Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн...

Шинэ зууны байгууллага ба удирдахуй

А.Гэлэгжамц

2009 он

Оюунлаг үйлсийг дэмжигч: “ГЭЛЭГ-ХӨГЖИЛ” сан

Сэдэв 1:

Шинэ үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл

2009 он

Удирдахуйн ухаан бие даан ШУ болж зөшөөрөгдсөн үе

1910 оноос эхтэй

2009 он

Хөдөлмөрийн хуваарь

Үйлдвэржилтийн үе

Мэдээллийн эрин

Хүн төрөлхтний иргэншлийн үе

Хүй нэгдлийнүе

2009 он

Удирдахуй ба соёл иргэншил

Удирдахуй 6

Өнөөдөр...

2009 он

2009 он

2009 он

Хугацаа 1885 1920 1930 1940 1950 1960 Орчин үе

Удирдлага дахь чиглэлүүд:• ШУ-нч удирдлагын

• Захиргааны /сонгодог/

• Хүмүүлэг харилцааны

• Зан үйлийн

• Тоон хамаарлын /Удирдлагын ШУ-ы/

Удирдлагын үйл явцын хандлага

Системийн хандлага

Нөхцөл байдлын хандлага

Удирдлагын ШУ-н үүсч хөгжсөн үе шатууд

2009 он

Хугацаа 1885 1920 1930 1940 1950 1960 Орчин үе





• Тоон хамаарлын





2009 он

Удирдлагын зарчим гэдэг нь аливаа үйлдэл хийх, шийдвэр гаргах ажилдзайлшгүй мөрдөх чиг баримтлал, зүй тогтол юм. Хүн төрөлхтний хөгжлийнүеэс үед амьдарч байсан олон эрдэмтэд удирдлагын зарчмуудыг янз бүрээртодорхойлж байжээ. Үүнд:

Үргэлжлэл...

Г.Эмерсоны (1853-1931) удирдлагын зарчим1. Тодорхой зорилго2. Эдийн засгийн чиг хандлага3. Мэргэжилтний сонирхол татах4. Хяналт5. Үйл ажиллагааг зохицуулах6. Оновчтой норматив хэрэглэх7. Ажиллах нөхцөл бололцоогоор хангах8. Үйл ажиллагаа (үйлдэл)-г стандартчилах9. Урамшуулах

А.Файоль (1841-1925) -ын удирдлагын зарчим1. Хөдөлмөрийн хуваарь2. Эрх хариуцлага3. Сахилга бат4. Захирах, захирагдах ёс5. Удирдлагын нэгдсэн чиглэл6. Байгууллагын сонирхолыг хувь хүнийхээс илүү үзэх

7. Цалин урамшил 8. Төвлөрсөн шийдвэр9. Шатлан захирамжлах10. Дэг журам 11. Шударга журам12. Боловсон хүчний тогтвор суурьшил13. Санаачлага 14. Нэр хүнд3. Федрик, Ц.Тейлор (1815-1915)-ын удирдлагын

зарчим1. Ажилчдыг ШУ-ы үндэслэлээр сонгох2. Ажилчдыг шинжлэх ухааны үндэстэй сургах3. Ажлыг мэргэшүүлэх4. Цалинг ажилдаа шинэ зүйл сэдсэнээр нь урамшуулах

5. Удирдлага, ажиллагсдын хооронд хариуцлагын тогтолцоог зөв хуваарилах

М.Вебер (1864-1920)-ийн удирдлагын зарчим1.Нарийн мэргэшсэн мэргэжилтэн2.3ахирах, захирагдах ёс, удирдлагын хяналт3. Ажил үүргийн функциональ хуваарь, стандарт4. Субъектив алдаа гарахаас сэргийлэх5. Ажлын хөлс төлөлт

http://gelegjamts.blogspot.com/

2009 он

Хугацаа 1885 1920 1930 1940 1950 1960 Орчин үе





• Тоон хамаарлын





2009 он

X, Y, Z, M онолууд

Хүний мөн чанарын тухай үзлийг 1960-аад онд АНУ-ын эрдэмтэн ДугласМакгрегорийн боловсруулсныг X ба У онолын цогц нэгдлээр илэрхийлж болно.Тэрээр удирдагч хүн өөрийн удирдлагад байгаа хүмүүстэйгээ харилцахдаатэдний хөдөлмөрт хандах хандлагыг ямар байдлаар төсөөлж өөрсдийн үүргээхэрхэн ойлгодгийг тодорхойлсон X ба У гэсэн хоёр онолыг дэвшүүлсэн юм.Үүний нэг нь Ф.Тейлорын сургаал дээр үндэслэгдсэн үйлдвэрийн газрын эзэд,менежерүүдийн үзэл бодлыг илэрхийлдэг.Энэ онолоо Д.Макгрегор X буюу автократ онол гэж нэрлэжээ.

“X” онолын үндсэн санааг илэрхийлбэл:1/ дундаж хүн бол угаас ажилд дургүй бөгөөд болж өгвөл ажлаасзайлсхийхийг хичээнэ;

2/ ажилд дургүй, ажил хийхийг хүсдэггүй хүмүүс байдаг болохоор зохион байгуулалтын зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд тэдгээрийн хүчин чармайлтыг зохих хэмжээгээр дайчлах зорилгоор тэднийг хүчилж сүрдүүлэх, албадах, хянах, удирдан чиглүүлэх хэрэгтэй болдог;

3/ дундаж хүмүүн хариуцлагаас зайлсхийхийг хичээдзг.

Уг онолд ажилчин хүнийг угийн идэвхгүй, хариуцлагагүй, зөвхөн өөрийн материаллаг хэрэгцээг хангахыг хүсдэг гэж үздэг.

2009 он


Удирдлагын У онольш гол утга санааг илэрхийлбэл:

1. Ажилчид угаасаа ажилд дургүй биш, ажлын сайн нөхцөл хандлагад л илүү дуртай ажилладаг;

2. Хатуу чанд хяналт, шийтгэл, сүрдүүлэг зэрэг нь зохион байгуулалтын зорилтыгхэрэгжүүлэх цорын ганц арга биш. Хэрэв аливаа хүн ямар нэгэн зорилгод хүрэхэрмэлзэлтэй бол тэр өөрийгөө хянан шалгах чадвартай байдаг

3. Өмнөө тавьсан зорилтоо биелүүлэхэд зарцуулсан хүч чармайлт нь түүнийгхэрэгжүүлсний төлөө олгох шагнал урамшилтай шууд хамааралтай байх ёстой

4. Дундаж хүн тодорхой нөхцөлд хариуцлага хүлээдэг төдийгүй тэгэхэрмэлзэлтэй байдаг

5. Зохион байгуулалтын асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд бүтээлч чанар, овсгоо, сэтгэнбодох харьцангуй өндөр түвшин шаардлагатай бөгөөд тийм чадвартай хүн олонбайдаг

6. Өнөөгийн үйлдвэржсэн ннйгмийн нөхцөлд дундаж хүний оюун ухааны чадавхи ньбүрэн бус ашиглагдаж байна.

Уг онолд ажилтан хүнийг эрчтэй, санаачлагатай, хөдөлмөрийн үйл ажиллагааныхааявцад зөвхөн эд материалын бус бас оюун санааныхаа хэрэгцээ; хангах, нэр төрөөхамгаалах, өөрийгөө илтгэн харуулахыг эрмэлздэг гэж үздэг. Тэгэхээр хүний авьяасчадварыг нээн гаргахын тулд удирдлагын зүгээс ажилтанд итгэл хүлээлгэх, ажилүйлдлийг нь бүтээлч болгох, эрхэлсэн ажил үүргийх нь хүрээнд эрх чөлөө, биеэ даасанбайдал олгох хэрэгтэй гэж үздэг байна.

2009 он

X, Y онолуудын харьцуулалт

Х онол (байгууллагад хандсан) У онол (хүнд хандсан)• Дундаж хүн угаасаа ажилд дургүй бөгөөдболж өгвөл ажлаас зайлсхийнэ.

• Хувь хүн ажилд дургүй учраас тэдэнд хүчхэрэглэн сүрдүүлж, албадан хянаж байжудирдан чиглүүлнэ.

• Дундаж хүн хариуцлагаас зайлсхийхийгхичээдэг. Тэдэнд юу хийхийг нь хэлж өгчбайхад дуртай идэвхи санаачлагагүй

• Цөөн хүн л үнэн санаанаасаа идэвхизүтгэлтэй ажилладаг.

• Жирийн ажилчны ухааны хязгаарлагдмалчадвар нь орчин үеийн ажлын зохионбайгуулалтанд бэрхшээл учруулдаг.

• Ажилчид угаасаа ажилд дургүй ба ажлынсайн нөхцөл, зөв хандлагад илүүажиллана.

• Байнгын зорилгод хүрэхийн тулд хүмүүсөөрсдөө үндэслэл бий болгон, өөрийгөөхянан жолооддог.

• Дундаж хүнийг тодорхой нөхцөлдхариуцлага хүлээхэд сургаж болно. Тэдингэх ч эрмэлзэлтэй байдаг.

• Ихэнх хүмүүс бүтээлч чадварлаг байж,овсгоо гаргаж, ухаан сийлэх чадвартай

• Дундаж хүний хувийн ухаан чадварыгорчин үеийн үйлдвэржсэн нийгэмд бүрэнашиглаж чаддаггүй.

Z онол

Калифорны их сургуулийн дэргэдэх Удирдлагын дээд сургуулийн багш профессорУилъям, Г.Оучи энэ онолыг боловсруулсан.Тэрээр ажиллагсдад ёс суртахууны буюу сэтгэл зүйн талаар нөлөөлөх замаар удирдлагынсистемийг боловсронгуй болгож болно гэж үзсэн ба энэ үзэл баримтлалаа Х,У онолтойхолбоотойгоор Z онол гэж нэрлэжээ. Японы уламжлалт удирдлагыг Америкийн өнөөгийнудирдлагатай жиших замаар Z онолоо гаргаж ирсэн.

Америк, Япон байгууллагыг харьцуулан авч үзье

“А” маягийн байгууллага1. Богино хугацаанд хөлслөх2. Хувийн шийдвэр гаргах 3. Хувийн хариуцлага хүлээх4. Ажлыг богино хугацаанд үнэлэн

дэвшүүлэх5. Нарийн хяналтын систем6. Төрөлжсөн ажил албан тушаал

эрхлэх7. Ажилчдад ялагвартай хандан

анхаарал халамж тавих

“J” маягийн байгууллага1. Бүх насаар нь хөлслөх2. Хамтын шийдвэр гаргах 3. Хамтын хариуцлага хүлээх4. Ажилтныг аажмаар үнэлж дэвшүүлэх 5. Энгийн хэрэгжихүйц хяналтын систем6. Төрөл бүрийн өргөн хүрээтэй ажил

эрхлэх 7. Ажилчдад хүн бүрт ижил хандаж

анхаарал халамж тавих


“Z” маягийн байгууллага

1. Урт хугацаагаар хөлслөх2. Хамтын шийдвзр гаргах 3. Хувийн хариуцлага хүлээх4. Ажилтныг аажмаар үнэлж дэвшүүлэх 5. Тодорхой албан ёсны үзүүлэлт бүхий энгийн

хяналтын систем6. Бага зэрэг төрөлжсөэ ажил, албан тушаал эрхлэх7. Гэр бүлийг оролцуулсан ажилчдад жигд анхаарал

тавих

Z онол нь хүний авъяас чадварыг нээн илрүүлэхийн тулд удирдлагынзүгээс ажилчдад итгэл хүлээлгэх, үйл ажиллагааг нь бүтээлч болгох,эрхэлсэн ажил үүргийнхээ хүрээнд эрх чөлөө, бие даасан байдлыг ньхангах, хүний авъяас чадвар хүмүүсийн харьцааг дэвшлийн гол эхсурвалж гэж үзсэн байдаг.

М онол

"Биеэ зас, биеэ засаад, гэрээ зас, гэрээ засаад төрөө зас" гэсэн билэг сургааль нь...

М онол нь нүүдлийн соёл иргэншилтэй манай орны нөхцөлдзохицсон онол бөгөөд дараах онцлогтой.

"М" онол1. Богино, дунд хугацаатайгаар ажил эрхлэл2. Хувь хүн зөвлөлдөх замаар шийдвэр гаргах3. Хувь хүн өөрөө хариуцлага хүлээх4. Нэр хүнд олуут шууд ажилтныг үнэлж дэвшүүлэх5. Дотоодын энгийн хяналтаас гадна, хэрэгжүүлэх албан ёсны арга хэмжээний хамт хяналт тавих

6. Олон талын мэдлэг чадварыг харгалзан албан тушаал дэвшүүлэх7. Гэр бүлийг нь оролцуулан бүхэлд нь анхаархад сонирхолтой.

Хөгжлийн хандлагын нөлөөлөл

2009 он

Хүн судлал

Эдийн засаг ШУ, Техникийн ололт

Улс төр Сэтгэл судлал

Нийгэм

МЕНЕЖМЕНТ

...... зэргийн ололтоос ихээхэн шалтгаалж иржээ.

2009 он

Чухал суурь ойлголт

Менежмент

Менежер Байгууллага

2009 он

Байгууллага

2009 он

Төлөвлөлт

Хяналт

Зохицуулалт

Захирах

Зохион байгуулалт

Менежментийн үүрэг

Аливаа байгууллагын менежмент тодорхой үүрэгтэй. Энэ үүргийгменежер хүн хариуцаж мэргэжил мэдлэгийнхээ ур чадварын дагуухэрэгжүүлнэ. Францын эрдэмтэн А.Файоль менежмент төлөвлөх,зохион байгуулах, захирах, зохицуулах, хянах гэсэн таван үүрэгтэйгэж үзжээ. Эдгээр үүрэг нь менежерийн үүрэгтэй давхцанменежментийн функциональ тодорхойлолтонд орж байдаг.

2009 он

Удирдагч, менежер, манлайлагч...

Удирдагч- шинэ жанжин шугам, алсын хараа, зорилго,зарчим, үнэт зүйлс, чиглэлийг тодорхойлогч, түүндээбусдыг зоригжуулан удирддаг хүн.

Менежер- Байгууллага, группын хүний болон бусаднөөцийг тогтсон журам, дүрэм, зарчмын дагуу захирдаг,зохицуулдаг хүн.

Манлайлагч- Ажил үйлс, үг яриа, үйл хөдлөлөөрөөбусдыг үлгэрлэн манлайлагч.

Менежер юмыг зөв хийдэг хүн.

Удирдагч бол зөв юм хийдэг хүн.

2009 он

Удирдлага

Удирдлага бол баигууллагын зорилтуудыг томъёолж түүнд хүрэхийн тулд зайлшгүй төлөвлөх, зохионбайгуулах, идэвхижрүүлэх, хянах үйл явц юм.

Зохион байгуулалт болон удирдлагын салбарын тэргүүнийонолч Питер Ф. Друкер удирдлагыг дараах байдлаартодорхойлжээ.

"Удирдлага гэдэг нь зохион байгуулалтгүйбөөгнөрсөн хүмүүсийг үр ашигтай, бүтээмжтэйбүлэг болгон өөрчлөх үйл ажиллагааны онцгойхэлбэр юм"

Үргэлжлэл... (Удирдлагын үе шатууд)

Генерал

хурандаа

Хошууч

Ахмад

Захирал

Дэд захирал

Сургалтын алба

Тэнхимийн эрхлэгч

Цэргийн байгууллагад

Их дээд сургуульд

Хөдөлмөрийн хуваарилалт

Босоо Хөндлөн

Санхүү Үйлдвэрлэл Маркетинг

Захирал

Удирдлага буюу Менежерийн үүрэг

Менежерийн ажил байгууллагын өмнө тавигдсан зорилтыгхэрэгжүүлэхэд бүх хүмүүсийн хүчийг нэгтгэн зохион байгуулахчадвараас нь хамаардаг. Менежерүүдийн ажлын агуулга ойролцооболовч, чиг үүрэг, арга нь өөр өөр байна. Менежерийн ерөнхий үүрэгюу болох нь тухайн байгууллагын үйл ажиллагаатай хэрхэнхолбогдож чадах вэ гэдгээр тодорхойлогдоно. Менежерийн ерөнхийүүрэг юу болох нь тухайн байгууллагын үйл ажиллагаатай хэрхэнхолбогдож чадах вэ гэдгээр тодорхойлогдоно. Менежерийн үүрэг.Үүнд:

•Төлөвлөлт•Зохион байгуулалт•Хүн хүчний сонголт, хуваарилалт•Идэвхжүүлэлт •Хяналт •Шийдвэр

2009 он

Менежментийн түвшин

Менежерүүд нь дээд, дунд, анхан шатны гэсэн үндсэн 3 түвшинд хуваагдаж болно.

Дээд

Дунд

Анхан шатны

Менежерийн бус

Хамрах хүрээ

2009 он

Менежерийн ур чадвар

Менежерүүд амжилттай ажиллахад хэд хэдэн онцлог бүхий дор дурдсан урчадвартай байх хэрэгтэй. Үүнд: техникийн, харилцааны, шийдвэр гаргах, сэтгэнбодох, оношлогоо шинжилгээний гэх мэт...

Техникийн Оношлогоо сэтгэлгээнийХарилцааны Сэтгэн бодох

Дээд шат

Дунд шат

Анхан шат

Техникийн Оношлогоо сэтгэлгээнийХарилцааны Сэтгэн

бодох

Удирдагчийн ур чадвар /гадаад/ Монголын эртний хаан Атилла нь дараах зарчмуудыг удирдах урлагтаа ашиглаж байжээ. Yvнд;

2009 он

1. Хvний чин vнэнч чанарыг эрхэмлэх

2. Эр зоригийг эрхэмлэх3. Эрхэмлэх хvсэл

эрмэлзэлтэй хvн амжилтанд хvрдэг

4. Сэтгэлийн тэнхээтэй5. Биеийн тэнхээтэй6. Хvнд жинхэнэ ёсоор

хvндлэгдэж чаддаг7. Эрс шийдэмгий8. Аливааг урьдчилан хардаг9. Цагийг vнэлж чаддаг

10.Өрсөлдөгчөө vнэлж чаддаг11.Өөрөө өөртөө итгэлтэй12.Аливаад эхнээс нь тооцоотой

хандаж чаддаг13.Хариуцлагаа гvнээ ухамсарладаг14.Зорьсон зорилгоосоо няцдаггvй15.Итгэл найдвар даадаг16.Нөмөр нөөлөгтэй, тvшигтэй17.Бусдыг байлдан дагуулах

2009 он


Менежментийн ур чадварыг хэрхэн эзэмших вэ? гэдэг асуулт зүйёсоор гарч ирж байна. Тухайн ур чадваруудыг өөр хоорондооуялдаатай байж болох үндсэн хоёр эх үүсвэрээс эзэмшиж болно.Үүнд:

Боловсрол Туршлага

Монгол удирдахуйн ухаан

2009 он

“Бидний улс эв саналаа нэгтгэвээсмэдэхгүй, чадахгүй зүйл үгүй бөгөөд…”

Д.Сүхбаатарын хэлсэн үгнээс эш татав.

"Биеэ засаад гэрээ зас, гэрээ засаад төрөө зас“ эртний мэргэдийн сургаал

2009 он

21-р зууны үнэлэмж• Уян хатан• Мэдээлэл технологийн дэвшил хөгжил

• Шинэчлэлт

• Интеграци /нэгдэл/

• Хэвийн байдлаас боломжит түвшин хүртэл өөрчлөлт явагдах

• Хэт өрсөлдөөн

2009 он

Мэдлэг-чадвар

Мэдлэг Мэдлэг

Амьдралын туршлага

Мэдлэг-чадвар

47 http://gelegjamts.blogspot.com/


2009 он

Мэдлэг чадвар

49 http://gelegjamts.blogspot.com/


2009 он

Удирдагч гэж хэн бэ?

2009 он

Албан – албан бус

2009 он

Удирдагч - Залгамжлагч

2009 он

Хаанаас залгагдсан бэ?

2009 он

Манлайлагч бол шинийг санаачлагч...

2009 он

Манлайлагч бол дасгалжуулагч...

2009 он

Удирдагчид ...

2009 он

Манлайлагч бол худалдаачин...

2009 он

Манлайлагч бол илгэгч...

2009 он

Удирдагчид асуудлыг шийдвэрлэдэг

2009 он

Удирдагчид цаг хугацааг удирддаг

2009 он

Удирдагчид чанарыг удирддаг

2009 он

Удирдагчид зорилгыг удирддаг

2009 он

Удирдагчид чиг хандлагыг...

2009 он

Удирдагч хүн шийдвэр гаргадаг

2009 он

Удирдагчид эрсдлийг...

2009 он

Чадварлаг удирдагчид чадварлаг багийг бий болгодог

2009 он

Хэн нь удирдагч вэ?

2009 он

Та хэн бэ?

2009 он2009 он

1. Шинэ үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээнийшинэчлэл

2. Удирдлагын сэтгэл зүй

3. Хувь хүний онцлог, түүнийг удирдлагад харгалзах нь

4. Хүний нөөцийн удирдлага /идэвхжүүлэлт/

5. Баг болон бүлгийг үр ашигтай зохион байгуулан-удирдах нь

6. Байгууллагын өөрчлөлт болон шинэчлэлтийг удирдахуй

7. Төрийн удирдлагын шинэчлэл, төрийн захиргааны удирдлага

8. Хэрэглээний эдийн засаг ба түүнийг удирдлагад ашиглахуй

9. Байгууллагын зохион байгуулалт, төлөвлөлт, хяналт, шийдвэр гаргалт

10. Байгууллагын стратегийн менежментгэсэн сэдвүүдээр сургалт явагдана.

Дараагийн сургалт

2009 он

Анхаарал тавьсанд баярлалаа

Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн...

Technology