0

สรปบทเรยน

โดย

อาสาสมครทกคน

1

สารบญ

บทท หนา บทท 1 Timeline เลาเรองรายวน day by day ฉาย dynamic การปรบตว การรวมตว บทบาทของแตละฝาย 2

บทท 2 Part by part กาวยางแตละกาว เลาแบบ Part by part เลาการทางานของแตละฝาย โครงสรางการทางาน ในเชงขอแนะนาการตงศนย

15

บทท 3 Reflection สงสะทอนจากตวคน บทเรยนจากการทางานของอาสาสมคร 29

2

บทท 1 Timeline เลาเรองรายวน day by day ฉาย dynamic การปรบตว การรวมตว บทบาทของแตละฝาย

เรอง หนา ชวงท 0 กาวกอนเรม 3 ชวงท 1 day1-day3 วกฤตชวต 4 ชวงท 2 day4-day7 วกฤตปากทอง 7 ชวงท 3 day7-day10 เฝาระวงภยซา 3 สรปยอย รอยเรยง Dynamic ความเปลยนแปลงทง 3 ชวง 11

3

ชวงท 0 กาวกอนเรม การตงเคากลมกอนนกเคลอนไหวทางสงคมทงภาคธรกจและนกพฒนาฯ ทกอการกนจนเกดศนยอาสาสมครประชาชนฟนฟภยพบต(ศอบ .)ในคร ง น เรมมาจากการประชมกน 3 ครง ท ธนาคารกรงไทยในวนท 26 ตลาคม ท สสส. ในวนท 28 ตลาคม และททวไทย ในวนท 1 พฤศจกายน เพอรวมตวกนหารอกนถงแตละกาวทแตละคนจะลงมอกบเหตนาทวม ทเรมฤดของความแปรปรวนดวยจงหวดททวมนาไปกอน ไดแก ราชบร เพชรบรและโคราช ซงเปนปฐมบททปลกใหตนและมองเหนไดแลววาจะมทงนาและฝนอกเปนกอนๆ กาลงจอควตามมา แมวาจะ “เงองาราคาแพง” ของการรวมตวกนในการรบนากอนนจะชาไปนด แตเวลาของการเงอนนกทาใหผกอการทงหลายไดเกบชวโมง พสจนบทเรยนการรบบรจาคและชวยเหลอผประสบภย และคดกรองคนทมแนวคดเดยวกนใหโดดลงมารวมวงเดยวกน โดยมดเปรสชนทยกตวขนฝงของภาคใตในวนจนทรท 1 พฤศจกายน เปนตวเรงในการตดสนใจ และมเวทระดมความคดในชวงเยนทจดขนททวไทย จนเกดแนวคดหลกในการดาเนนงานของเครอขายภาคประชาชนเพอรบมอกบวกฤตทจะคกคามทงผใหความชวยเหลอและผประสบภย บทเรยนจากการทางานฟนฟบนความหลากหลายของสภาพภมศาสตรและวฒนธรรมเปนสงทาใหการทางานแบบโครงขายในพนทจาเปนตองถกจดตงขน อาจารยยกษ (ววฒน ศลยกาธร) ไดเสนอหลกการทางานเพอชวยเหลอผประสบภยทเขาถงชมชนในเชงลกและสรางความเขมแขงในการจดการตวเองไปพรอมๆกนวา การจดการในระดบภาคประชาชนนน (ดงภาพท 1) จาเปนตองมการทางานแบบกระจายศนย (node) ออกไปแบบแบนราบในการใหความชวยเหลอและทรพยากรจากสวนกลางทไปสพนทปลายทาง ไปสการจดการดวยคนปลายทาง ซงรจกพนทของตนเองดทสด

ภาพท 1 หลกการจดการพนทประสบภยตามแนวคดภาคประชาชน

4

ทจรงหลกการทวามาน ไมไดมาจากความคดของคนคนเดยว แตแนวคดนไดรบการทดสอบและยนยนดวยบทเรยนจากการทางานของภาคประชาชนทชมฉาจนถงเปยกโชกกนเกอบหนงเดอนกอนหนา ประกอบกบบทเรยนจากนาทวมในปลายป 49 เหตการณสนามในป 2546 องคกรภาคประชาชนทงหมดกวา 50 องคกร แทบทงหมดมความคดเหนในปญหาและการหาวธแกทตรงกนอยางทไมนาเชอวา การลดปญหาการเขาไมถงชมชนทตกคางและการใหความชวยเหลอทไมเทาเทยมนน ควรใหชาวบานหรอภาคประชาสงคมในพนท ทาหนาทมดงานระดมกาลงจากพนทใกลเคยง ขนขาวขนของเขาไปจดสรรและแบงปนในชมชนของตนเอง เพราะมดงานเหลานรจกทรพยากรและรจกพนทของตนเองดทสด จงควรใชการโยงใหชมชนทประสบภยไดรบความชวยแบบชาวบานใหชวยชาวบานดวยกนเอง แมวาแนวคดการจดการแบบแบนราบสทองท อาจมองไดวาเปนแนวคดการจดการแบบแนวดงในอกรปแบบหนง ผเขยนบทความนกขอยนยนวา แนวความคดการจดการแบบแบนราบของกรงเทพ ทจะนาสงของบรจาควงไปสแตละชมชนโดยตรง กอาจเปนการจดการสปลายทางแบบแนวดงพนอกรปแบบหนงดวยเชนกน เพราะความคดของมนษยเรานนไมสมบรณแบบ การแสวงหาจดรวมและการสงวนความแตกตาง กนบเปนการจดการทางความคดทเราไมสามารถเพกเฉยไดอกประการหนง ชวงท 1 Day1-day3 อทกภยทางความคด และวกฤตชวตในพนทประสบภย หลงจากทดเปรสชนมาถงภาคใตฝงอาวไทยและเสรจประชมวนกอน ทมขาวของทวไทย นาโดยพแวว (นาตยา แวววรคปต) และทม Frontline ของ 1,500 ไมล นาโดยพโตง (รฐภม อยพรอม) กออกเดนทางลงไปปลายทางหาดใหญเพอลงสารวจพนท พรอมกบเชาวนท 2 พฤศจกายน 2553 ทการเตรยมศนยรบมอวกฤตทกรงเทพ ไดเรมขนทชน 2 ของโรงแรมพนนาเคล ลมพน ท ดร.วงษภม วนาสน ใหใชเปนททางานและทพกสาหรบอาสาสมครไดเปลยนกะทางานตอเนองกนไดตลอด 24 ชวโมง โดยมพลกษณ สมลกษณ หตานวตร จาก SVN (Social venture network) คอยเปนแมบานและแมงานทดแลศนยอาสาประชาชนฟนฟภยพบต (ศอบ.) ซงปรบเปลยนชอมาหลายรอบจนไดชอนในปจจบน และยงม สสส., ทวไทย และ www.thaiflood.com คอยใหการสนบสนน สงแรกททาในการเรมศนยวนนนคอ การสรางระบบการประสานขอมลในฝายทง 5 ทอาจารยยกษไดรางไวเมอวนกอนตอนประชมททวไทย คอ ฝายขอมล-ขาว ฝายมวลชน ฝายทรพยากร ฝายอาสาสมคร ฝายบรหาร โดยการเสนอตวของอาสาหนงคนตอหนงฝายขนมาเปนเจาภาพหลกในการรวมขอมลเพอทจะตดสนใจตอในฝายนน เพอลดความซาซอนในการสอสาร ท นเราเรยกระบบนวา Communications line พดงายๆ คอ จะบอกเรองไหน กเดนไปหาคนนน โดยขอมลทจะเขาไปยงแตละฝายนนประกอบดวย

1. มวลชน (ชมชน/คนพนท) เปนตวแทนคนในพนท ทาหนาทสอสาร ชวยประเมนสถานการณและประสานความชวยเหลอ โดยมพนฐานความเขาใจในพนทประสบภยและม connection ศนยประสานงานในระดบพนท สอสารเอาขอมลมาแชรกบฝายทรพยากรซงเปนสวนตอไป

5

2. ทรพยากร ทาหนาทระดมของบรจาค และประสานขอมลความตองการความชวยเหลอ เชน พนททตองการใหชวยประสานเรอทจะอพยพ พนททตองการอาหารสด พนททตองการถงยงชพ รวมไปถงการประสานพาหนะสาหรบขนสงไปยงพนทประสบภยตอไป

3. ขอมล–ขาว ทาเรองสถานการณพนท ระดบนา ระดบความเสยหาย ความเสยงทจะโดนซาและการเตอนภย เพอจดลาดบการสงความชวยเหลอหรอแจงเตอนใหมการเตรยมพรอม

4. อาสาสมคร ทาหนาทจดระบบคนทเขามาทาใหศนยลนไหล ไปยงตาแหนงตางๆทมความตองการทงหนางาน (ในพนท) และ หลงบาน (ทศนยกรงเทพ)

5. บรหาร แนนนอนวา War room กคอ หองแหงการบรหารจดการ ทกชวงเยนผใหญและผประสบการณทงหลายจะแวะเวยนมาแลกเปลยนความคดในการกาหนดทศทางรวมกนตอไป

หลกการทางานทวาไปขางบนพอจะเขยนเปน Map ไดดงภาพน

ภาพท 2 โครงสรางการทางานของศนยอาสาสมครประชาชนฟนฟภยพบต ชวงทฟาสวางของวนแรกทงวนนหมดไปกบการระดมความคด จดระบบ และอะไรอกหลายอยางทไมลงตว พอเขาสชวงฟามดนยงแยกวา เพราะตวเมองกถกนาหลาก-นาทวมสงเปนเมตรทาใหไปไหนไมได พนทปลายทางถกตดไฟเพอปองกนไฟรว เสนทางเดนรถกไปไดยากเพราะตนไมลมระหวางทางปดถนนไปหลายจด ระบบโทรศพทลมเหลวเพราะชองสญญาณเตมเนองจากมผใชบรการจานวนมาก แมแตจะตดตอทม Frontline เพอสอสารกนเองกทาไดยาก ตงแตฟามดนภารกจหลกของเรา คอ ประสานตอหนวยฉกเฉนเขากบความชวยเหลอทรองขอมาทงทาง Twitter บนหนาเวบ Thaiflood และทางโทรศพท เคสทกเคสสะเทอนความรสกจนอยนงไมได อาสาสมครซงประสานงานในภาวะวกฤตเปน

6

ครงแรกตางตนเตนและพยายามประสานหนวยเคลอนทเรวแทบทกชนดลงไปชวยในพนท คอยจดจอความคบหนาในการใหความชวยเหลอไมวาจะเปน เคสหญงทองแกจะคลอดจนนาเดนแลวแตตดอยในทพก หรอ เคสคนปวยเสนเลอดสมองตบเจาะคอชวยหายใจทตดอยในโรงแรมกาลงอาการทรด ซงญาตเลาสถานการณใหฟงดวยนาเสยงสนเครอ เรองราวเหลานตอง recheck หลายครงเพอใหไดขอมลทชดเจน เรยกวา เจอขอมลไหลเขามาทวมจนประสบอทกภยทางความคดกนไปหมดเลยทเดยว การทางานอาสาสมครในวนแรก จงอยในภาวะโกลาหลกนทงคน หลดไปจากเรมแรกทตงใจวาจะประชมสรปงานกนทก 3 ชวโมง เราตางกทาไมสาเรจ และแมจะตงเปาวาจะทาหนาทประสาน node สนบสนนใหเกดการเชอมโยงภายในพนทนน เสยงรองขอความชวยเหลอจากคนแตละคนทมเครองมอสอสารเปนฟางเสนเดยว กทาใหเราประสบอทกภยทางความคดเอาใจไปตดกบชวตจนไขวเขว ทางานไมไดไปตามเปาทตงไวตอนหววน กระทงเชาวนทสองพลกษณถงเรยกสตอาสาสมครทงทมคนมาไดวา เปาหมายและวธการทางานของเราคออะไร การทางานอยางมระบบจรงๆ ถงไดเรมขนเปนครงแรก เรยกไดวาเมอนานงคนกเรมนง เพราะเมอโทรไปตดตามความคบหนาในการชวยเหลอทงสองเคสทเลาไปแลวในขางตนวา ไดรบความชวยเหลอและปลอดภยแลว คนทางานกเรมมสมาธกบงานขางหนามากขน เมอความรนแรงของกระแสนาเรมลดลง ความตองการตอจากการเอาชวตรอดใหไปอยในพนทปลอดภยกคอ การกน อาหารสดหรอเรยกงายๆ วา “ขาวกลอง” เปนความตองการถดมาหลงจากไดทปลอดภย ใครบอกวาขาวกลองไมสาคญ ผเขยนขอบอกวา ขาวกลองเนยสาคญมาก การจะดแลกนตอไปของชมชนเนยขาวกลองถอเปนจดเปลยนของชมชนเลยทเดยว เพราะในปรากฏการณของพนทประสบภย เราพบวา คนแตละคน หรอ แตละครอบครว จะถกซดใหกระจดกระจายหรอถกทาใหปลกแยกออกไปจากสงแวดลอมทคนชน บางบานสญเสยครวและอปกรณทาอาหาร บางคนตองยายหนไปอยทอนซงไมรวาจะไปหาอาหารไดทไหน การมครวรวมหรอครวชมชนเปนคาตอบทจะทาใหผประสบภยซงกาลงเควงอย ไดมอาหารกน ไดพนททจะรวมตวกนพดคยแลกเปลยนเรองราวทเผชญ ไปจนถงหาทางทจะจดการกบภาวะทแตละคนเผชญอย ซงครวรวมหรอครวชมชนนอาจเกดขนไดทงการลงแรงกนของชาวบานเองและการเขาไปชวยตงโรงครวจากคนนอกดวยการหาคนและหาวตถดบตงตน อยาง นาปลา นามน พรก กระเทยม ผก หม เหด เปด ไก สาหรบมอแรกๆ เขาไปชวย เพอทจะชวนชาวบานเขามาชวยกนลงแรงตอไป ปรากฏการณในการบรจาคในครงนมเรองนาดใจ ทคนไทยเขาใจลาดบความสาคญและความหมายของปจจย 4 สาหรบผประสบภยมากขน ครงนเราไมเหนกองภเขาเสอผา ครงนเรามองไมเหนกองของบรจาคทอยนอกเหนอความจาเปน ครงนเราเหนความเขาใจทดขนในการใหความชวยเหลอทจะกอใหเกดปญหาความขดแยงระหวางชมชนนอยลง ตองขอขอบคณคนไทยทเขาใจบทเรยนในการบรจาคจากประสบการณทเรารวมทกขรวมสขกนมา

กอนทจะเตลดออกอาวไทยไป ตอนนขอกลบมาทศนยฯกอน งานทเรมมบทบาทมากขนในชวงวนท 3 นคอยๆ เปลยนจากการสอสาร มาเปนการระดมทรพยากรและ logistic ในการประสานเรองอาหารสดหรอขาวกลองไปชวยผประสบภยทตดอยในพนท ซงงานนทมเจาหนาทจากมลนธกระจกเงากไดเดนทางลงพนทหาดใหญเพอประสานการตงศนยขาวกลองและ logistic ของบรจาคลงไปจากกรงเทพ

7

โดยมสายการบนนกแอรอาสาขนใหในภารกจนโดยเฉพาะ นอกจากนนวนนเรายงมกลมคนทเราตองการทสดกกาวเขามาในหอง พวกเขาคอ พประยร พยาและพมณเฑยร ซงเปนชาวบานแกนนาในเครอขายองคกรชมชนในภาคใตและมประสบการในการฟนฟชมชนทประสบภยสนาม ดวยการชวนของพดวง มลนธชมชนไทย ใหเขามาลองดวาจะชวยอะไรไดบางตงแตชวงเยน ซงพอกาวเขามาพทงสามคนกเหนและรทนทเลยวา ทาจะตองอยยาวซะแลว เพราะคนทจะประสานชมชนไดมนขาดจรงๆ หลกจากจนระบบและจนความเขาใจเขาดวยกน การทางานในวนทสามลงลกไปในพนทประสบภยทง 7 จงหวด ไดแก ชมพร สราษฏรธาน นครศรธรรมราช ตรง พทลง สงขลา และปตตาน จนสามารถคนพบคนทจะเปนแกนในการประสานทองถนไปไดอกหลายพนท เพราะมคนทม Connection และความเขาใจในทองถนเขามารวมทมดวยอยางเตมตว ชวงท 2 day4-day7 วดขอมลททวมชวต แลวไปกวกฤตปากทอง คาถามทมอยตลอดมาตงแตสมยสนาม คอ เราจะลดปญหาความซาซอนและการตกหลนในการใหความชวยเหลอในพนทประสบภยพบตไดยงไง กหาคาตอบกนตอไป จนวนนปญหานกยงเจอเรองนอย แตในภาวะวกฤตแบบน สงทเราตองทากคอ ตองรจกละและวางในสงทเรายงมองไมเหนวาเราทาไดแคไหน แตขณะเดยวกน เรากจะทาเตมทในสงทเราทาได และทาตอไปใหถงทสด หลงจากทศนยเรมเปนทรจกและมการสงขอความรบอาสาสมครออกไป ชวงนอาสาสมครกเขามาชวยงานในศนยเพมขนเปนจานวนมาก ความหลากหลายของอาสาสมครไดพฒนาใหการทางานคอยๆ เขารปเขารอยมากขนเรอยๆ ถงกระนนงานในชวง 4-5 วนแรกกยงไมไดเปนไปอยางทตงใจหวงวาจะใหเกด node ในการระดมทรพยากรจากพนทใกลๆ มาชวยกนเอง เพราะเราเองกยงเปนการชวยเหลอจากขางบนแลวสงขนเครองบนลงไปขางลาง และขางลางกยงไมสามารถตงตวไดเชนกน แตอยางนอยเรากเรมมผประสานและ node ซงเปนจดเชอมตอทชดเจนมากขนในการประสานความชวยเหลอในลกษณะของใยแมงมม ซงถาพดถงใยแมงมมนนกแสดงวา มนตองมตวแมงมม ถาเปรยบใหศนย ศอบ. เปนตวแมงมม ชมชนในพนทเปนศนยประสานงานกคงเปนขาแมงมมทโยงความชวยเหลอใหกนและกน เชน ชวงทคาบเกยวกบระหวางวกฤตปากทองกบวกฤตชวตอยางชวงน ตอนทนครศรธรรมราชโดนพายเขาถดมาจากหาดใหญ เราไดทาหนาทประสานใหทางหาดใหญซงนาลดคลคลายจนเรอเรมใชนอยลงแลว ใหหาดใหญสงเรอไปชวยนครฯทกาลงนาเออ พรอมกนกไดชวยประสานเรองวกฤตอาหาร พทลงมโรงสชมชนมขาวเลบนก ซงเปนขาวดของทางใตทขายใหไดในราคาชวยเหลอผประสบภยและยงจดสงใหฟร เรากเปนตวประสานใหขาวจากพทลง(สวนทไมทวม)ไปชวยพทลงสวนททวม ไปชวยหาดใหญ ไปชวยนครฯ ได การระดมทรพยากรและ logistic ในการสงอาหารและยาลงไปในพนทจงเปนงานทมบทบาทสาคญในชวงน ระบบการจดการของเราแบงแบบงายๆ ไดเปน 2 สวน คอ ฝงตนทางทกรงเทพ และฝงปลายทางททางใต ซงสอสารจานวนของทตองการโดยรวมขนมา สวนเรากจดหาของใหไดตามความตองการและตามจานวนทตองการจดเปนกลมๆ แตละจงหวด แลวทยอยสงไป โดยมสายการบนนกแอรเออเฟอพนทโกดงใหเราจดของและเออเฟอเครองบนขนของใหในชวงทถนนยงถกปดดวยนาและตนไมท

8

ลมขวางอยระหวางทาง โดยการจดการของบรจาคในฝงกรงเทพจะรบทงของทเปนชนยอยๆ จากผบรจาคทวไปและของบรจาคลอตใหญๆ ทมผบรจาคตรงจากโรงงาน ทงหมดจะถกนามาจดแบงตามปรมาณทแตละพนทตองการแลวสงไปยง node ปลายทาง ดงรปท 3

ภาพท 3 ระบบการจดการของบรจาคและ logistic ไปยงพนทประสบภย

การระดมทรพยากรและ logistic นกวาจะลงตวกปาเขาไปวนท 7 ตงแตเปดศนย ระหวางทางน เจอปญหาและอปสรรคในการทางานมากมายซงเดยวจะขอเลาตอในสรปบทเรยนชดถดไปซงจะเลาถงรายละเอยดการของการทาแตละฝายอกท วนท 7 ของการทางานน เพราะวาระบบงานเรมลงตวแลว เราถงไดขอปลกตวจากหองสเหลยมไปลงพนทหนางานบาง ดวยความคดเหนทตรงกนทกคนวา ถาคนทศนยไมเขาใจสภาพหนางาน การจดระบบเพอพฒนางานตอไปตามสภาวะทเปนจรงมนจะเปนไปไดยาก เราจงเดนทางลงไปปตตาน โดยนงเครองบนไปลงหาดใหญแลวตอรถตไปลงท ม.อ. ปตตาน ซงเปนสถานทรวมพลของคนแกนหลกทประสานระหวางชมชนกบสวนกลางทจะเขาไปใหความชวยเหลอ เราหารอกนถงกลมกอนของคนทางานทเกดขนวาจะขบเคลอนกนตอไปอยางไรและขอลงไปสมผสพนทบานดาโตะ อ.ยะหรง จ.ปตตาน ซงมลกษณะเปนอาวทถกขนาบดวยทะเล ซงขอมลททางกรงเทพไดรบคอ ในวนทพายเขา นาทะเลยกระดบสงขนเปนเมตรตงแตชวงบายกอนทพายจะเขา ซงขาวในทองทกเตอนภยแจงวาพายจะเขาตอนกลางคน แตขนาดฟายงไมมดนายงขนสงขนาดน คนธรรมดากอยนงไมไดแลว ชาวบานกเลยอพยพกนไปอยในทปลอดภย ทงไวแตฝงแพะและบานเรอน ความเสยหายจงเกดขนกบทรพยสนมากกวา พอไปถงนนเราพบวา ชมชนนประสบภยไมตางจากบานนาเคม สมยทโดนสนาม คอ ขอ 1 บานถกคลนซดพงเสยหาย

9

ขอ 2 มคนเขาไปในชมชนมากมายคลายกรปทวรจนรถตดยาวกวา 5 กโล ไปถงปากทางเขาชมชน ขอ 3 มความชวยเหลอเขาไปอยางลนหลาม แตปญหาเรองการจดการจนเกดรอยราวระหวางชมชน

รปท 4 สภาพชมชนดาโตะ อ.ยะหรง จ.ปตตาน ทไดรบความเสยหายจากดเปรสชน ทงกอนลงพนทและหลงจากกลบมา มคาถามและขอถกเถยงวาสงทสรางความเสยหายใหชมชนนเปน Strom surge หรอไม จนวนนกยงไมมคายนยน และผเฒาผแกในชมชนกยงไมเคยเจอเหตการณแบบนเลย ธรรมชาตในทกวนนมนเปลยนแปลงไป แลวเราจะรบมอยงไงกบความแปรปรวนทนากลว

ชวงท 3 day7-day10 เฝาระวงภยซา พรอมกบทาในสงททาได แมวาสถานการณนาหลากจะเรมเบาบางลง แตฝนทตกสะสมกยงมความเสยงตอการเกดภยพบตซา ทง landslide ในพนทลาดเอยงตามเชงเขาและนาหลากตามพนทรบนาทงหลาย ชวงนงานระดมทรพยากรและ logistic เรากยงทาอย แตสงทเพมเขามาคอ เราเรมมสตทจะตดตาม ฝนตกสะสม ทจะทาใหเกดดนถลมซา โดยใชวทยสอสาร ว.ดา ทจรงบทบาทการทางานของวทยสอสารกบงานภยพบตในศนยนเรมมมาตงแตทพยา และ พมณเฑยร เดนเขามาในศนย แลวทาใหเราพบวา การ recheck ขอมลทงความเสยหายและความชวยเหลอทตองการจากปลายทางพนทประสบภยนน สามารถทารวมกนไดโดยใชโทรศพท วทยสอสาร และ Social media อยาง Twitter ทง 3 อยางรวมกน เชน เมอเรา

10

พบการแจงของความชวยเหลอผาน Twitter เรากจะโทรไปเชคสถานะของคนโพส Twitter นนวา ขณะนนไดรบความชวยเหลอหรอยง หากยงไมไดรบความชวยเหลอ เรากจะไดวทยสอสารแจงขาวไปยงศนยทอยใกลๆ ในพนทวาสามารถใหความชวยเหลอไดอยางไรบาง ดงรป

รปท 5 การใชเครองมอสอสารเพอประสานความชวยเหลอกบพนทประสบภย

โดยในสวนของวทยสอสารหรอ ว.ดา นน เราใชโปรแกรม Echolink ซงเปน VoIP ทเชอมสญญาณวทยสอสารผานเขาคอมพวเตอร ทาใหคนอยทไกลอยางกรงเทพยงสามารถรบขาวสารทนสถานการณไดพรอมกบกลมอาสาทใช ว.ดา ในพนทประสบภยทางใตดวย เลามาถงตรงนคงเรมมคาถามอกแลววา โทรศพทกม อนเตอรเนททจะเอาไวใช Social network กม ทาไมตองกลบไปใชวทยสอสารดวยละ เดยวคาถามนจะไปตอบอยางละเอยดในสรปบทเรยนชดถดไป โปรดตดตามชมอกเชนกน การขอความชวยเหลอทศนยฯ นอกจากจะเขามาโดย connection ของผประสานงานพนทแลว กยงมผทตอสายเขามาโดยตรงผานโทรศพทสวนกลางของศนย มอยสายหนงโทรแจงมาวา เปนผประสบภยอยในพนท จ.อยธยา ไมมไฟฟาใชมากวาสปดาหแลว อยากจะขอใหทางศนยชวยเหลอดวย เมอนองอาสาสมครไดรบสายน นองกเลาตอใหพลกษณฟงและหารอวาเราจะทาอะไรไดบาง ผเขยนซงเปนคนทนงฟงทงสองคนอยกทาไดเพยงคดวา กคงตองรอใหทางไฟฟาเคาจดการเอง แตดวยความคดทไมเคยรงรอทจะลงมอและความเปนอาสาสมคร ทงสองคนกประสานงานแจงปญหาทชาวบานไมมไฟฟาใชตอการไฟฟาสวนภมภาคของทางจงหวด ไปจนกระทงเคามองเหนปญหาและชวยหาทางออกใหจนเจาหนาทแจงวาจะไปตดตงอปกรณไฟฟาใหชาวบานไดมไฟฟาใชไดในวนรงขน สาหรบผเขยน เรองนเปนเรองราวเลกๆ ทนาภมใจวา การไมดดายและไมรงรอของการขยบตวจากฟนเฟองเลกๆ ทกาวขามความไมมนใจ สงเสยงไปบอกฟนเฟองขนาดใหญใหรตววาการขยบของเขาสามารถเปลยนแปลง สวนอนๆใหดขนไดอยางไร มนชวยยาใหเรามนใจวา เราทกคนทเปนฟนเฟองทกอนไมวาเลกหรอใหญ หากเราเลกปดกนตวเองจากความกลววาจะทาไมได แลวมาลงมอเอาแคเพยงเรองเลกๆ ทเราทาได เทานโลกกคอยๆเปลยนแลว

11

สรปยอย รอยเรยง Dynamic ความเปลยนแปลงทง 3 ชวง จากการทางานทง 3 ชวง จะเหนไดวาคนทมบทบาทสาคญในแตละชวงงานจะแบงเปน ชวงเตรยมการ งานดานวชาการทงสายวทยและสายสงคม ซงอยภายใตฝายขอมลจะเปนตวกาหนดทศทางการทางานของศนย ชวงเผชญเหตและเฝาระวงภย งานดานสอสารซงอยภายใตฝายชมชนจะมบทบาทเดนกวาวชาการ เพราะชมชนซงเปนผเผชญเหตมความเขาใจในบรบททางสงคมและภมศาสตรของตวเองดทสด การสอสารโดยมวลชนเชอมโยงกนระหวาง Connection ทเปนคนทเคยรจกกนมากอนแลว ความเขาใจและความไววางใจทมอยเปนกญแจสาคญของการชให node ปลายทางไดเรมตนความรวมมอกนและไดชใหเหนวาแตละพนทจะมใครเปนแกนหลกทจะทางานในชวงถดไป ชวงฟนฟ ฝายทรพยากรและ Logistic จะมบทบาทมากทสดชวงหลงเหตฉกเฉน เพราะ ในชวงทพนทประสบภยปลายทางยงตงตวไมได การเสรมกาลงและการเขาไปชวยตงตนการจดการโดยใชทรพยากร ไมวาจะเปน ขาวกลอง นาดม ยา หรอ ขาวสารทจะตองใชบรโภคในชวงถดไป ตางเปนสงทใชแกไขสถานการณและสรางประสบการณในการลงมอจดการตนเองในเวลาเดยวกน นอกจากบทบาทในการนาของแตละฝายแลว เรายงพบววฒนาการของการปรบตว รวมตว และการแตกหนอทเกดขนระหวางการทางานไปพรอมๆกน งอกเปนภารกจแยกยอยแตละดานไปไดอก คอ ดานขอมล – ชมชน เมอทางานไปไดสกระยะ เราพบวาฝายขอมลและฝายชมชนนนแทบจะเปนฝายเดยวกน เพราะพยา พมณเฑยร ททาหนาทในการประสานงาน node หรอ ชมชนปลายทางนน ตองทาหนาทในการสอสารและการจดการขอมลทชมชนแจงกลบมา กระจายสอสารภายในศนยใหทกคนไดรบขอมลทราบทวกน โดยภายในศนยนองๆ อาสาสมครเปนผชวยพมพ/เขยนขอมลทไดมาซงตอนแรกเรมจากการรวมขอมลเปนหนงจงหวด หนง A4 กอน ตอมาพอขอมลเรมมความเคลอนไหวเขามาในจานวนมากและมความเรวเพมขน เรากเปลยนใชไวทบอรดตตารางแบงแตละจงหวด แลวแปะ Notepad ขนาด ½ กระดาษ A4 แสดงขอมลความตองการของแตละพนทซงเปลยนแปลงอยตลอดเวลา พรอมกบรายงานสถานะการสง-รบ จานวนสงของทสงเรยบแลวและคงคางกากบไวในสวนทาย

รปท 6 บอรดสอสารขอมลความตองการและความชวยเหลอใหภายในศนยทราบขอมลโดยทวกน

12

ดานทรพยากร-logistic หลงจากทมการสอสารภายในวาความตองการของแตละพนทเปนอยางไร จานวนเทาไร ฝายทรพยากรและ logistic ซงทางานแทบจะเปนเนอเดยวกน กจะประสานของบรจาคทระดมมาไดขนสงจากตนทางไปยงคลงสนคาหรอทเรยกกนตดปากวา Cargo ทสนามบน ซงทนนจะมการคดแยก แบงตามจานวน โทรแจงผประสานงาน Node ปลายทางวา เครองบนจะไปถง flight ไหน และเชควารายการสงของตรงตามความตองการหรอไม จากนนจงแพคใหเรยบรอยตามระบบการบน ขนขนเครอง จากนนจงโทรเชคซาวาแจงผประสานงาน Node ปลายทางไดรบสงของครบตามจานวนหรอไม เพอทจะไดแกปญหาในการระดมและการจดสงตอไป ซงทงฝายขอมลชมชนและฝายทรพยากร-logistic นสามารถเขยนภาพโยงความสมพนธในการทางานรวมกนไดเปนภาพท 7

ภาพท 7 กระบวนการทางานรวมกนระหวางฝายขอมลชมชนและฝายทรพยากร-logistic ดานการสอสาร สาหรบการสอสารภายในศนยทมนองๆอาสาสมครทคอยวงไปวงมา เขยนแปะ เขยนแปะ และชวยประจา Echolink เปลยนกะชวยงานสอสารสชมชนแลว เรายงมการสอสารสาธารณะไปสภายนอกวาสถานการณพนทปลายทางและภารกจททางศนยไดทาในแตละวนนนมอะไรลลวงและยงตองสานตอไปอกใหคนภายนอกไดรบรการทางานและชองทางทจะเขามามสวนรวมได จดนเปนสงทเราออกแบบไววาอยากจะใหมการสอสารสภายนอกทชดเจน ฉบไวและตอเนอง แตเรากทางานไดเตมทเพยงเทานจรงๆ เพราะกาลงคนของเราเองกไมเพยงพอทจะรบมอกบหนางานซงประสานเขามาสบทศ

13

อยแลว ชวงแรกเราจงแทบจะไมสามารถสอสารสาธารณะออกไปสภายนอกไดเลยวา เราไดสงความชวยเหลอไปใหใคร ทใด และ จานวนเทาไรไดบาง ทาใหเราตองใชเวลาในการทาความเขาใจคนนอกและอาสาสมครทเขามาใหมอยพอสมควร ครงตอไปถามอาสาทมาชวยดานการสอสารสาธารณะไดโดยตรงนการทางานของเราคงจะราบรนไดมากขน สาหรบกระบวนการสอสารภายใน อยางทเลาไปในขางตนวามนองๆอาสาสมครเขามาชวยทาขอมลขนบอรดแสดงความตองการในแตละพนทพรอมกบสถานะความชวยเหลอใหทกฝายไดทราบขอมลทวกนแลว ยงมการสอสารภายในระหวางฝายทตองทางานตอเนองกน คอ เมอฝายขอมล-ชมชน ไดแจงตอฝายทรพยากรวาตองการของสงใดจานวนเทาไรเรยบรอยแลว ฝายทรพยากรซงแทบจะเปนรางเดยวกบฝาย logistic กจะประสานการขนสงตอและเชคซาวาปลายทางไดรบของเปนทเรยบรอย แลวสอสารกลบ ฝายสอสารซงทราบความคบหนาของแตละฝายกจะทาหนาทคลายดาวเทยมกระจายขาวตอซงเขยนแทบดวยรปภาพไดดงน

ภาพท 7 ลาดบขนการสอสารระหวางฝายขอมลชมชนและฝายทรพยากร-logistic ซงแนวทางในการปรบปรงการทางานของฝายสอสาร คอ นอกจากจะมคนทดแลอปกรณ IT-support และวทยสอสารทใช Echolink ประสานกบทางชมชนปลายทางแลว ยงควรจะมฝายสอททาหนาทชดเจนอยางนอยหนงคน ททาหนาทประชาสมพนธ Information ทาหนาทเขยนขาว press ขาว ถงการประสานงานกระจายขาวระดมของ ระดมอาสา ไมควรเอาไปรวมกบการกรองขอมลชมชน หรอ การตดตามขอมลสภาพอากาศ เพราะทจรงมนคนละเรองกนและคนททางานกควรจะโฟกสและลงมอเรองใดเรองหนงใหชด ถงจะไดทางานใหสด ในขณะทฝายขอมลซงทาหนาทวชาการ เตอนภย ดฝน หรอปรกษาเรองเฉพาะทางกควรตองมคนทมาทาหนาททชดเจน นอกจากนนการถอดบทเรยนองคกรทกฝายทงหมดกควรจะทาไปพรอมกนๆ ระหวางทางานไปในตว

14

ดานการบรหารและดานอาสาสมคร แมวาจะไมคอยมใครกลาวถง แตทงสองสวนน แทจรงเปนกาลงหลกในการทางานเลยทเดยว เราโชคดทมผใหญทชวยตดสนใจโฟกสภาพรวมและเปนทปรกษาทดกบอาสาสมครทมาชวยงาน ระบบยงมคนทมประสบการณในการจดการอาสาสมครทมองเหนภาพรวมทงหมดและรขอมลทกฝายวาใครขาดแรงทจะเขาไปชวยดานไหน และชวย recruit skill ของอาสา ใชเวลาและทาความรจกแตละคน ซงเรากยงเจอปญหาเดม คอ เราดแลเคาไดไมทวถง มเวลาเรยนรกนนอยเกนไป เลยรจกอะไรจากเคาไมไดมาก ตองทางานดวยกนไปสกพกถงจะมองเหนทกษะออกมาจากสถานการณ ซงพวกเอามกจะแสดงตวออกมาเอง แลวเราคอยชอนเขาไปเขางาน จากการสรปยอย รอยเรยง Dynamic ความเปลยนแปลงทง 3 ชวงทกลาวมาคงจะพอทจะทาใหเหนบรรยากาศในการทางานไปบางแลววา ความเปนจรงในการทางานนนคนทมาทางานภายใตภาวะวกฤตจะตองทาตวเองใหมความยดหยนสง สามารถปรบตวเขากบเงอนไขในการทางานทเปลยนแปลงอยเสมอ ผเขยนคดวาบทเรยนจากการลองผดลองถกในประสบการณทผานมาและบทเรยนจากการทางานในครงน คงจะชวยฉายภาพโครงรางการทางานของศนยทจะทาหนาทเปน back office ในภาวะวกฤต ใหคนทจะเขามาเปนอาสาสมครเดนหนาการทางานในครงตอไป มงไปขางหนาไดในเสนทางทชดเจนขนดวยแผนทจากประสบการณทเรารอยเรยงไวใหในครงนแลว

15

บทท 2 Part by part กาวยางแตละกาว เลาแบบ Part by part เลาการทางานของแตละฝาย โครงสรางการทางาน ในเชงขอแนะนาการตงศนย

เรอง หนา ฝายท 1 มวลชน

- ดานมวลชนสมพนธ 16 - ดานการสอสาร 16

ฝายท 2 ทรพยากร-logistic - ดานการจดหาทรพยากร 19 - ดาน logistic 20

ฝายท 3 ขอมล-ขาว - ดานสอ / การเผยแพรขาว 21 - ดานวชาการ 21 - การจดการขอมลภายในศนย 21

ฝายท 4 อาสาสมคร - Volunteer recruit 23

ฝายท 5 บรหาร - สงทตองมตอนเรมศนย 24

บทสรปและแนวทางการปรบปรงโครงสรางศนยในอนาคต 26

16

ฝายท 1 มวลชน หนงเดอนทผานมากบงานอาสาสมครใน ”ศนยอาสาประชาชนฟนฟภยพบต” ระบบการดาเนนงานหลกของศนยนมาจากไอเดยหลกของ อ.ยกษ ววฒน ศลยกาธร คนอนมองศนยนอยางไรไมร แตผเขยนคดวามนควรจะ “เปนศนยทเกดขนมาเพอไมใหเกดศนย” คอ มนควรจะเปนโครงขายททงโยงและกระจาย ความชวยเหลอใหปลายทางชวยเหลอตวเองได โดยระบบมนทางานดวยตวของมนเองคอ “ชมชนทางานใหชมชน” ดวยการกระจายขอตอ (node) ประสานความชวยเหลอออกไป การประสานงานในลกษณะในแมงมมจงเรมขนตงแตวนแรกทมศนย โดยศนยจะเปนตวแมงมม สวนทมคนทางานชมชนในพน (หนาบาน) กเปนไดทงใยแมงมมและเปนขาแมงมมททาหนาทโยงความชวยเหลอ ใหแตละทมองเหนทรพยากรหรอกาลงทจะแบงปนกนได การใชมวลชนสมพนธและการสอสาร จงเปน 2 สงทเราใชถกโยง เกยวเอามาเปนเครองมอเบกทางสการใหความชวยเหลอชมชนปลายทาง ดานมวลชนสมพนธ การเขามาของอาสาสมครคนใตอยาง พมณจากระนอง พยาจากตรง พประยรจากนาเคม ซงเปนแกนนาชาวบานทมทกษะในการทางานเชอมโยง เหตการณนเปนจดสาคญททาใหศนยสามารถตอตดกบคนททางานในพนทได เพราะพๆ ทกทานมคณสมบต คอ

1. รจกสงแวดลอมและวฒนธรรมของชมชน 2. มความเขาใจในบรบทของพนทและมสายสมพนธ (Connection) รจกกบพนองในชมชน

เครอขายททางานดวย 3. เขาใจสภาพการเมองของทองถน มคนรจกทสามารถสงตอขอมลความตองการและกระจาย

ขาวสารไดอยางรวดเรว กลไกของการประสานงานทมอยไมอาจขบเคลอนได ถาไมมคนทคณสมบตเหลานเขามาชวยงาน ดานการสอสาร

ถดจากมมวลชนสมพนธแลว การสอสารตามมา การเชอมโยงเทคโนโลยเขากบทองถน ผานการใชโทรศพท social network และวทยสอสาร เปนอกปจจยทใชในการดาเนนงาน

17

จากการดาเนนงานในครงนเราพบวา เทคโนโลยเปนตวเรงททาใหความชวยเหลอเขาถงผประสบภยไดมากขน อยางทกลาวไปแลวในบทท 1 เพอใหไดขอมลทถกตอง จงตองมการตรวจสอบขอมลซาใหตรงกนอยางนอย 2 ใน 3 จากเครองมอสอสารทง 3 ชนดทแจงขอมลเขามา ซงขอมลทไดรบนนมทงการรองขอความชวยเหลอรายบคคลจากหนาเวบ Thaiflood การแจงเหตของ node จากชมชน และการสงขอมลความชวยเหลอทไดรบกลบมายงสวนกลาง สาหรบการประสานงานกบปลายทางนนยงอยในภาวะฉกเฉน จานวนการสงขอมลเขามากจะมมาก และขอมลกจะมความเปลยนแปลงไปเรวมาก การสอสารทกสายจงตองมการตรวจสอบขอมลใหมความถกตองอยเสมอ การทางานจงตองเปนระบบ คอ

1. ผประสานงาน node ปลายทางทรวบรวมขอมลประเภทสงของทตองการและจานวนสงของทตองการเปนจานวนถงยงชพหรอจานวนครวเรอนไว

2. ผประสานงาน node ปลายทางแจงขอมลในขอ 1) แกผประสานมวลชนทกรงเทพพรอมทงตรวจสอบความถกตองของขอมลกบเครอขายในพนท

3. ประสานมวลชนทกรงเทพ สงขอมลใหกบฝายทรพยากรใหระดมสงของ และเมอไดสงของมาฝาย logistic กจะสงสงทตามทแจงมาในขางตนลงพนท จากนนจงโทรไปเชคซาวาไดรบตรงตามความตองการหรอไม อยางไร

รปท 8 เสนทางการสอสารระหวางสวนกลางกบ node และชมชน

18

นอกจากสอสารเพอประสานของบรจาคแลว เรายงมการสอสารเพอเฝาระวงภยพบตซาทจะเกดตอเนองจากฝนทตกสะสมตอเนอง หลกในการทางานกจะเปนแบบเดยวกน คอ รบสารและเชคซา โดย

1. เมอนกวชาการ แจงขอมลพนทเสยงภย เชน โคลนถลม หรอ นาปาไหลหลาก มายงศนย ศนยกจะใชวทยสอสาร ตรวจสอบสถานการณกบเครอขายวา มความเสยง เชน มฝนตกตอเนองหลายวนหรอไม นาในลาหวยมความขนจากตะกอนดนผดปกตหรอไม พนดนเชงเขามรอยดนแยกหรอไม

2. หากเครอขายในพนทแจงกลบมาวามความเสยงดงกลาว ทางศนยจะขอใหทางเครอขายดาเนนการแจงเตอนประชาชนในพนทเสยงภย

3. ระหวางนนจะมการตรวจสอบซาวา ในพนทมการแจงเตอนหรอมการดาเนนการอพยพชาวบานหรอไม ซงหากเครอขายปลายทางตองการใหเราสนบสนนเรองใด กจะมการแจงกลบมาในขนตอนน

4. เฝาตดตามผล วาสถานการณเรยบรอยดหรอไม หลงจากภาวะวกฤตผานไปแลว ทางชมชนมความตองการอะไรเพมเตม กขอใหทางเครอขายแจงมา

สาหรบการสอสารเพอเตอนภยนน นายอนนต อนตมานนท เสนอสงทควรปรบปรงเพมเตม 3 เรอง วา ‐ คาศพททตองใชตรงกนทกฝาย เชน ฝนตกระดบ 5 หาของทศนยกบของในพนทไมมใครเทากนเลย

เพราะฉะนน เราควรจะเรยกหนวยทใชในการวดใหเทากน ‐ ควรมการวางแนวการสอสารลวงหนาวา อะไรควรใชวทยสอสาร อะไรควรใชโทรศพท อะไรควรใช

อนเตอรเนทเพราะเมอตองเชคเหตในพนทฉกเฉน มนจะสบสน และทกขายจะตองมระบบสอสารสารองทนท และตองมหนวยในการประสานงานมากกวาหนงจดในพนท

‐ สวนในการบนทกเหต ทผานมามการบนทกขอมลไมครบถวน เชน ฝนตกเทาไรปรมาณเทาไร จะสงผลยงไง ระดบนาจดไหน มนควรจะมขอมลทถกตองทชวยเทยบเคยงได เรามภาควชาการอยระดบหนงกจรง แตถาเราเปนขอมลททางหนงทถกตองจากทเคยเกดขนมาแลวนมนจะเทยบเคยงได

19

ฝายท 2 ทรพยากร-logistic หากอยในภาวะปกตการระดมทรพยากรคงจะตองทาหนงสอขอความอนเคราะห แจงจดประสงค เปาหมาย วธการดาเนนงาน เพอใหไดความรวมมอมาอยางเปนขนตอน แตเพราะความเดอดรอนไมเคยรอใคร และเพราะผใหเขาใจในภาวะฉกเฉน ทาใหเราไดรบความรวมมอจากแหลงทนเปนจานวนมาก ซงมาจากความสมพนธระหวางภาค โดยเฉพาะภาคธรกจ ทกาวขามเงอนไขและขอจากดตางๆ ทาใหการสงทรพยากรตางๆเปนไปดวยความคลองตว แสดงใหเหนถงพลงในภาคประชาชนอยางทเกดขนในชวงทผานมา ดานการจดหาทรพยากร กระบวนการระดมทรพยากรหลกๆทเกดขนในศนยมาจากการใชความสมพนธสวนบคคลระหวางภาคเครอขายอาสาสมครแตละคน จากทนทางสงคมในความเชอใจและความไววางใจทมตอกน นาเอาสงทแตละคนมโยงไปใหความชวยเหลอสชมชนปลายทาง เปนความสมพนธในรปแบบใหมทใชทนทางสงคมซงเปนทงกาวในการเชอมโยงความชวยเหลอเขาไปถงกน และเปนทงเกยรทขบเคลอนการทางานใหคลองตวกาวขามกฏเกณฑทสรางขนตอนตางๆกนไวไปดวยพรอมๆกน

ภาพท 9 ภาพแสดงทนทางสงคมทใชในการโยงความชวยเหลอในภาวะภยพบต

20

ดาน logistic กระบวนการขนสง หรอ logistic นนประกอบดวย 2 สวนหลกๆ คอ 1) การประสานผบรจาคในการขนของจากแหลงทรพยากรจากโกดงหรอคลงตางๆ ไมวาจะเปนกรงเทพ อยธยา ไปยงจดจดการ(รวบรวม) ของบรจาคทสนามบนหรอขนสงกแลวแต 2) การแพคของบรจาคตามความตองการในพนทแลวนบจานวนใหตรงกบความตองการในพนทแลวสงตอไปยง node ปลายทาง ขอมลความตองการความชวยเหลอท node ปลายทางจะเปนตวกาหนดการระดมทรพยาการ วาตองการของประเภทไหน จานวนเทาไร ซงจากการขนสงของ เราพบวาสงทมการสงลงไปมากทสดการ คอ อาหาร ทงขาวสารและปลากระปอง รองลงมา คอ ยาสามญประจาบาน ซงกระบวนการขนสงจากแหลงหนงไปยงอกแหลงหนงเปนดงน 1. เรมจากผประสานงานมวลชน โทรแจงยอดรวมความตองการความชวยเหลอในแตละ node จงหวด

มาทฝายทรพยากร 2. ฝายทรพยากรจะประสานการขนสงสงของจากคลงหรอโกดงตางๆ ลงไปยงจดขนสงของฝงกรงเทพ 3. ณ จดขนสงของฝงกรงเทพ เมออยภาวะในเรงดวน เราไดใชการขนสงโดยเครองบนเปนหลก จนเมอ

ภาวะเรงดวนผานไปกจะกลบมาใชรถบรรทกตามปกต ซงการจดลาดบความชวยเหลอใหกอน-หลงนน ผประสานงานจะ recheck กบผประสานงานวาสถานการณในพนทเปลยนแปลงไปหรอไม มความชวยเหลอเขาไปแลวแคไหน จานวนความตองการยงคงเทาเดมหรอไม

4. เมอ node ปลายทางไดรบของ กจะมการจดหารถบบรรทกขนสงของไปแจกจายตามชมชนตอไป

ภาพท 9 การขนสงของบรจาคในภาวะฉกเฉน

21

ฝายท 3 ขอมล-ขาว การสอสารขอมลและขาวตางๆ ในระยะเรมตนการทางานนนมขอจากดหลายประการ เพราะเราขาดอาสาสมครทมทกษะและประสบการณดานสอ และยงขาดคนทจะคอยโฟกสขอมลทงดานวชาการและการ press ขาว เพอทจะสอสารขอมลภายในไปสภายนอก ใหรบรวาสงทเรากาลงทาคออะไร ดงนน ในการทางานครงหนา เราควรจะแบงเปนการสอสารภายในศนย สอสารชมชน สอสารสาธารณะ โดยทแตและสวนจะตองมอาสาสมครทรบผดชอบและสงตองานกนอยางตอเนอง ดานสอ / การเผยแพรขาว การประชาสมพนธและ press ขาว ประสานงานกระจายขาวระดมของ ระดมอาสาเปนกจกรรมทเพงลงตวหลงวนท 8 ของการดาเนนงาน ซงงานภาวะฉกเฉนไดผานไป จากการดาเนนงาน เราพบวา ไมควรเอาในสวนนไปทาหนาทรวมกบการกรองขอมลชมชน หรอ การตดตามขอมลสภาพอากาศ เพราะทจรงมนคนละเรองกนและเปนการแบกภาระเยอะเกนไป ทาใหทางานไดไมมประสทธภาพเทาทควร ดานวชาการ ขอมลทางอตนยมวทยา เชน ปรมาณนาฝน ความเรวลม และความเสยงทจะเกดขนกบชมชน ทงนาหลากและโคลนถลมเปนInformation ทเราประเมน ตรวจสอบ และแจงเตอนชมชน ถาตรงนมคนของพนทเองเลยการประเมนและประสานเรองตางๆ กจะแมนยามาขน สาหรบการทางานทผานมาอาสาสมครในศนยจะไมไดเปนคนทาขอมลเชงรกดานความเสยงจากภยพบตเอง แตทางศนยจะไดรบความชวยเหลอจาก นกวชาการทงดร.รอยล จตรดอน ผอานวยการสถาบนสารสนเทศทรพยากรนาและการเกษตร และคณไกลกอง ไวทยการ หวหนาฝายสงเสรมเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มลนธกองทนไทย ไดสงประมวลผลและแจงเตอนใหเราแจงเตอนชมชนอกท การจดการขอมลภายในศนย

การจดการขอมลภายในศนย เรมจากภายในหองยงมการหอยปายบอกชอฝายไวเหนอหว เพอใหสะดวกกบอาสาสมครทเขามาใหมจะไดรวาฝายไหนอยตรงไหนของหอง จะไดไปประสานงานถกซงเมองานเขามาเราจะใชกระดาษ Notepad เขยนขอความ 1 แผน ตอ 1 เรอง เพอสะดวกตอการมองหา เชน เรองทแจงเขามา 1 เคส กเขยน 1 เรองนน ลงบนกระดาษ 1 แผน หรอมผทประสงคจะบรจาค

22

เขามา 1 ราย เรากจะบนทกไวบนกระดาษ 1 แผนเชนกน แลวกระดาษเหลานกจะถกแปะอยบนบอรดหรอผนงหองแบงตามหมวดหมของภารกจ เชน วนแรกทโดนนาหลาก เรามบอรด 2 บอรดทอยคกนคอ บอรดแจงขอความชวยเหลอ และ บอรดแหลงของหนวยกภย สวนวนท 2 บอรด 2 บอรดทตามมาคกนคอ บอรดความตองการของบรจาค(need) และ บอรดแหลงผใหของบรจาค(Give) วนท 3-4 มบอรดผประสาน node แตละจงหวด รวมถงการอพเดทรายการใหความชวยเหลอและความตองการทยงรอคอย นอกจากนนยงมการแปะบนทกการประชมรายวนทถอดบทเรยนรายวนเอาไวใหเหนความคบหนาดวย

รปท 11 บรรยากาศและการจดการขอมลในศนยโดยใช notepad สาหรบนกจดการมออาชพอาจจะมขอสงสยวาทาไมเราไมใชฐานขอมลในคอมพวเตอรหรอใช server แชรขอมลกน ผเขยนขอแจงวา เหตผลทเราใชการสอสารขอมลภายในดวย hard copy อยางบอรดหรอกระดาษน กเพราะชวงแรกๆ เราขาดคนทจะทางาน It support ทงการตดตงคอมพวเตอร ปรนเตอร เซทวง LAN แตเรายงขาดสงทตองการมากทสด คอ intranet ทจะใชเกบขอมลและแชรขอมลตรงกลางใหเหนไดทวกน ซงเราเคยขอความเรองนจากองคกรแหงหนงไปแลว แตเคากไมสามารถจะใหบรการเราใชได เพราะตดปญหาเรองลขสทธ เราจงไดสอสารกนแบบ manual กนทวทงหอง ซงนนกทาใหการทางานของเรามสสนและมความเปนมนษยไปอกแบบ

23

ฝายท 4 อาสาสมคร เมอคนหนงคนเดนเขามาเราจะใหเขาไปชวยงานอะไร เมอคน 4 คน เดนเขามา เราจะใหเขาไปชวยตอมอไดทฝายไหน เมอคนกลมใหญๆ เขามาพรอมๆกน เราจะทาใหเขาเขาใจสงทเรากาลงทาไดอยางไร Volunteer recruit เปนคาตอบของจดการอาสาสมคร Volunteer recruit การทางานนตองมคนทมองเหนภาพรวมทงหมดและรขอมลทกฝายวาใครขาดแรงทจะเขาไปชวยดานไหน และยงตองมคนท recruit skill ของอาสาเปน ไมปลอยอาสาทง ตองใหเวลา และทาความรจก เพราะแตละคน เพยงแวบแรก เรารจกอะไรจากเคาไมไดมาก เมอทางานดวยกนไปสกพกทกษะจะแสดงออกมาใหเหนจากสถานการณ ซงพวกเอามกจะแสดงตวออกมาเอง แลวเราคอยชอนเขาไปเขางาน บทเรยนในครงนเผยใหเหนขนตอนในการจดการอาสาสมครวาประกอบดวย 1. ดานแรก ตองมโตะรบอาสาสมครตงอยหนาหอง เพอใหอาสาสมครทมาใหมไดลงทะเบยนกรอกชอ

ทอย อเมล เบอรโทรศพท สาเนาบตรประชาชนไว เพอเกบไวเปนบนทกสาหรบการตดตามงานและการระดมอาสาสมครครงถดไป

2. ดานทสอง พออาสาสมครเขยนในลงทะเบยนเสรจ กจะมการปฐมนเทศพรอมๆ กนวาศนยเราทางานเพออะไร มการแบงฝายการทางานอยางไร มกระบวนการทางานอยางไร ระหวางนนเรากจะดการตงคาถามของอาสาสมคร ระหวางนนกอานทกษะหรอความสามารถของอาสาสมครไปดวยวาเคามพนฐานดานไหน

3. ดานทสาม ถามอาสาสมครแตละคนวาสมครใจทจะชวยงานดานใด และงานดานใดทม connection ในการระดมทรพยากร หรอมความสามารถพเศษทจะชวยใหศนยมนเปลยนแปลงได

4. ดานทส ใหเขาลงไปทางาน โดยเรมจากไปชวยคนททางานเปนตวหลกอยกอนแลว ใหคนทเปนตวหลกเปนพเลยง สอนระบบการทาและการเกบขอมลเพอสงตองาน ระหวางนนกคอยดวาเขามปญหาทตองการใหเราชวยเหลออยางไรบาง หรออบรมเฉพาะทางใหถาเคาพรอม

5. ดานทหา เมอเสรจภารกจกจดการถอดบทเรยนอาสาสมครรวมกน แตจากการจดกจกรรมไปแลว เรากพบวาอาสาสมครยงไมไดรบการใหความสนใจเทาทควร อาจเปนเพราะกจกรรมของเราสนและเราแจงการนดประชมกระชนเกนไป

สาหรบการปรบปรงการสงตองานของอาสาสมครซงจรมาและจรไปใหตอเนองนน มผเสนอความคดวา ควรจดตารางคนทางานและแจงใหทราบเพอทราบเวรและงานในระยะยาว ควรจะมการทาแฟมงานแตละ job หรอแตลพนท เหมอน log book ทใชบนทกในการใชวทยสอสาร ใหทคนทเขามาทางานตอไดรงานททามาแลวและเอาขอมลมาทางานไดทนทไมตองเสยเวลาไปคนหาดวยตวเอง

24

บทท 5 บรหาร สาหรบการบรหารจดการในศนยนน เราโชคดทไดผใหญมาชวยใหทาปรกษาและตดสนใจ โดยทาหนาทโฟกสภาพรวมแลวใหสทธการจดการแกอาสาสมครทเยาวกวา โดยไมมบทบาทแทรกแซงมากเกนไปไป มอบอานาจการตดสนใจใหคนทางานอยางเตมท ซงการบรหารจดการศนยนนยอมขนอยกบอตลกษณของแตละคนทมาทางานบรหารอยแลว บทความในสวนนจงขอเสนอการเตรยมอาสาสมครและอปกรณทจะใชในการบรหารศนย เพอทจะเปนคมอในการตงศนยสาหรบการจดการครงถดไปนาจะเกดประโยชนในเชงรปธรรมตอคนทอาจตองเผชญภาวะนอกครงอยางแนนอน นอกจากทางานกวางๆทมฝาพนงใหแปะงานและมกระดานแลว วสด อปกรณสานกงาน และอาสาสมครแตละฝายทเพยงพออยางนอยทสดควรจะมในการเรมทางานครงตอไปดงตาราง จานวนอปกรณทตองการในการเรมศนย จานวนอาสาสมครทตองการในการเรมศนย

อปกรณ จานวน (ชน) อาสาสมคร จานวน (คน) โตะประชม 6 ฝายชมชน 3 คอมพวเตอร 4 ฝายสอสาร 1 Printer 2 ฝายขาว 1 Projector 1 ฝายวชาการ 1 โตะทางาน 8 ฝายทรพยากร 2 เกาอ 15 ฝาย logistic 3 โทรศพท 5 ฝายอาสาสมคร 2 FAX 1 ฝายสวสดการดแลขาว/นา 1 โทรทศน 5 ธรการ / การเงน 1 แผนทจงหวด n/a

ปากกา/ดนสอ 30

Scotch tape 5

กระดาษ 3 รม

Flip board 3

high speed internet 2

ปลกไฟ 5

Post it >10

25

สวนเอกสารททางศนยจะตองมไวใชในการทางานควรจะเรมดวย 1. ใบลงทะเบยนอาสาสมคร

รายละเอยดประกอบดวย ชอ เบอรโทร อเมล ความถนด เวลาสะดวก และมาจากเครอขาย 2. เอกสารตดตามการขนสง

เชน ตารางสายการบน เวลาเครองออก การประสานรถทจะขนสงสปลายทาง เพราะการของตองไปถงกอนสนามบน 3 ชวโมง การตดตอคนชวยขนของกอนเวลาเครองออก 4 ชวโมง ตองมการประสานงานคนรบของทสนามบนขาไปและปลายทาง โดยทราบชอ และเบอรโทร เพอประสานงาน ขนสงทางรถตดตอจดสงของและปลายทาง กาหนดจานวนและเวลา คนปลายทางทจะมารบใหเบอรโทรทงสองฝายเพอตดตอกน รายละเอยดของการขนสง ประกอบดวย - ประเภทของรถ (กระบะ 1-3 ตน, รถ 6 ลอ 12-15 ตน, รถ 10 ลอ 17-20 ตน) - เวลาขนของ โดยประสานงานกบเจาของรถ และสถานททไปรบ โดยใหเบอรทงสองฝาย

เพราะอยางในกรงเทพ รถ 10 ลอ จะมปญหาในการวงกลางเมองกรงเทพ เชน สลม สขมวท ฯ - สถานทตาง ๆ เพอระบเสนทางการเดนทาง เพอประหยดเวลาและคาใชจาย - ขนตารางของบรจาค ใหทราบนาหนก เพอจดรถใหอยางเหมาะสม เตรยมเอกสารทบรรจไป

และลงรายละเอยดสนคา รวมถงคนปลายทาง โดยกาหนดคนรบ ทราบเบอร 3. เอกสารสาหรบฝายทรพยากร

- การหาของบรจาคตามตารางความตองการ / บนทกของบรจาคและเงนสนบสนน - ขนกระดานและประสานงานกบการขนสง / บนทกความตองการและปญหาของแตละพนท - list เบอรโทรศพทเครอขาย ฯ - list เบอรโทรศพทผสนบสนน และ supplier

4. การจดการของบรจาคและการขนสง - ตารางความตองการ แยกประเภทของ จานวนทชดเจนและพนททตองการ พรอมจานวนคนท

เดอดรอนโดยม ชอผแจง เบอรโทร สถานทหรอพกดทตองการ สนคาทตองการ - ตารางสนคาทบรจาค ระบสนคา นาหนก จานวนชน นาหนกรวม เพอสะดวกในการขนส - ระบการขนสง วาสงมาเองพรอมคนทขนของหรอไม หรอใหเราดาเนนการขนหากใหเรา

ดาเนนการขนสง ตดตอหนวยหาของสนบสนน เพอประสานกบคนทปลายทางทตองการของขอทราบเบอรคนประสานงาน สถานทและเวลาทสะดวก

- ตดตามสนคาและการสงสนคา โดยมเอกสารกากบเปนรายละเอยดของ เพอใหตรงกบความตองการ ทาตารางการเดนทางและการขนสง โดยระบสนคา คนตดตอปลายทาง คนทดแลทสนามบนวนนน บนทกปลายทางรบของ รวบรวมตามเอกสารขนตารางตามวน

- นอกจากนนควรมการถอดความรเรองการแพคของบรจาควา ในสถานการณภยไหน ควรแพคของทจาเปนอะไรไปใหบาง และของแตละชนดความมจานวนเทาไร ควรมปรมาณเทาไร ควรมนาหนกเทาไร จงจะเหมาะสมกบการขนสงและตอบสนองความตองการของผประสบภย

- ตารางเงนทบรจาค ระบวนท เวลา ชอคน เบอรโทร เปาหมาย เพอดาเนนการ

26

บทสรปและแนวทางการปรบปรงโครงสรางศนยในอนาคต จากการระดมสมองเพอถกกนวาหากจะตองม warroom ทประสานงานกบชมชนในลกษณะ node แบบนอก เราควรจะแบงฝายในการทางานอยางไร เรากไดขอสรปวา ควรมอยางนอยทสด 5 ฝายแบบน ถอวาโอเคแลว แตถามอาสาสมครทมศกยภาพและมจานวนเพยงพอ (เนนวามคนพอ) สาหรบทางานระยะยาวหรอลงลกไปกวานน เราควรจะแบงฝายในการทางานออกเปน 10 ฝาย คอ

1. ฝายวชาการ ดแผนทอากาศ รบขาว ประเมนความเสยง หากสามารถทาไดควรจะจดอบรมใหทกคนทงชาวบานและอาสาสมครมความรดานการภมอากาศ ภมศาสตรและสอสารกนในหนวยมาตราวดเดยวกน ไปจนถงการตดตามขอมลเพอเฝาระวงความเสยงและตดสนใจทจะจดการตนเองทงการปองกนภยและการอพยพ โดยไมตองรอคาสงจากภายนอก

2. ฝายประชาสมพนธ (PR เขยนขาว) ทาหนาทกรองขาว รายงานขาวทไดรบจากภาคชมชน กระจายไปยงสอสาธารณะวาเราทาอะไร กระจายความตองการ ไดรบของมาจากไหน ไดสงของไปไหน จานวนเทาไร ชแจงเรองการเอาความชวยเหลอไปใช

3. ฝายขอมล-ชมชน ทาหนาทประสานงานองคกรพนท – เชอมโยงอานาจจากสวนกลาง หากเปนไปไดควรทา map เครอขาย ชใหเหนความสมพนธระหวางพนทและประเดนตางๆ โดยระบ key person วา คนตดตอทชอนตดตอเรองอะไร สายใด โดยทาเปน plate เปน Area base เปนจงหวด เปนทงแผนภาพ ไฟลงาน และทาเปนแฟม hard copy เชน เคสสราษฏรธานธาน กแฟมสราษฏรธานธาน เคสนครศรธรรมราชกแฟมนครศรธรรมราช รายงานขอมลขอเทจจรงตางๆ เพอสะดวกทสาหรบคนทจะมาทางานตอมอกน

4. ฝายทรพยากร มหนาทหลก คอ ระดมทรพยากรจากแหลงทน ประสานนาเขา สงตอทรพยากรทไดไปให logistic ซงสาหรบการทางานอกในครงหนา เราคดวาเราพบ Sequence จากประสบการณเดมในครงนอยแลว เราควรจะเตรยมการลวงหนาในพนทเสยง โดยเฉพาะการประสานแหลงทนหรอทรพยากรในพนทโดยมการทาบญชเครอขายผให (บรจาค) หรอมกองทนสาหรบชวยเหลอผประสบภย โดยกลมคนท keep connection ใหรวมกนดวยประสบการณรวมในครงน keep paper เอาทงคนและชดความร สาหรบปะตดปะตอประยกตใชใหมในภาวะฉกเฉนครงถดไป

5. ฝาย logistic ทาหนาทจดสงทรพยากรจากแหลงทน ไปยงจดขนสงกรงเทพ และประสานทรพยากรจาก Node ไปสปลายทาง ซงการทางานในครงถดไปจะตองจดลาดบพาหนะตามความสาคญในการขนสง เชน จะใชเครองบน กตอเมอเสนทางเดนรถถกตดขาด ชมชนประสบภยหนก ตองการความชวยเหลออยางเรงดวน ของทจะสรางความเสยหายกบเครองบนไวสงทางรถตามไปทหลง

27

6. ฝายสอสาร (Communication) เปนฝายทมคนประจาเครองมอสอสาร ประสานวทยสอสาร ดแลเครองมอสอสาร การทางานครงตอไปจะตองกาหนดวาการสอสารประเภทใดเรองใดใชอปกรณใดสอสาร เชน โทรศพทใชแจงของอาหาร ขาวสาร นม, วทยสอสาร ใชคยแจงการเตอนภยเสยง, Twitter ใชเชคขอมลการไดรบความชวยเหลอ คดเหมอนกนครบจรงๆแลว มนควรจะมใครแตละฝาย อยางฝายวทยทผมทาเนย ขอมลสงตอสถานการณสหาวนกอนทผมจะมาเนยไมม วาสามารถประสานงานทไหนไดบาง ซงศกยภาพในการทางานมนจะลดลงทนทเลยเพราะมนไมร ทนขอมลพนฐานททกฝายตองมอยางแฟมเนย ขอมลทางภมศาสตรมนควรจะมทมละชดจะไดไมตองแยงกนด มนจะลดเวลาไปไดเยอะ

7. ฝายอาสาสมคร ทาหนาท recruit อาสาสมครท walk-in เขามาใหไปถงงานทมความตองการคนทมทกษะนน การทางานในครงหนาควรม presentation แนะนาอาสาสมคร หรอ มโครงสรางทชแจงใหเคาเขาใจอยางชดเจน Facebook แสดงโครงสรางใหเขาใจลวงหนากอนอาสาเดนเขามาจะชวยลดเวลาในการสรางความเขาใจเรองศนยของอาสาสมครดวย

8. ฝายทปรกษาประจาศนย / อาสาเฉพาะทาง เชน แพทยทใหคาปรกษาในภาวะทวกฤตถงชวต นกวชาการดานอตนยมวทยา นกภมศาสตรทใหคาปรกษาเรองแผนท ฝายเทคโนโลย IT-support ดแลอปกรณ ทงโทรศพทดาวเทยม และคอมพวเตอร

9. ฝายธรการและการเงน ทาหนาทดแลการใชเงนเพอบรหารศนยอาสาสมครและการใชจายเงนบรจาค สรางความโปรงใสในการใชเงน โดยแจงวารบมาเทาไร ไปเทาไร ถงไหนเทาไร รวมไปถงอาจจะไปชวยคดเรองการจดการเงนเพอฟนฟตนเองในระยะยาวของชมชนตอไป

10. ฝายบรหาร ฝายเบรก และ ฟนธง ทาหนาทดแลการดาเนนงานในภาพรวมของศนยอาสาสมคร ในอนาคตควรจะกาหนดวฒนธรรมการทางานใหมการประชมทงชวงเชาและชวงเยนเปน Morning brief และ night brief อยางตรงเวลาและสมาเสมอ นอกจากนนยงจะตอง Chart organization โยงวาใครเชอมอะไรอย เพอทอาสาสมครทมาใหมจะไดทราบวาตองวงไปหาวาใครสายไหน พฒนาตอจาการ Post-it บนผนงซงมองหาความเชอมโยงไมออก สาหรบการทางานในฝายน เราตองการคนทมประสบการณการทางานในภาวะวกฤตทมทกษะในการบรหารคอ สามารถขบเคลอน เบรก ตดสนใจ และฟนธงในงานตางๆ ไดอยางแมนยา พรอมทงมสตในการทางานดวย ซงสาหรบฝายทงหมดทกลาวมาผเขยนคดวา เราควรจะมการตงวงเพอนทมสญญาใจรวมกนใน

อนาคต หากเกดภาวะวกฤตเชนนแลว เราจะมารวมตวกน ชวยเหลอกนแบบนอก ผเขยนขอตงชอกลมทเกดขนและจะเกดขนจาก warroom นวา “กลมเพอนยามวกฤต หรอ Crisis friend” เพอทจะยดโยงความทรงจาดๆทเราเคยสรางรวมกนไว และถามภาวะทตองการเราอกเมอไร เราจะกลบมารวมตวกน

28

รปท 12 กลมเพอนยามวกฤตทง 10 ฝาย

29

บทท 3 Reflection สงสะทอนจากตวคน บทเรยนจากการทางานของอาสาสมคร

เรอง หนา

อาสาสมครประสานมวลชน พมณเฑยร จากระนองสกรงเทพ พยา จากตรงสกรงเทพ พเอ จากกรงเทพสหาดใหญ จ จากกรงเทพสหาดใหญ อาสาสมครทรพยากร และlogistic นองมน กาวเลกๆ แตกาวจรงๆ พใหม ประสานสบทศ ตก กอลฟ คนเลกขนของใหญ อาสาสมครขาว-ขอมลและการสอสาร อ iCARE ใครไมแคร เราแคร ตาฟ วทยสอสารแกงคตว ต. นองเตย เธอสรางปาฏหารยไดดวยเสาไฟฟา ตอง แฉแตเชา นองกอไผ เยาวชนราชพล อาสาระยะไกล (node ปลายทาง) เสยงจาก สราษฎรธาน เมองรอยเกาะ เสยงจากเมองคอน นครศรธรรมราช

30

อาสาสมครประสานมวลชน

31

พมณเฑยร จากระนองสกรงเทพ จากประสบการณของ นางมณเฑยร (พมน)

เสยงสะทอนของผประสานพนทปลายทางภาคใต จะดวยเหตปจจยหรอดวยความบงเอญกตาม มณเฑยร ธรรมวต หรอ พมณ ทชาว ศอบ. เรยกกน โดยไมเคยจาไดวาชอและนามสกลจรงของเธอคออะไร หรอ “มณ” จะสะกดดวย “ณ” หรอ “น” กเขามาเปนสวนหนงของอาสาสมครผทาหนาทประสานกบปลายทางจงหวดภาคใต พมณเปนสมาชกสภาการเมอง จงหวดระนอง และเปนประธานสภาภาคใต ทาใหรจกคนและเครอขายในพนทเปนอยางด วนท 1 พฤศจกายน 2553 ชวงเวลาทกาลงเกดวกฤตนาทวมจากภาคเหนอ ภาคกลางและกาลงไหลบาลงมาภาคใต ซงกาลงเผชญกลมฝนดเปรสชนอยแลว พมณมาประชมทกรงเทพฯ ดวยบทบาทและหนาททาใหยงตองเขาประชม แตดวยสานกของความเปนคนไทยททาใหตองตดตามขาวอยางใกลชด และทาใหทราบวากาลงมศนยเฉพาะกจตองการอาสาสมครจานวนมาก ทโรงแรมพนนาเคล ลมพน พมณเดนเขามาทหองไมไทย ๒ แลวพบวามทงคนทงของวนวายขวกไขว พมณเอยคาถาวเศษในชวงเวลาวกฤตทางสงคมวา “มอะไรใหชวยบางคะ” เทานน พมนกไดรบพร คอ ทาหนาทเปนผประสานพนทปลายทาง เนองจากเปนผทรจกคนและเครอขายภาคใตกวาใครๆ ในศนย ทนททไดรบหนาท พมณกพยายามทกวถทางเพอตดตอสอสารกบคนและพนทปลายทาง แตการสอสารเดยวททาไดในขณะนน คอโทรศพทมอถอ ซงในบางพนทกไมสามารถตดตอไดเนองจากเครอขายลม อปสรรคการสอสารทาใหพมณนกถงเพอนสมาชกสภา คอ พยา หรอ อารยา แกวสามดวง พยาเปนสมาชกวทยสมครเลน ทสมาชกตองเรยกขานกนเปนภาษาเฉพาะ “โฮเทล เซรา ไนน อลฟา...” เครอขายทสอสารกนดวยระบบวทยผานอนเตอรเนทนกกลายเปนสอกลางทถายทอดความชวยเหลอและขอมลขาวสารจากศนยประสานจากกรงเทพฯสปลายทางอยางมนใจและมนคง สมภาษณ จากการทางานทไดเจอกน ทางานดวยกนมา 10 วนกวาๆ อยากจะขอสมภาษณพมนคะ วาสงททา สงทคด และสงทรสก เรมจากภารกจทไดทากอนนเปนอยางไรบางคะ พมณ พทาอยนดเดยวคอ ประสานระหวางความตองการของพนท เรารจกพนท ขางบนใครยนดทจะชวยเพอน แตไมรจกพนท แตเรารจกพนท กพยายามทาใหระบบการชวยเหลอเนยเปนการชวยเหลอททาใหเคาสามารถชวยเหลอตวเองได โดยททาใหผรบ รบอยางมศกดศรและผรบ รบอยางมคณคา สมภาษณ ตอนทเขามาทศนยนมใครชวนเขามาคะ พมณ มคนไปเลาใหฟง ตอนมาประชมสภาพฒนาการเมองวนท 2-3 เสรจแลวมสภาชกทเปนรองประธานของภาคใตอย เคาเลาใหฟงวาเคาประสานพนทภาคใตอย เรากอยากจะชวยเหลอบาง กเลยเขามาด มาเหนวนแรก โกลาหลเลย ทาตวเองไมถกวาจะชวยอะไรยงไง แตสกพกกเหนวาทนขาดคนประสานงานระหวางพนท คอ มขอมลคนทจะชวย แตไมมขอมลโดยละเอยดวาทไหนเดอดรอน มปญหา

32

ยงไง เรากเลยมโอกาสประสานพนทวาทไหนยงไมไดรบความชวยเหลอ เสรจจากตรงนนกเลยกลายเปนผประสานหลกไปเลย สมภาษณ นนกคอ เหตใน 2-3 วนแรก เหตทมกจะเจอใน 2-3 วนแรกนมอะไรบางคะ พมณ กคอ รบขอมลวาทไหนเดอดรอนหนก ทไหนนาทวมหนก ทไหนมดนสไลด ขอความชวยเหลอ หลายพนทเคาไมสามารถประสานงานทอนได เคาสงขอมลพนทขนมา จากเดมทไดขอมลดานเดยว เรากมวทยสมครเลนมาเพมจากขอมลพนทโดยวทยอาสาสมครตรวจสอบขอเทจจรง แลวสงขอมลยนยนขนมาทาใหเราเขาถงพนทเปาหมายและครอบคลมมากขน สมภาษณ ความตองการหลกๆเกยวกบขาวของทเคาขอมานคออะไรคะ พมณ นา ขาวไมทน นากอนกยงด อนดบทสองคอ ไมมขาวกน ไมมผาหม ไมมเสอผา บางบานนเสยหายโดยสนเชงเลย ไมมทอย แตวาสงทเราระดมไปชวยเหลอไดสวนใหญกจะเปนอาหาร แตวาเสอผากบผาหมนไมไดคอยได สมภาษณ พมองเหนอปสรรควาทาไมทนนเคาถงไมสามารถไดรบความชวยเหลออยางทวถง พมณ มนเหมอนกบระบบการตงรบของบานเรามนยงไมมพอ มนมขอจากดการตดสนใจอยทอานาจขอการเมอง มนกเลยไมอสระพอทจะทาใหความชวยเหลอเขาไปไดอยางรวดเรวและทนทวงท การเมองกจะเปนระบบทตอบสนองของเคา ในขณะทชาวบานกมคนทมใจ แตไมรจะประสานทไหน พอคนประสานลงไปกจะเกดการประสานไปเพม สงหนงคอ ภยพวกน มนอาจไมเปนภยพบตกได ถาชาวบานรลวงหนาและมการจดระบบทดในการสอสาร รฐควรจะสรางชองทางเชนการเฝาระวงและชองทางการสอสารทดหรอสรางเครองมอสอสารทดใหเคา มนกอาจจะแคมนาทวมแตไมเปนภยพบต แตตอนนมนกลายเปนภยพบต เพราะขาดการเฝาระวงทเปนจรง และสวนใหญพนองเราเองกไมเคยเจอ และการทางานทผานมากขาดการยอมรบ การแจงไปเฉยๆ กไมใช การไมเชอถอกนระหวางราชการกบภาคประชาชนกอใหเกดโศกนาฏกรรมอยางทเหน เรากคดวาถาหากจะใหเกดผลสงสด มนควรจะใหชาวบานชวยเหลอกนเอง แลวใหเคาตรวจสอบกนเองได แลวมนจะเกดความไววางใจ สมภาษณ จากตวอยางเมอกเรมเหนแลวเนาะวามการจดการตนเอง เลยอยากจะใหพสะทอนวา การจดการทพบมาวามทไหนทมความโดดเดนในการจดการตนเองบางคะ พมณ เราทกทนะ แตทชาสดกเหนจะเปนพทลง และลาสดกเปนปตตานทมการชวยเหลอกน เบองตนอาจจะทาอะไรไมถก พนองชอค แตหลงจากทเคาหายชอคอยาง ม.อ. เองซงเปนฝายภาควชาการ เครอขายพนทเอง ทเปนประชาสงคมในพนท และผนาศาสนาเนย เคากหนมาคยกน มาจดระบบดวยกน มความขดแยงกนบาง ความขดแยงทเกด ถาเราฟงไปลกๆ เนย มาจากความชวยเหลอทไมเปนธรรม ไมกระจายเพยงพอ แลวกเอาไปใหแบบตวเองเปนผเอาไปให

33

สมภาษณ แบบคนนอกเขาไป พมณ เทยบกบทเราเขาไปคอ เราเขาไปใหสทธใหอานาจในการตดสนใจกบพนทวา เคาควรจะชวยเหลอใคร อนนชวยลดความขดแยง เพราะวา เคาไดรวาบางทบางบาน บานพงนาทวม แตบางท บานไมพง นาไมทวม แตดนถลม มนกออกไปไหนไมไดเหมอนกน เพราะฉะนนทกคนอด เราบอกไมไดวาใครเดอดรอนมากกวากน คนทไมมบาน ใชมนเดอดรอน เพราะมนไดรบความเสยหายโดยสนเชง แตมนกไดรบความชวยเหลอ แตคนทบานไมเสยหายแตมนกไมมขาวกน กเดอดรอนเหมอนกน ความเสยหายเหลาน ถาเราใหคนในพนทชวยดแลกน มนจะเกดระบบการตรวจสอบ การพดคยและการสรางระบบการชวยเหลอกนอยางเปนธรรมและไมมความเหลอมลาในพนท การทคนนอกเขาไปเนย เราเคาไปโดยทไมมฐาน โดยไมรเคา บางทมนกเขาไปเปนการละเมด หรอไปทาใหระบบอะไรบางอยางมนเสยหาย กเปนบทเรยนวา การชวย ตองไวใจ ใหเคาจดการกนเอง มปญหาอะไรเคาจะตรวจสอบกนเอง แลวเราเปนผหนนทด เราจะไมไปแบบอศวนมาขาว แบบผทเจตนาดแลวใหพนทชวยเหลอกนเอง สมภาษณ จะเหนไดวาปญหาทเกดขนนมาจากการทคนนอกเขามาดวยความหวงดนะ แตเกดสงทเคาขดแยงตามมา พคดวา สงทผใหควรจะไดรบการเรยนรและควรจะปรบปรงเปนอยางไรบางคะ พมณ อยางแรก เคาควรจะมานงคยกน ตองมทกภาคสวน แลวจดระบบการทางานรวมกน ใครมความถนดเรองอะไร ใครมขอมลเรองอะไร มาตรวจสอบและวางระบบรวมกน เหมอนชวงน หลงจากนคองานอะไร เราจะทาอะไรบาง และพนทตองการใหทาอะไรบาง การชวยเปนความหวงด ตองทาใหเคาแขงแรงขน ถาเคาแขงแรง เคากจะชวยเพอนรอบขางใหแขงแรงไปดวย เพราะงนเนย ความหวงดมนกประสงครายไดดวย เราตองระวง ตองคยกนอยางเปนระบบไมใหซาซอน แลวกระจายความชวยเหลอใหทวถง ทวถงหรอไมอยางไร เราใหพนทเปนตวตดสน ปญหาอยางไรเคาแกได แตเราตองไมไปลวงลก เปนผสนบสนน อานวยความสะดวก ไมใชคดจากเราแลวใสลงไป อาจจะไมตรงกบเคาได สมภาษณ จากการทางานมามองเหนวาศนยนมนควรจะมการทางานขางหนาตอไปอยางไรคะ พมณ กตองบอกวา ขอบคณทไดเดนเขามาในศนยน เราไดเหนพลงในการทางานของคนรนใหม อาจจะมผใหญบาง แตเราเหนพลงของคนรนใหมทจดการศนยนไดทงหมด พมความหวงวา ในใจยงมความหวงวา ถาผใหญเลกตกน เรองเหลานเดกกจะสามารถตดสนใจได เปนพเลยงคอยใหคาแนะนา และรบฟงความคดเหนของเคา แลวพาไปใหถกทาง ซงจรงๆมเคามความสามารถพวกนเปนอยแลว แตวาทผานมาผใหญไดกลบมาฟงเคารยง นคอสงทอยากใหมองเหน เดกมความสามารถ มความคด และมความคดและกระบวนการทแปลกใหม ทาใหสามารถประสบผลได ตรงนผใหญเองเนย จากการทางานมาทงชวต อาจจะยาวนาน เราอาจจะมกรอบ มหมวก ม EGO ของตวเองเขามา แตสาหรบเดกทกคนทเดนมาทน ทกคนอาสา อาสาเขามาดวยใจ ไมมกรอบ ไมมตวตน ไมไดหวงเขาชวยไปแลว ปลายทางจะตองรจกชน มนทาใหความชวยเหลอเขามาดวยความบรสทธใจ และทกคนทางานกนเตมท มนทาใหรสกดมาก จากความทเราคดวาเดกบานเราเนย ไมสาอะไร ภาษาใต คอไมไดเรอง ตอนนมความหวงสงมาก และหลงจากนคดวาพลงของคนรนใหมเนย เปนคนรนหนงทผใหญจะตองฟง แลวสรางโอกาสใหเคากาวขนมาขางหนาอยางมนคง แลวผใหญกเลกทะเลาะกนไดแลว

34

เมอภาวะวกฤตนาทวมและดนถลมผานไป ศนยฯ จงมงงานฟนฟและปองกนภายในชมชน พมณจงลงพนทจรงตามจงหวดภาคใต เพอสารวจวาเกดอะไรขนในชวงการสงความชวยเหลอและเกดอะไรขนหลงจากนานงดนแหง ยงมสงใดตองเรงกระทาตอ พมณพบวา เกดการเปลยนแปลงทงเชงความคดและการกระทาของชาวบานในพนท ชาวบานรสกเจบปวดทเหนคนในชมชนแยงของบรจาค เจบปวดทชวยเหลอตนเองไมได ทงมมทรพยากรและความรสงสมมานาน ชาวบานตองการพงตนเองทงยามปกตและยามวกฤต ชาวบานรวมกลมกนถอดบทเรยน โดยไมโทษกนและกน พวกเขายอมรบวาบกพรองในเรองการเตรยมตว พวกเขาตองการกลบสวถชมชนเดม ทมวถชวตดาเนนไปตามสภาพแวดลอม ผเดอดรอนทบานเรอนเสยหายทงหลงหนมาสรางบานตามแบบสงคมไทยคอใตถนสง ชาวบานกลบมาใหคากบความมนคงทางอาหารดวยวถพนบาน เชน การถนอมอาหารตามฤดกาล “การถอดบทเรยนทาใหชาวบานพบวา หลงจากนเขาจะพงตวเองไดอยางไร และการสรางระบบความชวยเหลอทไมสรางความเลอมลาและซาซอนจะทาไดอยางไร พนทจะตองลกขนมาชวยเหลอตวเองกอนรอความชวยเหลอจากภายนอก” การเปลยนแปลงอกสงหนงกคอ คนในพนทเหนความเชอมโยงกนระหวางสาเหตของนาทวม ดนถลมวา ไมไดมาจากฝายใดฝายหนง ทกภาคสวนในสงคมตางมสวนในการทาเกดภยพบตจากนา ไมวาจะเปนเรองนโยบายของรฐ การวางผงเมอง การทาลายทรพยากร รวมทงชาวบานเองทใชพนทของตนเองอยางไมยงยน ขณะเดยวกน พมณ กพบวาอาสาสมครในพนทตองเสยสละทงแรงกายและกาลงทรพยโดยไมยอทอตดพอ บางคนตองเจบปวยลมไขระหวางออกเดนทางลยนาลยฝนเพอนาความชวยเหลอไปสผเดอดรอนอยางแทจรง แตเมอไขซาขากกาวลยนาฝาลมออกไปซาไขไดอก “อาสาสมครบางคนตองไปกเงนมาซอมรถ จนเปนหนสามสหมนบาท และกยงไมมใครลงไปชวยเหลออาสาสมครเหลาน นบเปนจดบกพรองของงานอาสาสมครยามในอนาคตทตองคดหาทรพยากรและการสนบสนนดานน“ สาเหตทอาสาสมครในพนทตองทางานหนกมากกคอ “คนทเดอดรอนจรงๆ จะไมยอมทงบาน ทงไร ทงสวนเพราะหวงกงวล แตคนทเดอดรอนบางสวนจะสามารถออกมารอรบความชวยเหลอได” สงทตามมาโดยไมคาดคดในชวงฟนฟคอ ความวงเวงทกอตวขนหลงจากธารนาใจหลงไหลเขามาเหมอนคลนใหญทซดแรง และซมซาบสความเดอดรอนทแหงเหอดอยางรวดเรว ทงความรสกชมชนใจไวกอนจากไป แตหลงจากนนจะมอะไรเตบโตขนมาหลอเลยงผเดอดรอนได “โครงการสรางกาลงใจใหผเดอดรอนเปนสงจาเปน อกสงเรงดวนในชวงฟนฟคอ อาชพททารายไดอยางรวดเรวเพอทาใหผเดอดรอนตงตวไดอยางรวดเรวเชนกน” พมณทงทายสาหรบบทเรยนของงานอาสาสมครในอนาคตคอ “เรองการจดการกบอาสาสมครทหลงไหลเขามาอยางทวมทน แตเรยกใชใหเกดงานอยางมระบบไมได จะตองมระบบบรหารอาสาสมครในชวงเกดวกฤต เชน ตองมระบบถายทอดขอมลและการทางานอยางรวดเรวในภาวะวกฤต” “งานฟนฟของ ศอบ. ในอนาคต คอ เขาพนทไปทากระบวนการแลกเปลยนประสบการณ ทาอยางไรจะใหคนในพนทลกขนมาฟนฟและปองกนตนเองได และใหชมชนเปนผวางแผนเองวาเขาจะพงตนเองไดอยางไร”

35

พยา เสยงจาก เมองตรง จากประสบการณของ

นางอารยา แกวสามดวง (พยา) จงหวดหนงทประสบกบวกฤตภยพบตหนกหนาจงหวดหนง กคอ จงหวดตรง ซงตรงเปนจงหวดทมพนทตดทะเล เปนสถานททองเทยวทมชอเสยงพนทหนง แตจากสถานการณวกฤตดานภยพบตทเกดขน ทาใหตรงเปนพนทหนงทเดอดรอนมากจากนาททวมขง และมฝนตกตลอดเวลา ศอบ.จงตองเฝาระวงและประสานงานกบพนทอยางสมาเสมอ ผประสานพนทคนหนงซงศอบ.ไดตดตอและประสานงานโดยเฉพาะการเฝาระวงโดยใชเครอขายวทยสอสาร กคอ พยา พยาไดนาเครอขายวทยสอสารมาใชกบศอบ. และยงทาใหทางศอบ.สามารถเชอโยงกบพนทไดเปนอยางดอกดวย หลงจากทวกฤตบรรเทาลงไป ผเขยนมโอกาสทจะพดคยกบพยาอกครงในภาวะทสถานการณเรมเขาสภาวะปกต จากการพดคย พยาเลาใหฟงวา “ สถานการณในตอนนนกระทบหลายสวนมากโดยเฉพาะ ทหนกๆเลยคอ บานเรอนเสยหายอยางหนก ขาวของสญหาย แลวกคนไมสามารถประกอบอาชพ อยางพนทสวนยางพาราทนาทวมขงสงมาก ชาวบานกไมสามารถเขาไปทางานได ตนยางกไมสามรถกรดยางไดเพราะตนยางชนเกนไป นาขาวกไมสามารถเกบเกยวได เสยหายทงหมด รนแรงทสดในรอบ 20 ป ตอนนกยงประกอบอาชพไมได ราชการกยงชวยเหลอไมทวถง บางคนไมโดนกได ทโดนไมไดกยงมอย ” แลวพทายงไงบางคะตอนนน ผเขยนถามตอ “ ตอนแรกๆกประสานเรองขอมลเพอบรรเทาทกขเฉพาะหนา แลวกเชคขอมลของทสงไปวาถงพนทไหนบาง พอมาในชวงหลงเขาพนทเพอเชคขอมลวามองคกรเครอขายอยางไรบาง แลวกดวามการทางานฟนฟตรงไหนบาง รวบรวมขอมลไว สวนทสามคอ เชคตวเองวาจะทางานในพนทไหนไดบาง มทมมคนทางานทไหนอยางไรบาง กรวบรวมมา ซงเดมพกมทมททางานตอเนองมาจากป 2547 อยแลวดวย ”

ซงผเขยนเองยงไมไดมโอกาสลงไปหนางาน จงถามตอดวยความอยากรวา ชาวบานทไดรบความชวยเหลอ เปนอยางไร และสะทอนอะไรมาบาง

“ ในตอนแรกชาวบานยงตงหลกไมได กจะชวยเหลอเยยวยากนไปทางจตใจ มปรบทกขใหฟงบางเรากรบฟงและปลอบใจไป ซงตอนนการบรรเทาทกขเฉพาะหนากถงชาวบานทวถงด ของทประสานกบทางศอบ. กลงไปชวยชาวบานไดมากเตมเตมสวนทยงพรองอย แตตอนนสงทชาวบานตองการคงไมใชถงยงชพ แตเปนเมลดพนธขาว การรองรบนายาง อปกรณทาอาชพซงเสยหายไป และชาวบานกตองไปเชอไวบาง ไปกเงนนอกระบบบาง กอใหเกดหนเรอรงระยะยาว กนอกระบบดอกรอยละ50-60บาท คอยมเงน100 ตองคนประมาณ150-170 บาท ซงหากแกไขปญหาตรงนใหชาวบานได กเปนเรองททาใหชาวบานสามารถชวยตวเองไดมากและยงยนในอนาคต สวนนควรจะเขามาอยในกระบวนการฟนฟดวย”

36

ผเขยนจงถามตอถงมมมองทมตอศอบ. พยาบอกกบเราวา “ ทางศอบ. คณคากบชาวบานมากๆเพราะวางานของราชการไมสามารถสงขาวถงชมชนไดเพราะไมรจกชมชน รจกแตผนาของรฐ แตศอบ.มผนาชมชนเปนเครอขายในมอ อนท2 กคอในทกพนทมคนเคลอนไหวในเรองของการพฒนาอย ในสวนของศอบ. ถาจะพฒนาตอนะ กนาจะนาการเคลอนไหวทมอยมาเปนฐานในการทางาน และศอบ.กดแลและชวยเหลอในยามวกฤตไดมาก หากจะทงตรงนไปกเปนเรองนาเสยดาย ”

แลวในอนาคต พยามองการประสานงานในอนาคตไววา “ อนนพพดรวมๆทงศอบ.และองคกรเลยนะคะวา เวลาทประเทศชาตวกฤต ทมเทชวยเหลอกน กตองคดวาศอบ.จะทาอไร หลงจากวกฤตผานพนไป จะฟนฟเยยวยามย อยางไร แตประเดนกคอตองฟนฟตวเองได แลวกตงรบกบวกฤตในอนาคตทคงตองเกดขนอกแนนอน ไมอยากใหจบภารกจกจบไปเลย ตองเอาบทเรยนเอาขอมลมาผนกกาลงใหเหนยวแนนไว แลวทางานอยางตอเนอง พมองวาประชาชนเจอวกฤตกครงกตองเจอซาๆอยอยางงน มนไมมการทางานทตอเนองมนเหมอนตองเรมใหมทกครงทมวกฤต ”

กอนลากนไป จงอยากใหพยาในฐานะคนในพนท ฝากอะไรเพอเปนบทเรยนกบสงคมจากวกฤตในครงน “ อยากใหสงคม ในสวนทไมไดเจอวกฤต แลวอยากจะชวย มองขามผานการแจกของ เพอชวยเหลอไปบาง เพราะเมอเกดวกฤต สงทสาคญคอการเยยวยา ฟนฟภายหลงในเขาชวยเหลอตวเองไดตอไปในระยะยาว ใหสามารถประกอบอาชพ เลยงดชวตตวเองและครอบครวได ถงยงชพ 2-3 ถงอาจไมเพยงพอทจะใหเขามชวตดารงอยรอด ในภาวะวกฤตและหลงวกฤตเชนน”

การสนทนาเสรจสน แตดเหมอนวา ภารกจยามวกฤตการณภยพบตอาจยงไมเสรจสน เพราะเมอวกฤตผานพน กยงคงมซากปรกหกพงใหตองเยยวยากนตอไป....

37

พเอ จากกรงเทพสหาดใหญ จากประสบการณของ

นายธนพล ทรงพฒ (พเอ)

สมภาษณ ขออนญาตสมภาษณเกยวกบการดาเนนงานของศนย ทาไมทมของกระจกเงาถงไดเดนทางลงไปประสานงานทหาดใหญคะ พเอ คอเราพบวาการสอสารในหนางานทหาดใหญทตองเดนทางลงไปน ขอมลในสวนกลางพรอมทงตวกลม node ตางๆ ขอมลแนนหมดแลว เหลอเพยง cross check วาใครอยทไหน ทาอะไร ตามสถานการณทเปลยนไป สองแมแตการตดตงระบบ E-radio เองกไมสมบรณ วนแรกทลงไปเนย ทงหาดใหญ ตรง และพทลงกไมมการใช E-radio กเลยตดสนใจวาตองลงไปหนางานเทานน มนมชดคดอยวาการลงไปของเราเนย ปญหาเรองการสอสารจากหนางานเปนปญหาหลกมย ครงๆ ระหวางจากทประเมนวา 1,500 ไมลจะบกหนางานและชเปา แตมนขาดเรองการประสานงานในพนทในการตง node หรอ Hub เนย มอ. หาดใหญ เหมาะทเปนทกระจายของในพนท พอเดนทางไปถง มอ.หาดใหญเนยการสอสารมนเขาทแลว AIS มาตงเสา Cell-site อนเตอรเนทในพนทกกลบมาใชไดเหมอนเดม พอไปถงกแนะนาตวกบรองอธการ วาเราเคยทาอะไรมา วาเรามวธคดวา มอ.ควรเปน node กระจายของในพนทใกลเคยงและเรองกจกรรมอาสาสมคร แตเคากออกตวคดวาจะทาแค 3 วน เพอใหนองนกศกษาไดกลบไปใชชวตการเรยน สมภาษณ แลวทาจรงๆ กวน พเอ 3-4 วน ตามนน วนศกร-เสารเปนวนสดทายทพานกศกษา 200 คนไปลางถนน สมภาษณ พคดวาชวงเวลาทเมองมนหยดชะงกเนยกนเวลาไปกวน พเอ ทหยดชะงกเลยเนยมน 2 อาทตย แลวตอนทเราลงไปเนย ตอนทเราลงไปตนเดอนเนย นาลดแลว เพราะเทศบาลมาเอาเครองดนนา 3-4 ตวไปดนนาลงทะเลสาบสงขลา ตวเมองวนนนเกอบแหงแลวตอนทลงสนามบนหรอภาพถายทางอากาศ ครงซายนเปยกยนนนเลย ครงขวานแหง สมภาษณ กมหยงนนาหลาก พเอ ใช ขนๆ ลงๆ พนทตาดวยละ ทางผานของนาดวย และเปนทผงเมองดวย ปญหาเดมกบป 46,43 แตปนนามนเยอะกวาปกต ตอนเขาไปใน มอ. เคากแนะนาใหรจกอาจารยททาเรองครว เรอง Logistic ตอนเยนกเสนอวาอยากใหม warroom เพอพดคยแลกเปลยน คอ เรองอาหารสดนนกศกษา 300 คน ชวยทาอาหาร และมชาวบาน 500 คนทตองการขาวกลอง นนแปลวา มอนงตองทาอาหาร 800 กลองเพอใหเดกกนดวย เราเคยเสนอเรองการตงโรงครวชมชน แตวาเคาไมอน เคาไมเขาใจ เรากพยายามเสนอวา เราทาขาวกลองใหกบเดก 300 คน ไดแตมนกสนเปลองเลยนะ แตถาเราสงเดก 300 คนน กระจายไปยงพนทตางๆ เพอทา มนจะ success เรองการจดการและระบบทมนไมควรรวมศนย แตสงนมนกไมไดเกดขน อาจารยคดวา มนควรจะทาทนแลวเอาไปแจก เรากเสนอ 2-3 ไอเดยให

38

การใหการชวยเหลอจะใหการชวยเหลอเฉพาะแตคนทมาแจง เดนเขา walk-in วาอยบานน เอาขอมลปกหมดไวเสรจกทาเรองไปเบกขาวสงมาให สวนทสอง อนนขรถมานะ 15 กโล รอบเมองเทศบาล พอคนรวามการแจกอาหารของทนคนกแหกนมา มนมศนยรวมขาวกลองททากระจายอยเหมอนกน มทงหมด 4 ท เทศบาล สะพานดา หนาโรงเรยนตารวจ และ มอ. 4 จดใหญๆ ททาขาวกลองแจก หลายคนถงแหไป เอาแค มอ.กอน มอ. ตองเปนคนทเดนทางเขามาลงทะเบยนปกหมด ถงจะเอาให รอบตอไปเคากจะหารถไปสง แต ตอวนมนซอนๆ ดคอ ใครไมมาแจงกไมได ในละแวกนนกไมได เรากมาดพนทรอบนอกทคนเขาไมถง เพราะคนไมม หาเบอร อบต. ประสานงานและชจดสงขาว เราออกไปนอก ม.ไมไดดวย ไมมรถ ตดตอพโตง (1,500 ไมล) กไมได ทาไดคอ Set up คนใน มอ. ใหประสานงานตอไป นคอ 3 วน 2 คน ททาได สมภาษณ หลงจากเผชญเรองนมา คดวาสงเหลานมนกระทบกบความคดของเรายงไงบางคะ พเอ เรองพวกนมนควรจะถกเลาใหฟง ควรจะถายทอด เรองเหลานพอมนวงเขาไปในหวนะ มนกจะรอยวาเมอเกดวกฤตขนมนจะมองเรองอะไร มองเรองคว มองเรอง Logistic มองเรองของ มองเรองทมนเปนเรองปลกยอย มนเลยทาใหเรารสกวา “บทบาทของเรามนคออะไรวะ” คออยางตอนลพบรเนย อบต.หรอชมชนเองกตงศนยประสานความชวยเหลอใชมย คนในพนทเองกพยายามซอขาวสารอาหารแหงมาชวย แตกชวยเหลอไประดบนง แลวมนเพยงพอมยละ สมภาษณ ประเดนคอ หลายๆทเนย เรารวาสดทาย process มนไมไดอยแควานามาทายงไง แตทเราแชกนอยนานกวาชวงนาหลากกคอ ชวงทตองการจดการเรองของ จดการเรองคน จดการเรองการปกครอง วาอกหนอยคราวหนาใครโดนมน กโดนเอง เคาชนแตประเดนของเคา พเอ ถาเกดคราวหนา เคากจะใช format เดม เคาไมเปลยนหรอก เชอวาไมเปลยน confirm เพราะคดวาไมมประโยชนเปลยนทาไม เคากได ชาวบานไดรบการชวยเหลอ สมภาษณ ประเดนจะคอปลอย spoil ไป เพราะกระบวนการนทาใหคน spoil พเอ นนมนกเปนเรองของ spoil เราควรจะทาหนาทสงเสยงออกไปสสงคม แตเรากตองรบ feed back ออกไปดวยนะวาไมมมนษยธรรม สมภาษณ เปนวธการสอสารยงไงใหเปนเชงบวกจะดกวา สวนเรองศนยคดเหนยงไงกบการทาศนย พเอ ศนยตองไมใชศนย บทบาทของศนยเนยมนเหมอน TVC (Tsunami volunteer Center) แตมทงทาเรองทรพยากรและการจดการ ตอนแรกมนไมไดคยกนเรอง Roll ของศนยใหชด Roll มนทาใหไหลลนและคลคลาย ศอบ. มนตองเปนแบบไหน แตถาในความรสก ศนยแบบนดวยความหลากหลายของคนไปทาตามหนาทของตว สมภาษณ ประเดนคอจะสะทอนวา ทเขาไปทางานแลวมชวง Fail เนย คอ มคาถามวา พวกเราเนย spoil ชมชนเอง ไมตางกนเลย พเอ มนกเปนอยางนนนะแหละ เราจะแกไขเรองนยงไง ไมมไอเดยเลย บทเรยนมนเปนแคทสอนเราให aware ระวง จรงๆ อยากทานะ เราเหนวาเราไมควน spoil ชมชน เราควรทาใหชมชน Empower ตวเอง

39

สง resource เขาไป ทาไดแคน แตเอาเขาจรงแลว บทบาทแมแตกระจกเงา เมอเหนปญหา มนอยากเขาไปเลนปญหาและจดการบางอยาง แตในกรณทผานมาอยางในลพบร สมภาษณ มนเปน scale เลกอะ พเอ ใช มนคลองตวและยดหยนสง แตอยาง ศอบ. เนยหลงจากนนมนควรแจกแยกตวแลวทางานของตวเองซะ เปนอสระในการทางานนะดแลว สมภาษณ งนสดทายคะ สาหรบภารกจหาดใหญทพไดพบปะไดเจอ ในการเชอมโยงไดทางานรวมกบใครหนวยไหนบางคะ นอกจาก มอ. กบ 1,500 ไมล พเอ ชาวบานไมเจอเลย เจอแตนกเรยนนกศกษา เพราะเราไมไดออกไปไหนเลย แตวานอกจากไดคยทางโทรศพทกบญาตของนองทอยแหลมโพธ ถาเปน connection ใหมกเปนนายกคณะเทคนคการแพทย เดกคนนเองกบอกวา ถา มอ. ไมขยบเคากจะทาเอง เคากพอจะมท ม connection อย เดกมนอนกบเราอย สวนทม frontline ของ 1,500 ไมล กไดคยใน warroom กไดเขาไปคนหาพนทดวย paramotor เพอชเปาวาตรงนมคนตดอยแลวใหความชวยเหลอ สมภาษณ สงดๆทไดพบละคะ พเอ มนมตววเลกตวนอยท active อยางนกศกษาใน มอ. มน active จรงๆ นะ มนไมอยากทากบขาว มนอยากออกขางนอก อยากจะมบทบาทมากกวาน แลวก เรากไดทางานทกขนตอนไดเรยนรพรอมกบไดทาตาม procedure ทเรามระหวางทาง ประสานงาน เชคขอมล ดงทรพยากร การหาขอมล manage อะไรประมาณน การหาขอมลในเนท สมภาษณ เรองการระดมทรพยากรนอกจากกรงเทพสงไปใหยงมจากทอนอกมย พเอ ในตว มอ. เองมคนเอาของมาบรจาคอยแลว แตมนถกขดเสนใตวาตองใหในเทศบาลหาดใหญเทาไร อาจารยคดวาเอาแคตรงนกอนดกวา เพราะหาดใหญกหนก ขนาดจะขอใหตง node กระจายไปพทลง ไปทอนยงไมไดเลย อาจารยไมอน สมภาษณ แลวมอกเรองนงทสงสย ในวนท 2 ทไดยนเสยงจาก มอ. หาดใหญ วาขาวสาร อาหารแหง จะหมด ม.แลว แกส กจะหมด ขาวกจะหมด ตอนทอยนนไดยนเสยงนมย มนเกดขนจากกอะไร พเอ คอของเคาหมดสตอกจรงๆ ทาใหนกศกษากน 700 คน ชาวบาน 500 คน โรงอาหารเปดแลวแตกยงกนขาวโครงครวอย สมภาษณ แตไมรจะรองทาไม BigC อยหนา ม. พเอ BigC กหมด เพราะคนตนไปหมดแลว ทง มามา ปลากระปอง คอ หางนเปดไวให KFC ขายของ แลวรานขาวในเมองนเปดไมกท มอ.เนยนาสนใจทจะทาใหเปน node ในการจดการคราวหนาเพราะ มนตองมครงหนาแนนอน หาดใหญชวยพทลง ชวยเขาชยสนได แตเราตดเรอง logistic ถาคราวหนาใชรถ Trailer ขบตรงจากกรงเทพเลยใสมา 30 ตน จบเลย สวนเรองนานยงหาฝายททานาไมเจอ ทททานาขวดขนจากจงหวดใกลเคยง

40

สมภาษณ เออ เนยเปนอกประเดนทอยากทาคอ จงหวดใกลเคยง หรอ ตาบลใกลเคยงเคามแผนในการจดการยงไงบาง ตอนนเราถกสรางสงคมทตางคนตางอย ทงๆทเมอกอนไมมระบบแบบน เรากลบอย ชวงตวเอง ชวยกนเองได ถก spoil กนทงระบบ พเอ มนถกพดบอกวา ไปดแลบานเคาทาไม บานเรากโดน สมภาษณ มนจะมอะไรทไปเปลยนแปลงเรองนมย มปญหานอย แตทาไมเราถงจะไปทาเรองอน ขอจากดเราคออะไร แตทาไมทาไมไดไมร พเอ มนตองถอดชดความรมากแลวไปทาตอ สมภาษณ งนเราเปนภาคสมองให แลวภาคสนามวาไงตอ....

41

จ จากกรงเทพสหาดใหญ จากประสบการณของ

นายกตพงษ ประชมพล(จ) สมภาษณ อยากจะถอดความรจากสงททามาแลวและควรปรบปรงจากศนยทพนนาเคลไปจนถงการประสานงานในพนทหาดใหญคะ จ กอยางทบอกในหองประชม คอถาเรามารอจดนนจดนชาวบานกอดตายพอด กเลยอยากไป สมภาษณ แลวพอไปแลว สงทคาดหวงกอนไปถง กบพอไปเหยยบถงแลวตางกนยงไง จ สงทคาดหวงคอ จรงๆ อยากลงไปในพนทวกฤต แตพอดวาลงไปแลวดนมเครอขายอยทนนกเลยตองไปอยทศนยมนกเลยเกดการจดการอกแบบขนมา คอ คนพบวาเมอมนเกดภาวะวกฤตการลงไปโดยทปลายทางมศนยอยแลว สงทเราควรทาอาจจะไมใชงานแบบนนทไปทากได สมภาษณ แลวเราไปทาอะไรบาง จ กไปจดตงศนยประสานงานนแหละ สมภาษณ แลวไมซาซอนเหรอคะ จ ไม เพราะทนนไมมศนยประสานงานกบตวกรงเทพ คอเคาเปน เคามคอ เคามสถานวทยของตวเอง เคากเลยระดมทสถานวทยของเคา สวนสงทเราคนพบทหาดใหญทนาถอดบทเรยนทสด คอ สถานวทยของหาดใหญ เคาจะเปนตวประสานงานกบหนวยงานในทองท NGOs กรงเทพ ทกอยาง แลวเคากทางาน 24 ชวโมง สงทเราควรมในภาวะวกฤตกคอ ชองทางสอ สาคญมาก สมภาษณ คอ เหนวา เราประสานงานกบหลายๆทาง จ ถามองในมมของการบรหารวทยในทองถน มนมมากเลยนะ เพราะมนเปนคลนความถตาทผประสบภยไดฟง เคาฟงขาวสารไดจากวทย บางทของทจาเปนตองมไวทบานคอ วทย กบ ไฟฉาย ในการจดตงศนยมนสาคญมาก สมภาษณ มนคอ วทย มอ. หาดใหญ ? จ ไมใช มนเปนวทยของหาดใหญเลย เปนวทยทองถน แลวเคาตงศนย 24 ชวโมง รองรบการประสานงาน พอชาวบานโทรไปแจง ไมมไฟฟา เคากตดตอการไฟฟาใหเลย ไฟฟามาแลวครบๆ ยานะครบ ตรงนหมน เจงมาเลยวะ แต มอ.เราไมคอยไดฟง สมภาษณ วทยหาดใหญนอกจากจะทาหนาทรบขาวจากชาวบานแลวยงโทรตรงไปทผมความสามารถในการชวยเหลอ เรยกวาเปนปรากฏการณทนาตนเตน วทยหาดใหญนเปน? จ วทยชมชน เคเบลทวทองถนดวย มกนไมกคน สงท เรามองเหนคอ ถาชมชนเขมแขงและมระบบสอสารภายนอก แมกระทงผประสบภยเองเคากยงดใจนะทรวามคนทพยายามชวยเหลอเคาอย

42

สมภาษณ กลบมาเรองประสานและเชอมโยงกอน อยางใน ม. มเตนทความชวยเหลอกนทกคณะเลย จ มนเปนจดอพยพชวคราวเวย พวกทเขามาอย คนทนนกมาอยแปปเดยว มาแลวกไป การจดการจรงๆ ทศนยของ มอ. จะเปนตรง ศนยนสตทหลายๆคณะเขามา มเดกหมนเวยนมาเปนพนคน สวนเตนทนเปนทพกชวคราว อยางทคณะพยาบาลกเปนทพกผปวยชวคราว สมภาษณ กคอ เคากมการบรหารทเปนเอกภาพเหมอนกน แลวในฐานะทเปนคนนอกเนย เราไดเขาไปแตะในจดไหนบางคะ จ ไมไดแตะนะ เราไปเชอมโยงเคาเฉยๆ บทสรปของเราคอวา เราไปบอกเคาวา เราอาจจะใหระดมของแลวไปพกไวท node นน แลวกมการสงตอไปยงทพก แตเราไมไดไป sanction ระบบการทางานของเคานะ อาสาสมครเคากจดการเองได อะไรได แตวาคนพบอยางนงวา ทาครวแบบนเปลอง นกศกษาพนคนทาขาวกลองสองพนกลองใหชาวบาน กตองทาสามพนกลอง สมภาษณ เพราะตองกนเองดวย จ ถาเปนไปไดการเอาเขาไปทาเอง ทาครวเองในชมชนไดน สมภาษณ ทาไมมนถงเกดครวชมชนขนไมได จ เราเขาพนทไมถงหนางาน ไมเหนหนางานจรงๆนะตอนไป เหนแคตามรมถนน แตหนางานทเคาตดอยนเขาไปไมถง สมภาษณ keyword ในการจดการชมชน เราเหนปญหาเยอะแยะเลย นกพยายามทาอย แตจะสรางโครงงานในการแกปญหานไดยงไง สมมตมตงคใหกอนนง มพนทอย จะสรางโครงการยงไงใหเกดวธคดหรอชดคดใหชมชนจดการตวเองไดยงไง มขอคดเหน ขอแนะนามย จ ตงแตสนาม ลบแลมา พอวกฤตมากแตกหมดอะ มนตอง set up ในจดเสยงทยงไมเคยม หรอเคยเกดมากอน แตตอง set up ตงแตกอนเกดเหต คอในระยะฟนฟ ทไมใชแคลางบาน สมภาษณ ขอกด like จ การฟนฟมนตองมองไปถงทกอยางเศรษฐกจเคา ความเปนอยหลงนาลด ปหนาจะปองกนยงไง จดการตวเองยงไง ในเมอบานตวเองอยในพนทนาทวมแบบน ถาเรารสกวามคนมาชวยเรา มกาลงใจทจะชวยคดตอ แตมนกดตลกๆนะ พอนาเขาทวมเสรจกไปตงหองสอนจดตงอะไร สมภาษณ กตองถอดบทเรยน จ หมายถงวา พอนาลดเสรจในระยะครงเดอนเนย มนยงไมใชชวงทจะไปดงอะไรกบชาวบาน สมภาษณ แนนอนเคาตองหากนใหผานกอนอยแลว มองอก 6 เดอนขางหนา เพราะ loop ของความหายนะมนจะสนกวาเดม ไมใช ปตอปแลว หมดหนาหนาวแลวมนกจะแลงจดตอเลย พอถงหนาฝนมนกจะเปนอะไรทเหวยงเลย จ กประมาณนน คอ เราเหนวาควรมใครทาอะไรสกอยางทไมใชแค... แตกนกไมออกนะ แตคดวาแคไปลางบานมนไมพอ สมภาษณ แลวรสกยงไงกบงานทไดทารวมกบศนย

43

จ สวนตวคดวา มนดทมนมแบบน คออยางนอยกไดเรมซะท ถงมนจะเจอ conflict อะไร อยางนอยกดกวากระจายกนทา ยงไมคยเรองการจดการนะ คยเรองตวศนยนะ มนดแลว มนเปนโมเดลทนาทาตอแตนาจะลดบทบาทมนลง สมภาษณ มนควรจะ resize scale จ ใช มนควรจะเลกลงแลว fade ไปทางานกบชมชนทาตอเรองฟนฟ อกอยางเวลาทางานคยกนแบบมหภาคมองหาวาตองทาใหไดผลทดทสดในขณะทมนเกดวกฤต แลวมนจะมา.. ไมเขาใจอะ ทาไปคกนไมไดเหรอ ตองรอใหทกอยางมนลงตวเหรอ สมภาษณ กลบมาๆ เรองสงดๆทพบจากการทางานลงหาดใหญบาง จ มนเหนการตนตวของพนท ไมรวาทอนมนมแบบนรเปลานะ แตวาเทาทรมา มอ. กเปนศนยทจดตงโดยมหาวทยาลยทมรปแบบและการจดการทครบ ทลพบรและโคราชกเปนปลอยตามธรรมชาต ไมเหนเรองพวกน อาชวะกมาซอมๆ แลวกบจบ ทนมการจดการเรองปากทองครบ สมภาษณ ประกอบดวยอะไรบาง จ ขาดเรองชมชนอยางเดยว สมภาษณ ใน ม. มหมอ มขาว มรถ มเรอ แลวอยางนาไหลไฟดบ ฝนตกไฟชอตนแจงไดมย จ เคากดแลเรองรกษาพยาบาล สงหนวยเคลอนทไปดวย สมภาษณ แตบทบาททเหนสาคญกคอวทยหาดใหญ มนคอชองอะไรอะ ไมใชวทยมอ.เหรอ จ ดทวเคเบลทองถนกเจอ มตงกลองเวบแคมถายฝนใหดดวย ออนแอรไปพรอมกบวทย FM ดวย เรากเลยเบบปงแวบขนมา นกสาคญนหวา มนเปนชองทางทชาวบานจะรบรขางนอกได เออ โทรศพทมอถอโทรไมไดกฟง FM ไดไมใชเหรอ สมภาษณ คอถามคนทา มนกจะมคนตามมา จ ถาเราไปถอดบทเรยนทนนจะไดเยอะ เคากขาดๆเกนๆแหละ เพราะเคาไมเชยวชาญเรองน สมภาษณ Twitter กบภยพบต ดเหมอนจะเปนทงเรองดและไมด ในแงดมองเหนอะไรบาง จ ในแงดคอ ความชวยเหลอมนเขาไปถง จรง ในแงทไมด อยางวา มนหลายคน เดยวนคนเขาถงเทคโนโลยได กจก จก จก จนความชวยเหลอมนลน และยงขาวลอทไมอะไร ดด มอ.ขาดแกสเหลอแกสสองถง รถแกสมาเปนสบคนรถสงให สมภาษณ กดอะด จ แตคอวากรณบรจาคอะ ถามนมากเกนไปมนก Chaos เหมอนกน มนกจะพงในอกมตนง ผชวยเหลอเองกมปญหาถาไมมการจดการผบรจาค สมภาษณ นนกอกประเดน นาทวมใชเวลาวนวายหนงวน แตทวนวายอกไมรกวนกคอ เรอง logistic และการบรจาค ทผบรจาคตองการใบเสรจและภาพการสงของรบของถงมอ จ นนแหละ มนนอกเหนอจากการจดการอาสาสมคร คอ เรองการจดการผบรจาค จรงๆแลวเคาตองเหนตวเองในมมทไมใชผใจดมบญชวยเหลอชาวบาน อยางในกรณลพบรชาวบานเขาบานตองนงรอเรอทจะ

44

เขาบานตวเองจนเยน เพราะผบรจาคใชเรอเอาเรอไปสงของบรจาค 2 กลอง มนมากเกนความจาเปนกบทศนคตเรองการทองเทยวภยพบต สมภาษณ มนควรจะมผจดการในระบบในชมชนดวย สามารถลอคผบรจาคและของบรจาคพวกนนวาของสามารถวางไวทศนยไดอยางไววางใจ เคากจะไมเขา ? จ กเรามองอยางนกจดการไง แตตรงนนเคาเปนชาวบาน เคามาชวยบานเคากอยากเหนวาลาบากนะ เกรงใจดวยอะไรดวย เคาเอาของมาให มาชวย สมภาษณ คอ มนตองจดเรอเทยวลานง เรอทางานลานง จ ใช กนไงเปนสงทมนกตองถอดเรองพวกนเปนความรดวยแหละ ไมงนมนก chaos อยแบบนแหละ แตหาดใหญไมไดเขาหนางานวะ ไมเหนภาพวามการจดการแบบทบานหมรเปลา แบบตงศนยพนทกนทา สมภาษณ แตไมไดซาซอนกบเคาใชมย เดกเขาใจ ผใหญรเรอง จ ชวงแรกไมคอยรเรอง เคาไมรเราทาอะไร สมภาษณ แลวไปทาไรไมไดบอกใคร ? จ บอกๆ แตมน Chaos ไง อาจารยเคากเปลยนเวรกนไปเรอยๆ ตอนหลงเขาไป warroom กบเคาเลยกจบ ตอนยงไมม warroom มนกธรรมดาเนาะ แตเราโชคดตรงทพแวว ทวไทยอยดวย มนกเลยดเหมอนวา เรามาดวยกน สมภาษณ ปรากฏวา media นมบทบาทเยอะเนาะ เคาสามารถ Deal ทงปตตานและศนยนไดน

45

อาสาสมครทรพยากร และlogistic

46

นองมน อาสาลงตบ จากประสบการณของ

นองมน สมภาษณ ขอสมภาษณเลยละกนคะ ทายงไงถงไดเขามารวมงานในศนยนไดคะ นองมน กจรงๆ เรมงาน volunteer ปกตคอ ทากจกรรมนกศกษาอยแลว และกไดรจกพๆ บางคนททางานอาสาอยางพตองเปนตน พตองกพดใหฟงวาจะมการตงศนย จรงๆแลวมนจะไปทาทมลนธปอเตกตง ตอนแรกมนจะเขาไปทาตรงนน แตพตองบอกวาถามาทาตรงนอาจจะเขามาชวยไดมากกวานะ มนกไมเขาใจวาความหมายของคาวามากกวาคออะไร แตอยางนอยไดทาประโยชนกด จงหวะนนกยงวางอยดวย แลวกคดถาตวเองมประโยชนอะไรไดบาง ดกวานงดทวแลวกดวาบานคนอนนาทวม แลวกคนตายกนไป กรสกวาคนเหลานนทประสบอทกภย กคงตองการใหใครมาชวยอย นคะคอจดเรมตน ซงมนสามารถสานตอและชวยไดมนกเลยเขามาคะ สมภาษณ กคอไดเขามาตงแตวนองคารทสอง ภารกจทเขามาตงแตวนนนไดทาอะไรบางคะ นองมน ขอเทาความนดนง วนทหนงททวไทยกไดไปนงฟงทเคาประชมกนวาเกดอะไรขน มความเสยหายตรงไหน จะเรมแผนการยงไงประมาณนนคะ แตมนกยงไมเคลยร เพราะผใหญกยงประชมกนไดไมครบ แตพอวนทสองเนยกคอ เราเรมรแลววาจดทเรมตองทาคอตรงไหน คอการประสานงานคะ มนกเลยเปนจดเรมตนทนคะ สาหรบเหตการณวนแรกมนคอนขางวนวาย เพราะมนยงไมร Position ทแนนอน แตรสกวางานทไดรบมามนเยอะมาก เหมอนกบวา หนงไปสาม สามไปแปด แปดกลบมาสองแบบนคะ ยกตวอยางเฉยๆนะคะ แตวา ทไดรบงานดเหมอนวาจะเปนการดแลการรบการจายยาจากองคการเภสช นนเปนจดแรก จากนนกมการขอของเหมอนกบประสานใหทางนน เคาสงยาประมาณ 20,000 กวาชด ใหสงไปกบทางใตคะ เพราะวาจรงๆ เคาบอกเคาสงไปทางอสานดวย ทางเรากยงตองการเพมเพราะมนยงขาดอย หลงจากนนกจะทาเกยวกบประสานงานของแตละบคคลทรองขอความชวยเหลอผานทาง thaiflood ดทง Twitter และการโทรศพท เปนตารางนะคะ เปนตารางเกยวกบคนชอนๆ อยทอาเภอน ตาบลน เชน คณใหม อยทหาดใหญ ประสบภยอยในบาน ไมไดกนอาหารมาสองวนแลว ตองการความชวยเหลอประมาณน หนกจะโทรประสานเทศบาลวาคนนตองการความชวยเหลอมรายชอ 20 กวา แตจรงๆ มนเยอะกวานน แตวากจะมเคสนงทประทบใจกคอ ทไดชวยคนทกาลงจะโคมาจากตลาดกมหยง ทหาดใหญ คอ ไดชวยเคาออกมาในนาทระทกวา เคาอาจจะชอคไดเพราะเคามอาการหลอดเลอดตบตน เรากประสานภาครฐและภาคเอกชนนาเรอไปชวยเคาออกมาได นเปนภารกจแรกทมนประทบใจ วาการมชวตอยเพอคนอน มนมคามากกวาการมชวตเพอตวเอง สมภาษณ ถดจากวนวกฤตชวต วกฤตพวกนมานองไดทาอะไรตอคะ นองมน วนทสามเรมคลองตวมากขน อาสาสมครมากขน เรมรตาแหนง มการประชมทกสามชวโมง discuss กนและรายงานผล เปนขนตอนมากขน ตวมนเองเนยกดแลเหมอนกบวา ประสานงานตามพนท

47

เหมอนเดม หนาทหลกจรงๆ เรมเปนเรองของบรจาคมากขน ใชการ logistic ของจากกรงเทพไปใหพนทประสบภย ตวมนเองคดวา งานนยงไมมคนอาสา มนกเลยอาสาทจะทาเรอง logistic ขนสงของผานทางเครองบนในวนท 4 ซงวนท 3 ไดเตรยมการไวหมดเลย ทกอยางตองเปะนดนง รสกวาทาจนถงตสาม แลวกเหมอนกนนอนคอพบอยประมาณครงชวโมง ซงคณหมอตงกเปนคนขบรถพามนไปสนามบน แลวหมอกคอยดชวงตนในกระบวนการวาการควบคมยงไง และชวยเกรนนามนใหดวยวาเปนนกศกษาทเปนอาสาสมคร แตยงไมเคยทางานฉกเฉนเตมตวแบบน กเลยไดรบคาแนะนาจากคณหมอตงเยอะพอสมควร ประมาณตสครงกถงสนามบนกคอ ไมไดนอนจรงๆ วนนน วนท 4 กคอ วนนนกไดเจอกบทางทมงานนกแอร นกแอรเนยเคาดแลของบรจาคสงมาจากทกสารทศในกรงเทพมากองอยทนกแอร สวนนกแอรจะมผสงของพวกนไปยงภาคตางๆ ซงมนจะดแลจดผรบและจานวนของใหมนเคลยรและโปรงใสดวย เนองจากผบรจาคเนยเคาตองการใหของบรจาคมนถงทถกตอง แลวกมนกเลยตองประสานงานไมวาจะเปนนกแอร คนในพนท หรอทางดานของวอรรมเองดวย เพราะมนตองการสมภาษณตลอดเวลาวา เทาไรแลวและมการชวยกจานวน คอ ขาดตกบกพรองไมได แตกตองยอมรบอกดวยวามการเขาใจผดการหรอการสอสารทผดพลาดบางสวน เนองจากมนเปนวนแรกทเราทา logistic เตมตว กมขอขดของเลกนอย ถามวามนผานไปไดดมย เรากทาตามกาลงและทาเตมทแลว เพราะวาของกไดถงททงนครศรธรรมราช พทลง หาดใหญ ตรงและปตตานดวยคะ และมทางอสาน ทางอบล อดร ขอนแกนดวยคะ อยางการสงของไปอดรเนย แตคนรบจะเปนคนขอนแกน เรากตองละเอยดในการควบคมดแลใหด กมขอผดพลาดทบางสวนนกแอรเคากหวงดทเราจะสงนา 3,000 ขวด แตเคาสงให 3,500 ขวด คนรบเคากรบแค 3,000 ขวด ทางคนสงเคากสงสยวาแลวอก 500 ขวด มนไปไหน แตรสกวามนกจะมผรบของทางนกแอรทเคาตดตอไปแลวกมการ report back มาทหลง ถามวาเปนอปสรรคมย ตอบตรงๆ วามนกใชเพราะเรากอยากใหมนโปรงใสอยางทมนควรจะเปน สมภาษณ Process หลกๆ ของการทางาน logistic ลงใตนจากตนทางไปปลายทางนเปนยงไงคะ นองมน กคอ อนดบแรก มนจะไดรบเบอรโทรของผรบปลายทางซงเปนผประสานในพนท อยางเชน ปลดเบรด มนกจะไดรบมาจากพยา คอเคาจะมคน contact อยวาคนนจะมารบแลวสงของไปถงผประสบภยได แลวคนทเดอดรอนเคาไดรบจรงๆ แลวพอทางนนเคาประสานแลววาใครเปนผรบ เคากจะสงชอกบเบอรโทรศพท แลวมนจะประสานตดตอทางพนทเองเลย หลงจากนนกจะโทรถามวาตองการอะไรบาง เทาไร พนทไหน มความจาเปนแคไหน เชน ขอมาเลย 4,000 ชด จากของอาหาร 15,000 ครวเรอน ถาเราใหหาดใหญแตลมพทลง เรากทาไมได เรากอยากจะใหมากแตจงหวดอนกตองการเชนกน เรากตงชงนาหนกกอนเลยวา 4,000 ชดน เหมอนกบวาไมไดกนมา 3 วนรเปลา รวาไมไดกนมาวนนง มนกตองคยวาตองการมากนอยแคไหน ทางนนกจะบอกมาวาตองการ 2,000 แต 4,000 เนยเผอไว มนกตองบอกไปวา ของมจากด มกตองคานวณดวยสวนหนง และจากสานสดวยสวนหนง แลวเฉลยวาแตละพนทควรเปนเทาไร พอไดจานวนแลวมนกจะตดตอทางนกแอร วาจานวนนตองลงไปทนจานวนเทานน มนจะเปนสอกลางระหวาง warroom กบ นกแอร จรงๆ ของมนมาจากคนไทยทงประเทศ ทตอง

48

พดถงนกแอรบอยๆ นเพราะเคาใหเราใชสถานทเลยตองพดนดนง แลวพอมนสงไปใหทางนกแอรแลว ทางนกแอรกจะประสานงานอยางทบอกไป พอเครองออกไปไดสกชวโมง มนกจะโทรไปทปลายทางวาเคามรถขนาดทจะมารบของใหญพอ หรอ คมพอหรอไม และกตองโทรเชควาไดรบรยง ขาดตรงไหน บกพรองตรงไหน เปน record ตอไป สมภาษณ เรอง process กผานไป อยากจะรวาจากการทางานหามวน หามคน หามรง หามเชา เราพบสงทเปลยนแปลงในจตใจของเราระหวางกอนกบหลงทมาทา เราพบอะไรบาง นองมน มนกคงเปลยนแปลงความคดมงวา หมายถงวา ถาเราไดเหนวกฤตหรออะไรทเราสามารถยนมอเขาไปชวยได มนจะไมรรอเลยทจะกระโดดเขาไป ทางทบานเคากจะถามวา คอ เราสนใจทาไปเพออะไร เมอกอนเราคดวา มนคองานกจกรรมงานนง แลวมนกไดชวยเหลอสงคมงานนง ตอนนมนเปลยนความคดวา การชวยเหลอสงคม มนคอการชวยเหลอชวตคน แลวชวตของเคา เราแคเปนเศษเสยวหนง คอ เราอาจจะไมไดชวยชวตแบบเลอดตกยางออก แตเราชวยใหเคาไดหายใจตอไป มนเปนอะไรทเหนอความบรรยายจรงๆ อยางทมนบอก มนทาใหมนรสกวา ไมวาจะงาน volunteer อะไรอก ถาสามารถทาไดเตมท มนกจะกระโดดเขาไปโดดไมตองไตรตรองอะไรแลว สมยกอนอาจจะตองมองวา สถานท เวลา อะไร ไปไดไกลแคไหน ตอนนแคถาเคาคดวาเรามประโยชนและเราทาไดดทสด กทาซะ ไมตองคดอะไรมากมาย บางทตรรกะกอยตากวาจตวญญาณ สมภาษณ มนซมลง DNA ไปแลวเหรอ นองมน ประมาณนนเลย สมภาษณ จากการทางานมาเนยคดวาถาเกดเหตครงหนา เราควรจะปรบปรงการทางานยงไง นองมน เราอาจจะตงหลกไดชากวาทควรจะเปน แตเราไดดทสดแลว The best we can มนคดวามนอาจจะเปนทรพยากรตวบคคลมงคะ คนทกาวเขามาบางทกไมกลา นสยของคนไทยบางทไมกลาบอกวาถนดงานไหน ทาอะไรไดด มนคดวามนอาจจะเปนวยวฒและปจจยภายนอกททาใหไมสามารถตอบความตองการทงสองฝายไดสมดล มนยงมคานเลกๆ กนอย เนองจากวาคนทเดนเขามานไมมใครรจกกนมาก แบบรจกกนมา 100% อยๆกเขามากนฟบ แบบจเรนเจอร แลวกตอสกบสตวประหลาด ถากอนทางานเรามาทาความรจกกนใหเตมทกอน ใหรวาตรงไหนทเชยวชาญ เรากจะไดประสานงานงายขน วาคนนเคาเกงดานน ถาตองการคน press ขาวกวงไปหาเคา แลวกอยากใหมบรรยากาศแบบเปนกนเองเรวขนกวาน แบบวนนทเปนอยกรสกอบอนแลว แลวกมความสขกบทกวนทมาทางาน สมภาษณ แลวคนธรรมดาทวไปนจะชวยอะไรไดบาง นองมน ถาเปนเรองปรบปรงเนย มนกอาจจะไปสอดคลองกบขอแรก แลวกสาหรบวยรนทกคนนะคะ ถาคนอนตองการเขามาทาเนยเคาจะเขามาไดยงไง กคงตองมการกระจายขาวและขอความรวมมอจากสอมวลชนมากกวาน ใหกระจายวาเราตองการคนจรงๆ ใหคนกลาทจะเขามากบเรา เพราะวามนกเปน

49

ธรรมชาตของมนษยทไมกลวเขามาทใดทหนงโดยทไมรจกใครสกคนเลย แตศนยเรากมคนแบบนอยเนาะ ไมวาจะเปนนกศกษาหรอครบาอาจารย มนกมคนสวนหนงทพรอมทจะรบอะ แตเคาไมรวาเคาจะเขามายงไง มนกขอพดเกยวกบเรองสอ ถามนกระจายไดทวถง มนกจะมคนเขามา สมภาษณ สดทายมอะไรอยากจะเลาตอ เรองอะไรหรอใครกไดมยคะ นองมน เรารสกวา เราอาจจะเหมอน Background แตไมใชหรอกนะคะ จรงๆแลวเราเปนฟนเฟองดๆ นเองททาใหเครองจกรทางาน เราจะเหนวาหนยนตเนยเฟองมนจะอยขางในใชมยคะ เฟองนมนมคามากกวาสทอยรอบนอกหนยนตทคนมองดแลวชนชมวา อย มนสน แตจรงๆ แลวฟนเฟองอยางเราอาจจะเปนสนมอยขางในอะ แตมนคดวาการมสนมมนกทาใหเครองจกรทางานนะ มนกมคณคามากกวาเปนสภายนอกฉาบฉวยทสวยงามทไมมคณคาอะไรเลยทแทจรง มนกคงเหมอนกบภาพงานทมนสวยแตมนทาผวเผน แตอยางเรา แมจะเปนฟนเฟอง แมจะเจออะไร เรายงรสกวา เรายงมนามนจากแรงกายแรงใจทจะสตอไป มนมคณคาของงานอาสาสมคร มนไมใช Background ทไมมอะไรเลย แตมนมคณคามากกวาสงทคนภายนอกมอง แลวกอยากใหคาวาอาสาสมครอยตลอดไป คอ คานไมจางหายไป เหมอนกบพจนานกรมหรอทใดกตามเพราะภาษามนกเปลยนไปตามเวลา แตคาน ความหมายมนแบบยากเกนทจะพดถง อยากใหมนอยตลอดไป แรงใจและการอยเพอสวนรวมและตวเราเองดวย มนมคา อยากใหทกคนรวาอาสาสมครมนไมใชจบๆนะ สมภาษณ เยยมเลยคะ ขอบคณคะ

50

พใหม ประสานสบทศ จากประสบการณของ

นายวรวฒ ชอาไพ สมภาษณ เรองของการจดหา ในชวงแรกๆ ตงแต 1-3 วนแรก คณใหมอยฝายทรพยากรใชมยคะ ในการระดมทรพยากรจากทตางๆ นคณใหมพบประสบการณยงไงบางคะ พใหม ปกตการระดมทรพยากรเนยตองใช connection สงทเดยวแหละ เพราะวาอยดๆ ไปขอใครตอใครมนกยาก มนตองใชสมพนธทมความเชอถอสง การขอความอนเคราะหตามขนตอนมนจะไมทน ไมงนกจะเปนแบบสวนบคคลหรอ connection สวนตวกนซะมากกวา ทสงความชวยเหลอกนเขามากจะเปนแบบนน สมภาษณ สะทอนใหเหนวาการทางานภาคประชาชนมนเปนความสมพนธระหวางมนษยกบมนษยซะมากกวาการทางานแบบ Partnership ใชมยคะ พใหม ใช เปนความสมพนธกนแบบนซะสวนมาก สมภาษณ แลวฝายระดมทรพยากรนทางานสมพนธกบฝาย logistic ยงไงบางคะ ทาไมตองระดมทรพยากรดวย ทา logistic ดวย พใหม ก จรงๆ ถามนมสองคนกจะดนะ ไมมควรจะเปนคนเดยว เพราะมนไมสามารถแยกสตและสมาธสองอยางในเวลาเดยวกนได สมภาษณ ทจรงทเราทาอยกคอ การประสานใหเคามาจากแหลงบรจาคไปทสงตอไปปลายทางเลยใชมย พใหม แตมนกมปญหาเรองการประสานตอจากทสนามบนไปปลายทางหลายทางกเลยวนวายพอสมควร ถามนมหลายๆชวยกนกจะด สมภาษณ คดวาฝายระดมทรพยากรครงหนาน ควรจะปรบปรงการทางานหรอปรบเปลยนบทบาทยงไงบางคะ พใหม ฝายนทจรงนะ สามารถทางานทไหนกได เพยงแตมโทรศพทและม connection ดๆ แคนกอยกบบานแลวระดมทรพยากรไดแลว จรงๆ ฝายนควรเปนฝายทมคนเยอะทสด เพอจะโทรใช connection ในการระดมทรพยากรมา ซงควรจะมคนเยอะทสด และครงตอไปควรจะเปนคนทม connection กบภาคธรกจทตดสนใจได ทาอะไรไดทนทมาชวยกน สมภาษณ กคอเหตการณในครงนมนกเปนสงนงททาใหมการโยงเบองตนวาครงนเรารวมมอกนครงหนาเราคงไดเจอกนและรวมมอกนใหมใชมยคะ พใหม ใชครบ สมภาษณ โอเค ขอบคณคะ

51

ตก กอลฟ คนเลกขนของใหญ จากประสบการณของ

นางสาวกนยารตน (กอลฟ) นางสาว x (ตก)

สมภาษณ คราวนจะขอถอดบทเรยนเกยวกบทเราไดรวมมอกนทางาน logistic วาไดทาอะไรบางนะคะ ตก กถาสาหรบทน เราตองชอ ยอๆ วา ศอบ.ใชมย ตงทพนนาเคลใหม เพราะทนนจะยมใชคอมสองตวพอยกคอมไปเสรจปบ ดจากการพดทคยแลวทาจะยาวเหยยดวนรงขนกไดมาเนอะ คนแรกทมาและไดอยกมอะไรหลายอยางทไดทา กเหนวาภาวะมนมจรง มนเกดปญหาในพนท กเหนวาภาวะมนวกฤตจรงๆ ทนดวยความทเราเนยทางาน field มาตลอดเรากจะรจกคนในพนทเยอะ ภาคใตกจะมปลดเบรดเปนเหมอนเครอขายเราทอยตรงนน ตอนแรกทาเปนประสานงานคนในพนท ตอนแรกกทาทาจะเปนแบบนน ใหม ตอนหลงไปเปนคนคม ยดของใสถงทา logistic อย ตก แลวกเรองมนมอยวาสดทายกไปชวยทาเรองขนของ การแพคของเนย กอลฟ เพราะวาการทของมนเปน bulb เปนลอตใหญๆเนย เวลาไดของไปแลวเนยมนแจกลาบาก ตก ใช พอมนไปเปนลอตใหญๆ เนย... กอลฟ bulb แปลวาอะไร ตก แปลวา พยายามดงทกอยางมารวมๆกนขยมๆ แลวกสงไป กอลฟ No No No, bulb แปลวา ใหญ เต จานวนใหญ จานวนมาก ตก กเลยมาวเคราะหปญหากบพกอลฟ กอลฟ ของไมครบ 2 ประเดน ตก กคอ ประเดนทหนงของมนไปไมครบตาม need ทสงมา คอ ตองการพนชด แตพอเปน bulb ไปเฉลยแลวมนมาไมถง พอเชคปลายทางแลวของมนไดไมครบ เรากเลยบอกวาทความตองการ need มนเปนถงยงชพถกมย เรากควรสงออกไปเปนถงยงชพถกมย ทนพอคดแบบนได มนกเลยมาเชคกบพกอลฟแลวกมาคยขอความคดเหนกบผใหญในวอรรม กอลฟ หมอตงๆ คนเดยว ตก หมอตงคนเดยว กเลยเกดสงนขนมา ซงเราสองคนไมรวาหนางานมนเปนยงไงนะ ยงงนมนตองทา packing station เพอออกเปนถงยงชพเลย เพราะเราจะรวาตนทางทสงไป สมมตวามนสงไดแค 500 ชด ปลายทางม need อย 2 พนท ทนง 300 ทนง 700 ชด เมอเปนอยางนพดถงมนกชดเจนวาลงไปไดเทาไร มนกชดเจนมากกวา แตพอเปนแบบน มนกจะเกดปญหาอก เนองจากในสวนของ Logistic ทยงไปไมถง กโอเค พอวนทไดไปเจอหนางาน... กอลฟ ไม ไม ตองบอกกอนวาไปดงานทดสตฯ

52

ตก เฮย เรา เรารสกพรงนเราตองไป แตเรายงไมมความรเรองนเลย เลยตองไปศกษาหนอย เราอยากรวาในนนมอะไรบางเลยไปขอเคาเปดด กอลฟ คนนนเรากรแลววา เคาไมอยากใหเกด packing station ซาซอน วาทาไมตองไปตงแขงกน ตก ซงเรากบอกวา ถาตองการเปนถงยงชพเนย กเอามาใหเคาแพคทนกได เอาทนออกไป ซงทตกแยงกลบไปกคอวา ถาคณไปทาทหนา logistic ไดมนจะงายกวามย มนไมตองมคาขนสงไป ความตองการมนสงไดเลยไมตองรอสามชวโมง กรงเทพการจราจรมนขนาดไหน ณ ตรงนนทหนา Cargo นกแอรเอง เรากใหเปนทรบบรจาคอยแลว ถาเราทาใหมนเสรจ one stop ทนนจบ มนกงายใชมย กอลฟ เรากเลยกลบ ไมตองเรยนรแลว เดยวไปดเองขางหนาวาอะไรควรจะใสเทาไรอะไรอยางน กโอเค แตกเหนนะวาของมนตองมประเภทไหนบาง ตก พอวนรงขนตหาครงทหนา Cargo เรากไปเดนอยพรอมกบเจอของลอตใหญมาก ใหม เรากไมร บอกหนางานวาจดไปๆ ตก ประเดนมนอยทวา เราเขาใจวา เราไดรบคาสงจากวอรรมไปวา ณ ทนนเราเปนคนดแล ทกอยางเปนของภาคประชาชน แลวกมการสงการไปวาลงไปเทาไร เราเปนแคคนทรบของเคามา แลวเอาของมาจดเปนถงยงชพ แลวสงออกไปตามทวอรรมสง นนเปนคาสงทเราถอกาไวแนนเลยนะ แตปรากฏวาปญหาหนางานมนม กอลฟ อา เดยว แตพอไดรบการยอมรบและไดรบการรบรองโดยคณนก ทมาเดนกบเราตอนเชาวา “จดเลย” เอาลงทไหนเอาเลย ใหม จดเลย กอลฟ เคากจดพนทให packing station เอาพนกงานมาใหเตมท แตเรากเจอปญหาวา พนกงานเคากรสกวาเราไปเพมงานเคา นคอวนทสอง สมภาษณ ปญหาทงหมดทวามาเนย มแนวทางในการแกปญหาใหคราวหนามนดขนไดยงไงคะ ตก เรอง logistic เนยนะ ตกคดอยวา ในความคดนะ มนอาจจะไมถก พอเจอปญหาหนางานเนย มนอาจจะตองใชตวหลกอยางนอยหนงคนทเคยทางานนและเขาใจปญหาด อยางเรองแพคของ มนตองชดวา พอมนโหลดขนเครองแบบนพวกนาเนยตองแยกไป คอ นามนกมออกมาเปนหออะไรแบบน อยแลว ลกษณะนนรเปลา กอลฟ พวาปญหามนไมไดเปนปญหาวาเราแพคอะไร เพราะเราไมไดแพคนา ใหม คราวหนานาไมตองขนเครองบนเลยนะ สงสบแปดลอลงไปเลย คนเดยวถง ตก ใหบรษทนาเคาจดการไปเลย คนทจะบรจาคนาใหเคาไปทนนเลย หรอไงกแลวแต แตวาสวนของการจดสงเนย คอ ถาเปนเครองบนเนย มนอาจจะตองคย Scope ใหชด วาเคาทาอะไรไดแคไหน กอลฟ คยใหเขาใจกนทงผบรหารและพนกงาน สมภาษณ ชวงเวลาของความสบสนนกนเวลาไปกวนคะ

53

ตก วนแรกวนเดยว กอลฟ เพราะวนทสองเรายอมเคาทกอยาง ตก แลวกมอกเรองนงคอ เรองของอาสา พอมนใชคาวาอาสาเขามามนกคอความหลากหลายอะเนาะ แลวทกคนทมาเนย พนทแบบนมนยากตอการควบคม กอลฟ เคากเดนวอน ตก เพราะมนเปนพนททเคาบอกวา รกษาความปลอดภยสงนะ มนใกลรนเวย มนหามเขา มนกยากทจะควบคม แตพอวนทสองเรากเรยกมาคยกอนเลยวา แคนนะอยใน AREA อะไรแคน การอยใกลขนสงมนด แตถาเทยวหนา อยดานนอกแถวลานจอดรถเลยดมย ใหม เอาเตนทตง อยมนตรงนนแลวขนเดนขามกลบมา มนอยนอกรวอก step นง สมภาษณ แลวเราจะสามารถสราง process ท smooth ทสดไดยงไงบางคะ มนควรจะเรมจาก... กอลฟ ในความเหนของกอลฟนะ กอลฟคดวามนตองดกอนเลยวาอะไรสมควรจะขนโดยเครองบนบาง กอนเลย เอาพนทหนางานมา หนางานตองการอะไร อะไรทมนคมคาในการเคลอนทโดยเครองบน กเขาใจเคาอะนะ นามนกไมไดถก แลวแตละลอตเคาขนไดเทาไร จาไดมย เคาบอกขนได 8 ตนเตมลา จรงๆแลวมนไมใช ลกคาเคามอก คนทวเคราะหความเดอดรอนในพนทตองจดระดบความเดอดรอนมากอน ถาระดบ 5 มาปบ ขนดวยเครองบนคม ใหม ถาคราวตอไป ขนดวย C-130 มนขนไดเยอะ มนจายชวโมงละแสนกวาบาท กอลฟ ถงงนกตองดความคมคานะ ไปทไดสบกวาตน ถามนไมเรงดวนกไมจาเปน แตนกแอรเคาม requirement วาเคาจะบนและเคามเหลอ เคาเลยตองจบยด เพราะเคาอยากจะระบายของใหหมด ใหม ทอนนะไมมปญหา ยกเวนตอนทหาดใหญทมวมากเลยตองจดใหหาดทพยหาดใหญเปนคนรบของ ตก ถงจาเปนตองเกด node ไง ใหม คอหาดใหญ มนคนมนเยอะมาก แลวของหาย ของไมถงมอ กวนนนท flight แรกทไปลงกมปญหาเรองผรบของไมตรงกบทแจงไวจากวอรรม ตก ตอนนตกมองวา คอ ทกคนมนเกด มนถกงอกขนมาในภาวะวกฤตกนหมด มนกยากทจะบรหาร ถาเราวางแผนแตตนไดเนย ม connection ม node มคนนทเปน center รจกทกอยางในพนท เหมอนอยางทตกตอพเบรด เพราะไวไดพเบรด แลวของทกอยางไปลงทงลอตพเบรดเปนคนรบแลวคนทม need กมารบไป ใหม ทเราคดและแลดจะเวรคทสดนะ คอ หา node ขางลางแลวแพคขางลาง เพราะมาตรฐานการบนเคาไมชอบน ของเลกมนเสยหายจกจก แตวาตองสงอปกรณไปพรอมกนใหหมดนะ คดเผอเลย พรอมถง แลวจะเวรคมาก คอ ตดปญหาเรองการขนสง แลวเปนภาระทปลายทาง อยางคณเบรด คณออฟ เนยเคากรวมกน บรจาคเปนบานๆ ได หยบแจกๆ ไป สมภาษณ แลวสงดๆ ทไดพบในการทางานในครงนพบอะไรททาใหใจชมชนขนมาบางคะ

54

ตก ถาถามตกนะ ตกรสกวาในวนทมนแยทสด ธรรมชาตทารายเรา หรอททกคนรสกสญเสย มนเกดพลงบางอยาง วาจรงๆ แลวมนยงมอยอะ มนยงมพลงแหงความหวงใยอย เชอวามนไมหมดหรอก ในวกฤตมนยงมสงนเกดขนเสมอ ไดรจกคนดๆ เต กเหมอนทพตกพดแหละ ไดเจอคนดๆเยอะ อารมณการทางานถงแมมนจะมว แตมนมความรสกด มนรสกวาไมมใครมาทารายเรา มนรสกถงพลงในการชวยเหลอกน ผมรสกวาไดเจออะไรดๆ กพอแลว ในชวตคนเราเกดมาในแตละวนเจออะไรดไมดมากมาย มนกดมากแลวทในหนงวนไดเจออะไรด ปญหามนม แตมนกเจอมมดๆ มากมายจากความคดทมงจะแกปญหาใหคน แลวกคดอยางจรงจงวาทกคนพยายามแกปญหา มนหายากอะ ชวตนงจะเอาอะไรมาก ใหม คณใหมได Connection มาอกตรมเลย คอ เราทาอยบนพนฐานทวา ชวยเทาทชวยได เพราะไงกรวาเราไมมทางขนไดตามทเคาตองการจรงๆ เพราะมน control ไมไดทกอยาง เราควรทาเทาททาได ไมควรเกบอะไรเขามาเปนอารมณวา ชวยไมได เราคดกนวาเราทาดทสดเทาททาได ตก แตกไดเรยนรนะวาควรจะใจเยน และทาเทาททาได กอลฟ กอลฟคดวาการทคนทไมรจกกนเลย ทางานตางสไตลกนเลย แลวกยงไมไดมการจนกนกอนเลย แลวเอาวกฤตของคนเปนตวตง แลวกทากนไดมระบบพอสมควรขนาดน มนกถอวาเปนจดเรมตนทดของงานอาสาสมครแลว แตมนกเปนบทเรยนทจะตองพฒนาตอวา ตอนนมนกาลงกะทนหนมาก หนงคอ ขอมลไมเพยงพอทจะประเมนสถานการณ และเราไมมเวลาวางแผนรวมกนเลยวา การทางานจะเปนอยางไร และตรงไหนคอ Priority ของงาน แตละคน ม Priority ของงานไมเหมอนกน มนขลกขลก แตกเปนไปไดดวยด ชาวบานเดอดรอนแตกไดรบความชวยเหลอไปพอสมควร สมภาษณ แลวในความคดเหนคดวา ศนยนมนควรจะไปตอในทศทางไหน ตอยอดไปยงไง เพราะ ความสมพนธของเรามนเรมมาจากความสมพนธระหวางคนตอคน กอลฟ ถาเราไมไดมองทปญหาเฉพาะหนา งาน long-term ในเรองของการฟนฟ เตรยมการทงหลายแหละ ทาใหเคาสามารถพงตนเอง ศนยนมเปาหมายสงสดเหมอนกน ซงงานพวกนมนเปนงาน long-term ทตรงนเรานาจะดงเครอขายได ทาตอได ไมตองรอใหนาทวมแลวมาแก ทาใหเคามความรในการพงตนเองได ซงทกคนทมจตอาสากตองเหน เราไมอยากจะสราง habit ใหชาวบาน spoil ดงนนการฝกความร ใหเคาพออยพอกน พอใช ปลอดหน รจกรกษาธรรมชาตดวย ทาใหปญหาวกฤตรนแรงจนเกนคาดเดา ถามการรวมตวกนในการโฟกสทจดเรม ไมใชปลายปญหา กอลฟวามนจะดกบประเทศนมากเลย

55

อาสาสมครขอมล-การสอสาร

56

อ iCARE ใครไมแคร เราแคร จากประสบการณของ

นายxx สมภาษณ ไหนๆ ไดมาใหสมภาษณแลวนะคะ ขอเรมเลยละกนวา ทาอยางไรถงไดเขามาชวยงานทศนยนไดคะ พอ นนส ผมเปนใคร ผมมาทาอะไรทน มนเรมมาจากเคาเชญผมไปประชมทกรงไทยกอนเรองนาทวม ในฐานะคนทางานภาคสงคมเนาะ แตเรากทาแบบเมองๆ ทากบ icare มนกคอ เอาเรองของคนภาคสงคมมาสอสารยงไงใหคนทเคาทาเรองดๆ อยเนยถกบอกเลามากขน ทนงานทเราทาอยมนกจะกรงๆ เมองๆ หนอย แตความเดอดรอนทเกดขนเนย มนคอของจรง มความเดอดรอนอย และมอยมากมาย แตสงคมรอบๆ เราเนยไมมใครรบรเลยดวยซาไป ยงชวนเพอนไปเทยวเขาใหญกนอยเลยในวนทนาทวมเนยเนาะ กเลยคดวาอยากทาอะไรบางอยางใหเกดขนกบตรงน แลวกเจอกบพสมลกษณมาหา Solution ดวยกน กยอมรบเลยวา Blank แตเอาตวเขาบวกกอน แลวจะเปนยงไงคอยคดกน แลวหลงๆ ผใหญกชวยกน กเลยเปนรปเปนรางบาง สมภาษณ กคอ Concept อยากจะทากรงไมใหเกรยน พอ กไมใชอยางนนหรอก แตมนมพนฐานอยในใจของเราวา เราเหนปญหาในประเทศเราในโลกเราแลวเราทาอะไรไดบาง เราสง SMS สบบาทไดแคนนจรงเหรอ เราทาไดมากกวานนนา แคเราเหนปญหารเปลา แลวเราถามรเปลา ถามตวเองนะไมไดถามใคร ถามตวเองวาเราทาอะไรไดบาง แลวพอเรารสกวาเราทาอะไรได เรากอยากทา อมนนแหละ สมภาษณ งนกเขามาสงทไดทา วนท 1 เคาประชมททวไทย วนท 2 ไดเขามาทาอะไรบาง พอ วนแรกทจรงเขามาประชมทกรงไทย วนนนนะ ถาพดแบบในนามเดกตวเลกๆ คนนง คอ ผใหญ EGO เยอะอะ แลวกเอา EGOตวเองมายทธหตถกนบทเวทหองประชมแลวก มนไมเกดประโยชนอะไร มนไมเกดความรวมมอ เพราะทกคนตางยดมนถอมนในแบบของตวเอง ในแบบของฉน ฉนจะทาเชนน ฉนจะทาแบบน มนกเกดเปนสงคราม EGO อะ แตมนกเกดเครอขายอนนง เกดเมลกรป มนกทางานของมนอะไรนดหนอยอะ ซงทสาคญทสดเลยคอ มนไมเกดภาพฝนทเราอยากเหนการทางานอาสาสมครหรอการทางานภาคประชาชน เกดการประสานหรอถาภาษาภาครฐกบๆ กคอ บรณาการ กคอ มนเปนตางคนตางทาจรงๆ ถาใครม connection ตรงไหน กใชตรงนนชวยกน วนนมนเปนแบบนนมากๆ จนมนคอยๆ develop มคนมาเตม มคนมาชวย แลวมนกไดไอเดยทสาคญคอ มนจะตองมเครอขายของคนทาอาสาสมคร เรองนาทวมเนย สวนงานหลกๆ ทนกดแลดานขาว เทานกอนละกนครบ

57

ตาฟ วทยสอสารแกงคตว ต. จากประสบการณของ

นายอนนท อนตมานานท (ตาฟ)

สมภาษณ จากการทางานในศนยน เราไปโยงกบชมชนและทองถนในการพดคยกบเคาเรองความเสยงของทองถนกบภยพบตเนย เราทาไดยงไงคะ เรมจากอะไรและไปสปลายทางนเกดอะไรขนบางคะ ตาฟ ตองยอมรบกอนนะครบวาประเดนทเราทาคอ อทกภยหรอภยพบตเนย มนเปนประเดนทสะเทอนใจ ทาใหหาความรวมมอไดงาย ในจดนในพนทเนย เคาจะมเครอขายทเฝาระวงหรอทาเรองนอยแลว เราถงแมวาจะไมไดทางานแตกชใหเหนถงความสาคญไดงาย เรากไปชวนคยทงโทรศพทวา มขอมลมย คอยๆ เชอมเขามา ทาเปนลสต ขนมาวาคนนยนตรงน ถาอยากรเรองนจะโทรหาใครไดบางแลวโยงเขามาวาเคารจกกนมย เกดเปนเครอขายยอยๆ สวนวทยสอสารอยาง Echolink ทใชอยน แมวามนจะตดตงงายและเชอมงาย แตมนใชอนเตอรเนทเชอมทงสองจด เราจงตองเชอมเขากบวทยทคนในพนทมมากสด คอ CB ซงมนตางจาก VR ซงเปนวทยสมครเลนกระจายตงแต 144-146 MHz ซงวทยภาคประชาชน หรอ CB จะอยท 245 MHz ซงตางกนออกไป ถาเราสามารถออกอากาศดวย CB ไดดวยเนย เราจะเขาถงเคาไดอยากมากทง กานนและ ปภ.ในพนทเนย ซงเรากเชอมเขามาเชน ศนยทางสราษฏร กระบ ตรง และ ปตตาน ซงเชอมจงหวดใกลเคยงผาน Echolink ทาใหเราสามารถพดคยสถานการณในพนทไดคอนขางครอบคลมโดยอาศยความรวมมอของเครอขายพวกนรวมกน ว. จากนพนทกมาแลว โทรศพทกมารวมกน รวมถงคนในพนทกสามารถทจะเอาขอมลในพนททาง Twitter บาง Facebook บาง หรอจะเปนอเมล พอทงสามอยางมนสอดประสานกจะไดขอมลทนาเชอถอมากพอทพอจะไปหาทางชวยเหลอจากทางอนมาครบ สมภาษณ ทาไมเราถงตองใชวทยสอสารและ Echolink ในการประสานงานภยพบตคะ ตาฟ โดยธรรมชาตของคนทเขามาใช Echolink เนย คอจะตองเปนคนทผานการสอบการใชวทยสมครเลนชนตน ซงมนม 3 ชน คอ ชนตน ชนกลาง ชนสง ซงทกคนอยางนอยๆ ตองเคยสอบ เพราะฉะนนเนย ตรงนกจะมความแมนยาในระบบเพราะทกคนทกระจายเสยงออกมาเนยตองมความรบผดชอบ เพราะตองมการแจงนามเรยกขานของตวเองออกมากอน กขอมลกเชอถอไดในระดบนง ในภาวะปกตกลมนกจะใช ว.สอสารกน ในภาวะวกฤตกจะมารวมกนโดยธรรมชาตในการประสานงานประสานเหตอยแลวครบ สมภาษณ ถาเกดวาเราอยในหองทไมสามารถใชโทรศพท ไมมอนเตอรเนท หรอ ไมม ว. เปนของตวเองปญหามนจะเกดอะไรขนบางคะ ตาฟ ถาเกดวา ระบบทเราใชถาไมมวทยหรอไมม ว.จรงเนย หรอทเชอมผาน Echolink เนย มนทาใหการเชอมตอสญญาณคอ ถาปลายทางทเราสอสารดวยเนทลมเนย ระบบนกจะใชการไมได รวมถงปลายทางเนย ถาเราตองการทราบสถานการณวาเกดอะไรขน เคากตองเอาระบบ ว. ของเคาเชอมกบ

58

Echolink ซงบางพนทจะมปญหากบ Repeater ในจงหวด เชน ในกรณของสราษฏรธาน ซงเคาใช repeater คนง ทนพอเราเชคสญญาณท Echolink ภาคสงของเคากลายเปนภาครบของตวเอง รวมถงภาคสงของเราไปมนกจะกลายเปนภาคสงของเคา พองเราสงอะไรไปมนกจะสงทวนกลบมาอกรอบนง มนเปนปญหาท Echolink กบในพนทมนยงไม Support กนอยางแทจรง ซงถาเราม ว.จรงมนกจะ support กนมากกวา น สมภาษณ งนระบบการทางานของเราในการจะไดมาซงขอมลความเสยงและความปลอดภย เรามระบบในการทางานและการ recheck ขอมลยงไงบางคะ ตาฟ ระบบการทางานของเรากจะมทงหมดสามสวน สวนทหนงคอ Social Network ไมวาจะเปน Facebook หรอ Twitter อพขอมลจากพนทยงตออนเตอรเนทได สวนทสองคอ เครอขายโทรศพทในพนท ซงกไดจากการทเราม connection ตางๆ คนนรจกคนนน รจกใครอก คนนอยในพนทนน มทงทเราโทรเขาไปถามในพนท แลวกจากพนทโทรออกมาเพอรายงานใหทางศนยทราบ สวนทสามเรากใชเครอขายวทยผานระบบ Echolink ซงเนนไปยงศนยวทยในพนท ซงกจะม ว.จรงเปนเครอขายในพนทยนยนเหต ตรงนเราจะใชยนยนเหตการณเปน 2 ใน 3 อยางนอยๆ คอตองไดรบการยนยน 2 ทางจากใน 3 ทาง ถาได 3 ทางเลยยงด คอ เราอาจจะรบแจงมาจากทางโทรศพทอาจจะยนยนทางวทย หรอจากวทางวทยยนยนจากทางโทรศพท หรอยนยนทางเนทแลวเราโทรถามกลบไป ใหไดขอมลทปองกน Human Error และความตระหนกในเหตการณ และไดขอมลทนาเชอถอทสดทจะใหความชวยเหลอกลบไป ไมวาจะเปนเสนทางในการใหความชวยเหลอ รวมถงสถานการณอนๆ วาเปนยงไงวาแบบ Real-time มากทสดครบ สมภาษณ อยากใหตาฟ เลาถงเคสลาสดทไดใชวทยสอสารในการชวยเหลอชมชน วาไดทาอะไรเกยวกบเรองนบางคะ ตาฟ กมอยหลายทนะคบ ถาเราจะเลอกใชเนย เหตการณสวนใหญกคอ การสอสารทางอนมนมปญหาลมทงระบบ เชนอยางทตรง ลาสด ทตองเฝาระวงกรณฝนตกหนกและไฟฟาดบหลายพนท และมวทยสอสารเนยเขาไปอพเดทสถานการณ คอ กดครงเดยวแตมนไดยนออกอากาศตามรศมทกระจายไป เรากจะไดยนสถานการณในพนท และชวยเสรมความตองการในพนทดวย ไมวาจะเปนกรณลาสดทสราษฏร ต.ปากหมาก อ.ไชยา ซงเกดแลนดสไลด ฟงไดนาทตอนาทเลยในพนทผาน Echolink เราจะเตรยมการเรองอาหารหรอทมรถ 4WD เฝาระวงไดพรอมกนเลยทเดยว คอ โทรศพทเราจะรเรองกนสองคน แตวทยกดครงเดยวนรกนหลายหนวยงาน เชน ในกรณทไมมสอในพนท เคากสามารถเอาขอมลตวนไปใชเขารายการขาวของเคาได ถาเกดบอกวาจะทายงไงใหชาวบานเขาถงเทคโนโลยตวน คนในพนทอาจจะตองจดทาเหมอนกบเบอรโทรศพทของตวเอง หนวยงานทมวทยสอสาร จะตองนาออกมาใช หลายทมแตไมนาออกมาใช แทนทจะมจดประสานงานได กลบหายไป โดยเหตผลคอ ไมไดบารงรกษาบาง กลวจะชารดบาง ซงถาเอาออกมาจะเปนประโยชนกบประชาชนผประสบเหตมากกวา

59

สมภาษณ จากการปฏบตหนาทมาหลายวนเนย ไดพบเหนการปฏบตงานทเชอมโยงกบเรายงไงบางคะ ตาฟ มนจะมความแตกตาง เชน บางทเปน อบต.ทเขมแขงในการวางแผนทชวยเหลอผประสบภย บางหนวยเปน ปภ. บางหนวยเปนโรงเรยนทใหใชพนทอพยพ กมบทบาทขนมา แตละพนทตองคนหาใหเจอวามทกษะและความพรอมในการชวยเหลอคอใคร บางครงจดทปภ.ตงอยกอาจเปนพนทประสบภยได ในพนทอาจตองมบรณาการมหนวยทดแทน หนนเสรมกนตลอดเวลา สมภาษณ คดวาประเทศไทยเราเนยมเทคโนโลยพอหรอยง ตาฟ ดานการสรางความปลอดภยในชมชน ในตวของเทคโนโลยกกาลงจะม 3G ถามา มนกจะเขามาเสรมเรองภาพงานสดๆ เขามา หรอ รายงานสถานการณเสยงพรอมภาพซงตองการอนเตอรเนททมความเสถยรสง รวมถงเครองมอของเราเนยกมจานวนมาก เพราะมการจดซออยพอสมควรไมวาจะเปนภาคปกครอง อาสาสมครในพนทกมเยอะมากแตวา อาจจะไมไดบรณาการกน คนทจะเขามาใชพวกนตองมการเตรยความพรอมอยางเปนระบบ เชน ผประสบภยเนย ตองพกวทยทรานซสเตอรไวเพอฟงขาวสารของราชการ แตไมไดมการเตรยมวาใหฟงชองไหน กกลายเปนวาไมไดยนสงทจะบอกอก และนาจะบอกวาดวยวาใหฟงตอนไหน ตรงไหน สมภาษณ โอเคงนขอ คาถามทงทายนะคะ หลงจากปฏบตงานมาหลายวนนมองเหนการสรางเครอขายตอยอดการทางานหลงจากนยงไงบางคะ ตาฟ สงทเราจะตองรเทากนกคอ ทกษะการใชเครองมอสอสารในภาวะฉกเฉนไมวาจะเปนการตงสตใหพรอมรบเหตการณ คาศพทในการสอสาร เชน เรยกฝนตกหนกในระดบนวาระดบใด ควรจะทาใหมนตรงกน ซงกระบวนการเหลานอาจตองใชการฝกอบรมเขามาชวย อาจตองมสกหนวยงานเขามาดเรองน รวมถงการใหเกดการรวมตวกนมากขน เพอสงเสรมในการมเครองมอสอสารทหลากหลาย หรอเครองมอทเซทไวประจาตาบล ไมวาจะเปนวทยความถคลนสน หรอจะเปนวทยดาวเทยม ถาเปนไปไดเพราะอะไรกเกดขนได ถาไฟดบอะไรทเสยบปลกมนกใชไมไดหมด กถาจะเสรมอกจดกคอเรองของความถ ซงเราบงคบไดยากวา พนกงานในพนทเกดเหตมกคนมนยากมาก แตถาเกดวา ความถกลางมนอาจจะมมากกวาหนงความถเปนของภมภาค รายงานใหสวนกลางไดรบทราบ มนเปนไปไดไหม เชน ตรงจงหวดเดยว แตพอฝนตก มนมเหตหลายอยาง เชน คนจะจมนา สะพานจะขาด โคลนจะถลม ทกจดตองการเรงดวนพอกน แลวทกคนสงหมด มนจะกลบกลายเปนเสยทกเหตไป ถาเกดคดภาพวายงเปนความถเดยวกนแลวสงทกจงหวดเนย มนจะวนวายแลววาจะจดการอนไหนกอน มนควรจะแบงเปนภมภาคหรอเปนชองสญญาณไปครบ สมภาษณ โอเค ขอบคณคา

60

นองเตย เธอสรางปาฏหารยไดดวยเสาไฟฟา จากประสบการณของ

นางสาวมนชนก (นองเตย)

สมภาษณ ตอนทนองเตยไดเขามาในศนย เขามาเจอพๆ ตอนแรกนนองเตยไดทาตาแหนงอะไรบางคะ นองเตย พตองเปนคนชวนเขามาคะ มาชวยในการทาขาวและขอมล แลวกเขามาตอนแรก พอมตาฟมาดวย ตาฟกทาเรองวทย เรากทาเรองรวบรวมขอมลและสถานการณ แรกๆ กเรยนรระบบวาเคาทาอะไรกนบางอยางเดมทมอย เรากจะไดทาดวย สมภาษณ สงทหนคดวาในศนยนควรปรบปรง สงใดทควรปรบปรงอยางแรงคะ นองเตย ถาในมมของหนทจบเรองขอมลมาคอ มนดมากททกสงทกอยางแปะอยบนฝาผนงคะ สมภาษณ แต นองเตย แตมนปนกนมวเลยคะ คอบางท หนตองเดนหาตงแตหนาหองยนหลงหอง แตปรากฏวามนแปะอยขางๆ บางทขอมลบางอยางขอมลบางอยางมนกจะซากนคอ มตดอยตรงน แลวกมตดอก แตไมรวามนคออนเดยวกนหรอเปลา แตมนมขอดคอ เวลาใครมารบงานตอ มนกสอสารจากขอมลทอยปนผนงไดเลย สมภาษณ แลวสาหรบการประสานงานละคะ นองเตย กพอ ทามาสกพกเนยคะ งานในสภาวะททกคนอยากชวยเหลอ บางทเรากสบสน วาเราตองประสานเองเลย หรอประสานใหใคร เหมอนวาเรารบขอมลมาจากประชาชนเรองความตองการทเรงดวน บางทเรากตดสนใจไมไดวาจะทาเองเลย หรอประสานใหใครยงไง ถงแมประสานไปแลวกตองตดตามดวยวาไปถงไหนแลว โดยเฉพาะของบรจาคทไมไดอยในมอ เชน ประสานไปบรษทอาหารอะไรพวกน เคากบอกวา มแผนในการกระจายอยแลว เคากไดแตรบเรองไว มนกตดตามลาบาก สมภาษณ จรงๆอยากจะถามวา กอนทจะเขามากบตอนน มภาพของศนยในความคดกอนกบหลงเหมอนกนมยคะ คดวาจะเจอคนแบบไหน เจองานแบบไหน นองเตย หนคดถงบรรยากาศประมาณนแหละคะ ความแบบวา วนวายแบบน กาลงวนวายกนมาก แตชวงหลงนนอยนดนงกไดสมผสบรรยากาศแบบนนบาง กคอ มนกเปนไปตามสถานการณ

รอสมภาษณซอม

61

ตอง แฉแตเชา จากประสบการณของ นายวรภทร (นองตอง)

สมภาษณ ขอใชคาถามเดยวกบนองเตยละกนนะคะ อยากจะรวากอนทจะเขามาทศนยนกบหลงจากเขามาชวยงานในศนยจนถงวาน ภาพของศนยในความคดและความรสกของเรานมนเปนยงไงบางคะ นองตอง คอแบบตอนแรก พอจะนกภาพการทางานออก แตไมคดวามนจะเปนเรองเปนราวไดขนาดน มนไมนกวาจะจดระบบเปนสดเปนสวนเปนเรองเปนราวไดขนาดนไง บางทอาจจะคอนขางชนวา เวลาวกฤตแบบน ใครคดอะไรไดกทาไปกอนเลยแบบน แตอนนเนยคอนขางเปนเรองเปนราวขน มโตะจดหาทรพยากร โตะการขาว แบบชดเจนขน แตกอนเปนแบบคดอะไรออกกโทรหาคนนนกอนเลย มนเปนปรากฏการณทรวมคนทคดตางในบางอดมการณใหแบบมารวมกน บรรยากาศแบบนไมคอยจะไดเจอบอย สมภาษณ ถายอนเวลากลบไปไดอยากจะแกไขอะไรบาง หรอตวเองกได นองตอง เรองของอารมณนแหละ จดยนทผมเนนยาอารมณนแหละ วา ชวตคนเปนเรองรอไมได กบเรองไหนทตองคดหนาคดหลงใหดนกยงแบงแยกไมถก มนกเลยเจอเรองตดๆขด บางทมนเจอชวงทมนสภาวะวาจะเดนตอดมย วาคนอนจะเหนดวยหรอเปลา เปนภาวะชะงกงนของการตดสนใจวาจะใหมนเดดขาดไปเลย หรอจะปรกษาไปเลย เรองการตดสนใจหนางานของแตละคน เชน บางเรองทาไมมนจะตดสนกนตอนสองทมทงๆ ทมนตดสนใจไดตงแตบายโมง เชน อยางงานหลกๆของผมเรองงานขาว วาจะแจงกนภายในกอน วาจะเปนแครบทราบกนภายใน หรอจะยงออกชวงทเรายงมสถานะในการทางานทไมชดเจนกอนทผมจะทาหนาทเขยนขาวและ press ขาวอยางชดเจน ซงตอนนมนไมมแลว เพราะมการรบเรองมาแลวเรากชวยกนตดสนใจและสอบทาน เชน เรองนมผงเดกทรบทราบแจงเหต มความตองการมาแลว แตกยงตดสนใจไมได สมภาษณ แลวจนถงตอนนไดอาสาทางานมากตาแหนงแลวคะ นองตอง วนแรกนจะเปนตาแหนงมวลชน คอ ประสานพนท ประสานใหภาคประชาชนเกดศนย เชน อยางหาดใหญ เราดงบทบาทของอาจารย มอ. ในกรณครวหาดใหญ ใน มอ. ตอนทยงไมรจะเชอมตอใครกใหอาจารยคนนนเปนตวยน ประสานใหทม Frontline ของ 1,500 ไมล และ ทมนาเคม ไดเจอกน ในชวงทยงเปนภาวะฉกเฉนมทงคนปวยและคนจะคลอดลก หลงจากชวงนนผมกนอคแลวกลบมาทาอกทในฝายขาว รายงานขาววาอะไรเกดขนใหสงคมไดรบรวาในหองนเคาทาเรองอะไรกนไปบาง สมภาษณ แลวความรสกทไดทางานในชวงของความวนวายนนเปนยงไงบางคะ นองตอง ถาเปนตอนชวงแรกๆ น ทนททไดรบขอมลมาน คอ แบบ ไมวาจะเปนขอมลจากโทรศพทในพนท ขาวจากอเมลมา หรอ ขาวใน Facebook เราจะตนเตนและเราจะลกไง แลวเรากจะมชวงท

62

หงดหงดทเคสมนคามออยเนย แลวจะเอาไงตอหวา จะประสานเองหรอมคนทาตอ แลวพอไมมเรากจะอารมณเสย ตอนนนมนมกรณคาอยแลวเราไมรวาคาตอบมนคออะไร ศกยภาพทเรามอยเราทาอะไรไดบาง เราไมรไง แลวสงทสงตอมา ผลมนจะหวกอยยงไง พอไมรมนกหงดหงด คอ เราชนกบวา พอเรารบปญหามาเอง เรากยงตอเองดวยมง แตกรณนมนไมเหมอนกบทผมเคยทามาไง มนเปนปญหาเรองของประสบการณดวย วาเจอปญหานไมรจะตองตดตอใคร พอเราไมร พอมองไมเหนทางแลวเนย เรากหงดหงดกบสงทเราไมร แตพอหลงๆ เนยพอเรมร STEP มนจะไปยงไง เรากใจเยนไดมากขน สมภาษณ แลวทายงไงเราถงไดใจเยนลง มนมจดเปลยนยงไง นองตอง กพอตอนหลงจากทผมหายไปแลวกลบมาเนย บทบาทหนาทของผมมนชดเจนขนดวยมง เรารวาขอบเขตทเราทาไดมนอยตรงไหน ขณะทฟงกชนตางๆมนชดขน และเราร STEP วาถาตรงนไมมใครทาแลว อะไรมนจะเดนตอไปยงไง สมภาษณ ถาเกดครงหนามเหตฉกเฉน หรอภยพบตเกดขนอกเนยนองตองคดวา การตงศนยเนยมนควรทาอะไร สาหรบสรปบทเรยนนคดวา มขอเสนอแนะทจะเปนบทเรยนยงไงบางคะ นองตอง สรปเรองวธการ หนงคอ ตองมอะไรบาง ตองมสถานท มคนทจะทางาน มลาดบขนตอนวธทางาน มาถงกเปดดเลยวาควรมอะไรกอน ตองทาอะไร มคนรบขอมลแบบไหน ประสานยงไง สมภาษณ คอตองฝกและคด skill คน คนทจะเขามานคดวาควรคด skill เปนหลก หรอ คดอารมณเปนหลกคะ นองตอง ผมวา 60 : 40 ละกน สาหรบ อารมณ 60 ทกษะ 40 ยงมบทเรยนอกเรองนง ผมวาควรมการสรปบทเรยนแบบเปนประวตศาสตรเปนเรองราวการเกดศนย นาทประทบใจและนาทวกฤตของศนย เปนสรปบทเรยนไวดวยแหละครบ

63

นองกอไผ เยาวชนราชพล

จากประสบการณของ น.ส.ชนากานต อาทรประชาชต (กอไผ)

ฉนรจกศอบ.ครงแรกจากโทรศพททดงขนกลางดกในคนวนจนทร ดวยเสยงจอแจทลอดผานสายและคาชกชวนของพเตยวาตอนนกาลงชวยเหลอผประสบภยอยขาดคนมากใหรบมาชวยหนอย ทาใหฉนนกถงตอนทไดไปชวยบรรจถงพระราชทานแกผประสบภยวาคงเปนหองใหญๆ ทเตมไปดวยคนและสงของทจะเอาไปใหผประสบภย ดงนนกอนไปศอบ.ฉนจงเตรยมอปกรณซะเตมทกะวางานนจะเปนหนงในใตหลาดานการแพคของเลยทเดยว แตฉนกลบไมไดใช เปนเพราะ…

เมอมาถงศอบ.มนกลบไมเปนอยางทฉนคด เปนหองทผนงมกระดาษเขยนอะไรไมรแปะเตมไปหมด ดปน ๆมว ๆ ทงเบอรตดตอ สถานการณ ขอคด รหสแปลก ๆ ฯลฯ งานหลกของศอบ.คอการประสานงาน รบทราบสถานการณและความตองการการชวยเหลอ อาวธคอโทรศพท ตอนแรกฉนไมคอยเขาใจถงศอบ. ถงงานทตองทา ฉนไมรวาฉนจะทาอะไร กเรมจากงานทงายสดกอน คอจดสถานการณลงบนกระดาษพรฟทแบงเปน 1วน 1แผน ฉนพยายามอานขอความตาง ๆ ทเหนเผอจะไดเขาใจการทางานแตผเขยนคงเปนเดกแนวแนๆ ลายมอเลยแนวตามไปดวย -*- จากนนกไดโทรศพทไปสอบถามเครอขายทางพนท งง ไมรตองคยอะไร ยงดทมพสอนบาง งานทฉนทามาตลอด 5 วนจะเกยวกบการประสานงาน สถานการณ และจดบนทก ฉนขอยอมรบวายงทางานไดไมโดนใจยงพลาดทจะเกบรายละเอยดขอมลทสาคญ ดงนนสงทไดเรยนรคอ 1. การมสต รวากาลงจะทาอะไร รวาตองการอะไร รวาทาอยางไรใหไดมา รวาจะนาไปใชอยางไรตอ

การจดหวขอกอนโทรไปกพอชวยไดบาง 2. การทาใจใหสงบเพราะการพดคยอาจทาใหเราถกชกจงทางอารมณทาใหหงดหงด แทนทเราจะทาให

สถานการณมนดขนกลบแยลง เราควรเขาใจปญหาไมใชอยในปญหา 3. การสงเกตและการรเรม เชนแบบฟอรมบนทกสถานการณ มนทาใหเขาใจงายขน ตอนแรกฉนยงไม

รวามเลยไมไดใช แตไมรไมใชขออางหรอกนะ เราเปนคนทางานน อะไรทเปนประโยชนอะไรทเปนอปสรรคยอมรดทสด ถาไมมกทาขนมาได หรออยางสรปสถานการณและความตองการ กระดาษพรฟทเราบนทกตามปกตอาจดซาซอนกน แตเมอทาสรปฯแลวทาใหเหนทมาทไปมากขนทาใหระบระดบความรนแรงเรงดวนได รสงทชาวบานตองการจรง ๆ ทสาคญคอรวาเคสนนลลวงแลวรยง สาหรบฉนการทางานแบบรบผดชอบเคสนน ๆไป ทาใหงานเสรจเรวขน งงนอยลง

4. ถาไมรจรงอยาพด อยารบปากในสงททาไมได มในปรชญาอาสาฯ 5. ความสาคญของศนยวทยสอสาร ในการตงวอรรมนควรเปนสงทนกถงเปนอน ดบแรก ๆ แม

เครอขายโทรศพทลมกยงใชได ขาวสารกมความถกตองแมนยา และมทกจงหวด สงทตองมองควบคกนคอนกวทยสมครเลน อาสาสมครควรจะมความรดานนบางจะลดความเสยงทจะขาดคนทาลงไป (ฉนไดลองชวยพ ๆ ฟงวทยอยบาง เครยดเลย )นอกจากนฉนยงไดเรยนรอะไรอกเยอะแยะในการ

64

ทางานดานภยพบต ทาใหฉนเหนความสาคญของเครอขายมากขน การมองเหนปญหากสาคญมาก บางอยางเราไมคดวามนเปนปญหาแตกลบสรางความลาบากอยางใหญหลวงในภายหลงกม การชดเจนในตวเองวาเราเปนใครเราทาอะไรคณทาอะไรจะสงผลตอแนวทางการทางานและทศทางของเรา

แมวาฉนจะไมไดรจกกบทกคนมากอนหนาน แตกทาใหรสกผกพน กน นอน ทางาน อยรวมกน นาอาบบางไมอาบบางกไดอารมณด -_- ^ มความสขทไดเหนคนไทยแบบน ทาใหเหนคณคาในตวเองมากขน วาแมเราจะเปนเดกชาวบาน ๆ กสามารถเปลยนแปลงสงคมได สามารถชวยชวตคนอนได ทง ๆ ทเราไมตองลงทนมหาศาลอะไรเลย แคสงทเราตองลงทนคอ “ศรทธา” การทฉนมาทาศอบ.เปรยบเสมอนการทางานพเศษ รายไดทรบมากคอความสขของฉนและความยนดในสขของผอนนนเอง การทศอบ.เกดขนมาไดและดาเนนงานไดเปนเพราะความรก ตอเพอนมนษย ตอประเทศชาต ตอในหลวง ตอตวเอง ฉนปรารถนาเหลอเกนวามนษยจะใชความรกกนเปนเสยท...

65

อาสาระยะไกล (node ปลายทาง)

66

เสยงจาก สราษฎรธาน เมองรอยเกาะ

จงหวดหนงทประสบกบวกฤตภยพบตหนกหนาไมนอย กคอ สราษฎรธาน ซงมาหนกหนาในระลอก 2 มการเฝาระวงดนถลมอยตลอดเวลา ศอบ.จงตองเฝาระวงและประสานงานกบพนทอยางสมาเสมอ และเขมขน ซงในหลายๆพนทกยงประสบกบปญหาอยและมททาวาจะกนระยะเวลายาวนานออกไป ผประสานพนทคนหนงซงศอบ.ไดตดตอและประสานงานเชอมรอยอยางเหนยวแนนกคอ พตก มลนธปาทะเลเพอชวต เรยกไดวาเปนโหนดหลกในจงหวดสราษฎรฯเลยทเดยว ตงแตการเฝาระวงเตอนภย สอบถามขอมลสถานการณ ตลอดจนการบรรเทาทกขเฉพาะหนา หรอแมแตการแกปญหานาเนาเสย ภายหลงทวกฤตเรงดวนบรรเทาลงไป ผเขยนกไดมโอกาสทจะพดคยมากขน แตทตลกกคอเราพดคยและสนทนากนทงๆทไมเคยเหนหนา รแตเพยงชอและพนท ทนาแปลกใจกคอ ปราศจากอปสรรคดานการสอสาร เหมอนวาเราสนทรจกและเคยทางานรวมกน ผเขยนคดวา สงทสรางสมพนธการตดตอสอสารใหราบรน กคอ จตใจแหงอาสาสมคร ทมอยนนเอง

จากการพดคย พตกเลาใหฟงวา “ ตอนทโดนมรสมในชวงแรกๆนนวกฤตมาก ตอนนกยงวกฤตอย ”(หวเราะ) พตกพดตดตลก

“ ในหลายพนทมความเดอดรอน คอ โดนกนถวนหนา ซงพกคดวาลาพงสวนราชการทองถน คงรบไมไหว ภาคประชาชนอยางเราๆคงตองชวยกนเพอใหเทาทนกบปญหาทม โดยเฉพาะนาทวมสง ซงเปนปญหาใหญ ชาวบานไมมทอยอาศย ไมมอาหาร มนวกฤตในทกๆดาน ”

แลวพทายงไงบางคะตอนนน ผเขยนถามตอ “ เรากอาศยการทรวมกลมกนอยแลว ประสานเชคขอมลความเสยหาย เดอดรอนเปนอนดบแรกๆ และชวยเหลอหลกๆอย 2 อยาง คอ การชวยเหลอเบองตนประเภทขาวสาร อาหารแหง ซงตรงนกไดประสานกบทางศอบ.ทสงขาวสารลงไป ประเมนแลวคาดวาชวยเหลอไดหลายพนครวเรอน นาจะไมตากวา 3,500 ครวเรอน ซงทางพกจะทาบญชไวหมด สวนท2 คอการชวยเหลอดานขอมลขาวสาร ทงทแจงตรงลงไปทพนทประสบภย และแจงประสานไปทบรรเทาสาธารณภยจงหวด ซงตรงนสาคญมาก เพราะทพไดรบแจงจากศอบ.เกยวกบการแจงเตอนตางๆ รวมทงขอมลดานสภาพอากาศ ซงเหตการณทเกดทสราษฎรฯ มนตรงกบทศอบ.แจงขอมลมาทงนนเลย เชน บอกวาวนนฝนจะตก 70 มม. หรอ พนทเฝาระวงนาทวมซา ตลอดจนพนทเสยงดนถลมเตรยมตวเฝาระวง เตรยมตวอพยพ ตรงนตรงหมดเลย เราสามารถทจะแจงใหชาวบานและหนวยงานทเกยวของเตรยมการไดลวงหนาทนทวงท ซงเปนประโยชนมากในการชวยลดความเสยหายทอาจเกดขน ถอวาตรงนน สดยอดมาก เยยมๆๆ ”

มาถงตรงนผเขยนในฐานะสวนหนงของอาสาสมครศอบ. รสกภาคภมใจอยางประหลาด ไมนาเชอวา สงเลกๆททาลงไปดวยใจอาสาสมคร จะเปนสงทยงใหญสาหรบปลายทาง ในการทผเขยนไมไดมโอกาสลงไปหนางาน จงถามตอดวยความอยากรวา ชาวบานทไดรบความชวยเหลอ เปนอยางไร และสะทอนอะไรมาบาง

67

“ ชาวบานกตอบรบดนะ เคากดใจ เพราะวาระบบราชการจะชวยเหลอเฉพาะบานทมเลขท แตทประสานความชวยเหลอกบศอบ.ลงไปเราจะดทความเดอดรอน มความรวดเรว ทนใจไมเยนเยอ เขาถงชาวบานโดยตรง ตลอดจนผานผใหญบานหรออบต.บางพนท คอถาเราไดรบขอมลมา ภายใน 1 ชวโมงความชวยเหลอจะถงทนท ซงชาวบานเองกชนชมวาการทางานของเรารวดเรวและไมเลอกปฏบตไมแบงวานคอคนมบานเลขท นคอคนทไมมบานเลขท ดวยความทเราเขาใจความเปนชมชน เขาถงชมชน การทางานจงงายกวา ไมมพธรตองอะไร ” จะเหนไดวาการทางานในภาวะวกฤตถามความรวมเรว เทาทนสถานการณกจะสรางประโยชนไดมาก

ผเขยนจงถามตอถงมมมองทมตอศอบ. พตกตอบวา “ ในดานขอมล ถอวาโอเคมากมากเลยทศอบ.ไดแจงเตอนมาในพนทอะนะ สองกคอการชวยเหลอเบองตนประเภทขาวสารอาหารแหง คดวาทางศอบ.กสามารถชวยเหลอไดอยางเตมท สามารถเตมเตมสวนทขาดหรอตกหลนไปไดมาก ยกตวอยางวนนมชาวบานบานคลองมย ม.3 อ.วภาวดมารบขาวสารประมาณ1,500กโล แลวกกระดาษ ทชช ขนม และยานากดเทา เปนตน ”

แลวในอนาคตละ พตกมองวา “ เรองการชวยเหลอเบองตนนะดอยแลว แตการชวยเหลอระยะยาวนาจะเปนเรองการเขาถงขอมลอยางรวดเรว การประสานงาน การเฝาระวงภย ถาศอบ.จะทางานตรงนตอกจะดมาก เปนการสรางเครอขายระดบปฏบตการ และเครอขายขอมลทจะรองรบปญหาไดอยางทนทวงท ซงทางศอบ.กตองประชาสมพนธตวเองดวย”

กอนลากนไป จงอยากใหพตกในฐานะคนในพนท ฝากอะไรเพอเปนบทเรยนกบสงคมจากวกฤตในครงน “ วกฤตครงนมนเปนวกฤตสงแวดลอมทเกดจากนามอของมนษย อยากจะใหเราแกทเหต เชนเวลาเมอเกดภยพบต การทเราชวยเหลอ ขาวสารอาหารแหง การเฝาระวง ลวนเปนปลายเหตทงนน ตองแกทตนเหตคอตองชวยกนดแลรกษาคมครองสงแวดลอมใหมากกวาน ปญหาตางๆกจะไมเกด ”

การสนทนาเสรจสน แตอยางไรกตามภารกจทยงคงตองสานตอรอยเรยงกนกคงจะดาเนนตอไป สเปาหมายเดยวกนในทายทสด....

68

เสยงจากเมองคอน นครศรธรรมราช

นครศรธรรมราช เปนอกพนทหนงทประสบกบปญหาหนกหนาเอาการ ซงมผประสานงานใน

พนทซงกคอ พออฟ สมาคมดบบานดบเมอง พออฟเปนหญงสาวคนหนงททางานอาสาสมครในภาวะวกฤตครงนแลวสามารถประสานอยางเหนยวแนนกบ ศอบ. ไดเปนอยางด สามารถตรวจสอบขอมลไดเกอบ 24 ชวโมง

หลงจากวกฤตเรงดวนผานพน เราจงไดเรมคยกนถงสถานการณ วกฤตทผานมา พออฟเลาใหฟงวา “ นาเรมลงมาเขา เขาสอาเภอเมอง แลวกไปแถวอ.ปากพนง ทาใหเกดนาทวมขงเปนบรเวณกวางนอกจากนนายงสงและแรง ประชาชนไดรบความเดอดรอน ทางพกไดประสานกบทาง ศอบ. ชวยเหลอเบองตนในเรองของถงยงชพทถอวาเปนความเรงดวน อะนะคะ ” ผเขยนจงสงสยวา ทางศอบ.และพออฟ รจกและประสานกนไดอยางไร “ ทางศอบ.ประสานมา คอโทรศพทเขามาหาพ ซงพกคดวาเปนการดถาหากเราจะมภาคชวยเหลอกนมากๆ ” แลวชาวบานทพไดประสานเรองความชวยเหลอ มเสยงสะทอนวาอยางไรบางคะ ผเขยนถามตอ

“ กชาวบานเคากดใจอะคะ เหมอนกบวาสวนหนงเหมอนถกทอดทงจากราชการ อาจเพราะเปนบานทอยในพนทลกๆ ตกหลนจากการสารวจบาง พอเราเอาขาวสาร อาหารสาเรจรป ขาวกลอง ปลากระปอง และนาทไดจากการประสานกบศอบ. ลงไปใหกดใจมากกบการมาของพวกเรา เพอนทอยรวมพนทเดยวกน คอจงหวดเดยวกน มาชวยเหลอกนตรงน ตอนนสถานการณกนาจะกาลงดขนมา ”

ผเขยนจงถามตอถงมมมองทมตอศอบ.วาเปนอยางไรบาง “ การชวยของรฐคอนขางมขอจากด แตการชวยเหลอในภาคประชาชนมความไหลลนกวา และสามารถชวยไดถงสวนทเดอดรอนจรงๆ ไมใชวาชวยเหลอตามพธรตอง สงเหลานมประโยชนตอประชาชนมากกวา ”

สดทาย พตกไดทงทายไวนาสนใจวา........ “ ถาอยากทจะชวยเหลอดวยใจอาสาสมครจรงกไมควรรรอ วาจะมใครมามอบ มสอมารเปลา

เดยวผใหญมาใหมาพรอมผใหญ สงเหลานมนไมถกเพราะจากสถานการณมนมความเรงดวน ชาวบานเคาเดอดรอนกนมาก พดแลวพอยากจะรองไห แตพรสกภมใจนะทไดชวยชาวบาน พนองของเรา ”

“ วกฤตการณภยพบต ความเดอดรอนทเกดขนนน ไมสามารถทจะรรออะไรได เพราะทกนาทคอลมหายใจ คอชวตของพนองของเรา ”