Ένας από τους πιο σημαντικούς ευρωπαίους ποιητές του 20ού αιώνα

. (Aλεξάνδρεια, 29 Aπριλίου 1863 Aλεξάνδρεια, 29 Aπριλίου 1933)

 

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ,

τείχη μεγάλα κι υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι κι απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι, τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη.

Διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον

Κωνσταντίνος Καβάφης ! Το πρώτο του ποίημα ! «ΤΕΙΧΗ»

« Αρκετά ποιήματα συγχρόνων ποιητών μας …μ΄έκαμαν να μείνω με ανοικτό το στόμα .Και πολλά επίσης

τ΄απεστήθισα και εις στιγμάς ρέμβης τα επανελάμβανα ως μίαν

ηχώ της ιδίας μου ψυχής .Αλλά ολίγα , πολύ ολίγα διετήρησαν το κράτος αυτό μέχρι τέλους …Τα «

Τείχη» όμως του Καβάφη αντέστησαν εις κάθε μου ανάλυσιν .

Εξακολουθούν να με κατέχουν, να με περιζώνουν όρθια αμείλικτα και

θαυμάσια . Ο ποιητής μ΄εφυλάκισε ,μ΄αιχμαλώτησε.Και από

την αιχμαλωσίαν αυτήν χρονολογείται ο θαυμασμός μου.»

Γρ. Ξενόπουλος («Παναθήναια» 30.11.1903 - Το πρώτο άρθρο που

γράφτηκε για τον Κ. Καβάφη )Γρ. Ξενόπουλος

Γεννιέται στην Αλεξάνδρεια

Το πιο χαϊδεμένο παιδί του ζεύγους Πέτρου και Χαρίκλειας Καβάφη. 

(Oι γονείς του ήσαν Kωνσταντινουπολίτες, και ο Kωνσταντίνος υπερηφανευόταν για την καταγωγή του και για τους διαπρεπείς προγόνους )

Ανάμεσα στους αδελφούς του Τζών και Παύλο

Παύλος

Αριστείδης

Μετά από τον πρόωρο θάνατο του πατέρα ,

η οικογένεια έφυγε για την Αγγλία. ( 1872- 1878 )

Έμειναν έξι χρόνια ( 9-15 χρόνων τότε οΚ.

θα φοίτησε σε κάποιο αγγλικό σχολείο .Τέλεια γνώση αγγλικής .Τη χρησιμοποιεί στις σημειώσεις του).

Όταν επιστρέφουν στην Αλεξάνδρεια συμπληρώνει τις σπουδές του στο ελληνικό λύκειο

«Ερμής», όπου θα συναντήσει τους μετέπειτα φίλους του: τον Μικέ Ράλλη και τον Στέφανο Σκυλίτση

.1882- 1885: Η οικογένεια αναγκάζεται να εγκαταλείψει και πάλι την πατρική γη και να καταφύγει στην Κων/πόλη.

(Το πρώτο κείμενο του Καβάφη που σώζεται στο Αρχείο του, γράφτηκε το 1882. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο σε αγγλική γλώσσα με τίτλο: «Κωνσταντινουπολιάς–Ένα έπος» )

1885: επιστρέφουν και έκτοτε ο ποιητής δεν θα εγκαταλείψει την Αλεξάνδρεια παρά μόνο για μερικά σύντομα ταξίδια ( Παρίσι 1897, Λονδίνο1897,Αθήνα 1901 και 1903)

O Kωνσταντίνος Kαβάφης, σε φωτογραφία βγαλμένη στην Αλεξάνδρεια, πιθανώς το 1890.

«Μοιάζει με βυζαντινή μοναχική μορφή. Είναι μελαχρινός με μια γυαλάδα λιπαρή στο πεσμένο του δέρμα και με πυκνά μαύρα μαλλιά, εξαιρετικώς μαύρα για την ηλικία του. Τα γυαλιά που φορά σε μια μύτη γρυπή του προφυλάγουν ένα βλέμμα αδικαιολόγητα φοβισμένο, αλλά και χαρακτηριστικά χαμηλωμένο, ένα βλέμμα που αποφεύγει αινιγματικά τις ματιές των άλλων,… Στα μάτια του βρίσκεται ολόκληρος. Αποφεύγουν ν' αντικρίσουν τον απέναντί τους. Κι όμως με τα λαθραία τους κοιτάγματα, μ' εκείνες τις μισοματιές τους, ζυγίζουν, υπολογίζουν και εννοούν.»

ΜΑΛΑΝΟΣ

«Γενικά, στους τρόπους του έχει κάτι το προσποιημένο, ένα δικό του τρόπο να φέρεται, να περπατά, να χαιρετά, να δίνει το χέρι, κάτι τέλος από τη γοητεία του ηθοποιού, που επιδιώκει, μιλώντας, ν' αποσπάσει την προσοχή, να προκαλέσει το θαυμασμό».

ΜΑΛΑΝΟΣ

“… είναι τα μάτια του, τα δυο παμμέγιστα, παράξενα, αινιγματικά του μάτια. Δυο τέτοια μάτια κανείς μας ποτέ δε θα τα ιδεί σ’ άλλον άνθρωπο, απλούστατα γιατί δεν είναι μάτια σημερινού ανθρώπου. Είναι μάτια που έρχονται από πολύ μακριά, από τα βάθη των αιώνων…” Μυρτιώτισσα

 

Ο Καβάφης υποαπασχολείται σε διάφορες εργασίες.

Ως δημοσιογράφος της εφημερίδας «Τηλέγραφος»

Ως μεσίτης στο

Χρηματιστήριο Βάμβακος (1888)

Το 1889 άρχισε να εργάζεται ως άμισθος υπάλληλος στην υπηρεσία Αρδεύσεων, με Άγγλους προϊσταμένους. Το 1892 γίνεται έμμισθος. Στην υπηρεσία αυτή θα εργαστεί για τριάντα χρόνια

«Τι τον έκανε να μείνει σ’ αυτή την υπηρεσία τόσα χρόνια, όπως σημειώνει ο Στρατής Τσίρκας, δεν το γνωρίζουμε.

Ίσως να ήθελε ένα μικρό και σταθερό μισθό από μια δουλειά χωρίς απαιτήσεις, ώστε να του αφήνει χρόνο για την ποίηση».

τι ακριβά που με κόστιζαν εμένα οι μικρές μου πολυτέλειες. Για να τες αποκτήσω βγήκα απ' την φυσική μου γραμμή κι έγινα ένας κυβερνητικός υπάλληλος (τι γελοίο), και ξοδιάζω και χάνω τόσες πολύτιμες ώρες την ημέρα, στες οποίες πρέπει να προστεθούν και οι ώρες καμάτου και χαυνώσεως που τες διαδέχονται. Tί ζημιά, τί ζημιά, τί προδοσία.

O Kωνσταντίνος Kαβάφης όπως τον φαντάστηκε και τον απεικόνισε ο aλέξανδρος Iσαρης.

Το 1889 αρχίζει η πιο θλιβερή περίοδος της ζωής του. Η περίοδος αυτή θα σημαδευτεί από μια σειρά θανάτων αγαπημένων του προσώπων. Πεθαίνει ο παιδικός του φίλος Μικές Ράλλης, και ακολουθούν, ο αδελφός τους Πέτρος-Ιωάννης, ο παππούς του Γεωργάκης Φωτιάδης, η μητέρα του, ο αδελφός του Γεώργιος, ο αδελφός του Αριστείδης, ο αδελφός του Αλέξανδρος, ο εξάδελφός του Γ. Ψυλλιάρης, ο αδελφός του Παύλος, και ο πιο αγαπημένος από τους αδελφούς του ο Τζων.

Οι θάνατοι αυτοί ήταν επόμενο να σημαδέψουν τη ζωή του.

Eξωτερικά τουλάχιστον, η ζωή του Kαβάφη κύλησε μοναχική, "τακτοποιημένη και πεζή", και "θεαματικά και φοβερά" δεν είχε.

Aξιομνημόνευτες ίσως είναι μερικές ιδιορρυθμίες της ζωής του, όπως ότι ποτέ δεν έβαλε το ηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι του, και φώτιζε με τα θρυλικά κεριά· Μ.Σουλιώτης

Ο Κ. Π. Καβάφης σε προσωπογραφία

της Θάλειας Φλώρα-Καραβία (1926) 

Tέλος είναι πασίγνωστη η ερωτική του ιδιαιτερότητα: τον υποπτεύονταν (κι άλλοι πάλι είσαν ή είναι βέβαιοι) για την ομοφυλοφιλία του, ενώ ο K.Θ. Δημαράς έγραψε για την "μονήρη ικανοποίηση".

Δεν πρέπει ωστόσο να παραλειφθεί και μια άλλη φημολογία, κατά την οποία ο Αλέκος Σεγκόπουλος, θαυμαστής της ποίησης και βασικός κληρονόμος της διαθήκης, υπήρξε γιος του Kαβάφη. Μ.Σουλιώτης

Γνωριμία με τον πνευματικό κόσμο.

(Πολέμης, Ξενόπουλος, Πορφύρας). 

Το 1926 η κυβέρνηση του δικτάτορα Πάγκαλου απονέμει στον Καβάφη το αργυρό παράσημο του΄τάγματος του Φοίνικος, 

Το διαμονητήριο που εκδόθηκε από το Ελληνικό Προξενείο της Αλεξάνδρειας για το ταξίδι του Κ. Π. Καβάφη στην Αθήνα

(Ιδρυμα Ωνάση, Αρχείο Καβάφη).

 «Το παράσημο μου το απένειμε η Ελληνική Πολιτεία, την οποία σέβομαι και αγαπώ. Η επιστροφή του παρασήμου θα είναι προσβολή εκ μέρους μου προς την Ελληνικήν Πολιτείαν γι' αυτό και το κρατώ». 

ΠΑΜΕ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ

…ο Αντρέ Μωρουά, ο Καζαντζάκης, ο Ουράνης, η Κοτοπούλη, η Κυβέλη, ο Λογοθετίδης, η Μυρτιώτισσα, κ.ά

Ο βρετανός συγγραφέας Ε. Μ. Φόρστερ δημοσιεύει στο λονδρέζικο περιοδικό «Athenaeum» δοκίμιο για την ποίηση του Καβάφη και ποιήματά του μεταφρασμένα στα αγγλικά από

τον Γιώργο Βαλασόπουλο.

Ε. Μ. Φόρστερ

Παραιτείται από τις Αρδεύσεις με το βαθμό του υποτμηματάρχη

(«επιτέλους ελευθερώθηκα απ' αυτό το μισητό πράγμα»)

και χωρίς καμιά περίσπαση αφοσιώνεται στη συμπλήρωση του ποιητικού του έργου

Ο Κ. Ουράνης λέει « έβλεπα ένα πρόσωπο

ρυτιδωμένο, αλλά που είχε συγχρόνως κάτι άγουρο .Δεν ήταν το πρόσωπο ενός ηλικιωμένου ανθρώπου που νέαζε ακόμα , αλλά ενός παιδιού που είχε γεράσει »,

1930- ενοχλήσεις στο λάρυγγα

1932- στην Αθήνα διαπιστώνεται

καρκίνος, γίνεται τραχειοτομία

Επικοινωνεί με «σημειώματα νοσοκομείου»

1933: πεθαίνει τη μέρα των γενεθλίων του στο ελληνικό νοσοκομείο που βρισκόταν κοντά στο σπίτι του

«Πού θα μπορούσα να ζήσω καλύτερα; Κάτω από μένα ο οίκος ανοχής θεραπεύει τις ανάγκες της σάρκας. Κι εκεί είναι η εκκλησία όπου συγχωρούνται οι αμαρτίες. Και παρακάτω το νοσοκομείο όπου πεθαίνουμε»

Ο ίδιος αναγνωρίζει 154 ποιήματα.

Από τα « Αναγνωρισμένα» το πρώτο

χρονολογικά είναι τα « Τείχη » και το τελευταίο το « Εις τα περίχωρα της Αντιόχειας ».

 Αποκηρυγμένα (37)  Ανέκδοτα, (75

ποιήματα που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του)

30 Ατελή

  Ο ίδιος ο Καβάφης είχε κατατάξει τα

ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες :

Ιστορικά (ελληνιστική περίοδος ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα ,Βυζάντιο )

φιλοσοφικά (ή διδακτικά .) ηδονικά (ή αισθησιακά )

ψευδοϊστορικά, (Σεφέρης : ποιήματα που χρησιμοποιούν το ιστορικό υλικό αλληγορικά δημιουργώντας ψεύτικες ιστορίες)

ιστορικοφανή ( Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος :ποιήματα των οποίων τα φανταστικά πρόσωπα εμπλέκονται σε ιστορικό πλαίσιο 

Ιστοριογενή ( Μ. Πιερής :ποιήματα που γεννήθηκαν από άμεσο ιστορικό υλικό.)

Ο Καβάφης κυκλοφορούσε τα ποιήματά του σε μονόφυλλα

Από το1912 τυπώνει μεμονωμένα φύλλα που τα συναπαρτίζει μόνος του σε συλλογές ( με μετάλλινο συνδετήρα ) .

με ονομαστικώς καταγραφόμενους κάθε φορά αποδέκτες τις «συλλογές» των μονόφυλλων

οι οποίες παρουσιάζουν ποικιλία περιεχομένων, κατατάξεων,με προσθαφαιρέσεις ποιημάτων και συχνά ιδιόχειρες διορθώσεις και προσθήκες.

Όπως απέδειξε ο Γ. Π. Σαββίδης, κυκλοφόρησαν συνολικά 10 τέτοιες συλλογές. Τα αντίτυπα κάθε μιας κυμαίνονται από 100 έως 400 περίπου.

Μόνο μετά το θάνατό του γίνεται κανονική έκδοση των ποιημάτων του .

Τα ποιήματα /εξαιρετικά σύντομα Ο λόγος είναι λιτός με ελάχιστα  επίθετα (όσα υπάρχουν

έχουν πάντα ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι ποτέ συμβατικά, κοσμητικά επίθετα)

Γλώσσα τους η δημοτική ( οι εκτροπές στην καθαρεύουσα είναι ένα ηθελημένο ίσως πεζολογικό , ρεαλιστικό στοιχείο, με ιδιωματικά στοιχεία της Κων/πόλης)

Ο στίχος καλλιεργεί τα πεζολογικά , αντιποιητικά στοιχεία είναι ελεύθερος ,με άνισο αριθμό συλλαβών. Όταν φανερώνεται η ομοιοκαταληξία ηχεί σαν παιγνίδι ή σαν ειρωνεία .

Το μέτρο είναι ο ίαμβος Η στίξη , οι περίοδοι , οι παύσεις όλα είναι

υπολογισμένα, όλα υπηρετούν την «τέχνην της ποιήσεως », τίποτε δεν είναι τυχαίο .

 

ιδιόγραφα λεξικογραφικά δελτία του Κ. Π. Καβάφη.

Το λεξικόν του, καθώς είπα, μ’ εστάθη πολύ χρήσιμον, και απεφάσισα, οσάκις συναντούσα καμμιά λέξι έμορφη ή εκφραστική που να μη βρίσκεται εντός αυτού, να την αντιγράφω σ’ ένα χαρτάκι και να παραθέτω και την φράσι ανάμεσα που βρίσκεται, και να βάζω το χαρτάκι μες στο Λεξικό, ώστε έτσι το βοηθητικόν μου βιβλίον να γίνεται ακόμη βοηθητικώτερο. Οι λέξεις που σύναζα ήσαν κυρίως της δημοτικής…».

Μελαγχολία- η δραματικότητα Ιστορικο – μυθολογικό στοιχείο Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια- υπερηφάνεια Η απόκρυψη, το υπονοούμενο ( όσα

ανακαλύπτει δε λέγονται «κατευθείαν»)

Η συνειδητοποίηση της δραματικής ουσίας της ζωής- Η ειρωνική διάθεση

http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=0000072872&tsz=0&autostart=0

http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=0000068968&tsz=0&autostart=0

Το πορτρέτο του K. Π. Καβάφη φιλοτεχνημένο από τον Νίκο Εγγονόπουλο το 1948 

Ο Καβάφης είναι μαζί με τον αργεντινό Μπόρχες και τον πορτογάλο Πεσσόα ένας από τους τρεις ποιητές της λογοτεχνικής περιφέρειας που, παρότι δεν βρίσκονται εν ζωή, έχουν σήμερα παγκόσμια απήχηση και αποτελούν σημεία αναφοράς για την καλλιτεχνική ιδιοτυπία τους….Ν. Βαγενάς Μετάφραση - μελοποίηση

ΔIABAZONTAΣ ENAN OΨIMO EΛΛHNA ΠOIHTH

Στες μέρες όπου η πτώσις των ήταν βεβαία-στα τείχη επάνω είχεν ήδη αρχίσει ο θρήνος-κομμάτι κατόρθωσαν οι Tρώες να μπαλώσουν, κομμάτιτες τριπλές ξύλινες πύλες, κομμάτι.Kαι άρχισαν να έχουν θάρρος και καλές ελπίδες.

Ώστε και οι Tρώες, λοιπόν. Μπρεχτ

ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ (1904)Σαν σώματα ωραία νεκρών που δεν εγέρασανκαι τάκλεισαν, με δάκρυα, σε μαυσωλείο λαμπρό,με ρόδα στο κεφάλι και στα πόδια γιασεμιά -έτσ’ η επιθυμίες μοιάζουν που επέρασανχωρίς να εκπληρωθούν· χωρίς ν’ αξιωθεί καμιάτης ηδονής μια νύχτα, ή ένα πρωί της φεγγερό(από το διαδικτυακό αρχείο του Καβάφη)

Κι εδώ η αγγλική μετάφραση στα βαγόνια του λονδρέζικου μετρό:

Like the beautiful bodies of those who died before growing old,sadly shut away in sumptuous mausoleum,roses by the head, jasmine at the feet -so appear the longings that have passedwithout being satisfied, not one of the granteda single night of pleasure, or one of its radient mornings.Πηγή:http: www.doctv.gr

EDMUND KEELEY

Το Κέντρο Νεοελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού στο Σλαβικό Πανεπιστήμιο του Μπακού (Αζερμπαïτζάν) στις 11 Δεκεμβρίου του 2012 παρουσίασε το βιβλίο «Κ. Καβάφης. Αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του» στην Αζερική γλώσσα. 

---> Το βιβλίο περιέχει 24 ποιήματα του ποιητή μεταφρασμένα       στην Αζερική γλώσσα. 

      Η παρουσίαση αφιερωμένη στην επέτειο      150 χρόνια από τη γέννηση

«Πρόσθεσις»

«Mες στ’ ολικό ποσόδεν αριθμήθηκα. Kι’ αυτή η χαρά μ’ αρκεί»

κ. καβαφης