Πρόταση διδασκαλίας

Κεφάλαιο ΖΗ ανάπτυξη τηςΜακεδονίας.

Ενότητα 4. Το έργο του Αλέξανδρου

Περιγραφή της γεωγραφικής έκτασης και τηςποικιλίας των λαών του κράτους πουδημιούργησε ο ΑλέξανδροςΗ διοικητική πολιτική του ΑλέξανδρουΗ ίδρυση πόλεων από τον ΑλέξανδροΗ εκπαιδευτική πολιτική του ΑλέξανδρουΗ πολιτική της ανεξιθρησκίαςΗ οικονομική και νομισματική πολιτικήΣυνολική αποτίμηση του έργου τουΑλέξανδρου και δικαιολόγηση του τιμητικούχαρακτηρισμού «Μέγας»

Κύρια σημεία της ενότητας

Λέξεις – κλειδιά της ενότητας

Μεικτοί γάμοιΚυψέλες ελληνισμού

ΑνεξιθρησκίαΑντιρατσιστική πολιτική

Χάρτης του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου

Διαθεματικές Έννοιες

ΑντίθεσηΑλληλεπίδραση

Σύνθεση

ΑΝΤΙΘΕΣΗΚατά τον Ηρόδοτο (διάλογος Δημάρατου- Ξέρξη πριν από τη μάχη

των Θερμοπυλών, Σπερθίας και Βούλης κ.α.) η αντίθεση τουελληνικού και του ασιατικού κόσμου εντοπίζεται στα εξής σημεία:

ΕλληνεςΈννομη πόλη

Ελεύθεροι πολίτεςΑγάπη για την πατρίδαΣυνειδητή πειθαρχία

στους νόμουςΜέτρο

«πενίη»

«Βάρβαροι»Απόλυτη μοναρχία(υπεράνω νόμων)

Δούλοι υπήκοοιΦόβος του μονάρχηΤυφλή υπακοή στηθέληση του μονάρχη

Υπερβολήπλούτος

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

Ο Αλέξανδρος εφαρμόζει για τηνυλοποίηση του οράματός του τα εξής

μέτρα• Ενίσχυση του στρατού με Πέρσες πολεμιστές

•Την υιοθέτηση περσικών διοικητικών πρακτικών (π.χ. διατήρηση του συστήματος των σατραπειών) και της

περσικής αυλικής εθιμοτυπίας

•Τη φυλετική ανάμειξη (μεικτοί γάμοι)

•Την ενίσχυση της ελληνικής εκπαίδευσης των Περσών

•Την ανάπτυξη των εμπορικών ανταλλαγών ανάμεσαστην Ελλάδα την Ασία και τη δημιουργία ενιαίας αγοράς

•Την ίδρυση πόλεων

Ο Αλέξανδροςκατατάσσει στοστρατό τουνεαρούς πέρσεςπολεμιστές, αφούπροηγουμένωςτους διδάσκει τημακεδονικήπολεμική τακτικήκαι τους μεταδίδειτην ελληνικήπαιδεία

ΣΤΡΑΤΟΣ

Ο Αλέξανδρος υιοθετεί σε επίπεδο συμβόλων τηθεοποίηση του βασιλιά προσαρμοζόμενος στιςαντιλήψεις των υπηκόων του

Περίαπτο ρωμαϊκώνχρόνων. Ο Αλέξανδροςεικονίζεται με τα κέρατατου αιγυπτιακού θεούΆμμωνα (Βερολίνο, Αρχαιολογικό Μουσείο)

Νόμισμα που απεικονίζει τονΑλέξανδρο με τη λεοντή τουΗρακλή

Η διοικητική πολιτική τουΑλέξανδρου

Ο Αλέξανδρος σεβάστηκε καιδιατήρησε τις προϋπάρχουσεςδιοικητικές δομές (πχ. Το θεσμότης σατραπείας). Η προσπάθειάτου όμως να συνδυάσει αρμονικάτις ιδιότητες του «πρώτουμεταξύ ίσων» Μακεδόνα ηγέτηκαι του «στρατηγούαυτοκράτορα» της πανελλήνιαςσυμμαχίας με εκείνη τουαπόλυτου μονάρχη της Περσίαςδεν έγινε αποδεκτή από τουςΜακεδόνες και τους υπόλοιπουςΈλληνες και αποτέλεσε σημείοτριβής στις σχέσεις του ακόμηκαι με τους στενότερουςσυνεργάτες του, που δενμπορούσαν να ανεχθούν τηναυλική εθιμοτυπία τωνΑχαιμενιδών (π.χ. προσκύνηση)

Η είσοδος του ανακτόρου τωνΑχαιμενιδών στην Περσέπολη

Ο Αλέξανδρος ενθάρρυνε και με το προσωπικό τουπαράδειγμα τους μεικτούς γάμους Ελλήνων και Περσών

Ο Αλέξανδρος μερίμνησε για τημετάδοση της ελληνικής παιδείας σε40.000 παιδιά Περσών

(Πρόσθετο παράθεμα από το βιβλίο του Εκπαιδευτικού σ. 100)

Όμηρος. Χαλκογραφία του1701 από την Ουτρέχτη

Ο Αλέξανδρος και η Ιλιάδα

Η οικονομική πολιτική τουΑλέξανδρου

Ο Αλέξανδρος καθιέρωσεενιαίο νομισματικόσύστημα με βάση τοαττικό αργυρότετράδραχμο.

Η διευκόλυνση τωνσυναλλαγών, καθώςκαι η ροή νομισμάτων

μέσω τωνμισθοφόρων ένωσανγια πρώτη φορά στηνιστορία την αγορά απότο Γιβραλτάρ ως τον

Ινδό ποταμόδημιουργώντας μιαενιαία οικονομική

αγορά

Οι πόλεις του Αλέξανδρουαποτέλεσαν το κύριο εργαλείο για την υλοποίηση του

οράματός του

Ιδρύθηκαν σε επιλεγμένα στρατηγικά σημεία γιατον έλεγχο της ενδοχώρας αλλά και για τιςπροοπτικές της οικονομικής τους ανάπτυξηςΚατοικήθηκαν κυρίως από Έλληνες στρατιώτες καισταδιακά από άλλους Έλληνες της Ελλάδας και τηςΜ.ΑσίαςΕξελίχθηκαν σε «κυψέλες του Ελληνισμού» καισυνέβαλαν καθοριστικά στη διάδοση τουελληνικού πολιτισμού σε όλη την έκταση τουκράτους

Μια αρχαία μαρτυρία για τηνΑλεξάνδρεια της Αιγύπτου

«Η πόλη βρίσκεται στοσταυροδρόμι όλης τηςγης, ακόμα και των πιοαπομακρυσμένωνεθνών, και σαν αγοράμιας πόληςσυγκεντρώνει σε έναμέρος τους πάντες, τους φέρνει σε επαφήμεταξύ τους και, στοβαθμό που είναιδυνατό, τους κάνεισυγγενείς»

Διών Χρυσόστομος, Προς Αλεξανδρείς 36 (Από το σχολικόβιβλίο «Αρχαία Ελλάδα, Ο τόπος και οι άνθρωποι»(βιβλίο μαθητή) Β΄Γυμνασίου σ. 77.

Η εκτίμηση ενός σύγχρονου ιστορικούγια την Αλεξάνδρεια

Χάρη στις διευκολύνσεις που προσέφερε στην εξαγωγήτων αιγυπτιακών προϊόντων προς τις περιοχές τηςΜεσογείου και ιδιαίτερα προς την Ελλάδα, η ίδρυση τουλιμανιού της Αλεξάνδρειας ενδυνάμωνε τις δυνατότητεςεπικοινωνίας, ακόμη και ανάμειξης ανάμεσα στουςΈλληνες και τους άλλους λαούς. Η νέα πόλη θα γινότανη «γέφυρα» ή μία από τις γέφυρες που ένωναν τη Δύσημε την Ανατολή. Ηδη, στο εσωτερικό της πόλης, τηςοποίας ο Αλέξανδρος χάραξε το σχέδιο, η αιγυπτία θεάΊσις δεν ήταν η μόνη που διέθετε ένα ιερό. Δίπλα τουυψώθηκαν ναοί για τους Έλληνες θεούς. Και σ΄αυτήντην πόλη ο Αλέξανδρος ενθρόνιζε τον ελληνικό τρόποζωής»

(Paul Cloche, Alexandre le Grand, Neuchatel, 1953, σσ.66-68. Μετάφραση Β. Σ. Από το βιβλίο Καθηγητή της Αρχαίας Ιστορίας, σ. 106-107)

ΣΥΝΘΕΣΗ

Στο κράτος του Μ. Αλεξάνδρου κυρίαρχη γλώσσασυναλλαγών και επικοινωνίας έγινε η ελληνικήΚοινήΜέσω της ελληνικής Κοινής διαδόθηκε ο ελληνικόςπολιτισμός σε όλο τον ανατολικό κόσμοΗ κοινή γλώσσα και το κοινό πολιτισμικόπεριβάλλον εξασφάλισαν ευνοϊκές συνθήκες για τηδιάδοση του ΧριστιανισμούΟ ελληνικός πολιτισμός και ο χριστιανισμόςαποτελούν, όπως είναι γνωστό, τους βασικούςπυλώνες του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού

Ο Αρριανός γιατον Αλέξανδρο

Ο ανδριάντας τουΑλέξανδρου στο λιμάνιτης Θεσσαλονίκης

Συνολική αποτίμηση του έργου τουΜ. Αλεξάνδρου από έναν σύγχρονο

ιστορικό

«Οι λαοί της Ασίας δέχτηκαν τον Αλέξανδρο ωςδικό τους βασιλιά και ενσωμάτωσαν τους άθλους τουμέσα στη δική τους λαϊκή παράδοση. Χρωστάμε στονΠλούταρχο, που αντλεί από τον Αριστόβουλο τη ματιάστην πνευματικότητα του Αλεξάνδρου: «Πιστεύονταςότι είχε έλθει από τους θεούς να γίνει κυβερνήτης καιενωτής της ανθρωπότητας, χρησιμοποιώντας τηδύναμη των όπλων εκεί που δεν δέχονταν την πειθώτου, ένωσε όλες του τις δυνάμεις σε έναν και μόνοσκοπό: να ενώσει σε ευτυχή μίξη τις ζωές, τουςτρόπους, τους γάμους και τα ήθη των ανθρώπων. Είπεσε όλους να θεωρούν την οικουμένη ως πατρίδα καιτο στρατό του ως δική τους ασφάλεια»

N. G. L. Hammond, Μέγας Αλέξανδρος, ένας ιδιοφυής (μετ. ΠάνοςΘεοδωρίδης, σ. 241-242, Μαλλιάρης Παιδεία). Από το βιβλίο για τονΕκπαιδευτικό σ. 105-106

Η παγκόσμια κληρονομιάΟ Μ. Αλέξανδρος έγινε θρύλος από την Ανατολή…

Ακόμη και σήμερα, οι Καλάς, στις Ινδίες, διατηρούν μνήμεςαπό την εποχή του Αλέξανδρου

…. ως τη Δύση

Ο Αλέξανδρος κατεβαίνει από ένα πλοίο μέσα σ΄ένα γυάλινο βαρέλι για να δει τα θαύματα τηςθάλασσας. Από το χειρόγραφο The Old French Prose Alexander Romance , Ρουένη, 1445 Copyright © 1996, The British Library Board

Και από την αρχαιότητα

Ως σήμερα……..

Ο Μέγας Αλέξανδρος του Θεόφιλου

Προτάσεις δικτυακών τόπων για υλικόσχετικό με το έργο του Μ. Αλεξάνδρου

Εκπαιδευτική Πύλη του ΥΠΕΠΘwww.e-yliko.sch.grwww.culture.gr (ΥπουργείοΠολιτισμού)www.ime.gr (Ίδρυμα ΜείζονοςΕλληνισμού)