อบตศพอเพียง เสรี
TRANSCRIPT
เศรษฐกจพอเพยง
การพฒนายงยน
@ copyright เสร พงศพศ
“สดวยยทธศาสตร รบดวยปญญา
ชนะดวยความร”( สรชาต บ ารงสข : ซนหว )
3 มตของการพฒนายงยน
รอด (หน)
หลดพนจากวงจรอบาทว ปญหาหนสน ทางตนของชวต (survived)
พอเพยง (ระบบ)
ยงยน (เครอขาย)
เขมแขงดวยระบบเศรษฐกจทองถนท พงตนเอง (sufficient)
มนคง ยนหยดไดในโลกาภวตน โลกแหงการแขงขน (sustainable)
ผลผลตตกต า
คาใชจายฟมเฟอย
กในระบบ
ลงทน การผลต
ขาด ทน
คาใชจายประจ า
หน
จายคน เงนก
ปจจยผลตแพง
กนอกระบบ หนเพมพน
ความตองการ ความจ าเปน
มอถอ
สงคมบาบรโภค
บตรเครดต
ขายตรงผอนสงเปนปๆ
ซอกน ซอใช
คณภาพชวตเลวลง
ววพนหลก
มเหตผล
ระบบคน
มภมคมกน
ความร
พอประมาณ
เศรษฐกจ
พอเพยง
เศรษฐกจพอเพยง – เกดไดดวย...
๒. ความกลาหาญ
๑. ปญญา
๓. ความเพยรทน
-มหลกคด หลกการ และเปาหมายท GDH ไมใช GDP - คดได ตดสนใจได เลอกได
- ใจกลา ใจส ใจถง จงจะท าได เพราะตองทวนกระแส ไมไปตามกระแส - คดนอกกรอบ เปนตวของตวเอง
“ความเพยรอนบรสทธท าใหเกดสงอศจรรย ท าใหรอดได” - พระมหาชนก
ธนาคารขาว ธนาคารควาย
รานคาชมชน แปรรปอาหาร
สมนไพร แชมพ
กลวยฉาบ
กลมออมทรพย
กองทนหมบาน ๑ ลานบาท
เลยงหมเลยงไก
กองทนตาง ๆ
ปลกพช
เลยงกง
เลยงปลา
OTOP
สมนไพร
หตถกรรม
เลยงปลา
อาหารสตว
ผกปลอดสาร
โรงสมอหมน
ทอผากมอ
ไกพนบาน ปนหมอ
ท าอฐเพาะเหด
ออมทรพยรานคา
เกษตร อนทรย
หม
โรงสเลก
บานน าหน อ าเภอนานอย จงหวดนาน ตวอยางการพงตนเองระดบชมชน
ปยชวภาพแชมพสบ
น ายาลางจาน
พนธไม เลยงโค กระบอ
เหลา
ปลายขาว/ร า
ปลารา
เขยงหม
แกลบขนม
แกสชวภาพปนอฐ/หมอ
น าปลา
น าผลไม/ไวน
อาหารสตว
พนธไมผกผลไมแปรรปยาสมนไพร
ขาว โรงส
ผงนว
ออย/มน
ปลา
ไก หม
ผก ไมผล สมนไพรของใช
ป ยชวภาพ
อาหาร
ยาสมนไพร
หตถกรรม
อบนวด
น าผลไม ไวน สราขาวซอมมอ
น าดม
แชมพ
ป ยชวภาพอาหารแปรรปผก ผลไม
สขภาพ สมนไพร
ของใชชวภาพ
ครม
การทองเทยว
ท านา ท าสวน
ไกนา ปลาแมน า
โฮม-ลองสเตย ผา ของทระลก
ขนม
สปา
เลยงสตว
มคคเทศก
การทองเทยว
อาหารสขภาพ
ของใช
เครองดม
ขาว ขนม
ของทระลก
หตถกรรม
นกเรยนขอมลจากโรงเรยนประวตศาสตรทองถน
น าสมนไพร น าผลไม
สาโท เหลากลน
ไวน
ชา กาแฟโบราณ
ขนมทองถน
ขาวซอมมอ
นมขาว
ผา ไหมแกะสลกจกสาน หมอ ดนเผา
เสอ กระเปา งานฝมอ สงประดษฐ ทองถน ตกตา ฯลฯ
สบ แชมพผลตภณฑจากผง
สมนไพร พนธไม
ของใชในบาน
การนวดการอบ สปา
การแสดงพนบาน
ผก ผลไมพนบาน อาหารพนบานไกนา ปลาแมน า หมกระโดน/สมนไพร
อาหารแปรรป กะป น าปลา ปลารา ปลาแหง ผลไมแปรรป
มด พรา จอบเสยม
เศรษฐกจชมชนระดบ และ ขนตอนการพฒนา
พงตนเอง พอเพยง กาวหนา
ลกษณะ การจดการ
-ปลกพช เลยงสตว สมนไพรไวกนใชเอง-หมกน าปลากนเอง-ท ายาสระผมใชเอง
ครอบ ครว
- เกษตรผสมผสาน- พชสตวเศรษฐกจ- อตสาหกรรมในครวเรอน - นวด สมนไพร ดแลสขภาพ - ทองเทยว โฮมสเตย
ชมชน และ
เครอขาย
-โรงงานน าปลา-โรงสขาวชมชน -โรงงานปยชวภาพ-โรงงานอาหารสตว- กลมออมทรพย
- โรงงานแปรรปยาง แปงขนมจน- โรงสขาวชาวนา ขาวอนทรย- โรงงานอาหารสตว ปยชวภาพ - ทองเทยวนเวศ โฮม-ลองสเตย - นวดสมนไพรผลตภณฑสขภาพ - ธนาคารชมชน (ระดบเครอขาย)
ระบบวสาหกจชมชน ระบบออม-ทน ระบบสวสดการ ระบบ
สขภาพชมชน ระบบสงแวดลอม
ขอมล - ความร - แผนแมบทชมชน
ลดรายจาย เพมรายได ออม
ดแลสขภาพ แผนชวต
ระบบวสาหกจชมชน
ระบบสงแวดลอมและพลงงาน
ระบบสขภาพ
ระบบทน ระบบเกษตร
การพฒนายงยน ยอมเกดมาจากขางใน
“ระเบดจากขางใน”
สบ น ายาลางจาน โรงสขาวขนมรานคาชมชน เครองแกงตลาดนดชมชน น าสมนไพร
กลมซอน ายาง
โรงงานปยชวภาพท านบ - คลองธรรมชาต
ธนาคารขยะ เตาไรควนเตาชวมวล
น าหมกชวภาพพลงแสงอาทตยแปรรปอาหาร
ออมทรพย กองทนอาชพสถาบนการเงนชมชน
กองทนสวสดการธนาคารหมบาน
กลมคนท านา
เลยงวว แพะ หม ไก
ผกปลอดสาร อาหารสขภาพโครงการรวม สปสช./อบต.
การออกก าลงกาย
โครงการแกหนแกจน
“เมอความฝนสนสดลง คนกเรมคนหา ความจรงกนใหม”
“เพอกาวพนนยายของการพฒนา เราจะตองมระบบเศรษฐกจทองถนทพงตนเอง”
(รางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร ชาวอนเดย)อมาตยา เซน
“ชมชนจะเขมแขงได ตองเขมแขงทางความคด วนนสงคมถกกระแสทสรางความออนแอโถมใสทกวน ปญหาทตองแก คอ
ความออนแอทางความคดของผคนในชมชน ซงเปนงานใหญ นคอยทธศาสตรของเรา ไมใชกจกรรม กจกรรมเปนเพยงเครองมอ”(ผใหญโชคชย ลมประดษฐ บานหนองกลางดง สามรอยยอด ประจวบครขนธ)
“ผมไมเชอวาคนขางนอกจะไปสรางความเขมแขงใหชมชนได ชมชนตองสรางเองเหมอนผลกทมน
ตองเกดตรงนน แลวกโตขนโดยธรรมชาต ตองยอมรบวา ผน าทางการซงมอทธพลตอการน าชมชนหลายคนยงขาดวธคด ขาดความชดเจน กลายเปนเครองมอของอ านาจรฐ สงใหท ากท า ท าเพอละลายงบประมาณ เงนหมดกเลก”
(ผใหญโชคชย ลมประดษฐ บานหนองกลางดง สามรอยยอด ประจวบครขนธ)
“สงคมเกษตรตองการดนเพอท านา สงคมอตสาหกรรมตองการเงนเพอซออยซอกน สงคมวนนตองการความร คนไมมความรอยไมได อยไดกถกเขา เอาเปรยบ หลอก โกง และครอบง างาย”
( เสร พงศพศ )
“คนมความร เปลยนทะเลทรายใหเปนปา
คนไมมความร เปลยนปาใหเปนทะเลทราย”
( เสร พงศพศ )
การพงตนเอง
“การรวมตวกนตอเนองเปนตวชวดความเขมแขงของชมชน ท าใหมนใจวาเราแกปญหาในหมบานได ทเกนก าลงคอยบอกขางนอกมาชวย พดงายๆ ท าตอบอยทหนองกลางดง ไมไดอยทแหลง
งบประมาณ เงนเปนเรองเลก แตความรสกมนใจของคนในชมชนเปนเรองใหญกวา”
(ผใหญโชคชย ลมประดษฐ บานหนองกลางดง สามรอยยอด ประจวบครขนธ)
“สงคมไทยออนแอทางปญญา มความรนอย ใชระบบอ านาจเปนใหญเนองจากขาดความร เชน ระบบราชการ คอ ตวแทนขององคกรเชงอ านาจ มแตเนนกฎหมาย ระเบยบ การสงการและ
การควบคม ซงถอวาเปนการแกปญหาทไมตรงจด เพราะสงคมไทยปจจบนมปญหาทซบซอน
และยากตอการแกไขมากขน”(ศาสตราจารยนายแพทยประเวศ วะส ๒๕ พ.ย. ๔๕)
“ปจจยทท าใหองคกรตางๆ ประสบความส าเรจสวนใหญจะขนอยกบคณภาพของบคลากรเปนส าคญ รวมตลอดถงภาพลกษณและชอเสยงขององคกร ซงมลกษณะเปนสนทรพยทจบตองไมได แตมมลคามากกวาสนทรพยประเภททมองเหนไดเสยอก (เชน ทดน สงปลกสราง เครองจกร ฯลฯ) สนทรพยทจบตองไมไดเหลาน คอ ทนทางปญญา (intellectual
capital) เพราะสงทท าใหองคกรประสบความส าเรจในยคนลวนแลวแตเกดขนจากภมปญญาของบคลากรหรอเกดจากทนมนษย (human
capital) จากการศกษาวจยของนกวชาการตางประเทศพบวามลคาขององคกรมากกวารอยละ 85 มาจากสนทรพยทจบตองไมไดภายในองคกร คอทนทางปญญานนเองทผลกดนใหกาวไปสความส าเรจมากทสด”
ทนทางปญญา
ผจดการออนไลน 24 กนยายน 2546
ยทธศาสตรการพฒนา
๑. ยทธศาสตรการเรยนร
๒. ยทธศาสตรการพงตนเอง
๓. ยทธศาสตรการพฒนาทรพยากร
๔. ยทธศาสตรการพฒนาสขภาพและการพฒนาจตใจ ๕. ยทธศาสตรการพฒนาประสทธภาพขององคกรในชมชน
ต าบลไมเรยง อ. ฉวาง จ. นครศรธรรมราช
ขมทรพยในชมชน
๒. ทนทางปญญา
๑. ทนทรพยากร
๓. ทนทางสงคม
ดน น า ปา พช ผก สมนไพร จลนทรย สตว แมลง แรธาต ทรพยากรธรรมชาต
ความรภมปญญาในการท ามาหากน ปจจยส กฎเกณฑการอยรวมกบสรรพสง “เวลา ท ผ ขวญ”ศาสตรและศลปะแหงการด าเนนชวต
กฎเกณฑทางสงคม จารตประเพณ วถปฏบตในชมชน ความเปนพเปนนอง ความไวใจกน ชวยเหลอเกอกลกน
การท าแผนแมบทชมชน
ท าแผนชวต แผนยทธศาสตรเขยนโครงการ
ท าสามวนเสรจ
กระบวนการเรยนรของชมชน
วธการและเปาหมายเปนอนเดยวกน
ท าโดยผน าไมกคนชมชนรวมแรงรวมใจ รวมคดรวมท า
เปาหมายทงบฯ เปาหมาย คอ การพงตนเอง
XX
X X
แผนแมบทชมชน คอ แผนพฒนาเศรษฐกจสงคมของชมชน ทชมชนรวมกนพฒนาขนมาโดยกระบวนการเรยนรทท าใหเขาใจศกยภาพทเปน “ทน” ทแทจรงของตนเอง และพบแนวทางในการพฒนาทนดงกลาวไปสการพงตนเอง
หวใจของการท าประชาพจย คอการสรางกระบวนการเรยนร ใหกบคนในชมชน เพอใหชมชนหลดพนจากวธคดแบบพงพา และรอความชวยเหลอจากรฐหรอภายนอก
(กระบวนการเรยนรน มลนธหมบานเรยกวา “การท าประชาพจย” หรอ “การท าประชาพจยและพฒนา” หรอ PR&D : People Research and Development)
หลกประชาพจย (PR&D)
ก. รจกตวเอง รจกโลก
ข. รจกรากเหงา และเอกลกษ
ค. รจกศกยภาพ ทน สงแวดลอม สขภาพ
ง. รรายรบ รายจาย หนสน และปญหา
จ. เรยนรจากตวอยาง และความส าเรจของชมชนอน
ฉ. วเคราะหขอมล คนหาทางเลอกใหม ความตองการแทจรง
ช. รางแผนแมบท และประชาพจารณ
ผลของการท าแผนแมบทชมชน (1)
๏ หลดพนจากวฒนธรรมอปถมภเขาสวฒนธรรมขอมล ความร
๏ หลดพนจากวฒนธรรมการเรยนรแบบรบ มาเรยนรแบบรก สบคน ส ารวจ วจย แสวงหา พฒนาองคความรใหมดวยตนเอง๏ หลดพนจากวธคดและวธจดการแบบแยกสวน มาคดแบบ เชอมโยง หรอบรณาการ และจดการแบบผนกพลง (synergy) กอใหเกดผลไมเพยงบวก แตทวคณ
๏ หลดพนจากวธคดแบบพงพา มาพงตนเอง เปนตวของตวเอง
ผลของการท าแผนแมบทชมชน (2)
๏ ชมชนเกดความเชอมนในตนเอง ภมใจในรากเหงา วฒนธรรม คนพบ “ทน” และศกยภาพทแทจรงของตนเอง จนกลา “ลงทน” โดยไมตองรอรฐชวย ถาชวยกถอวา “ตอยอด-สมทบ”
๏ เกดวงจรชวตใหมของชมชน จดการชวตของตนเองเปนระบบ ตดสนใจไดเองวา จะกน จะอย จะท าอะไร อยางไร
๏ เกดระบบเศรษฐกจชมชนทสรางหลกประกน ความมนคง และ ระบบสวสดการใหครอบครว วนนและวนหนายามแกเฒา
“เรองแผนแมบทชมชน เรองขอมลชมชน เปนเรองของการฝกคนใหคด
กจะเกดจตส านกอนจะน าไปสการเปลยนพฤตกรรม กสามารถแกวกฤตของตนเองได นนคอความมนใจในผลของการด าเนน
วถการพงพาตนเอง”(ผใหญโชคชย ลมประดษฐ บานหนองกลางดง สามรอยยอด ประจวบครขนธ)
ชมชน เครอขายพอเพยง
ครอบครว พงตวเอง
ธรกจพฒนา
ผลตภณฑ
ชมชนเขมแขงและพงตนเอง
• จดการ “ทน”ของตนเองไดอยางมประสทธภาพ
• ตดสนใจไดอยางเปนอสระ
• เปนชมชนเรยนร (learning community)
• มธรรมาภบาลในการจดการองคกรชมชน และม เครอขายกบชมชนอนแบบชวยเหลอเกอกลกน
๓ ขนบนไดสความส าเรจ
๑. ปรบวธคด (ปรบกระบวนทศน)
๒. จดระเบยบชวต (เลก ลด ทดแทน) ๓. จดระบบเศรษฐกจชมชน - ท าวสาหกจชมชน
ประเภทของวสาหกจชมชน
๑. วสาหกจชมชนพนฐาน
๒. วสาหกจชมชนกาวหนา
ปจจย ๔ และ ปจจย ๕ (ขาว อาหาร สมนไพร ของใช ปย)
ผลตปจจยพนฐานไวกนไวใช
สตรเดด เคลดลบ เอกลกษณเฉพาะถน
ส าหรบตลาดกลางและบน
ตลาดทวไป
ตลาดทองถน
พฒนาคณภาพทกขนตอน
B
C
A
บรโภคใน ครวเรอน ชมชน
จ าหนายในทองถน
โอทอป
ผลผลตชมชน ตลาดพอเพยงครอบครว
ชมชน
เครอขาย
ตลาดผกพน
ตลาดบรโภค ทวไปผลตภณฑพเศษ
องคกรรฐ
ภาคเอกชน
ประชาสงคม
ตางประเทศ
โอทอป
เรยนร คอ หวใจ
ของดตองรวมพฒนา ปญหาตองรวมแกไข
เปาหมาย คอ การพงตนเอง
รวยจนตนาการ รวยน าใจ
การเรยนรของชมชนไดผลเพราะ
สนก (เรยนเรองใกลตว วธธรรมชาต)
ไดความรจรง (ไดปฏบต ทดลองดวยตนเอง)
ไดเพอน (เครอขายจากชมชนถงระดบชาต)
ไดกน ไดใช (ท าเปน)
ไดขาย ไดเงน (จดการเปน)
ไดความคด (คดเปน คดได พงพาตนเองได)
ไดวธการเรยนร (รจกสรางความรมอหนง)
“กะลาทคว าอย ฝนตกทงคนกไมไดน า” (ว.วชรเมธ)
ไดแรงบนดาลใจ (เปนพลงทางปญญา)
๑. เลกเอาโครงการเปนตวตง - สรางระบบ
๒. ลดการท าโครงสรางพนฐาน - เพมการพฒนาคน
๓. เลกฝกอบรมแบบเดมๆ – ท าแผน ๔ แผน
๔. ไมท าแตแผนงบประมาณ - ท ายทธศาสตรพฒนา
๑. เรยนรจกตวเอง
๒. เรยนรทนทองถน๓. เรยนรสถานภาพของตนเอง
๔. เกดแผนชวต แผนแมบทชมชน
การเรยนรสการท ายทธศาสตรการพฒนาฯ
โครงการแกหนแกจน เรมตนชวตใหม
๑. แผนชวต
๒. แผนการเงน
๓. แผนอาชพ
๔. แผนสขภาพ
ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง
ยทธศาสตรเกษตรกรรมยงยน
๑. หนงไร-สามไร-หาไร : รอด/พอเพยง/มนคง
๒. หนงไรไดหนงเกวยน
๓. ปลกผกสมนไพรไดสขภาพด
ยทธศาสตรเศรษฐกจชมชน
๑. รอยละ 10 + 10
๒. ตลาดชมชน
๓. วสาหกจชมชน
๔. กองทนประกนพชผล
ยทธศาสตรการเรยนร
๑. แกหนแกจนเรมตนชวตใหมฯ
๒. ตนกลาอาชพ
๓. มหาวทยาลยชวต - ทนวจยและพฒนาชมชน
เปลยนความกลวใหเปนความร
เปลยนความกงวลใหเปนความเขาใจ
เปลยนความตองการใหเปนความตงใจ
เปลยนความปรารถนาใหเปนความมงมน
เพอเปลยนความฝนใหเปนความจรง
ด.ต.เชาวฤทธ สคนธา
สวนครวหลงบาน ด.ต. เชาวฤทธ สคนธา
ครอบครวของ ด.ต. เชาวฤทธ สคนธา
จรญ เทพพทกษ
คณจรญ เทพพทกษ และภรรยา
ทนาของคณจรญ เทพพทกษ
ผใหญสมพร ปงเมอง
ผใหญสมพร ปงเมอง
คณเจรญ ดน
คณอนงคพรรณ จนทรแดง
คณอนงคพรรณ จนทรแดง และสาม
ลงประยงค รณรงค
คณสนธพ อนทรตน นายก อบต. ทาขาม
ลงทองเหมาะ แจมแจง
มารตน วเลอร