õýí íýãýíòýé ç¿ðõ ñýòãýëèéí õàìòàðñàí äàíñ íýýíý ãýäýã íü õî¸ð òàëààñàà èòãýë ñýòãýë, ýåëäýã íàéðñàã çàí, ¿íýí÷ ÷àíàð ãýñýí óðüä÷èëãàà õèéæ íººöºº áèé áîëãîäîã. Òà õýçýý ÷, õýäèéä ÷ ç¿ðõ ñýòãýëèéí äàíñíààñàà õýðýãöýýíèéõýý õýðýýð ñàéõàí ñýòãýë èòãýë óðàì õàéðëàñàí äóëààõàí ¿ã¿¿äèéã àâ÷ õýðýãëýäýã.

Ìàãàäã¿é áè áàãà çýðãèéí àëäàà ÷ õèéæ áîëíî. Ãýâ÷ áè äàíñàíäàà íýëýýä íººöòýé ó÷ðààñ ýíý áîë òèéì ÷ èõ áýðõøýýë áèø. Òà áóðóó ÿðüæ áîëíî. Íàéçàä íü ÷àìàéã ¿ãèéí áàé áîëãîõã¿é òýð ÷àìàéã ç¿ðõ ñýòãýëýýðýý îéëãîõ áîëíî. Áèå áèåíäýý èõ èòãýëöñýí íàéç íºõä¿¿ä ¸ñîðõäîãã¿é òîäîðõîé, ýåëäýã ¿ð ä¿íòýé ë ÿðèà ºðí¿¿ëäýã. Õýðâýý òà ýåëäýã áóñ, áóñäûã ¿ë òîîìñîðëîõ, îìîãòîé, áóñäûí èòãýëèéã, èòãýë õºñºðä¿¿ëýõ çýðýã çàí ÷àíàðûí äàäàëòàé áîë áèä õî¸ðûí äóíäàõ ç¿ðõ ñýòãýëèéí äàíñûã äîðõíîî óëàíäàà ãèøãýæ, èòãýõ èòãýë áàéõã¿é áîëíî. Ýíý ¿åä áèä õî¸ðûí äîòîð ÿìàð õàðüöàà áèé áîëîõ âý? Ìèíèé õóâüä áºìáºã òàâüñàí òàëáàéä ÿâæ áàéãààòàé àäèëõàí óóð àìüñãàë áèé áîëíî. Áè ¿ã á¿ðýý öýãíýæ áîëãîîìæòîé õýëæ ýõýëíý. Àðàà áàéíãà øàëãàæ áîäëîãîòîé õàðüöäàã áîëíî. Èéìýðõ¿¿ õàðüöàà óóð àìüñãàë, ìàø îëîí àëáàí ãàçàð ãýð á¿ëèéí äóíä õ¿ðòýë áèé áîëñîí áàéäàã. Ãýð á¿ë õàéðòàé õîñóóäûí äîòîðõè äàíñ óëàéäàæ áèå áèåíäýý èòãýõ èòãýëã¿é áîëñíîîðîî íýã ºðººíä òóñ òóñûíõàà àìüäðàëààð àìüäàð÷ ýõýëäýã. Áèå áèåòýéãýý ÿðèõààñ ÷ äóðã¿é áîëæ ÿðüñàí ÷ äóðàìæõàí õàðüöàæ ýöýñ ãàð çºð¿¿ëýõ ýñâýë ñàëàõ õî¸ð çàì ë ¿ëääýã. Ýöýñòýý ýíý íü ø¿¿õýä î÷èæ ãàë íýýñýí òóëàëäààíààð ¿ðãýëæèëäýã. Ãàçàð äýëõèé äýýð áàéäàã íºõºðëºë, õàðèëöàà õîëáîîíóóäààñ õàìãèéí õ¿÷èðõýã, áàÿð áàÿñãàëàíòàé, ¿ð á¿òýýëòýé, íàíäèí íü ãýð á¿ë, ýõíýð íºõðèéí õîîðîíä ë áàéäàã. Áèä õàð áàãûí íàéçòàéãàà îëîí æèëèéí äàðàà óóëçààä õè÷íýýí áàÿðëàæ õººðäºã áèëýý. Ýíý íü òýðõ¿¿ îëîí æèëèéí ºìíº äàíñàíä õèéñýí èòãýë ñýòãýëèéí óðüä÷èëãàà ºíººäðèéã õ¿ðòýë õàäãàëàãäàæ èðñýí ãýñýí ¿ã. Äàõèí õýëýõýä òàíòàé ºäºð òóòàì óóëçàæ, ÿðüæ õººðäºã, õàìààòàí ñàäàí, àæëûí õàìò îëîí, íàéç íºõäºäºº áàéíãà èòãýë, ñýòãýëèéí “õºðºí㺠îðóóëàëò” õèéõ íü õýðýãòýé áºãººä ººðèéí àìðûã õàðæ “óðàã ñàäàíãèéí õîë íü äýýð” ãýã÷ýý𠺺𺺠õîëäîæ í¿¿õ ýñâýë áóñäûã í¿¿ëãýæ, ººð õîò ðóó ÿâóóëàõ ãýæ õè÷ýýñíèé õýðýãã¿é.

Çàðèìäàà ÷èíèé õÿíàëòààñ ãàäóóð, áàðàã ÷àìàéã ìýäýýã¿é áàéõàä àâòîìàòààð øàõóó äàíñ óëàéäàõ ÿâäàë áàéäàã. Èõýâ÷ëýí ýíý íü ºñâºð íàñíû áóþó øèëæèëòèéí íàñíû õ¿¿õä¿¿äòýé õàðüöàæ áàéõàä èëýðäýã.

Óðüä÷èëãàà Èòãýë ñýòãýëèéí äàíñ áèé áîëãîõîä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé äºðâºí òºðëèéí óðüä÷èëãàà áèé. 1.Õ¿íèéã îéëãîõ. Òàíû õàìãèéí ÷óõàë óðüä÷èëãàà áîë òà íºãºº õ¿íýý îéëãîõûã ÷èí ñýòãýëýýñýý õ¿ñýõ ÿâäàë

áºãººä ýíý íü áóñàä óðüä÷èëãààíóóäûí äýâñãýð ñóóðü áîëæ ºãäºã. 2.Æèæèã ç¿éë¿¿ä õýçýý ÷ æèæèãäýõã¿é. Öººõºí ÷ ãýñýí õàëóóí äóëààí õàéð, ýíýðýë øèíãýñýí ¿ã¿¿ä æèæèãõýí ÷ ãýñýí òóñ, äýì íü

ìàø èõ ÷óõàë áàéäàã. Áàãà ÷ ãýñýí ¿ë òîîìñîðëîõ, õýíýãã¿é áàéäàë ãàðãàõ, ¿ë õ¿íäëýõ íü àñàð èõ àþóëòàé áºãººä ìàø õóðäàí äàíñ óëàéäóóë÷èõäàã.

3.¯¿ðýã, àìëàëòàà, õýëñýí ¿ãýý áàéíãà áèåë¿¿ëæ áàé! Õýëñýí ¿ãýíäýý ýçýí áàéõ íü õàìãèéí òîì óðüä÷èëãàà áºãººä ¿ãýíäýý õ¿ðýõã¿é áîë äàíñ

óëàéäàõ õàìãèéí òîì øàëòãààí þì. Äàðààãèéí óäàà ÷è õý÷íýýí àìëààä ÷àìä õýí ÷ èòãýõã¿é áàéõ áîëíî. Ýöýã ýõ¿¿ä õ¿¿õä¿¿ääýý

îðîé ÷èõýð àâ÷èð÷ ºãíº ãýæ àðãàäàõ ýñâýë êèíî ¿ç¿¿ëíý, ãàäàãøàà àâ÷ ãàðíà ãýæ àìëà÷èõààä ñ¿¿ëä íü õýëñýí àìàíäàà õ¿ðäýãã¿é. Ýöýñò íü õ¿¿õä¿¿ä íü èòãýõýý áîëüæ ýõýëíý. ßìàð íýã àìëàëò ºã÷ ¿ð ä¿íãèé íü õàðæ ñàéõàí áîëîâ÷ áèåë¿¿ëýõã¿é áîë ãàðñàí ¿ð ä¿íãýý õýä íóãàëæ àëääàã. Õýðâýý ÷è ýõíýýñýý õ¿¿õýäòýéãýý øóäàðãà õàðüöäàã, õýëñýí àìëàëò, ¿ãýý, ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëæ ÷àäàã áîë õ¿¿õýä ÷èíü àäèëõàí áàéõûã õè÷ýýíý.

4.Ñàíàà áîäëîî çºâ òîäîðõîé èëýðõèéë. Àìüäðàëä îëîíòàà òîõèîëääîã íýã ç¿éë áîë òà õýí íýãýíä, ýñâýë õýí íýãýí òàíä ÿìàð íýãýí

ç¿éë õýëñýí áîëîâ÷ íºãºº òàë áóðóó îéëãîæ îãòûí áóðóó ç¿éë õèé÷èõñýí áàéäàã.Äàðãà íü àæèë÷èíòàéãàà, áàãø íü ñóðàã÷òàéãàà ýöýã ýõ íü õ¿¿õä¿¿äèéí õàðüöààíä èéìýðõ¿¿ ç¿éë¿¿ä àæèãëàãääàã. Äàðãà íü òîäîðõîé çºâ õýëæ îéëãóóëààã¿éãýýñ àæèë÷èí íü ººðèéí ¿¿ðýã, çîðèëòîî ñàéí ìýäýõã¿é àæëàà äóòóó õèéõ ýñâýë ººð õ¿íèé àæèë õèéãýýä áàéäàã.

Áóðóó èëýðõèéëýë íü õ¿ì¿¿ñèéí õàðüöààã ìóóòãàæ, èòãýëèéã àëäóóëæ áàñ ë íºãºº äàíñ óëàéòàõ àþóëä õ¿ðãýäýã. “Òà õýëýõäýý”… “¯ã¿é ýý ÷èíèé áóðóó áè ÷àìä… ãýæ õýëñýí ø¿¿ äýý” “¯ã¿é äýý ¿ã¿é òà íàäàä … èíãýæ õèéæ áîëîõã¿é ø¿¿ ãýæ õýëýý áèç äýý” ªº íýýðýí áè òýãæ õýëñýí õýëñýí. Òýãýõäýý ÷è ¿¿íèéã … ãýæ îéëãîõ áè áóñ óó. Òà åðººñºº èíãýæ àíõààðóóëààã¿é.

Ãýâ÷ ãýðýýíäýý… èíãýæ òóñãàñàí áàéãàà ãýõ ìýòèéí ÿðèà õýëëýã¿¿ä áèäíèé àìüäðàëä îëîíòàà òîõèîëääîã. Äýýðõ ç¿éë¿¿äýýñ ¿íäýñëýýä õýëýõýä àëèâàà ãýð á¿ë íàéç íºõºä ñàíàà áîäëîî çºâ èëýðõèéëæ ÷àäâàë èòãýëèéí äàíñíû íººö èõñýæ áîëçîøã¿é áýðõøýýëèéã òîéðîí ãàðàõàä äºõºìòýé. ¯¿íòýé àäèë àëáàí ãàçàð, êîìïàíè, íàéç íºõä¿¿ä ÿìàð ÷ àæèë áèçíåñ ýõëýõèéíõýý ºìíº øèðýý òîéðîí ñóóæ ÿìàð íºõöºë áàéäàë áèé áîëîõ âý? Õýí íü þóãàà õàðèóöàõ âý? ãýõ ìýò÷èëýí á¿õ ë ç¿éë¿¿äèéã çºâ òîäîðõîé èëýðõèéëñýí áàéõ ó÷èðòàé.

Ýíýõ¿¿ àíõíû èëýðõèéëýë íü äóòóó äóëèìàã á¿ðõýã áîë÷èõâîë õîéøäûí àæèë ÿâäàëä õ¿íäðýëòýé áºãººä èòãýë àëäàãäàõ àþóëòàé. Ýíýõ¿¿ ç¿éë íü ýõýíäýý öàã çàâ øààðääàã áºãººä ýöýñòýý çàðöóóëñàí öàã çàâíààñàà èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé àøèãòàé òóñäàã. Áèå áèåíýý ñàéí îéëãîëöñîí õ¿ì¿¿ñýýñ ë ¿ð ä¿í ãàðàõ áºãººä ìàðãààí ìýòãýëöýýíýýñ çàéëñõèéõ áîëîìæòîé. ̺í áèå áèåíýý ç¿ðõ ñýòãýëýýðýý îéëãîëöîõ íü èòãýëèéí áàñ íýãýí ãîë óðüä÷èëãàà þì.

Öýâýð àðèóí øóäàðãà çàí

Öýâýð àðèóí, øóäàðãà áàéäàë íü õ¿ì¿¿ñèéí äîòîîä õàðüöààíä èòãýëèéã áèé áîëãîäîã áºãººä ìàø îëîí òºðëèéí óðüä÷èëãààíû ñóóðü ¿íäýñ áîëäîã. Øóäàðãà àðèóí íü ¿íýí÷ áàéõûí ãîë ò¿ëõ¿¿ð þì.

Øóäàðãà àðèóí ÷àíàðûã îéëãîæ, àìüäðàëäàà ìºðäºæ ñàõèõ íü ÷óõàë áºãººä ¿¿íèéã áèé áîëãîõ îëîí àðãà çàì áàéäàã. Øóäàðãà áàéõ íýã ÷óõàë àðãà çàì áîë áàéõã¿é õýí íýãíèéõýý òàëààð øóäàðãà ¿íýí÷ á¿ð áîëîõã¿é áîë òºâèéã ñàõèñàí áàéäàë áàðèìòëàõ þì. Ýíý óòãààðàà áèä òýíä áàéãàà òýðõ¿¿ õ¿ì¿¿ñòýé ç¿ðõ ñýòãýëèéí õàðüöààã áèé áîëãîæ èòãýë òºð¿¿ëäýã.

Õýðâýý ÷è áàéõã¿é õýí íýãíèéõýý òàëààð òààã¿é ç¿éë ÿðüæ, ìóóëáàë òýíä áàéãàà õ¿ì¿¿ñò èòãýë àëäàæ, äàíñàà óëàéëãàíà ãýñýí ¿ã. Íýãýí æèøýý àâ÷ ¿çüå. Áè ÷àìä íýãýí íàéçûíõàà õýíä ÷ á¿¿ õýëýýðýé ãýñýí íóóöûã øèâíý÷èõæýý. Íàìàéã õýíä ÷ áèòãèé õýëýýðýé ãýñýí ë äýý, ãýõäýý áè ÷àìä õýë÷èõüå! ×è õýíä ÷ á¿¿ õýëýýðýé…” Ìèíèé ýíýõ¿¿ íàéçààñàà óðâàñàí óðâàëòûã îäîî ÷è ìýäëýý. Èíãýñýí òîõèîëäîëä ÷è íàäàä èéíõ¿¿ íóóöàà ÿðüæ ÷àäàõ óó. Áèä õî¸ðûí èòãýëèéí óðüä÷èëãàà…?

Áè ¿¿íèéãýý ÷àìòàé õàìòàðñàí äàíñàíäàà òîì óðüä÷èëãàà õèé÷èõëýý ãýæ áîäîæ áîëîõ áîëîâ÷ ¿íýí õýðýãòýý ýíý íü äàíñàà á¿ð óëàéäóóëæ áàéãàà õýðýã þì. Áè õýí íýãíèé íàäàä èòãýæ õýëñýí íóóöûã ÷àìòàé õóâààëöàæ (óðâàæ) öàã çóóðûí àëòàí ºíäºã ãàðãàæ òààòàé áàéäàë áèé áîëãîæ áîëîõ ÷ áóñäûí íóóöûã çàäàëñíààðàà àëòàí ºíäºã ãàðãàäàã íóãàñàà ñ¿éòãýæ, ÷àìòàé áèé áîëãîñîí õàðèëöàà õîëáîîãîî õýâðýãø¿¿ëæ ñóëðóóëæ áàéãàà õýðýã þì.

Óÿëäàà õîëáîîòîé àìüäðàëä øóäàðãà àðèóí áàéäëûí à÷ õîëáîãäëûã òîâ÷õîí õýëáýë, ×è õ¿ì¿¿ñèéã èõ, áàãà äàðãà öýðýã õýí ÷ ãýæ ÿëãàëã¿éãýýð àìüäðàëûí õóóëü çàð÷ìûã ãîë ¿íäýñ áîëãîæ àäèëõàí øóäàðãààð õàðüöàõ õýðýãòýé. Õýðâýý ÷è èíãýæ ÷àäâàë õ¿ì¿¿ñ á¿ãäýýðýý ÷àìä èòãýë, ñýòãýëýý ºãºõ áîëíî. ×èíèé ýõíèé óäàà äàõü øóäàðãà àðèóí áàéäàëä ÷èíü òààøààõã¿é, îéøîîõã¿é áàéæ áîëîõ áîëîâ÷ òýð õ¿í ýðò îðîé íýãýí öàãò ÷àìä èòãýëýý ºãºõ áîëíî.

Òºãñãºëèéí îðîíä Óíøèã÷ çàëóó íºõºð ìèíü îäîî ººðººñºº “áè õýí áý, þóíû òºëºº àìüäðààä áàéãàà þì,

ìèíèé ýöñèéí çîðèëãî þó âý, àìüäðàëàà õýðõýí òºëºâëºõ âý, ÿàæ ¿ð àøèãòàé ºäðèéã ºíãºðººñºí áý?” õýìýýí àñóóæ ¿çýý÷. Òàíû ç¿ðõ ñýòãýë òàíä àç æàðãàëòàé, ººäðºã, õèéìîðëîã ÿâàõ àðãà çàì áèé ãýæ øèâíýõèéã ñîíñ. Òà ò¿¿íä èòãýæ áîëíî. Ìèíèé ººðèéí àìüäðàëäàà áàðèìòàëæ ìºðäºæ ºíººã õ¿ðñýí ýíý æîð òàíû àìüäðàëä ãàéõàìøèãòàé ººð÷ëºëò àâ÷èð÷, òà èòãýë, ñýòãýë ä¿¿ðýí àëõàõ áîëíî.

Òàíû àìüäðàëûã àç æàðãàëòàé, ãýðýë ãýãýýòýé áîëîõîä ýíý íîì òóñëàõ áîëíî ãýæ áè áîäíî. Ýíä ºã¿¿ëñýí àìüäðàëä áàðèìòëàõ óõààíä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ, öàãàà çàðöóóëæ, õè÷ýýíã¿éëýí ñóðàëöàæ ººðèéí áîëãîâîîñ õàðü ãàçðààñ óíàñàí ãàçàð øîðîîãîî õýìýýí òýìöýí èðýõýä òºðñºí ýìçýãëýë, õàðóóñàë ìèíü áàãà ÷ áîëòóãàé íèìãýðýõñýí áèëýý.

Ýçýí õè÷ýýâýë çàÿà ò¿øíý.