хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал,...

0

Хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол

Микро Эдийн Засаг хичээлБагш А.Гэлэгжамц

2008 он А.Гэлэгжамц www.gelegjamts.blogspot.com Микро Эдийн Засаг

3

Хэрэгцээ, хэрэглээ, ханамж...

Эдийн засгийн онолд тодорхой хэрэгцээгхангах үйл явцыг хэрэглээ хэмээнтодорхойлдог. Гэхдээ хэрэглэхийн өмнө хүнгачигдлаа танин мэдэж, улмаар түүнийгхэрэгцээ болгон хувиргасан байхшаардлагатай. Хэрэгцээний тоон утгыгүнэн зөвөөр бүрэн дүүрэн илэрхийлэхболомж хязгаарлагдмал байдаг.


4

Хүний хэрэгцээ маш олон янз, олон талтай...


5

Таашаал...

“Таашаал бол бурханаас заяасан амьдралын эцэс ба төгсгөл”

МЭӨ III нэрт гүн ухаантан ЭПИКУР


6

Ханамж гэж юу вэ?

Аливаа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хэрэглэснээс үүсэх

сэтгэлийн таашаал юм.


Total utility = TUMarginal utility = MU

7

Ханамж...“Ханамж” гэсэн нэр томъёог анх Английнфилософич И.Бентам (1748-1832) хэрэглэсэн.Бусад эдийн засагчид ч бараа, таваарын үнэтчанар, түүний хэрэглээнээс хэрэглэгчийн олж авчбайгаа ханамж хоёрын хоорондох хэлхээ холбооголж хараагүй байлаа.

Английн эдийн засагч У.Джевонс (1835-1882)ханамж, үнэ хоёр хоорондоо холбоотой болохыгтайлбарлаад бараа, таваарын үнийг нийт ханамжбиш, харин ахиу ханамж тодорхойлдог болохыгбатласан байдаг.


9

Нийт ханамжийг хэрхэн тодорхойлох вэ?

Хэрэглэсэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний нийтүр ашгаар тодорхойлогдоно. Тухайлбал,



Хэрэглээ нэмэгдэж байхад TU нэмэгдэххандлагатай байдаг.

<TU2 бүтээгдэхүүн

TU3 бүтээгдэхүүн

Цааш нэмэгдүүлж хэрэглэхэд TU яах вэ?

11

Ахиу ханамж гэж юу вэ?


0-оос 1 бүтээгдэхүүн хэрэглэх TU өөрчлөлт

1-ээс 2 бүтээгдэхүүн хэрэглэх TU өөрчлөлт

1-р бүтээгдэхүүний MU

1-р бүтээгдэхүүний MU

=

=

0


Ахиу ханамж буурах хандлага гэж юу вэ?

Хэрэглээ нэмэгдэж байхад MUбуурах үзэгдэл

Жишээлбэл, тухайн хэрэглээндээ дургүй болох шинж тэмдэг байж болно.


1-р бүт.ий MU

> 2-р бүт.ий MU

0

Дараагийн слайднуудын жишээнээс дэлгэрэнгүй харна уу...


Нийт ба ахиу ханамжАлимны

тооНийт ханамж

Ахиу ханамж

01

010

Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж

)Ахиу ханамж

(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7





01

010

Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

10





Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

012

01018

108





Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

0123

0101824

1086





Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

01234

010182428

10864





Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

012345

01018242830

108642





Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

0123456

0101824283030

1086420





Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

01234567

010182428303028

1086420-2

TU

MU





Тоо хэмжээ

Тоо хэмжээ

30

20

10

Ний

т ханамж

(нэгж


(нэгж

) 1086420

-2

0 1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7

01234567

010182428303028

1086420-2

TU

MU

Ахиу ханамжийг тодорхойлов

25

Нийт ханамжийг хэрхэн хамгийн их байлгах вэ?


Төсвийг ашиглах боломжтой

Хэрэглээний MU/₮ тэнцвэр


Сүү хоолны хослосон сонголт гэвэл...

Хоолны үнэ Сүүний үнэХоолны MU

=Сүүний MU


Яагаад?

6 хоол, 1 сүүний сонголттой байхад

Хоолны MU/1500₮ = 4,

Сүүний MU/1500₮ = 15

Би TU нэмэгдүүлж хамгийн их байлгах үүднээс ... Хоолыг бага, сүүг ихээр хэрэглэнэ.


TU болон MU-ийн харьцуулалт

Очир алмаз болон усны сонголт гэвэл

Төсөв 10,000,000₮• Нэг каратын алмаз• Савласан 5 тонн ус


Яагаад?Усны TU нь алмазны TU-аас их байна.• Ус бол амьдралд чухал хэрэгцээтэй

Гэвч ус бол элбэг байдаг ч алмаз харин ховор байдаг• Энд алмазны MU их байдаг

MU нь үнэ цэнийг тодорхойлдог.


MU ба эрэлт

Хэрэглээ нэмэгдэж байхад MUбагасаж байдаг


Жишээ : чихэр

P

Q

D

10₮

4 чихэр

4 чихэр10₮ төлөх

2 чихэр15₮

2 чихэр

15₮ төлөх


Төсвийн шулуун

Энд:• Хэрэглэгчийн төсөв• Үнэ

Төсвийн шулууны зураглал

Боломжит хэрэглээ


Жишээ

Хэрэглэгч 2 бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг: сүү болонжигнэмэг, тус бүрийн үнэ:

Сүү нэг литр = 1.0 мян.₮

Жигнэмэг = 0.5 мян.₮

Өдрийн төсөв = 4.0 мян.₮


Боломжит хослол

Жигнэмэг сүү

02468

43210



Сүү

Жигнэмэг

8

4

2

6

0421 3



Сүү

Жигнэмэг

8

4

2

6

0421 3

Боломжит

Боломжгүй


Хэрвээ бүтээгдэхүүний үнэ өөрчлөгдвөл, хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?

Жигнэмэгний үнэ = 1.0 мян.₮ бол өөрчлөгдсөн гэвэл

Төсвийн шулууны налалт өөрчлөгдөнө



Сүү

Жигнэмэг

8

4

2

6

0421 3

Жигнэмэг = 0.5 мян.₮

Жигнэмэг = 1 мян.₮


Хэрвээ төсөв өөрчлөгдвөл, юу болох вэ?

Төсвийн шулууны шилжилт

Төсөв = 5.0 мян.₮ болсон гэвэл


Сүү

Жигнэмэг

Төсөв = 4 мян.₮

Төсөв = 5 мян.₮8

4

2

6

0

10

421 3 5


Ялгаагүйн муруй

Хэрвээ худалдан авагчийн хувьдбүтээгдэхүүн, үйлчилгээний ямар чхослолыг авч хэрэглэх нь ямар чялгаагүй бол тэр сонголт нь ялгаагүйбайдалд байгаа хэрэг юм. Үүнийгграфикаар дүрслэн харуулсныгялгаагүйн муруй гэж нэрлэдэг. Энэхүүмуруйн бүх цэг дээр ханамж ижилхэнбайдгаар тайлбарлагддаг.


Жишээ: сүү болон жигнэмэг

Сүү

8

4

2

6

0421 3

Жигнэмэг

Ялгаагүйн муруй

Ялгаагүйн муруйн бүх цэг дээр ханамж ижилхэн байна

Боломжит төсвийн тэгшитгэл:

Px(X) + Py(Y) = I


Муруйн баруун шилжилт нь TU-г нэмэгдүүлэх боломжтой

Сүү

Жигнэмэг

Их TU

Бага TU


Оновчтой сонголт

TU хамгийн их байлгах

Төсвийн хүрээнд



Жигнэмэг

8

Сүү 4

4

2

Хамгийн боломжит сонголт


Ханамж - шийдвэр

Хэрэглэгчийн шийдвэр • Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний шинж чанар• Тогтмол төсөв

Ахиу байдалд тулгуурлан шийдвэр гаргах• Бусдаас илүү байх ашиг тус /ахиу ашигт чанар/• Үнийн сонголт


Нэг 10 10 24 12Хоёр 8 8 20 10Гурав 7 7 18 9Дөрөв 6 6 16 8Тав 5 5 12 6Зургаа 4 4 6 3Долоо 3 3 4 2

Төсөв 10 мян.₮

Ханамжийг хамгийн их байлгах нөхцөл

Бүтээгдэхүүний тоо

Бүт.A:Үнэ = 1мян.₮

Бүт.B:Үнэ = 2мян.₮


Нэгжийн үнэ ба ханамж(MU/үнэ)

Ахиуй ханамж





Ханамжийг хамгийн их байлгах нөхцөлБүт.A:

Үнэ = 1мян.₮Бүт.B:

Үнэ = 2мян.₮





(A)-аас 1 нэгж, (B)-ээс 2 нэгжбол боломжтой:

1(1) + 2(2) = 5мян.₮5мян.₮ хүртэл байна!












(A)-аас 4 нэгж, (B)-ээс 5 нэгж бол боломжгүй:

1(4) + 2(5)=14 мян.₮Боломжгүй












(A)-аас 2 нэгж, (B)-ээс 4 нэгж бол боломжтой:

1(2) + 2(4) =10 мян.₮




= =

58

5

10

15

25

20

30

35


5 10 15 20 25 30 35

2008 он А.Гэлэгжамц www.gelegjamts.blogspot.com Микро Эдийн Засаг7 хоног тутмын бүт.ий тоо

7 хоног тутмын хувцасны

тоо

59

5

10

15

25

20

30

35

I1

a


f

5 10 15 20 25 30 35



тоо

60

5

10

15

25

20

30

35

I2I1

a b

e


f

5 10 15 20 25 30 35



тоо

61

5

10

15

25

20

30

35

I3I2I1

a b

c

d

e


f

5 10 15 20 25 30 35



тоо

63

5

5

10

10

15

15

20 25

25

20

30

35

30 35

I4

I3I2I1

a b

c

E

d

e


f



тоо

64

5

10

15

25

20

30

35

I5

I4

I3I2I1

a b

c

E

d

e


7 хоног тутмын бүт.ий тоо


тоо

f

5 10 15 20 25 30 35


65

Шийдэл 2:


66

Оновчтой сонголтын нөхцөл

MUX /PX = MUY / PY

PXQX+ PYQY=I


67

Жишээ PX=2₮ ба PY=1₮, I=12₮

Q 1 2 3 4 5 6 7 8

MUx 16 14 12 10 8 6 4 2

MUy 11 10 9 8 7 6 5 4


69

Орлого тэлэлтийн зам


0




тоо

70

I1

E1


0





тоо

71

I2

I1

E2

E1


0





тоо

72

I2

I3

I1

E2

E3

E1


0





тоо


Шийдэл 3:

75

I1


Үнэ тэлэлтийн зам



тоо

76

I1

E1

b

a



тоо


77

I2

I1

b c

a

E1

E2



тоо


78

I2

I3

I1

b c d

a

E1

E2 E3



тоо


79

I2

I3

I1

E2 E3

E1


b c d

a



тоо



Шийдэл 4:

82

Хэрэглэгчийн эрэлт ба эрэлтийн муруйн шалтгаан

60

Бензин [литр/сарын хэрэглээ]

Бензин [литр/сарын хэрэглээ]120 220

22012060 267 4000

0

0.75

0.50

0.25

I0

E0

800

x


83

60Бензин [литр/сарын хэрэглээ]

120 220

22012060 267 4000

0

0.75

0.50

0.25

I0I1

x

y

E1

E0

800




84


120 220

22012060 267 4000

0

0.75

0.50

0.25

I0I1

I2

E2

x

y

z

E1E0

800




85



120 220

22012060 267 4000

0

0.75

0.50

0.25

I0I1

I2

E2

x

y

z

E0

800

Эрэлтийн муруй

E1





А.Бакей “Микро эдийн засгийн ухаан” 2009 он УБ хотВ.Норжванчиг “Эдийн засгийн ухаан” 2005 он УБ хотБ.Баяраа, Д.Гансүлд “Микро эдийн засаг” 2006 он УБ хотС.Авирмэд “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотЦ.Цэцэгмаа “Жижиг үйлдвэрийн эдийн засаг, менежмент” 2004 он УБ хотД.Энх-Амгалан “Микро эдийн засаг гарын авлага” 2002 он УБ хотМ. Фогил “Микро эдийн засаг” 2002 он УБ хотБ.Алтанцэцэг ба бус “Микро экономикс” 2001 он УБ хотЛ. Г.Рейнольдс “Микро эдийн засгийн ухаан” 1992 он УБ хотБ.Баярдаваа “Микро экономикс” 2005 он УБ хотБ.Батбаяр “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотТ.Нарантуяа Микроэкономикс сэдэвчилсэн тайлбар толь” 2006 он УБ хотС.Алтангэрэл “Микро эдийн засгийн ухаан” 2007 он УБ хотКэмпбелл Р.Макконнелл, Стэнли Л.Брю “Экономикс” 2005 он УБ хот N.Gregory Mankiw “Essentials of economics” 2004 Hal R. Varian “Intermediate Microeconomics” Sixth EditionWalter Nicholson “Microeconomic Theory”William A. McEachern “Microeconomics”Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld “Microeconomics” 5th EditionJeffrey Perloff “Microeconomics” 5th Edition 2008Joseph Nellis, David Parker “Principles of Business Economics” 2006Saul Estrin, Laidler David, Michael Dietrich “Microeconomics” 2008Hugh Gravelle, Ray Rees “Microeconomics” 3th Edition 2004Krister Ahlersten “Essentials of Microeconomics: Exercises” 2008R.Preston McAfee, J. Stanley Johnson “Introduction to Economic Analysis” 2005David A.Dilts “Introduction to Microeconomics” 2003Ariel Rubinstein “Lecture Notes in Microeconomic Theory” 2006Guoqiang Tian “Lecture Notes on Microeconomic Theory” 2008Nolan H. Miller “Notes on Microeconomic Theory” 2006Libby Rittenberg, Timothy Tregarthen “Principles of Microeconomics” 2009ГЭХ МЭТ ...

Ашигласан ном, сурах бичгийн жагсаалт

хэрэглэгчийн үйл хөдлөлийн онол /Ханамж, таашаал,...

Entertainment & Humor