สสารและพล�งงานในพระพ�ทธศาสนา (๑)

(รู�ปสั�งคหวิภาค พรูะอภธรูรูมั�ตถสั�งคหะ ปรูจเฉทท�� ๖)

โดย. ท�านอาจารูย!บุ#ญมั� เมัธางกู�รู

นโม ตส�ส ภควโต อรหโต สม�มาสม�พ�ท�ธส�ส

ความเบื้��องต�น

อภธรูรูมั�ตถสั�งคหะ ปรูจเฉทท�� ๖ น�& ชื่(�อวิ�า ร ปส�งคหว"ภาค ในปรูจเฉทน�&เป*นกูารูแสัดงธรูรูมั ๒ ปรูะกูารู ค(อ รู�ปปรูมั�ตถ และนพพานปรูมั�ตถ

กู�อนท��จะได/แสัดงเรู(�องรู�ปสั�งคหวิภาค หรู(อสัสัารูและพล�งงานในพรูะพ#ทธศาสันา จอขอแสัดงธรูรูมัและสัภาพของธรูรูมับุางปรูะกูารูท��กูรูะจ�ดกูรูะจายอย��ในปรูจเฉทต/นๆ โดยสั�งเขปเสั�ยกู�อน เพ(�อให/เป*นพ(&นฐานรูองรู�บุกูารูศ4กูษาเรู(�องรู�ปต�อไป

อภธรูรูมั�ตถสั�งคหะ เป*นป6ฎกูท��รูวิบุรูวิมัเน(&อควิามัในค�มัภ�รู!อภธรูรูมัโดยย�อ อภธรูรูมั�ตถสั�งคหะ แยกูออกูได/เป*น ๔ บุท ค(อ

อภธมั9มั + อต9ถ + สั: + คห

อภ"ธม�ม   = ธรูรูมัอ�นปรูะเสัรูฐย�ง ได/แกู�อภธรูรูมั ๗ ค�มัภ�รู!

อต�ถ      = เน(&อควิามัแห�งพรูะอภธรูรูมั ได/แกู� จต เจตสักู รู�ป นพพาน บุ�ญญ�ต

ส$          = โดยย�อ

คห        = กูารูรูวิบุรูวิมั

อภ"ธม�มต�สง�คห แปลวิ�า กูารูรูวิบุรูวิมัจต เจตสักู รู�ป นพพาน บุ�ญญ�ต ท��พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าทรูงแสัดงไวิ/ในอภธรูรูมั ๗ ค�มัภ�รู!โดยย�อ

สั:าหรู�บุในปรูจเฉทท�� ๖ น�& เป*นกูารูแสัดงเรู(�อง ร ป ซึ่4�งกู>ได/แกู�เรู(�องสัสัารูและพล�งงานในวิทยากูารูทางโลกูทางวิทยาศาสัตรู!

ค:าวิ�า ปรมต�ถ แยกูออกูเป*น ๒ บุท ค(อ ปรูมั + อต9ถ

ปรม = เป*นธรูรูมัอ�นปรูะเสัรูฐ เพรูาะจะไมั�ผั�นแปรูกูล�บุกูลอกู

อต�ถ = เน(&อควิามัในค�มัภ�รู!พรูะอภธรูรูมั

รวมกั�นเข้�าท��ง ๒ บื้ทแล�ว กั(ได้�แกั+ธรรมชาต"อ�นประเสร"ฐ เพรูาะจะไมั�ผั�นแปรูกูล�บุกูลอกูด/วิยกูาลเวิลาหรู(อสัถานท�� เป*นควิามัจรูงอย�างไรู กู>จะเป*นควิามัจรูงอย��อย�างน�&นตลอดไป เชื่�นรู�ปท�&งหลายไมั�วิ�าเล>กูหรู(อใหญ� รู�ปในอด�ตหรู(อในป@จจ#บุ�น ไมั�วิ�ารู�ปน�&นจะอย��ในท��ใด ย�อมัมัาจากูหน�วิยเล>กูๆ แล/วิรู�ปเหล�าน�&นมัารูวิมักู�น และบุรูรูดารู�ปท�&งหลายต�&งมั��นอย��ไมั�ได/ ย�อมัผั�นแปรูเปล��ยนแปลงไปมัา ไมั�มั�ใครูจะสัามัารูถบุ�งค�บุให/มั�นหย#ดอย��น�งๆ ได/ เป*นต/น

กูารูแสัดงธรูรูมัอ�นเป*นควิามัจรูงของพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/ามั�อย�� ๒ ปรูะกูารู ค(อ

๑. ทรงแสด้งธรรมตามความจร"งท/0เร/ยกัว+า สมม�ต"ส�จจะ อ�นเป*นควิามัจรูงท��สัมัมั#ตข4&นมัาของบุรูรูดาสั�ตวิ!ท�&งหลาย ธรูรูมัเหล�าน�&นกู>ได/แกู� พรูะสั�ตรู พรูะวิน�ย และป#คคลบุ�ญญ�ต หรู(อสัมัมั#ตสั�จจะของชื่าวิโลกูท�&งหลายท��มัใชื่/กู�นอย��

๒. ทรงแสด้งธรรมตามความเป2นจร"งข้องสภาวะ ช�0อว+า ปรม�ตถส�จจะ ค(อ ควิามัจรูงอ�นปรูะเสัรูฐ ซึ่4�งได/แกู�พรูะอภธรูรูมัท�&ง ๖ ค�มัภ�รู! (เวิ/นป#คคลบุ�ญญ�ต)

มั�สัาธกูแสัดงไวิ/ในมัโรูรูถป�รูณี�อรูรูถกูถาวิ�า

ท9เวิ สัจ9จาน อกู9ขาสั สัมั9พ#ท9โธ วิทต: วิโรู

สัมั9มั#ต4 ปรูมัต9ถญฺ9จ ตตย: น#ปลพ9ภต

พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าผั�/ปรูะเสัรูฐย�งกูวิ�าบุรูรูดาน�กูปรูาชื่ญ!ท�&งหลาย ไมั�ได/ทรูงแสัดงธรูรูมัท��เป*นควิามัจรูงถ4ง ๓ ปรูะกูารู ทรูงแสัดงแต�เพ�ยง ๒ เท�าน�&น ค(อธรูรูมัท��เป*นสัมัมั#ตสั�จจะปรูะกูารูหน4�ง และธรูรูมัท��เป*นปรูมั�ตถสั�จจะอ�กูปรูะกูารูหน4�ง

ค:าวิ�า "ธรูรูมั" หรู(อ "ธรูรูมัชื่าต" ได/แกู�สั�งท��เกูดข4&น และเป*นไปตามัธรูรูมัดาไมั�ใชื่�สั�ตวิ! ไมั�ใชื่�ชื่�วิต (นสั9สัต9ต นชื่9ชื่�วิะ สัภาวิา) สั�กูแต�วิ�ามัารูวิมักู�นอย�� ท:าให/มั�นต�างๆ กู�นออกูไป หรู(อวิ�าเพรูาะอาศ�ยป@จจ�ยต�างๆ มัาเป*นต�วิกูารูสัน�บุสัน#นให/มั�นเกูดข4&นแล/วิกู>เปล��ยนแปลงไป

ในเรู(�องของ "ความจร"ง" น�&น เป*นเรู(�องท��พ�ดกู�นยากูอย��สั�กูหน�อย วิ�าควิามัจรูงน��นค(ออะไรู เพรูาะจะต/องทรูาบุวิ�า เป*นควิามัจรูงของใครู ควิามัจรูงในเรู(�องอะไรูท��ไหน และเป*นควิามัจรูงเมั(�อใด บุางท�เวิลาน�&เชื่(�อถ(อกู�นวิ�าเป*นควิามัจรูง ครู�&นเวิลา

เน�นนานต�อไปทฤษฎ�ท��เกูดข4&นมัาใหมั�ๆ อาจจะมัาท:าลายล/างหล�กูกูารูเดมัเสั�ยกู>ได/ในเรู(�องของควิามัจรูงพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าทรูงแบุ�งออกูด�งน�&

ความจร"ง ๒ ประกัาร

๑. บื้�ญญ�ต"ธรรม หร�อสมม�ต"ส�จจะ ได/แกู�ควิามัจรูงโดยสัมัมั#ต หรู(อควิามัจรูงท��ต� &งชื่(�อข4&นเพ(�อให/เป*นท��เข/าใจกู�น เชื่�นค:าวิ�า คน สั�ตวิ! แมัวิ เป*ด ไกู� โตEะ เกู/าอ�& แมั�เหล>กู ไฟฟGา แมั�น:&า ภ�เขา ซึ่4�งเป*นควิามัจรูงท��ไมั�แท/ เกูดข4&นชื่��วิครู�&งชื่��วิครูาวิ หรู(อเกูดข4&นเพรูาะต�&งข4&นเฉพาะชื่#มัน#มัชื่นหมั��หน4�ง หรู(อปรูะเทศหน4�งๆ เป*นกูารูต�&งชื่(�อเพ(�อแกู/กูารูกูล�าวิขานกู�นได/ถ�กูต/องเท�าน�&น เชื่�นชื่(�อค:าวิ�า คน สั�ตวิ! โตEะ เกู/าอ�& แมั�น:&า ภ�เขา ด�งกูล�าวิแล/วิ คนชื่าตหน4�งภาษาหน4�ง กู>เรู�ยกูชื่(�อต�างกู�นออกูไปแล/วิแต�ตะต�&งกู�นข4&น

บุ�ญญ�ตธรูรูมัน�&นแบุ�งออกูได/เป*น ๒ ปรูะกูารู ค(อ

กู. อ�ตถบุ�ญญ�ต

ข. สั�ททบุ�ญญ�ต

กั. อ�ตถบื้�ญญ�ต" เป*นควิามัจรูงของแต�ละกูล#�มับุ#คคลท��ต� &งชื่(�อหรู(อสัมัมั#ตชื่(�อข4&นเพ(�อเรู�ยกูขานกู�นให/เข/าใจ โดยอาศ�ยรู�ปรู�างสั�ณีฐาน สั�สั�นวิรูรูณีะ หรู(อกูรูยาอากูารูของสั�งน�&นๆ ต�วิอย�างเชื่�น ภ�เขา แมั�น:&า ต/นไมั/ บุ/าน เรู(อน คน สั�ตวิ! นายแดง นายด:า เดน วิ�ง เป*นต/น

เหมั(อนค:าวิ�า "เส��อเช"4ต" กู>เป*นท��รู� /จ�กูกู�นโดยท��วิไปในหมั��ของคนไทย วิ�าเป*นเสั(&อชื่นดไหน เมั(�อชื่�ให/ใครูๆ ด�กู>รู� /จ�กู

แต�เสั(&อเชื่Hตหาได/มั�จรูงๆ ในโลกูน�&ไมั� เรูาต�&งชื่(�อมั�นเอาไวิ/เพ(�อจะได/เรู�ยกูชื่(�อพ�ดกู�นให/ถ�กูต/องเท�าน�&นเอง

เพรูาะวิ�าเสั(&อเชื่Hตน�&นหาได/มั�ไมั� มั�แต�ป#ยฝ้Gายท��เขาเกู>บุเอามัาจากูต/นฝ้Gายต�างหากู

ควิามัจรูงจะวิ�ามั�ป#ยฝ้Gายกู>ไมั�ได/เหมั(อนกู�น เพรูาะมั�แต�ด/ายเสั/นเล>กูๆ เป*นเสั/นๆ มัากูมัาย

ถ/าจะเอาควิามัจรูงให/ย�งข4&นแล/วิ ในเวิลาน�& ด/ายเสั/นเล>กูๆ กู>ไมั�มั� เพรูาะด/ายเสั/นเล>กูๆ เป*นอ�นมัากูรูวิมักู�นแล/วิกู>เป*นผั/าต�างหากู ค:าวิ�าด/ายกู>หายไป

และผั/าท��เอามัาต�ดให/เป*นแบุบุฉบุ�บุตามัท��กู:าหนดกู�นเอาไวิ/ จ4งได/ต� &งชื่(�อวิ�า เป*นเสั(&อเชื่Hต อย�างไรูกู>ด� ควิามัจรูงท��แท/แล/วิ มั�นเป*น "รู�ป" เท�าน�&นเอง รู�ปซึ่4�งมัาจากู

หน�วิยเล>กูๆ ท��เรู�ยกูวิ�า ปรูมัาณี� (ปรูมัาณี�ในทางธรูรูมัะ) ท��มัองไมั�เห>น และสั�มัผั�สัถ�กูต/องไมั�ได/มัารูวิมักู�น

หรู(อค:าวิ�า "คน" แล/วิย�งแยกูออกูไปวิ�า คนผั�/หญงหรู(อคนผั�/ชื่าย อ/วิน ผัอมั ขาวิ ด:า สัวิยหรู(อไมั�สัวิย เรูาสัมัมั#ตกู�นข4&นมัา เพรูาะหาได/มั�คน ผั�/หญง ผั�/ชื่าย อ/วิน ผัอมั สัวิยหรู(อไมั�สัวิย แมั/แต�ปรูะกูารูใดไมั�

ชื่�&ลงไปตรูงไหนกู>หาได/มั�คน ผั�/หญง ผั�/ชื่าย อ/วิน ผัอมั ขาวิ ด:า สัวิยหรู(อไมั�สัวิย

เพรูาะมั�หน/า มั�ตา มั�ปากู มั�แขน มั�ขา รูวิมักู�น จ4งเรู�ยกูวิ�า คน

แต�หน/า ตา ปากู จมั�กู แขน ขา แต�ละอย�างหาได/เป*นคนไมั�

เมั(�อรูวิมักู�นแล/วิจ4งเรู�ยกูวิ�า "คน" แต�ควิามัจรูง ชื่&นสั�วินต�างๆ ท��มัารูวิมักู�นเหล�าน�&น เรู�ยกูวิ�า "รู�ป" ต�างหากู เป*นรู�ปปรูมัาณี�ท��เล>กูละเอ�ยดมัากูเท�าน�&นเอง รูวิมักู�นเข/าในรู�ปแบุบุต�างๆ มัากูมัาย จ4งเห>นต�างๆ กู�นออกูไป

เรู(�องน�&เป*นควิามัจรูงของคนกูล#�มัหน4�งหรู(อหมั��หน4�งท��ได/สัมัมั#ตข4&นมัา เพ(�อจะได/พ�ดจาให/เข/าใจกู�นได/ แต�ไมั�มั�จรูงๆ เลยชื่�&ไมั�ได/วิ�า คน หญง ชื่าย น�&นอย��ตรูงไหน ไมั�วิ�าจะชื่�&ลงไปท��หน/า ตา แขน หรู(อขากู>ตามั

คนแขกูกู>ด� คนจ�นกู>ด� เด>กูเล>กูๆ ท��นอนในเบุาะกู>ด� ตลอดจนสั�ตวิ!เดรู�จฉาน เชื่�น สั#น�ขหรู(อแมัวิกู>ด� ท�&งหมัดเหล�าน�&หาได/มั�ควิามัเข/าใจในเรู(�องเสั(&อเชื่Hต คน หญง ชื่าย อ/วิน ผัอมั สัวิยหรู(อไมั�สัวิยมัได/ ท�&งๆ ท��กู>มั�จตใจ แล/วิกู>มั�ตาด�เห>นได/เหมั(อนกู�น ท�&งเห>นได/โดยอาศ�ยเหต#เด�ยวิกู�นด/วิย

ข้. ส�ททบื้�ญญ�ต" เป*นกูารูสัมัมั#ตข4&นเพ(�อจะได/เรู�ยกูชื่(�อถ4งสั�งต�างๆ ให/มั�ควิามัเข/าใจกู�น เชื่�นพ�ดวิ�า ภ�เขา หรู(อพ�ดวิ�า ทะเล ผั�/ฟ@งกู>ทรูาบุวิ�า หมัายถ4งอะไรู หรู(อมั�ล�กูษณีะอย�างไรู

ได/ยนค:าวิ�า หญง ชื่าย เดน วิ�ง กู>ทรูาบุวิ�ามั�ล�กูษณีะและมั�อากูารูอย�างไรู

วิทยากูารูในทางโลกูเป*นอ�นมัากู ศ4กูษากู�นแต�ในเรู(�องสัมัมั#ตท�&งน�&น แล/วิกู>หลงย4ดถ(อวิ�าเป*นควิามัจรูง จรูงๆ ไมั�มั�วิทยากูารูใดในทางโลกูท��จะเข/าถ4งควิามัจรูงแท/ท��เรู �ยกูวิ�า ปรูมั�ตถสั�จจะ ค(อควิามัจรูงแท/ท��วิ�าด/วิยเรู(�องของชื่�วิตได/เลยแมั/แต�อย�างเด�ยวิ

ด�งน�&น ศ4กูษาไปมัากูเท�าใดกู>หาหนทางเดนท��จะไปสั��ควิามัพ/นท#กูข!ไมั�ได/ ศ4กูษาไปมัากูเท�าใดกู>มั�แต�จะเอารู�ดเอาเปรู�ยบุเบุ�ยดเบุ�ยนซึ่4�งกู�นและกู�นไปจนถ4งรูบุ

รูาฆ่�าฟ@นกู�นตายในท��สั#ด โลกูจ4งต/องรูะงมัไปด/วิยควิามัท#กูข! เกูดข4&นมัาครู�&งใดกู>แกู/ป@ญหากู�นไปไมั�จบุสั&นลงได/ท#กูชื่าตๆ ไป

มั�แต�ในพรูะพ#ทธศาสันาเท�าน�&น ท��สัอนเรู(�องของควิามัจรูงแท/ของเรู(�องชื่�วิตแล/วิแยกูแยะให/ผั�/ศ4กูษาทรูาบุวิ�าอ�นไหนเป*นควิามัจรูง โดยสัมัมั#ตเพ(�อมัให/ผั�/ศ4กูษาหลงใหล และอะไรูเป*นควิามัจรูงแท/ๆ ท��ควิรูจะศ4กูษาให/กู/าวิหน/าต�อไป จะได/เป*นควิามัรู� /ท��จะน:าไปสั��ควิามัสั#ขอ�นสัถาพรู

๒. ปรม�ตถธรรม หร�อปรม�ตถส�จจะ ควิามัจรูงโดยแท/จรูง เป*นควิามัจรูงแท/ท��มั�สัภาวิะหรู(อมั�ฐานรูองรู�บุไมั�วิ�าจะเป*นเรู(�องของใครู เรู(�องอะไรู หรู(อท��ไหนเป*นควิามัจรูงท��ไมั�มั�กูารูเปล��ยนแปลงได/ด/วิยอ:านาจของคน ของสั�ตวิ! หรู(อด/วิยอ:านาจของดนฟGาอากูาศ ข/างข4&น ข/างแรูมั ไมั�มั�กูารูผั�นแปรูกูล�บุกูลอกูไมั�วิ�าในกูาลใดหรู(อสัถานท��แห�งไหน ไมั�วิ�าอด�ตหรู(ออนาคต แมั/วิ�าเวิลาจะล�วิงเลยมัา หรู(อจะต�อไปข/างหน/าสั�กูกู��หมั(�น กู��แสัน กู��ล/านปK และจะเป*นสัถานท��ในโลกูน�&หรู(อโลกูอ(�น กู>จะไมั�ท:าให/ควิามัจรูงน�&นเปล��ยนแปลงไปได/ ต�วิอย�างเชื่�น

ไฟ ม/ล�กัษณะร�อน มั�นจะรู/อนอย��เสัมัอไมั�วิ�าเมั(�อใด หรู(อในแห�งหนต:าบุลไหน ถ/าไฟน/อยกู>รู/อนน/อย ถ/าไฟมัากูกู>รู/อนมัากู ไมั�วิ�าผั�/ใหญ� เด>กู สั�ตวิ!เดรู�จฉานท��มั�ปรูะสัาทกูายรู�บุควิามัรู� /สั4กูได/ เมั(�อกูรูะทบุกู�บุไฟเข/าแล/วิกู>จะมั�ควิามัรู� /สั4กู "ร�อน"

อย�างเด�ยวิกู�น โดยไมั�ต/องพ�ด ไมั�ต/องสัอน ไมั�ต/องกูารูค:าอธบุาย ท�&งน�&เป*นเพ�ยงควิามัรู� /สั4กูไมั�ใชื่�เป*นต�วิหน�งสั(อ หรู(อถ/อยค:าท��พ�ดออกูไป ถ/าเข�ยนเป*นต�วิหน�งสั(อ หรู(อพ�ดออกูไปกู>เป*นควิามัจรูงโดยสัมัมั#ต

เมั(�อเอาไฟไปกูรูะทบุกู�บุรู�างกูายของคนจ�น คนไทย คนแขกู กูรูะทบุกู�บุเด>กูเล>กูๆ หรู(อกูรูะทบุกู�บุสั#น�ขหรู(อแมัวิ กู>จะมั�ควิามัรู� /สั4กู "ร�อน" ค(อมั�ควิามัรู� /สั4กู "ร�อน" เหมั(อนกู�นท�&งน�&น จะปรูะกูาศควิามัรู� /สั4กูออกูมัาเหมั(อนกู�นหมัด โดยไมั�ต/องกูารูค:าอธบุายไมั�วิ�าจะกูรูะทบุในเวิลาน�&หรู(อในเวิลาไหน ในโลกูน�&หรู(อโลกูอ(�นกู>ตามั แต�ค:าวิ�า "รู/อน" ท��พ�ดออกูมัาเป*นบุ�ญญ�ต ค(อสัมัมั#ตข4&น

ควิามัรู� /สั4กู"ร�อน" จ4งเป*นปรูมั�ตถ! เป*นควิามัจรูงท��แท/

ในเรู(�องควิามัรู/อนน�& ในทางธรูรูมัแบุ�งออกูเป*นสัองปรูะกูารูค(อ

สั�ตเตโชื่ = เย>น

อ#ณีหเตโชื่ = รู/อน

ผั�/ท��ศ4กูษาละเอ�ยดข4&นกู>จะศ4กูษาวิ�ามั�อย��สัภาพเด�ยวิ ค(อ อ�ณหเตโช ได/แกู�รู/อนอย�างเด�ยวิเท�าน�&น เพรูาะสั�ตเตโชื่ท��แปลวิ�าเย>นน�&น แท/จรูงกู>ค(อ "ร�อนน�อย"

น��นเอง

ร ป (แมั/สัสัารูท��มัองไมั�เห>น เชื่�น แสัง เสั�ยง เป*นต/น ในพรูะพ#ทธศาสันาถ(อวิ�าเป*นรู�ป) รู�ป ปรูะกูอบุด/วิยปรูมัาณี�มัาปรูะชื่#มักู�น มั�ล�กูษณีะท��ต� &งมั��นไมั�ได/ เปล��ยนแปลงไปมัาอย��เสัมัอไมั�คงท�� ไมั�วิ�ามั�นจะอย��ในสั�วินใดของโลกู หรู(อในเวิลาใดกู>ตามั มั�นกู>จะไมั�มั�วิ�นหย#ดน�งได/เลยเป*นอ�นขาด และไมั�มั�ใครูท��จะไปบุ�งค�บุให/มั�นหย#ดน�งไปด/วิย มั�นจะย(นสัภาพของมั�นอย��เชื่�นน�&นตลอดไป

ร ป กั(เป2นปรม�ตถ8 กั(เป2นความจร"งท/0แท�

โสัตวิญญาณี = ได/ยน (นามัธรูรูมั) เป*นควิามัจรูงอ�นแท/จรูง เพรูาะเมั(�อม/เหต�ค�อธรรมชาต" ๔ ประกัารมาประช�มพร�อมกั�นแล/วิ กูารูได/ยนกู>จะเกูดข4&น ไมั�วิ�าคนหรู(อสั�ตวิ! ไมั�วิ�าท��ไหน เวิลาใด ธรูรูมัชื่าต ๔ ปรูะกูารูน�&น ค(อ

๑. มั�สั�ททะ = เสั�ยง

๒. มั�โสัตปสัาท = ปรูะสัาทห�

๓. มั�วิวิรูากูาสั = ชื่�องวิ�างในห� (อากูาศ)

๔. มั�มันสักูารู = จตใจท��เข/ารู�บุกูรูะทบุ

เมั(�อเหต#ท�&ง ๔ ปรูะกูารูมัาปรูะชื่#มัพรู/อมักู�นแล/วิ กูารูได/ยนกู>จะเกูดข4&นท�นท� ท�&งน�&เป*นไปด/วิยอ:านาจของเหต#ป@จจ�ยท�&งน�&น ไมั�มั�พรูะผั�/เป*นใหญ�ในสัรูวิงสัวิรูรูค! พรูะพรูหมัหรู(อสั�งศ�กูดMสัทธMใดๆ มัาดลบุ�นดาล เมั(�อมั�เหต#ท�&ง ๔ มัาปรูะชื่#มั หรู(อจรูดพรู/อมักู�นแล/วิ กูารูได/ยนกู>จะต/องเกูดข4&น ห/ามัไมั�ได/ ไมั�เล(อกูวิ�าจะเป*นคนหรู(อสั�ตวิ!เดรู�จฉาน ไมั�เล(อกูวิ�าชื่าตใดภาษาใด เด>กู ผั�/ใหญ� ท�&งไมั�เล(อกูวิ�าท��ไหน และเมั(�อใดกู>ตามั จะรู� /สั4กู "ได/ยน" เหมั(อนกู�นหมัด

โสัตวิญญาณี = ได/ยน เป*นนามัธรูรูมั ไมั�ใชื่�รู�ป ด�งน�&น จ4งเห>นได/วิ�า ควิามัสัมัมั#ตข4&น เชื่�น คน สั�ตวิ! นายแดง นายขาวิ แผั�นดน ภ�เขา แมั�น:&า ทองแดง ทองค:า แมั�เหล>กู ไฟฟGา ซึ่4�งมัได/มั�จรูงๆ ตามัหล�กูกูารูท��ได/อธบุายมัา จ4งน�าศ4กูษาย�งกูวิ�าวิทยากูารูใด ด/วิยเป*นกูารูศ4กูษาถ4งควิามัจรูงอ�นแท/จรูง หรู(อเป*นควิามัจรูงท��ไมั�มั�วิ�นผั�นแปรูกูล�บุกูลอกูได/อ�กูต�อไป ไมั�มั�ทฤษฎ�อ�นไหนจะมัาท:าลายล/างได/ และเรู(�องควิามัจรูงน�& เรูาใชื่/พ�ดกู�นในท��ท� �วิๆ ไปวิ�า "ธรูรูมั" หรู(อ "ธรูรูมัชื่าต" น��นกู>ค(อ ธรูรูมัชื่าตท��ทรูงสัภาพของตนตามัหล�กูธรูรูมัะ

นอกูจากูค:าวิ�า "ธรรม" ท��ได/อธบุายไวิ/แล/วิ ย�งมั�ค:าวิ�า "ธาต�" อ�กูค:าหน4�งท��ใชื่/อย��เสัมัอในธรูรูมัะ ท��ควิรูจะท:าควิามัเข/าใจกู�นไวิ/เสั�ยกู�อน

ค$าว+าธาต�ท/0ศ:กัษากั�นในว"ชาว"ทยาศาสตร8น��น ม/ความหมายแตกัต+างกั�นกั�บื้ค$าว+าธาต�ในทางธรรมเป2นอ�นมากั สัารูหลายอย�าง เชื่�น ทองค:า ด�บุ#กู ออกูซึ่เจน ไฮโดรูเจน คารู!บุอน ท��ไมั�สัามัารูถเปล��ยนเป*นอย�างอ(�นได/ ในทางวิทยาศาสัตรู!เรู�ยกูวิ�า ธาต# (Element) ธาต#เหล�าน�&รู �วิมัอย��ด/วิยกู�นมัากูบุ/างน/อยบุ/างตามัสั�วิน จ4งได/เกูดเป*นสั�งเหล�าน�&ข4&นมัาได/ สัารูหรู(อสั�งท��ปรูะกูอบุกู�นข4&นด/วิยธาต#เหล�าน�& ในทางวิทยาศาสัตรู!เรู�ยกูวิ�าสัารูปรูะกูอบุ

น�กูวิทยาศาสัตรู!เอาค:าวิ�า"ธาต#" ของธรูรูมัะไปใชื่/ แล/วิไปจ:ากู�ดควิามัเสั�ยใหมั�

สั�วินค:าวิ�า "ธาต�" ในสัภาวิธรูรูมัน�&น แปลวิ�า "ธรรมชาต"ท/0ทรงไว�ซึ่:0งสภาพข้องตน" ค:าแปลและค:าอธบุายเหมั(อนกู�บุค:าวิ�า "ธรูรูมั" ท��ได/อธบุายมัาแล/วิท#กูอย�าง ซึ่4�งหมัายถ4งควิามัจรูงท��แท/จรูง ด/วิยเหต#น�& ค:าวิ�าธาต#ในพรูะพ#ทธศาสันา จ4งกูวิ/างขวิางมัากูท�&งกูนควิามัไปได/ท�&ง รู�ปธาต# นามัธาต# เชื่�น ธาต#ดน ธาต#น:&า ธาต#ลมั ธาต#ไฟ สั�ททธาต# (เสั�ยง) รูสัธาต#(รูสั) วิญญาณีธาต#(ควิามัรู� /อารูมัณี!ทางตา ทางห� เป*นต/น) และมัโนวิญญาณีธาต#(ควิามัรู� /อารูมัณี!ทางใจ)

ในพรูะพ#ทธศาสันาได/แยกูรู�ปธาต# (สัสัารู) ให/เล>กูลงๆ จนในท��สั#ดถ4งอณี� ปรูมัาณี� แล/วิในปรูมัาณี�หน4�งน�&น เรู�ยกูวิ�า อวินพโภครู�ป ๘ อ�นหมัายถ4งรู�ปท��จ:าแนกูออกูไปเป*น ๘ สั�วิน ค(อ

๑. ปถวิ�ธาต# ธาต#ดน

๒. อาโปธาต# ธาต#น:&า

๓. วิาโยธาต# ธาต#ลมั

๔. เตโชื่ธาต# ธาต#ไฟ

๕. วิ�ณีณีธาต# ธาต#สั�

๖. ค�นธธาต# ธาต#กูล�น

๗. รูสัธาต# ธาต#รูสั

๘. โอชื่ธาต# ธาต#ท��ย�อยแล/วิสัรู/างควิามัเจรูญเตบุโตแกู�สั�ตวิ!ได/

ท�านท��ได/ตดตามัเรู(�อง ร ปธาต� ในพรูะพ#ทธศาสันามัาแล/วิต�&งแต�ต/น ย�อมัจะเห>นได/วิ�า "ธาต#" ท��ใชื่/กู�นในวิชื่าวิทยาศาสัตรู!น�&น แตกูต�างกู�นกู�บุค:าวิ�า "ธาต#" ท��ใชื่/

ในทางธรูรูมัอย�างไรู ท�&งในค:าแปล และในควิามัหมัายในทางวิทยาศาสัตรู! เพรูาะเอาค:าวิ�า "ธาต#" ของพรูะพ#ทธศาสันาไปใชื่/ แล/วิบุ�ญญ�ตค:าแปลและควิามัหมัายข4&นมัาใหมั�

นอกูจากูน�&จะได/พบุค:าศ�พท!ในธรูรูมัะท��ไปซึ่:&ากู�บุค:าศ�พท!ในวิชื่าวิทยาศาสัตรู!อ�กูค(อ ค:าวิ�า อณ กั�บื้ปรมาณ ทางวิทยาศาสัตรู!เอาค:าวิ�า อณี� ปรูมัาณี� ซึ่4�งเป*นภาษาบุาล�ไปใชื่/เหมั(อนกู�น

ค:าวิ�า อณ และปรมาณ เป*นศ�พท!ธรูรูมัะท��ใชื่/กู�นมัาแล/วิหลายพ�นปKแล/วิ ค:าแปลและควิามัมั#�งหมัายท��ใชื่/กู>เป*นไปในแนวิทางท��จะแสัดงถ4งรู�ปธาต# เพ(�อให/ผั�/ศ4กูษาได/เข/าใจถ4งควิามัจรูงของรู�ปท�&งหลายวิ�า มัได/เป*นไปอย�างท��ตาได/เห>น หรู(อท��ห�ได/ยน รู�ปท�&งหลายท��เรูามัองเห>นและสั�มัผั�สัได/มัาจากูหน�วิยเล>กูๆ ท��เรู�ยกูวิ�า อณี� และปรูมัาณี�ท�&งน�&น

ร ปท��งหมด้ล�วนแต+ผั�นแปรเปล/0ยนแปลงไป ล�วนแต+เป2นอน"จจ�ง ท�กัข้�ง อน�ตตา ค(อไมั�เท��ยง เป*นท#กูข! ไมั�ใชื่�เป*นต�วิเป*นตน คน สั�ตวิ! ท�&งบุ�งค�บุบุ�ญชื่าไมั�ได/ท�&งสั&น ไมั�ควิรูย4ดมั��นถ(อมั��นในรู�ปน�&นวิ�าจรูงแท/แน�นอน

ผั�/บุ�ญญ�ตศ�พท!ค:าวิ�า อณี� ปรูมัาณี� ในวิชื่าวิทยาศาสัตรู! ได/ต� &งควิามัมั#�งหมัายเน/นหน�กูไปสั��ควิามัจรูงของธรูรูมัชื่าตในเรู(�องของสัสัารู เพ(�อเอามัาใชื่/ให/เป*นปรูะโยชื่น!แกู�ชื่�วิตในด/านต�างๆ แมั/จะเป*นเรู(�องของกูารูย�อยรู�ปให/เล>กูลงๆ เหมั(อนกู�นกู�บุในทางธรูรูมักู>ตามั แต�ปรูมัาณี�กู>อาจจะเล>กูใหญ�กูวิ�ากู�น ค:าอธบุายไปสั��จ#ดมั#�งหมัายปลายทางกู>แตกูต�างกู�นมัากู

ด/วิยเหต#น�&เอง เมั(�อผั�/บุรูรูยายธรูรูมัะจะกูล�าวิถ4งค:าวิ�า ธาต# อณี� ปรูมัาณี� (ย�งมั�ค:าอ(�นอ�กูมัากู) จ4งต/องเพ�มัค:าพ�ดข4&นอ�กูท#กูครู�&งวิ�า พ�ดถ4ง ธาต# อณี� ปรูมัาณี� ในทางพรูะพ#ทธศาสันา เพ(�อมัให/ผั�/ฟ@งหลงผัดไป ซึ่4�งจะท:าให/บุ�งเกูดควิามัเข/าใจไปคนละทศคนละทางได/ จ4งได/ยากูแกู�กูารูบุรูรูยายเป*นอ�นมัากู

สัรูรูพสั�งท�&งหลายในโลกูน�& ล/วินเป*นกูารูปรูะชื่#มักูล#�มักู/อนด/วิยโมัเลกู#ล (Molecule) และปรูมัาณี� (Atom) ปรูมัาณี�เป*นหน�วิยท��เล>กูท��สั#ด เป*นหน�วิยมั�ลฐานของสัสัารูต�างๆ เรู(�องของปรูมัาณี� น�บุวิ�นกู>จะมั�บุทบุาทสั:าค�ญเพ�มัข4&นในชื่�วิตปรูะจ:าวิ�นอย�างหล�กูหน�กู�นไมั�พ/น ในสัมั�ยกู�อนเรูาต�างพากู�นหาวิ�า ธรูรูมัชื่าตน�&นเจ/าเล�ห!มัายา หลอกูลวิงสัายตาของเรูาให/หลงใหลเข/าใจผัดต�างๆ แต�ควิามัจรูงน�&น ธรูรูมัชื่าตได/แสัดงต�วิของมั�นอย��ต�อหน/าต�อตาเรูาตลอดเวิลา เรูาขาดป@ญญาท��จะเข/าไปเห>นควิามัล4กูซึ่4&งของธรูรูมัชื่าตเหล�าน�&นเองต�างหากู

เมั(�อน�กูวิทยาศาสัตรู!พ�ดถ4งวิ�ตถ#ท��วิไป กู>จะใชื่/ค:าวิ�า "สสาร" หรู(อ Matter ค:าวิ�า สัสัารูหมัายถ4งเน(&อแท/ของสัารู หรู(อวิ�ตถ#น��นเอง สัสัารูได/แกู� ของแข>ง ของเหลวิ และกูEาซึ่

เรู(�องของปรูมัาณี�น�&น เป*นสั�งท��น�าอ�ศจรูรูย! ขนาดของมั�นกู>เหล(อเชื่(�อ เชื่�นถ/าเรูาเอาน:&าหยดหน4�งมัาขยายให/โตเท�ากู�บุโลกูท��เรูาอาศ�ยอย��น�& ปรูมัาณี�ในน:&าหยดน�&นจะโตเท�ากู�บุล�กูฟ#ตบุอลเท�าน�&นเอง หรู(อถ/าเอาปรูมัาณี�ของออกูซึ่เจนมัาวิางเรู�ยงแถวิ เรู�ยงหน4�ง ซึ่4�งยาวิหน4�งน&วิฟ#ต กู>จะต/องใชื่/ปรูมัาณี�เป*นจ:านวินไมั�ต:�ากูวิ�า ๘ ล/าน

น�กูวิทยาศาสัตรู!ได/ค/นพบุวิ�า สัสัารูน�&นสัรู/างข4&นมัาจากูปรูมัาณี� แมั/วิ�าปรูมัาณี�จะมัองไมั�เห>น สั�องกูล/องด�ไมั�ได/ (ปรูมัาณี�บุางชื่นดท��จ�บุกูล#�มักู�นเป*นโมัเลกู#ล หรู(อเรู�ยงกู�นอย��เป*นแถวิ หรู(อบุางท�กู>เป*นต�วิๆ น�&น อาจมัองเห>นได/โดยใชื่/กูล/อง Electron microscope) แต�ทฤษฎ�ของปรูมัาณี�น�&นกู>ต� &งอย��บุนมั�ลฐานของข/อเท>จจรูง กูารูทดสัอบุด/วิยวิธ�กูารูต�างๆ ของน�กูฟ6สักูสั! สัามัารูถทรูาบุได/ถ4งจ:านวิน น:&าหน�กู และขนาดของมั�นท:าให/เชื่(�อถ(อได/วิ�าปรูมัาณี�เกูาะเกู��ยวิย4ดโยงกู�นอย�างมั�รูะเบุ�ยบุอย�างไรู

ธาต#แต�ละอย�างปรูะกูอบุไปด/วิยปรูมัาณี� ปรูมัาณี�เป*นสั�วินปรูะกูอบุท��เล>กูท��สั#ดของสัสัารู ปรูมัาณี�เป*นอน#ภาคท��มั�ปรูะจ#ไฟฟGา และปรมาณ ท��งหลายหาได้�น"0งอย +เฉยๆ ไม+ หากัแต+ม/กัารเคล�0อนต�วหร�อส�0นไหวอย +ตลอด้เวลา และกัารเคล�0อนไหวน��นเอง กั+อให�เกั"ด้ความร�อนข้:�น ย�งถ/าท:าให/มั�นเกูดควิามัรู/อนมัากูข4&น กูารูเคล(�อนไหวิกู>จะเพ�มัย�งข4&น และถ/าหากูสัามัารูถเอาควิามัรู/อนออกูไปจากูปรูมัาณี�ให/หมัดได/จรูง จนอ#ณีหภ�มัถ4งศ�นย!องศาอน�นต!แล/วิ กูารูเคล(�อนไหวิกู>จะชื่ะง�กูลงท�นท� แต�อย�างไรูกู>ด� ย�งไมั�มั�ใครูเอาควิามัรู/อนออกูได/หมัดจรูงๆ นอกูจากูน�& ปรูมัาณี�ของธาต#ต�างๆ ย�อมัจะมั�น:&าหน�กูต�างกู�นด/วิย

องค!ปรูะกูอบุของปรูมัาณี�น�&น ในป@จจ#บุ�นน�กูวิทยาศาสัตรู!พบุวิ�า ต�วท/0เล(กัท/0ส�ด้ข้องธาต�ใด้ๆ กั(ตามอ�นม/อย +แล�วย�งร�กัษาล�กัษณะ ร�กัษาค�ณสมบื้�ต"ข้องธาต�น��นๆ เอาไว�ได้� เร/ยกัว+า ปรมาณ ข้องธาต�น��น

ด/วิยเหต#ด�งกูล�าวิน�&เองจ4งมั�ปรูมัาณี�ของธาต#ต�างๆ เชื่�น Hydrogen

Oxygen Copper Uranium ฯลฯ ปรูมัาณี�ของ Hydrogen เป*นปรูมัาณี�ท��เบุาท��สั#ด และปรูมัาณี�ของ Uranium หน�กูท��สั#ด

ปรูมัาณี�ท#กูๆ ต�วิมั�หลายสั�วินรูวิมักู�น ปรูะกูอบุด/วิยแกูนกูลางท��แน�นท4บุเรู�ยกูวิ�า น"วเคล/ยส (Neuleus) แล/วิมั�อเล>คตรูอน(Electron) หลายต�วิห/อมัล/อมันวิเคล�ยสั และนวิเคล�ยสัปรูะกูอบุด/วิยอน#ภาคท��สั:าค�ญสัองชื่นด ค(อโปรูตอน

(Proton) และนวิตรูอน (Neutron) และท�&งสัองชื่นดน�&มั�มัวิล (Mass) เกู(อบุจะเท�าๆ กู�น โปรูตอนมั�ปรูะจ#ไฟฟGาบุวิกู แต�นวิตรูอนไมั�มั�ปรูะจ#ไฟฟGาเลย สั:าหรู�บุอเล>คตรูอนมั�ปรูะจ#ไฟฟGาลบุ

ปรูมัาณี�น�&น แต�อด�ตเชื่(�อกู�นวิ�าเป*นสั�งท��เล>กูท��สั#ด แบุ�งแยกูไมั�ได/ แต+ความจร"งปรากัฏในป@จจ�บื้�นน/�ว+า ต�วปรมาณ ม/ส+วนประกัอบื้ซึ่:0งแยกัออกัเป2นอน�ภาคได้�

ล�กูษณีะของปรูมัาณี�น�&น มัได/หย#ดอย��น�งๆ เปรู�ยบุคล/ายกู�บุจ�กูรูวิาลของดาวินพเครูาะห!ท��โคจรูหมั#นเวิ�ยนอย��รูอบุๆ ดวิงอาทตย! จ4งเปรู�ยบุเหมั(อนดวิงอาทตย!เป*นนวิเคล�ยสั ดาวินพเครูาะห!ท�&งหลายท��วิ�งวินเวิ�ยนอย��รูอบุๆ ดวิงอาทตย!เป*นอเล>คตรูอน

ในพรูะพ#ทธศาสันาได/สัอนถ4งกูารูแยกูรู�ปออกูให/เล>กูลงๆ ไปเป*นล:าด�บุขนถ4งอณี� ปรูมัาณี�เหมั(อนกู�น แต�มัได/สัอนให/ท:าปรูมัาณี�เพ(�อชื่�วิยในกูารูผัลตสัรู/างสั�งใดในทางสั�นต หรู(อให/ท:าล�กูรูะเบุดปรูมัาณี�เพ(�อแกู�กูารูท:าลายกู�นในเวิลาเกูดสังครูามั หากูแต�สัอนเรู(�องปรูมัาณี�เพ(�อให/บุ�งเกูดควิามัเข/าใจในเรู(�องของชื่�วิต เฉพาะอย�างย�งทางฝ้Rายรู�ปธรูรูมั เพ(�อให/เข/าใจตามัควิามัเป*นจรูง จรูงๆ (ปรูมั�ตถ!) เพ(�อมัให/หลงผัดหรู(อละเมัอเพ/อฝ้@นจนเป*นเหต#ให/ต� &งอย��ในควิามัปรูะมัาทในป@ญหาของชื่�วิต แล/วิย�งเป*นหนทางท��จะเข/าไปสั��กูารูปฏิบุ�ตเพ(�อให/ชื่�วิตหล#ดรูอดไปจากูควิามัท#กูข!ด/วิย

ปรูมัาณี�ในพรูะพ#ทธศาสันาแยกูจากูเมั>ดข/าวิเปล(อกูให/เล>กูลงๆ ไปเรู(�อยๆ จนถ4งปรูมัาณี�

ด�งคาถาจาปลนค�ณีฑุ# (อภธานน�ปปท�ป6กูา) คาถาท�� ๑๙๔ และคาถาท�� ๑๙๕ ในภ�มักู�ณีฑุ!วิ�า

ฉต9ต4สั ปรูมัาณี�น เมัโกู ณี#จ ฉต4 เต

ตชื่9ชื่รู� ตาปK ฉต9ต4สั รูถเรูณี�จ9 ฉต4สั เต

ลกู9ขา ตา สัต9ต อ�กูา ตา ธญฺ9ญมัาโสัต สัต9เต

๓๖ ปรูมัาณี� เป*น ๑ อณี�

๓๖ อณี�เหล�าน�&น เป*น ๑ ต�ชื่ชื่ารู�

๓๖ ต�ชื่ชื่ารู�เหล�าน�&น เป*น ๑ รูถเรูณี�

๓๖ รูถเรูณี�เหล�าน�&น เป*น ๑ ลกูขา

๗ ลกูขา เป*น ๑ อ�กูา

๗ อ�กูาเหล�าน�&น เรู�ยกูวิ�า ธ�ญญามัาสั

ถ/าจะกูล�บุเสั�ยกู>ได/ด�งน�&

๑ เมั>ดข/าวิเปล(อกู   =    ๗  อ�กูา

๑ อ�กูา                   =    ๗  ลกูขา

๑ ลกูขา                 =   ๓๖ รูถเรูณี�

๑ รูถเรูณี�               =   ๓๖ ต�ชื่ชื่ารู�

๑ ต�ชื่ชื่ารู�               =   ๓๖ อณี�

๑ อณี�                    =   ๓๖ ปรูมัาณี�

๑ ปรมาณ น��น เป2นหน+วยท/0เล(กัท/0ส�ด้ ท/0สอนกั�นในพระพ�ทธศาสนา ขอให/ท�านผั�/อ�านลองเปรู�ยบุเท�ยบุกู�นด�กู�บุปรูมัาณี�ในทางวิทยาศาสัตรู! วิ�าจะมั�ขาดแตกูต�างกู�นอย�างไรู กูารูศ4กูษาปรูมัาณี�ในพรูะพ#ทธศาสันา มั#�งหมัายเพ(�อจะให/เห>นวิ�า รู�ปท�&งหลายเหล�าน�&นล/วินเป*นธาต# มัใชื่�สั�ตวิ!มัใชื่�บุ#คคล

เป*นหน�วิยเล>กูๆ ท��มัองเห>นไมั�ได/มัาปรูะชื่#มัรูวิมักู�นแล/วิกู>เกูดข4&นด/วิยอาศ�ยเหต#ป@จจ�ยต�างๆ ไมั�ได/เกูดจากูกูารูดลบุ�นดาลข4&นมัาของใครู และมั�กูารูสัลายต�วิอย��ตลอดเวิลา ในวินาท�หน4�งต� &งมัากูมัาย ล/วินแต�เป*นอนจจ�ง ไมั�เท��ยงแท/แน�นอนรูวิมัอย��กู�นชื่��วิครูาวิเท�าน�&น ท�&งเปล��ยนแปลงต�วิเองอย��เรู(�อยไป ไมั�มั�หย#ดเลย จะไมั�มั�ใครูมั�ควิามัสัามัารูถไปบุ�งค�บุย�บุย�&งให/มั�นหย#ดกูารูเปล��ยนแปลงได/เลยเป*นอ�นขาด เมั(�อมั�นเป*นอนจจ�ง ท#กูข�ง อน�ตตา เชื่�นน�&แล/วิ จ4งเอาเป*นท��พ4�งอ�นถาวิรูไมั�ได/ จ4งเป*นท#กูข!

ควิามัสั:าค�ญของเรู(�องปรูมัาณี�ในพรูะพ#ทธศาสันาอ�กูบุางปรูะกูารูจะละเลยไมั�กูล�าวิเสั�ยหาได/ไมั� ค(อ

ในหน:0งปรมาณ น��นแยกัออกัเป2น ๘ อย+างรวมกั�น ค(อมั�ธาต#ดน น:&า ลมั ไฟ สั� กูล�น รูสั โอชื่ะ เรู�ยกูวิ�า อว"น"พโภคร ป และปรูมัาณี�น�&น ย�อมัจะมั�ธาต#ท�&ง ๘ น�&อย��รูวิมักู�นเสัมัอไป จะเอาอ�นใดอ�นหน4�งออกูเสั�ยมัได/เลย พ�ดง�ายๆ กู>วิ�า มั�ปรูมัาณี�อย��ท��ไหน ธาต#ท�&ง ๘ น�&กู>จะอย��ในท��น� &น

ค:าวิ�าปรูมัาณี�ในธรูรูมัะแสัดงวิ�าเป*น "ร ป" แมั/วิ�าปรูมัาณี�จะเล>กูน/อยกูรูะจ/อยรู�อยถ4งเพ�ยงน�& แต�กู>ย�งเป*นรู�ปท��หยาบุ เพรูาะมั�สั#ข#มัรู�ปท��ละเอ�ยดย�งกูวิ�าน�&อ�กูถ4ง ๑๖ รู�ป ในจ:านวินรู�ปท�&งหมัด ๒๘ รู�ปด/วิยกู�น

ปรูมัาณี�ท�&งหลายย�อมัจะเคล(�อนไหวิเปล��ยนแปลงต�วิเองอย��ตลอดเวิลา ไมั�มั�หย#ดน�งเลย ไมั�วิ�าจะอย��ในสัถานกูารูณี!ใด ท��มั�นเคล(�อนไหวิไปหย#ดน�งไมั�ได/ กู>เพรูาะอ:านาจของควิามัรู/อน (เย>นค(อรู/อนน/อย)

กูารูสัลายต�วิหรู(อควิามัเปล��ยนแปลงไมั�คงท��ของปรูมัาณี�น�&น กู>เพรูาะธาต#ไฟ ค(อ อ#ณีหเตโชื่ (ควิามัรู/อน) เป*นต�วิกูารู และวิาโยธาต# ค(อธาต#ลมัเข/ารู�วิมัด/วิย ธาต#ลมัน�&เป*นต�วิกูารูท:าให/เกูดกู:าล�งอ:านาจท��จะให/ต� &งมั��น หรู(อเคล(�อนท��ไปได/

ตามัหล�กูของปรูมั�ตถธรูรูมั ธาต#น:&ากู>มัใชื่�น:&าท��ด(�มั ธาต#ลมักู>มัใชื่�ลมัท��พ�ดไปมัาซึ่4�งจะได/กูล�าวิต�อไป

สั�งของต�างๆ ท��เรูาเห>นด/วิยตา เรูาเห>นหยาบุๆ วิ�าเป*นกู/อน หรู(อเป*นแท�งท4บุ เชื่�น เห>นคน สั�ตวิ! กู/อนหน แท�งเหล>กู แต�ตามัควิามัเป*นจรูงน�&นปรูะกูอบุไปด/วิยหน�วิยเล>กูๆ ท��เรู�ยกูวิ�าปรูมัาณี� และปรูมัาณี�ท�&งหลายไมั�ได/ตดกู�นเลยแมั/แต�ปรูมัาณี�เด�ยวิ หากูแต�มั�ปรูจเฉทรู�ป ค(อชื่�องวิ�างรูะหวิ�างปรูมัาณี�กู�&นอย��โดยตลอดรูอบุต�วิของมั�นแต�ละหน�วิย เรู�ยกูวิ�า ปรูจเฉทรู�ป (ชื่�องวิ�างน�&ทางธรูรูมัเรู�ยกูวิ�ารู�ปเหมั(อนกู�น) ปรูมัาณี�ท�&งหลาย ถ/าไมั�มั�ปรูจเฉทรู�ป ค(อชื่�องวิ�างแล/วิ รู�ปท��เป*นคน สั�ตวิ! โตEะ เกู/าอ�& กู>จะมั�ไมั�ได/เลย เปรู�ยบุเหมั(อนเรูารู� /วิ�ามั�บุ/านหล�งท��หน4�ง กู�บุบุ/านหล�งท��สัองเป*นคนละบุ/าน กู>เพรูาะวิ�ามั�นมั�ท��วิ�างรูะหวิ�างบุ/าน หรู(อ ท��เรูามั�น&วิมั(อแล/วิเรูาเรู�ยกูวิ�าน&วิ ไมั�เรู�ยกูวิ�ามั(อ เพรูาะมั�นแยกูออกูเป*นชื่�องวิ�างรูะหวิ�างน&วิ ถ/าไมั�มั�ชื่�องวิ�าง กู>จะไมั�มั�บุ/าน กู>จะไมั�มั�น&วิ

ปรูมัาณี�ท�&งหลาย ย�อมัมั�กู:าล�ง มั�อ:านาจหรู(อมั�ควิามัสัามัารูถต�างๆ กู�น เชื่�นปรูมัาณี�ใดมั�ธาต#ไฟมัากู กู>ย�อมัท:าให/ปรูมัาณี�อ(�นท��มั�ธาต#ไฟน/อยกูวิ�า เสั�ยกูารูทรูงต�วิท:าให/ย�อยย�บุไปเป*นต/น

ปรูมัาณี�ท��ปรูะกูอบุไปด/วิยธาต#ต�างๆ น�&น บุางท�กู>เป*นศ�ตรู�ค��อาฆ่าต ท:าลายล/างหรู(อผัล�กูด�นกู�น แต�ท��เป*นมัตรูกู�น อย��รู �วิมักู�น ด4งด�ดกู�นกู>มั� เชื่�น ปรูมัาณี�ท��มั�ธาต#ดนกู�บุธาต#ไฟมัากู ธาต#ท�&งสัองน�&ย�อมัจะท:าลายกู�น แต�ปรูมัาณี�ท��มั�ธาต#ดนกู�บุธาต#น:&า ถ4งจะมัากูเท�าไรูกู>ย�อมัจะด4งด�ดกู�น ชื่อบุอย��รู �วิมักู�น เพรูาะวิ�าเป*นสัหายกู�น (ธาต#น:&าไมั�ใชื่/น:&าท��ใชื่/อาบุหรู(อน:&าด(�มั ธาต#น:&าน�&มัองไมั�เห>น ถ�กูต/องไมั�ได/ ชื่� �งตวิงวิ�ดไมั�ได/ หรู(อวิ�ดกู>ไมั�ได/ เพรูาะเป*นต�วิย4ดโยงธาต#ท�&งหลายให/อย��รู �วิมักู�น)

จ:านวินของธาต#ต�างๆ ในปรูมัาณี�ท��เรู�ยกูวิ�า อวินพโภครู�ป ๘ น�&น แมั/วิ�าเรูาจะเอาธาต#ใดธาต#หน4�งออกูไปจากู�นไมั�ได/ แต�จ:านวินของมั�นอาจจะมั�มัากูหรู(อน/อยกูวิ�ากู�นกู>ย�อมัเป*นไปได/เสัมัอ

ได/น:าทางเรู(�องของรู�ปธาต#ในพรูะพ#ทธศาสันามัาเสันอให/แกู�ท�านได/พจารูณีาเล>กูๆ น/อยๆ เพ(�อจะได/เปรู�ยบุเท�ยบุกู�นด� รูะหวิ�างพรูะพ#ทธศาสันากู�บุวิชื่าวิทยาศาสัตรู!วิ�ามั�ควิามัแตกูต�างกู�นปรูะกูารูใดบุ/าง

ถ/าท�านท�&งหลายเห>นวิ�า พรูะพ#ทธสัาสันาสัอนวิชื่าท��ปรูะกูอบุไปด/วิยเหต#ผัล มั�ข/อเท>จจรูงพรู/อมั มัได/เป*นศาสันาท��ล/าหล�ง หรู(อเพ/อฝ้@นแต�ปรูะกูารูใดแล/วิมั�ควิามัสันใจใครู�จะศ4กูษาเรู(�องรู�ป หรู(อเรู(�องท��เกู��ยวิกู�บุจตใจจากูพรูะอภธรูรูมัป6ฎกูต�อไปอ�กู กู>จะเป*นกู#ศลอย�างย�ง

ค:าวิ�า ปรม�ตถธรรม ได/แกู�เน(&อควิามัอ�นจรูงแท/แน�นอน ย�อมัจะไมั�ผั�นแปรูหรู(อไมั�วิปรูตแปรูผั�นไปได/เป*นอ�นขาด จะย(นยงคงทนเชื่�นน�&นไปตลอดกูาล เชื่�น รู�ปปรูมัาณี�ย�อมัจะต/องเคล(�อนไหวิอย��เสัมัอหย#ดไมั�ได/เลย ไมั�วิ�าในเวิลาน�& หรู(อในเวิลาไหนท�&งไมั�วิ�าในจ�กูรูวิาลใด เป*นต/น

กู�อนท��จะได/ศ4กูษาเรู(�องรู�ปปรูมั�ตถต�อไป ท�านผั�/ศ4กูษากู>จ:าเป*นท��จะต/องท:าควิามัเข/าใจในค:าวิ�า "ล�กัษณะ" เสั�ยกู�อน

ล�กัษณะ ค�ออะไร?

ล�กัษณะน��นได้�แกั+ธรรมชาต"ท/0ม/ประจ$าต�ว

คน สั�ตวิ! หรู(อสัรูรูพสั�งท�&งหลายกู>ย�อมัจะต/องมั�ธรูรูมัชื่าตปรูะจ:าต�วิ เชื่�น คน กู>จะต/องมั�รู�ปรู�างตามัแบุบุฉบุ�บุของตน แล/วิกู>จะต/องต�&งได/ฉากูกู�บุโลกู สั�ตวิ!เดรู�จฉาน เชื่�น สั#น�ข แมัวิ กู>ย�อมัจะต/องมั�ธรูรูมัชื่าตปรูะจ:าต�วิของมั�น และมัได/ต� &งฉากูกู�บุโลกู โตEะและเกู/าอ�& มั�นกู>มั�รู�ปแบุบุในล�กูษณีะเหมัาะท��จะเอาไปใชื่/งานได/แล/วิ เรู�ยกูวิ�า เป*นโตEะ เป*นเกู/าอ�&

จตใจกู>จะต/องมั� รู� /อารูมัณี!เป*นล�กูษณีะ เชื่�นรู� /ในกูารูเห>น ได/ยน คดน4กู เป*นต/น นอกูจากูจตใจแล/วิ อย�างอ(�นจะรู� /อารูมัณี!ไมั�ได/

รู�ปท�&งหลาย ค(อสัสัารูและพล�งงาน ย�อมัจะรู� /อารูมัณี!ไมั�ได/เป*นล�กูษณีะ ไมั�วิ�ารู�ปน�&นจะวิวิ�ฒนากูารูมัาชื่/านานสั�กูเท�าใดกู>ตามั

ปรูมั�ตถธรูรูมั ค(อเน(&อควิามัท��จรูงแท/แน�นอน มั�ล�กูษณีะแบุ�งออกูได/เป*นสัองปรูะกูารู ค(อ สาม�ญล�กัษณะ กู�บุ ว"เสสล�กัษณะ

๑. สาม�ญล�กัษณะ

ค:าวิ�า "ล�กัษณะ" หมัายถ4งธรูรูมัชื่าตท��มั�ปรูะจ:าต�วิ ไมั�วิ�าสั�งใดกู>ย�อมัจะต/องมั�ธรูรูมัชื่าตปรูะจ:าต�วิของสั�งน�&น เชื่�นคนมั�ล�กูษณีะอย�างน�& แมัวิ หณี(โตEะ เกู/าอ�& มั�ล�กูษณีะอย�างน�&นๆ ด�งกูล�าวิแล/วิ

สัรูรูพสั�งท�&งหลายไมั�วิ�าจะเป*นสั�งใด ท��ไมั�มั�ชื่�วิต ตลอดจนสั�ตวิ!ท��ชื่(�อวิ�ามั�ชื่�วิตกู>ตามั ย�อมัจะอย��ภายใต/สัามั�ญล�กูษณีะ ซึ่4�งมั�อย�� ๓ ปรูะกูารู

สัามั�ญล�กูษณีะ เป*นล�กูษณีะสัามั�ญธรูรูมัดา หรู(อเป*นธรูรูมัชื่าตท��มั�ปรูะจ:าต�วิโดยท��วิๆ ไป แบุ�งออกูเป*น ๓ ปรูะกูารู ค(อ อน"จล�กัษณะ ท�กัข้ล�กัษณะ และอน�ตตล�กัษณะ

กั.อน"จล�กัษณะ เป2นล�กัษณะท/0ไม+เท/0ยงแท�แน+นอน ไม+ม�0นคง ไม+ย�0งย�นย+อมผั�นแปรอย +เสมอ

คนโดยมัากูชื่อบุพ�ดกู�นวิ�า "ควิามัไมั�เท��ยง" แต�คนโดยมัากูไปเข/าใจแต�เพ�ยงวิ�า เป*นเด>กูเกูดใหมั� ไมั�เท��ยง จ4งได/เตบุโตเป*นหน#�มัเป*นสัาวิ ควิามัเป*นหน#�มัเป*นสัาวิกู>ไมั�เท��ยง ไมั�ชื่/าไมั�นานเท�าใดกู>จะต/องแกู�เฒ�า และควิามัแกู�เฒ�าต�&งต/นข4&นมัาแล/วิกู>แน�นอนวิ�าจะต/องถ4งแกู�ควิามัตายในท��สั#ด

น��นกู>เป*นควิามัไมั�เท��ยงเหมั(อนกู�น แต�เป*นควิามัไมั�เท��ยงท��เห>นได/ง�าย แต�ควิามัไมั�เท��ยงอ�กูอย�างหน4�งน�&นเกูดอย��ท#กูเวิลานาท�มัได/หย#ดเลย ซึ่4�งสั�งเกูตเห>นได/ยากูสั:าหรู�บุผั�/ท��มัได/ศ4กูษา หรู(อมัได/คดพจารูณีาให/ด� บุางท�ควิามัไมั�เท��ยงไมั�ปรูากูฏิให/เห>นเลย

ต�&งแต�คนเรูาเกูดข4&นมัา ควิามัไมั�เท��ยงกู>ได/ต� &งต/นข4&นมัาแล/วิท#กูวินาท�ไมั�มั�หย#ดเลย หาไมั�จะเตบุโตและแกู�เฒ�าได/อย�างไรู แต�เป*นไปท�ละน/อยๆ มัองเห>นไมั�ได/

ต� &งแต�สัรู/างบุ/านหล�งใหมั�เสัรู>จลง บุ/านหล�งน�&กู>เรู�มัเกู�าในท�นใดน�&นเอง ถ/าจากูไปสั�กู ๑ ปK กู>จะเห>นได/โดยง�าย เพรูาะสัรู/างเสัรู>จแล/วิใหมั�ๆ มัองไมั�เห>นวิ�ามั�นเกู�า แต�บุ/านท�&งหล�งมั�นกู>ได/เปล��ยนแปลงไปท#กูวินาท�มัได/หย#ดเลย ด�งน�&นมั�นจ4งเกู�าได/

ไมั�มั�ใครูหรู(อสั�งใดจะไปย�บุย�&งควิามัผั�นแปรูเปล��ยนแปลงน�&ได/ เพรูาะมั�นเป*นธรูรูมัชื่าตท��มั�ปรูะจ:าต�วิ ค(ออนจจ�ง ซึ่4�งได/แกู�ควิามัไมั�เท��ยงน��นเอง

ข้.ท�กัข้ล�กัษณะ เป2นธรรมชาต"ท/0ทนอย +ในสภาพเด้"มไม+ได้� ค�อความท�กัข้8

คนโดยมัากูพากู�นเข/าใจวิ�า ท#กูข! กู>ได/แกู� ควิามัเด(อดรู/อนใจ หรู(อไมั�สับุาย ไมั�มั�ข/าวิจะกูน ไมั�มั�เงนจะใชื่/ ไมั�มั�บุ/านจะอย�� เจ>บุปRวิยไมั�สับุาย หรู(อผัดพ/องหมัองใจกู�นมั#�งหมัายเอาแต�คนหรู(อสั�ตวิ!เท�าน�&น

น��นเป*นควิามัท#กูข! แต�เป*นท#กูข!ข� &นหยาบุๆ เพรูาะทนอย��ในสัภาพเดมัไมั�ได/เหมั(อนกู�น แต�ควิามัจรูงท��ถ�กูต/องสัมับุ�รูณี!น�&น ควิามัท#กูข!ได/แกู�สัภาพท��ทนอย��ไมั�ได/ต/องผั�นแปรูเปล��ยนแปลงไป แล/วิเป*นท#กูข!ได/ท�&งรู�ปท�&งนามั เชื่�น นามั เห>น หรู(อได/ยน ผั�/ใดท��เห>น หรู(อได/ยน แมั/จะด�แสันด�อย�างไรู กู>ทนเห>น หรู(อทนได/ยนอย��ตลอเวิลาไมั�ไหวิ ต/องเปล��ยนอารูมัณี!ไปอย��เรู(�อยๆ ไป

แมั/อรูยาบุถท��ย(น เดน น��ง นอน ท��เรูาคดวิ�าแสันสับุายกู>อย��ในอรูยาบุถเด�ยวิไมั�ได/ กู>ต/องเปล��ยนไปเปล��ยนมัาวิ�นละน�บุครู�&งไมั�ไหวิด/วิยทนอย��ไมั�ได/ เพรูาะควิามัท#กูข!มั�นมัาบุ�งค�บุ ตลอดจนโตEะ เกู/าอ�& หรู(อข/าวิของต�างๆ มั�นกู>อย��ในฐานะเด�ยวิกู�น ค(อเป*นท#กูข!ทนอย��ในสัภาพเดมัไมั�ได/ด/วิยกูนท�&งน�&น เพรูาะรู�ปอ�นเป*นปรูมัาณี�มัาปรูะชื่#มักู�นย�อมัจะผั�นแปรูไปอย��ท#กูวินาท�

ค. อน�ตตล�กัษณะ เป2นธรรมชาต"ท/0ไม+ใช+ต�วไม+ใช+ตน ไม+ใช+คน ไม+ใช+ส�ตว8ท��งจะย�งบื้�งค�บื้บื้�ญชากั(ไม+ได้�ด้�วย

สัรูรูพสั�งท�&งหลายในโลกูน�& ไมั�มั�อะไรูเกูดข4&นมัาโดดเด��ยวิแต�ล:าพ�ง ล/วินแต�เกูดข4&นมัาได/กู>ด/วิยอาศ�ยกูารูปรูะชื่#มักู�น เชื่�น นาฬิกูาข/อมั(อ มั�นกู>จะต/องมั�ต�วิเรู(อน มั�หน/าป@ด มั�เข>มัสั�&นเข>มัยาวิ มั�ฟ@นเฟXองต�วิเล>กูต�วิใหญ� เป*นต/น

ถ/าเรูากูรูะจายออกูมัาให/หมัดเป*นชื่&นๆ ควิามัเป*นนาฬิกูากู>จะหายไป แมั/ต�วิเรู(อน หน/าป@ด เข>มัสั�&นเข>มัยาวิ ฟ@นเฟXอง มั�นกู>ล/วินแต�เป*นรู�ป "ปรูมัาณี�" มัารูวิมักู�น เรูาหานาฬิกูาเท�าใดกู>ไมั�พบุ

คนเรูากู>เหมั(อนกู�น เอาสั�วินต�างๆ เชื่�น หน/า ตา แขน ขา กูรูะด�กู กูล/ามัเน(&อ มัารูวิมักู�นเข/ามั�นจ4งเป*นคน แล/วิกู>แยกูออกูเป*นหญงเป*นชื่าย ด:าหรู(อขาวิ สัวิยหรู(อไมั�สัวิย โดยมั�จตใจของผั�/น� &นรูวิมัเข/าไปด/วิย

แต�ถ/ากูรูะจายชื่&นสั�วินต�างๆ เหล�าน�&ออกูไปให/หมัดเป*นชื่&นๆ แล/วิ ควิามัเป*นคน หญง หรู(อชื่าย ด:าหรู(อขาวิ สัวิยหรู(อไมั�สัวิย กู>จะหายไป จะมั�แต�รู�ปกู�บุนามัเท�าน�&น

เรูาหลงคดหลงตดใจหรู(อไมั�ชื่อบุ เมั(�อเรูาเห>นกู>โดยเหต#ท��เรูาหลงละเมัอเพ/อฝ้@นในมัโนภาพของเรูาเอง

ด/วิยเหต#ด�งน�& อน�ตตล�กัษณะ กู>ได/แกู�ควิามัวิ�างเปล�าจากูต�วิตน คนหรู(อสั�ตวิ!เป*นเพ�ยงรู�ปกู�บุนามัเท�าน�&นมัาปรูะชื่#มักู�น และรู�ปกู�บุนามัน�&กู>ผั�นแปรูเปล��ยนแปลงไปอย��ท#กูวินาท� บุ�งค�บุบุ�ญชื่ามั�นอย�างไรูกู>ไมั�ได/ด/วิย

๑. สาม�ญล�กัษณะ ธรูรูมัชื่าตท��มั�ปรูะจ:าต�วิ ๓ ปรูะกูารูน�& ชื่(�อวิ�า ไตรล�กัษณะ

จ"ต เจตส"กั ร ป ย�อมัจะมั�ไตรูล�กูษณีะ ค(อสัามั�ญล�กูษณีะครูบุบุรูบุ�รูณี!ท�&ง ๓ ปรูะกูารู

ผั�/ท��มัได/พจารูณีาเข/าไปให/ถ4งแกู�นแท/ของควิามัจรูง จ4งตกูอย��ในควิามัหลงใหลมั�วิเมัาอย��ท#กูวิ�นท#กูค(น บุางท�ต� &งแต�เกูดไปจนถ4งแกู�ควิามัตาย แมั/เกูดชื่าตใหมั�อ�กูกู��ครู�&งกู��หนกู>ย�งหลงอย��ได/

พจารูณีาเสั�ยบุ/างวิ�นละไมั�กู��ครู�&งกู>จะได/ชื่(�อวิ�า สัรู/างป@ญญาบุารูมั� แล/วิป@ญญาบุารูมั�น�&กู>จะปรูะท�บุเอาไวิ/ภายในจตใจ แล/วิกู>จะได/ตดตามัต�วิไปในชื่าตข/างหน/าและข/างหน/าต�อๆ ไป จะได/ไมั�ห�นกูล�บุมัาเป*นผั�/ตกูอย��ในควิามัปรูะมัาทในเรู(�องของชื่�วิต

สั:าหรู�บุบื้�ญญ�ต"ธรรม ค(อธรูรูมัท��สัมัมั#ตกู�นข4&นน�&น หามั�ไตรูล�กูษณี! อ�นได/แกู�ล�กูษณีะท�&ง ๓ ปรูะกูารูด�งกูล�าวิแล/วิไมั� เพรูาะเป*นบุ�ญญ�ตธรูรูมั ไมั�ใชื่�ปรูมั�ตถธรูรูมั เป*นสัมัมั#ตสั�จจะ เป*นควิามัจรูงท��สัมัมั#ตข4&นมัา มัได/มั�จรูงๆ เป*นเพ�ยงโวิหารูของชื่าวิโลกูเท�าน�&นเอง

เชื่�นชื่(�อวิ�า ภ�เขา แมั�น:&า นายแดง นายด:า เข�ยวิหรู(อขาวิ เป*นต/นน�&น มัได/เป*นอนจจ�ง ท#กูข�ง อน�ตตา แต�ปรูะกูารูใด

๒. ว"เสสล�กัษณะ เป*นธรูรูมัชื่าตท��มั�ปรูะจ:าต�วิเป*นพเศษโดยเฉพาะๆ ของสั�งน�&นๆ หรู(อเป*นธรูรูมัชื่าตท��มั�ปรูะจ:าต�วิของธรูรูมัแต�ละอย�างแต�ละชื่นด ไมั�เหมั(อนกู�นเลย วิเสัสัล�กูษณีะมั� ๔ ปรูะกูารู ค(อ ล�กูษณีะ รูสัะ ป@จจ#ป@ฏิฐาน และ ปท�ฏิฐาน

กั. ล�กัษณะ หมัายถ4งค#ณีภาพ เครู(�องแสัดง หรู(อสัภาพโดยเฉพาะท��มั�อย��เป*นปรูะจ:าต�วิของธรูรูมัน�&นๆ

ข้. รสะ หมัายถ4งกูจกูารูงาน หรู(อหน/าท��กูารูงานของธรูรูมัน�&นๆ พ4งกูรูะท:าตามัล�กูษณีะของตน

รูสัะน�& ย�งจ:าแนกูออกูได/เป*น ๒ ค(อ กูจจรูสัะ และ สั�มัป@ตตรูสัะ

กั"จจรสะ เชื่�นควิามัรู/อนของไฟ มั�หน/าท��กูารูงานท:าให/สั�งต�างๆ สั#กูได/

ส�มป@ตต"รสะ เชื่�นแสังของไฟ มั�หน/าท��กูารูงานท:าให/สัวิ�างได/

ค. ป@จจ�ป@ฏฐาน หมัายถ4งอากูารูท��ปรูากูฏิจากูรูสัะน�&น ซึ่4�งได/แกู�ผัลอ�นเกูดจากูรูสัะ

ง. ปท�ฏฐาน หมัายถ4งป@จจ�ยโดยตรูงท��เป*นต�วิกูารูให/เกูดล�กูษณีากูารูน�&นๆ ข4&นมัา เรู�ยกูวิ�า เป*นเหต#ใกูล/ให/เกูด

ต�วิอย�างวิเสัสัล�กูษณีะของปฐวิ� ค(อ ธาต�ด้"น

กูกู9ขฬลกู9ขณีา มั�ควิามัแข>ง เป2นล�กัษณะ

ปตฏิฐานรูสัา มั�กูารูทรูงอย�� เป2นกั"จ

สัมั9ปฏิจ9ฉนปจ9จ#ปฏฺ[ฐานา มั�กูารูรู�บุไวิ/ เป2นผัล

อวิเสัสัธาต#ต9ตยปทฏฺ[ฐานา มั�ธาต#ท�&ง ๓ ท��เหล(อ เป2นเหต�ใกัล�ให�เกั"ด้

ส$าหร�บื้บื้�ญญ�ต"ธรรม ค�อธรรมท/0สมม�ต"กั�นข้:�นน��น ไม+ม/ว"เสสล�กัษณะเลย เพรูาะบุ�ญญ�ตข4&นตามัควิามันยมัท��ชื่าวิโลกูต�&งข4&นเท�าน�&นเอง เชื่�นค:าวิ�า แมั�น:&า ภ�เขา นายแดง นายด:า เป*นค:าชื่(�อเรู�ยกูกู�นเพ(�อให/เป*นท��เข/าใจวิ�าค(ออะไรูเท�าน�&น จะมั�ควิามัแข>ง หรู(ออ�อน เป*นต/น เป*นล�กูษณีะได/อย�างไรู

วิทยากูารูในทางโลกูทางวิทยาศาสัตรู!น�&น เป*นเรู(�องท��เอาบุ�ญญ�ตธรูรูมั หรู(อเรู(�องท��สัมัมั#ตข4&นเอามัาศ4กูษากู�นเป*นสั�วินใหญ� ด�งน�&นจ4งเป*นควิามัจรูงแท/แน�นอนไมั�ได/ มั�นกู>ย�อมัจะผั�นแปรูและเปล��ยนแปลงไป ด�งน�&น จ4งได/เห>นอย��เสัมัอวิ�า ทฤษฎ�ท��ค/นพบุใหมั�ๆ น�&น ท:าลายทฤษฎ�เกู�าๆ อย��เสัมัอ บุางท�กู>สั&นเชื่งเลยท�เด�ยวิ

พรูะอภธรูรูมั ค(อค�มัภ�รู!อ�นปรูะเสัรูฐสั�งสั#ด พรูะปรูมั�ตถธรูรูมั ค(อเน(&อควิามัอ�นย�งใหญ� ไมั�มั�เน(&อควิามัใดท��จะเข/ามัาเปรู�ยบุเท�ยบุได/ กูล�าวิโดยย�อกู>มั� ๔ อย�างค(อ จต เจตสักู รู�ป นพพาน

อาศ�ยสั�พพ�ญญฺ#ตญาณี ค(อป@ญญาของพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าผั�/ตรู�สัรู� / ผั�/มัได/มั�กูเลสัเหล(ออย��ในจตใจเลยแมั/แต�เพ�ยงน/อยนด จ4งได/สัามัารูถผัลตวิทยากูารูท��วิ�าด/วิยเรู(�องของชื่�วิตจตใจข4&นมัาได/อย�างล4กูซึ่4&ง สัามัารูถแสัดงพรูะอภธรูรูมั หรู(อปรูมั�ตถสั�จธรูรูมัอ�นเป*นควิามัจรูงแท/ และเป*นธรูรูมัท��ชื่าวิโลกูท�&งหลายไมั�สัามัารูถท��จะค/นควิ/าข4&นมัาด/วิยตนเองได/ ออกูมัาสั��สัายตาของชื่าวิโลกูท�&งหลาย ผั�/ใดได/ศ4กูษากู>น�บุวิ�าเป*นบุ#ญ เพรูาะจะเกูดป@ญญาในเรู(�องของชื่�วิตจตใจ ตลอดจนหนทางท��จะเดนไปสั��ควิามัพ/นท#กูข! แล/วิจะเห>นพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าได/ ด�งท��พรูะองค!ท�านได/ตรู�สัอย��เสัมัอวิ�า "ผั�/ใดเห>นธรูรูมั ผั�/น� &นกู>จะเห>นตถาคต"

ร ปปรม�ตถ8 ปร"จเฉทท/0 ๖

๑. เอต9ตาวิตา วิภต9ตา ห สัป9ปเภทป9ปวิต9ตกูา

จต9ต เจตสักูา ธมั9มัา รู�ปน9ทาน ปวิ#จ9จต ฯ

๒. สัมั#ท9เทสัา วิภาคา จ สัมั#ฏิฐานา กูลาปโต

ปวิต9ตกู9กูมัโต เจต ปญฺ9จธา ตต9ถ สัง9คโห ฯ

๓. ภ�ตป9ปสัาท วิสัยา ภาโวิ หทย มัจ9จป6

ชื่(วิตาหารูรู�เป ห อฏฺ[ฐารูสัวิธ: ตถา ฯ

๔. ปรูจ9เฉโท จ วิญฺ9ญต9ต วิกูาโรู ลกู9ขณีน9ต จ

อนป9ผัน9นา ทสัา เจต อฏฺ[ฐวิ�สั วิธมั9ภเวิ ฯ

๕. อจ9เจวิมัฏิสัวิสัต วิธมั9ป6 จ วิจกูขนา

อชื่9ฌต9ตกูาทเภเทน วิภชื่9ชื่นต ยถารูห: ฯ

๖. อฏิฐารูสั ปณี9ณีรูสั เตรูสั ท9วิาทสัาต จ

กูมั9มัจตโตต#กูาหารู ชื่าน โหน9ต ยถากู9กูมั: ฯ

๗. ชื่ายมัานาทรู�ปาน: สัภาวิต9ตา ห เกูวิล:

ลกู9ขณีาน น ชื่ายน9ต เกูหจ�ต ปกูาสัต: ฯ

๘. กูมั9มัจต9โตต#กูาหารู สัมั#ฏิฐานา ยถากู9กูมั:

นวิ ฉ จต#โรู เท9วิต กูลาปา เอกูวิ�สัต ฯ

๙. กูลาปน: ปรูจ9เฉท ลกู9ขณีต9ตา วิจกู9ขณีา

น กูลปง9ค มัจ9จาห# อากูาสั: ลกู9ขณีานจ ฯ

๑๑. อฏฺ[ฐวิ�สัต กูาเมัสั# โหน9ต ตวิ�สั รู�ป6สั#

สัต9ตตรูเสัวิ อสัญฺ9ญ�น: อรู�เป นต9ถ กูญจ�ป6 ฯ

๑๒. สัท9โท วิกูารูโรู ชื่รูตา มัรูณีญฺ9โจปปต9ตย:

น ลพ9ภน9ต ปวิต9เตต# น กูญฺ9จป6 น ลพ9ภน9ต ฯ

๑๓. ปทมัจ9จ#ตมัจ9จน9ต: อสัง9ขตมัน#ต9ตรู:

นพพานมัต ภาสัน9ต วิานมัต9ตา มัเหสัโย ฯ

๑๔. อต จต9ต: เจตสักู: รู�ป] นพ9พานมัจ9จป6

ปรูมัต9ถ: ปกูาเสัน9ต จต#ธาวิ ตถาคตา ฯ

อภธรูรูมัมั�ตถสั�งคหะ ปรูจเฉทท�� ๖ น�& พรูะอน#รู#ทธาจารูย!ได/ปรูะพ�นธ!เป*นคาถาสั�งคหะไวิ/รูวิมั ๑๔ คาถา ด�งได/แสัดงไปแล/วิ แต�เมั(�อแปลออกูมัาเป*นภาษาไทย กู>ยากูท��จะท:าควิามัเข/าใจได/ สั:าหรู�บุผั�/ท��ไมั�ได/ศ4กูษาในตอนต/นๆ มัากู�อน ย�งถ/าจะท:าควิามัเข/าใจในสั�วินท��ละเอ�ยดลออล4กูซึ่4&งให/มั�ควิามัเข/าใจด� และมั�ควิามักูวิ/างขวิางตามัสัภาวิธรูรูมักู>ย�งจะย#�งยากูข4&นไปอ�กู ได/ยากูกู�บุผั�/ศ4กูษาย�งน�กู

ด�งน�&น จ4งต/องค/นหาค:าอธบุายจากูอรูรูถกูาและฎ�กูา เป*นต/น เข/ามัาชื่�วิย แต�ถ4งกูรูะน�&นกู>ยากูท��จะศ4กูษาเอาด/วิยตนเองได/ จ4งจ:าเป*นต/องเอาวิชื่ากูารูในทางโลกู เฉพาะอย�างย�ง วิชื่าวิทยาศาสัตรู!เข/ามัาปรูะกูอบุด/วิย เพ(�อหวิ�งวิ�าจะให/ผั�/ศ4กูษาเข/าใจได/ง�ายข4&น

ในเรู(�องด�งกูล�าวิน�& กู>มั�กูจะมั�ผั�/ท��ไมั�เคยศ4กูษาพรูะพ#ทธศาสันาเฉพาะอย�างย�งอภธรูรูมัป6ฎกูมัากู�อนเลย กูล�าวิหาวิ�า เอาเรู(�องทางโลกูทางวิทยาศาสัตรู!เข/ามัาปะปนกู�บุธรูรูมัะท:าไมั

แต�อย�างไรูกู>ด� ขอให/ลองด�ต�วิบุาล� กู�บุค:าแปลในอภธรูรูมัมั�ตถสั�งคหะปรูจเฉท ๖ กู>จะเห>นวิ�า ถ/าไมั�มั�วิชื่าวิทยาศาสัตรู!เข/ามัาอธบุายปรูะกูอบุด/วิยแล/วิกู>ย�งไมั�ใชื่�ง�ายๆ ย�งหน�ควิามัอ4ดอ�ดใจไปไมั�พ/น และขอให/สั�งเกูตด�วิ�า หน�งสั(อเล�มัน�&ท�&งเล�มัขยายควิามัจากูคาถาสั�งคหะท��เป*นต�วิบุาล�ไมั�กู��คาถาเลยจากูจ:านวินท�&งสั&น ๑๔ คาถาด/วิยกู�น

คาถาส�งคหะท/0 ๑

เอต9ตาวิตา วิภต9ตา ห สัมั9ปเภทป9ปวิต9ตกูา

จต9ตเจตสักูา ธมั9มัา รู�ปน9ทาห ปวิ#จ9จตฯ

แปลเป*นใจควิามัวิ�า ธรูรูมัท�&งหลาย ค(อ จตและเจตสักู เป*นไปโดยปรูะเภท และปวิ�ตตกูาล ได/จ:าแนกูแล/วิโดยปรูจเฉทท�&ง ๕ มั�ปรูะมัาณีเพ�ยงเท�าน�&น บุ�ดน�&จ�กูแสัดงถ4งรู�ปต�อไป

ปรูมั�ตถธรูรูมัน�&นมั� ๔ ปรูะกูารู ค(อ จต เจตสักู รู�ป และนพพาน ได/แสัดงเรู(�องจตเจตสักูมัาต�&งแต�ปรูจเฉทท�� ๑ ๒ ๓ ๔ และ ๕ แล/วิ สั:าหรู�บุในปรูจเฉทท�� ๖ ซึ่4�งจะได/บุรูรูยายต�อไปน�&เป*นเรู(�อง "รู�ป" และเรู(�อง "นพพาน" ต�อไป

จากูปรูมั�ตถท�ปน�ฎ�กูาแสัดงเอาไวิ/วิ�า รู#ป9ปนต�ต รู�ป] ธรูรูมัชื่าตท��แตกูด�บุหรู(อผั�นแปรูไปน�&น เรู�ยกูวิ�า รู�ป

จากูวิภาวิน�ฎ�กูา ได/ขยายค:าวิ�า รู#ป9ปน ไวิ/ด�งน�& รู#ป9ปนญฺ9เจต9ถ สั�ตาทวิโรูธปจ9จยสัมัวิาเย วิสัทสั#ป9ปต เยวิ

ล:าด�บุรู�ปท��เกูดกู�อนและเกูดท�หล�ง ขณีะท��มั�ป@จจ�ยอ�นเป*นข/าศ4กู ค(อ ควิามัเย>น เป*นต/น ย�งให/แตกูด�บุน�&น ล:าด�บุรู�ปน�&นชื่(�อวิ�า รู#ป9ปน

สัรู#ปแล/วิกู>ค(อ รู�ป กู>ได/แกู�ธรูรูมัท��ผั�นแปรูแตกูด�บุ ด/วิยควิามัเย>นหรู(อควิามัรู/อนน��นเอง

สัรูรูพสั�งท�&งหลายในโลกูน�& ไมั�วิ�าพ(&นแผั�นดน ภ�เขา ต/นไมั/ โตEะ เกู/าอ�& รู �างกูายของคน หรู(อของสั�ตวิ!เดรู�จฉาน ตลอดไปจนถ4งรู�ปท��มัองเห>นไมั�ได/ด/วิยสัายตา ล/วินแต�อย��ในฐานะเด�ยวิกู�น อย�างหน4�งกู>ค(อ ควิามัไมั�เท��ยงแท/แน�นอนต/องแตกูด�บุหรู(อผั�นแปรูเปล��ยนแปลงไปอย��เสัมัอ

ท��วิ�ารู�ปแตกูด�บุหรู(อผั�นแปรูไปด/วิยควิามัเย>นหรู(อควิามัรู/อนน�&น หมัายถ4งรู�ปท#กูอย�าง ต/องเปล��ยนแปลงไปจากูรู�ปเดมั ค(อ เปล��ยนเป*นรู�ปใหมั�เสัมัอไป แมั/บุางรู�ปเรูาจะต/องเห>นมั�นเปล��ยนแปลงไปต�อหน/าไมั�ได/ เพรูาะมั�นเปล��ยนแปลงท�ละน/อยๆ กู>จรูง แต�มั�นกู>จะต/องเปล��ยนแปลงอย�างแน�นอน

เพรูาะวิ�ารู�ปท�&งหลายถ�กูปรูะชื่#มักู�นข4&นมัาจากูรู�ปอ�นเป*นหน�วิยเล>กูๆ ท��เรูาเรู�ยกูกู�นวิ�า ปรูมัาณี� และปรูมัาณี�น�&นต/องมั�ควิามัรู/อน และควิามัรู/อนน��เองท��ท:าให/ปรูมัาณี�มัได/อย��น�งๆ ได/แมั/แต�สั�กูวินาท�หน4�ง ด�งน�&น รู�ปจ4งได/ชื่(�อวิ�า แตกูด�บุหรู(อผั�นแปรูเปล��ยนแปลงไปอย��เสัมัอ

ในทางวิทยาศาสัตรู! พล�งงาน (energy) ค(อควิามัสัามัารูถท��จะท:างานได/ ในสัมั�ยกู�อนเรูาเรู�ยกูกู�นวิ�า พล�งงานน�&นมัได/เป*นสัสัารู เพรูาะวิ�าพล�งงานชื่��งไมั�ได/ ตวิงไมั�ได/ ไมั�ต/องกูารูท��อย�� เชื่�น แสัง เสั�ยง ไฟฟGา เป*นต/น

ป@จจ#บุ�นเรูาได/พบุควิามัจรูงใหมั� เพรูาะแท/จรูงน�&น มัวิล (mass) และพล�งงานเป*นสั�งเด�ยวิกู�น

Albert Einstein เป*นผั�/ค/นพบุในเรู(�องมัวิลและพล�งงาน ในกูารูค/นพบุครู�&งน�&ถ(อกู�นวิ�าเป*นกูารูค/นพบุท��ย�งใหญ�ท��สั#ดในโลกูท�เด�ยวิ ท�าน Einstein ได/แสัดงวิ�า มัวิลกู>ค(อ พล�งงานท��ย4ดกู�นอย��เฉยๆ อย�างมั��นคง และในทางตรูงกู�นข/ามั พล�งงานท�&งหลาย เชื่�น ควิามัรู/อน ควิามัเคล(�อนไหวิ ไฟฟGา เหล�าน�& ซึ่4�งกู>ค(อมัวิลน��นเอง แต�เป*นมัวิลท��อย��ในล�กูษณีะท��สัลายต�วิแล/วิ

พล�งงานท��ได/ย4ดเอาอน#ภาคต�างๆ (โปรูตอน นวิตรูอน) ให/รูวิมัอย��ด/วิยกู�นได/ในต�วิของปรูมัาณี�น�&น มั�พล�งงานมัากูมัาย ท�&งน�&กู>ได/จากูกูารูพสั�จน! เมั(�อปรูมัาณี�แตกูต�วิ (fission) เชื่�นต�วิอย�าง พล�งงานท��ออกูมัาจากูรูะเบุดปรูมัาณี� เป*นต/น

ทฤษฎ�ปรูมัาณี�ในทางวิทยาศาสัตรู!น�&นน�าอ�ศจรูรูย! เพรูาะวิ�าพล�งงานจากูมัวิลสัลายต�วิเพ�ยง ๑ กูรู�มัเท�าน�&น จะเท�ากู�บุพล�งงานท��โรูงไฟฟGาธรูรูมัดาขนาดกูลางท:างานเต>มัท��ได/ถ4ง ๒๐๐ ชื่��วิโมัง

ทฤษฎ�ของ Einstein ด�งกูล�าวิมัาแล/วิ ได/รู�บุกูารูพสั�จน! ได/รู�บุกูารูย(นย�นจากูบุรูรูดาน�กูวิทยาศาสัตรู!ท��วิๆไป แต�ไมั�มั�ใครูได/คาดคดวิ�าสั�ตรูอ�นวิเศษของเขาน�& จะได/รู�บุกูารูพสั�จน!จรูงๆ ให/ปรูากูฏิแกู�สัายตาโลกูในล�กูษณีะของรูะเบุดปรูมัาณี� ท��อเมัรูกู�นท&งลงในญ��ป#Rนเมั(�อหลายสับุปKต�อจากูน�&นมัา

พล�งงานของปรูมัาณี�น�&นน�าพศวิงย�งน�กู จ4งอย��ในควิามัสันใจเป*นอ�นมัากูของบุรูรูดาน�กูวิทยาศาสัตรู!ท�&งหลาย จากูสั�ตรูของ Einstein ท:าให/สัามัารูถค:านวิณีได/วิ�าพล�งงานท��อย��ในต�วิของปรูมัาณี�เล>กูๆ ท��เรูามัองไมั�เห>นมั�นน�&น มั�กู:าล�งอ:านาจมัหาศาลเพรูาะจากูมัวิลหน�กูเพ�ยง ๑ กูรู�มั ถ/าเปล��ยนมัวิล ๑ กูรู�มัน�&เป*นพล�งงาน กู>จะได/พล�งงานถ4ง ๒๕ ล/านกูโลวิ�ตต!

ควิามัน�าอ�ศจรูรูย!ท��ย�งกูวิ�ากู>ค(อ พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าได/แสัดงเรู(�องปรูมัาณี�มัานานมัากูกูวิ�า ๒๕๐๐ ปKมัาแล/วิ แต� ๒๕๐๐ ปKแห�งควิามัหล�ง ซึ่4�งเรูาคดกู�นวิ�าเป*นเวิลายาวินานมัากูอย�างเหล(อเกูนน��นกู>ค(อ ได/เป6ดชื่�องโอกูาสัล�วิงหน/าให/อย�างกูวิ/างขวิางและยาวินานท��สั#ดแกู�บุรูรูดาชื่าวิโลกูท�&งหลายท��จะได/ค/นควิ/าหาควิามัจรูงจากูธรูรูมัชื่าต เฉพาะอย�างย�งในเรู(�องปรูมัาณี� แต�ในท��สั#ดกู>มัาลงในหล�กูกูารูเด�ยวิกู�นท��วิ�า มัวิล (mass) และพล�งงาน (energy) เป*นอ�นเด�ยวิกู�น โดยได/รู�บุกูารูพสั�จน!จนเป*นท��ยอมัรู�บุกู�นไปท��วิโลกู เมั(�อไมั�นานมัาน�&เอง

แต�พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าทรูงสัอนมัานานกูวิ�า ๒๕๐๐ ปKแล/วิ ว+ามวลและพล�งงานน��นเป2นอ�นเด้/ยวกั�น โด้ยใช�ค$าว+า "เป2นร ป" เชื่�น

แสังสัวิ�างท��วิทยากูารูทางโลกูทางวิทยาศาสัตรู!วิ�าเป*นพล�งงาน พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าวิ�าเป*น "รู�ป" เป*นต/น

นอกูจากูน�&นย�งแสัดงโดยพสัดารูด/วิยวิ�า แสงสว+าง น�&นค(ออะไรู เกูดข4&นมัาจากูอะไรู เกูดข4&นมัาได/อย�างไรู และมั�ควิามัเป*นไปปรูะกูารูใดบุ/าง เป*นต/น

น��นกู>โดยอ:านาจของสั�พพ�ญญฺ�แท/ๆ ซึ่4�งคนท��มัได/ศ4กูษาพรูะพ#ทธศาสันาโดยละเอ�ยดเข/าใจผัดคดวิ�า รู�ปกู>ค(อ รู�างกูายและข/าวิของต�างๆ เท�าน�&น แล/วิย�งคดเลยเถดไปอ�กูวิ�า พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าออกูไปสั��ปRาแล/วิไปน��งคด น��งค/น เหมั(อนๆกู�นกู�บุน�กูปรูาชื่ญ!รูาชื่บุ�ณีฑุตท�&งหลายล�บุคล:าวิชื่ากูารูของตนอย��บุนโตEะ

สงเคราะห8ร ปเป2น ๕ น�ย

บุรูรูดารู�ปท�&งหลายท��จะได/ศ4กูษาต�อไป แบุ�งออกูได/เป*น ๕ น�ย หรู(อจ�ดเป*น ๕ ปรูะเภทด/วิยกู�น

ด�งมั�คาถาสั�งคหะท�� ๒ แสัดงเอาไวิ/วิ�า

คาถาส�งคหะท/0 ๒

สัมั#ท9เทสัา วิภาคา จ สัมั#ฏิฐานา กูลาปโต

ปวิต9ตกู9กูมัโต เจต ปญฺ9จธา ตต9ถ สัง9คโหฯ

แปลควิามัวิ�า อ�นวิ�า รู�ป น�&น สังเครูาะห!โดยน�ย ๕ ค(อ สัมั#ทเทสั วิภาค สัมั#ฏิฐาน กูลาป และปวิ�ตตกูกูมัะ

หมัายถ4งวิ�า รู�ปท�&งหมัดท��จะได/ศ4กูษาน�&นแบุ�งออกูโดยเป*นห�วิข/อแล/วิได/แกู� รู�ป ๕ ปรูะเภทค(อ

๑. ร ปสม�ทเทสน�ย เป*นกูารูแสัดงเรู(�องรู�ปโดยสั�งเขปหรู(อโดยย�อของรู�ปแต�ละรู�ป

๒. ร ปว"ภาคน�ย เป*นกูารูแสัดงเรู(�องรู�ปเป*นสั�วินๆ เป*นค��ๆ โดยพสัดารู

๓. ร ปสม�ฏฐานน�ย เป*นกูารูแสัดงเรู(�องสัมั#ฏิฐานของรู�ป แสัดงป@จจ�ยหรู(อเหต#ท��ท:าให/รู�ปเกูดข4&น วิ�าแต�ละรู�ปเกูดข4&นมัาได/อย�างไรู

๔. ร ปกัลาปน�ย เป*นกูารูแสัดงเรู(�องรู�ปท��เกูดเป*นกูล#�มั หรู(อเป*นคณีะวิ�ามัารูวิมักูล#�มักู�นได/อย�างไรู

๕. ร ปปว�ตต"กัมน�ย เป*นกูารูแสัดงควิามัเป*นไปของรู�ปตามัล:าด�บุกูารูเกูดและกูารูด�บุ

น�ยท/0 ๑ ร ปสม�ทเทส

กูารูแสัดงรู�ปธรูรูมัโดยสั�งเขปหรู(อโดยย�อ เพ(�อจะได/ทรูาบุวิเสัสัล�กูษณีะของรู�ปแต�ละรู�ปน�&น คาถาสั�งคหะท�� ๓ ท�� ๔ แสัดงวิ�า

คาถาส�งคหะท/0 ๓, ท/0 ๔

ภ�ตป9ปสัาทวิสัยา ภาโวิ หทยมัจ9จป6

ชื่�วิตาหารูรู�เปห อฏฺ[ฐารูสัวิธ: ตถาฯ

แปลควิามัวิ�า มัหาภ�ตรู�ป ปสัาทรู�ป วิสัยรู�ป ภาวิรู�ป หทยรู�ป ชื่�วิตรู�ป อาหารูรู�ป รูวิมั ๑๘ รู�ป เป*นนปผั�นนรู�ป

ปรูจ9เฉโท จ วิญฺ9ญต9ต วิกูาโรู ลกู9ขณีน9ต จ

อนป9ผัน9นา ทสั เจต อฏฺ[ฐวิ�สัวิธมั9ภเวิ ฯ

แปลควิามัวิ�า ปรูจเฉทรู�ป วิญญ�ตรู�ป วิกูารูรู�ป ลกู9ขณีรู�ป รูวิมั ๑๐ รู�ป เป*นอนปผั�นนรู�ป รูวิมัรู�ปท�&งหมัดจ4งมั� ๒๘ รู�ปด/วิยกู�น

ร ปสม�ทเทสน�ย เป*นกูารูแสัดงเรู(�องรู�ปโดยสั�งเขป หรู(อโดยย�อ

เพ(�อควิามัเข/าใจท��ด� จะขอเสันอเรู(�องสัสัารูและพล�งงานในวิชื่าวิทยาศาสัตรู!เสั�ยกู�อน

ว"ทยาศาสตร8ค�ออะไร?

วิทยาศาสัตรู!ค(อควิามัรู� /อ�นปรูะกูอบุด/วิยเหต#ผัลท��จ�ดเอาไวิ/เป*นหมัวิดหมั�� ซึ่4�งถ/าจะขยายควิามัออกูไปอ�กูกู>ค(อควิามัรู� /ควิามัสัามัารูถ ท��จะแสัวิงหาค:าอธบุายในปรูากูฏิกูารูณี!ท��แปลกูปรูะหลาดหรู(อท��พสัดารูท��บุ#คคลเป*นอ�นมัากูย�งไมั�มั�ควิามัเข/าใจ เชื่�นปรูากูฏิกูารูณี!ต�างๆ ท��เกูดข4&นตามัธรูรูมัชื่าตหรู(อท��พบุเห>นกู�นอย��ท#กูวิ��ท#กูวิ�น มั�พรูะอาทตย! พรูะจ�นทรู! ดวิงดาวิ ท��โคจรูอย��บุนท/องฟGา หรู(อเรู(�องลมัพ�ด ฤด�รู/อน ฤด�หนาวิ น:&าข4&น น:&าลง ฟGารู/อง ฟGาผั�า ต/นไมั/ ใบุหญ/า และจตวิทยา ฯลฯ เป*นต/น

นอกูจากูน�&วิทยาศาสัตรู!สัามัารูถเป6ดชื่�องทางให/ผั�/ศ4กูษาหาควิามัรู� /ท��ปรูะกูอบุด/วิยเหต#ผัลต�างๆ ในสั�งแปลกูๆ ใหมั� ๆ ได/เสัมัอและในวิทยาศาสัตรู!บุางสัาขาได/น:าเอาควิามัรู� /ไปใชื่/ในกูจกูารู หรู(อเพ(�อกูารูแกู/ป@ญหาให/ตนเองและผั�/อ(�น ในชื่�วิตปรูะจ:าวิ�น เชื่�น ในวิชื่าท��วิ�าด/วิยจตวิทยา แพทย! วิศวิกูรูรูมั และพฤกูษศาสัตรู! เป*นต/น

วิทยาศาสัตรู!น�&นแบุ�งออกูเป*นสัองสัาขาใหญ�ๆ ค(อ

๑. วิทยาศาสัตรู!ธรูรูมัชื่าต ได/แกู�กูารูอธบุายถ4งควิามัรู� /ต�างๆ เกู��ยวิแกู�วิ�ตถ#ตามัธรูรูมัชื่าต เรู(�องชื่�วิตของสั�ตวิ! ของพ(ชื่ ดารูาศาสัตรู! และควิามัรู� /ในเรู(�องพล�งงาน ค(อควิามัสัามัารูถท��จะท:างานได/ เชื่�น วิ�ตถ#ขยายต�วิได/เมั(�อถ�กูควิามัรู/อน กูรูะแสัน:&าไหล แรูงของลมั พล�งงานเคมั� เป*นต/น

๒. วิทยาศาสัตรู!สั�งคมั เชื่�น จตวิทยา และรู�ฐศาสัตรู! เป*นต/น

พรูะพ#ทธศาสันาแสัดงเรู(�อง "รู�ป" ซึ่4�งกู>ได/แกู�วิทยาศาสัตรู!สัาขาท�� ๑ ค(อวิทยาศาสัตรู!ธรูรูมัชื่าต ท��วิ�าด/วิยสัสัารูและพล�งงาน แล/วิกู>มั�ในข/อ ๒ ค(อวิทยาศาสัตรู!สั�งคมัเกู��ยวิพ�นอย��ด/วิย ผั�/ศ4กูษาในเรู(�องน�&จะได/ทรูาบุควิามัจรูงวิ�า พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าแสัดงเรู(�อง "รู�ป" ไวิ/เมั(�อ ๒๕๐๐ ปKเศษ มัาแล/วิน�&น ล/าสัมั�ยหรู(ออย�างไรู กู�บุท�&งจะเป*นปรูะโยชื่น!แกู�ชื่�วิตของผั�/ศ4กูษาเป*นอ�นมัากูด/วิย

แต�อย�างไรูกู>ด� กูารูศ4กูษาเรู(�องรู�ปในพรูะพ#ทธศาสันาน�&นค�อนข/างจะศ4กูษาได/ยากูอย��บุ/าง ผั�/ใดได/ศ4กูษาวิชื่าวิทยาศาสัตรู!เบุ(&องต/นมัาเป*นพ(&นฐานรูองรู�บุเสั�ยกู�อนแล/วิ กู>จะท:าให/เข/าใจได/ง�ายข4&น กูารูท��น:าเอาวิชื่าวิทยาศาสัตรู!เข/ามัาเกู��ยวิข/องด/วิย กู>มัใชื่�น:าเอามัาในฐานะเอามัาวิางเป*นหล�กูกูารูแต�เพ�ยงเอาวิชื่าวิทยาศาสัตรู!เข/ามัาอธบุายพรูะพ#ทธศาสันา เพ(�อให/เกูดควิามัเข/าใจเท�าน�&น

ด/วิยเหต#น�& แมั/วิชื่าทางวิทยาศาสัตรู!จะได/เปล��ยนแปลงไปอย�างไรูในอนาคต เพรูาะน�กูปรูาชื่ญ!ในสัมั�ยหล�งค/นควิ/าหาควิามัจรูงข4&นมัาได/ แล/วิห�กูล/างท:าลายทฤษฎ�ท��ได/วิางเอาไวิ/เสั�ย กู>จะไมั�กูรูะทบุกูรูะเท(อนต�อปรูมั�ตถสั�จธรูรูมัแต�ปรูะกูารูใด

ในวิทยาศาสัตรู!ธรูรูมัชื่าต ต� &งต/นท��จะให/ผั�/ศ4กูษาทรูาบุวิ�า สัสัารูและพล�งงานค(ออะไรูเสั�ยกู�อน

วิ�ตถ#หรู(อสัสัารู (Matter) ค(อสั�งต�างๆ ท��มัน#ษย!สัามัารูถสั�มัผั�สัได/ด/วิยปรูะสัาทท�&ง ๕ สัสัารูเป*นสั�งซึ่4�งมั�น:&าหน�กู มั�เน(&อท��ของต�วิมั�นเอง และมั�มัวิล (Mass)

ด/วิยเหต#น�&เอง จ4งอาจชื่��งตวิงสัสัารูน�&นได/ เชื่�น กู/อนหน เหล>กู น:&ามั�น อากูาศ ฯลฯ เป*นต/น

สัสัารูบุางชื่นด เรูาสัามัารูถมัองด�ด/วิยตาแล/วิเห>นได/ เชื่�น ดน น:&า กู/อนเมัฆ่ แต�กู>มั�สัสัารูอ�กูหลายชื่นดเหมั(อนกู�นท��เรูาไมั�สัามัารูถเห>นได/ด/วิยตาเปล�า ต�วิอย�างเชื่�นอากูาศ เชื่(&อโรูค กูEาซึ่ไนโตรูเจน แต�อย�างไรูกู>ด� ถ4งแมั/วิ�าจะเป*นสัสัารูท��มัองไมั�เห>นด/วิยกูารูด�ตามัธรูรูมัดา น�กูวิทยาศาสัตรู!กู>สัามัารูถท��จะชื่��งน:&าหน�กูของมั�นได/ แมั/เชื่(&อโรูคบุางชื่นดกู>ใชื่/กูล/องจ#ลท�ศน!สั�องขยายมั�นจนเห>น และเมั(�อลมัพ�ดมัาถ�กูต/องรู�างกูายเข/า กู>รู� /ได/แน�วิ�า อากูาศมั�นเคล(�อนไหวิ และอากูาศกู>ชื่��งตวิงได/

ย�งมั�ธรูรูมัชื่าตอ�กูอย�างหน4�งท��ไมั�อาจจะทรูาบุได/ด/วิยกูารูสั�มัผั�สัจากูปรูะสัาทท�&ง ๕ ธรูรูมัชื่าตด�งกูล�าวิน�&ไมั�มั�น:&าหน�กู จ4งชื่��งไมั�ได/ ไมั�ต/องกูารูท��อย�� จ4งไมั�อาจจะตวิงได/ เรูาไมั�เรู�ยกูวิ�าวิ�ตถ#หรู(อสัสัารู ธรูรูมัชื่าตน�&นกู>ได/แกู�แสังสัวิ�าง เสั�ยง ควิามัรู/อน ฟGาแลบุ ฟGารู/อง ฟGาผั�า ควิามัเรู>วิ เป*นต/น ซึ่4�งน�กูวิทยาศาสัตรู!เรู�ยกูวิ�า พล�งงาน (energy) ค(อมั�ควิามัสัามัารูถท��จะท:างานได/ สั�งใดท��มั�ควิามัสัามัารูถท:างานได/ เรูาเรู�ยกูวิ�าพล�งงาน สั�งใดท��มั�ควิามัสัามัารูถท:างานได/มัากู สั�งน�&นกู>น�บุได/วิ�ามั�พล�งงานมัากู สั�งใดท��สัามัารูถท:างานได/น/อย กู>มั�พล�งงานลดลงไปตามัสั�วิน

สั:าหรู�บุในพรูะพ#ทธศาสันาน�&น อธบุายถ4งสั�งต�างๆ เหล�าน�&ไปอ�กูแบุบุหน4�ง แมั/แต�ค:าเรู�ยกูชื่(�อ เชื่�นค:าวิ�า ธาต# เป*นต/น วิทยาศาสัตรู!กู�บุพรูะพ#ทธศาสันามั�ควิามัมั#�งหมัายท��จะอธบุายไปคนละทาง ท�&งกูารูเรู�ยกูชื่(�อกู>ไมั�เหมั(อนกู�น เชื่�นไมั�ได/เรู�ยกูวิ�า สัสัารู ไมั�ได/เรู�ยกูวิ�า พล�งงาน แต�เรู�ยกูวิ�า "รู�ป" เป*นต/น

ค:าวิ�า "รู�ป" น�&น ในปรูมั�ตถท�ปน�ฎ�กูาแสัดงไวิ/วิ�า "ร�ป�ปนต/ต" ร ปE" ได/แกู�ธรูรูมัชื่าตท��มั�ควิามัป@นแปรูแตกูด�บุ ด�งได/กูล�าวิมัาแล/วิ

ค:าวิ�า "รู�ป" น�& มั�หล�กูฐานบุาล�แสัดงอย��อ�กูหลายแห�ง แต�เมั(�อรูวิบุรูวิมัใจควิามัแล/วิกู>ได/แกู�ธรูรูมัชื่าตท��ผั�นแปรูเปล��ยนแปลง (รู#ป9ปนลกู9ขณี:) อย��เสัมัอ ด/วิยอ:านาจของควิามัเย>นและควิามัรู/อน หรู(อสัลายต�วิไปได/ด/วิยกูรูะทบุกู�บุเหต#อ�นเป*นปฏิป@กูษ! หรู(อเหต#ท��ไมั�ถ�กูกู�น เรู�ยกูวิ�า วิโรูธป@จจ�ย เชื่�น เย>น รู/อน หวิ กูรูะหาย แดด ลมั ย#งกู�ด เหล�าน�&เป*นต/น นอกูจากูน�&รู�ปย�งเป*น อพยากูตธรูรูมั ค(อเป*นธรูรูมัชื่าตท��ไมั�เป*นบุ#ญและไมั�เป*นบุาป และรู� /สั4กูน4กูคดอะไรูไมั�ได/เลย (นามัค(อจต เป*นบุ#ญเป*นบุาปได/ รู� /อารูมัณี!ได/) สั�วินท��วิ�ามั�อะไรูบุ/างท��เป*นเหต#ท:าให/รู�ปเกูดข4&นมัา จะได/กูล�าวิถ4งในหมัวิดท�� ๓ ค(อ รู�ปสัมั#ฏิฐานน�ย

ในเรู(�องของควิามัรู� /สั4กูน4กูคด เห>น ได/ยน หรู(อรู� /อารูมัณี!ได/น�&น น�กูวิทยาศาสัตรู!สั�วินมัากูมั�ควิามัเข/าใจวิ�าเป*นรู�ป โดยยกูเอามั�นสัมัองและรูะบุบุปรูะสัาท ซึ่4�งตรูงกู�นข/ามักู�บุพรูะพ#ทธศาสันา เพรูาะพรูะพ#ทธศาสันาแสัดงวิ�า รู�ปจะรู� /อะไรูไมั�ได/เลยเป*นอ�นขาด

ในเรู(�องสัมัองและรูะบุบุปรูะสัาทมั�ควิามัคดน4กูรู� /สั4กูได/น�& ได/ถกูเถ�ยงกู�นมัาเป*นเวิลานานแสันนาน เพรูาะท�านน�กูวิทยาศาสัตรู!จ:านวินหน4�งมั�ควิามัเข/าใจเชื่�นน�&น แต�กู>ย�งมั�น�กูวิทยาศาสัตรู!และน�กูจตวิทยา ซึ่4�งศ4กูษาวิชื่าวิ�าด/วิยเรู(�องของจตใจโดยเฉพาะ วิ�าไมั�ใชื่�แต�กู>ไมั�อาจจะอธบุายได/วิ�า จตใจน�&นค(ออะไรู จ4งได/ให/ผั�/ศ4กูษาเข/าใจในเรู(�องจตใจวิ�า "ธรูรูมัชื่าตท��สันองตอบุต�อสั�งเรู/า" โดยย4ดเอาพฤตกูรูรูมัท��แสัดงออกูมัาต�&งเพ(�อให/ศ4กูษากู�นไปพลางกู�อน

พรูะพ#ทธศาสันาได/แสัดงเรู(�องของจตหรู(อวิญญาณี อ�นเป*นธรูรูมัชื่าตท��รู� /สั4กูน4กูคด เห>น หรู(อได/ยน เอาไวิ/ต� &งแต�หลายพ�นปKมัาแล/วิ แต�แมั/จะนานอ�กูสั�กูเท�าใด กู>ไมั�ต/องแกู/ไขเพรูาะเป*นปรูมั�ตถธรูรูมั

ผั�/ศ4กูษาพรูะอภธรูรูมัท�านหน4�ง เป*นแพทย!ผั�/เป*นอาจารูย!บุรูรูยายวิชื่ากูายวิภาคแกู�น�กูศ4กูษาแพทย!แห�งโรูงพยาบุาลจ#ฬาลงกูรูณี!มัหาวิทยาล�ย กู>ย(นย�นวิ�า มั�นสัมัองไมั�ใชื่�จตและคดน4กูอะไรูไมั�ได/

สั:าหรู�บุค:าวิ�า "รู�ป" ในพรูะพ#ทธศาสันาน�&น มั�ค:าจ:ากู�ดควิามัตลอดจนค:าอธบุายแตกูต�างกู�นไปคนละแง�กู�บุในวิชื่าวิทยาศาสัตรู! เพรูาะควิามัมั#�งหมัายของผั�/ให/กูารูศ4กูษาวิชื่าวิทยาศาสัตรู!น�&นปรูารูถนาจะปล�กูเพาะให/ผั�/ศ4กูษาเกูดควิามัเฉล�ยวิฉลาด เป*นผั�/มั�เหต#ผัลด�มั�ควิามัรู� /เท�าท�นกู�บุปรูากูฏิกูารูณี!ท��เกูดข4&นตามักูฎเกูณีฑุ!ของธรูรูมัชื่าต สัามัารูถอธบุายปรูากูฏิกูารูณี!ของธรูรูมัชื่าตเหล�าน�&นได/ และใชื่/ควิามัรู� /ควิามัสัามัารูถตลอดจนเหต#ผัลท��ได/รู�บุมัา เข/าแกู/ไขป@ญหาท��มัาเป*นอ#ปสัรูรูคขวิางกู�&น ตลอดจนน:าเอาควิามัรู� /เหล�าน�&นมัาใชื่/ผัลตสัรู/างสั�งต�างๆ เพ(�อกู�อปรูะโยชื่น!ในกูารูบุ:าบุ�ดท#กูข!บุ:ารู#งสั#ขให/แกู�มัวิลมัน#ษย!ชื่าต

สั�วินในพรูะพ#ทธศาสันาน�&น มั�ควิามัมั#�งหมัายจะให/ทรูาบุวิ�า ควิามัเกูดเป*นท#กูข! แล/วิกูารูท��ต/องเกูดแล/วิเกูดอ�กู หมั#นเวิ�ยนอย��ไมั�ได/หย#ดหย�อนน�&น เพรูาะอ:านาจของต�ณีหา รูาคะ กูล�าวิค(อ ควิามัหลงใหลตดอย��ในรู�ป เสั�ยง กูล�น รูสั สั�มัผั�สั น��นเอง และควิามัหลงใหลตดอย��ในรูาคะต�ณีหา จะเกูดข4&นได/กู>เพรูาะมั�ควิามัโง�ควิามัหลเข/าครูอบุง:า เพรูาะวิ�าท�&งรู�ป ท�&งนามั เฉพาะอย�างย�งรู�ปท�&งหลายหาได/สัวิยงามัน�ารู�กู อ�นจะเป*นเหต#ท:าให/หลงใหลด�งท��เข/าใจไมั� รู�ปท�&งหลายมั�นกู>ตกูอย��ในฐานะของควิามัจรูงท��วิ�าต/องเกูดต/องต�&งอย�� และต/องด�บุไปอย��ตลอดเวิลา แต�ผั�/โง�เขลาเบุาป@ญญาในป@ญหาของชื่�วิต ไมั�มั�โอกูาสัจะพบุควิามัจรูงอ�นน�&น

นอกูจากูน�& ในพรูะพ#ทธศาสันาย�งแสัดงเรู(�องรู�ปโดยพสัดารูต�&งแต�ในขณีะปฏิสันธตอนท��เกูด และในปวิ�ตต ค(อหล�งจากูเกูดข4&นมัาแล/วิ วิ�ามั�รู�ปอะไรูบุ/าง รู�ป

ต�างๆ เหล�าน�&น เกูดข4&นและผั�นแปรูไปอย�างไรูจนถ4งจ#ต ค(อตาย ท:าให/ผั�/ศ4กูษาเกูดป@ญญาทรูาบุวิ�าเรู(�องของชื่�วิตน�&นมั�ควิามัเรู/นล�บุพสัดารูอย�างไรู และทรูาบุแน�นอนวิ�ากูารูเวิ�ยนวิ�ายตายเกูดน�&นกู�อท#กูข!โทษภ�ยให/แกู�ชื่�วิตปรูะกูารูใด

พรูะพ#ทธศาสันาเพ�งเล>งให/กูารูศ4กูษาในเรู(�องรู�ป กู>เพ(�อให/เข/าไปสั��ควิามัจรูงอ�นล4กูซึ่4&งจนผั�/ศ4กูษาทรูาบุแน�นอนวิ�า รู�ปท�&งหลายไมั�ใชื่�คน ไมั�ใชื่�สั�ตวิ! ไมั�ใชื่�ต/นไมั/ ไมั�ใชื่�โตEะ ไมั�ใชื่�เกู/าอ�& ไมั�เท��ยงเป*นท#กูข! บุ�งค�บุไมั�ได/ จ4งเอาเป*นท��พ4�งอย�างแน�แท/ถาวิรูหาได/ไมั� เมั(�อเข/าใจควิามัจรูงด�งน�&แล/วิ ควิามัย4ดตดโลกูอย�างแน�นหนากู>จะได/คลายลงบุ/าง แล/วิจะได/มั�กู:าล�งท��จะปฏิบุ�ตกูจสั�งสั#ดในพรูะพ#ทธศาสันา น��นกู>ค(อควิามัพ/นท#กูข!ต�อไป

ค:าวิ�า "รู�ป" ในพรูะพ#ทธศาสันาน�&นบุ#คคลสั�วินมัากูท��ย�งมัได/ศ4กูษาในข�&นละเอ�ยดกู>จะมั�ควิามัเข/าใจไมั�ถ�กูต/อง เพรูาะจะเข/าใจแต�เพ�ยงวิ�ารู�ปน�&น ได/แกู�รู�างกูายของสั�ตวิ!ท�&งหลาย อย�างมัากูกู>เพ�มัดน น:&า โตEะ เกู/าอ�& หรู(อต/นไมั/ใบุหญ/าเข/าไปด/วิยเท�าน�&น

ควิามัจรูง ค:าวิ�า " รู�ป" มัได/มั�ควิามัหมัายค�บุแคบุเพ�ยงเท�าน�&น หากูแต�มั�ควิามัหมัายไกูลออกูไปอ�กูมัากู เชื่�น อากูาศ แสัง เสั�ยง กูล�น รูสั กู>เป*นรู�ป แมั/ในบุางสั�งบุางอย�างท��เรูาไมั�อาจเห>นและสั�มัผั�สัไมั�ได/เลยด/วิยปรูะสัาทท�&ง ๕ ย�งเรู�ยกูวิ�า "รู�ป"

กู>มั� เชื่�น ปรูจเฉทรู�ป ซึ่4�งได/แกู�ชื่�องวิ�างในรูะหวิ�างปรูมัาณี� (ไมั�มั�ปรูมัาณี� ชื่�องวิ�างไมั�มั�) ภาวิะรู�ปได/แกู�รู�ปท��แสัดงควิามัเป*นเพศหญง เพศชื่ายท��มั�อย��ท� �วิรู�างกูาย (เพศหญง เพศชื่ายด�ด/วิยตาไมั�ได/) หทยรู�ป (ไมั�อาจมัองเห>นด/วิยตาได/) ได/แกู�รู�ปอ�นเป*นท��ต� &งท��อาศ�ยของจตเป*นต/น

ในวิชื่าวิทยาศาสัตรู! ได/แยกูธาต#ออกูไปเป*นธาต#แท/ ธาต#ผัสัมั แต�ในพรูะพ#ทธศาสันาน�&นมัได/แยกูออกูไปด�งกูล�าวิ หากูแต�แยกูออกูเป*นธาต#ดน ธาต#น:&า ธาต#ไฟ ธาต#ลมั ซึ่4�งท�&ง ๔ ธาต#น�&น เสัมั(อนหน4�งเป*นแมั�ธาต# เรู�ยกูวิ�ามหาภ ตร ป แล/วิย�งมั�รู�ปท��เกูดข4&นโดยต/องอาศ�ยมัหาภ�ตรู�ปอ�กูต�างหากู เรู�ยกูวิ�า อ#ปาทายรู�ป มั�จ:านวิน ๒๔ จ4งรูวิมัรู�ปท�&งหมัดเป*น๒๘ พอด� ไมั�ขาดไมั�เกูน ไมั�ต/องเพ�มัไมั�ต/องลด แมั/วิ�าจะค/นควิ/ากู�นไปอย�างไรูในโลกูน�&หรู(อโลกูอ(�น หรู(อจะเดนทางไปอย��ท��แห�งใดในสัากูลจ�กูรูวิาล ท�&งไมั�อาจท��จะเปล��ยนแปลงได/ไมั�วิ�าเวิลาน�&หรู(อเวิลาไหนด/วิย

กูารูรูวิบุรูวิมัรู�ปท�&งหมัดเป*น ๒๘ รู�ปน�& เป*นกูารูรูวิมัรูวิบุยอด หมัายควิามัวิ�า ในโลกูน�& หรู(อจะเป*นโลกูไหนๆ หรู(อในจ�กูรูวิาลใดกู>ตามั รู�ปท�&งหมัดกู>มั�อย��เท�าน�&เอง ไมั�มัากูและไมั�น/อยไปกูวิ�าน�&เลยเป*นอ�นขาด

ในจ:านวินรู�ป ๒๘ น�&น เป*นนปผั�นรู�ป ได/แกู� รู�ปท��มั�ปรูมั�ตถ!รู�บุรูอง ๑๘ และเป*นอนปผั�นนรู�ป ได/แกู�รู�ปไมั�มั�ปรูมั�ตถ!รู�บุรูอง แต�กู>อาศ�ยรู�ปค(อ รู�ปปรูมั�ตถ!เกูดข4&น ๑๐

เชื่�นรู�างกูายของคนเรูาน�&นมั�อย�� ๒๗ รู�ป โดยยกูรู�ปอ�นเป*นเพศหญงหรู(อเพศชื่าย (ปรูมัาณี�ของเพศหญงหรู(อเพศชื่ายมัาปรูะชื่#มัท��วิรู�างกูาย) ออกูเสั�ย ๑ รู�ป และถ/ารู�างกูายของคนไมั�สัมัปรูะกูอบุ เชื่�นตาบุอดหรู(อห�หนวิกู (จ�กูข#ปสัาทะ โสัตะปสัาทะ เสั�ยหาย) กู>ห�กูออกูอ�กู

ขอให/ท�านผั�/ศ4กูษาได/พจารูณีาให/เข/าใจในห�วิข/อและในหล�กูกูารู โดยย�งไมั�ต/องท:าควิามัเข/าใจจรูงๆ แล/วิย�งไมั�ต/องจ:าด/วิย เพ(�อจะได/ทรูาบุโดยท��วิๆ ไปเสั�ยครูาวิหน4�งกู�อน

ร ปปรม�ตถ8 (สสารและพล�งงาน) ท��งหมด้ม/อย + ๒๘ ร ป

มหาภ ตร ป ได/แกู�รู�ปท��เป*นใหญ� หรู(อรู�ปท��เป*นปรูะธาน

ล:าด�บุท�� ๑ - ๔ มหาภ ตร ป มั� ๔ ค(อ ปฐวิ� (ธาต#ดน) อาโป (ธาต#น:&า) เตโชื่ (ธาต#ไฟ) วิาโย (ธาต#ลมั)

๑. ปฐวิ�........................................ธาต#ดน

๒. อาโป......................................ธาต#น:&า

๓. เตโชื่......................................ธาต#ไฟ

๔. วิาโย......................................ธาต#ลมั

อ�ปาทายร ป ๒๔ ได/แกู� รู�ปท��ต/องอาศ�ยมัหาภ�ตรู�ปเกูดข4&น เพรูาะไมั�สัามัารูถท��จะเกูดด/วิยตนเองได/ ค(อ ปสัาทรู�ป ๕ วิสัยรู�ป ๔ ภาวิะรู�ป ๒ วิญญ�ตรู�ป ๒ วิกูารูรู�ป ๓ ล�กูขณีรู�ป ๔

ล:าด�บุท�� ๕ - ๙ ปสาทร ป ๕ (รู�ปปรูะสัาทรู�บุสั�มัผั�สัท�&ง ๕)

๕. จ�กูข#ปสัาทรู�ป.......................ปรูะสัาทตา

๖. โสัตปสัาทรู�ป.........................ปรูะสัาทห�

๗. ฆ่านปสัาทรู�ป.......................ปรูะสัาทจมั�กู

๘. ชื่วิหาปสัาทรู�ป......................ปรูะสัาทล&น

๙. กูายปสัาทรู�ป........................ปรูะสัาทกูาย

ล:าด�บุท�� ๑๐ - ๑๓ ว"สยร ป ๔ (รู�ปท��เป*นอารูมัณี!)

๑๐. วิ�ณีณีะ ..............................สั�

๑๑. สั�ททะ................................เสั�ยง

๑๒. ค�นธะ................................กูล�น

๑๓. รูสัะ...................................รูสั

ล:าด�บุท�� ๑๔ - ๑๕ ภาวะร ป ๒ (รู�ปท��แสัดงควิามัเป*นเพศ)

๑๔. อตถ�ภวิะรู�ป.......................รู�ปท��แสัดงเพศหญง

๑๕. ป#รูสัภาวิรู�ป.......................รู�ปท��แสัดงเพศชื่าย

ล:าด�บุท�� ๑๖. หทยร ป ............................รู�ปท��ต� &งท��อาศ�ยของจต

ล:าด�บุท�� ๑๗. ช/ว"ตร ป.............................รู�ปท��รู �กูษาท��เกูดจากูกูรูรูมั

ล:าด�บุท�� ๑๘. อาหารชร ป.......................รู�ปท��น:าให/อาหารูชื่รู�ปเกูด

ล:าด�บุท�� ๑๙. ปร"จเฉทร ป.......................ชื่�องวิ�างรูะหวิ�างปรูมัาณี�

ล:าด�บุท�� ๒๐ - ๒๑ ว"ญญ�ต"ร ป ๒ (พฤตกูรูรูมัท��แสัดงออกูทางกูายทางวิาจา)

๒๐. กูายวิญญ�ตรู�ป....................พฤตกูรูรูมัท��แสัดงออกูทางกูาย

๒๑. วิจ�วิญญ�ตรู�ป......................พฤตกูรูรูมัท��แสัดงออกูทางวิาจา

ล:าด�บุท�� ๒๒ - ๒๔ ว"กัารร ป ๓ (อากูารูพเศษของรู�ป)

๒๒. ลห#ตารู�ป...........................ต�วิกูารูท:าให/รู�ปเป*นไปค(อเบุา

๒๓. มั#ท#ตารู�ป...........................ต�วิกูารูท:าให/รู�ปเป*นไปค(ออ�อน

๒๔. กู�มัมั�ญญตารู�ป.................ต�วิกูารูท:าให/เป*นไปค(อเหมัาะสัมั

ล:าด�บุท�� ๒๕ - ๒๘ ล�กัข้ณร ป ๔ (ค(อรู�ปท��มั�กูาลเป*นกู:าหนดในกูารูชื่�&ขาด)

๒๕. อ#ปจยรู�ป...........................รู�ปท��แรูกูเกูด

๒๖. สั�นตตรู�ป...........................รู�ปท��สั(บุต�อ

๒๗. ชื่รูตารู�ป...........................รู�ปท��เสั(�อมั

๒๘. อนจจตารู�ป.......................รู�ปท��ด�บุ

ในจ:านวินรู�ปท�&งหมัดซึ่4�งมั�อย�� ๒๘ อ�นอย��ภายในวิงเล>บุปKกูกูาท��แสัดงไวิ/น�&น ท�านจะเห>นวิ�า ม/น"ปผั�นนร ปอย + ๑๘ ต� &งแต�มัหาภ�ตรู�ป ๔ ไปจนถ4งอาหารูชื่รู�ป ในรู�ปท��ง ๑๘ ร ปน/�เป2นร ปปรม�ตถ8แท� สั�วินรู�ปท��เหล(ออ�กู ๑๐ ค(อน�บุต�&งแต�ปรูจเฉทรู�ปไปจนถ4งล�กูขณีรู�ป ๔ น�&น ไมั�ใชื่�รู�ปปรูมั�ตถ!โดยแท/จรูง เป*นรู�ปท��อาศ�ยรู�ปปรูมั�ตถ!เกูดข4&น

ด/วิยเหต#น�&เองพรูะอน#รู#ทธาจารูย! จ4งต�&งชื่(�อรู�ปปรูมั�ตถ!แท/ ๑๘ รู�ป ต� &งชื่(�อรู�ปท��อาศ�ยรู�ปปรูมั�ตถ!เกูดอ�กู ๑๐ รู�ปน�&น ออกูไปเป*นอย�างละ ๕ ชื่(�อ ค(อ

รู�ปปรูมั�ตถ!แท/ ได/แกู� นปผั�นนรู�ป สัภาวิรู�ป สัล�กูขณีรู�ป รู�ปรู�ป สั�มัมัสันรู�ป

รู�ปท��อาศ�ยปรูมั�ตถ!เกูด ได/แกู� อนปผั�นนรู�ป อสัภาวิะรู�ป อสัล�กูขณีรู�ป อรู�ปรู�ป อสั�มัมัสันรู�ป

ถ/าท�านมั�ควิามัย#�งยากูอย��บุ/างในบุทเรู�ยนท��ได/ผั�านมัาแล/วิ กู>ขอให/ผั�านไปโดยไมั�ต/องกู�งวิลใจ เพรูาะวิ�าวิางเป*นหล�กูกูารูเอาไวิ/เท�าน�&น ย�งไมั�มั�ค:าอธบุาย แล/วิเรู�มัศ4กูษามัหาภ�ตรู�ป ๔ กู�บุอ#ปาทายรู�ป ๒๔ ต�อไปกู�อน

๔. วาโยธาต� ค�อธาต�ลม

วาโยซึ่4�งได/แกู�ธาต#ลมัน�&น คนไทยสั�วินใหญ�พากู�นเข/าใจวิ�าเป*นลมัท��พ�ดไปมัาน��เอง เชื่�นลมัท��พ�ดมัาท:าให/คลายควิามัรู/อนลงได/ หรู(อพ�ดมัามัากูจนบุ/านเรู(อนพ�งทลายลงไป

แท/จรูง ลมัท��พ�ดไปมัาน�&นหาใชื่�เป*นธาต#ลมัไมั� กูารูท��เรูาถ�กูกูรูะทบุแล/วิมั�ควิามัรู� /สั4กูทางรู�างกูาย เรูากูรูะทบุเอาธาต#ดนเข/าต�างหากู จ4งท:าให/เรูารู� /สั4กูได/ แต�ธาต#ลมัน�&นเป*นต�วิกูารูให/เกูดอ:านาจท��ท:าให/ต� &งมั��นอย��ได/ หรู(อเคล(�อนไหวิไปมัาได/ ด�งน�&น ลมัท��พ�ดไปพ�ดมัาจ4งมั�ธาต#ลมัมัากู แต�ไมั�ใชื่�ธาต#ลมัท��เป*นต�วิกูารูท��ถ�กูต/องรู�างกูาย

วิาโยธาต# ค(อธาต#ลมัน�&น เป*นธาต#ชื่นดหน4�งซึ่4�งท:าให/เกูดกูารูเคล(�อนไหวิและควิามัต�&งมั��น ธาต#ลมัแบุ�งออกูเป*น ๔ ปรูะกูารู ค(อ

(๑) ลกู9ขณีวิาโย หรู(อ ปรูมัต9ถวิาโย

(๒) สัสัมั9ภารูวิาโย หรู(อ สั#ต9ตน9ตวิาโย

(๓) กูสัณีวิาโย หรู(อ อารูมั9มัณีวิาโย

(๔) ปกูตวิาโย หรู(อ สัมั9มัตวิาโย

๑. ลกู9ขณีวิาโย หรู(อ ปรูมัต9ถวิาโย ได/แกู�ล�กูษณีะของธาต#ลมั ๒ ล�กูษณีะ ค(อ

กู. วิต9ถมั9ภนลกู9ขณี มั�ล�กูษณีะเครู�งต4ง

ข. สัมั#ท�รูณีลกู9ขณี มั�ล�กูษณีะไหวิ

โย ว"ต�ถม�ภนภาโว วา สม�ท/รณภาโว วา อย$ วาโยธาต� (วิสั#ทธมัรูรูค)

แปลวิ�า ธรูรูมัชื่าตท��ทรูงภาวิะกูารูเครู�งต4ง หรู(อกูารูไหวิท��อย��ในกูายน�&นเรู�ยกูวิ�า วิาโยธาต#

ปรูะชื่าชื่นท�&งหลายในปรูะเทศไทย ท�&งท��น�บุถ(อพรูะพ#ทธศาสันา หรู(อน�บุถ(อศาสันาอ(�น ตลอดจนผั�/ท��เคยได/อ�านหน�งสั(อธรูรูมัะมัาบุ/าง แต�ไมั�ได/เรู�ยนปรูมั�ตถธรูรูมัมัาเลย มั�กูจะมั�ควิามัเข/าใจ "ธาต#ลมั" ของพรูะพ#ทธศาสันาวิ�า ธาต#ลมัน�&นได/แกู�ลมัท��พ�ดอย��ไปมัา ด�งท��ได/กูล�าวิแล/วิ ครู�&นบุ�ดน�&มัาศ4กูษาวิ�าเป*นเรู(�องท��เข/าใจไมั�ถ�กูต/องจ4งมั�กูจะเกูดควิามัล�งเลใจ

ควิามัจรูงธาต#ลมัน�&นมั�ล�กูษณีะเครู�งต4ง และเคล(�อนไหวิ ( ค(อ วิต9ถมั9ภนลกู9ขณี และสัมั#ท�รูณีลกู9ขณี )

กั.ว"ต�ถม�ภนวาโย ลมัท��เกูดกู�บุรู�างกูายน�&น ได/แกู�ต�วิกูารูท��ท:าให/รู�ปท��เกูดข4&นพรู/อมักู�บุตน ต�&งมั��นไมั�โอนเอนเคล(�อนไหวิ ถ/าวิตถมั9ภนวิาโยปรูากูฏิแล/วิ เรูากู>จะสั�งเกูตได/วิ�าจะย(นจะน��งอย��ได/ ยกูแขนให/อย��ได/ ไมั�กูรูะพรูบุตาได/ เป*นต/น ควิามัเป*นไปท�&งน�&เกูดข4&นด/วิยอาศ�ยควิามัพยายามัของตนเอง

นอกูจากูน�& วิตถมั9ภนวิาโยย�งเข/าไปเป*นต�วิกูารูท:าให/รู�ปภายนอกู เชื่�นวิ�ตถ#สั�งของต�างๆ ต�&งอย��ได/มั� �นคงไมั�เคล(�อนไหวิ หรู(อท:าให/รู�ปท��อ�อนไหวิต4งข4&น เชื่�นสั�งของต�างๆ ท��วิางอย��ท� �วิไป หรู(อฟ#ตบุอลท��สั�บุลมัเข/าไปเต>มัแล/วิ ด�งแสัดงวิจน�ตถะวิ�า

"วิายาต มัหชื่าตธมั9เมั อป9ตมัาเน กูต9วิา วิาหต�ต = วิาโย"

แปลวิ�า ธาต#ใดย�อมัน:าให/รู�ปท��เกูดพรู/อมักู�บุตนต�&งมั��น ไมั�คลอนแคลน ฉะน�&น ธาต#น�&นชื่(�อวิ�า วิาโย

ข้.สม�ท/รณวาโย ค(อธาต#ลมัอ�กูชื่นดหน4�งได/แกู�กูารูท��ท:าให/รู�ปท��เกูดพรู/อมักู�บุตนเคล(�อนไหวิไปมัาได/ เชื่�นเรูาเคล(�อนไหวิอรูยาบุถไปมัา มั�กูารูเดนกูารูกูรูะด#กู

กูรูะดกูรู�างกูาย กูรูะพรูบุตา หายใจเข/าออกู และต�วิกูารูข�บุถ�ายของโสัโครูกูออกูจากูรู�างกูาย เป*นต/น

สั�วินสัมั#ท�รูณีวิาโย ท��อย��ภายนอกูรู�างกูายของสั�ตวิ!น�&น กู>ได/แกู�ต�วิกูารูท:าให/วิ�ตถ#สั�งของต�างๆ เคล(�อนไหวิ หรู(อเคล(�อนท��ไปจากูท��เดมั เชื่�น ลมัท��พ�ด ใบุไมั/ท��ไหวิ ของท��ตกู ด�งมั�วิจน�ตถะวิ�า

"วิายต เทสัน9ตรู#ป9ปต9ต เหต#ภาเวิน ภ�ตสัง9ฆ่าต: ปาเปต�ต = วิาโย"

แปลวิ�า ธาต#ใดย�อมัท:าให/มัหาภ�ตรู�ปท��เกูดพรู/อมักู�นกู�บุตนเคล(�อนท��ไป โดยควิามัเป*นเหต#ให/เกูดควิามัเคล(�อนไหวิ จากูท��หน4�งไปย�งอ�กูท��หน4�ง ฉะน�&น ธาต#น�&นชื่(�อวิ�า วิาโย

๒.สสม�ภารวาโย หร�อ ส�ต�ตน�ตวาโย แบุ�งออกูเป*น ๒ ปรูะกูารูค(อ

กั. อช�ฌต�ต"กัวาโย ลมภายใน หมัายถ4งลมัอ�นเกูดอย��ท� �วิสัรูรูพางค!กูายของสั�ตวิ!ท��มั�วิญญาณี ในธาต#วิภ�งค!บุาล�กูล�าวิไวิ/มั�อย�� ๖ อย�าง

อ�ท�ธง�คมวาโย ลมัท��พ�ดข4&นเบุ(&องบุน เชื่�น กูารูเรูอ กูารูหาวิ กูารูไอ กูารูจามั เป*นต/น

อโธคมวาโย ลมัท��พ�ดลงสั��เบุ(&องต:�า เชื่�น กูารูผัายลมั กูารูเบุ�ง เป*นต/น

กั�จ�ฉ"สยวาโย หร�อ กั�ฏฉ"ฏฐวาโย ลมัท��อย��ในชื่�องท/อง ท:าให/ปวิดท/อง เสั�ยดท/อง เป*นต/น

โกัฏฐาสยวาโย ลมัท��อย��ในล:าไสั/ เชื่�นท/องรู/อง ท/องล��น เป*นต/น

อง�คมง�คาน�สาร"วาโย ลมัท��อย��ท� �วิรู�างกูาย ท:าให/ไหวิกูายได/ เป*นต/น

อส�สาสปส�สาสวาโย ลมักูายใจเข/าออกู

ข้. พาห"รวาโย ลมภายนอกั หมัายถ4งลมัอ�นเกูดอย��ในวิ�ตถ#หรู(อในสั�งของต�างๆ ท��ไมั�มั�วิญญาณี ในธาต#วิภ�งค!บุาล�แสัดงวิ�า มั�มัากูมัายสั#ดท��จะค:านวิณีได/ (เยวิาปนธมั9มั) เชื่�น ป#รูต9ถมัวิาตา (ลมัทศตะวิ�นออกู) ปจ9ฉมัวิาตา (ลมัทศตะวิ�นตกู) อ#ต9ตรูวิาตา (ลมัทศเหน(อ) ทกู9ขณีวิาตา (ลมัทศใต/) สั�ตวิาตา (ลมัเย>น) อ#ณีหวิาตา (ลมัรู/อน)

๓. กัส"ณวาโย หร�อ อารม�มณวาโย หมัายถ4งลมัท��เป*นกูสัณี ท��โยค�บุ#คคลเอามัาเพ�งให/เป*นอารูมัณี! ด/วิยควิามัปรูารูถนาท��จะท:าสัมัาธ หรู(อท:าฌานต�างๆ เพ(�อจะให/เกูดบุรูกูรูรูมันมัต อ#คหนมัต ปฏิภาคนมัต ไปจนถ4งฌานชื่�&นสั�งข4&นไป โดยเพ�งต�วิกูารูท��ท:าให/ใบุไมั/ไหวิ ท:าให/กู/อนเมัฆ่ลอยไป เป*นต/น (เพ�งท��ใบุไมั/ เพ�งท��กู/อนเมัฆ่)

๔. ปกัต"วาโย หร�อ สม�มต"วาโย หมัายถ4งลมัธรูรูมัดาท��พ�ดไปพ�ดมัาอย��เสัมัอ แต�คนโดยมัากูเพ(�อพ�ดถ4งธาต#ลมัแล/วิกู>มั�กูเข/าใจวิ�าเป*นลมัท��พ�ดไปพ�ดมัา ซึ่4�งกู>ค(อ ปกูตวิาโย หรู(อสัมัมั#ตวิาโย น��นเอง

ธรูรูมัดาของธาต#ลมัน�&น เป*นธาต#ท��มั�ควิามัสั:าค�ญอย�างย�งแกู�สั�ตวิ!ท�&งหลาย ด/วิยเหต#วิ�า ถ/าปรูาศจากูสัมัหายใจเสั�ยแล/วิ สั�ตวิ!ท�&งหลายกู>จะมั�ชื่�วิตอย��ไมั�ได/ และกูารูท��สั�ตวิ!ท�&งหลายเป*นสั#ข เป*นท#กูข! เป*นบุ#ญ เป*นบุาป กู>เพรูาะกู:าล�งอ:านาจของธาต#ลมัน��เองท��ท:าให/พ�ด ค(อไหวิวิาจา แล/วิท:าให/เคล(�อนไหวิไปมัา ค(อไหวิกูายได/

ธรูรูมัดาของมัหาภ�ตรู�ป อ�นได/แกู� ปฐวิ� อาโป เตโชื่ วิาโย ค(อ ดน น:&า ไฟ ลมั น�&น เมั(�อจะเกูดกู>ต/องเกูดข4&นมัาพรู/อมักู�น และเกูดข4&นมัารู�วิมักู�น จะเกูดข4&นคนละท�และอย��คนละแห�งกู>ย�อมัจะเป*นไปไมั�ได/ ท�&งน�&กู>เพรูาะมัหาภ�ตรู�ปน�&นเป*นสัหชื่าตธรูรูมั

อย�างไรูกู>ตามั แมั/วิ�ามัหาภ�ตรู�ปน�&นจะเป*นธาต#ท��เกูดพรู/อมั เกูดรู�วิมั และอย��ด/วิยกู�นกู>ด� แต�ต�วิของมั�นเอง ค(อ ธาต#ดน ธาต#น:&า ธาต#ลมั ธาต#ไฟ น�&นมั�ล�กูษณีะ มั�ควิามัเป*นอย�� มั�กู:าล�งอ:านาจ ตลอดจนจ:านวินแตกูต�างกู�น ท�&งน�&กู>แล/วิแต�วิ�ามั�นเป*นธาต#อะไรู เกูดและต�&งอย��ท��ไหน

ตามัธรูรูมัดาสัรูรูพสั�งท�&งหลายในโลกู เมั(�อเกูดข4&นมัาแล/วิกู>ย�อมัจะต�&งอย�� แล/วิกู>สัลายต�วิเปล��ยนแปลงไปอย��ตลอดเวิลาไมั�ได/มั�หย#ดหย�อนเลย หากูแต�ผั�/ใดมัได/ศ4กูษาเล�าเรู�ยนหรู(อมัได/พจารูณีาให/ด� จ4งไมั�อาจท��จะทรูาบุได/เท�าน�&น

นอกูจากูน�&สัรูรูพสั�งท�&งหลายด�งกูล�าวิมัา มั�นกู>ย�อมัมั�ศ�ตรู�ค��อาฆ่าตของมั�น พบุกู�นเข/าแล/วิกู>ชื่อบุท��จะท:าลายล/างกู�นอย��เสัมัอ หรู(อมั�มัตรูสันทเข/ารู�วิมัเป*นอ�นหน4�งอ�นเด�ยวิกู�นชื่�วิยเหล(อสัน�บุสัน#นกู�นอย��เสัมัอกู>ได/ เชื่�นธาต#ดนกู>ย�อมัจะเป*นศ�ตรู�กู�บุไฟท��รู /อน แต�เป*นมัตรูกู�บุธาต#น:&า สั�วินจตใจกู>เหมั(อนกู�น จตอกู#ศลกู>เป*นศ�ตรู�กู�บุจตกู#ศล แต�สั�วินกู#ศลกู>มั�กูจะเป*นมัตรูกู�บุพวิกูกู#ศลด/วิยกู�น เชื่�นมัาศ4กูษาเล�าเรู�ยนแล/วิกู>เลยท:าบุ#ญให/ทาน สั�วินกู#ศลกู�บุอกู#ศลเป*นศ�ตรู�กู�น เชื่�นอยากูจะไปเรู�ยนธรูรูมัะท��โรูงเรู�ยนต�&งอย��ทางซึ่/าย แต�โรูงหน�ง โรูงละครูด4งด�ดให/เดนเล�&ยวิไปเสั�ยทางขวิา เป*นต/น

เมั(�อจะจ�ดเป*นค��มัตรูค��ศ�ตรู� ค(อ มัตรูธาต#และศ�ตรู�ธาต# กู>จะได/ ด�งน�&

๑. ธาต#ดนกู�บุธาต#น:&า เป2นม"ตรธาต� เพรูาะเป*นธาต#หน�กูด/วิยกู�น ท��ใดมั�ธาต#ดนมัากู ท��น� &นกู>จะมั�ธาต#น:&ามัากูด/วิย

๒. ธาต#ไฟกู�บุธาต#ลมั เป2นม"ตรธาต� เพรูาะเป*นธาต#เบุาเหมั(อนกู�น ท��ใดมั�ธาต#ไฟมัากู ท��น� &นกู>จะมั�ธาต#ลมัมัากู

ข/อ ๑ และข/อ ๒ เป*นปฏิป@กูษ!หรู(อเป*นศ�ตรู�กู�น หรู(อข�ดแย/งกู�น แต�ถ4งกูรูะน�&นกู>คงอย��รูวิมักู�น

ธาต#ดนกู>แข>ง ย�อมัจะอย��กู�บุน:&าท��เกูาะกู#มั อย��กู�บุไฟท��เย>น และอย��กู�บุลมัท��เครู�งต4ง

ธาต#ดนท��อ�อน ย�อมัจะอย��กู�บุน:&าท��ไหล อย��กู�บุไฟท��รู /อน และอย��กู�บุลมัท��ไหวิ

ในจ:านวินธาต#ท�&ง ๔ น�&เรู�ยกูวิ�า มัสั9สักู = มัตรูธาต# และปฏิปกู9ษ = ศ�ตรู�ธาต# หรู(อจะเรู�ยกูง�ายๆ วิ�า ค��ธาต# ค��ศ�ตรู�กู>ได/

ธาต#ดนกู�บุธาต#น:&า เป*นมัสั9สักู = มัตรูธาต#

ธาต#ไฟกู�บุธาต#ลมั เป*นมัสั9สักู = มัตรูธาต#

ธาต#ดนกู�บุธาต#ลมั เป*นปฏิปกู9ษ = ศ�ตรู�ธาต#

ธาต#ไฟกู�บุธาต#น:&า เป*นปฏิปกู9ษ = ศ�ตรู�ธาต#

ธาต#ดนกู�บุธาต#น:&าเป*นมัตรูกู�น เพรูาะเป*นธาต#หน�กูเหมั(อนกู�น ท��ใดมั�ธาต#ดนมัากูท��น� &นกู>มั�ธาต#น:&ามัากู

ธาต#ไฟกู�บุธาต#ลมัเป*นมัตรูกู�น เพรูาะเป*นธาต#เบุาเหมั(อนกู�น ท��ใดมั�ไฟมัากู ท��น� &นกู>มั�ลมัมัากู

ปฐวิ� อาโป เตโชื่ วิาโย ธาต#ท�&ง ๔ น�& มั�ชื่(�อวิ�า มัหาภ�ตรู�ป กูารูท��จ�ดวิ�าเป*นมัหาภ�ตรู�ป กู>เพรูาะเป*นแมั�ธาต# เป*นรู�ปใหญ� เป*นปรูะธานแกู�รู�ปท�&งหลาย ท�&งปรูากูฏิชื่�ดเจน เชื่�นในบุรูรูดาวิ�ตถ#ต�างๆ ซึ่4�งกู>ได/แกู�มัหาภ�ตรู�ปน��นเอง มั�นจะปรูากูฏิรู�ปรู�างสั�ณีฐานต�างๆ สั�สั�นวิรูรูณีะแปลกูๆ กู>ด/วิยเหต#ท��มัหาภ�ตรู�ปมัารูวิมักู�นอย��มัากูบุ/าง น/อยบุ/าง น��นเอง

ด/วิยเหต#น�& เมั(�อจะวิ�ามัหาภ�ตรู�ปท�&ง ๔ น�&โดยรู�ปรู�างสั�ณีฐานแล/วิกู>ใหญ�โตมัากู แต�ถ/าหากูวิ�าโดยปรูมั�ตถสัภาวิะแล/วิ กู>จะมั�ควิามัปรูากูฏิชื่�ดเจนกูวิ�ารู�ปอ(�นๆ ท�&งหมัด

ด�งวิจน�ตถะวิ�า "มัหน9ตาน ห#ต9วิา ภ�ตาน ปาต#ภ�ตาน�ต มัหาภ�ตาน" แปลวิ�า รู�ปเหล�าใด วิ�าโดยสั�ณีฐานและโดยสัภาพแล/วิเป*นใหญ� และปรูากูฏิชื่�ด ฉะน�&น รู�ปเหล�าน�&นชื่(�อวิ�า มัหาภ�ตะ

ธาต#ท�&ง ๔ ท��ได/กูล�าวิมัาแล/วิน�& เฉพาะท��เกูดอย��ท� �วิสัรูรูพางค!กูาย และมั�วิญญาณีครูอง เมั(�อปรูะมัวิลแล/วิกู>จะได/ ๔๒ โกูฏิฐาสัะ (อากูารู ๔๒) ค(อ

ปฐว/ธาต� ปรูะกูอบุใน ๒๐ โกูฏิฐาสัะ

อาโปธาต� ปรูะกูอบุใน ๑๒ โกูฏิฐาสัะ

เตโชธาต� ปรูะกูอบุใน ๔ โกูฏิฐาสัะ

วาโยธาต� ปรูะกูอบุใน ๖ โกูฏิฐาสัะ

๔๒ โกูฏิฐาสัะ หรู(ออากูารู ๔๒ น�& มั�นามัตามัสัตป@ฏิฐานวิ�า จต�ธาต�วว�ตถาน สั:าหรู�บุผั�/ท��มั�ควิามัต�&งใจพจารูณีาเพ(�อให/เห>นแจ/งตามัควิามัเป*นจรูง ท��ไมั�มั�คน ไมั�มั�สั�ตวิ! หรู(อสั�งของอะไรู มั�แต�รู�ปกู�บุนามัเท�าน�&น ผั�/แจ/งควิามัจรูงน�&เรู�ยกูป@ญญาท��เกูดข4&นวิ�า นามัรู�ปปรูจเฉทญาณี กูล�าวิโดยวิสั#ทธธรูรูมัแล/วิ กู>ได/แกู�ทฏิฐวิสั#ทธ ค(อผั�/มั�ควิามัเห>นอ�นบุรูสั#ทธM สั:าหรู�บุ ๔๒ โกูฏิฐาสัะ กู>จะได/กูล�าวิต�อไปข/างหน/า

อรรถ ๔ ประกัารข้องวาโย

ว"ต�ถม�ภนลกั�ข้ณา มั�กูารูเครู�งต4ง เป*นล�กัษณะ

สัมั#ฑุ�รูณีรูสัา มั�กูารูไหวิ เป*นกูจ

อภนหารูปจ9จ#ปฏฺ[ฐานะ มั�กูารูน/อมัไป เป*นผัล

อวิเสัสัธาต#ต9ตยปทฏฺ[ฐานา มั�ธาต#ท�&ง ๓ ท��เหล(อ เป*นเหต#ใกูล/ให/เกูด

ในพรูะพ#ทธศาสันาแบุ�งรู�ปอ�นได/แกู�สัสัารูและพล�งงานออกูไปเป*น ๒ สั�วิน ค(อ มหาภ ตร ป สั�วินหน4�ง และ อ�ปาทายร ป อ�กูสั�วินหน4�ง

มหาภ ตร ป เป*นรู�ปท��ปรูากูฏิเป*นใหญ�เป*นปรูะธานในบุรูรูดารู�ปท�&งหลาย เป*นรู�ปท��ปรูากูฏิชื่�ดเจน หรู(อเป*นพ(&นฐานรูองรู�บุของรู�ปท�&งหลาย มัหาภ�ตรู�ปมั� ๔ ได/แกู� ธาต#ดน ธาต#น:&า ธาต#ไฟ ธาต#ลมั ด�งได/กูล�าวิมัาแล/วิ

สั�วิน อ�ปาทายร ป ได/แกู�รู�ปท��จะต/องอาศ�ยมัหาภ�ตรู�ปเกูดจ4งจะเกูดได/ หรู(อจะต/องมั�มัหาภ�ตรู�ปเป*นแดนเกูด มัหาภ�ตรู�ปเป*นท��รูองรู�บุ เพรูาะอ#ปาทายรู�ปน�&นไมั�มั�ควิามัสัามัารูถท��จะเกูดได/โดยล:าพ�งของตนเอง เชื่�น จ�กูข#ปสัาทะ ได/แกู�ปรูะสัาทตา

เป*นต/น ปรูะสัาทตากู>จะต/องอาศ�ยต�&งอย��บุนมัหาภ�ตรู�ป หาไมั�แล/วิกู>จะเกูดปรูะสัาทตาข4&นมัาไมั�ได/เลยเป*นอ�นขาด

อ�ปาทายร ป ม/ ๒๔ ประเภท

อ�ปาทายร ป หมัายถ4งรู�ปท��เกูดข4&นโดยมัหาภ�ตรู�ป ด�งบุาล�วิ�า

"มัหาภ�ตาน: อ#ปาทาย ปวิต9ต: รู�ปน9ต = อ#ปาทายรู�ป]"

รู�ปท��เกูดข4&นโดยอาศ�ยมัหาภ�ตรู�ป ฉะน�&นจ4งชื่(�อวิ�า อ#ปาทายรู�ป

อ�ปาทายร ป ๒๔ ได/แกู� ปสาทร ป ๕ ว"สยร ป ๔ ภาวะร ป ๒ หทยร ป ช/ว"ตร ป อาหารร ป ปร"จเฉทร ป ว"ญญ�ต"ร ป ๒ ว"กัารร ป ๓ ล�กัข้ณร ป ๔

ปสาทร ป ๕

๑. จ�กัข้�ปสาทร ป ได/แกู� ควิามัใสัท��รู �บุรู�ปารูมัณี!ได/

๒. โสตปสาทร ป ได/แกู� ควิามัใสัท��รู �บุสั�ทธารูมัณี!ได/

๓. ฆานปสาทร ป ได/แกู� ควิามัใสัท��รู �บุค�นธารูมัณี!ได/

๔. ช"วหาปสาทร ป ได/แกู� ควิามัใสัท��รู �บุรูสัารูมัณี!ได/

๕. กัายปสาทร ป ได/แกู� ควิามัใสัท��รู �บุโผัฏิฐ�พพารูมัณี!ได/

ว"สยร ป ๔ (รู�ปท��เป*นอารูมัณี!)

๖. ร ปารมณร ป รู�ปค(อต�วิกูารูท��ท:าให/เห>นเป*นสั�ได/

๗. ส�ททารมณร ป เสั�ยงต�างๆ

๘. ค�นธารมณร ป กูล�นต�างๆ

๙. รสารมณร ป รูสัต�างๆ

ภาวร ป ๒

๑๐. อ"ตถ/ภวะร ป ได/แกู� รู�ปท��แสัดงควิามัเป*นหญง

๑๑. ป�ร"สภาวร ป ได/แกู� รู�ปท��แสัดงควิามัเป*นชื่าย

หทยร ป ๑

๑๒. หทยร ป ค(อ รู�ปอ�นเป*นท��ต� &งท��ของจต

ช/ว"ตร ป ๑

๑๓. ช/ว"ตร ป ค(อ รู�ปท��รู �กูษากูรูรูมัชื่รู�ป

อาหารร ป ๑

๑๔. อาหารชร ป ค(อ รู�ปท��ท:าให/อาหารูชื่รู�ปเกูด

ปร"จเฉทร ป ๑

๑๕. ปร"จเฉทร ป ค(อ รู�ปท��ค� �นรูะหวิ�างรู�ป

ว"ญญ�ต"ร ป ๒ (พฤตกูรูรูมัท��แสัดงออกูทางกูายทางวิาจา)

๑๖. กัายว"ญญ�ต"ร ป ค(อ กูารูเคล(�อนไหวิของกูาย

๑๗. วจ/ว"ญญ�ต"ร ป ค(อ กูารูเคล(�อนไหวิของวิาจา

ว"กัารร ป ๓

๑๘. ลห�ตาร ป ได/แกู� ควิามัเบุาของนปผั�นนรู�ป

๑๙. ม�ท�ตาร ป ได/แกู� ควิามัอ�อนของนปผั�นนรู�ป

๒๐. กั�มม�ญญตาร ป ได/แกู� ควิามัควิรูแกู�กูารูงานของนปผั�นนรู�ป

ล�กัข้ณร ป ๔

๒๑. อ�ปจยร ป ได/แกู� ควิามัเกูดข4&นของนปผั�นนรู�ป

๒๒. ส�นตต"ร ป ได/แกู� ควิามัสั(บุต�อของนปผั�นนรู�ป

๒๓.ชรตาร ป ได/แกู� ควิามัแกู�หรู(อสัลายต�วิของนปผั�นนรู�ป

๒๔. อน"จจตาร ป ได/แกู� ควิามัด�บุของนปผั�นนรู�ป

 

ปสาทร ป ๕

ปสาทร ป ๕ ได/แกู�

จ�กูข#ปสัาทรู�ป = ปรูะสัาทตา

โสัตปสัาทรู�ป = ปรูะสัาทห�

ฆ่านปสัาทรู�ป = ปรูะสัาทจมั�กู

ชื่วิหาปสัาทรู�ป = ปรูะสัาทล&น

กูายปสัาทรู�ป = ปรูะสัาทกูาย

 

ปสาท

กูารูอธบุายเรู(�องกูารูถ�ายรู�ปในป@จจ#บุ�นน�& เป*นเรู(�องเล>กูน/อย เป*นกูลไกูท��ง�ายมัากู วิธ�ใชื่/กู>สัะดวิกู เด>กูๆ ท�&งหญง ชื่าย ต�างพากู�นถ(อกูล/องถ�ายรู�ปไปย�งสัถานท��ต�างๆ เพ(�อเกู>บุภาพท��เห>นวิ�าสัวิยงามัถ�กูใจเอาไวิ/ด�เล�น เป*นกูล/องถ�ายรู�ปรู�เข>มั มั�เลนสั!น�นอย��ข/างหล�งรู�เข>มั แล/วิมั�กูรูะจกูข�ดฝ้Gา หรู(อฟ6ล!มัถ�ายรู�ปเป*นจอเลนสั!จะกู�อให/เกูดภาพข4&น แล/วิเรูากู>เล(�อนจอเข/ามัาหรู(อเล(�อนออกูไป เพ(�อหาโฟกู�สัภาพให/แสังตกูลงบุนจอแล/วิเอาจอออกู เอากูรูะจกูหรู(อฟ6ล!มัถ�ายรู�ปวิางแทนลงไป เลนสั!เป*นต�วิกูารูท:าให/เกูดภาพข4&นใกูล/จอเมั(�อจะถ�าย

เรูาอาจจะจ�ดให/ขนาดของแสังเข/าในเลนสั!น�&นโตหรู(อเล>กูตามัต/องกูารู สั�วินชื่�ตเตอรู! เมั(�อย�งไมั�ถ�ายภาพน�&นป6ดอย�� ถ/าจะถ�ายกู>เป6ดแวิ/ปข4&นให/แสังเข/าไป ต�อจากูน�&นกู>เอากูรูะจกูหรู(อฟ6ล!มัไปแชื่�ในต�วิยาท��เรู�ยกูกู�นโดยท��วิไปวิ�า "น:&ายาล/างรู�ป" แล/วิกู>จะได/ภาพท��ตรูงกู�นข/ามักู�บุภาพจรูง ค(อสั�วินสั�ด:าในภาพจะเป*นสั�ขาวิ แต�สั�วินสั�ขาวิจะกูล�บุเป*นสั�ด:าในเนกูาต�ฟ แล/วิจ4งเอาฟ6ล!มัหรู(อกูรูะจกูน�&ไปอ�ดพมัพ!กู�บุกูรูะดาษโปรูไมัด!อ�กูครู�&งหน4�ง กู>จะได/ภาพท��ต/องกูารู

สั�วินภาพท��น�ยน!ตาของเรูาเห>นน�&น กู>ค(อภาพท��เกูดข4&นบุน Retina โดยเลนสั! ซึ่4�งเปล��ยนแปลงขนาดหนาหรู(อบุางได/ เป*นภาพห�วิกูล�บุ อาศ�ยมั�านตาบุ�งค�บุปรูมัาณีของแสังให/เข/าตามัากูหรู(อน/อย โดยเปล��ยนแปลงขนาดของชื่�องตาด:า แสังสัวิ�างจะผั�านคอเน�ยผั�านเลนสั! มัาตกูลงบุนเรูตนา จ4งท:าให/เกูดเพทนากูารูเกู��ยวิกู�บุแสัง แสังผั�านรู�เข>มัมัาตกูลงบุนฉากูหล�งรู�เข>มักู>ค(อท��เรูาเห>นเป*นจ#ดด:าท��เรู�ยกูวิ�า Pupil และฉากูกู>ค(อเรูตน�าน��นเอง ซึ่4�งห�างจากู Pupil หลายมัลลเมัตรู ต�อจากูน�&ภาพกู>จะตรู4งตรูาอย��แล/วิกู>รูายงานไปย�งสัมัอง(ทางโลกู)

เมั(�อได/ต� &งค:าถามัข4&นวิ�า น�ยน8ตาข้องคนน��นม/ความสามารถเห(นได้�อย+างไร ?

ผั�/ท��มั�ควิามัรู� /ในเรู(�องน�&กู>จะอธบุายถ4งเรู(�องแสัง และรู(�องของน�ยน!ตา และวิธ�ท��แสังมัาตกู เมั(�ออธบุายแล/วิกู>จะยกูเรู(�องของกูล/องถ�ายรู�ปออกูมัาแสัดง เรู�มัต�&งแต�แสังมัา

ตกู จนถ4งปรูากูฏิเป*นภาพ เหมั(อนภาพถ�าย ว"ทยากัารในทางโลกัจะอธ"บื้ายเป2นแบื้บื้เด้/ยวกั�นน/�ไม+ว+าท/0ไหน

ควิามัจรูงกูารูอธบุายวิ�า "เห(น" ได/อย�างไรู โดยย4ดเอากูล/องถ�ายรู�ปเป*นหล�กูหรู(อเท�ยบุเค�ยงน�&น กู>น�บุวิ�าเป*นกูารูด� เป*นกูารูท:าให/เข/าใจได/ง�าย แต�กู>หาได/เข/าถ4งควิามัจรูงในเรู(�อง "เห>น" น�& โดยจะท:าให/ท�านผั�/ศ4กูษาเข/าใจได/จรูงๆ ไมั� เพรูาะกูล/องถ�ายรู�ปเป*นกูารูท:าให/เกูดเป*นภาพข4&นเท�าน�&น มัใชื่�เป*นกูารู "เห(น"

ค:าวิ�าประสาทกู>เหมั(อนกู�น ในทางโลกูหมัายถ4งรูะบุบุปรูะสัาทต�&งแต�เล>กูท��สั#ด ท��มัองไมั�เห>นด/วิยสัายตาไปจนถ4งใหญ� ท��นายแพทย!เอาค�มับุ�บุออกูมัาเป*นเสั/นๆ ได/ ซึ่4�งค:าวิ�าปรูะสัาทน�&กู>มัาจากูค:าบุาล� ค(อ "ปสัาท" แล/วิมัากู:าหนดกูฎเกูณีฑุ!ควิามัหมัายข4&นเสั�ยใหมั�จนไมั�เหมั(อนค:าศ�พท!ด�&งเดมั

ตามัหล�กูของปรูมั�ตถธรูรูมั ค:าวิ�า "ปสาท" น�&นแปลวิ�า ความใส ค(อควิามัใสัท��มั�ควิามัสัามัารูถรู�บุกูรูะทบุอารูมัณี!ได/

ตามัธรูรูมัดากูรูะจกูกู>ด� กูรูะดานกู>ด� หรู(อแผั�นโลหะกู>ด� เมั(�อได/เชื่>ดล/างข�ดถ�เสั�ยให/เรู�ยบุรู/อยแล/วิกู>จะเป*นมั�นและข4&นเงา เมั(�อข4&นเงาแล/วิกู>สัามัารูถท��จะรู�บุภาพของแสังท��สัะท/อนออกูมัาจากูวิ�ตถ#ต�างๆ ให/มัาปรูากูฏิอย��บุนกูรูะจกู กูรูะดาน หรู(อบุนแผั�นวิ�ตถ#น�&นๆ ได/ ภาพน�&นจะปรูากูฏิอย��บุนกูรูะจกู กูรูะดาน หรู(อบุนแผั�นวิ�ตถ#น�&นๆ ได/ ภาพน�&นจะปรูากูฏิชื่�ดเจนแจ�มัแจ/งเพ�ยงใดกู>แล/วิแต�จะถ�ให/มั�นข4&นเงาเพ�ยงไหน

ปสัาท ค(อ ปรูะสัาทตา ห� จมั�กู ล&น และปรูะสัาทกูาย กู>เหมั(อนกู�น ในปรูมั�ตถธรูรูมั เพ�งเอาควิามัใสัท��วิ�ตถ# ค(อปรูะสัาทน�&นๆ สัามัารูถรู�บุอารูมัณี!ท��มัากูรูะทบุทางตา ห� จมั�กู ล&น กูาย ได/

ปรูะสัาทตา ห� จมั�กู ล&น กูาย ปรูะกูอบุด/วิยรู�ปอะไรูบุ/างน�&น ท�านจะได/ศ4กูษาต�อไปในภายหล�ง แมั/มั�นเกูดข4&นมัาได/อย�างไรู กู>จะทรูาบุได/ตลอดไปจนถ4งกูารูท:างาน "เห>น" โดยพสัดารูอย�างไรูกู>มั�ค:าอธบุาย ในขณีะน�&เพ�ยงแต�ทรูาบุหยาบุๆ ไปกู�อนวิ�า ปรูะสัาทตา ห� จมั�กู ล&น กูาย น�&นปรูะกูอบุไปด/วิยปรูมัาณี�ควิบุค#มักู�นอย��อย�างพสัดารูมัองเห>น หรู(อถ�กูต/องไมั�ได/ท�&ง ๕ ทวิารู

๑. จ�กัข้�ปสาทร ป

ประสาทตาน�&น มัได/หมัายถ4งดวิงตาท�&งหมัด แต�หมัายเอาเฉพาะภายในตรูงกูลางตาด:า โตปรูะมัาณีเท�าห�วิของเหาเท�าน�&น ตามัท�&งหมัดนอกูน�&นเป*นกูาย และเป*นปรูะสัาทกูาย แต�อย�างไรูกู>ด� จ#ดเล>กูๆ ท��ตรูงกูลางตาด:า จะจ�ดวิ�าเป*นปรูะสัาทตาท�เด�ยวิหาได/ไมั� เพรูาะกูารูกูรูะทบุอารูมัณี!ทางตาน�&น เป*น อสัมั9ปต9ตคาหกูรู�ป

อารูมัณี!ท��เข/ามัามัได/เป*นรู�ปท��กูรูะทบุกู�บุปรูะสัาทโดยตรูงได/ จะต/องมั�กูารูสั(บุต�อ (สั�นตต) เข/าไปภายในด/วิย

จ�กูข#ปสัาทมั�วิจน�ตถะวิ�า "จกู9ข#วิญญาณีธฏฺ[ฐต: ห#ต9วิา สัมัวิสัมั: จกู9ขต อาจกู9ขน9ต: วิย โหต�ต = จกู9ข# "

แปลวิ�า รู�ปใดท��เป*นท��ต� &งแห�งจ�กูข#วิญญาณี และมั�สัภาพเปฌนอย��คล/ายกู�บุบุอกูให/จ�กูข#วิญญาณีรู� /ในอารูมัณี!วิ�า อารูมัณี!น�&นด� อารูมัณี!น�&นไมั�ด� ฉะน�&น รู�ปน�&นชื่(�อวิ�า จ�กูข# ได/แกู�จ�กูข#ปสัาท

ปรูะสัาทตาน�&นเป*นเย(�อบุางๆ ปรูะด#จป#ยน#�นท��ชื่# �มัฉ:�าด/วิยน:&ามั�น และเย(�อบุางๆ เหล�าน�&ซึ่/อนกู�นอย��เป*นชื่�&นๆ ถ4ง ๗ ชื่�&น โตปรูะมัาณีเท�าศ�รูษะเหา (ไมั�ใชื่�รู�ปเด�ยวิ) เป*นรู�ปท��ถ�กูผัลตสัรู/างข4&นโดยอาศ�ยอ:านาจของกูรูรูมั ค(อ กูรูรูมัชื่รู�ป (จะได/แสัดงโดยพสัดารูภายหล�ง) ผัลตสัรู/างลงบุนรู�างกูาย ค(อ บุนเซึ่ลล!ท��ถ�กูถ�ายทอดมัาจากู พ�อ-

แมั� อ�กูท�หน4�ง

อ:านาจของกูรูรูมัผัลตสัรู/างรู�ปน�&ข4&นในรู�ปของปรูมัาณี� ปรูะกูอบุไปด/วิยหน�วิยเล>กูๆ มัากูมัายเรู�ยกูวิ�า "ร ปธาต�" ได/แกู� อวินพโภครู�ป ๘ อ�นมั�ธาต#ต�างๆ ค(อ

๑. ปถวิ�ธาต# = ธาต#ดน

๒. อาโปธาต# = ธาต#น:&า

๓. เตโชื่ธาต# = ธาต#ไฟ

๔.วิาโยธาต# = ธาต#ลมั

๕. วิ�ณีณีธาต# = สั�

๖. ค�นธธาต# = กูล�น

๗. รูสัธาต# = รูสั

๘. โอชื่ะธาต# = ต�วิกูารูท��ท:าควิามัเจรูญให/แกู�รู�ป

นอกัจากัน/�ย�งม/

จ�กูข#ปสัาทรู�ป = ปรูะสัาทตา (เป*นรู�ปปรูมัาณี�)

ชื่�วิตรู�ป = ต�วิกูารูท��ควิบุค#มัรู�ปท�&งหลาย ( เชื่�น รู�ปปรูะสัาทตา) มัให/กูรูะจ�ดกูรูะจาย

จ�กูข#ปสัาทรู�ป ค(อปรูะสัาทตาน�&มั�กูจกูารูหรู(อมั�หน/าท��กูารูงาน ๒ อย�าง ค(อ

๑. เป*นวิ�ตถ#อ�นเป*นท��ต� &งของจ�กูข#วิญญาณี ค(อท��ต� &งของกูารูเห>น

๒. เป*นทวิารูซึ่4�งได/แกู�ปรูะต� อ�นเป*นท��เกูดของจ�กูข#ทวิารูวิถ� ได/แกู�ปรูะต��ท��จตออกูท:างาน ค(อกูารูงานของจต หรู(อพ�ดวิ�าจตออกูมัาท:ากูารูงาน "เห>น" ณี ท��น�&

จ�กูข#ปสัาทรู�ป เป*นรู�ปอ�นเกูดข4&นมัาจากูรูรูมัชื่รู�ป ซึ่4�งมั�หมัาภ�ตรู�ปเป*นท��รู �บุรูอง ซึ่4�งกู>ค(อธาต#ดนรูองรู�บุอย�� มั�ธาต#น:&าเกูาะกู#มัธาต#ดนเอาไวิ/มัให/กูรูะจ�ดกูรูะจาย ธาต#ไฟเป*นเครู(�องรู�กูษาไวิ/มัให/เปX� อยเน�าเสั�ยหาย มั�ธาต#ลมัท:าให/ทรูงต�วิอย��ได/ พรู/อมัท�&งมั�จตและอาหารูอ#ปถ�มัภ!ค:&าชื่�ไวิ/

ด/วิยเหต#น�&ปรูะสัาทตาจ4งย�งคงเป*นปรูะสัาทตาตรูาบุเท�าท��กูรูรูมัชื่รู�ปย�งกู:าล�งผัลตสัรู/างทดแทนรู�ปปรูะสัาทตาท��สัลายต�วิไปอย��เสัมัอ จ�กูข#ปสัาทรู�ปน�&เรู�ยกูวิ�าอายตนะภายใน ค(อจ�กูขวิายตนะ เป*นท��ต� &งของกูารูรู�บุกูรูะทบุในรูะหวิ�างจตกู�บุอารูมัณี! ซึ่4�งได/แกู�รู�ปารูมัณี! ค(อคล(�นแสังอ�นเป*นอายตนะภายนอกูเรู�ยกูรู�ปายตนะท��สัะท/อนจากูรู�ปเข/ามัา ในทางธรูรูมัะแสัดงในเรู(�องน�&วิ�า จ�กูข#ปสัาทะน�&นมั�ควิามัใสั สัามัารูถรู�บุเงาของภาพต�างๆ ได/

อ�กูปรูะกูารูหน4�ง ท��เรู �ยกูวิ�า จ�กูข#น�&น ย�งแบุ�งออกูเป*น ๒ ค(อ ป@ญญาจ�กัข้� และม�งสจ�กัษ�

๑. ปญฺ�ญาจกั�ข้� เป2นเร�0องท/0ร �ด้�วยป@ญญาทางมโนทวาร มัใชื่�เป*นกูารูเห>นหรู(อมั�ป@ญญาเกูดข4&นมัาทางตา เป*นกูารูแสัดงออกูซึ่4�งป@ญญาในทางใจ ด/วิยปรูะกูารูต�างๆ ๕ ปรูะกูารู ค(อ

กั. พ�ท�ธจกั�ข้� เป*นป@ญญาท��เข/าไปรู� /ถ4งอ�ชื่ฌาสั�ยจตใจของสั�ตวิ!ท�&งหลายซึ่4�งได/แกู� อาสัยาน#สัยญาณี ปรูะกูารูหน4�ง อ�กูปรูะกูารูหน4�ง ค(อป@ญญาท��มั�ควิามัสัามัารูถรู� /ในอนทรู�ย!ของเวิไนยสั�ตวิ!ท�&งหลายวิ�าสั�ตวิ!ใดได/อบุรูมับุ�มันสั�ย สั:ารูวิมัอนทรู�ย!ในกูารูปฏิบุ�ตย�งหรู(อหย�อนปรูะกูารูใด องค!ธรูรูมัปรูมั�ตถ!ได/แกู� มัหากูรูยาญาณีสั�มัปย#ตตจต ๔ ซึ่4�งเป*นป@ญญาน�&มั�แต�เฉพาะพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าเท�าน�&น

ข้. สมน�ตจกั�ข้� ได/แกู�สั�พพ�ญญฺ#ตญาณี เป*นป@ญญาท��รู� /ย�งเห>นจรูงในสั�งสัารูพ�ดท�&งปวิง ไมั�วิ�ารู�ปวิ�านามั ไมั�วิ�าสั�งขตธรูรูมัซึ่4�งเป*นธรูรูมัท��ถ�กูปรู#งแต�ง หรู(ออสั�งขตธรูรูมัซึ่4�งเป*นธรูรูมัท��มัได/ถ�กูปรู#งแต�ง องค!ธรูรูมัปรูมั�ตถ!ได/แกู� มัหากูรูยาญาณีสั�มัปย#ตตจตดวิงท�� ๑ ของพรูะอรูห�นต!

ค. ญาณจกั�ข้� ได/แกู�อรูห�ตมัรูรูคญาณี ค(อ ป@ญญาของพรูะอรูห�นต!ท��เกูดข4&นเมั(�ออรูห�ตมัรูรูคจตเกูด ซึ่4�งในขณีะน�&นมั�นพพานเป*นอารูมัณี! และกู:าล�ง

ปรูะหาณีกูเลสั อ�นเป*นกูารูปรูะหาณีข�&นสั#ดท/าย ไมั�มั�กูเลสัเหล(ออ�กูต�อไป องค!ธรูรูมัได/แกู� ป@ญญาเจตสักูท��เกูดในอรูห�ตมัรูรูคจต

ง. ธม�มจกั�ข้� ได/แกู�ป@ญญาของพรูะอรูยบุ#คคล ๓ ค(อ โสัดาบุ�น สักูทาคามั� และพรูะอนาคามั� ซึ่4�งเกูดข4&นในขณีะท��ท�านอรูยบุ#คคลท�&ง ๓ น�&ได/มัรูรูคจต มั�นพพานเป*นอารูมัณี! ท:ากูารูปรูะหาณีกูเลสัออกูไปเป*นบุางสั�วิน องค!ธรูรูมัได/แกู� ป@ญญาเจตสักูท��เกูดในมัรูรูคจตเบุ(&องต:�า ๓

จ. ท"พ�พจกั�ข้� หมัายถ4งผั�/ท��ได/อภญญา ค(อควิามัรู� /พเศษท��บุ#คคลธรูรูมัดาสัามั�ญท�&งหลายไมั�อาจจะมั�ได/ เป*นกูารูได/ญาณีและฝ้_กูฝ้นอบุรูมัจนเกูดทพยจ�กูษ#ข4&น เป*นญาณีป@ญญาท��เห>นได/ด/วิยตาอ�นเป*นทพย! ซึ่4�งคนท�&งหลายเห>นไมั�ได/ องค!ธรูรูมัได/แกู� อภญญาจต ๒

๒. มง�สจกั�ข้� ได้�แกั+กัารเห(นได้�ด้�วยน�ยน8ตาท/0เราท+านท��งหลายเห(นอย +ท�กัๆ ว�น ไมั�ได/อาศ�ยป@ญญาอะไรู เชื่�นเมั(�อมั�รู�ป อ�นได/แกู�คล(�นของแสังมัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตากู>จะเห>นได/ องค!ธรูรูมัได/แกู� จ�กูข#ปสัาทรู�ป (เห>นเฉยๆ เท�าน�&น)

ในจ�กูข#ท�&ง ๖ ปรูะกูารูน�& เป*นป@ญญาจ�กูข#เสั�ย ๕ เป*นมั�งสัจ�กูข#เสั�ย ๑ ซึ่4�งผั�/ศ4กูษาธรูรูมัะมั�กูจะพ�ดกู�นสั�&นๆ วิ�า จ�กัข้� ๖

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของจ�กูข#ปสัาทรู�ป

รู�ปาภฆ่าตารูหภ�ตป9ปสัาทลกู9ขณี: มั�ควิามัใสัของมัหาภ�ตรู�ปท��กูรูะทบุกู�บุรู�ปารูมัณี! เป*นล�กูษณีะ

รู�เปสั# อาวิญฉนรูสั: มั�กูารูแสัวิงหารู�ปารูมัณี! เป*นกูจ

จกู9ข#วิญญาณีสั9สั อาธารูภาวิปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูทรูงอย��ของจ�กูข#วิญญาณี เป*นผัล

ทฏิฐกูามัตานทานกูมั9มัชื่ภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปอ�นเกูดจากูกูรูรูมั (รู�ปต�ณีหา) เป*นเหต#ใกูล/

ความใสข้องมหาภ ตร ปท/0กัระทบื้กั�บื้ร ปารมณ8 เป2นล�กัษณะ

ค:าวิ�า ล�กัษณะ หมัายถ4งธรูรูมัชื่าตท��ปรูะจ:าต�วิ และเป*นธรูรูมัชื่าตท��มั�ปรูะจ:าต�วิโดยแน�นอน เอาออกูหรู(อเปล��ยนแปลงแกู/ไขไมั�ได/ ถ/าเอาออกูหรู(อเปล��ยนแปลงแกู/ไขแล/วิ มั�นกู>จะเปล��ยนไปจากูสัภาพเดมั ไมั�เป*นสั�งน�&นต�อไป เชื่�น ล�กูษณีะของไฟ

ค(อควิามัรู/อน ถ/าไมั�ให/มั�ควิามัรู/อนเสั�ยเลยแล/วิ มั�นกู>หมัดสัภาพควิามัเป*นไฟลงไปท�นท�

ค:าวิ�า จ�กัข้�ปสาท กู>เหมั(อนกู�น เป*นรู�ปท��เกูดข4&นมัาจากูกูรูรูมัผัลตสัรู/างข4&น เป*นรู�ปท��มั�ควิามัใสัซึ่4�งได/แกู�มั�สัมัรูรูถภาพสัามัารูถรู�บุกูรูะทบุกู�บุรู�ปารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นของแสังท��สัะท/อนเข/ามัากูรูะทบุได/ ด�งน�&นจ4งมัใชื่�เซึ่ลล!ท�&งหลายท��สั(บุต�อมัาจากูพ�อแมั�แต�เพ�ยงเท�าน�&น

อย�างไรูกู>ด� กู>ได/อาศ�ยเซึ่ลล!ท��สั(บุต�อมัาจากูพ�อแมั�น��นเอง เปล��ยนสัภาพไปเป*นรูะบุบุปรูะสัาทโดยอาศ�ยอ:านาจของกูรูรูมัท:าให/แปรูเปล��ยนไปแล/วิ ต� &งอย��บุนเซึ่ลล!ท��ถ�ายทอดมัาจากูพ�อแมั�น��นเอง

ม/กัารแสวงหาร ปารมณ8 เป2นกั"จ

ปรูะสัาทตาน�&นมัได/เท��ยวิได/สัอดสั�ายหาหนทางท��จะมัากูรูะทบุกู�บุรู�ปารูมัณี!อย�างใดเลย มั�นกู>ต� &งอย��เฉยๆ แต�กูรูะน�&นกู>ด� กู>เป*นเสัมั(อนหน4�งวิ�า มั�นเพ�ยรูพยายามัแสัวิงหาอารูมัณี!ท��เกูดทางตาอย��เสัมัอ ท�&งน�&กู>เพรูาะมั�จตเข/ามัาเกู��ยวิข/องด/วิย ท:าให/เห>นวิ�ามั�นสัอดสั�ายแสัวิงหาอารูมัณี!

อย�างไรูกู>ด� มั�นกู>อย��ในฐานะท��แสัวิงหาอารูมัณี!เป*นกูจกูารูหน/าท��ของมั�นเหมั(อนกู�น ท�&งน�&กู>เพรูาะมั�นมั�ควิามัใสัท��มั�ควิามัไวิท��จะรู�บุอารูมัณี!อย��เสัมัอ ไมั�วิ�ารู�ปารูมัณี!ค(อคล(�นของแสังท��สัะท/อนจากูรู�ปมัากูรูะทบุน�&นเป*นอย�างไรู ไมั�วิ�ารู�ปารูมัณี!น�&นจะมัากูหรู(อน/อย ด�หรู(อไมั�ด�กู>ตามั

ม/กัารทรงอย +ข้องจ�กัข้�ว"ญญาณ เป2นผัล

จ�กูข#วิญญาณี หมัายถ4งกูารูเห>น เมั(�อรู�ปารูมัณี!มัากูรูะทบุแล/วิมั�นจะปรูากูฏิกูารูเห>นข4&นในท�นท� มั�นจะทรูงกูารูเห>นน�&เอาไวิ/ แมั/คล(�นของแสังน�&จะมั�ควิามัสั(บุต�อสัลายต�วิไปโดยรูวิดเรู>วิอย�างไรู มั�นกู>จะทรูงควิามัรู� /สั4กูเห>นเอาไวิ/ท#กูขณีะท��มั�เหต#ป@จจ�ยมัาสัน�บุสัน#นอย�างเหมัาะสัมั มั�นจะไมั�ละท&งโอกูาสัน�&เลยเป*นอ�นขาด

ม/มหาภ ตร ปอ�นเกั"ด้จากักัรรม (ร ปต�ณหา) เป2นเหต�ใกัล�

เมั(�อมั�ตา กู>ย�อมัมั�ควิามัต/องกูารู "เห>น" เป*นธรูรูมัดา

เมั(�อมั�เห>น กู>ย�อมัจะมั�สั�งท��ด�หรู(อไมั�ด�เป*นธรูรูมัดา

เมั(�อเห>นสั�งท��ด�กู>ย�อมัจะต/องมั�ตดอกูตดใจอย�างแน�นอนหน�ไปไหนไมั�พ/น

ถ/าพจารูณีาให/ด�แล/วิ ในวิ�นหน4�งๆ เรูากู>มั�กูารูเห>นสั�งต�างๆ ท��ด�หรู(อไมั�ด�น�บุไมั�ถ/วิน

ด/วิยเหต#น�& กูารูเห>นสั�งท��ด�แล/วิบุ�งเกูดควิามัตดอกูตดใจอ�นเป*นต�ณีหาจ4งได/บุ�งเกูดข4&นมัาน�บุจ:านวินไมั�ไหวิ

และเมั(�อต�ณีหาเกูดข4&นมัาแล/วิมั�นกู>เป*นกูรูรูมัอ�นหน4�ง และกูรูรูมัอ�นน�&กู>จะได/สั� �งสัมักู:าล�งอ:านาจของมั�นอย��ตลอดเวิลา ด/วิยกู:าล�งอ:านาจของมั�นน�& กู>จะไปผัลตสัรู/างรู�ปปรูะสัาทตาข4&น เรู�ยกูวิ�า กูรูรูมัชื่รู�ป ลงบุนเซึ่ลล!ท��สั(บุต�อมัาจากูพ�อแมั�ต�อไปอ�กู

ด�งน�&ในปรูมั�ตถธรูรูมัจ4งได/แสัดงเอาไวิ/วิ�า อ:านาจของกูรูรูมัเป*นเหต#ใกูล/ให/ปสัาทรู�ป ค(อ จ�กูข#ปสัาทเกูดข4&น และกูารูเกูดข4&นน�&กู>ต/องเป*นมัหาภ�ตรู�ป เชื่�น ธาต#ดน เป*นต/น ท��กู�อให/เกูดควิามัใสัรู�บุรู�ปารูมัณี!ได/ต�อไป

 

๒. โสตปสาทร ป

โสัตปสัาทรู�ปน�&น หมัายถ4ง ปรูะสัาทท��อย��ภายในชื่�องห� สั:าหรู�บุรู�บุสั�ททารูมัณี!อ�นได/แกู�คล(�นเสั�ยง มั�สั�ณีฐานเป*นวิงๆ คล/ายวิงแหวิน แล/วิมั�ขนอ�นละเอ�ยดอ�อนสั�แดงเรู(�อๆ อย��โดยรูอบุ มั�โสัตปสัาทปกูคล#มัแผั�ไปท��วิในบุรูเวิณีน�& เป*นท��รู �บุเสั�ยงและเป*นวิ�ตถ#อ�นเป*นท��ต� &งแห�งโสัตวิญญาณี ค(อกูารู "ได/ยน" ด�งบุาล�แสัดงวิ�า

"โสัตวิญฺ9ญาณีธฏฺ[ฐต: ห#ต9วิา สัท9ท: สั#ณีาต�ต = โสัต:"

แปลควิามัวิ�า รู�ปใดเป*นท��ต� &งแห�งโสัตวิญญาณีจต และย�อมัได/ยนเสั�ยง ฉะน�&นรู�ปน�&นชื่(�อวิ�า โสัตะ ได/แกู� โสัตปสัาทน��นเอง

โสัตปสัาทน�&เกูดข4&นมัาได/จากูอ:านาจของกูรูรูมั มั�หน/าท��กูารูงาน ๒ อย�าง ค(อ เป*นวิ�ตถ#อ�นเป*นท��ต� &งแห�งโสัตวิญญาณี ค(อกูารูได/ยนอย�างหน4�ง และเป*นทวิารูอ�นเป*นท��เกูดของโสัตทวิารูวิถ� ค(อเป*นปรูะต�ในกูารูท:างานของจต "ได/ยน" อ�กูอย�างหน4�ง

ค:าวิ�า โสัตะ น�& ย�งจ:าแนกูออกูเป*น ๓ ปรูะกูารู ค(อ

กั. ท"พ�พโสตญาณ ค(อ ป@ญญาท��รู� /ด/วิยห�ทพย! ได/แกู� อภญญา ควิามัรู� /ท��เป*นพเศษ องค!ธรูรูมัได/แกู� อภญญาจต ๒

ข้. ตณ�หาโสต ค(อ กูรูะแสัของต�ณีหา หมัายควิามัวิ�า ต�ณีหา อ�นได/แกู�ควิามัยนด�ตดใจในอารูมัณี!ค(อเสั�ยง แล/วิอ:านาจของต�ณีหากู>ย�อมัจะพาให/ไปเกูดและมั�โสัตปสัาทรู�ป

ค. ปสาทโสต ค(อ โสัตปสัาทรู�ป อ�นได/แกู�ปรูะสัาทห�น��นเอง

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของโสัตปสัาทรู�ป

สั�ททาภฆ่าตารูหภ�ตป9ปสัาทลกู9ขณี: มั�ควิามัใสัของมัหาภ�ตรู�ปท��กูรูะทบุกู�บุสั�ททารูมัณี! เป*นล�กูษณีะ

สัท9เทสั# อาวิญฺ9ฉนรูสั: มั�กูารูแสัวิงหาสั�ททารูมัณี! เป*นกูจ

โสัตวิญฺ9ญาณีสั9สั อาธารูภาวิปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูทรูงอย��ของโสัตวิญญาณี เป*นผัล

โสัต#กูามัตานทานกูมั9มัชื่ภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปอ�นเกูดจากูกูรูรูมั (สั�ททต�ณีหา) เป*นเหต#ใกูล/

 

๓. ฆานปสาท

ฆ่านปสัาทรู�ปน�&น เป*นรู�ปชื่นดหน4�งท��เกูดจากูอ:านาจของกูรูรูมั ต�&งอย��ภายในชื่�องจมั�กูมั�สั�ณีฐานด�งเท/าแพะ มั�ควิามัใสัเป*นเครู(�องรู�บุสั�มัผั�สักูล�น เป*นรู�ปธรูรูมัท��มั�ควิามัสัามัารูถในกูารูรู�บุค�นธารูมัณี! ค(อกูล�นต�างๆ มั�บุาล�แสัดงวิ�า

ฆ่ายน9ต: "เอเตนาต = ฆ่าน:" (วิา) "ฆ่าย�ยน9ต เอเตนาต ฆ่าน:"

แปลควิามัวิ�า สั�ตวิ!ท�&งหลายย�อมัสั�ดดมักูล�นด/วิยรู�ปใด ฉะน�&น รู�ปซึ่4�งเป*นเหต#แห�งกูารูสั�ดดมัของสั�ตวิ!ท�&งหลายจ4งชื่(�อวิ�า ฆ่านะ (หรู(อ) สั�ตวิ!ท�&งหลายพ4งดมักูล�น

ด/วิยรู�ปน�&น ฉะน�&น รู�ปท��เป*นเหต#แห�งกูารูพ4งดมักูล�นของสั�ตวิ!ท�&งหลายจ4งชื่(�อวิ�า ฆ่านะ

ฆ่านปสัาท มั�หน/าท��ให/สั:าเรู>จกูจ ๒ อย�าง ค(อ เป*นวิ�ตถ#อ�นเป*นท��ต� &งแห�งฆ่านวิญญาณีจตค(อได/กูล�นอย�างหย4�ง เป*นทวิารูอ�นเป*นท��เกูดแห�งฆ่านทวิารูวิถ�จตค(อกูารูท:างานของจตทางจมั�กูอ�กูอย�างหน4�ง

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของฆ่านปสัาทรู�ป

คน9ธาภฆ่าตารูหภ�ตป9ปสัาทลกู9ขณี: มั�ควิามัใสัของมัหาภ�ตรู�ปท��กูรูะทบุกู�บุค�นธารูมัณี! เป*นล�กูษณีะ

คน9เธสั# อาวิญฺ9ฉนรูสั: มั�กูารูแสัวิงหาค�นธารูมัณี! เป*นกูจ

ฆ่านวิญฺ9ญาณีสั9สั อาธารูภาวิปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูทรูงอย��ของฆ่านวิญญาณี เป*นผัล

ฆ่ายต#กูามัตานทานกูมั9มัชื่ภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปอ�นเกูดจากูกูรูรูมั (ค�นธต�ณีหา) เป*นเหต#ใกูล/

 

๔. ช"วหาปสาท

ชื่วิหาปสัาทรู�ปน�&น เป*นรู�ปชื่นดหน4�งท��เกูดจากูอ:านาจของกูรูรูมั ต�&งอย��ท�ามักูลางล&น มั�สั�ณีฐานเหมั(อนปลายกูล�บุดอกูบุ�วิ เรู�ยงรูายซึ่/อนกู�นเป*นชื่�&นๆ มั�ควิามัใสั เป*นเครู(�องรู�บุสั�มัผั�สัรูสั เป*นรู�ปธรูรูมัท��มั�ควิามัสัามัารูถในกูารูรู�บุรูสัารูมัณี! ค(อรูสัต�างๆ บุาล�แสัดงวิ�า

"ชื่�วิต: อวิ9หายต�ต = ชื่วิหา"

แปลควิามัวิ�า รู�ปใดมั�สัภาพคล/ายกู�บุวิ�า เรู�ยกูซึ่4�งรูสั ท��เป*นเหต#ให/อาย#ย(น ฉะน�&น รู�ปน�&นชื่(�อวิ�า ชื่วิหา

ชื่วิหาน�&แยกูออกูเป*น ๒ บุท ค(อ ช/ว"ต + อว�หา

ค:าวิ�า ช/ว"ต แปลว+า อาย� ในท��น�&แปลวิ�า รูสั เพรูาะอาย#จะต�&งอย��ได/กู>จะต/องอาศ�ยรูสั ค(อ รูสัเปรู�&ยวิ รูสัหวิาน เป*นต/น เป*นกูารูแสัดงโดยอ/อมั

สั�วินค:าวิ�า อว�หา แปลว+า เร/ยกั ซึ่4�งเมั(�อรูวิมักู�นแล/วิกู>หมัายถ4ง เรู�ยกูรูสัต�างๆ เพรูาะชื่วิหาปสัาทน�& ย�อมัจะน/อมัไปในรูสัต�างๆ ซึ่4�งเป*นท��พอใจของชื่วิหาวิญญาณี

ชื่วิหาปสัาท มั�หน/าท��ให/สั:าเรู>จกูจ ๒ อย�าง ค(อ เป*นวิ�ตถ#อ�นเป*นท��ต� &งแห�งชื่วิหาวิญญาณีจตรู� /รูสัอย�างหน4�ง เป*นทวิารูอ�นเป*นท��เกูดชื่วิหาทวิารูวิถ�จตค(อกูารูท:างานของจตทางล&นอ�กูอย�างหน4�ง

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของชื่วิหาปสัาทรู�ป

รูสัาภฆ่าตารูหภ�ตป9ปสัาทลกู9ขณี: มั�ควิามัใสัของมัหาภ�ตรู�ปท��กูรูะทบุกู�บุรูสัารูมัณี! เป*นล�กูษณีะ

รูเสัสั# อาวิญฺ9ฉนรูสั: มั�กูารูแสัวิงหารูสัารูมัณี! เป*นกูจ

ชื่วิหาวิญฺ9ญาณีสั9สั อาธารูภาวิปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูทรูงอย��ของชื่วิวิญญาณี เป*นผัล

สัายต#กูามัตานทานกูมั9มัชื่ภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปอ�นเกูดจากูกูรูรูมั (รูสัต�ณีหา) เป*นเหต#ใกูล/

 

๕. กัายปสาท

กูายปสัาท เป*นธรูรูมัชื่าตของรู�ปท��เป*นปรูะสัาทกูาย เป*นรู�ปท��เกูดข4&นมัาจากูอ:านาจกูรูรูมั มั�ควิามัใสั สั:าหรู�บุรู�บุสั�มัผั�สั เย>น รู/อน อ�อน แข>ง หย�อน ต4ง กูายปสัาทน�&มั�อย��ท� �วิรู�างกูาย ยกูเวิ/นแต�ท�� ผัมั ขน เล>บุ ฟ@น และหน�งท��หนาๆ ท��ปรูะสัาทกูายต�&งอย��ไมั�ได/ มั�บุาล�แสัดงวิ�า

"กู#จ9ฉตาน: เกูสัาท�น: ปาปธมั9มัานญฺ9จ อาโยต = กูาโย"

แปลควิามัวิ�า รู�ปใดเป*นท��ปรูะชื่#มัแห�งสั�วินต�างๆ มั�ผัมั เป*นต/นท��น�าเกูล�ยดและเป*นท��ปรูะชื่#มัแห�งอกู#ศลกูรูรูมั ฉะน�&น รู�ปน�&นชื่(�อวิ�า กูาย ได/แกู�รู�างกูายท�&งหมัด

กูายปสัาทรู�ป เป*นรู�ปธรูรูมัท��มั�ควิามัสัามัารูถในกูารูรู�บุโผัฏิฐ�พพารูมัณี! ค(อ เย>น รู/อน อ�อน แข>ง เป*นท��ต� &งแห�งกูายวิญญาณี ค(อรู� /อารูมัณี!ทางกูายอย�างหน4�ง เป*นทวิารูอ�นเป*นทางกูายให/เกูดกูายทวิารูวิถ�จต ค(อกูารูท:างานของจตทางกูาย อ�นได/แกู�ควิามัรู� /สั4กูกูรูะทบุทางกูายอ�กูอย�างหน4�ง

ค:าวิ�า กูาย น�& จ:าแนกูออกูเป*น ๔ ปรูะกูารู เรู�ยกูสั�&นๆ วิ�า กูาย ๔ ค(อ

๑. ปสาทกัาย ได/แกู� กูายปสัาทรู�ป

๒. ร ปกัาย ได/แกู� รู�ป ๒๗ (เวิ/นกูายปสัาทรู�ป)

๓. นามกัาย ได/แกู� จต เจตสักู

๔. บื้�ญญ�ต"ต"กัาย ได/แกู� สัมั�หบุ�ญญ�ต มั�ห�ตถกูาย (กูองชื่/าง) อ�สัสักูาย (กูองมั/า) เป*นต/น

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของกูายปสัาทรู�ป

โผัฏฺ[ฐพ9พาภฆ่าตารูหภ�ตป9ปสัาทลกู9ขณี: มั�ควิามัใสัของมัหาภ�ตรู�ปท��กูรูะทบุกู�บุโผัฏิฐ�พพารูมัณี! เป*นล�กูษณีะ

โผัฏฺ[ฐพ9เพสั# อาวิญฉนรูสั: มั�กูารูแสัวิงหาโผัฏิฐ�พพารูมัณี! เป*นกูจ

กูายวิญญาณีสั9สั อาธารูภาวิปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูทรูงอย��ของกูายวิญญาณี เป*นผัล

ผั#สัตกูามัตานทานกูมั9มัชื่ภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปอ�นเกูดจากูกูรูรูมั (โผัฏิฐ�พพต�ณีหา) เป*นเหต#ใกูล/

 

ล�กัษณะ รส ป@ฏจ�ป@ฏฐาน และปท�ฏฐานน��น มั�ค:าวิ�า "มหาภ ตร ปอ�นเกั"ด้จากัรรม เป2นเหต�ใกัล�" เรู�มัต�&งแต�จ�กูข#ปสัาทจนถ4งกูายปสัาท รูวิมั ๕ ครู�&งด/วิยกู�น

เรู(�องของกูรูรูมัท��มั�ควิามัสัามัารูถผัลตสัรู/างรู�ปข4&นมัาได/น�&น ในบุทน�&ย�งศ4กูษาไปไมั�ถ4ง แต�จ:าเป*นต/องกูล�าวิพาดพงเข/าไปบุ/างเท�าน�&น ในบุทเรู�ยนข/างหน/าจ4งจะได/ศ4กูษาวิ�าถ4งเรู(�องน�&โดยละเอ�ยด ท�านผั�/ศ4กูษากู>ได/พบุค:าวิ�า รู�ปอ�นเกูดจากูรูรูมัมัาหลายแห�งแล/วิ ด�งน�&นจ4งเห>นควิามัท��จะแสัดงโดยย�อให/ทรูาบุพอเป*นหนทางเล>กูๆ น/อยๆ กู�อน

ร ปท��งหลายเกั"ด้ข้:�นมาได้�จากัอะไร

วิทยากูารูในทางโลกูวิทยาศาสัตรู! แสัดงเรู(�องของสัสัารูเกูดข4&นมัาจากูอะไรูไวิ/น/อยมัากู ท�&งน�&กู>เพรูาะมั�วิแต�ไปศ4กูษาเรู(�องท��ห�างไกูลจากูต�วิเอง และเรู(�องของต�วิเองกู>ค/นควิ/าเข/าไปไมั�ถ4ง แมั/เวิลาจะล�วิงเลยมัาชื่/านานเท�าใดกู>ตามั

ร ปหร�อสสารท��งหลายม"ได้�เกั"ด้ข้:�นมาใหม+ โด้ยท/0ต�วข้องม�นเองย�งไม+เคยเกั"ด้ข้:�นมากั+อนเลย เหมั(อนสั�งใดสั�งหน4�งรู�วิงลงมัาจากูอากูาศ เพรูาะไมั�มั�ใครูจะดลบุ�นดาลอะไรูข4&นมัาได/ แต�รู�ปหรู(อสัสัารูท�&งหลาย เกูดเป*นรู�ปใหมั� เพรูาะต�วิของมั�นเองต�&งอย��คงท��ไมั�ได/ หรู(อเกูดเป*นรู�ปใหมั�ข4&นมัาเพรูาะถ�กูอ:านาจอย�างใดอย�างหน4�งบุ�งค�บุจนท:าให/มั�นเปล��ยนแปลงไปเป*นรู�ปใหมั� เชื่�น ปรูมัาณี� รู�ปของมั�นมัได/อย��คงท��ย�อมัผั�นแปรูเปล��ยนแปลงไปอย��ตลอดเวิลามัได/มั�หย#ดเลย รู�างกูายของคน ของสั�ตวิ!และพ(ชื่ท�&งหลายหรู(อสั�งของใดๆ มั�นกู>มัได/หย#ดน�งอย��เฉยๆ จะไมั�เปล��ยนแปลงอะไรูเลยแมั/แต�สั�กูวินาท�หน4�งกู>ไมั�มั�

ท#กูสั�งท#กูอย�างในโลกูน�& หรู(อในจ�กูรูวิาลใดๆ กู>ไมั�มั�อะไรูท��จะต� &งอย��อย�างมั��นคงได/แมั/แต�อย�างเด�ยวิ เพรูาะมั�นเป*นอนจจ�ง ค(อควิามัไมั�เท��ยง แล/วิมั�นกู>เป*นอน�ตตา ไมั�มั�อะไรู หรู(อไมั�มั�ใครูจะไปบุ�งค�บุให/มั�นหย#ดน�งไมั�เปล��ยนแปลงไปได/ด/วิย

แมั/แต�นามั อ�นได/แกู�จตหรู(อวิญญาณี กู>อย��ในฐานะเด�ยวิกู�น ย�อมัมั�เหต#ท:าให/เกูดแล/วิสัลายต�วิไปอย��เรู(�อยๆ มัได/มั�หย#ดเลยแมั/แต�สั�กูวินาท�หน4�ง

วิทยากูารูในทางโลกูได/แสัดงถ4งเรู(�องควิามัเปล��ยนแปลงเป*นรู�ปใหมั�โดยอาศ�ยเหต# ถ/าหากูวิ�าโดยหล�กูธรูรูมัแล/วิกู>มั�ปรูะกูารูเด�ยวิ ค(อโดยอ:านาจของอ#ต# อ�นได/แกู�ควิามัเย>นและรู/อนเท�าน�&น ไมั�วิ�าแสัง เสั�ยง ไฟฟGา ตลอดไปจนถ4งวิ�ตถ#ต�างๆ ท#กูอย�าง

ในพรูะพ#ทธศาสันา พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าได/แสัดงถ4งเหต#ท��เป*นต�วิกูารู ท:าให/รู�ปท�&งหลายผั�นแปรูเปล��ยนแปลงไปเป*นรู�ปใหมั�ถ4ง ๔ เหต# ได/แกู� อ:านาจกูรูรูมั อ:านาจจต อ:านาจอ#ต# และอ:านาจอาหารู

เมั(�อต�&งค:าถามัวิ�า คนเราน��นเด้"นได้�อย+างไร? ค:าตอบุกู>ไมั�ใชื่�ง�ายน�กู สั:าหรู�บุผั�/ท��ได/แต�ศ4กูษาวิชื่าในทางโลกู แต�มัได/ศ4กูษาพรูะอภธรูรูมักู>อาจจะตอบุวิ�าสัมัองสั��งให/เดน (ควิามัจรูงสัมัองเป*นรู�ป สั��งไมั�ได/) แล/วิรู�างกูายจ4งได/เกูดกูรูะแสัไฟฟGาข4&นตดต�อกู�นไปเป*นทอดๆ เป*นปฏิกูรูยาล�กูโซึ่� ซึ่4�งจะท:าให/ต�อมัต�างๆ ในรู�างกูายซึ่4�งมั�อย��เป*นอ�นมัากูข�บุวิ�ตถ#เคมั�ชื่นดหน4�งออกูมัา จ4งท:าให/กูล/ามัเน(&อย(ดหรู(อหดต�วิ เป*นเหต#ท:าให/เดนได/

กูารูอธบุายเชื่�นน�& มัได/อธบุายค:าวิ�า "เด้"น" เลย เป*นกูารูอธบุายถ4งกูารูเคล(�อนไหวิเท�าน�&นเอง และกูารูเคล(�อนไหวิน�&กู>หน�จตใจไปไมั�พ/น

เพรูาะ "เด้"น" น�&น จะต/องกู/าวิสั�&นหรู(อกู/าวิยาวิเท�าใด ยกูเท/าสั�งหรู(อต:�าแค�ไหน จะไปทางขวิาหรู(อทางซึ่/าย แขนท�&งสัองข/างตลอดจนรู�างกูายท:าท�าทางได/อย�างไรู

ขาดควิามัเข/าใจในเรู(�องจตเสั�ยต�วิเด�ยวิเท�าน�&น ค:าอธบุายในเรู(�อง "เด้"น" กู>ล/มัเหลวิ

เพรูาะถ/าจตไมั�มั�เสั�ยแล/วิ แมั/ต�อมัต�างๆ ในรู�างกูายจะข�บุวิ�ตถ#เคมั�ออกูมัาได/หรู(อ และถ/าไมั�มั�จตเสั�ยแล/วิ จะได/ได/อย�างไรูเล�า ถ/าจะเดนให/ได/กู>จะต/องเป*นเครู(�องยนต!กูลไกู แล/วิเดนไปโดยปรูาศจากูควิามัมั#�งหมัาย

ในพรูะพ#ทธศาสันาแสัดงถ4งเหต#ท��ท:าให/คน "เดน"ได/ วิ�ามั� ๖ ปรูะกูารูด/วิยกู�น ค(อ

๑. ม/กัรรมชร ปด้/ อ�นได/แกู�รูะบุบุปรูะสัาทของรู�างกูายด�ไมั�เป*นอ�มัพาต

๒. ม/จ"ตค"ด้จะเด้"น ถ/าไมั�คดกู�อนจะเดนไมั�ได/ (เกูดข4&นไวิมัากู)

๓. ม/จ"ตส�0งให�เด้"น ค(อไมั�มั�เจตนาท��จะเดน ได/แกู�ต� &งใจจะกู/าวิออกูไปเป*นต/น

๔. ม/จ"ตตชวาโยธาต� จตมั�อ:านาจให/กูารูเคล(�อนท��เกูดข4&น (ในเวิลาตกูใจ ยกูของหน�กูมัากูๆ กู>ไหวิ เพรูาะจตให/กู:าล�งอ:านาจเป*นพเศษ)

๕. ม/อ�ต�ชวาโยธาต� อ:านาจของควิามัรู/อนท��กู�อให/เกูดกู:าล�งงาน

๖. ม/อาหารชวาโยธาต� ต�วิกูารูเสัรูมัสัรู/างควิามัเจรูญให/แกู�กูรูรูมัชื่รู�ป (อาหารูในทางโลกูกู>เป*นเพ�ยงให/อ#ต#เท�าน�&น)

ตามัท��ได/แสัดงมัาโดยย�อๆ ท�านท�&งหลายกู>จะเห>นได/วิ�า จตใจน�&น ไมั�มั�ต�วิ ไมั�มั�ตน ท�&งจ�บุต/องกู>ไมั�ได/ แต�กู>มั�อ:านาจท:าให/บุ�งเกูดรู�ปใหมั�อย��เสัมัอ เชื่�นท:าให/รู�ปยกูมั(อ รู�ปยกูเท/า รู�ปห�วิเรูาะ รู�ปรู/องไห/ ตลอดไปจนรู�ปกูารูหายใจ ซึ่4�งแต�ละรู�ปเป*นไปต�างๆกู�น เพ�ยงยกูมั(อต:�ากู�บุยกูมั(อสั�ง รู�ปท��เกูดจากูอ:านาจจตกู>จะท:าให/มั�นเป*นรู�ปท��แปลกูกู�นไปแล/วิ

แล/วิใครูเล�าจะปฏิเสัธได/วิ�า รู�ปเหล�าน�&ไมั�ได/เกูดจากูเหต#ท�&ง ๖ ปรูะกูารู และมั�จตเป*นปรูะธาน

จตจ:านวิน ๗๕ ปรูะเภท(เพรูาะแต�ละปรูะเภทท:างานต�างกู�น และเกูดข4&นได/ครู�&งละปรูะเภทเด�ยวิเท�าน�&น) เป*นสัมั#ฏิฐานท:าให/เกูดจตตชื่รู�ป ค(อรู�ปอ�นเกูดจากูอ:านาจของจต ๑๕ เชื่�น

๑. จ"ตตชร ปสาม�ญ ท:าให/บุ�งเกูดรู�ปหายใจเข/า หายใจออกู หน/าแดง หน/าซึ่�ด เป*นต/น

๒. จ"ตท/0ท$าให�อ"ร"ยาบื้ถใหญ+ท��ง ๔ ต��งม�0น ค(อ ย(น เดน น��ง นอน

๓. จ"ตท/0ท$าให�เคล�0อนไหว ค(อ อรูยาบุถใหญ�น/อย เคล(�อนไหวิ และกูารูพ�ด กูารูอ�านหน�งสั(อ และรู/องเพลง เป*นต/น

๔. จ"ตท/0ท$าให�ร�องไห� ด/วิยอ:านาจของโทมัน�สัค(อควิามัเสั�ยใจ จตจ4งได/ท:ารู�ปรู/องไห/ให/ได/เห>น

๕. จ"ตท/0ท$าให�ย"�มและห�วเราะ ด/วิยอ:านาจของโสัมัน�สัค(อควิามัยนด� จตจ4งท:ารู�ปน�&ให/ปรูากูฏิ

อ:านาจของจตซึ่4�งมัองหาต�วิตนไมั�เห>นย�งมั�อ:านาจท:าให/เกูดรู�ปได/ถ4งเพ�ยงน�& จะมั�ผั�/ใดบุ/างเล�าท��คดเข/าไปถ4งอ:านาจของกูรูรูมัท��เกู>บุสั��งสัมัเอาไวิ/ในจต ซึ่4�งกู>มัองหา

ต�วิไมั�เห>น และสั�มัผั�สัถ�กูต/องไมั�ได/เหมั(อนกู�น แต�แมั/กูรูะน�&นมั�นกู>มั�อ:านาจท:ารู�ปได/ เรู�ยกูรู�ปท��เกูดมัาจากูรูรูมัน�&วิ�า "กัรรมชร ป"

กูรูรูมัชื่รู�ปเรู�มัท:างานของมั�นต�&งแต�ในขณีะปฏิสันธ เรู�ยกูวิ�า ปฏ"สนธ"กัาล ค(อ เรู�มัต/นเกูดมั�ชื่�วิตข4&นเป*นครู�&งแรูกูในครูรูภ!ของมัารูดาเพ�ยงเป*นจ#ดเล>กูๆ จ#ดหน4�ง

ถ�าเกั"ด้เป2นผั/สางเทวด้าซึ่:0งเป2นร ปข้องปรมาณ ท��งส"�น กู>เรู�ยกูในขณีะแรูกูเกูดวิ�า ปฏิสันธเหมั(อนกู�น แต�รู�างกูายใหญ�โตท�นท�

ในขณีะปฏิสันธ แมั/จะเกูดข4&นเพ�ยงขณีะจตเด�ยวิ แต�กูรูรูมัชื่รู�ปกู>เรู�มัท:ารู�ปของมั�นข4&นมัา ณี ท��น� &นแล/วิ

หล�งจากูปฏิสันธขณีะเด�ยวิแล/วิ กูรูรูมัชื่รู�ปกู>เรู�มัท:างานของมั�นต�อไปอ�กูเรู(�อยไปจนกูวิ�าจะสั&นชื่�วิต เรู�ยกูวิ�า ปว�ตต"กัาล

กัรรมชร ป กู>ค(อ กูรูรูมัท��ได/ผัลตสัรู/างหรู(อผั�นแปรูเปล��ยนแปลงรู�ปให/เป*นรู�ปใหมั� อ:านาจของมั�นมั�ควิามัสัามัารูถผั�นแปรูรู�ปได/ท�&งในปฏิสันธกูาล และปวิ�ตตกูาล

เมั(�ออย��ในครูรูภ!ของมัารูดาในขณีะปฏิสันธ แมั/จะย�งไมั�มั�ต�วิมั�ตนอะไรูเลย มั�เพ�ยงเป*นน:&าใสัเล>กูๆ จ#ดหน4�ง แต�อ:านาจของกูรูรูมักู>ได/ผั�นแปรูเซึ่ลล!ของพ�อและแมั�ท��รูวิมักู�นน�&นให/เป*น กูายทสักูะ ภาวิทสักูะ และหทยทสักูะ

ค(อกูล#�มัรู�ปปรูมัาณี�ท��เป*นปรูะสัาทกูาย กูล#�มัรู�ปปรูมัาณี�ท��แสัดงเป*นเพศหญงหรู(อชื่าย และกูล#�มัรู�ปปรูมัาณี�อ�นเป*นท��ต� &งท��อาศ�ยของจต

เมั(�ออาย#ปรูะมัาณี ๑๐ สั�ปดาห! จ4งจะมั�รู�ปอ�นเกูดจากูกูรูรูมั หรู(อท��เรู�ยกูวิ�ากูรูรูมัชื่รู�ปเพ�มัข4&น ค(อ ปรูะสัาทตา ปรูะสัาทห� ปรูะสัาทจมั�กู ปรูะสัาทล&น ต�อไป

กัรรมชร ป ค(อ อ:านาจของกูรูรูมัย�อมัจะผั�นแปรูรู�ปต�&งแต�เกูดไปจนกูรูะท��งถ4งแกู�ควิามัตาย ค(อ ปฏิสันธถ4งจ#ต

ท��น�าอ�ศจรูรูย!กู>ค(อ จตกู>เป*นนามั กูรูรูมักู>เป*นนามั ไมั�มั�ต�วิตนอะไรูเลยแมั/แต�สั�กูนด แต�มั�นมั�อ:านาจเป*นพเศษจรูงๆ สัามัารูถท:าให/เป*นรู�ปต�างๆ ได/

อ:านาจของกูรูรูมัท:าให/รู�ปเกูดข4&นมัาน�&ในทางธรูรูมัะเรู�ยกูวิ�า กัรรมสม�ฏฐาน

กัรรมชร ป ค(อรู�ปอ�นเกูดจากูกูรูรูมั หรู(อรู�ปท��ถ�กูอ:านาจของกูรูรูมัผั�นแปรูให/เป*นรู�ปใหมั�มั�อย�� ๑๘ รู�ป ค(อ มัหาภ�ตรู�ป ๔ ปสัาทรู�ป ๕ โคจรูรู�ป ๓ (เวิ/นสั�ททะ) ภาวิรู�ป ๒ หทยรู�ป ๑ ชื่�วิตรู�ป ๑ อาหารูรู�ป ๑ ปรูจเฉทรู�ป ๑ (ชื่�องวิ�างรูะหวิ�างปรูมัาณี�กู>น�บุรูวิมัด/วิย)

กูรูรูมัสัมั#ฏิฐานน�&นเป*นเรู(�องใหญ� จ:าเป*นจะต/องศ4กูษาเรู(�องจต เรู(�องกูรูรูมั และเรู(�องรู�ปให/เข/าใจ จ4งจะสัามัารูถเข/าถ4งควิามัล4กูซึ่4&งได/

สั:าหรู�บุอ#ต# ค(อควิามัรู/อน(หรู(อเย>น) และอาหารูค(อต�วิกูารูท��เสัรูมัสัรู/างควิามัเจรูญ กู>มั�อ:านาจในกูารูผั�นแปรูรู�ปด/วิยน�&นขอเชื่ญให/ศ4กูษาในโอกูาสัต�อๆ ไป

รูะบุบุปรูะสัาทต�างๆ ท��รู �บุสั�มัผั�สัอารูมัณี!ทางป@ญจทวิารูน�&นเกูดข4&นมัาจากูอ:านาจของกูรูรูมัเรู�ยกูกูรูรูมัชื่รู�ป ทางธรูรูมัะเรู�ยกูวิ�าปสัาทะ อ�นมั�จ�กูข#ปสัาทะ โสัตปสัาทะ ฆ่านปสัาทะ ชื่วิหาปสัาทะ เป*นต�วิกูารูรู�บุปรูะทบุกู�บุอารูมัณี!ต�างๆ โดยเฉพาะๆ เชื่�น

จ�กัข้�ปสาทะ รู�บุรู�ปารูมัณี! ค�อคล�0นแสง

โสตปสาทะ รู�บุสั�ททารูมัณี! ค�อคล�0นเส/ยง

ฆานปสาทะ รู�บุค�นธารูมัณี! ค�อกัล"0น

ช"วหาปสาทะ รู�บุรูสัารูมัณี! ค�อรส

อารูมัณี!เหล�าน�&จะรู�บุสั�บุเปล��ยนท��กู�นไมั�ได/ เชื่�น จะให/ตามัาได/ยน จะให/ห�มัาเห>น เป*นต/น ในพรูะอภธรูรูมัต�&งชื่(�อต�วิกูารูท��มัากูรูะทบุกู�บุทวิารูเหล�าน�&วิ�า โคจรูรู�ปหรู(อวิสัยรู�ป

โคจรร ป หร�อว"สยร ป

โคจรูรู�ปหรู(อวิสัยรู�ปน�&นมั� ๔ ค(อ

ร ปารมณ8 ได/แกู�คล(�นของแสังท��สัะท/อนจากูรู�ปต�างๆ มัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตา แล/วิท:าให/ "เห(น"

ส�ททารมณ8 ได/แกู�เสั�ยงท��มัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทห� แล/วิท:าให/ "ได้�ย"น"

ค�นธารมณ8 ได/แกู�กูล�นท��มัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทจมั�กูแล/วิท:าให/ "ร �กัล"0น"

รสารมณ8 ได/แกู�รูสัต�างๆ ท��มัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทล&นแล/วิท:าให/ "ร �รส"

ธรูรูมัดาโคท�&งหลายน�&นย�อมัไมั�อย��น�ง เมั(�อเจ/าของเป6ดคอกูในเวิลาเชื่/า กู>จะย(&อแย�งแข�งข�นกู�นออกูจากูคอกูไปโดยเรู>วิด/วิยควิามัยนด� ย�อมัจะท�องเท��ยวิไปเพ(�อ

หากูนในสัารูทศต�างๆ ถ/านายโคบุาลมัได/ด�แลให/ด� ปล�อยให/โคห�างจากูสัายตาไปเสัมัอๆ แล/วิในไมั�ชื่/า โคฝ้�งน�&กู>จะเหล(อน/อยลงๆ ท#กูท� ท�&งน�&กู>เพรูาะวิ�าโคย�อมัจะท�องเท��ยวิไปเพ(�อแสัวิงหาหญ/าอ�อนท��ตนชื่อบุไปเรู(�อยๆ และไกูลออกูไปๆ จนล�บุสัายตา โคกู>จะตกูเหวิตกูเขาตายบุ/าง เป*นเหย(�อแกู�เสั(อหรู(อสังโตบุ/าง และขโมัยล�กูพาไปบุ/าง

โคจรร ปเป2นท/0โคจรแห+งจ"ต เจตส"กั

เหมั(อนโคท�&งหลายท�องเท��ยวิไป หรู(อโคจรูกู>ได/แกู�สัถานท��ท��โคท�&งหลายท�องเท��ยวิไป

โคจรูรู�ปน�&นท�านกู>เปรู�ยบุเสัมั(อนหน4�งโค เพรูาะรู�ปชื่นดน�&กูรูะจ�ดกูรูะจายต�วิออกูไป หรู(อท�องเท��ยวิไปจนกูวิ�าจะกูรูะทบุกู�บุอะไรูเข/า ไมั�วิ�าจะเป*น รู�ปารูมัณี! สั�ททารูมัณี! ค�นธารูมัณี! รูสัารูมัณี! ซึ่4�งได/แกู� รู�ป เสั�ยง กูล�น รูสั ต�วิอย�างเชื่�น เสั�ยงกูลองหรู(อรูะฆ่�งด�งข4&น หรู(อกูล�นของดอกูรูาตรู�ท��เบุ�งบุานในยามัค:�าค(นสั�งกูล�น มั�นกู>ย�อมักูรูะจายต�วิของมั�นออกูไปท��วิทศ ด�กู>เสัมั(อนหน4�งวิ�า มั�นพยายามัท��จะไปให/ได/ไกูลแสันไกูลเท�าท��มั�นจะไปได/ ซึ่4�งเปรู�ยบุเหมั(อนโคท��ท�องเท��ยวิหากูนเรู(�อยไปโดยไมั�มั�ขอบุเขต

ว"สยร ปน��น เป2นช�0ออ/กัช�0อหน:0งซึ่:0งแปลว+า "ข้อบื้เข้ต" หร�อ "ความเป2นอย +"

ในภาษาไทยใชื่/ค:าวิ�า "วิสั�ย" เพรูาะเป*นวิสั�ยของรู�ปชื่นดน�& ซึ่4�งด�เสัมั(อนวิ�ามั�นชื่อบุท�องเท��ยวิไปในทศทางต�างๆ

โคจรูรู�ป หรู(อวิสัยรู�ปน�& ผั�/บุรูรูยายอาจจะแสัดงวิ�ามั� ๗ รู�ป ไมั�ใชื่� ๔ รู�ป ด�งท��กูล�าวิแล/วิกู>ได/ โด้ยเต"มปฐว/โผัฏฐ�พพารมณ8 เตโชโผัฏฐ�พพารมณ8 วาโยโผัฏฐ�พพารมณ8 รูวิมัเป*น ๗ รู�ปด/วิยกู�น

รู�างกูายของสั�ตวิ!ท�&งหลายได/ถ�กูกูรูะทบุกูรูะท��งกู�บุสั�งต�างๆ เป*นอ�นมัากู กูารูถ�กูกูรูะทบุทางกูายเหล�าน�&น อาจเป*นอารูมัณี!ท��ด�ท��ชื่อบุใจบุ/าง เป*นอารูมัณี!ท��ไมั�ด�ไมั�ชื่อบุใจบุ/าง ไมั�อย�างใดกู>อย�างหน4�ง ในเรู(�องน�&ใครูๆ กู>พากู�นทรูาบุด�อย��แล/วิ แต�อย�างไรูกู>ด� ถ/าหากูจะถามัวิ�ากูรูะทบุเข/ากู�บุสั�งใด กู>จะต/องตอบุวิ�า กูรูะทบุเข/ากู�บุคนบุ/าง สั�ตวิ!บุ/าง ท��ไมั�ใชื่�คนไมั�ใชื่�สั�ตวิ!บุ/าง

ค:าตอบุด�งกูล�าวิมัาแล/วิกู>เป*นกูารูถ�กูต/องด� เพรูาะเป*นควิามัจรูงสั�วินหน4�งท��เกู��ยวิกู�บุบุ�ญญ�ตท��พวิกูเรูาชื่าวิมัน#ษย!ได/สัมัมั#ตกู�นข4&น แต�ถ/าจะถามัซึ่:&าข4&นมัาอ�กูวิ�า กูารูกูรูะทบุถ�กูต/องทางกูายท��เป*นปรูมั�ตถ!น�&นอย�างไรู ค:าตอบุกู>จะแตกูต�างกู�นไปมัากู

คล(�นแสังย�อมักูรูะทบุกู�บุปรูะสัาทตาเท�าน�&น กูรูะทบุกู�บุกูายไมั�ได/เลย คล(�นเสั�ยงย�อมักูรูะทบุกู�บุปรูะสัาทห�จะกูรูะทบุกู�บุกูายกู>ไมั�ได/อ�กู แมั/กูล�นและรูสักู>เหมั(อนกู�น กูรูะทบุถ�กูต/องกูายไมั�ได/ เพรูาะรู�ปท�&งหลายเหล�าน�&เป*นอ#ปาทายรู�ป เป*นรู�ปละเอ�ยดมัากูไมั�มั�กู:าล�งเพ�ยงพอท��จะกู�อให/เกูดควิามัรู� /สั4กูในกูารูกูรูะทบุได/ ฉะน�&น กูารูกูรูะทบุทางกูายจ4งจ:าต/องเป*นรู�ปใหญ� รู�ปหยาบุ หรู(อรู�ปท��เป*นปรูะธาน ซึ่4�งกู>ได/แกู�มัหาภ�ตรู�ป ค(อ ดน ลมั ไฟ น��นเอง (ธาต#น:&ากูรูะทบุถ�กูต/องไมั�ได/)

๑. ปฐว/โผัฏฐ�พพารมณ8 ธาต#ดนมัากูรูะทบุกูายกู�อให/เกูดควิามัรู� /สั4กูวิ�า กูรูะทบุเข/ากู�บุควิามัแข>ง (หรู(ออ�อน)

๒. เตโชโผัฏฐ�พพารมณ8 ธาต#ไฟท��มัากูรูะทบุกู�บุกูายกู�อให/เกูดควิามัรู� /สั4กูวิ�ากูรูะทบุกู�บุควิามัรู/อน(หรู(อเย>น)

๓. วาโยโผัฏฐ�พพารมณ8 ธาต#ลมักูรูะทบุกูายกู�อให/เกูดควิามัรู� /สั4กูไหวิและเครู�งต4ง

สั�วินอาโปค�อธาต�น$�าน��น เป2นส�ข้�มร ป เป2นร ปท/0ละเอ/ยด้ประณ/ตมากั จ:งไม+ม/ความสามารถกัระทบื้กั�บื้กัายได้�เลย เพรูาะค:าวิ�าธาต#น:&า ไมั�ใชื่�น:&าท��ด(�มั ด�งน�&น แมั/เอาน:&ามัารูดลงไปบุนกูายกู>จะรู� /สั4กูวิ�า กูรูะทบุเข/ากู�บุธาต#ดน(อ�อน) เท�าน�&น

ค:าวิ�าโผัฏฐ�พพารมณ8 ตามัวิเครูาะห!วิ�า "ผั�ส"ตพ�พน�ต" โผัฏฺJฐพ�พ$" แปลวิ�า เป*นอารูมัณี!ชื่นดหน4�งท��ถ�กูแตะต/องได/ ฉะน�&น เรู�ยกูโผัฏฐ�พพะ

โคจรูรู�ปน�& เป*นธรูรูมัชื่าตท��เป*นอารูมัณี!ของวิญญาณีท�&ง ๕ ค(อควิามัรู� /อารูมัณี!ท�&ง ๕ เป2นต�วกัารให/วิญญาณีท�&ง ๕ เกูดข4&น

ร ปารมณ8 ซึ่4�งได/แกู�คล(�นแสัง ท:าให/เกูดจ�กูข#วิญญาณี "เห>น"

ส�ททารมณ8ได/แกู�เสั�ยง ท:าให/เกูดโสัตวิญญาณี "ได/ยน"

ค�นธารมณ8 ได/แกู�กูล�นต�างๆ ท:าให/เกูดฆ่านวิญญาณี "รู� /กูล�น"

รสารมณ8 ได/แกู�รูสัต�างๆ ท:าให/เกูดชื่วิหาวิญญาณี "รู� /รูสั"

และปฐว/โผัฏฐ�พพารมณ8 เตโชโผัฏฐ�พพารมณ8 วาโยโผัฏฐ�พพารมณ8 (เกูดท�ละอย�าง) ท:าให/เกูดกูายวิญญาณี รู� /แข>ง(อ�อน) รู/อน(เย>น) ไหวิ(เครู�งต4ง)

กูารูท��ในบุางแห�งมัได/น�บุโผัฏิฐ�พพารูมัณี!เข/าไปรูวิมัด/วิยน�&น กู>เพรูาะธาต#ท�&ง ๓ น�&มั�อย��ในมัหาภ�ตรู�ปตามัท��ได/กูล�าวิมัาแล/วิน��นเอง ด�งน�&นจ4งเอากูายโผัฏิฐ�พพารูมัณี!

ออกูไปเสั�ย เหล(อแต�รู�ปารูมัณี! สั�ททารูมัณี! ค�นธารูมัณี! รูสัารูมัณี! จ4งเรู�ยกูโคจรูรู�ป หรู(อวิสัยรู�ปมั�เพ�ยง ๔

๑. ร ปารมณ8 มั�วิจน�ตถะวิ�า

"รู�ปยต หทยง9คตภาวิ: ปกูาเสัต�ต = รู�ป]" ร ปใด้ย+อมแสด้งถ:งความร �ส:กัข้องจ"ตใจให�ปรากัฏ ฉะน��น ร ปน��นช�0อว+า ร ปารมณ8

หรู(อ

"รู�ปยต ทพ9พ: ปกูาเสัต�ต = รู�ป]" ร ปใด้ย+อมแสด้งว�ตถ� ส"0งข้องร ปร+างส�ณฐานให�ปรากัฏ ฉะน��นร ปน��นช�0อว+า ร ปารมณ8

บุ#คคลผั�/ซึ่4�งกู:าล�งเสั�ยใจอย��กู>ด� กู:าล�งด�ใจอย��กู>ด� หรู(อกู:าล�งอายอย��กู>ด� เมั(�อผั�/ใดมัองด�หน/าตาและท�าทางของเขาแล/วิ กู>จะทรูาบุได/ท�นท�วิ�า เขากู:าล�งเสั�ยใจ กู:าล�งด�ใจ หรู(อกู:าล�งละอายอย�� กูารูท��เรูารู� /ได/น�&น กู>หาใชื่�วิ�าเรูาด�เข/าไปถ4งใจของเขากู>หาไมั� เพรูาะด�เข/าไปไมั�ได/ หากูแต�เรูาด�หน/า ด�ท�าทาง อ�นหมัายถ4งด�ท��รู�ปน��นเอง รู�ปเหล�าน�&นได/แสัดงถ4งควิามัรู� /สั4กูของเขา พ�ดง�ายๆ กู>ค(อรู�ปท��เรูาด�อย��น� &น ได/อธบุายเรู(�องท��เกูดข4&นในใจออกูมัาต�แผั�เป*นรู�ปให/ปรูากูฏิแกู�สัายตา

ควิามัด�ใจ ควิามัเสั�ยใจ กูล#/มัใจ กูล�วิ หรู(อตกูใจ เมั(�อผั�/ใดเห>นหน/าตาท�าทางแล/วิกู>ทรูาบุวิ�า ด�ใจ เสั�ยใจ กูล#/มัใจ กูล�วิ หรู(อตกูใจ กั(เพราะร ปารมณ8น��นเป2นต�วกัารแสด้งให�ปรากัฏ หรู(อวิ�าเรูาทรูาบุได/เพรูาะ วิ�ตถ# รู�ปรู�างสั�ณีฐานของสั�งท��มัาปรูากูฏิอย��เฉพาะหน/า ท:าให/เห>นเป*นรู�ปรู�างสั�ณีฐาน สั�สั�นวิรูรูณีะต�างๆ นานา (ควิามัรู� /สั4กู "เห>น" เกูดข4&นท��ตา แต�ทรูาบุเรู(�องรูาวิต�างๆ เกูดข4&นท��ใจ)

อ�กูปรูะกูารูหน4�ง สั�งท��มั�ชื่�วิตกู>ด� สั�งท��ไมั�มั�ชื่�วิตกู>ด� ท��ปรูะกูอบุไปด/วิยรู�ปรู�างสั�ณีฐาน สั�สั�น วิรูรูณีะ ท��ปรูากูฏิแกู�สัายตาคนท�&งหลาย กู>เพรูาะต/องอาศ�ยรู�ปารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นของแสังท��สัะท/อนจากูรู�ปต�างๆ มัากูรูะทบุกู�บุตา รู�ปารูมัณี!น�&จ4งเป*นป@จจ�ยให/ปรูากูฏิควิามัรู� /สั4กูข4&นมัาทางตาได/ เป*นต�วิกูารูท:าให/เกูดจ�กูข#วิญญาณี ค(อกูารู "เห>นรู�ป" แล/วิมั�เรู(�องรูาวิอ(�นๆ ต�อไปอ�กู

ธรูรูมัชื่าตท��มัากูรูะทบุกู�บุจ�กูข#ปสัาทแล/วิกู�อให/เกูดกูารูเห>น ค(อจ�กูข#วิญญาณี

หรู(อต�วิกูารูท��มัาเป*นอารูมัณี!ให/แกู�จตท��จ�กูข#ปสัาท ท:าให/เห>นรู�ป ธรูรูมัชื่าตน�&น เรู�ยกูวิ�า ร ปารมณ8

ในทางวิทยาศาสัตรู!ในป@จจ#บุ�นน�&เชื่(�อกู�นวิ�า คล(�นแสังน�&นเกูดจากูกูารูเคล(�อนท��ของคล(�นแมั�เหล>กูไฟฟGา ซึ่4�งมั�ควิามัยาวิคล(�นท��สั� &นมัากู สั�วินในพรูะอภธรูรูมัป6ฎกู

แสัดงวิ�า รู�ปารูมัณี!น�&นเป*นรู�ป ไมั�ใชื่�นามั และรู�ปน�&เป*นอ#ปาทายรู�ปซึ่4�งต/องอาศ�ยมัหาภ#ตรู�ปเกูดอ�กูท�หน4�ง แต�อย�างไรูกู>ด� แมั/ในพรูะอภธรูรูมัจะมัได/ใชื่/ถ/อยค:าพ�ดวิ�าเป*น "คล(�น" ซึ่4�งในวิชื่ากูารูทางโลกูใชื่/กู�นอย�� แต�กู>ได/แสัดงวิ�าเป*น "สั�นตต" ค(อกูารูสั(บุต�อๆ กู�นไปซึ่4�งท�านจะได/ศ4กูษาโดยพสัดารูต�อไป

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของรู�ปารูมัณี!

จกู9ข#ปฏิหน9นลกู9ขณี: มั�กูารูกูรูะทบุจ�กูข#ปสัาท เป*นล�กูษณีะ

จกู9ข#วิญฺ9ญาณีสั9สั วิสัยภาวิรูสั: มั�กูารูท:าอารูมัณี!ให/จ�กูข#วิญญาณี เป*นกูจ

ตสั9เสัวิ โคจรูปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูเป*นอารูมัณี!ของจ�กูข#วิญญาณี เป*นผัล

จต#มัหาภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปท�&ง ๔ เป*นเหต#ใกูล/ให/เกูด

 

๒. ส�ททารมณ8 มั�วิจน�ตถะวิ�า

"สัท9ท�ยต อ#จ9จารู� ยต�ต = สัท9โท" ร ปใด้ท/0เปล+งออกัมาได้� ฉะน��น ร ปน��นช�0อว+า ส�ททะ

"สัป9ปต โสัตวิญเญย9ยภาวิ: คจ9ฉต�ต= สัท9โท" ร ปใด้ย+อมถ:งสภาพท/0ท$าให�โสตว"ญญาณร �ได้� ฉะน��น ร ปน��นช�0อว+า ส�ททะ

ข้�อแรกัข้องวจน�ตถะน/� หมายถ:งเส/ยงข้องคนหร�อส�ตว8 อ�นเป*นสั�งท��มั�ชื่�วิตท��เปล�งออกูมัา เชื่�นเสั�ยงท��คนพ�ด เสั�ยงท��สั�ตวิ!รู/อง เป*นต/น

ในข้�อหล�งข้องวจน�ตถะน/� หมายรวมถ:งเส/ยงข้องส"0งซึ่:0งม/ช/ว"ตและจากัส"0งท/0ไม+ม/ช/ว"ตด้�วย หากูแต�วิ�าสั�งเหล�าน�& เป*นอารูมัณี!ของโสัตวิญญาณีค(อได/ยนเสั�ยงน��นเอง เชื่�น เสั�ยงลมัพ�ด เสั�ยงฟGารู/อง เป*นต/น

ส�ททะ ค(อเสั�ยงมัากูรูะทบุโสัตปสัาท กู�อให/เกูดโสัตวิญญาณี ค(อกูารูได/ยนเสั�ยง

หรู(อจะพ�ดวิ�าสั�ททะอ�นได/แกู�เสั�ยงน�& มัาเป*นอารูมัณี!ให/แกู�โสัตวิญญาณี

ฉะน�&น ธรูรูมัชื่าตท��มัากูรูะทบุกู�บุโสัตปสัาทท:าให/ได/ยนเสั�ยง หรู(อต�วิกูารูท��มัาเป*นอารูมัณี!ให/แกู�จตทางโสัตปสัาทน�&นเรู�ยกูวิ�า ส�ททารมณ8

ในวิทยากูารูทางโลกูแสัดงวิ�า เสั�ยง หมัายถ4งควิามัสั��นสัะเท(อนของอากูาศ ฉะน�&น ในท/0ท/0ไม+ม/อากัาศเส/ยงกั(จะม/ไม+ได้� และเสั�ยงน�&นเรูาพ�ดกู�นวิ�าเป*นคล(�น เป*นกูารูพ�ดให/เข/าใจได/ง�ายๆ แน�ละย�อมัไมั�เหมั(อนคล(�นในน:&า

ในพรูะพ#ทธศาสันาจ�ดเส/ยงไว�เป2น ร ป ไมั�ใชื่�เป*นนามั และเสั�ยงน�&จะวิ�งเข/าไปกูรูะทบุห�โดยตรูงกู>หามัได/ หากูแต�มั�ควิามัเกูดด�บุสัล�บุซึ่�บุซึ่/อนกู�นไป จ4งใชื่/ค:าวิ�า ส�นตต" เหมั(อนกู�บุรู�ปารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นแสัง ค(อกูารูสั(บุต�อ ซึ่4�งท�านจะได/ศ4กูษาควิามัละเอ�ยดต�อไป

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของสั�ททารูมัณี!

โสัตปฏิหน9นลกู9ขณี: มั�กูารูกูรูะทบุโสัตปสัาท เป*นล�กูษณีะ

โสัตวิญฺ9ญาณีสั9สั วิสัยภาวิรูสั: มั�กูารูท:าอารูมัณี!ให/โสัตวิญญาณี เป*นกูจ

ตสั9เสัวิ โคจรูปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูเป*นอารูมัณี!ของโสัตวิญญาณี เป*นผัล

จต#มัหาภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปท�&ง ๔ เป*นเหต#ใกูล/ให/เกูด

 

๓. ค�นธารมณ8 มั�วิจน�ตถะวิ�า

"คน9ธยาต อต9ตโน วิต9ถ: สั�เจต�ต = คน9โธ" ร ปใด้แสด้งท/0อาศ�ยข้องตนให�ปรากัฏ ฉะน��น ร ปน��นช�0อว+า ค�นธะ

ค�นธารมณ8 เป*นรู�ปท��แสัดงท��อาศ�ยของตนให/ปรูากูฏิ ฉะน�&น รู�ปน�&นชื่(�อวิ�า ค�นธะ

ค�นธารมณ8 เป2นร ปท/0แสด้งถ:งท/0ต��งข้องตนให�ปรากัฏว+าตนอย + ณ ท/0ใด้

เชื่�น ดอกูไมั/ท��มั�กูล�นหอมักู>ด� หรู(อกูล�นเหมั>นกู>ด� น:&าหอมักูล�นต�างๆ กู>ด� เมั(�อผั�/ใดได/สั�ดกูล�นของมั�นเข/าแล/วิ กู>ย�อมัจะมัองหาวิ�ามั�นอย��ท��ไหน แล/วิกู>จะตรูงไปย�งท��น� &นได/ถ�กูต/อง ท�&งจะทรูาบุด/วิยวิ�ามั�นเป*นกูล�นของดอกูไมั/หรู(อกูล�นของน:&าหอมั

แมัลงหลายชื่นดท��จมั�กูรู� /สั4กูกูล�นได/ไวิ แมั/กูล�นน�&นจะไมั�มัากู และมัาจากูรูะยะทางไกูลๆ มั�นกู>จะด�&นด/นค/นหาไปจนพบุต/นตอท��สั�งกูล�นน�&นในเวิลาไมั�ชื่/า

ค�นธารมณ8น�&น แมั/จะอย��ไกูลถ4งไหนๆ กู>ตามั มั�นกู>จะแผั�กูรูะจายขยายต�วิของมั�นออกูโดยรูอบุทศ และไปให/ไกูลท��สั#ดเท�าท��มั�นจะมั�โอกูาสัไปได/ เสัมั(อนหน4�งวิ�า มั�นพยายามักูรูะจายข�าวิ หรู(อกูรูะจายค#ณีภาพของมั�นให/คนและสั�ตวิ!ท�&งหลายได/

ปรูากูฏิพรู/อมัท�&งแสัดงท��ต� &งอย��ของมั�นด/วิย แต�อย�างไรูกู>ด� มั�นกู>ต/องอาศ�ยวิาโยธาต# ค(อธาต#ลมัเป*นต�วิกูารูสั:าค�ญท��จะพามั�นไป

ค�นธารมณ8น�&น ในพรูะพ#ทธศาสันาถ(อวิ�าเป*นรู�ปไมั�ใชื่�นามั แต�สัามัารูถกูรูะทบุกู�บุปรูะสัาทจมั�กูกู�อให/เกูดควิามัรู� /สั4กูในกูล�นต�างๆ ได/ และอย��ในฐานท��ไปโดยอ:านาจของสั�นตต ค(อกูารูสั(บุต�อๆ กู�น มัใชื่�วิ�งไปกูรูะทบุโดยตรูง

ค�นธารมณ8หมัายถ4งกูล�น ท��จะมัากูรูะทบุกู�บุฆ่านปสัาท กู�อให/เกูดฆ่านวิญญาณีรู� /อารูมัณี!ทางจมั�กู ค(อได/กูล�น หรู(อค�นธะ ค(อกูล�น ท��จะมัาเป*นอารูมัณี!ให/แกู�จตทางฆ่านปสัาท ท:าให/ได/กูล�น เรู�ยกูวิ�า ค�นธารมณ8

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของค�นธารูมัณี!

ฆ่านปฏิหน9นลกู9ขณี: มั�กูารูกูรูะทบุฆ่านปสัาท เป*นล�กูษณีะ

ฆ่านวิญฺ9ญาณีสั9สั วิสัยภาวิรูสั: มั�กูารูท:าอารูมัณี!ให/แกู�ฆ่านวิญญาณี เป*นกูจ

ตสั9เสัวิ โคจรูปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูเป*นอารูมัณี!ของฆ่านวิญญาณี เป*นผัล

จต#มัหาภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปท�&ง ๔ เป*นเหต#ใกูล/ให/เกูด

 

๔. รสารมณ8 มั�วิจน�ตถะวิ�า

"รูสั�ยต อสั9สัาท�ยต�ต = รูโสั" ร ปใด้ ช"วหาว"ญญาณพ:งย"นด้/พอใจ ฉะน��น ร ปท/0เป2นท/0พอใจข้องช"วหว"ญญาณน��น ช�0อว+า รส

ตามัธรูรูมัดาบุ#คคลท�&งหลายถ4งจะเป*นสั�ตวิ!เดรู�จฉานกู>ตามั ย�อมัมั�ควิามัปรูารูถนาในสั�งท��ด�ท��ตนชื่อบุ แมั/รูสัท��จะสั�มัผั�สักู�บุล&น กู>ต/องกูารูแต�รูสัท��ด�ท��ตนชื่อบุใจท��จะล&มัเท�าน�&น เหต#ไฉนในบุาล�น�& จ4งได/แสัดงวิ�า รูสัน�&นหมัายถ4งชื่วิหาวิญญาณีพ4งพอใจ

ควิามัจรูงในท��น�&มัได/หมัายถ4งบุ#คคลโดยเฉพาะ ถ/าหมัายถ4งบุ#คคลโดยเฉพาะแล/วิกู>ย�อมัจะเป*นไปไมั�ได/ เป*นกูารูตรูงกู�นข/ามักู�บุควิามัจรูงใจของบุ#คคลท�&งหลาย ด/วิยรูสัท��ไมั�ด� ท��ไมั�ชื่อบุใจน�&น บุ#คคลย�อมัห�นหล�งให/

เมั(�อเอาสั�งหน4�งสั�งใดใสั�ลงในปากู ไมั�วิ�าของสั�งน�&นจะด�หรู(อไมั�ด� จอชื่อบุหรู(อไมั�ชื่อบุ จะเป*นอาหารูหรู(อไมั�เป*นอาหารูกู>ตามั เชื่�น เค>มัจ�ด เผั>ดจ�ด จ(ดชื่(ดไมั�มั�รูสั ฝ้าด

หรู(อขมัท��เรูาไมั�มั�ควิามัปรูารูถนาเลยแมั/แต�สั�กูนด แต�เมั(�อมั�นมัากูรูะทบุกู�บุล&นเข/าแล/วิ ชื่วิหาวิญญาณี กูารูรู� /อารูมัณี!ทางล&นค(อรู� /รูสั กู>จะเกูดข4&นท�นท�ห/ามัไมั�ได/เลย

กูารูแสัดงของชื่วิหาวิญญาณีน�&นมั�ควิามัยนด�พอใจอย�างท��สั#ดท��จะล&มัรูสัน�&นๆ โดยไมั�เล(อกูวิ�าจะเป*นอะไรู หรู(อจะพ�ดวิ�า จะเป*นรูสัอะไรูกู>ชื่�าง เมั(�อมัาถ�กูล&นเข/าแล/วิกู>จะต/องเกูดชื่วิหาวิญญาณีรู� /รูสัข4&นท�นท�

รสารมณ8น�&น ในพรูะพ#ทธศาสันาถ(อวิ�าเป*นรู�ป ไมั�ใชื่�นามั แต�มั�ควิามัสัามัารูถกูรูะทบุกู�บุปรูะสัาทล&น กู�อให/เกูดควิามัรู� /สั4กูในรูสัต�างๆ ได/ และอย��ในฐานะเป*น สั�นตต ค(อกูารูสั(บุต�อๆ กู�นไป

รสะ ค(อรูสัมัากูรูะทบุกู�บุชื่วิหาปรูะสัาท กู�อให/เกูดชื่วิหาวิญญาณี ค(อรู� /รูสั

หรู(อจะพ�ดวิ�า รูสัน�&มัาเป*นอารูมัณี!ให/แกู�ชื่วิหาวิญญาณี

ฉะน�&น ธรูรูมัชื่าตท��มัากูรูะทบุกู�บุชื่วิหาปสัาทท:าให/รู� / หรู(อต�วิกูารูท��มัาเป*นอารูมัณี!ให/แกู�จตทางชื่วิหาปสัาทน�&น เรู�ยกูวิ�า รสารมณ8

ล�กูษณีะ รูสั ป@จจ#ป@ฏิฐาน และปท�ฏิฐานของรูสัารูมัณี!

ชื่วิ9หาปฏิหน9นลกู9ขณี: มั�กูารูกูรูะทบุชื่วิหาปสัาท เป*นล�กูษณีะ

ชื่วิ9หาวิญฺ9ญาณีสั9สั วิสัยภาวิรูสั: มั�กูารูท:าอารูมัณี!ให/แกู�ชื่วิหาวิญญาณี เป*นกูจ

ตสั9เสัวิ โคจรูปจ9จ#ปฏฺ[ฐาน: มั�กูารูเป*นอารูมัณี!ของชื่วิหาวิญญาณี เป*นผัล

จต#มัหาภ�ตปทฏฺ[ฐาน: มั�มัหาภ�ตรู�ปท�&ง ๔ เป*นเหต#ใกูล/ให/เกูด

อน4�งค:าวิ�า รส น�&น ย�งแบุ�งออกูเป*นอ�กู ๔ ปรูะเภท ค(อ

๑. ธ�มัมัรูสั = มัรูรูคจตต#ปบุาท ๔ โลกู�ยกู#ศลจต ๑๗ อกู#ศล ๑๒ =

๓๓

๒. อ�ตถรูสั = ผัลจตต#ปบุาท ๔ โลกู�ยวิปนาจต ๓๒ = ๓๖

๓. วิมั#ตตรูสั = พรูะนพพาน

๔. อายตนรูสั = เปรู�&ยวิ หวิาน เค>มั เผั>ด ขมั ฝ้าด

เพ(�อหวิ�งให/ท�านผั�/อ�านได/ปรูะจ�กูษ!ในควิามัจรูงท��พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าได/แสัดงไวิ/วิ�า ล4กูซึ่4&งเพ�ยงใด จ4งขอบุรูรูยายกูารูงานของรู�ปและของนามัเพ�มัเตมัอ�กูเล>กูน/อย

ตามหล�กัปรม�ตถธรรมน��น โมหะได้�แกั+อะไร

แมั/จะเป*นกูารูแสัดงเรู(�องรู�ป แต�รู�ปด�งกูล�าวิกู>เกู��ยวิข/องพ�วิพ�นกู�บุชื่�วิตจตใจ ด/วิยเหต#น�&เอง กูารูแสัดงรู�ปบุางรู�ปโดยละเอ�ยดพสัดารูเสั�ยบุ/างกู>เป*นกูารูสัมัควิรู เพรูาะจะได/ท:าให/ผั�/ศ4กูษาเข/าใจพรูะพ#ทธศาสันาด�ย�งข4&น วิ�าศ4กูษาเรู(�องรู�ปแล/วิมั�ปรูะโยชื่น!อย�างไรูบุ/าง

คนโดยมัากูได/ยนค:าวิ�า "โมหะ" และค$าว+า "อว"ชชา" อย��บุ�อยๆ แต�ผั�/ท��มัได/ศ4กูษาย�อมัจะมั�ควิามัเข/าใจค:าวิ�า โมัหะ อวิชื่ชื่า ด�จรูงๆ ไมั�ได/

เรู(�องโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่า คนโดยท��วิไปเข/าใจกู�นวิ�า เป*นควิามัหลงหรู(อควิามัไมั�มั�วิชื่ชื่า ค(อไมั�มั�ควิามัรู� / แต�ครู�&นถามัวิ�า หลงเรู(�องอะไรู หรู(อท��วิ�าไมั�มั�วิชื่ชื่าน�&น ไมั�มั�วิชื่ชื่าควิามัรู� /อะไรู ค:าตอบุกู>ไมั�ง�ายน�กู

บุางท�านกู>คงจะตอบุวิ�าโมัหะ กู>ได/แกู� หลงผั�/หญง หลงผั�/ชื่าย หลงแกู/วิแหวินเงนทอง หลงเท��ยวิเตรู�หามัรู# �งหามัค:�า หลงเล�นกูารูพน�น หลงเสัพสั#รูายาเมัา เป*นต/น

บุางท�านกู>วิ�า อวิชื่ชื่า กู>ค(อไมั�มั�วิชื่ชื่าควิามัรู� / ไมั�มั�วิชื่ชื่าพฤกูษศาสัตรู! นตศาสัตรู! และวิทยาศาสัตรู! เป*นต/น

แท/จรูง ควิามัหลงด�งท��ยกูต�วิอย�างข4&นมัา กู>ได/ชื่(�อวิ�าเป*นควิามัเห>นท��ถ�กูต/อง เพรูาะถ/าไมั�มั�โมัหะ กู>คงจะไมั�หลงไปด�งน�&น แต�มัได/เป*นควิามัหลงท��เป*นต/นตอแท/จรูง

และท��วิ�าไมั�มั�วิชื่ชื่าควิามัรู� /ด�งกูล�าวิ กู>ถ�กูต/องเหมั(อนกู�น แต�ถ�กูต/องนดหน�อยเท�าน�&นเอง

อย�างไรูกู>ด� ถ/าจะวิ�าเป*นควิามัหลงหรู(อควิามัไมั�มั�วิชื่ชื่า กู>เป*นได/ไมั�ผัดอะไรู แต�ถ4งจะเป*นกูารูถ�กูต/อง กู>เป*นกูารูถ�กูต/องเพ�ยงเล>กูน/อยเท�าน�&น เหมั(อนยงนกูไปถ�กูเอาหางนกูเข/า นกูกู>รูอดไปได/ ไมั�ตาย ท�&งน�&กู>เพรูาะวิ�าควิามัหลงหรู(อควิามัไมั�รู� /ด�งกูล�าวิมัาแล/วิ เกูดข4&นชื่��วิครู�&งชื่��วิครูาวิไมั�ย(นยาวิกู>ได/ หรู(ออาจมั�เหต#หน4�งเหต#ใดมัาข�ดขวิางท:าให/ควิามัหลงด�งกูล�าวิน�&นเปล��ยนแปลงไป ท:าให/เลกูหลงเสั�ยกู>ได/ ไมั�หลงผั�/หญงหลงผั�/ชื่าย ไมั�หลงเสัพสั#รูายาเมัาอ�กูต�อไป แล/วิศ4กูษาเล�าเรู�ยนในวิชื่ชื่ากูารูต�างๆ เป*นต/น ควิามัหลงต�างๆ ด�งกูล�าวิมัาน�&นกู>มัได/เป*นมั�ลเป*นรูากูฐานแท/จรูงแต�ปรูะกูารูใด

ย�งมั�ควิามัหลงอ�กูชื่นดหน4�งท��แอบุแฝ้งซึ่�อนอย��เรู/นล�บุและล4กูซึ่4&งเป*นอย�างย�ง ซึ่4�งเมั(�อเกูดข4&นมัากู�บุผั�/ใดแล/วิ ผั�/หลงน�&นมัได/รู� /สั4กูสั:าน4กูต�วิเลย มั�นกูนลงไปอย�างล4กู

เหมั(อนกู�บุสันมัในเน(&อเหล>กูโดยท��ผั�/ตกูอย��ในควิามัหลงเชื่�นน�&มั�โอกูาสัทรูาบุได/ยากูท��สั#ด หรู(อมัได/รู� /สั4กูสั:าน4กูต�วิเลยจนตลอดชื่�วิตกู>เป*นได/ และเกูดอย�างกูวิ/างขวิางท��วิไปในมัน#ษย!ภ�มั สั�ตวิ!เดรู�จฉานภ�มั หรู(อแมั/เทวิภ�มักู>ตามั

ควิามัหลงชื่นดน�&ไมั�มั�อะไรูเข/าไปเปล��ยนแปลงได/เลย ไมั�วิ�าจะค/นควิ/าศ4กูษาไปจนท��วิพภพจบุแดน ไมั�วิ�าจะค/นลงไปภายใต/ท/องทะเลล4กู หรู(อท�องไปในห/วิงอวิกูาศตลอดไปจนถ4งนอกูฟGาปRาหมัพานต!ในแสันโกูฏิจ�กูรูวิาล นอกูจากูอย�างเด�ยวิเท�าน�&นท��จะแกู/ควิามัหลงน�&ได/ น��นกู>ค(อสัรู/าง "ป@ญญา" ให/เกูดข4&นมัา ด/วิยเหต#น�&เองควิามัหลงจ4งได/เกูดข4&นมัายาวินานจนชื่��วิชื่�วิต ค(อต�&งแต�เกูดไปจนตาย ท�&งเกูดข4&นตลอดวิ�นและในวิ�นหน4�งๆ น�บุจ:านวินไมั�หวิาดไหวิ

ตลอดในเวิลากูลางวิ�นแล/วิย�งไมั�พอ ย�งแถมักูลางค(นอ�กูต�างหากูด/วิย แมั/จะแสัดงออกูซึ่4�งควิามัหลงน�&นมัากูมัายจนตลอดท�&งหลางวิ�นกูลางค(นด�งน�&แล/วิกู>ตามั ผั�/หลงกู>หาได/มั�ควิามัรู� /สั4กูสั:าน4กูต�วิไมั� ผั�/หลงกู>ไมั�เคยคดไมั�เคยสัะเท(อนใจ ถ/าหากูมัได/ศ4กูษาเล�าเรู�ยนท:าป@ญญาให/เกูดข4&นมัา กูล�าวิค(อ ค/นควิ/าหาควิามัจรูงโดยอาศ�ยหล�กูวิชื่าในพรูะพ#ทธศาสันา เฉพาะอย�างย�งในปรูมั�ตถสั�จธรูรูมัหรู(ออภธรูรูมัป6ฎกู

สั�งท��น�าอ�ศจรูรูย!อ�กูปรูะกูารูหน4�งซึ่4�งไมั�น�าจะเป*นไปได/กู>ค(อ ควิามัหลงท��วิ�าน�&มัได/เกูดข4&นอย��ในท��ห�างไกูลท��ไหลเลย กู>เกูดอย��ท��หน/าหรู(อท��ตาของผั�/หลงเอง แต�ถ4งแมั/วิ�าควิามัหลงน�&จะเกูดอย��ท��ตา ท��ห� หรู(อท��ใจ ซึ่:&าเกูดอย��ตลอดท�&งวิ�น กู>หาได/ท:าให/ผั�/หลงเห>นควิามัจรูงได/ไมั�

ด�งน�&น ต�วิโมัหะ อวิชื่ชื่า หรู(อควิามัหลงน�& จ4งได/จ�ดวิ�าเป*นต�วิกูารูสั:าค�ญท��มั�ควิามัสัามัารูถยอดเย��ยมัจรูงๆ จ�ดได/วิ�ามั�ควิามัรูวิดเรู>วิเสั�ยย�งกูวิ�าลมักูรูด และมั�ควิามัฉ�บุไวิเสั�ยย�งกูวิ�าตากูนกูแรู/งเป*นรู/อยเท�าพ�นทวิ� จ4งได/หลบุหล�กูสัายตา หลบุหล�กูควิามัรู� /สั4กูของผั�/ตกูอย��ในโมัหะไปได/ ตลอดปKแล/วิปKเล�าจนกูวิ�าจะสั&นชื่�วิต แล/วิกู>ไปหลงกู�นใหมั�ในชื่าตหน/าแล/วิกู>ชื่าตต�อๆ ไป จนน�บุชื่าตท��เกูดไมั�ได/

ท�านท�&งหลายกู>คงอยากูทรูาบุ อยากูได/บุทพสั�จน!ถ4งควิามัหลงท��วิ�าน�&นวิ�าค(ออะไรู เกูดข4&นมัาได/อย�างไรู เมั(�อมั�นเกูดหลงอย��ท��ตา ท��ห� และท��ใจ แล/วิเหต#ไฉนผั�/หลงจ4งไมั�มั�โอกูาสัทรูาบุได/

ในเรู(�องน�&ไมั�ใชื่�เป*นเรู(�องง�ายท��จะเข/าใจ ท�&งไมั�ใชื่�เป*นเรู(�องง�ายท��จะอธบุาย แต�อย�างไรูกู>ด� หวิ�งวิ�าท�านผั�/ศ4กูษาผั�/ซึ่4�งมั�พ(&นฐานกูารูศ4กูษามัาด� มั�เหต#ผัลเป*นของตนเอง เมั(�อได/ใชื่/ควิามัคดพจารูณีาตามัไปด/วิยด� กู>คงจะมั�ควิามัเข/าใจ

กู�อนอ(�น ขอได/ท:าควิามัเข/าใจเอาไวิ/เสั�ยกู�อนวิ�า โมหะและอว"ชชาน��น ตามหล�กัปรม�ตถธรรมม/ความหมายเป2นอย+างเด้/ยวกั�น ค�อไม+ร �ความจร"งข้องช/ว"ต

วิทยากูารูท�&งหลายในโลกูน�&มั�มัากูมัายย�งน�กู มัน#ษย!ต�างพากู�นค/นควิ/าศ4กูษาต�วิเป*นเกูล�ยวิ ท:าให/เกูดมั�ควิามัรู� / มั�ควิามัเฉล�ยวิฉลาด มั�ควิามัสัามัารูถ ตลอดจนมั�ควิามัคดพจารูณีาเข/าไปในป@ญหาต�างๆ อย�างล4กูซึ่4&ง ท�&งในแผั�นดน แผั�นน:&า ตลอดไปจนถ4งในห/วิงอวิกูาศ

มัน#ษย!มั�ควิามัรู� /กูวิ/างใหญ�ไพศาลมัากูมัายไกูลออกูไปท#กูท�ๆ ในสัารูพ�ดทาง ไมั�มั�ใครูท��จะมัาย�บุย�&งควิามัคดอ�านของมัน#ษย!เอาไวิ/ให/อย��ภายในขอบุเขตได/ ควิามักูรูะหายท��จะศ4กูษาหาควิามัรู� /ของมัน#ษย!น�&นแห/งผัากูเหมั(อนทะเลทรูายท��ขาดน:&ามัานานปK

อย�างไรูกู>ด� แมั/มัน#ษย!จะค/นควิ/าสัรูรูพวิทยากูารูท�&งหลายข4&นมัาได/มัากูมัายสั�กูเพ�ยงใด แมั/มัน#ษย!จะใชื่/เวิลาชื่/านานสั�กูเพ�ยงไหน มัน#ษย!กู>ย�งหลงละเมัอเพ/อฝ้@นศ4กูษาเรู(�องไกูลออกูไปจากูต�วิเองอย��เรู(�อยๆ ไป บุรูรูดามัน#ษย!ท�&งหลายค/นควิ/าหาควิามัจรูงเข/ามัาในต�วิเองหาได/ไมั� เพรูาะมัน#ษย!ย�งไมั�ทรูาบุเลยแมั/แต�น/อยวิ�าเขาน�&นค(อใครู หรู(อต�วิเองน�&นค(อผั�/ใด เกูดข4&นมัาได/อย�างไรู ตายแล/วิจะไปไหน แมั/เรู(�องเล>กูน/อยท��เกูดอย��ต�อหน/ากู>ย�งหาค:าอธบุายไมั�ได/ เชื่�นกูารูนอนหล�บุค(ออะไรู กูารูนอนหล�บุเกูดข4&นมัาได/อย�างไรู แล/วิในขณีะน�&นท�&งรู�ปท�&งนามั(จตใจ) มั�นท:างานอะไรูกู�นบุ/าง ท�&งน�&โดยย�งไมั�ได/ถามัไปถ4งควิามัฝ้@นเลยสั�กูนด

อย�าวิ�าแต�จะกู/าวิไปหาควิามัจรูงจากูชื่�วิตให/ไกูลถ4งเพ�ยงน�&นเลย แมั/อารูมัณี!ท��มัาปรูากูฏิอย��ต�อหน/ากู>หาได/รู� /จ�กูไมั� แล/วิย�งหลงใหลคดเห>นผัดวิ�ามั�นเป*นควิามัจรูงไปเสั�ยด/วิย เชื่�น เห>นรู�ป ได/ยนเสั�ยง และคดน4กูได/ ตามัท��ปรูากูฏิอย��ในควิามัเข/าใจของคนท�&งหลาย เป*นต/น

เมั(�อด�งน�&แล/วิ จะให/มัน#ษย!ไมั�ตกูอย��ภายใต/อ:านาจของโมัหะ หรู(ออวิชื่ชื่า ค(อควิามัโง�ควิามัหลงกูรูะไรูได/ โมัหะ อวิชื่ชื่าจ4งได/ครูอบุง:าอย��ตลอดมัา แล/วิกู>จะตลอดไปอ�กูยาวินาน หรู(อไกูลแสันไกูลไปในอนาคต

กูารูท��จะศ4กูษาเรู(�องของโมัหะ หรู(ออวิชื่ชื่า อ�นได/แกู�ควิามัโง�ควิามัหลงท��เกูดอย��ตามัทวิารู เชื่�น ทางตา เป*นต/น กู>จ:าเป*นท��จะต/องยกูเอาวิชื่ากูารูในทางโลกูทางวิทยาศาสัตรู!ท��วิ�าด/วิย "แสัง" มัาแสัดงเสั�ยกู�อน จะท:าให/เข/าใจได/ง�าย แล/วิจ4งจะได/น:าหล�กูกูารูในพรูะพ#ทธศาสันาออกูมัาเปรู�ยบุเท�ยบุ ถ/าหากูวิ�าท�านผั�/ใดย�งเข/าใจไมั�สั�/มัากูน�กูในครู�&งน�& กู>จ:าท��จะต/องอ�านทบุทวินซึ่:&าอ�กูกู>คงจะเข/าใจเพ�มัข4&น แล/วิจะเพ�มัย�งข4&นเมั(�อศ4กูษาต�อไปข/างหน/า

เมั(�อได/ต� &งค:าถามัข4&นมัาวิ�า เราเห(นร ปได้�อย+างไร รู�ปท��เห>นน�&นมัากูรูะทบุตาหรู(อวิ�าตาไปกูรูะทบุรู�ป

กูารูให/ค:าตอบุด�งน�&จ:าจะต/องท:าควิามัเข/าใจในเรู(�องของแสังสัวิ�าง

แสังสัวิ�าง ในทางวิทยาศาสัตรู!วิ�า เป*นพล�งงานซึ่4�งจะกู�อให/เกูดข4&นซึ่4�งควิามัรู� /สั4กู "เห>น" แต�อย�างไรูกู>ด� ต/องเข/าใจวิ�า เรูามัองเห>นแสังสัวิ�างไมั�ได/ แต�แสังน�&นเองท:าให/เรูามัองเห>นวิ�ตถ#ได/ ท��เห>นได/กู>เพรูาะแสังสัะท/อนจากูวิ�ตถ#เข/ามัาสั��น�ยน!ตาของเรูา

พรูะอาทตย!และดาวิฤกูษ!ต�างๆ เป*นแหล�งกู:าเนดของแสัง หรู(อมัฉะน�&นเรูากู>ท:ามั�นข4&นมัาเอง เรูาต/องท:าให/วิ�ตถ#น�&นรู/อนจ�ดจนเปล�งแสังจ/าออกูมัา บุางท�เรูากู>ใชื่/ค:าวิ�า "วิโรูจน!" เชื่�น ไฟฟGา เท�ยนไข และตะเกู�ยงน:&ามั�น เป*นต/น

แสังสัวิ�างเดนทางเป*นเสั/นตรูง ไปได/ท#กูทศท#กูทางท��วิไปในเอกูภาพ คล(�นแสังเป*นแมั�เหล>กูไฟฟGาซึ่4�งมั�ควิามัถ��สั�งมัากู มั�ควิามัยาวิคล(�นต�&งแต� ๔,๐๐๐ อ�งสัตรูอมั (Augs Trom) และสั�งกูวิ�า ๗,๐๐๐ อ�งสัตรูอมัเล>กูน/อย ( ๑ อ�งสัตรูอมั =

๑/๑,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐ ซึ่.มั.)

อ�ตรูาควิามัเรู>วิของแสังน�&นน�าพศวิง เพรูาะแสังจะใชื่/เวิลาเดนทาง ๑๘๖,๐๐๐ ไมัล! หรู(อ ๓๐๐,๐๐๐ กูโลเมัตรูต�อวินาท� ซึ่4�งเรู>วิเสั�ยย�งกูวิ�า"เสั�ยง" และเรู>วิกูวิ�า"ล�กูปXน" ท��ยงออกูไปจากูปากูกูรูะบุอกูมัากู เพรูาะคล(�นของเสั�ยงไปได/เพ�ยง ๐.๒ ไมัล!ต�อวินาท� และควิามัเรู>วิของล�กูปXนท��ยงกู>ปรูะมัาณี ๐.๙ ไมัล!ต�อวินาท�เท�าน�&น

เมั(�อโลกูของเรูาอย��ห�างจากูดวิงอาทตย!ปรูะมัาณี ๙๓ ล/านไมัล! และแสังเดนทางได/ ๑๘๖,๐๐๐ ไมัล!ต�อวินาท� ด�งน�&นจ4งต/องใชื่/เวิลาปรูะมัาณี ๘ นาท� แสังจากูดวิงอาทตย!จ4งจะเดนทางมัาถ4งโลกูของเรูา

ด/วิยเหต#น�&เอง เมั(�อเรูาแหงนหน/าข4&นไปบุนท/องฟGายามัค:�าค(นเด(อนมั(ด เรูากู>เห>นดาวิดวิงหน4�ง แล/วิเรูากู>ท4กูท�กูเอาวิ�า เรูาเห>นดาวิดวิงน�&นจรูงๆ ท�&งอย�� ณี ท��น� &นด/วิยหาได/ไมั� เพรูาะบุางท�ดาวิดวิงน�&นเคล(�อนท��ไปแล/วิ หรู(อมัได/มั�อย��ในท��น� &นเลย ด/วิยวิ�าแสังท��เรูาเห>นในขณีะน�& อาจเป*นแสังท��ได/เดนทางมัาต�&งแต�เมั(�อหลายปKกู�อนโน/นแล/วิ ดวิงน�&ต� &งอย��ห�างไกูลกู�บุโลกูของเรูาอย�างสั#ดหล/าฟGาเข�ยวิ ใชื่/เวิลาเดนทางมัาถ4งหลายรู/อยปKแสัง แต�เพ�งจะมัาถ4งตาของเรูาเด�ย̀วิน�&เองกู>ได/

เรูาย�อมัจะมั�ควิามัชื่:านาญในธรูรูมัชื่าตท��เป*นสั� เชื่�นควิามัเข�ยวิของใบุไมั/ สั�ต�างๆ ของดอกูไมั/ สั�น:&าเงนท��ทาบุไปตามัท/องฟGา และสั�ต�างๆ ท��สัวิยสัดงดงามัของ

รู# /งกูนน:&า หรู(อบุางท�เรูากู>หน�สั�ท��เรูาปรูะดษฐ!ข4&นมัาเองไมั�พ/น เชื่�น ผั/าและบุ/าน สั�ต�างๆ เป*นต/น

เรูาเห>นสั�ต�างๆ ได/จรูงๆ หรู(อ ชื่�วิงคล(�นของแสังแต�ละชื่�วิงคล(�นเป*นสั�ด�งท��เรูาเห>นหรู(อเปล�า

แน�นอน สั�น�&นเกูดแสัง แต�ไมั�น�าอ�ศจรูรูย!ดอกูหรู(อท��แสังสั�ขาวิน�&นเป*นแสังผัสัมัของรู�งสั�แสังท#กูรู�งสั� เพรูาะแสังแดดท��เรูามัองเห>นเป*นแสังสั�ขาวิน�&น แท/ท��จรูงเป*นแสังท��ผัสัมัรู�งสั�ของแสังถ4ง ๗ สั�

กูารูท��เรูาเห>นเป*นสั�ขาวิน�&นกู>เพรูาะเหต#วิ�า แสังของดวิงอาทตย! (หรู(อใชื่/หลอดไฟฟGากู>ได/) ผั�านมัากูรูะทบุกู�บุอณี�ของอากูาศ แล/วิจ4งได/เกูดกูารูสัะท/อนและห�กูเหแสังน�&นเข/าสั��น�ยน!ตา โดยท��อณี�ของอากูาศมัได/ด�ดรู�งสั�ของแสังซึ่4�งเป*นสั�อะไรูเอาไวิ/เลย ถ/าอย��เหน(อโลกูข4&นไปเชื่�นดาวิเท�ยมั แล/วิไมั�มั�อณี�ของอากูาศ กู>จะมัองไมั�เห>นแสัง หรู(อไมั�เห>นแสังแดดเลย ท��วิท#กูทศในฟากูฟGาจะด:าสันทไมั�เห>นเป*นกูลางวิ�นหรู(อกูลางค(น มัองไปรูอบุๆ ต�วิท#กูหนท#กูแห�งจะเจอเอาควิามัมั(ด เห>นแต�ดวิงดาวิสั4กูสักูาวิอย��

ด�งน�&นแสังสั�ขาวิของดวิงอาทตย!จ4งปรูะกูอบุด/วิยสั�ต�างๆ ท��มั�ในสัเปกูตรู�มัมั�สั�แดง สั/มั เหล(อง เข�ยวิ น:&าเงน ครูามั และไวิโอเลต สั:าหรู�บุแสังสั�แดงห�กูเหได/น/อยท��สั#ด และแสังสั�ไวิโอเลตห�กูเหได/มัากูท��สั#ด

ความยาวข้องคล�0นแสง

ส/แด้ง...............๐.๐๐๐,๐๖๖ ซึ่.มั.

ส/ส�ม.................๐.๐๐๐,๐๖๑ ซึ่.มั.

ส/เหล�อง...........๐.๐๐๐,๐๕๙ ซึ่.มั.

ส/เข้/ยว..............๐.๐๐๐,๐๕๔ ซึ่.มั.

ส/น$�าเง"น...........๐.๐๐๐,๐๔๘ ซึ่.มั.

ส/คราม.............๐.๐๐๐,๐๔๕ ซึ่.มั.

ส/ไวโอเลต........๐.๐๐๐,๐๔๒ ซึ่.มั.

กูารูท��เรูามัองเห>นเป*นสั�ต�างๆ ได/น�&น ในทฤษฎ�ของวิชื่าแสังวิ�า เป*นเพรูาะปรูะสัาทของน�ยน!ตามั�ปรูะสัาทท��จะรู�บุควิามัรู� /สั4กูในกูารูเห>นสั�แดง น:&าเงน และสั�เข�ยวิอ�นเป*นแมั�สั�ในวิชื่าแสัง ด�งน�&นสั�ต�างๆ จ4งเกูดจากูแสังด/วิยอาศ�ยควิามัยาวิคล(�น

ของแสังแต�ละสั�ต�างๆ กู�น เชื่�น สั�แดงมั�ควิามัยาวิคล(�นยาวิท��สั#ด สั�วินสั�มั�วิงมั�ควิามัยาวิคล(�นสั�&นท��สั#ด

อ�นกูารูท��เรูาเห>นสั�ของวิ�ตถ#ต�างๆ มั�สั�แตกูต�างกู�นน�&น กู>เพรูาะวิ�าเมั(�อเรูามัองเห>นวิ�ตถ#ท4บุแสังวิ�าเป*นสั�อะไรู น��นกู>ย�อมัแสัดงวิ�า วิ�ตถ#น�&นด�ดรู�งสั�ของแสังท�&ง ๗ รู�งสั� แต�รู�งสั�ของแสังท��เห>นมั�นมัได/ด�ดเอาไวิ/

เชื่�นเห>นสั�เข�ยวิ กู>ย�อมัแสัดงวิ�า วิ�ตถ#น�&นด�ดรู�งสั�ของแสังไวิ/ท#กูสั�นอกูจากูสั�เข�ยวิ สั�เข�ยวิจ4งได/สัะท/อนมัาสั��น�ยน!ตาของเรูา แต�ถ/าวิ�ตถ#น�&นโปรู�งแสัง เรูามัองเห>นเป*นสั�อะไรู กู>ค(อวิ�ตถ#น�&นให/รู�งสั�ของแสังน�&นผั�านวิ�ตถ#เข/าสั��ตา

ถ/าเป*นวิ�ตถ#ท��สัะท/อนแสังมัาไมั�ได/เลย แสังน�&นถ�กูด�ดกูล(นไปหมัดสั&น วิ�ตถ#น�&นจะเป*นสั�ด:า

แต�ถ/ามั�นสัะท/อนสั�ท#กูสั�ท�&งหมัดเกู(อบุจะเท�าๆ กู�น มั�นกู>จะเห>นเป*นสั�ขาวิหรู(อเห>นเป*นสั�เทา

สัมัมั#ตวิ�า เรูาเอากูรูะดาษขาวิต�&งข4&น แล/วิให/แสังฉายเข/ามัาลงบุนกูรูะดาษขาวิแผั�นน�&น กูรูะดาษขาวิจะสัะท/อนแสังสั�ท#กูสั�หมัด ด/วิยเหต#น�&จ4งได/เห>นกูรูะดาษเป*นสั�ขาวิ

อย�างไรูกู>ด� ถ/าวิ�ตถ#น�&นสัะท/อนแสังท��มั�นได/รู�บุมัาไมั�ได/เลย แสังน�&นๆ ถ�กูด�ดกูล(นเสั�ยหมัด วิ�ตถ#น�&นจะเป*นสั�ด:า แต�ถ/ามั�นสัะท/อนสั�ท#กูสั�ท�&งหมัดเกู(อบุจะเท�าๆ กู�น มั�นกู>จะมั�สั�ขาวิหรู(อสั�เทาด�งได/กูล�าวิแล/วิ

ในกูรูณี�ของกูรูะจกูเงา แสังท#กูสั�ท��กูรูะทบุกู�บุกูรูะจกู สัะท/อนมัาสั��ตา เรูาจ4งได/มัองเห>นเป*นภาพ แต�สั:าหรู�บุกูรูะจกูข�ดฝ้Gา แมั/มั�นจะไมั�ท4บุแสังกู>จรูง แต�มั�นไมั�ยอมัให/แสังผั�านเข/าไปได/ เพรูาะผัวิมั�นไมั�สัมั:�าเสัมัอ ด�งน�&น แสังจ4งสัะท/อนกูรูะจายไปท��วิท#กูทศท#กูทาง

อน4�ง คล(�นของแสังท��เรูาเห>นเป*นสั�ผัสัมัน�&น ไมั�ใชื่�คล(�นแสังมัาปนกู�นเหมั(อนกู�บุเรูาผัสัมัสั� เชื่�นเรูาเห>นสั�เทาๆ เพรูาะคล(�นสั�แดงกู�บุคล(�นสั�เข�ยวิแกูมัน:&าเงนมัากูรูะทบุกู�บุเรูตนา (Ratina) พรู/อมัๆ กู�น ด/วิยเหต#น�&สั�งของวิ�ตถ#ต�างๆ กู>ข4&นอย��กู�บุ แสังท��กูรูะทบุ ๑ แสังท��สัะท/อนออกู ๑ และแสังท��ผั�านทะล#วิ�ตถ# ๑

ตามัท��ได/บุรูรูยายมัาน�&น เป*นเรู(�องย�อเรู(�องสั�&นท��สั#ด เฉพาะเรู(�องของคล(�นแสังอ�นจะท:าให/เรูาเห>นภาพเป*นสั�ต�างๆ (มัโนภาพ) วิ�ามั�ควิามัพสัดารูอย�างไรู ย�งมัได/แสัดงถ4งน�ยน!ตาของคนวิ�าปรูะกูอบุข4&นมัาด/วิยอะไรู หรู(อเป*นอย�างไรูบุ/าง เชื่�นวิ�าเลนสั!เป*นวิ�ตถ#โปรู�งแสัง ตามัปกูตคล/ายแกู/วิซึ่4�งมั�พ(&นหน/าโค/ง ภาพท��น�ยน!ตาเห>นเป*นภาพท��เกูดข4&นบุนเรูตนาโดยเลนสั!น�น ภาพท��เห>นเป*นภาพห�วิกูล�บุ และเรูาต/องเปล��ยนแปลงควิามัโค/งของเลนสั!เพ(�อโฟกู�สั ค(อเลนสั!น�&นไมั�แข>งมั�เอ>นย(ดอย�� มั�กูล/ามัเน(&อเล>กูๆ ท:าให/ย(ดและหด ท:าให/เลนสั!หนาหรู(อน�นข4&นให/พอเหมัาะท��จะรู�บุแสัง เรูามั�มั�านตาซึ่4�งบุ�งค�บุปรูมัาณีของแสังให/เข/ามัากูหรู(อน/อยได/

มั�านตา (Iris) เป*นต�วิบุ�งค�บุปรูมัาณีของแสังให/เข/าตามัากูหรู(อน/อย โดยเปล��ยนแปลงขนาดของชื่�องตาด:า

นอกูจากูคล(�นของแสังและเครู(�องรู�บุแสังแล/วิ ย�งมั�เรู(�องรูาวิท��จะต/องศ4กูษาอ�กูมัากูมัาย เชื่�น "เห>น" เกูดข4&นมัาได/น�&น ควิามัรู� /สั4กูเห>น และเห>นเป*นคน เป*นสั�ตวิ! เป*นสั�งของต�างๆ ได/อย�างไรู ในขณีะท��กูารูเห>นเชื่�นน�&นเกูดข4&นมั�กูารูงานอะไรูกู�นบุ/าง เรู(�องเหล�าน�&ย�อมัจะพสัดารูแล/วิจะต/องอาศ�ยเวิลาท��ยาวินานมัากู แต�ถ4งกูรูะน�&นกู>ด�กู>เข/าใจจรูงๆ ย�งไมั�ได/

ในพรูะพ#ทธศาสันาแสัดงเรู(�องกูารูรู� /อารูมัณี!ตามัทวิารูต�างๆ ไวิ/มัากู เชื่�น ในกูารูเห>นรู�ป ในกูารูได/ยนเสั�ยง และในกูารูคด เป*นต/น ท�&งย�งแสัดงกูารูท:างานของรู�

ปารูมัณี!อ�นได/แกู�คล(�นแสัง จ�กูข#ปสัาทะอ�นได/แกู�ปรูะสัาทตาซึ่4�งเป*นรู�ปเหมั(อนกู�น และกูารู "เห>น" ซึ่4�งเป*นนามั เป*นต/น เพ(�อให/ได/ทรูาบุวิ�าในขณีะท��เห>น ได/ยน หรู(อคดน4กูน�&น ท�&งรู�ปท�&งนามัมั�นท:ากูารูงานกู�นอย�างไรู อย�างน�าอ�ศจรูรูย!ใจ

ในทางธรูรูมัะแมั/จะมัได/กูล�าวิโดยชื่�ดแจ/งวิ�า แสังท��สัะท/อนจากูรู�ปต�างๆ มัากูรูะทบุกู�บุตาน�&นเป*น "คล(�น" กู>จรูง แต�กู>ได/แสัดงเหมั(อนเชื่�นน�&น เพรูาะได/กู:าหนดเอาไวิ/วิ�า "รู�ปารูมัณี!" ซึ่4�งหมัายถ4งต�วิกูารูท��มัากูรูะทบุทางตาน�&นเป*นรู�ป ไมั�ใชื่�นามั เป*นรู�ปปรูมัาณี�ท�&งเป*นสั�นตต ค(อกูารูสั(บุต�อๆ กู�นมัา กูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตา หาใชื่�รู�ป ค(อ คล(�นแสังท��วิ�งเข/ามัากูรูะทบุตาโดยตรูงมัได/

นอกูจากูน�&น "รู�ป" อ�นได/แกู�คล(�นของแสังท��สัะท/อนจากูหน/าของคนมัากูรูะทบุท��ปรูะสัาทตาน�&น กู>หาใชื่�วิ�าจะมัาพรู/อมักู�นท�เด�ยวิกู>หาไมั� เชื่�น สัะท/อนจากูตา จากูปากู จากูจมั�กู จากูแกู/มั ท�ละจ#ดๆ คล(�นแสังเหล�าน�&นกู>กูลายเป*นอด�ตไปหมัด ท�&งจตกู>เกูดด�บุตดต�อกู�นไป แล/วิจ4งเอาอด�ตท�&งหมัดมัาสัรู/างเป*นมัโนภาพข4&นใหมั�

อย�างไรูกู>ด� เมั(�อรู�ป ค(อคล(�นแสังกูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตาเข/าแล/วิ กู>เรู�ยกูวิ�า "จ�กูข#วิญญาณี" แปลวิ�า "เห>น" และ "เห>น" เฉยๆ เท�าน�&น ย�งเห>นเป*นอะไรูไมั�ได/เลย

กูารูท��เรูาเห>นเป*นคน เป*นสั�ตวิ! เป*นโตEะ เป*นเกู/าอ�& เป*นสั�แดง สั�เข�ยวิ สั�ด:า น�&นกู>เพรูาะอาศ�ยอด�ตกูรูรูมั ค(อกูารูกูรูะท:าเกู�าๆ ท��เกู>บุเอาไวิ/ในจตเข/ามัารู�วิมัต�ดสันด/วิย เพรูาะวิ�าโดยปรูมั�ตถธรูรูมัแล/วิ คน สั�ตวิ! โตEะ เกู/าอ�& สั�แดง สั�เข�ยวิ สั�ด:า น�&นหาได/มั�ไมั�

ด�งน�&น กูารูเห>นท��ปล�อยให/อด�ตกูรูรูมัเข/ามัารู�วิมัด/วิยเชื่�นน�& จ4งมัใชื่�เป*นกูารูเห>นเฉยๆ ท��เป*นป@จจ#บุ�นเสั�ยแล/วิ หากูแต�เป*นกูารูเห>นท��มั�เรู(�องของอด�ตปะปนอย��

ด/วิยเหต#น�&เอง เมั(�อเห>นแล/วิเรูารู� /วิ�าเป*นสั�งใด จ4งได/กูลายเป*นมัโนภาพไปเสั�ยท#กูครู�&ง หรู(อเป*นเรู(�องท��คดข4&นมัาท#กูท�

ด/วิยเหต#ด�งกูล�าวิ บุ#คคลท�&งหลายจ4งตกูอย��ในฐานะมั�โมัหะ หรู(ออวิชื่ชื่า ค(อควิามัโง� ควิามัหลง หรู(อไมั�มั�ควิามัรู� / อ�นได/แกู�วิชื่าท��มัาปรูากูฏิจรูงๆ อย��ต�อหน/า โดยหลงใหลในมัโนภาพของตนเอง เอาเรู(�องของอด�ต ค(อรู�ปนามัท��ด�บุไปแล/วิมัาคด วิ�าเป*นต�วิเป*นตน เป*นคน เป*นสั�ตวิ! เป*นหญง เป*นชื่าย เป*นสั�แดง สั�เข�ยวิ อ�นท��จรูงคล(�นแสังน�&นหาได/เป*นคนเป*นสั�ตวิ! เป*นหญง เป*นชื่าย เป*นสั�แดง สั�เข�ยวิแต�ปรูะกูารูใดไมั�

เรู(�องของอด�ตท��เกู>บุเอาไวิ/ในจตน�&น ได/ถ�กูยกูข4&นมัาสั��อารูมัณี!ป@จจ#บุ�นเพ(�อท:ากูารูต�ดสันด/วิยเสัมัอไป แต�อด�ตของแต�ละบุ#คคลน�&นสัะสัมัมัาแตกูต�างกู�น ด�งน�&น

มัโนภาพท��เกูดข4&นจ4งแตกูต�างกู�นไปได/ ฉะน�&น กูารูต�ดสันอารูมัณี!ต�างๆ เชื่�นท��ตาเห>น จ4งจะปรูะกูาศวิ�าเป*นควิามัจรูงแท/หาได/ไมั� ยกูต�วิอย�างเชื่�น เมั(�อเรูาเห>น กู.ไกู� คนท��ศ4กูษาเล�าเรู�ยนมั�อด�ต กู.ไกู� อย��ในใจแล/วิจ4งจะอ�านได/ แต�คนท��ไมั�ได/เรู�ยนกู>ไมั�ทรูาบุเลย ได/แต� "เห>น" เป*นรู�ป กู. เฉยๆ เท�าน�&น ไมั�ทรูาบุวิ�าน��นค(อ กู.ไกู�

หรู(อเรูาเห>นเรูารู� /วิ�า เป*นโตEะเข�ยนหน�งสั(อ แต�เด>กูเล>กูๆ ท��ย�งไมั�เด�ยงสัาท��มัได/มั�อด�ตเข/ามัาหน#นหล�งตามัแบุบุฉบุ�บุของเรูา กู>จะมัรู� /เลยวิ�าเป*นโตEะเข�ยนหน�งสั(อไปด/วิย ย�งสั�ตวิ!เดรู�จฉาน ซึ่4�งมั�ตามั�ใจ และเห>นได/ด/วิยสัายตา แต�กู>มัได/มั�ควิามัรู� /สั4กูหรู(อมั�ควิามัรู� /เฉ�ยดเข/ามัาใกูล/เลยแมั/แต�น/อย

โดยท:านองเด�ยวิกู�นน�& เมั(�อเรูาเห>นผั�/หญงคนหน4�งสัวิย เรูากู>ไมั�อาจจะไปเกูณีฑุ!ให/ผั�/อ(�นท��เขามั�อด�ตไมั�เหมั(อนเรูาให/เขาวิ�าสัวิยไปกู�บุเรูาด/วิย เชื่�นนโกูรูท��อย��ในทวิ�ปอ�ฟรูกูา หรู(อเห>นชื่าวิเอสักูโมัท��อย��แถบุข�&วิโลกูเหน(อเข/า พวิกูของเขากู>จะเห>นวิ�าสัาวิๆ ของเขาเหล�าน�&นสัวิยงามัน�ารู�กูมัากูเสั�ยเกูล(อเกูน แต�เรูาจะเห>นเหมั(อนเขาเหล�าน�&นกู>เห>นจะไมั�ไหวิแน� ท�&งน�&กู>เพรูาะอด�ตท��สั� �งสัมัอบุรูมัมัาท��เกู>บุอย��ในใจหาได/อบุรูมัสั��งสัมัมัาเหมั(อนกู�นกู�บุเขาไมั�

ตามัเหต#ผัลท��ได/ยกูต�วิอย�างข4&นมัา กู>ย�อมัแสัดงให/เห>นได/วิ�ามัโนภาพย�อมัจะเกูดข4&นท#กูๆ ครู�&งท��เห>นรู�ป ท#กูๆ ครู�&งกู>ย�อมัแฝ้งอย��ด/วิยมัโนภาพท��มัาจากูอด�ต และมัโนภาพของคนท�&งหลาย หรู(อของสั�ตวิ!เดรู�จฉาน กู>ย�อมัจะสัรู/างสัมัอบุรูมัมัาแตกูต�างกู�น ด�งน�&นจะหาควิามัจรูงจากูกูารูท��เห>นรู�ปน�&นโดยแท/จรูงให/เหมั(อนกู�นไปหมัดหาได/ไมั�

อ�นท��จรูงเรูามั�กูจะหลงไปวิ�าเป*นควิามัจรูง ตามัท��เรูาเห>นหรู(อตามัท��เรูาได/ยนอย��ตลอดเวิลาต�&งแต�เชื่/าจนเย>น เพรูาะเรูาตกูอย��ในฐานะท��ได/รู�บุกูารูอบุรูมัมัาต�&งแต�เล>กูแต�น/อยเหมั(อนๆ กู�น ให/รู� /จ�กูคน สั�ตวิ! ขาวิ ด:า แดง และสั�งของต�างๆ แต�ครู�&นเรูาไปต�างจ�งหวิ�ดไกูลๆ เชื่�น ภาคเหน(อ ภาคอสัาน หรู(อภาคใต/ เรูาจ4งได/รู� /วิ�าคนท�&งหลายในท��น� &นสัรู/างมัโนภาพไมั�เหมั(อนกู�บุเรูาเสั�ยแล/วิ ควิามัเข/าใจของเขากู�บุของเรูาเข/ากู�นไมั�ได/ท�&งหมัด

เรูาเคยได/ธนบุ�ตรูซึ่4�งเรูาเรู�ยกูกู�นท��วิไปวิ�า แบุ>งค!หรู(อเงน แล/วิกู>เอาไปซึ่(&อสั�งของต�างๆ ตามัท��เรูาปรูารูถนา แต�ครู�&นเรูาไปอย��ท��อนโดน�เซึ่�ย หรู(อย#โรูป เรูาพ�ดค:าวิ�าเงนเขาไมั�รู� /เรู (�อง และเขากู>จะไมั�ยอมัรู�บุแบุ>งค!หรู(อเงนของเรูาเพ(�อซึ่(&อสั�งของต�างๆ ด/วิย ด�งน�&นเรูาจ4งได/เห>นวิ�า แบุ>งค! หรู(อเงนน�&นหาได/มั�จรูงๆ ไมั� เพรูาะถ/ามั�จรูงๆ แล/วิท:าไมัใครูๆ จ4งไมั�ยอมัรู�บุกู�นโดยท��วิไปเล�า

เรูาหลงใหลแบุ>งค!วิ�าเป*นจรูงเป*นจ�ง แล/วิชื่�วิงชื่งซึ่4�งกู�นและกู�นจนถ4งรูบุรูาฆ่�าฟ@นกู�นตายแต�เมั(�อเอาไปให/สั#น�ข มั�นกู>ไมั�แยแสัแมั/สั�กูนดเด�ยวิ เพรูาะสั�/กูรูะด�กูชื่&นเล>กูชื่&นหน4�งกู>ไมั�ได/ แต�กูรูะด�กูชื่&นเล>กูๆ น��เองท��ท:าให/สั#น�ขมั�นขบุกู�ดฟ@ดเหวิ��ยงกู�นจนแทบุวิ�า จะล/มัตายลงไป ท�&งๆ ท��กูรูะด�กูกู>มัได/มั�เน(&อตดอย��เลยแมั/แต�เล>กูน/อย

เรูาเห>นคน และรู� /วิ�าเป*นคนผั�/หญงท�&งสัวิยเสั�ยด/วิย รู�ปรู�างกู>ขาวินวิล สั�งรูะหง แต�เด>กูเล>กูๆ ตลอดจนสั�ตวิ!เดรู�จฉาน กู>มั�ตาสัามัารูถเห>นได/ ท�&งมั�จตใจ มั�ควิามัรู� /สั4กูมั�ควิามัน4กูคดได/เหมั(อนกู�นด/วิย แต�หาได/เห>นเป*นคนไมั� หาได/เห>นเป*นผั�/หญงไมั� สัวิยหรู(อไมั�สัวิยกู>ไมั�เข/าใจ ขาวินวิลเป*นอย�างไรูกู>ไมั�รู� /จ�กู

ด/วิยเหต#น�&เรูาจ4งได/ทรูาบุควิามัจรูงอ�นเป*นปรูมั�ตถ!วิ�า ผั�/มั�ตามัองเห>นน�&น หาได/มั�แวิวิไมั� เพรูาะเห>นแต�เป*นรู�ปซึ่4�งอาจไมั�เหมั(อนกู�น หรู(อเห>นแต�รู�ปพรูรูณีสั�ณีฐานเท�าน�&น หาได/เห>นคน สั�ตวิ! อย�างใดไมั� ฉะน�&น จ4งไมั�มั�คน ไมั�มั�ผั�/หญง ไมั�มั�สัวิย หรู(อขาวินวิลอะไรูเลย มัได/มั�จรูงๆ เป*นแต�เรูาคดสัรู/างภาพของเรูาข4&นมัาเองเท�าน�&น เด>กูหรู(อสั�ตวิ!เดรู�จฉานหาได/คดเชื่�นน�&ไมั� ตกูลงเรูาคดเอาสั�งท��ไมั�มั�มัาคดให/มั�นมั�ข4&นเอาเองแท/ๆ ท�&งๆ ท��มั�นมัได/มั�จรูงๆ เลยแมั/แต�สั�กูเล>กูน/อย

เพรูาะรู�ปารูมัณี!อ�นได/แกู�คล(�นของแสังท��มัากูรูะทบุตากู>หาใชื่�วิ�าจะเป*นคน เป*นสั�ตวิ! เป*นหญง เป*นชื่าย ด/วิน ผัอมั สัวิย หรู(อไมั�สัวิยมัได/ ท�&งควิามัรู� /สั4กู "เห>น" น�&นเป*นผัล อ�นเกูดข4&นมัาได/เพรูาะอาศ�ยเหต#ท:าให/เกูดข4&นมัาแล/วิกู>ด�บุไปเท�าน�&นเอง ทนอย��สั�กูวินาท�กู>ย�งไมั�ได/

เหต#ให/เกูด "เห(น" มั� ๔ ปรูะกูารู ค(อ

๑. ร ปารมณ8 ได/แกู�คล(�นของแสัง

๒. จ�กัข้�ปสาทะ ได/แกู�ปรูะสัาทตา

๓. อาโลกัะ ได/แกู�แสังสัวิ�าง

๔. มนส"กัาร ได/แกู�เจตสักูท��น/อมัน:าให/จตเกูดข4&น (ซึ่4�งกู>ได/แกู�จตน��นเอง)

เหต#สั��ปรูะกูารูด�งกูล�าวิแล/วิเป*นเหต#ท:าให/ "ผัล" ค(อ "เย>น" เกูดข4&น แล/วิท�&งเหต#และท�&งผัล กู>ด�บุสั&นไปต�อหน/าในพรูบุตา หาได/มั�อะไรูหลงเหล(ออย��ไมั� แต�เรูาท�&งหลายมั�ควิามัพสัมั�ยมัโนภาพลมัๆ แล/งๆ ของตนเองไปตามักู�น จ4งได/รูบุรูาฆ่�าฟ@นกู�นตาย เพ(�อชื่�วิงชื่งสั�งท��ตนหลงใหลใฝ้Rฝ้@น

ขอให/ท�านท��ได/ตดตามัมัาได/ลองพจารูณีาด�ตามัท��บุรูรูยายพรู/อมัท�&งยกูต�วิอย�างข4&นมัาหลายต�วิอย�าง กู>จะเห>นได/วิ�า เรูาตกูอย��ในควิามัหลงผัดอย�างไรู

เพรูาะเมั(�อเกูดจ�กูข#วิญญาณี "เห>น" ข4&นมัาแล/วิกู>จะ "เห>น" เฉยๆ เท�าน�&นกู>หาไมั� แต�เรูากูล�บุไปเห>นวิ�า เป*นคน เป*นสั�ตวิ! เป*นหญง เป*นชื่าย สัวิยหรู(อไมั�สัวิย แล/วิย4ดมั��นเอามัาเป*นจรูงๆ จ�งๆ อ�นเป*นสัาเหต#กู�อให/เกูดควิามัยนด�ชื่อบุใจอ�นเป*นโลภะ หรู(อควิามัไมั�ยนด�ไมั�ชื่อบุใจไมั�พอใจอ�นเป*นโทสัะ

และควิามัเป*นไปของจตท�&ง ๒ ค(อ ความโลภหร�อความโกัรธน/� เกูดข4&นมัาได/กู>เพรูาะมั�ธรูรูมัชื่าตอ�นหน4�งเข/ามัาขวิางกู�&นป6ดบุ�งควิามัจรูงท��ปรูากูฏิอย��ต�อหน/าเสั�ย จ4งได/ท:าให/เรูาหลงผัดคดไปเอง หรู(อสัรู/างจนตนากูารูข4&นมัาแท/ๆ โดยอาศ�ยมัโนภาพเกู�าๆ ท��เรูาได/เกู>บุเอาไวิ/แล/วิยกูข4&นมัาใหมั� น��นกู>ค(ออ:านาจของโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าท��เรูากู:าล�งศ4กูษาอย��น� �นเอง มัาครูอบุง:าจตใจเอาไวิ/เสั�ย ท:าให/เรูารู� /เท�าไมั�ถ4งกูารูณี!

เปรู�ยบุเหมั(อนไฟฟGาเป6ดสัวิทซึ่!อย�� เรูากู>จะเห>นแสังสัวิ�างสัาดออกูไปท��วิห/อง ในขณีะน�&เรูากู>จะตกูอย��ในควิามัหลงใหลเข/าใจผัดอย��อย�างหน4�ง เพรูาะมัองด�หลอดไฟแมั/ด�อย��นานต�&งหลายนาท�กู>ตามั แต�กู>ย�งเห>นมั�นสัวิ�างอย��ตลอดเวิลาท��เรูาด�อย��หาได/ด�บุลงไมั� อ�นแท/จรูงไฟฟGาน�&เป*นไฟสัล�บุ มั�ไฟมัาจ#ดหลอดให/สัวิ�างถ4งวินาท�ละมัากูมัาย ตดๆ กู�น ต�อๆ กู�นไปเรู(�อยๆ แต�อ:านาจสัายตาของเรูาน�&น มั�กู:าล�งควิามัสัามัารูถน/อยไมั�อาจด�ได/ท�นควิามัเรู>วิของกูรูะแสัไฟฟGา หาได/เห>นควิามัด�บุท��เกูดข4&นจากูกูรูะแสัไฟท��ไหลตดต�อกู�นไมั�ขาดสัายไมั�

ด�งน�&น แมั/วิ�ามั�นจะมั�ไฟไหลมัาจ#ดหลอดให/สัวิ�างถ4งวินาท�ละมัากูมัายกู>ตามั เรูากู>ไมั�มั�ควิามัสัามัารูถเห>นควิามัด�บุท��เกูดข4&นสั(บุต�อๆ กู�นไปแต�กูล�บุเห>นวิ�ามั�นสัวิ�างไสัวิอย��ตลอดเวิลาเป*นไฟดวิงเด�ยวิเป*นดวิงแรูกูต�&งแต�เรู�มัต/นด�มัาจนถ4งบุ�ดน�&

ในเรู(�องของจตใจน�&น กู>ย�งจะเห>นได/ง�ายข4&นอ�กู วิ�าเรูาจะมั�วิหลงผัดแล/วิเกูดโมัหะเกูดอวิชื่ชื่าต�อหน/าต�อตาเรูาได/อย�างไรู เพรูาะควิามัรูวิดเรู>วิของจตท��เกูดด�บุสั(บุต�อกู�นอย��น� &น รูวิดเรู>วิย�งกูวิ�าไฟฟGาต�&งแสันต�&งล/านเท�า อาศ�ยควิามัเรู>วิของจตด�งกูล�าวิท:าไมัเรูาจ4งไมั�หลงใหลเข/าใจผัดต�อปรูากูฏิกูารูณี!ท��อย��ต�อหน/า เหต#ใดโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าจ4งจะไมั�เกูดข4&นมัาท:าให/เรูาตกูอย��ในควิามัหลงใหลไมั�เข/าใจ โดยย4ดเอาเรู(�องเกู�าๆ หรู(อจนตนากูารูข4&นมัาจากูอด�ตเอามัารู�วิมัต�ดสันวิ�าเป*นป@จจ#บุ�น เพรูาะนอกูจากูนามัท��มั�กูารูเกูดด�บุโดยรูวิดเรู>วิแล/วิ แมั/รู�ปอ�นได/แกู�คล(�นแสังท��มัากูรูะทบุจตท��ปรูะสัาทตาน�&นกู>เกูดด�บุสั(บุต�อกู�นโดยรูวิดเรู>วิมัากูมัายอย�างเหล(อเกูนเหมั(อนกู�น

เมั(�อสั�ตวิ!ท�&งหลายตกัอย +ภายใต�อ$านาจโมหะ หร�ออว"ชชาท��เกูดอย��ต�อหน/า ด�งกูล�าวิแล/วิ พฤตกูรูรูมัต�างๆ ท��แสัดงออกูจ4งเป*นไปตามัอ:านาจของโมัหะอวิชื่ชื่าท��มัาสัน�บุสัน#น ควิามัรู�กู ควิามัโกูรูธ โลภ หลง มั�วิเมัาอะไรูๆ กู>เกูดข4&นได/โดยง�ายแล/วิเกูดอย��ท#กูวิ�นๆ และวิ�นละน�บุไมั�ไหวิ แล/วิจะไมั�ให/บุ�งเกูดควิามัรู/อนรูนกูรูะวินกูรูะวิายไป

ท��วิกู�นกูรูะไรูได/ จ4งได/ชื่(�อวิ�ามั�โมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าครูอบุง:า เพรูาะเหต#เกูดอย��ท��หน/าท��ตากู>หาได/เห>นไมั� ท�&งน�&กู>เพรูาะไมั�มั�ป@ญญาท��จะด�

ในเร�0องข้องความรวด้เร(ว ถ/ายกูเอากูารูฉายภาพยนตรู!มัาบุรูรูยายกู>คงจะท:าให/มั�ควิามัเข/าใจได/ด�ย�งข4&น

เมั(�อเรูาด�ภาพยนตรู! เรูาเห>นมั�นพ�ดได/ แสัดงกูรูยาอากูารูต�างๆ ได/ เรูากู>เผัลอไผัลเข/าใจวิ�ามั�นจรูงจ�ง ด�งน�&นจ4งเห>นคนด�ห�วิเรูาะกู�นด�งล��นเมั(�อต�วิแสัดงภาพยนตรู!น�&นท:าตลกู หรู(อใครูๆ ต�างกู>พากู�นชื่(�นชื่มัยนด�ท��เห>นพรูะเอกูนางเอกูท��จากูกู�นไปนาน ท�&งตกูท#กูข!ได/ยากูแทบุจะเอาชื่�วิตไมั�รูอดได/มัาพบุกู�น และบุางท�ถ/าถ4งบุทโศกูเศรู/าผั�/ด�ท� &งหลายต�างกู>พากู�นหน/าตาหมัองคล:&า บุางคนควิ�กูผั/าเชื่>ดหน/ามัาซึ่�บุน:&าตาจนน:&าตาเปKยกูชื่#�มั เพรูาะเรู(�องรูาวิเหล�าน�&นเข/าไปสั��นสัะเท(อนห�วิใจอย�างเหล(อเกูน

แท/จรูง เขาเล�นให/เรูาด�หลอกูๆ เขาหลอกูเอาสัตางค!ของเรูาแท/ๆ ท�&งเรูากู>มัได/ด�ภาพท��เคล(�อนไหวิอะไรูเลยแมั/แต�สั�กูนด เรูาเกูดควิามัหลงใหลภาพน�งๆ ท��เขาฉายมัาปรูากูฏิต�อหน/าเหล�าน�&นเพรูาะด�ไมั�ท�นต�างหากู ด/วิยเหต#ท��ภาพแต�ละภาพบุนฟ6ล!มัเปล��ยนไปโดยเรู>วิ

ในกัารฉายภาพยนตร8 ผั �ด้ ม"ได้�เห(นภาพแต+ละภาพบื้นฟKล8มเคล�0อนท/0เลย เป2นภาพน"0งๆ ท��งน��น แต�ละภาพๆ ท�าทางต�างๆ กู�นเล>กูน/อย ใน ๑ วินาท� ภาพในฟ6ล!มัจะถ�กูเปล��ยนไปถ4ง ๑๖ ภาพ ด/วิยเหต#น�& ภาพหน4�งจะย�งตรู4งตาอย��จนกูวิ�าแสังจากูภาพต�อไปจะฉายลงบุนเรูตนา (Retina) ของดวิงตา เครู(�องฉายภาพยนตรู!แสัดงรู�ปบุนฟ6ล!มัด/วิยอ�ตรูาควิามัเรู>วิท��พอเหมัาะ ค(อฟ6ล!มัจะอย��กู�บุท��ในขณีะท��ฉายแสัง แล/วิเล(�อนฟ6ล!มัต�อไปอ�กูรู�ปหน4�งในขณีะท��แสังถ�กูต�ดออกู

ในเรู(�อง ร ปารมณ8 อ�นได/แกู�คล(�นแสัง ได/บุรูรูยายไปโดยย�อแล/วิ ต�อจากูน�&ไปจะได/บุรูรูยายสั�ททารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นเสั�ยงโดยย�อต�อไป

เสั�ยงน�&นมั�มัากูมัายหลายอย�างเหล(อเกูน ไมั�วิ�าจะไปอย�� ณี สัารูทศใดในโลกูน�& กู>หน�เสั�ยงไปไมั�พ/น เสั�ยงมั�อย��ท#กูหนท#กูแห�ง เป*นเสั�ยงของคน ของสั�ตวิ! และเป*นเสั�ยงของสั�งท��ไมั�ใชื่�คน และไมั�ใชื่�สั�ตวิ! เป*นเสั�ยงท��เรูาชื่อบุบุ/าง และไมั�ชื่อบุบุ/าง เชื่�น เสั�ยงคนพ�ด เสั�ยงนกูรู/อง เสั�ยงดนตรู� เสั�ยงคล(�น และเสั�ยงพาย# เป*นต/น

ผั�/ท��ไมั�เคยได/ศ4กูษาเล�าเรู�ยนในเรู(�องของเสั�ยง กู>มั�ควิามัสัามัารูถตอบุค:าถามัได/วิ�า เสั�ยงน�&นค(ออะไรู เขากู>จะตอบุวิ�า เสั�ยงกู>ค(อ "ธรูรูมัชื่าตอย�างหน4�งท��มัาท:าให/ได/ยน"

ค:าตอบุน�&จะวิ�าผัดกู>ไมั�ได/ แต�กู>แน�ละจะท:าให/ผั�/ฟ@งเข/าใจแล/วิได/เหต#ผัลข/อเท>จจรูงกู>ไมั�ได/เหมั(อนกู�น ท�&งๆ ท��มั�นเกูดอย��ต�อหน/าต�อตา

ถ/าเป*นค:าตอบุของน�กูวิทยาศาสัตรู! เขากู>จะตอบุวิ�า เสั�ยงน�&นเป*นผัลมัาจากูกูารูสั��นสัะเท(อนของอากูาศ ซึ่4�งจะเน(�องมัาจากูวิ�ตถ#ใดๆ กู>ได/ท�&งน�&น ท��ท:าให/เกูดคล(�นมัากูรูะทบุกู�บุห�ของเรูา

คนท��กู:าล�งด�ดจะเข/เป*นเพลงเขมัรูไทรูโยคอ�นไพเรูาะ กู>เพรูาะสัายของจะเข/น�&นสั��นสัะเท(อนไปกูรูะทบุกู�บุอากูาศ ท:าให/อากูาศสั��นสัะเท(อน แล/วิจ4งท:าให/เกูดเสั�ยง ถ/าเอามั(อกูดลงไปบุนสัายของจะเข/ เสั�ยงเพลงท��กู:าล�งอ/อยอ�งอย��น� &นกู>จะสัะด#ดหย#ดลงท�นท�

ถ/าเอาไมั/ไปต�กูลอง หรู(อต�รูะฆ่�ง มั�นกู>จะด�งข4&น เสั�ยงกู/องและกู�งวิานออกูไปท��วิทศ ในขณีะน�&จะเห>นวิ�าหน/ากูลองและรูะฆ่�งมั�นสั��น ถ/าเรูาเอามั(อกูดแรูงๆ วิางลงไปบุนกูลอง หรู(อจ�บุรูะฆ่�งเอาไวิ/ให/แน�น เสั�ยงกู>จะหย#ดลงไปในท�นใด

กัารส�0นสะเท�อนท$าให�เกั"ด้คล�0นในอากัาศ คล�0นในอากัาศมากัระทบื้ห ข้องเราแล�ว เราทราบื้ผัลข้องกัารส�0นสะเท�อนน��น น�0นค�อ ได้�ย"นเส/ยง

อน4�ง เรู(�องกูารูสั��นสัะเท(อนอ�นเป*นกูารูเกูดผัลค(อเสั�ยงน�&น ไมั�เพ�ยงแต�เกูดได/ในอากูาศเท�าน�&น กูารูสั��นสัะเท(อนเกูดข4&นได/ท�&งในของเหลวิและของแข>ง ต�วอย+างในข้องเหลว เชื่�น ในน:&า ถ/าไปเคาะหน หรู(อต� หรู(อท#บุวิ�ตถ#ใดในน:&า กู>จะเกูดกูารูได/ยนในขณีะด:าน:&า เพรูาะมั�คล(�นมัาตามัอน#ภาคของน:&า หร�อข้องแข้(ง เชื่�น ถ/าเอาห�แนบุกู�บุพ(&นดนกู>จะได/ยนเสั�ยงควิบุมั/า ซึ่4�งแมั/จะอย��ห�างไกูลออกูไปได/ เป*นต/น

สั:าหรู�บุกูารูสั��นสัะเท(อนท��ท:าให/เกูดผัลเป*นเสั�ยงน�& กูารูชื่�ดเจนข4&นอย��กู�บุต�วิกูลางท��มั�ควิามัสั��นสัะเท(อน ผั�านในแกูEสัเชื่�นในอากูาศจะสั�/ในของเหลวิเชื่�นน:&าไมั�ได/ และในของเหลวิจะสั�/ในของแข>งไมั�ได/

เมั(�อมั�เสั�ยงเกูดข4&น น��นแสัดงวิ�าเทหวิ�ตถ#กู:าล�งสั��น ถ/าเป*นกูารูสั��นอย�างสัมั:�าเสัมัอกู>จะได/ยนเป*นเสั�ยงดนตรู� ถ/าสั��นไมั�สัมั:�าเสัมัอกู>จะได/ยนเป*นเสั�ยงอ4กูท4กู คล(�นในอากูาศเป*นต�วิกูลางท��กูรูะทบุห�ของเรูา เรูาจ4งได/ยนเสั�ยง ด/วิยเหต#ด�งน�&เอง ในสั#ญญากูาศไมั�มั�อากูาศสั��นสัะเท(อน ด�งน�&นจ4งไมั�มั�เสั�ยง

เสั�ยงไมั�เหมั(อนแสังท��เดนทางไปได/ท��วิท#กูหนท#กูแห�ง แมั/ในสั#ญญากูาศกู>ตามั ด�งน�&น ในท��ๆ สั�งข4&นไปจากูโลกูน�&มัากูๆ อากูาศกู>เบุาบุางลงไป เรูาพ�ดกู�นไมั�ค�อยจะได/ยน

อย�างไรูกู>ด� เรูาพ�ดกู�นวิ�าควิามัสั��นสัะเท(อนของอากูาศน�&นเป*น "คล�0น" แต�เสั�ยงกู>หาได/เหมั(อนกู�บุคล(�นในน:&าไมั� เพรูาะมัได/น�นข4&นหรู(อย#บุลง หากูแต�มั�นเล(�อนไปข/างหน/าถอยไปข/างหล�ง เหมั(อนเรูากู:ามั(อแล/วิกู>แบุมั(อออกู แต�ถ/าเสั�ยงด�ง อน#ภาคของอากูาศกู>ย�งเคล(�อนไปข/างหล�ง กูล�บุมัาข/างหน/าในรูะยะทางมัากูเข/า

อ�ตรูาควิามัเรู>วิของแสังน�&น ๑๘๖,๐๐๐ ไมัล! ต�อวินาท� แต�อ�ตรูาควิามัเรู>วิของเสั�ยงในยามัคล(�นลมัสังบุน�&นเพ�ยง ๑,๑๐๐ ฟ#ต ต�อวินาท� หรู(อปรูะมัาณีหน4�งสั�วินห/าไมัล! ต�อวินาท� แต�ถ/าอ#ณีหภ�มัเพ�มัข4&น มั�นกู>จะเพ�มัควิามัเรู>วิมัากูกูวิ�าน�&

ความเร(วข้องแสงกั�บื้ความเร(วข้องเส/ยงต+างกั�นมากัด้�งน/�เอง เราจ:งได้�เห(นฟLาแลบื้กั+อนแล�วจ:งจะได้�ย"นเส/ยงฟLาร�องในภายหล�ง

อ�ตรูาควิามัเรู>วิของเสั�ยงในอากูาศปรูะมัาณี ๑,๑๐๐ ฟ#ต ต�อวินาท� แต�ถ/าเสั�ยงไปในน:&าแล/วิ อ�ตรูาควิามัเรู>วิกู>เพ�มัข4&นเป*น ๕,๐๐๐ ฟ#ต ต�อวินาท�

สั:าหรู�บุควิามัรู� /สั4กูได/ยนน�&น กู>เพรูาะเสั�ยงท:าให/เย(�อของแกู/วิห�สั��นด/วิยควิามัถ��เท�ากู�บุควิามัถ��ของเสั�ยงท��เกูดข4&น กูารูสั��นน�&จะสั��นสั��งทอดต�อๆ กู�นไปย�งห�สั�วินในโดยผั�านกูรูะด�กูเล>กูๆ หลายชื่&นในห�สั�วินกูลาง กูารูสั��นน�&จะเรู/าเซึ่ลล!ของคอเคล�ย และย�

ตรูเกูลให/รู� /สั4กูกูารูเรู/าท��ได/รู�บุน�&จะผั�านปรูะสัาทสั:าหรู�บุกูารูได/ยนไปสั��สัมัอง สัมัองกู>แปลอากูารูเรู/าน�&นวิ�าเป*นเสั�ยงอะไรูต�อไป (ทางว"ทยาศาสตร8)

เส/ยงน��นเกั"ด้จากักัารส�0นสะเท�อนข้องอากัาศ เสั�ยงของคนท��พ�ดหรู(อรู/องเพลงกู>โดยท:านองเด�ยวิกู�น

กั$าล�งเปล/0ยนเส/ยง

ใครูๆ กู>อยากูมั�เสั�ยงด�ๆ ด/วิยกู�นท�&งน�&น บุางคนถ4งขนาดฝ้_กูด�ดเสั�ยงกูนน:&ามัะนาวิ หรู(ออมัยาอมัเพ(�อให/เสั�ยงสัดใสั แะไรูเป*นสัาเหต#ให/เสั�ยงเปล��ยนได/ กู>น�าสังสั�ยอย��

เสั�ยงท��เรูาได/ยนน�& เกูดจากูกูารูสั��นสัะเท(อนของเสั/นเสั�ยง (Vocal cord)

ภายในล:าคอ เปรู�ยบุเสัมั(อนสัายของไวิโอลนอย�างด� แต�เสั/นเสั�ยงของเรูาด�กูวิ�าสัายไวิโอลนมัากู เพรูาะเรูาสัามัารูถบุ�งค�บุกูล/ามัเน(&อให/เสั/นเสั�ยงหย�อนหรู(อต4ง เพ(�อให/เกูดเป*นเสั/นเสั�ยงต:�าหรู(อสั�งได/ตามัต/องกูารู รูะด�บุเสั�ยงท��เสั/นเสั�ยงของคนท:าได/ มั�ถ4ง ๑๗๐ รูะด�บุ ค(อต�&งแต�ควิามัถ��เสั�ยงต:�าสั#ดปรูะมัาณี ๘๐ ครู�&งต�อวินาท� จนถ4งรูะด�บุสั�งสั#ดปรูะมัาณี ๑,๐๐๐ ครู�&งต�อวินาท�

เด>กูๆ มั�เสั/นเสั�ยงสั�&น เสั�ยงของเด>กูจ4งมั�รูะด�บุสั�งแหลมัคล/ายผั�/หญง เมั(�อเด>กูโตข4&นเสั/นเสั�ยงจะยาวิข4&นด/วิย โดยเฉล��ยแล/วิเสั�ยงของผั�/ชื่ายจะยาวิข4&นมัากูกูวิ�าเสั/นเสั�ยงของผั�/หญง ด/วิยเหต#น�&ผั�/ชื่ายจ4งมั�เสั�ยงท#/มักูวิ�าผั�/หญง เป*นท��น�าสั�งเกูตวิ�า เด>กูท��กู:าล�งโตเป*นหน#�มัจะมั�เสั�ยงแหบุผัดปกูต จนบุางคนไมั�กูล/าท��จะพ�ดออกูมัา เพรูาะไมั�กูล/าท��จะยอมัรู�บุวิ�าเป*นเสั�ยงของตนเอง หรู(อเกูรูงวิ�าคนอ(�นจะรู� /วิ�าต�วิกู:าล�งแตกูเน(&อหน#�มั เรู(�องน�&น�าจะโทษธรูรูมัชื่าตท��ท:าให/เสั/นเสั�ยงของผั�/ชื่ายขณีะเปล��ยนวิ�ยเป*นหน#�มัยาวิข4&นอย�างรูวิดเรู>วิ จนเท�ากู�บุของผั�/ใหญ�

เน(�องจากูสัายเสั�ยงของแต�ละคนมั�ควิามัยาวิไมั�เท�ากู�น เสั�ยงของแต�ละคนจ4งมั�รูะด�บุต�างกู�นเป*นชื่�วิงๆ ด/วิย ในทางดนตรู�เรูาแบุ�งเสั�ยงของผั�/ชื่ายออกูเป*นกูล#�มั ค(อ เบุสั บุารูโทน และเทเนอรู! สั�วินของผั�/หญงแบุ�งออกูเป*น อ�ลโต เมัซึ่โซึ่-โซึ่ปรูาโน และโซึ่ปรูาโน

ผั�/ท��มัได/ศ4กูษาธรูรูมัะในข�&นละเอ�ยด หรู(อไมั�ได/ศ4กูษาพรูะอภธรูรูมัมัา กู>มั�กูจะมั�ควิามัเข/าใจผัดคดเอาง�ายๆ วิ�า พรูะพ#ทธศาสันาเป*นจตนยมั พรูะพ#ทธศาสันาน�&นสัอนแต�ในเรู(�องจตใจ เชื่�นเรู(�องศ�ลธรูรูมัจรูรูยาหรู(อควิามัปรูะพฤตเท�าน�&น และบุางคนด�หมั�นพรูะพ#ทธศาสันาเห>นวิ�าเป*นกูารูสัอนของคนโบุรูาณีท��ล/าสัมั�ย แล/วิมั�แต�เรู(�องผั�สัางนางไมั/และเทวิดาท��ไมั�สัามัารูถพสั�จน!ได/ ด/วิยเหต#น�&เองจ4งเห>นเป*นกูารูสัมัควิรูท��จะแสัดงกูารูท:างานของรู�ปท��มัากูรูะทบุกู�บุจตใจ และนามัค(อจตใจท��รู �บุกูรูะทบุในขณีะท��เกูดกูารูเห>น กูารูได/ยนโดยย�อพอให/ได/เห>นเป*นหนทาง วิ�าในขณีะท��เห>นหรู(อได/ยนน�&น พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าได/แสัดงถ4งเรู(�องกูารูท:างานของมั�นไวิ/อย�างไรู เพ(�อท�านท�&งหลายจะได/เอาไปเปรู�ยบุกู�บุวิทยากูารูในทางโลกูทางวิทยาศาสัตรู!

ถ/าจะแสัดงกูารูท:างานของจตใจโดยละเอ�ยดแล/วิกู>จะต/องใชื่/เวิลาในกูารูบุรูรูยายเป*นเด(อนๆ ฉะน�&น จ4งขอแสัดงแต�โดยย�อเฉพาะกูารูท:างานของจตท��เรู�ยกูชื่(�อวิ�า ตทน#วิ�ตตกูมัโนทวิารูวิถ� หรู(ออน#พ�นธกูมัโนทวิารูวิถ�ท��เกูดข4&นทางจ�กูข#ทวิารูเพ�ยงทวิารูเด�ยวิเท�าน�&น

วิถ�ท��จะแสัดงต�อไป เป*นวิถ�ทางมัโนทวิารูท��ต�อจากูทางป@ญจทวิารูวิถ� ค(อกูารูท:างานทางใจท��ต�อมัาจากูกูารูท:างานทางตา เหม�อนเราต��งค$าถามว+า เห(นร ปได้�อย+างไร ขอให/แสัดงกูารูเห>นรู�ปได/มัาตามัล:าด�บุ

ตทน#วิ�ตตกูมัโนทวิารูวิถ� หรู(อ อน#พ�นธกูมัโนทวิารูวิถ�น�&น เป*นกูารูแสัดงโดยเป*นปรูมั�ตถ!อ�นเป*นควิามัจรูงแท/แน�นอน แต+กั(เป2นกัารแสด้งท/0น$าไปส +บื้�ญญ�ต" อ�นเป2นความจร"งโด้ยสมม�ต"ตามัโวิหารูท��ชื่าวิโลกูเข/าใจกู�น

วิ�าโดยปรูมั�ตถ! คน สั�ตวิ! หญง ชื่าย อ/วิน ผัอมั ขาวิ ด:า สัวิย ไมั�สัวิย โตEะ เกู/าอ�& ดน น:&า หาได/มั�จรูงๆ ไมั� ถ/าจะมั�กู>เพรูาะเรูาท�&งหลายสัมัมั#ตให/มั�นมั�ข4&นมัาเอง

ความจร"งความร �เร�0องปรม�ตถ8และบื้�ญญ�ต"จะเกั"ด้ข้:�นมาได้�กั(เพราะอาศ�ยจ"ตใจเกั"ด้ข้:�นมาตามทวารต+างๆ ท��ง ๖ ทวารน�0นเอง ถ/านอนหล�บุสันทเสั�ยแล/วิ ควิามัจรูงอะไรูกู>เกูดข4&นมัาไมั�ได/ท�&งน�&น สั�งท�&งหลายกู>จะเป*นไปตามัธรูรูมัชื่าต ไมั�มั�ใครูมัารู�บุรู� /หรู(อรู�บุรูองควิามัจรูงอะไรูเลย

ควิามัจรูงท��เป*นปรูมั�ตถ!อ�นเกูดข4&นทางทวิารูท�&ง ๖ น�&น เกูดข4&นมัาอย��ท#กูๆ อารูมัณี! และท#กู ๆ ทวิารู แต�ผั�/เสัวิยอารูมัณี!หาได/พจารูณีาด/วิยโยน"โสมนส"กัาร ค(อกูารูท:าใจให/แยบุคายไมั� ด�งน�&นจ4งได/ถ�กูโมัหะอวิชื่ชื่าเข/าครูอบุง:าเสั�ยท#กูครู�&งไป จ4งได/บุ�งเกูดควิามัหลงใหลกู�บุมัโนภาพหรู(อจนตนากูารูท��สัรู/างข4&นมัาแล/วิกู>แสัดงพฤตกูรูรูมัต�างๆ ออกูไปตามัควิามัหลงใหลน�&นอย��ท#กูวิ�นท#กูค(น

ควิามัรู� /สั4กูเมั(�อ "เห>นรู�ป" น�&นกู>มั�แต�เหต#กู�บุผัล มั�แต�รู�ปกู�บุนามัเท�าน�&นเอง แต�ผั�/เห>นไปจนตนากูารูให/เป*นไปต�างๆ นานามัากูมัาย เพรูาะเข/าถ4งควิามัจรูงอ�นเป*นปรูมั�ตถ!ไมั�ได/

จ�กูข#วิญญาณี ค(อ "เห(น" อ�นเป*นผัลจะเกูดข4&นได/ต/องอาศ�ยเหต# ๔ ปรูะกูารู ได/แกู�

๑. ร ปารมณ8 ได/แกู�คล(�นของแสัง

๒. จ�กัข้�ปสาทะ ได/แกู�ปรูะสัาทตา

๓. อาโลกัะ ได/แกู�แสังสัวิ�าง

๔. มนส"กัาร ได/แกู�มันสักูารูเจตสักู (เกูดรู�วิมัพรู/อมักู�บุจต ท:าให/จตตรูงต�ออารูมัณี!ท��มัากูรูะทบุ)

จต "เห(น" เกูดข4&น ในขณีะน�&ย�งไมั�เห>นเป*นอะไรูท�&งสั&น รู� /สั4กูเห>นเฉยๆ เท�าน�&น

กูล�าวิโดยย�อ "เห(น" กู>มั�แต�รู�ปกู�บุนามัเท�าน�&นค(อ คล(�นแสังกู�บุปรูะสัาทตาเป*นรู�ป และเห>นเป*นนามั (เกูดข4&นในขณีะป@จจ#บุ�น) หรู(อมั�แต�เหต�กู�บุผัลเกูดข4&นเท�าน�&นเอง

ว+าโด้ยปรม�ตถ8 อ�นเป*นควิามัจรูงแท/กู>มั�แต�รู�ปกู�บุนามัเท�าน�&น หาได/มั�คน สั�ตวิ! หญง ชื่าย ท��ไหนไมั�

ว+าโด้ยป@ญจทวารว"ถ/แล/วิ วิถ�หน4�งมั�รู�ปอ�นได/แกู�คล(�นของแสังเกูดข4&น รู�ปเด�ยวิ เกูดข4&นมัาแล/วิกู>สัลายต�วิไป (อ#ปป@จจย สั�นตต ชื่รูตา อนจจตา) เท�าน�&น และมั�

นามัค(อจตใจเกูดข4&น ๑๗ ขณีะใหญ� ถ/าน�บุเป*นขณีะเล>กูได/ ๕๑ ขณีะ แล/วิกู>ต� &งอย��ไมั�ได/ ในท�นใดน�&นกู>สัลายต�วิไปโดยรูวิดเรู>วิเชื่�นเด�ยวิกู�น (อ#ปาทะ ฐ�ต ภ�งคะ)

ท��งร ปท��งนามด้�บื้ไปหมด้แล�ว แต�เห>นวิ�าเป*นอะไรูย�งไมั�ได/ ต�อไปจ4งเป*นกูารูงานของจตท��เกูดข4&นทางมัโนทวิารูวิถ�ต�อไป

ตทน�ว�ต"กัมโนทวารว"ถ/(อารูมัณี!ทางใจ) ท��เกูดต�อจากูจ�กูข#ทวิารูวิถ� (ค(อ อารูมัณี!ทางตา) มั�จ:านวิน ๔ วิถ� ค(อ

๑. อต�ต�คคหณีวิถ�

๒. สัมั�ห�คคหณีวิถ�

๓. อ�ตถ�คคหณีวิถ�

๔ . นามั�คคหณีวิถ�

เรูาเห>นรู�ปได/เลยในท�นท�ท�นใดท��มัองด� แต�แมั/จะรูวิดเรู>วิปรูะกูารูใด เพรูาะอาศ�ยอ:านาจสั�พพ�ญญฺ#ตญาณีของพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/า พรูะองค!กู>สัามัารูถแยกูกูารูงานของมั�นออกูเป*นข�&นเป*นตอน เป*นล:าด�บุโดยละเอ�ยด เพ(�อหวิ�งให/ผั�/ศ4กูษาท��มั�ป@ญญา และปรูารูถนาจะหาควิามัจรูงได/มั�ควิามัเข/าใจ แต�กูารูอธบุายกู>เป*นไปอย�างชื่/าๆ เพ�ยงในอารูมัณี!เด�ยวิ แบุบุฉายหน�งชื่/า (Slowmotion)

กูารูเกูดข4&นของจต "เห>น" มั�กูารูงานเป*นล:าด�บุด�งต�อไปน�&

๑. อต/ต�คคหณว"ถ/ เป*นกูารูงานของจตท��เกูดข4&นทางมัโนทวิารู แต�เกูดข4&นต�อจากูทางป@ญจทวิารู(เฉพาะในท��น�&เป*นอารูมัณี!ทางตา) จตจ�บุอารูมัณี!ท��เกูดข4&นมัาและด�บุไปแล/วิเป*นอารูมัณี! แมั/จะเป*นอารูมัณี!อด�ต แต�ถ4งกูรูะน�&นกู>ย�งจ�ดวิ�าเป*นปรูมั�ตถ!อารูมัณี!อย��

หมัายถ4งวิ�าอารูมัณี! (คล(�นแสัง) ท��เกูดข4&นทางตามัาปรูากูฏิอย��เฉพาะหน/าด�บุลงแล/วิ อารูมัณี!น�&นกู>ย�งตรู4งตรูาอย��ภายในจตใจ จตกู>ย�งจ�บุอารูมัณี!ท��เกูดทางตาท��ด�บุไปแล/วิน�&นอย��อ�กู แต�จตท��จ�บุอารูมัณี!น�&เกูดข4&นทางมัโนทวิารู กูารูท:างานของจตทางมัโนทวิารูท��จ�บุอด�ตอารูมัณี!ท��เกูดทางตาน��แหละ เรู�ยกูวิ�าอต�ต�คคหณีวิถ�

ท�&งป@ญจทวิารูวิถ� และมัโนทวิารูวิถ�น�&เกูดข4&นสัล�บุซึ่�บุซึ่/อนกู�นมัากูมัาย ไมั�ใชื่�เกูดอย�างละวิถ�เท�าน�&น ต�วิอย�างด�งน�&

จ�กูข#ทวิารูวิถ� ...กูารูงานท��เกูดข4&นทางตา ท:ากูารูงานค(อรู�บุรู�ปารูมัณี! ซึ่4�งได/แกู�คล(�นแสังอ�นเป*นปรูมั�ตถ!อารูมัณี! และอารูมัณี!ทางจ�กูขทวิารูวิถ�น�&เป*นป@จจ#บุ�นอารูมัณี! เพรูาะกูารูเห>นน�&นจะรู�บุอารูมัณี!ค(อคล(�นแสังท��เป*นอด�ตไมั�ได/ คล(�นแสังจะต/องมัาตกูอย��เฉพาะหน/า

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๐ ๑๒ ๑๓ ๑๔ ๑๕ ๑๖ ๑๗

ต� น ท ป จ สั ณี วิ# ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ต ต = จ�กูข#ทวิารูวิถ�

รู�ปารูมัณี!อ�นได/แกู�คล(�นแสังท��มัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตาน�&น ต�อๆ กู�นเข/ามัากูรูะทบุมัากูมัาย รู�ปหน4�งท��มัากูรูะทบุจตจะรู�บุต�อกู�นไปถ4ง ๑๗ ขณีะ ท�&งน�&กู>เพรูาะจตเกูดด�บุรูวิดเรู>วิมัากู ค(อจตเกูดด�บุต�อๆ กู�นไป จากูอ�กูษรูต�วิท�� ๑ ถ4งต�วิท�� ๑๗ แต�รู�ปารูมัณี!ค(อคล(�นแสังด�บุไป ๑ รู�ป เท�าน�&น

เมั(�อจตเกูดข4&นทางป@ญจทารูวิถ� ค(อทางตา กู>อาจจะมั�เกูดซึ่:&ามัากูหรู(อน/อยกู>ได/ แล/วิแต�ควิามัสันใจในรู�ปท��เห>นมั�เพ�ยงใด โดยอาศ�ยมันสักูารูเจตสักู เป*นต�วิกูารูท:าให/จตตรูงกู�บุอารูมัณี!ท��มัากูรูะทบุ แต�ถ4งอย�างไรูกู>จะต/องมั�อารูมัณี!ทางมัโนทวิารูต�อจากูจาสัล�บุกู�นไป อารูมัณี!ท��เกูดข4&นทางใจท��วิ�าน�&เรู �ยกูวิ�า อต�ต�คคหณีวิถ�

อต�ต�คคหณีวิถ�น�&เป*นอารูมัณี!ทางมัโนทวิารู กู>เป*นรู�ปารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นแสังท��ด�บุไปแล/วิน��นเอง จ4งน�บุวิ�าเป*นอด�ตอารูมัณี! เป*นเรู(�องของจตใจท��จ�บุเอารู�ปารูมัณี! ค(อคล(�นแสังท��ด�บุไปแล/วิเอามัาเป*นอารูมัณี! ค(อจตใจได/สัรู/างมัโนภาพข4&นมัา แต�กู>ย�งจ�ดวิ�าเป*นปรูมั�ตถอารูมัณี!อย�� ในขณีะน�&ย�งไมั�เห>นวิ�าเป*นรู�ปอะไรู เกูดวิถ�ข4&นด�งน�& ค(อ

น ท มั ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ต ต = อต�ต�คคหณีวิถ�

กูารูงานของจตทางจ�กูข#ทวิารูวิถ� กู�บุกูารูงานของจตทางมัโนทวิารูท��เรู�ยกูวิ�า อต�ต�คคหณีวิถ�น�&น จะเกูดด�บุสัล�บุซึ่�บุซึ่/อนกู�นมัากูมัายหลายรู/อยหลายพ�นวิถ�

๒. สม ห�คคหณว"ถ/ เป*นมัโนทวิารูวิถ�เหมั(อนกู�น วิถ�น�&จะรูวิบุรูวิมัรู�ปารูมัณี!อ�นได/แกู�คล(�นแสังท��มัากูรูะทบุกู�บุปรูะสัาทตา ท��เกูดข4&นมัาแต�แรูกูและด�บุไปแล/วิ เป*นกูารูสัรู/างภาพข4&นภายในจตใจ จ4งเป*นอด�ตอารูมัณี!แต�ย�งจ�ดวิ�าเป*นปรูมั�ตถ!อารูมัณี!อย�� ผั�/ด�ย�งไมั�ทรูาบุวิ�าเห>นอะไรู วิถ�น�&มั�มัากูวิถ�เชื่�นเด�ยวิกู�น

น ท มั ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ต ต = สัมั�ห�คคหณีวิถ�

เมั(�อกูล�าวิถ4งสัมั�ห�คคหณีวิถ� อ�นเป*นวิถ�ท��รูวิบุรูวิมัรู�ปารูมัณี!ท��เกูด-ด�บุมัาแล/วิ บุางท�านอาจสังสั�ยวิ�า รูวิบุรูวิมักู�นอย�างไรู ด�งน�&น จ4งขออธบุายในเรู(�องน�& แต�เมั(�อยกูเอาเสั�ยงท��ได/ยนข4&นมัาอธบุายเปรู�ยบุเท�ยบุกู>จะเข/าใจได/ง�ายกูวิ�า

เสั�ยงท��พ�ดออกูมัาเป*นค:าๆ กู>หาใชื่�วิ�าจะกูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทห�พรู/อมักู�นไมั� เชื่�น พ�ดวิ�า "ค�ณเป2นคนเลวทราม" เสั�ยงกู>ย�อมักูรูะทบุห�ท�ละค:าๆ ค(อ ค#ณี, เป*น,

คน, เลวิ, ทรูามั

เมั(�อกูรูะทบุแล/วิ แต�ละค:ากู>กูลายเป*นอด�ตพ/นจากูกูารูได/ยนไปท�&งสั&นท#กูค:าท�&ง ๕ ค:า แต�จตกูล�บุมัาเกูดทางมัโนทวิารูอ�กู โโยจะจ�บุเอาค:าวิ�า ค#ณี, เป*น, คน, เลวิ,

ทรูามั แต�ละค:าเอามัาต�&งไวิ/ในใจ เรู�ยกูวิ�า อต�ต�คคหณีวิถ�เหมั(อนกู�น ขณีะน�&กู>เป*นปรูมั�ตถอารูมัณี!และย�งไมั�ทรูาบุควิามัหมัายอะไรูเลย

หล�งจากูน�&กู>จะเอาแต�ละค:าเหล�าน�&นมัารูวิมักู�น เรู�ยกูวิ�า สัมั�ห�คคหณีวิถ� ค(อ ค#ณี, เป*น, คน, เลวิ, ทรูามั (ถ/าเสั�ยงเป*นค:าเด�ยวิ สัมั�ห�คคหณีวิถ�ไมั�เกูด)

แล/วิหล�งจากูน�&จ4งจะต�ควิามัหมัายท:าควิามัเข/าใจตามัภาษาของชื่าวิโลกูอ�กูท�หน4�ง โดยเอาอด�ตกูรูรูมัท��เกู>บุเอาไวิ/มัาต�ดสันรู�วิมัด/วิย เชื่�นทรูาบุค:าวิ�า ค#ณี, ค:าวิ�า เป*น แปลวิ�ากูรูะไรู เป*นต/น

วิถ�ค(อกูารูท:างานของจตท��เกูดข4&นทางตากู>เหมั(อนกู�น กู>ย�อมัจะมั�สัมั�ห�คคหณีวิถ�ซึ่4�งเป*นวิถ�ท��รูวิมัแต�ละจ#ดของภาพท��เห>น เหมั(อนรูวิมัแต�ละค:าของเสั�ยงด�งกูล�าวิแล/วิ ถ/าท�านผั�/ใดมั�ควิามัเข/าใจเรู(�องของรู�ปารูมัณี! ค(อคล(�นแสังท��สัะท/อนจากูวิ�ตถ#ต�างๆ มัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตาแล/วิ กู>จะเข/าใจในเรู(�องของวิถ�น�&ได/ด�

เมั(�อเห>นหน/าของคน เรูากู>พ�ดกู�นวิ�า "เห(น" ในท�นใดท��มัองด� แต�อย�างไรูกู>ด� คล(�นของแสังกู>หาใชื่�วิ�าจะสัะท/อนจากูใบุหน/ามัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตาพรู/อมักู�นในท�นท�ท�นใดหมัดท�&งหน/าไมั� เพรูาะจตใจจะต/องรู�บุอารูมัณี!ท�ละอารูมัณี!เท�าน�&นในวิถ�หน4�ง รู�ปค(อคล(�นของแสังมัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตา จะเกูดด�บุ ๑ รู�ป ต�อจตท��เกูดด�บุถ4ง ๑๗ ขณีะ น��นเพ�ยงวิถ�เด�ยวิเท�าน�&น ควิามัจรูงเกูดมัากูมัาย

ด/วิยเหต#ด�งน�&เอง รู�ป ค(อคล(�นของแสังท��สัะท/อนจากูใบุหน/าคน จ4งสัะท/อนจากูจ#ดต�างๆ บุนใบุหน/าแล/วิมัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตาท�ละจ#ดๆ เชื่�น จากูดวิงตา(ท�&งสัองข/าง) ค&วิ (ท�&งสัองข/าง) จมั�กู ปากู แกู/มั คาง หน/าผัากู ผัมั (โดยย�อเท�าน�&น)

จตจะรู�บุอารูมัณี!ได/ท�ละอย�างเท�าน�&นเอง จะรู�บุสัองอารูมัณี!พรู/อมักู�นไมั�ได/ เชื่�น รู�บุ "เห>น" พรู/อมักู�นจากูจ#ดตรูงปากู และตรูงตาด/วิยไมั�ได/ เป*นต/น

ด�งน�&น ร ปารมณ8 ค(อคล(�นของแสังท��สัะท/อนเข/ากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทตา จ4งเข/าหรูะทบุท�ละหน4�งๆ เป*นจ:านวินมัากู ท�&งจตท��เข/ารู�บุกูารูกูรูะทบุกู>เกูดด�บุสั(บุต�อกู�นไป

อารูมัณี!เหล�าน�& ผั�/เห>นย�งต�ดสันวิ�าเป*นอะไรูไมั�ได/ สั�กูแต�วิ�า "เห(น" เท�าน�&นเอง จ4งจ�ดวิ�าเป*นปรูมั�ตถอารูมัณี! เป*นควิามัจรูงแท/แน�นอน เพรูาะคล(�นของแสัง (รู�ปารูมัณี!) กู>มั�จรูงๆ จตค(อธรูรูมัชื่าตท��รู� /อารูมัณี!กู>มั�จรูงๆ

จตท��เป*นธรูรูมัชื่าตรู� / กู>หาใชื่�เป*นคน เป*นสั�ตวิ! เป*นหญง เป*นชื่าย หรู(อเป*นสั�งของอะไรูต�างๆ ไมั� หากูแต�เป*นปรูากูฏิกูารูณี!ธรูรูมัชื่าตอย�างหน4�งท��เกูดข4&นมัาจากูเหต#เหมั(อนกู�น

มั�แต�เหต#กู�บุผัลเกูดข4&นมัาแล/วิกู>ด�บุไปในท�นใดเท�าน�&นเอง แต�ผั�/เห>นกูล�บุหลงผัดคดเอา สัรู/างมัโนภาพให/เป*นไปต�างๆ แท/ๆ โดยอาศ�ยอด�ตอารูมัณี!ของตนเข/ามัารู�วิมัด/วิย ท�&งน�&กู>เพรูาะโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่า ซึ่4�งได/แกู�ควิามัโง�ควิามัหลงมัาป6ดบุ�งอ:าพรูางเอาไวิ/ ท�&งรู�ป ท�&งนามั เกูดด�บุรูวิดเรู>วิจนไมั�สัามัารูถเข/าไปเห>นควิามัจรูงได/ นอกูจากูผั�/เข/าวิป@สัสันากูรูรูมัฐานได/ญาณีป@ญญาเท�าน�&น ท��ควิามัจรูงจะเข/ามัาปรูะจ�กูษ!อย��ต�อหน/า

ในกูารูเห>นรู�ปน�&น เมั(�ออต�ต�คคหณีวิถ� ซึ่4�งเป*นวิถ�ในอด�ตท��จตจ�บุอารูมัณี!จากูทางตาเอามัาปรูากูฏิท��ใจ อ�นเปGนวิถ�ท�� ๑ ท��เกูดด�บุสัล�บุซึ่�บุซึ่/อนมัากูมัายทางมัโนทวิารูแล/วิ กู>เกูดวิถ�ต�อไป

วิถ�ท�� ๒ กู>ได/แกู� สัมั�ห�คคหณีวิถ� ซึ่4�งเป*นวิถ�รูวิบุรูวิมัอารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นแสังท��สัะท/อนจากูใบุหน/าของคนท#กูๆ จ#ดมัารูวิมักู�น

ถ/าไมั�มั�วิถ�น�& ถ/าจตไมั�รูวิบุรูวิมัท#กูๆ จ#ดของใบุหน/าเอาไวิ/แล/วิ ควิามัรู� /อารูมัณี!วิ�าเป*นบุ�ญญ�ต ค(อเห>นเป*นคน เป*นสั�ตวิ! เป*นสั�งของ กู>จะเกูดข4&นมัาไมั�ได/ เฉพาะในท��น�& ค(อ เห>นเป*นใบุหน/าของคน แต�อย�างไรูกู>ด� สัมั�ห�คคหณีวิถ�ด�งกูล�าวิ อารูมัณี!กู>ย�งเป*นปรูมั�ตถ!อย��

ถ/าจะวิ�าไป กู>เหมั(อนกู�บุจตจ�บุเสั�ยงแต�ละเสั�ยงแล/วิเอามัารูวิมักู�น เพ(�อจะได/ทรูาบุควิามัหมัายน��นเอง

๓. อ�ตถ�คคหณว"ถ/ เป*นวิถ�ท�รู� /เน(&อควิามั เป*นกูารูงานของจตท��เกูดข4&นทางมัโนทวิารู วิถ�น�&มั�หน/าท��รู �บุอารูมัณี! ซึ่4�งเป*นรู�ปรู�างสั�ณีฐาน สั�สั�นวิรูรูณีะท��สัมั�ห�คคหณีวิถ�รูวิบุรูวิมัให/แล/วิ เกูดข4&นมัากูวิถ�เชื่�นเด�ยวิกู�น

วิถ�น�& เป*นวิถ�ท��รู� /ควิามัหมัายในอ�ตถบุ�ญญ�ต ค(อรู� /เน(&อควิามั ตามัท��จ�กูข#วิญญาณี “เห>น ” ได/ผั�านมัา อารูมัณี!น�&จ4งพ/นจากูปรูมั�ตถ! แต�เป*นบุ�ญญ�ตอารูมัณี! และเมั(�อเป*นบุ�ญญ�ตอารูมัณี!แล/วิ ตทาล�มัพณีจต ๒ (ต�วิสั#ดท/าย) ย�อมัเกูดข4&นไมั�ได/ วิถ�น� &นด�งน�& ค(อ

น ท มั ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ = อ�ตถ�คคหณีวิถ�

๔. นาม�คคหณว"ถ/ เป*นวิถ�ท��รู� /ตามัโวิหารูของชื่าวิโลกู เป*นวิถ�ทางมัโนทวิารูเหมั(อนกู�น วิถ�น�&จะรู� /จ�กูชื่(�อ รู� /จ�กูควิามัตามัท��ชื่าวิโลกูเข/าใจกู�น หรู(อรู� /ตามัท��ชื่าวิโลกูเขาเรู�ยกูขานกู�น มั�อารูมัณี!เป*นบุ�ญญ�ต เกูดมัากูมัายหลายรูอบุเหมั(อนกู�น และตทาล�มัพณีจต ๒ ไมั�เกูดข4&น วิถ�เป*นด�งน�&

น ท มั ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ ชื่ = นามั�คคหณีวิถ�

กูารูงานเกูดข4&นเป*นข�&น ๆ ด�งกูล�าวิแล/วิมัากูมัายโดยรูวิดเรู>วิอย�างเหล(อเกูน จนผั�/รู� /สั4กู “เห>น ” จ�บุไมั�ท�น และหล�งจากูน�&แล/วิ จ4งจะเกูดโลภะ โทสัะ โมัหะ หรู(ออโลภะ อโทสัะ และอโมัหะต�อไป

กูารูงานของรู�ป และของนามัตามัอารูมัณี!ต�าง ๆ ค(อ ทางตา ห� จมั�กู ล&น กูาย และใจ ตลอดจนถ4งกูารูงานท��แสัดงออกูมัาต�าง ๆ ของผั�/อ(�น เชื่�น กูารูกูวิ�กูมั(อ กูารูสั��นหน/า เป*นต/น รู�ปนามัท:างานกู�นโดยพสัดารูอย�างไรู มั�อย��ในพรูะอภธรูรูมัป6ฎกูท�&งน�&นแมั/กูารูงานท��เกูดข4&นในขณีะท��กู:าล�งหล�บุ กู:าล�งฝ้@น กู>มั�ค:าอธบุายมัากูมัาย ตลอดจนกูารูงานของรู�ปธรูรูมัของทารูกู เรู�มัแรูกูต�&งแต�อย��ในครูรูภ!ของมัารูดา หรู(อของผั�/ท��กู:าล�งตาย กู:าล�งเกูดข4&นมัาในภพภ�มัใหมั� ไปจนถ4งกูารูงานของผั�/ท��ท:าสัมัาธ และวิป@สัสันา ได/ฌานและได/ป@ญญาข�&นสั�งสั#ด กู>ตามั

อารูมัณี!ท��ปรูากูฏิทางตาและทางห� ค(อ คล(�นแสัง และคล(�นเสั�ยงน�&นผั�/ท��ได/ศ4กูษาโดยละเอ�ยดกู>จะทรูาบุวิ�ากูารูท:างานผัดกู�นบุ/างเล>กูน/อย เพรูาะตทน#วิ�ตตกูมัโนทวิารูวิถ� อ�นมั�เสั�ยง ค(อสั�ททารูมัณี! เข/ามัาเป*นอารูมัณี!แล/วิ นามั�คคหณีวิถ�ย�อมัจะเกูดกู�อน อ�ตถ�คคหณีวิถ�จะเกูดตามัหล�ง ท�&งน�&เพรูาะวิ�า เสั�ยงท��พ�ดออกูมัาเป*นถ/อยค:าน�&นกูารูงานของจตทางมัโนทวิารูวิถ�ย�อมัรู� /ชื่(�อของอารูมัณี!น�&น ๆ กู�อนจะรู� /ควิามัหมัายของอารูมัณี!เชื่�นเมั(�อได/ยนค:าวิ�า “ปากูกูา ” กู>ย�อจะรู� /จ�กูชื่(�อท��เคยเรู�ยกูเคยได/ยนมัาแล/วิจ4งได/รู� /วิ�าปากูกูาน�&นหมัายถ4งอะไรู แต�ถ/าเสั�ยงน�&นเป*นค:าพ�ดพยางค!เด�ยวิ สัมั�ห�คคหณีวิถ�ย�อมัจะไมั�เกูด เพรูาะไมั�ต/องรูวิบุรูวิมัเสั�ยงแต�ละเสั�ยงเอาไวิ/ และบุางค:ากู>มั�ควิามัสัมับุ�รูณี!อย��ในต�วิเอง เชื่�นพ�ดค:าวิ�าไกู� คน ลง เป*นต/น

อย�างไรูกู>ด� ถ/าค:าพ�ดเหล�าน�&นฟ@งไมั�ออกู เชื่�นเป*นภาษาต�างปรูะเทศ หรู(อเสั�ยงของสั�ตวิ! อ�ตถ�คคหณีวิถ�กู>จะไมั�เกูด คงจะมั�แต�อต�ต�คคหณีวิถ� สัมั�ห�คคหณีวิถ� นามั�คคหณีวิถ� เท�าน�&น

สั:าหรู�บุผั�/ศ4กูษาโดยละเอ�ยดกู>จะทรูาบุถ4งอารูมัณี!อ(�น ๆ และจตท��เกูดทางทวิารูอ(�น ๆ ค(อทางจมั�กู ทางล&น ทางกูาย ทางใจ หรู(อกูรูยาอากูารูต�าง ๆ ด/วิย

ถ/าพจารูณีาโดยละเอ�ยดแล/วิกู>จะเห>นวิ�า กูารูเห>น กูารูได/ยน เป*นต/น น�&นจะต/องมั�อารูมัณี!อด�ต หรู(อกูรูรูมัเกู�าท��เกู>บุเอาไวิ/ภายในจตใจเข/ามัาเกูดรู�วิมัด/วิยหาไมั�แล/วิกู>จะเห>นรู�ปไมั�ได/ ได/ยนเสั�ยงไมั�ได/ อย�างแน�นอน

แล/วิใครูเล�าจะปฏิเสัธได/วิ�า เมั(�อตาเห>นรู�ป ห�ได/ยนเสั�ยงแล/วิ กูรูรูมัเกู�าจะไมั�มัารู�วิมักูารูต�ดสันด/วิย กูรูรูมัเกู�าท��เกู>บุอย��ในจตใจจะไมั�อออกูมัาท:างานของมั�น และใครูจะกูล/าปฏิเสัธวิ�า ผัลของกูรูรูมัท��ได/ท:าเอาไวิ/แล/วิจะมัาสันองตอบุไมัได/

ด�งน�&น คนเคยขโมัย เคยคดโกูงมัาแล/วิมัากูมัายในอด�ต เมั(�อถ�กูชื่�กูชื่วินให/กูรูะท:าอ�กู จ4งรู�บุปากูได/โดยง�าย เพรูาะถ�กูอ:านาจท��เคยท:ามัาแล/วิสัน�บุสัน#น

คนเคยมั�แต�ควิามัเมัตตากูรู#ณีาแล/วิในอด�ต เมั(�อเห>นคนหรู(อสั�ตวิ!กู:าล�งตกูท#กูข!ได/ยากูอย��ต�อน/า ใจคอกู>สัลดหกูกู�ออยากูจะชื่�วิยให/พ/นท#กูข!อย�างเหล(อเกูน ท�&งน�& แมั/จะย�งเป*นเด>กูเล>กู ๆ อย��กู>ตามั

ผั�/ท��ได/ศ4กูษาวิทยากูารูในทางโลกู เชื่�น วิชื่ากูายวิภาค กู>จะอธบุายกูารูท:างานในสั�วินจ�าง ๆ ของรู�างกูายออกูไปอย�างกูวิ/างขวิาง แมั/ในทางรู�บุอารูมัณี!ตามัทวิารูต�าง ๆ ท�&ง ๖ ทวิารู ขอยกูต�วิอย�างสั�กูอารูมัณี!หน4�งท��เกูดข4&นทางห�

ห�ของคนเรูาน�&นแบุ�งออกูเป*น ๓ ตอนด/วิยกู�น ค(อ ห�สั�วินนอกู (Exteral

ear) ห�สั�วินกูลาง (Midle ear) ห�สั�วินใน (Inner ear) ห�สั�วินนอกูกู>ปรูะกูอบุด/วิยใบุห� มั�รู�ห�ท��คล(�นเสั�ยงจะเข/าไปย�งแกู/วิห� รูะหวิ�างห�สั�วินกูลางกู�บุห�สั�วินในมั�เย(�อ (Memlrane) อย��สัองเย(�อค��น เย(�อหน4�งต�อกู�บุแกู/วิห�โดยอาศ�ยกูรูะด�กูเล>กู ๆ ๓ ชื่&น เพ(�อจะได/กูรูะเท(อนต�อ ๆ กู�น ค(อ ชื่&นหน4�ง เรู�ยกูวิ�า กูรูะด�กูรู�ปค/อน (Malleus) ซึ่4�งอย��ตดกู�บุแกู/วิห� ชื่&นท�� ๒ เรู�ยกูวิ�า กูรูะด�กูรู�ปท��ง (Ibncus) ชื่&นท�� ๓ เรู�ยกูวิ�า กูรูะด�กูรู�ปโกูลน (stapes) กูรูะด�กูชื่&นน�&จ�ออย��ตรูงรู�ของห�ตอนใน ซึ่4�งจะท:ากูารูถ�ายทอดกูารูสั��นสัะเท(อนไปย�งกูรูะด�กูซึ่4�งเป*นผัน�งสั�วินใน

อวิ�ยวิะของห�สั�วินในน�&น มั�ควิามัพสัดารูมัากู เพรูาะเป*นอวิ�ยวิะท��สั:าค�ญสั:าหรู�บุกูารูท:าให/เกูดกูารูได/ยน เพรูาะมั�ปรูะสัาทสั:าหรู�บุกูารูได/ยน ภายในจ4งคดเค�&ยวิ และซึ่�บุซึ่/อน

คล(�นของเสั�ยงจะท:าให/เย(�อในแกู/วิห�สั��นด/วิยควิามัถ��ต�างๆ กู�น และควิามัถ��ท��วิ�าน�&กู>เท�า ๆ กู�บุควิามัถ��ของเสั�ยง กูารูสั��นน�&ถ�กูถ�ายทอดสั�งต�อไปย�งห�สั�วินในโดยผั�านกูรูะด�กูเล>กู ๆ หลายชื่&นในสั�วินกูลาง แล/วิกูารูสั��นน�&จะไปเรู/าเซึ่ลล!ผั�านทางปรูะสัาท ท:าให/เกูดกูารูได/ยนเสั�ยง

พรูะพ#ทธศาสันาเป*นวิทยากูารูท��สัอนเน/นหน�กูไปในเรู(�องของท#กูข! ชื่�&ให/เห>นท#กูข!ท�&งหลายตลอดจนท#กูข!ท��ละเอ�ยด ท��ชื่าวิโลกูท�&งหลายมัองเข/าไปไมั�ถ4ง และสัอนให/เห>นหนทางเดนท��จะพ/นไปจากูท#กูข!ไมั�ต/องแกู/ป@ญหาให/แกู�ชื่�วิตอ�กูต�อไป (ท#กูข!แปลวิ�า ทนอย��ในสัภาพเดมัไมั�ได/ ไมั�ใชื่�เพรูาะไมั�มั�จะกูน ไมั�มั�เงนจะใชื่/ หรู(อเจ>บุปRวิย ไมั�สับุายเท�าน�&น) แต�พรูะพ#ทธศาสันาไมั�ใชื่� วิชื่ากูายวิภาค ซึ่4�งจะเรู�ยนกู�นไมั�รู� /จ�กูจบุสั&นตลอดชื่��วิชื่�วิตหน4�ง ด้�งน��น พระองค8จ:งม"ได้�แสด้งถ:งกัารเด้"นทางข้องเส/ยงไปจนถ:งกัารได้�ย"นโด้ยพ"สด้าร แต+กั(ไม+แสด้งถ:งส"0งท/0น+าอ�ศจรรย8ท/0มน�ษย8ท��งหลายมองไม+เห(น น��นกู>ค(อ ต�วิกูารูสั:าค�ญท��สั#ดท��เป*นต/นเหต#ท:าให/คนโง� คนหลง ท:าให/ท#กูข!เกูดข4&นมัาและสัอนให/รู� /จ�กูท:าลายต/นเหต#เหล�าน�&นด/วิย

โมหะหร�ออว"ชชาจะเกั"ด้ท/0ตรง ได้�ย"น“ ” เพรูาะเมั(�อเสั�ยงมัากูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทห�แล/วิ จะต/องได/ยนอย�างแน�นอน ได้�ย"น “ ” จ4งมั�จรูง ๆ เป*น นามจ"ต และเป*นปรูมั�ตถ!ด/วิย แต+บื้�คคลท��งหลายหาได้�เข้�าใจเช+นน/�ไม+ กัล�บื้สร�างมโนภาพข้:�นแล�วกั(หลงใหลในมโนภาพข้องตนเอง ท$าให�เกั"ด้ โลภะ โทสะ โมหะ ข้:�นมาโดยมัได/รู� /สั4กูต�วิแท/จรูงแต�มั�เสั�ยงสั�ง ๆ ต:�า ๆ อ�นเป*นรู�ปธรูรูมั กู�บุจตได/ยน อ�นเป*นนามัธรูรูมั หรู(อจะพ�ดวิ�า มั�แต�เหต#กู�บุผัล หรู(อมั�แต�รู�ปกู�บุนามัเท�าน�&นเอง

พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าทรูงเน/นในเรู(�องสั:าค�ญท��สั#ดของชื่�วิต พร�อมท��งน/�แนะแนวทางเอาไว�ให�ด้�วยว+าจะแกั�ป@ญหา ค�อ ท$าลายโมหะหร�ออว"ชชา ณ ท/0ตรงน/� (ในขณีะท��ได/ยน) ได/อย�างไรู เพรูาะท��ตรูงรู� /สั4กู ได้�ย"น “ ” น��เอง ท��เป*นต�วิกูารูท:าให/สั�ตวิ!ท�&งหลายได/รู�บุควิามัท#กูข!โศกูโรูคภ�ย แล/วิแกู/ป@ญหาของท#กูข!กู�นไมั�หวิาดไหวิ ด/วิยมั�นเป*นต�วิกูารูท:าให/กูารูเวิ�ยนวิ�ายตายเกูดอ#บุ�ตข4&นมัาซึ่:&าแล/วิซึ่:&าอ�กูจนน�บุชื่าตท��เกูดไมั�ได/

ผั�/มั�ป@ญญาพจารูณีาป@ญหาของชื่�วิตจากูพรูะพ#ทธศาสันามัาด/วิยด� กู>จะกู:าหนดพจารูณีา ค(อ โยน"โสมนส"กัารอารมณ8ตามทวารต+าง ๆ เส/ยบื้�างว�นละ ๒-๓ คร��ง กั(ย�งด้/ เพรูาะเป*นกูารูสัรู/างมัหากู#ศลญาณีสั�มัปย#ต ค(อ มัหากู#ศลท��

ปรูะกูอบุด/วิยป@ญญาบุารูมั� ซึ่4�งเป*นกู#ศลท��มั�กู:าล�งมัากูท��สั#ด ให/ตดต�วิไปท#กูชื่าต ๆ จนกูวิ�าจะถ4งซึ่4�งควิามัพ/นท#กูข!

พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าได้�หย"บื้ใบื้ไม�ในปMาข้:�นมากั$าม�อหน:0งต�อหน/าภกูษ#จ:านวินมัากูแล/วิถามัวิ�า ใบื้ไม�ในปMาหร�อใบื้ไม�ในม�อท/0ม/จ$านวนมากั พรูะภกูษ#ท�&งหลายท�ลวิ�าใบุไมั/ในปRามั�จ:านวินมัากู ใบุไมั/ในมั(อมั�จ:านวินน/อย พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าตรู�สัวิ�า จะแสัดงธรูรูมัเป*นสั�วินน/อยเฉพาะใบุไมั/ในมั(อเท�าน�&น น��นกู>ค(อ ป@ญหาเร�0องช/ว"ตและความพ�นท�กัข้8 และได/แสัดงมัาตลอดเวิลา ๔๕ พรูรูษา

แมั/จะเป*นแต�เพ�ยงใบุไมั/ในมั(อซึ่4�งเป*นสั�วินน/อย ถ4งกูรูะน�&นผั�/ท��จะเข/าถ4งแกู�นแท/ และกูวิ/างขวิางล4กูซึ่4&งจรูง ๆ กู>จะต/องใชื่/เวิลามัากูมัายอาจตลอดชื่�วิตกู>ได/

พรูะองค!มั#�งหมัายท��จะแสัดงเรู(�องของท#กูข!และหนทางพ/นท#กูข!เป*นหล�กูสั:าค�ญจ4งแสัดงแต�ใบุไมั/ในมั(อ ไมั�ใชื่�ใบุไมั/ในปRา แต�ถ4งกูรูะน�&น ผั�/ศ4กูษากู>ได/พบุกู�บุควิามัน�าอ�ศจรูรูย!ใจในควิามัตรู�สัรู� /ของพรูะองค!

เชื่�นเรู(�องของเสั�ยง ท��เข/าไปกูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทห� พรูะองค!ได/แสัดงวิ�าเสั�ยงน�&นเป*นรู�ปปรูมัาณี� มั�ธาต#ดน, น:&า, ลมั,ไฟ, สั�, กูล�น, รูสั, โอชื่ะ เรู�ยกูวิ�า อวินพโภครู�ป ๘ เสั�ยงกู>กูารูสั(บุต�อๆ ไป กูรูะทบุกู�บุจตท��ปรูะสัาทห� กู>มัใชื่�วิ�งเข/าไปโดยตรูง หากูแต�เป*นสั�นตตค(อกูารูสั(บุต�อ

อว"น"พโภคร ป ๘ เป*นรู�ปท��เกูดรู�วิมักู�น ธรูรูมัดารู�ปน�&นถ4งจะแยกูออกูไปให/เล>กูน/อยกูรูะจ/อยรู�อยสั�กูเท�าไรูกู>ไมั�มั�วิ�นท��จะพรูากูจากูกู�นไปได/ ด/วิยมั�ธาต#น:&าเป*นต�วิย4ดโยงเอาไวิ/มัให/กูรูะจ�ดกูรูะจาย

สั:าหรู�บุปรูะสัาทห�กู>เป*นรู�ปปรูมัาณี�เหมั(อนกู�น มั�ธาต#ดน, น:&า, ลมั, ไฟ, สั�, กูล�น, รูสั, โอชื่ะ เรู�ยกูวิ�า อวินพโภครู�ป ๘ แล/วิมั�โสัตปสัาทะ และชื่�วิตรู�ป รูวิมักู�นเป*น ๑๐ พอด�

ประสาทห และช/ว"ตร ปเป*นรู�ปท��เกูดข4&นมัาจากูอ:านาจของกูรูรูมั เรู�ยกูวิ�า กัรรมชร ป อ:านาจกูรูรูมัมัาผั�นแปรูเซึ่ลล!ของรู�างกูายท��ถ�ายทอดมัาจากูพ�อแมั� และมั�ชื่�วิตรู�ปเป*นต�วิกูารูสั:าค�ญท��ควิบุค#มัย4ดโยงรู�ปปรูมัาณี�ด�งกูล�าวิน�&ไวิ/มัได/ให/กูรูะจ�ดกูรูะจายออกูจากูกู�นได/

ปรูะสัาทห�มั�อวินพโภครู�ป ๘ ซึ่4�งไมั�มั�วิ�นจะพรูากูจากูกู�นได/เหมั(อนกู�น แต�มั�ชื่�วิตรู�ปเป*นห�วิหน/าใหญ�ในกูารูรู�กูษากูล#�มัรู�ปเหล�าน�&เอาไวิ/มัให/กูรูะจายจากูกู�นไป

โสัตปสัาทะหมัายถ4ง ปรูะสัาทห� ท��อย��ภายในชื่�องห� มั�สั�ณีฐานเป*นวิง ๆ คล/ายวิงแหวิน และมั�ขนอ�นละเอ�ยดสั�แดงเรู(�อ ๆ ปรูากูฏิอย��โดยรูอบุ มั�ควิามัสัามัารูถรู�บุสั�ททารูมัณี!อ�นจะกู�อให/เกูดโสัตทวิารูวิถ� (กูารูงานของจตทางห�)

พรูะองค!จะมัได/แสัดงถ4งกูารูเดนทางของเสั�ยงภายในชื่�องของห�เหมั(อนกู�บุในวิชื่ากูายวิภาคกู>จรูง แต�ท�&งน�&กู>เพรูาะพรูะองค!ได/มั#�งหมัายท��จะแสัดงกูายวิภาคศาสัตรู!แต�มั#�งหมัายท��จะแสัดงเรู(�องท#กูข! และหนทางพ/นท#กูข! ถ4งกูรูะน�&นกู>ได/แสัดงถ4งควิามัล4กูซึ่4&งให/ได/เห>นปรูะจ�กูษ!ในควิามัตรู�สัรู� /ของพรูะองค!

ภายในห�ถ/าไมั�มั�อากูาศแล/วิ เสั�ยงค(อควิามัสั��นสัะเท(อนของอากูาศกู>จะเกูดข4&นมัากูแล/วิสั(บุต�อกู�นไปไมั�ได/ กูารูได/ยนกู>จะไมั�บุ�งเกูดข4&น

พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าทรูงแสัดงถ4งเรู(�องกูารูได/ยนเอาไวิ/วิ�า กูารูได/ยน จะต/องอาศ�ยเหต# ๔ ปรูะกูารู ค(อ

๑. สั�ททารูมัณี! =เสั�ยง

๒. วิวิรูากูาสั= ชื่�องวิ�างในห� (อากูาศ)

๓. โสัตปสัาทะ= ปรูะสัาทห�

๔. มันสักูารูะ= มั�ควิามัต�&งใจ (มันสักูารูเจตสักูเป*นต�วิกูารูท:าให/จตต�อกู�บุอารูมัณี!)

แน�นอนท�เด�ยวิ พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าจะต/องทรูาบุถ4งเรู(�องเสั�ยง ค(อควิามัสั��นสัะเท(อนของอากูาศและกูารูเดนทางของเสั�ยงเป*นอย�างด� ด�งน�&น จ4งได/กู:าหนดเหต#เอาไวิ/เหต#หน4�งท��จะท:าให/ได/ยน ค(อ ว"วรากัาส อ�นได/แกู�อากูาศภายในห�

นอกูจากูน�& พรูะองค!ย�งได/แสัดงถ4งโคจรูคาหกูรู�ป ค(อรู�ปท��รู �บุป@ญจารูมัณี!อ�นได/แกู�ปรูะสัาทท�&ง ๕ ได/ ค(อ

จ�กัข้�ปสาทร ป (ปรูะสัาทตา) รู�บุรู�ปารูมัณี! (รู�ป)ท:าให/เกูดกูารูเห>น

โสตปสาทร ป (ปรูะสัาทห�) รู�บุสั�ททารูมัณี! (เสั�ยง)ท:าให/เกูดกูารูได/ยน

ฆานปสาทร ป (ปรูะสัาทจมั�กู) รู�บุค�นธารูมัณี! (กูล�น)ท:าให/เกูดกูารูรู� /กูล�น

ช"วหาปรสาทร ป (ปรูะสัาทล&น) รู�บุรูสัารูมัณี! (รูสั)ท:าให/เกูดกูารูรู� /รูสั

กัายปสาทร ป (ปรูะสัาทกูาย) รู�บุโผัฎฐ�พพารูมัณี! (ต�วิกูารูถ�กูต/องตาย)

ท:าให/เกูดกูารู เย>น รู/อนอ�อน แข>ง

รู�ปท�&งหมัดมั� ๒๘ รู�ปด/วิยกู�น ปสัาทรู�ป ๕ มั�ควิามัสัามัารูถด�งกูล�าวิแล/วิ แต�รู�ปท��เหล(ออ�กู ๒๓ รู�ป หาได/มั�ควิามัสัามัารูถเหมั(อนกู�นกู�บุปสัาทรู�ปไมั� จ4งได/ชื่(�อวิ�า อโคจรูคาหกูรู�ป เชื่�น รู�ป ดน น:&า อาหารูรู�ป เป*นต/น

อน4�ง โคจรูคาหกูรู�ป ค(อปสัาทรู�ป ๕ ท��สัามัารูถรู�บุป@ญจารูมัณี! ซึ่4�งได/แกู�อารูมัณี!ท�&ง ๕ น�&น แบุ�งออกูอ�กูได/เป*น ๒ ปรูะกูารู ค(อ

๑.อส�มป@ตตโคจรคาห"กัร ป หมัายควิามัวิ�า รู�บุรู�ปหรู(ออารูมัณี!ท��มัาไมั�ถ4งตนมั�อย�� ๒ รู�ป ค(อ จ�กูข#ปสัาทรู�ป และโสัตปสัาทรู�ป

๒. ส�มป@ตตโคจรคาห"กัร ป หมัายควิามัวิ�า รู�บุรู�ปหรู(ออารูมัณี!ท��มัาถ4งตนมั� ๓ รู�ป ได/แกู� ฆ่านปสัาทรู�ป ชื่วิหาปสัาทรู�ป และกูายปสัาทรู�ป

อสั�มัป@ตตโคจรูคาหกูรู�ป และสั�มัป@ตตโคจรูคาหกูรู�ป น�&น กู>เป*นอ�กูเรู(�องหน4�งท��ได/แสัดงถ4งควิามัตรู�สัรู� /ของพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/า

อส�มป@ตตโคจรคาห"กัร ป จะเกั"ด้กั�บื้ ๒ ทวารเท+าน��น ค�อทางจ�กัข้�ทวาร กั�บื้โสตทวาร อารูมัณี!อ�นได/แกู�รู�ปารูมัณี! ค(อคล(�นแสัง กู�บุสั�ททารูมัณี! ค(อคล(�นเสั�ยงมัได/เข/ามัากูรูะทบุกู�บุจ�กูข#ปสัาท และโสัตปสัาท โดยตรูง ท�านจ4งได/แสัดงวิ�าท�&งสัองทวิารูน�& รู �บุอารูมัณี!ท��มัาไมั�ถ4งตน

มั�ผั�/ท��เข/าใจผัดในเรู(�องจ�กูข#วิญญาณี โดยเข/าใจวิ�า รู�บุรู�ปารูมัณี! ค(อรู�ปท��ย�งมัาไมั�ถ4งตนน�&น หมัายถ4งวิ�า ถ/ารู�ปารูมัณี!มัาถ4งจ�กูข#ปรูะสัาทเสั�ยแล/วิ รู�ปน�&นจะมัาป6ดบุ�งควิามัใสัเสั�ย เชื่�นยกูมั(อจนถ4งน�ยน!ตาแล/วิ จะเกูดกูารูเห>นไมั�ได/

มั�ผั�/ท��เข/าใจผัดในเรู(�องโสัตวิญญาณี โดยเข/าใจวิ�า สั�ททารูมัณี! ค(อเสั�ยงท��ย�งมัาไมั�ถ4งตนน�&น หมัายถ4ง ถ/าสั�ททารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นของเสั�ยงมัาถ4งโสัตปรูะสัาทเสั�ยแล/วิเสั�ยงน�&นกู>จะมัาป6ดบุ�งควิามัใสัเสั�ย จะเกูดกูารูได/ยนไมั�ได/

รู� /อารูมัณี!จากูท#กู ๆ ทวิารูกู>จะต/องเกูดผั�สัสัเจตสักู เป*นเรู(�องแน�นอนอย��แล/วิ แต�เหต#ไฉนเล�าอารูมัณี!ท��เกูดข4&นทางตา ทางห� จ4งจะไมั�มั�ผั�สัสัเจตสักู และสั�มัผั�สักู�นไมั�ได/รูะหวิ�างจตกู�บุอารูมัณี!

แท/จรูง อสั�มัป@ตตโคจรูคาหกูรู�ปน�&นหมัายถ4ง รู�ปารูมัณี! กู�บุ สั�ททารูมัณี! อ�นได/แกู�คล(�นแสัง คล(�นเสั�ยง มัได/เกูดด�บุต�อสั(บุไปกูรูะทบุกู�บุจ�กูข#ปรูะสัาท กู�บุโสัตปรูะสัาทตาโดยตรูงเท�าน�&นเอง

เครู(�องมั(อในกูารู เห>น ได/ยน น�&น มั�ควิามัละเอ�ยดอ�อนและสัล�บุซึ่�บุซึ่/อนเป*นอย�างย�ง แต�พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าทรูงทรูาบุเป*นอย�างด� จ4งได/ให/หล�กูกูารูเอาไวิ/วิ�าจ�กูข#ทวิารูกู�บุโสัตทวิารูน�&นเป*นอสั�มัป@ตตโคจรูคาหกูรู�ป เพรูาะเห>นหรู(อได/ยนจะเกูดข4&นมัาได/ โดยอาศ�ยอารูมัณี!อ�นได/แกู�คล(�นแสัง คล(�นเสั�ยง มัาย�งไมั�ถ4งปรูะสัาทตา ปรูะสัาทห�

กูลไกูของกูารูเห>นมั�ควิามัสัล�บุซึ่�บุซึ่/อน เพรูาะในทฤษฎ� แสัง และภาพน�&น มัใชื่�วิ�ามั�แสังมัาตกูเพ�ยงเท�าน�&นแล/วิจะท:าให/เกูดกูารู “เห>น ” ข4&นมัาโดยตรูงได/หากูแต�แสังจะเปล��ยนสัภาพไป และมั�ควิามัสัล�บุซึ่�บุซึ่/อนต�อ ๆ กู�นไปอ�กูมัากูมัาย แล/วิควิามัรู� /สั4กู “เห>น ” จ4งจะเกูดข4&นมัาได/

ภาพท��น�ยน!ตาเห>นเป*นภาพท��เกูดข4&นบุนเรูตนา (Retina) โดยเลนสั!น�นเป*นภาพห�วิกูล�บุ เซึ่ลล!ของเรูตนามั�ควิามัเรู>วิต�อแสัง เลนสั!ของตาไมั�แข>ง และมั�เอ>นย4ดอย�� เมั(อเอ>นน�&หย�อน โดยกูล/ามัเน(&อเล>กู ๆ เลนสั!จะหนาน�ข4&น สัามัารูถจะโฟกู�สัวิ�ตถ#ท��อย��ใกูล/ ๆ บุนเรูตนาได/ เพ(�อจ�ดแสังให/เข/าตามัากูหรู(อน/อยอาศ�ยมั�านตา (Iris)

บุ�งค�บุโดยเปล��ยนแปลงขนาดของชื่�องตาด:า

แกู/วิตามั�เลนสั! สั�วินนอกูข/างหน/าท:าหน/าท��คล/ายเลนสั!อ�กูน�ยหน4�ง เรู�ยกูวิ�า คอรู!เน�ย (Cornea) ภาพท��ห�วิกูล�บุจะปรูากูฏิท��หล�งตา ซึ่4�งท:าหน/าท��เป*นจอเรู�ยกูวิ�า เรูตนา ซึ่4�งมั�เซึ่ลล!ปรูะสัาทเป*นรู�ปกูรูะบุอกู (Rods) และรู�ปกูรูวิย (Cones)

มัากูมัาย และกูารูเห>นจะเกูดข4&นมัาได/กู>อาศ�ยแสังเป*นต/นเหต# แต�ได/เปล��ยนสัภาพซึ่�บุซึ่/อนภายในหลายปรูะกูารู

เรูาด�ภาพยนตรู!กู�นแพรู�หลายในป@จจ#บุ�น มั�นเคล(�อนไหวิไปมัาได/จรูง ๆ รูาวิกู�บุวิ�ามั�นมั�ชื่�วิต แต�บุางท�เรูาไมั�ต/องด�ภาพยนตรู! แต�เรูากู>เห>นภาพเคล(�อนไหวิได/จรูง ๆ รูาวิกู�บุวิ�า มั�นมั�ชื่�วิตเหมั(อนกู�น โดยด�จากูสัมั#ดรู�ปภาพท��เขาขายในท/องตลาด แต�ละรู�ปต�&งแต�หน/าแรูกูเป*นต/นไปเขาท:าให/มั�นแตกูต�างกู�นเพ�ยงเล>กูน/อย เมั(�อเรูาพลกูด�เรู>วิ ๆ เรูากู>จะเห>นภาพมั�นเคล(�อนท��ได/ โดยเห>นแต�ละภาพ ๆ ด/วิยควิามัรูวิดเรู>วิของกูารูพลกูภาพหน4�ง ๆ ท��บุนเรูตนา ท:าให/เกูดควิามัตรู4งตรูาอย��ในใจ แท/จรูงเรูาเห>นท�ละภาพ และมัได/เคล(�อนไหวิอะไรูเลย เหมั(อนกูารูถ�ายภาพยนตรู! เขาต/องถ�ายรู�ปจ:านวิน ๑๖ รู�ปต�อ ๑ วินาท�บุนฟ6ล!มัยาวิ แล/วิจ4งได/เอาฟ6ล!มัน�&ไปฉายบุนจอด/วิยอ�ตรูาควิามัเรู>วิ เรูาจ4งได/เห>นภาพต�อเน(�องกู�นไป ท:าให/คนหลงใหลเข/าใจผัดในขณีะท��ด�อย��โดยคดวิ�ามั�นเป*นจรูงเป*นจ�ง บุางท�น:&าตานองหน/าด/วิยควิามัสังสัารูพรูะเอกูนางเอกูท��ตกูท#กูข!ได/ยากูหรู(อได/รู�บุกูารูทรูมัาน

ในกูารูได/ยนกู>เหมั(อนกู�น กู>หาใชื่�วิ�า เสั�ยงจะเข/าไปกูรูะทบุกู�บุปรูะสัาทห�โดยตรูงกู>หาไมั� หากูแต�เสั�ยงอ�นได/แกู�ควิามัสั��นสัะเท(อนของอากูาศน�& จะท:าควิามัสั��นสัะเท(อนให/แกู�เย(�อห� กูรูะด�กูอ�อนเล>กู ๆ หลายชื่&น เชื่�นกูรูะด�กูรู�ปค/อน กูรูะด�กูรู�ปท��ง ปรูะด�กูรู�ปโกูลน สั��นสัะเท(อนต�อ ๆ กู�นไปจนถ4งตอนในท��มั�น:&าใสั ๆ และปลายปรูะสัาทท�&งปรูะสัาทน�&กู>มัได/สั�มัผั�สักู�บุคล(�นเสั�ยงโดยตรูง หากูแต�ควิามัสั��นสัะเท(อนน�&นมั�ควิามัถ��เท�ากู�น

สั:าหรู�บุสั�มัป@ตตโคจรูคาหกูรู�ปน�&น เป*นกูารูรู�บุอารูมัณี!โดยตรูงจากูกูล�นกูรูะทบุจมั�กู รูสักูรูะทบุล&น, เย>น, รู/อน, อ�อน, แข>ง กูรูะทบุกูาย จ4งมัได/เป*นป@ญหาอะไรู

ในเรู(�องน�& คงจะท:าให/ผั�/ศ4กูษาพรูะอภธรูรูมั ได/มัองเห>นอย�างน�าอ�ศจรูรูย!ใจในควิามัตรู�สัรู� /ของพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/า วิ�ามั�มัากูมัายและสั#ข#มัค�มัภ�รู!ภาพเพ�ยงใด ท:าให/ทรูาบุได/อย�างแน�นอนวิ�า เมั(�อ ๒๕๐๐ ปKเศษมัาแล/วิน�&น มัใชื่�วิ�าพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าเสัด>จออกูสั��ปRาดงพงพ� แล/วิน��งคด น��งค/น น��งตรู4กูตรูอง จนมั�ควิามัรู� /แตกูฉานข4&นมัาด�งท��บุางท�านมั�ควิามัเข/าใจ

ผั�/ท��มัได/ศ4กูษาเล�าเรู�ยนในพรูะธรูรูมัท��ล:&าล4กูของพรูะองค! กู>คดวิ�าพรูะองค!ท�านกู>เหมั(อนกู�บุบุรูรูดาน�กูปรูาชื่ญ!รูาชื่บุ�ณีฑุตท�&งหลาย ท��ค/นควิ/าวิทยากูารูต�าง ๆ ข4&นมัาได/โดยกูารูคดและข�ดเข�ยน แต�สั:าหรู�บุผั�/ท��ได/ศ4กูษาเล�าเรู�ยนมัาด/วิยด� กู>หาได/คดไปด�งน�&นไมั�เพรูาะควิามัตรู�สัรู� /น� &น เป*นอ�กูเรู(�องหน4�ง

พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าได/ตรู�สัไวิ/วิ�า ผั �ใด้เห(นธรรม ผั �น��นเห(นตถาคต“ ”

มั�ผั�/ท��มัได/ศ4กูษาพรูะพ#ทธศาสันาในข�&นท��ละเอ�ยดหลายท�านกูล�าวิหาวิ�า บุรูรูดาน�กูโหรูาศาสัตรู!ท�&งหลายมั�วิหลงใหลศ4กูษาวิชื่าโหรูาศาสัตรู! ซึ่4�งเป*นวิทยากูารูท��พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าทรูงต:าหนตเต�ยน แล/วิกูล�าวิหาวิ�าเป*น อวิชื่ชื่า

บุางคนกู>กูล�าวิหาผั�/ท��ต� &งศาลพรูะภ�มัหรู(อเชื่(�อเรู(�องผั�สัางเทวิดา และวิชื่าไสัยศาสัตรู!วิ�า เป*นพวิกู อวิชื่ชื่า (เชื่ญอ�านเรู(�องผั�สัางเทวิดาของอภธรูรูมัมั�ลนธ)

ผั�/ศ4กูษาพรูะพ#ทธศาสันาอย�างผัวิเผันกูลายท�านกูล�าวิหาวิ�า พรูะอภธรูรูมัน�&นมัใชื่�เป*นพ#ทธพจน! หลงละเมัอเพ/อฝ้@นศ4กูษากู>เพรูาะมั� อวิชื่ชื่า

บุางท�านเป*นพรูะภกูษ#เสั�ยด/วิย กูล�าวิวิ�า ผั�/ศ4กูษาพรูะอภธรูรูมักู>ด/วิยหวิ�งวิ�าจะได/สันทนาโต/ตอบุกู�นเล�นสัน#กูๆ

ผั�/ศ4กูษาพรูะอภธรูรูมัมัามั�ควิามัเข/าใจ กู>ทรูาบุได/โดยตลอดวิ�าผั�/น� &นไมั�เคยศ4กูษาหรู(อไมั�ยอมัศ4กูษาพรูะอภธรูรูมั พ�ดไปโดยไมั�มั�สัภาวิะรูองรู�บุเลยแมั/แต�น/อย บุางท�กู>อ#ตสั�าห!ยกูเอาหล�กูกูารูในพรูะอภธรูรูมัเล>กู ๆ น/อย ๆ ข4&นมัาต�&ง เพ(�อจะแสัดงวิ�าตนรู� /ด�เหมั(อนกู�น แต�เพรูาะตนไมั�มั�ควิามัเข/าใจพอ ด�งน�&น ย�งแสัดง ย�งอวิดวิ�าตนรูอบุรู� / กู>ย�งเห>นชื่�ดแจ/งวิ�าตนไมั�มั�ควิามัรู� /เลยจรูง ๆ ย�งข4&น

เพรูาะวิ�าพรูะอภธรูรูมัน�&น ศ4กูษาได/ยากูมัากู เมั(�อไมั�ยอมัท#�มัต�วิเองลงไปศ4กูษาจรูง ๆ แล/วิจะทรูาบุโดยละเอ�ยดได/อย�างไรู เพรูาะไมั�ใชื่�วิ�าจะอ�านเอาจากูพรูะไตรูป6ฎกูกู>มั�ควิามัเข/าใจได/

เฉพาะเรู(�องของวิชื่าโหรูาศาสัตรู! เรู(�องศาลพรูะภ�มัและผั�สัางเทวิดา ตลอดจนวิชื่าไสัยศาสัตรู!ท��กูล�าวิวิ�าเป*นเรู(�องของคนมั�อวิชื่ชื่า จ4งเป*นค:ากูล�าวิท��ไมั�ถ�กูต/อง เพรูาะวิ�าอวิชื่ชื่าหรู(อโมัหะน�&นมั�สัภาธรูรูมัเหมั(อนกู�น แปลวิ�า ควิามัโง� ควิามัหลง ควิามัไมั�มั�วิชื่า ค(อไมั�มั�ควิามัรู� /ในสั�งท��ควิรูรู� / น� �นกู>ค(อไมั�มั�ควิามัรู� /ในเรู(�องของชื่�วิต (ด�งได/แสัดงมัาแล/วิโดยย�อ)

แท/จรูง โมัหะหรู(ออวิชื่ชื่า กู>มั�ควิามัหมัายเป*นอ�นเด�ยวิกู�น ซึ่4�งกู>ค(อไมั�รู� /ควิามัจรูงในเรู(�องท��ควิรูรู� /น� �นเอง

ท�านอาจจะต�&งค:าถามัผัมัวิ�า กั(ว"ชาอะไรเล+าเป2นความจร"งท/0ควรเร/ยนให�ร � และว"ชาอะไรบื้�างท/0ไม+ควรเร/ยนให�ร � ใครู ๆ เขากู>พยายามัเล�าเรู�ยนหาวิชื่าควิามัรู� /ใสั�ต�วิ บุางคนใชื่/เวิลาศ4กูษาหาควิามัรู� /ต�าง ๆ มัาเกู(อบุตลอดชื่�วิต แล/วิจะกูล�าวิหาวิ�าไมั�เรู�ยนรู� /ควิามัจรูงท��ควิรูจะรู� /กูรูะไรูได/

กู>จรูงอย�� เรูาเรู�ยนรู� /ในวิชื่ากูารูต�าง ๆ มัาสัารูพ�ด เรูาเรู�ยนรู� /ต� &งแต�เรู(�องในโลกูไปจนถ4งนอกูโลกู ตลอดไปจนถ4งดวิงจ�นทรู!ดวิงอาทตย! แต�ต�วิของเรูาเองน�&นย�งศ4กูษาเข/าไปไมั�ถ4ง

เรูาเรู�ยนรู� /เรู(�องรูาวิของมัหาสัมั#ทรูท��สั#ดล4กู เรู(�องของยอดเขาท��สั�งสั#ด เรูาอ#ตสั�าห!เรู�ยนเรู(�องอ�นไกูลแสันไกูลไปในห/วิงอากูาศ ไปจนถ4งในสัากูลจ�กูรูวิาล แต�เรูากู>หาได/รู� /จ�กูไมั�วิ�า ต�วิของเรูาเองน�&นค(อใครู เรูารู� /จ�กูแต�ชื่(�อวิ�า เรูาชื่(�ออะไรูเท�าน�&น

เรูาเรู�ยนรู� /ในสัาขาวิชื่ากูารูต�าง ๆ ได/ปรูญญาต�วิเด�ยวิ ไปจนถ4งปรูญญาเป*นแถวิ ๆ ได/ปรูญญาท�&งในปรูะเทศและนอกูปรูะเทศ ได/รู�บุค:าสัรูรูเสัรูญเยนยอ ได/รู�บุเกู�ยรูตนยมั ได/รู�บุยกูย�องจากูคนค�อนโลกู แต�เรูากู>ย�งไมั�ทรูาบุอย��อย�างหน4�งท��อย��ตดชื่ดกู�บุเรูาเอง ค(อย�งไมั�ทรูาบุวิ�าชื่�วิตค(ออะไรู

เมั(�อเรูาย�งไมั�เข/าใจในเรู(�องของชื่�วิต ในเรู(�องของต�วิเองเชื่�นน�& เรูากู>หมัดป@ญญาท��จะแกู/ป@ญหาให/แกู�ชื่�วิตได/ ควิามัปรูารูถนาท��จะให/ควิามัท#กูข!สัะด#ดหย#ดลง จ4งย�งเป*นหนทางท��ไกูลแสันไกูล หนทางน�&นย�งอย��สั#ดหล/าฟGาเข�ยวิท�เด�ยวิ

แมั/เรูาจะได/เรู�ยนรู� /ในวิชื่าสัารูพ�ดอย�าง แมั/เรูาจะได/ค/นควิ/าหาควิามัจรูงจากูปรูากูฏิกูารูณี!ในโลกูและนอกูโลกูมัากูมัาย แต�เมั(�อขาดควิามัรู� /ในเรู(�องของชื่�วิตเสั�ยงอย�างเด�ยวิแล/วิหนทางเดนกู>จะเป*นไปตามับุญตามักูรูรูมั เหมั(อนเรู(อท��ขาดหางเสั(อลอยละล�องอย��ในกูรูะแสัน:&า เรูากู>จะท:าสั�งใดตามัท��ใจปรูารูถนา หรู(อท:าไปตามัอ:านาจท��มัาเรู/าและท:าไปตามัท��เคยชื่:านชื่:านาญมัา อ�นเป*นบุาปบุ/าง บุ#ญบุ/างตามัเรู(�อง ควิามัเวิ�ยนเกูดเวิ�ยนตายจ4งได/เกูดข4&นชื่าตแล/วิชื่าตเล�าตามัแต�ชื่�วิตจะหมั#นเวิ�ยนไปทางไหน หนทางพ/นท#กูข!จ4งไมั�มั�หวิ�งวิ�าจะสัด#ดหย#ดลงไปได/เลย

ด/วิยเหต#ด�งน�&เอง ผั�/ท��มัได/ศ4กูษา ผั�/ท��มัได/คดพจารูณีาในป@ญหาของต�วิเอง ถ4งควิามัเป*นมัาและท��จะเป*นไปของชื่�วิต ไมั�ทรูาบุวิ�าตายแล/วิจะเกูดได/หรู(อไมั� เกูดได/หรู(อไมั�เกูดเพรูาะเหต#ใด ผัลของกูารูกูรูะท:าท��เป*นบุาปบุ/าง บุ#ญบุ/างน�&นจะตดตามัผั�/กูรูะท:าไปได/หรู(อเปล�ามั�เหต#ผัลปรูะกูารูใดบุ/าง ด�งน�& จ4งได/ชื่(�อวิ�าเป*นผั�/ท��ไมั�รู� /ควิามัจรูงท��ควิรูจะรู� / จ4งหน�ควิามัเป*นโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าไปไมั�ได/

ตามัท��ผัมัได/แสัดงมัาแล/วิ ท�านกู>จะเห>นได/วิ�า เรู�ยนรู� /ในวิชื่าอะไรูสัารูพ�ดวิชื่าไมั�วิ�าจะเป*นเศรูษฐศาสัตรู! รู�ฐศาสัตรู! วิทยาศาสัตรู! ไสัยศาสัตรู! หรู(อโหรูาศาสัตรู! ท�&งไมั�วิ�าจะศ4กูษามัากูมัายกู�ายกูองสั�กูเท�าใด แมั/จะได/ด�กูรู�ยาวิ ๆ สั�กูแค�ไหน ไมั�เฉพาะแต�เรู(�องภ�ตผั�ปKศาจ หรู(อโหรูาศาสัตรู!ซึ่4�งบุ#คคลสั�วินมัากูเข/าใจกู�นเท�าน�&น ถ/าวิชื่ากูารูใดเป*นไปเพ(�อกูารูอย��หล�กูนอนให/สับุาย หรู(อวิชื่ากูารูใดเป*นไปเพ(�อควิามัอยากูใหญ� มัได/เป*นไปเพ(�อรู� /แจ/งเห>นจรูงในเรู(�องของชื่�วิต ท�&งกูารูศ4กูษาในวิทยากูารูเหล�าน�&น

มัได/เป*นไปเพ(�อจะบุรูรูเทาผัลรู/ายจากูกูารูเวิ�ยนวิ�ายตายเกูด หรู(อพ/นจากูท#กูข!แล/วิ กูารูศ4กูษาน�&นหรู(อวิชื่าน�&นกู>ได/ชื่(�อวิ�าย�งมัได/ถ�กูพ�ฒนาไปในหนทางท��ควิรูจะเป*นไป ด�งน�&น จ4งหน�โมัหะหรู(ออวิชื่ชื่า หรู(อเดรู�จฉานวิชื่าไปไมั�ได/ เป*นวิชื่ากูารูท��ควิรูรู� /ย�งไมั�ได/

วิทยากูารูอะไรูในทางโลกู เรู�ยนไปแล/วิกู>เป*นสั�งท��ด�มั�ปรูะโยชื่น! เรู�ยนไปแล/วิกู>จะได/ชื่�วิยให/เป*นคนเฉล�ยวิฉลาด เป*นคนมั�เหต#ผัล ใชื่/สั:าหรู�บุเป*นบุ�นไดเพ(�อกู/าวิไปสั��ควิามัสั:าเรู>จในอาชื่�พเพ(�อให/ได/รู�บุควิามัสั#ขแบุบุโลกู ๆ ได/ในชื่�วิตเป*นข�&น ๆ ไป และชื่�วิยให/กูารูด:ารูงอย��ของชื่�วิตข4&นกู/าวิหน/าข4&นเป*นสั:าค�ญ กู>เป*นเรู(�องท��สัมัควิรูจะศ4กูษาเป*นอย�างย�ง พรูะพ#ทธศาสันามัได/ตเต�ยนแต�ปรูะกูารูใด ท�&งสัน�บุสัน#นเป*นอย�างมัากูด/วิย

อย�างไรูกู>ด� วิทยากูารูในทางโลกูมัได/ชื่�วิยให/พ/นไปเสั�ยจากูท#กูข! ท�&งหาได/ท:าให/ท#กูข!ถ�กูปรูะหาณีออกูไปจรูงจ�งได/เลยแมั/แต�น/อยไมั� และมัได/ท:าให/กูารูเกูดแกู�เจ>บุตายสัะด#ดหย#ดลงแต�ปรูะกูารูใดด/วิย จ4งหน�ควิามัท#กูข!ยากู หรู(อหน�ควิามัล:าบุากูไมั�พ/น ท�&งจะไมั�มั�วิ�นพ/นท#กูชื่าต ๆ จากูวิทยากูารูเหล�าน�&นด/วิย ยกูเวิ/นแต�จะได/ศ4กูษาเรู(�องของชื่�วิตเสั�ยให/เข/าใจ ศ4กูษาในเรู(�องของตนเองให/แตกูฉาน ด�งน�&น ในพรูะพ#ทธศาสันาจ4งได/แสัดงเอาไวิ/วิ�า ควิามัจรูงท��ควิรูจะรู� /หาได/ศ4กูษาไมั� มั�วิหลงเตลดเพลดเพลนเข/าไปศ4กูษาเรู(�องท��ไกูลจากูชื่�วิตออกูไป ๆ จนถ4งนอกูฟGาปRาหมัพานต! หรู(อไกูลออกูไปในสัากูลจ�กูรูวิาลโดยมัได/เฉล�ยวิใจแล/วิห�นหล�งกูล�บุมัาด�ของต�วิเองเลย

น�กูโหรูาศาสัตรู!ท�านหน4�ง พ�ดกู�บุผัมัด/วิยควิามัน/อยใจวิ�า ผัมัน�บุถ(อพรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/ามัากู และกูรูาบุไวิ/บุ�ชื่าอย�างเสัมัอท#กู ๆ วิ�น แต�ผัมัไมั�ชื่อบุอย��อย�างหน4�งท�านแสัดงวิ�า โหรูาศาสัตรู!น�&นเป*นเดรู�จฉานวิชื่า

ผัมัจ4งได/ถามัเขาวิ�า ค#ณีคดวิ�าวิชื่าโหรูาศาสัตรู!อย�างเด�ยวิเท�าน�&นหรู(อท��เป*นเดรู�จฉานวิชื่า ค#ณีเข/าใจวิ�าวิชื่าโหรูาศาสัตรู!เป*นวิชื่าของสั�ตวิ!เดรู�จฉานใชื่�ไหมั และค#ณีคดวิ�าพรูะองค!ท�านหมัายถ4งวิชื่าโหรูาศาสัตรู!วิ�าเป*นวิชื่าท��โง ๆ แบุบุสั�ตวิ!เดรู�จฉานอ�นไมั�ควิรูท��จะศ4กูษากูรูะน�&นหรู(อ

ค:าวิ�าเดรู�จฉานวิชื่า จะได/มั#�งหมัายแสัดงวิ�า เป*นแต�เฉพาะวิชื่าโหรูาศาสัตรู! ไสัยศาสัตรู! หรู(อวิชื่าท��วิ�าด/วิยกูารูบุนบุานศาลกูล�าวิ เรู(�องเทวิดาและภ�ตผั�ปKศาจเท�าน�&นกู>หามัได/ แมั/วิชื่าเศรูษฐศาสัตรู! รู�ฐศาสัตรู! หรู(อวิทยาศาสัตรู!เป*นต/น กู>ถ�กูครูอบุคล#มัอย��ด/วิยเหมั(อนกู�น ได/ชื่(�อวิ�าเป*นเดรู�จฉานวิชื่าด/วิยกู�นท�&งน�&น

เมั(�อวิ�าตามัควิามัหมัายของพ#ทธศาสันา ชื่�วิตของสั�ตวิ!เดรู�จฉานน�&นมั�คตอย�� ๓ ปรูะกูารู ค(อ เป*นไปเพ(�อกูน เพ(�อนอน เพ(�อเสัพเมัถ#น สั�วินเด>กูเล>กู ๆ น�&นกู>มั�คตอย�� ๓ ปรูะกูารูเหมั(อนกู�น ค(อ เป*นไปเพ(�อกูน เพ(�อนอน เพ(�อเล�น ด/วิยเหต#ด�งกูล�าวิน�&เองค:าวิ�าเดรู�จฉานวิชื่าจ4งมัได/หมัายถ4งวิชื่าของสั�ตวิ!เดรู�จฉานโดยตรูง หากูแต�เป*นวิชื่ากูารูท��เป*นไปเพ(�อกูน เพ(�อนอน เพ(�อเสัพเมัถ#น สั�วินเรู(�องบุ#ญ เรู(�องบุาป ควิามัด� ควิามัชื่��วิเรู(�องกูรูรูมั เรู(�องผัลของกูรูรูมั เรู(�องชื่�วิตภายหล�งควิามัตายเหล�าน�&เป*นต/น ไมั�ได/คด ไมั�ได/เชื่(�อ ไมั�สันใจ ท�&งมัได/ค/นควิ/าศ4กูษา หรู(อไมั�ยอมัพจารูณีาให/บุ�งเกูดควิามัเข/าใจเสั�ยเลย

อ�กูน�ยหน4�ง เดรู�จฉานวิชื่าน�&น หมัายถ4งวิชื่ากูารูต�าง ๆ ท��เมั(�อศ4กูษาแล/วิไมั�สัามัารูถใชื่/วิชื่าเหล�าน�&นเป*นหนทางน:าเข/าไปสั��ควิามัล4กูซึ่4&งของเรู(�องชื่�วิต มัได/เป*นหนทางสัายตรูงไปสั��พรูะนพพาน ค(อกูารูท:าลายกูเลสัเครู(�องเศรู/าหมัองเรู�ารู/อนของตนเอง หากูแต�เป*นต�วิกูารูท��ขวิงกู�&นต�อมัรูรูค ผัล และนพพาน อ�นเป*นกูารูศ4กูษาท��สัน�บุสัน#นให/กูเลสัเกูดมัากูข4&น สัน�บุสัน#นให/กูารูเวิ�ยนวิ�ายตายเกูดให/ด:าเนนต�อไปโดยหาท��สั#ดได/

อย�างไรูกู>ตามั พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/ากู>มัได/ทรูงห/ามัวิ�าอย�าได/ไปศ4กูษาวิชื่ากูารูใด ๆ เลย นอกูจากูหนทางพ/นท#กูข!น�&เท�าน�&น พรูะองค!ท�านมัได/ทรูงสัอนให/ป6ดปรูะต�ข�งต�วิเองโดยมัให/ผั�/ใดพากูเพ�ยรูศ4กูษาค/นควิ/าเพ�มัพ�นวิชื่ากูารูต�าง ๆ ให/แกู�ตนเอง เพ(�อจะได/เป*นผั�/มั�ควิามัรู� /เพ(�อจะได/มั�ควิามัฉลาดมั�ควิามัสัามัารูถท��จะรู�กูษาตนเองได/และเพ(�อจะได/อย��เย>นเป*นสั#ขมั�ชื่�วิตรูาบุรู(�นต�อไปในโลกู พรูะองค!ท�านสัน�บุสัน#นท#กู ๆ อย�าง ไมั�วิ�าในกูารูศ4กูษาเล�าเรู�ยนและกูารูปรูะพฤตปฏิบุ�ตในอ�นจะน:ามัาซึ่4�งปรูะโยชื่น!ให/แกู�ตนเอง และแกู�ผั�/อ(�น ทรูงสัอนให/ขย�นหมั��นเพ�ยรู สัอนให/รู� /จ�กูต�&งต�วิ สัอนให/เอ(&อเฟX& อเผั(�อแผั� ชื่�วิยเหล(อซึ่4�งกู�นและกู�น ตลอดจนสัอนให/ท:าบุ#ญให/ทานรู�กูษาศ�ลเจรูญภาวินา เพ(�อปรูะโยชื่น!ท�&งในชื่าตน�&และชื่าตหน/า

เมั(�อมั�โอกูาสัสัมัควิรู ท�&งผั�/รู �บุค:าสั��งสัอนกู>พรู/อมัอย��แล/วิ พรูะองค!กู>ทรูงสัอนวิชื่าท��วิ�าด/วิยเรู(�องของชื่�วิตอ�นเป*นปรูมั�ตถปรูะโยชื่น! เป*นวิชื่าท��จะน:าให/เข/าถ4งหนทางไปสั��มัรูรูค ผัล นพพาน ท�&งแสัดงให/ทรูาบุวิ�า อย�าได/หลงตดอย��ในวิทยากูารูท�&งกูลาย แบุบุโลกู ๆ ด�งกูล�าวิมัาแล/วิ พรูะองค!ทรูงสัอนให/รู� /ควิามัจรูงเอาไวิ/ เพ(�อจะมัให/หลงใหลเข/าใจผัดไปวิ�า วิชื่ากูารูท�&งหลายเหล�าน�&นปรูะเสัรูฐข�&นสั#ดยอด เพรูาะวิชื่ากูารูเหล�าน�&นไมั�สัามัารูถชื่�วิยตนเองให/พ/นจากูกูารูเวิ�ยนวิ�ายตายเกูด หรู(อพ/นไปจากูท#กูข!โดยเด>ดขาดแท/จรูงได/ ถ/าผั�/ใดไมั�เชื่(�อโดยเห>นวิ�าเป*นเรู(�องเหลวิไหลไรู/สัารูะ ไมั�ย�อมัเข/ามัาค/นควิ/าหาควิามัจรูง ผั�/น� &นกู>จะได/ชื่(�อวิ�า ไมั�รู� /ควิามัจรูงท��ควิรูรู� /

พรูะองค!ทรูงชื่�&ถ4งค#ณีภาพของวิชื่าท��วิ�าด/วิยเรู(�องของชื่�วิตวิ�ามั�ปรูะโยชื่น!เหล(อหลายเพ(�อมัให/หลงตดใจไปกู�บุวิชื่าท��ท:าให/ถ4งท��สั#ดแห�งท#กูข!ไมั�ได/ เพรูาะวิชื่ากูารูต�าง ๆ น�&นเป*นไปเพ(�อกูน เพ(�อนอน เพ(�อเสัพเมัถ#น ซึ่4�งหนทางน�&นขวิางกู�บุมัรูรูถผัล และท�านกู>ควิรูจะทรูาบุด/วิยวิ�า ในขณีะน�&เรูากู:าล�งเรู�ยนอะไรู เรูามัได/กู:าล�งเรู�ยนธรูรูมัะท��จะกู�อปรูะโยชื่น!ในชื่าตน�&หรู(อชื่าตหน/า หากูแต�วิ�าในขณีะน�& เรูากู:าล�งเรู�ยนปรูมั�ตถปรูะโยชื่น!อ�นเป*นปรูะโยชื่น!อย�างย�ง ด�งน�&น เน(&อควิามักู>ย�อมัจะละเอ�ยดลออด/วิยต/องอาศ�ยควิามัคดพจารูณีา ซึ่4�งผัดกู�บุค:าสัอนท��วิไปอ�นเป*นปรูะโยชื่น!ในชื่าตน�&และชื่าตหน/าอย��บุ/างจนอาจเป*นเหต#ให/กูรูะทบุกูรูะเท(อนใจสั:าหรู�บุท�านน�กูวิชื่ากูารูบุางท�านเข/ากู>ได/

ผัมัได/แสัดงเรู(�องของโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าในตอนต/น เป*นกูารูกูล�าวิโดยท��วิไปท�านท�&งหลายคงจะจ:าต�วิอย�างได/วิ�า โมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าท��วิ�าเป*นควิามัหลงหรู(อควิามัไมั�รู� /น� &น ได/แกู� หลงผั�/หญง หลงผั�/ชื่าย หลงแกู/วิแหวินเงนทอง หลงเท��ยวิเตรู�หามัรู# �งหามัค:�า หลงเล�นกูารูพน�น หลงเสัพสั#รูายาเมัา เป*นต/น ผัมัได/แสัดงวิ�า ควิามัหลงด�งท��ได/ยกูต�วิอย�างข4&นมัา กู>ได/ชื่(�อวิ�าเป*นควิามัเห>นท��ถ�กูต/อง เพรูาะถ/าไมั�มั�โมัหะแล/วิกู>คงจะไมั�หลงไปด�งน�&น แต�มัได/เป*นควิามัหลงท��เป*นต/นตอแท/จรูง

อย�างไรูกู>ด� ผัมัได/แสัดงเอาไวิ/วิ�าเรู(�องท��ยกูข4&นมัาเป*นต�วิอย�างด�งกูล�าวิน�&น ถ/าจะวิ�าเป*นควิามัหลงกู>เป*นได/ไมั�ผัดอะไรู แต�ถ4งจะเป*นกูารูถ�กูต/องกู>เป*นกูารูถ�กูต/องเพ�ยงเล>กูน/อยเท�าน�&น เพรูาะวิ�าควิามัหลงด�งกูล�าวิมัาแล/วิ เกูดข4&นชื่��วิครู�&งชื่��วิครูาวิ ไมั�ย(นยาวิหรู(ออาจมั�เหต#หน4�งเหต#ใดมัาข�ดขวิาง ท:าให/ควิามัหลงด�งกูล�าวิน�&นเปล��ยนแปลงไป จนในท��สั#ดท:าให/เลกูหลงได/ เพรูาะควิามัหลงเสัพสั#รูายาเมัาเป*นต/นน�&น มั�นกู>มัได/เป*นมั�ลเป*นรูากูฐานแท/จรูง

ย�งมั�ควิามัหลงอ�กูชื่นดหน4�งท��แอบุแฝ้งซึ่�อนอย��เรู/นล�บุ ซึ่4�งเมั(�อเกูดข4&นมัาแล/วิผั�/หลงมัได/รู� /สั4กูต�วิ มั�นกูนลงไปอย�างล4กูซึ่4&งเหมั(อนกู�บุสันมัในเน(&อเหล>กู โดยท��ผั�/ตกูอย��ในควิามัหลงเชื่�นน�&มั�โอกูาสัทรูาบุได/ยากูท��สั#ด หรู(อมัได/รู� /สั4กูสั:าน4กูต�วิเลยจนตลอดชื่�วิต และเกูดอย�างกูวิ/างขวิางท��วิไปในมัน#ษยภ�มั สั�ตวิ!เดรู�จฉาน หรู(อเทวิภ�มั ควิามัหลงชื่นดน�&ไมั�มั�อะไรูเข/าไปเปล��ยนแปลงได/ไมั�วิ�าจะค/นควิ/าศ4กูษาไปจนท��วิพภพจบุดนแดน นอกูจากูอย�างเด�ยวิเท�าน�&นท��จะแกู/ควิามัหลงน�&ได/ น��นกู>ค(อ “ป@ญญา”

ด/วิยเหต#น�&เอง ควิามัหลงมั�นจ4งได/เกูดข4&นมัายาวินานจนชื่��วิชื่�วิต ท�&งเกูดข4&นตลอดวิ�น และในวิ�นหน4�ง ๆ น�บุจ:านวินไมั�หวิาดไหวิตลอดในเวิลากูลางวิ�นแล/วิย�งไมั�พอแถมักูลางค(นอ�กูต�างหากู แมั/จะแสัดงออกูซึ่4�งควิามัหลงน�&นมัากูมัายจนตลอดท�&งกูลางวิ�นกูลางค(นด�งน�& ผั�/หลงกู>หาได/มั�ควิามัรู� /สั4กูสั:าน4กูต�วิไมั� ผั�/หลงกู>ไมั�เคยคดไมั�เคยสัะเท(อนใจถ/าหากูมัได/ศ4กูษาเล�าเรู�ยนท:าป@ญญาให/เกูดข4&น กูล�าวิค(อค/นควิ/า

หาควิามัจรูงโดยอาศ�ยหล�กูวิชื่าในพรูะพ#ทธศาสันา เฉพาะอย�างย�งในปรูมั�ตถสั�จธรูรูมั หรู(ออภธรูรูมัป6ฎกู

สั�งท��น�าอ�ศจรูรูย!อ�กูปรูะกูารูหน4�งซึ่4�งไมั�น�าจะเป*นไปได/กู>ค(อ ควิามัหลงท��วิ�าน�&มัได/เกูดข4&นอย��ห�างไกูลท��ไหนเลย กู>เกูดอย��ท��หน/าหรู(อท��ตาของผั�/หลงเอง แต�ถ4งแมั/วิ�าควิามัหลงน�&จะเกูดอย��ท��ตา ท��ห� หรู(อท��ใจ ซึ่:&าเกูดอย��ตลอดท�&งวิ�น กู>หาได/ท:าให/ผั�/หลงน�&เห>นได/ไมั� ด�งน�&น ต�วิโมัหะหรู(อควิามัหลงน�& จ4งได/จ�ดวิ�าเป*นต�วิกูารูสั:าค�ญท��มั�ควิามัสัามัารูถเป*นเย��ยมัจรูง ๆ จ�ดได/วิ�ามั�ควิามัรูวิดเรู>วิย�งกูวิ�าลมักูรูดและมั�ควิามัฉ�บุไวิเสั�ยย�งกูวิ�าตาของนกูแรู/งเป*นรู/อยเท�าพ�นทวิ� จ4งได/หลบุหล�กูสัายตาหลบุหล�กูควิามัรู� /สั4กูของผั�/ตกูอย��ในโมัหะไปได/ ตลอดปKแล/วิปKเล�าจนกูวิ�าจะสั&นชื่�วิตแล/วิกู>ไปหลงกู�นใหมั�ในชื่าตหน/า แล/วิกู>ชื่าตต�อ ๆ ไปจนน�บุชื่าตท��เกูดไมั�ได/

ตามัท��ได/แสัดงมัา หากูท�านผั�/ศ4กูษาได/พจารูณีาโดยแยบุคายแล/วิกู>จะเห>นได/วิ�าสั�ตวิ!ท�&งหลายตกูอย��ภายใต/อ:านาจของโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าครูอบุง:าอย��ตลอดเวิลา ท�&งกูลางวิ�นกูลางค(นมัได/มั�หย#ดหย�อนเลย ตอลดเวิลาท��กู:าล�งต(�นอย��ท#กูอารูมัณี!โดยหาได/สั:าน4กูรู� /สั4กูต�วิไมั� เพรูาะไมั�ได/พจารูณีา

ควิามัโง� ควิามัหลง มั�นไมั�ยอมัปล�อยเวิลาของมั�นให/เสั�ยไปเลยแมั/แต�เล>กูน/อย

ถ/าจะวิ�าไปแล/วิ กูารูแสัดงพฤตกูรูรูมัต�าง ๆ ของบุ#คคลท�&งหลาย กู>เป*นไปรูาวิกู�บุคนท��เป*นบุ/า แต�ใครู ๆ กู>เป*นบุ/ากู�นไปหมัดเหมั(อน ๆ กู�นเสั�ยแล/วิ (แมั/ต�วิผั�/เข�ยนเองด/วิย) จ4งไมั�มั�ใครูจ�บุใครูสั�งไปโรูงพยาบุาล ถ/าจะจ�บุสั�งโรูงพยาบุาลกู>เฉพาะบุางท�านท��แสัดงควิามับุ/าออกูไปนอกูทางของคนท��วิไปท��เขาเป*นบุ/ากู�นเท�าน�&น

เรูาท�&งหลายพากู�นหลงใหลในอารูมัณี!ต�าง ๆ ท��มัากูรูะทบุตามัทวิารูท�&งหกู โดยหาได/รู� /สั4กูสั:าน4กูต�วิไมั� เมั(�อได/ยนเสั�ยง กู>เอาเสั�ยง อ�นได/แกู�ควิามัสั��นสัะเท(อนของอากูาศซึ่4�งเป*นรู�ป และมั�แต�เสั�ยงสั�งเสั�ยงต:�าเท�าน�&น มัาย4ดวิ�าเป*นเสั�ยงด�าเสั�ยงชื่มัเชื่ย หรู(อเสั�ยงเพลงไทยเพลงสัากูล กู�อให/เกูดควิามัโกูรูธหรู(อควิามัพอใจ ท��จรูงแล/วิ กู>ค(อควิามัคล��งไคล/ในมัโนภาพของตนเองแท/ ๆ

ในเรู(�องน�& ท�านเปรู�ยบุเอาไวิ/วิ�า เปร/ยบื้เหม�อนกั�บื้ส�น�ข้ท/0ชอบื้แทะกัระด้ กั กูรูะด�กูน�&นมัได/มั�เน(&อหน�งตดอย��เลยแมั/แต�สั�กูนดเด�ยวิ แต�สั#น�ขกู>หวิงกูรูะด�กูน�&นรูาวิกู�บุเป*นดวิงใจ บุางท�มั�นกู>เอากูรูะด�กูท��แทะไปฝ้@งดนซึ่�อนไวิ/ ถ/าสั#น�ขต�วิไหนเข/ามัาแย�งมั�นกู>จะต�อสั�/อย�างสั#ดฤทธM หรู(อย�างยอมัตายถวิายชื่�วิต เพ(�อชื่�วิงชื่งสั�งท��มั�นคดวิ�าเป*นของด�ท��หาค�ามัได/แท/จรูงน�&นกูรูะด�กูมั�นมัได/มั�เน(&อหน�งอะไรูเลยแมั/แต�สั�กูนด แต�สั#น�ขมั�นคดหลงใหลเพรูาะมั�นอรู�อยในน:&าลายของมั�นเอง

เหมั(อนกู�บุคนท��คล��งไคล/ในมัโนภาพท��ตนเองสัรู/างข4&น หรู(อจนตนากูารูลมั ๆ แล/ง ๆ ของตน

เรู(�องโมัหะหรู(ออวิชื่ชื่าตามัท��ได/แสัดงมัา กู>จะเห>นได/วิ�า ควิามัโง�-ควิามัหลงน�&นเกูดอย��ท��ตา ห� จมั�กู ล&น กูาย และใจ เกูดอย��ต�อหน/าต�อตา แล/วิคดอย��ได/ตลอดเวิลาท�&งกูลางวิ�นและกูลางค(น ต�&งแต�เกูดข4&นมัาจนถ4งแกู�ควิามัตาย ถ/ามัได/ศ4กูษาพรูะพ#ทธศาสันาในข�&นละเอ�ยดแล/วิกู>จะเข/าใจไมั�ได/เลย ด�งน�&น จ4งท:าให/มั�ชื่าต ค(อควิามัเกูดข4&นมัาใหมั�ภายหล�งควิามัตาย (เชื่ญอ�านเรู(�องชื่�วิตภายหล�งควิามัตาย หรู(อตายแล/วิเกูดได/อย�างไรู) เมั(�อมั�ชื่าตค(อควิามัตายเกูดอย��เรู(�อย ๆ ไป ด�งน�&แล/วิสั�ตวิ!ท�&งหลายจ4งต/องผัจญต�อควิามัท#กูข!ครู�&งแล/วิครู�&งเล�าจนน�บุชื่าตท��เกูดข4&นมัาไมั�ไหวิ พรูะสั�มัมัาสั�มัพ#ทธเจ/าจ4งได/แสัดงวิ�า ถ/าน�บุถอยหล�งเข/าไปในอด�ต กู>จะน�บุชื่าตท��เกูดข4&นมัาไมั�ถ/วิน ถ/ารูวิมักูรูะด�กูท�&งหมัดท#กู ๆ ชื่าตมัากูองรูวิมักู�นให/หมัดแล/วิ กู>จะสั�งข4&นไปจนมัองด�สั#ดสัายตา.

จบื้เร�0องสสารและพล�งงานในพระพ�ทธศาสนา เล+ม ๑