ปารพฒนาการเรยนการสอนประวตศาสตร

โดวยวธโ รงงาน

ทม เกตวงศา ป ภาควชาประวตศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม

22

33

พระราชเสาวนยสมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถพระราชเสาวนยสมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถพระราชทานแกคณะบคคลตาง ๆ ทเขาเฝา ฯ ถวายพระพรชยมงคล ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา

ณ ศาลาดสดาลย พระตาหนกจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต

วนจนทรท ๑๑ สงหาคม พ.ศ.๒๕๕๑

“... ทประเทศไทย บรรพบรษของเราสละชวตมาเพอปกปองผนแผนดน มาดวยเลอดเนอ

ดวยชวต แตเสยดายตอนนทานนายก ฯ เขาไมไดเรยนประวตศาสตรแลวนะ ฉนกไมเขาใจ

เพราะตอนทฉนเรยนอยทสวตเซอรแลนด ไมมประวตศาสตรอะไรเทาไหร

แตเรากตองเรยนประวตศาสตรของสวส แตเมองไทยน บรรพบรษเลอดทาแผนดน

กวาจะมาถงทใหพวกเราอย นงอยกนสบาย มประเทศชาต เรากลบไมใหเรยนประวตศาสตร

ไมรวาใครมาจากไหน เปนความคดทแปลกประหลาด อยางทอเมรกาถามไป

เขากสอนประวตศาสตรบานเมองเขา ทประเทศไหนเขากสอน แตประเทศไทยไมม

ไมทราบวาแผนดนน รอดไปอยจนบดนเพราะใคร หรอวายงไงกน

อนนนาตกใจ ชาวตางชาตยงไมทราบวานกเรยนไทยไมมการสอนประวตศาสตรชาตเลย...”

55บรรณานกรม

66

77

www.yuwawijai.msu.ac.th

99

1010

1111

1212

ใสบคนตวอยางเรองทเราสนใจศกษา

1313

มความสข สะทอนผล และผลกระทบมความสข สะทอนผล และผลกระทบ

1414

เปาหมายเปาหมาย

นกเรยน

ยววจยประวตศาสตรทองถน

เปาหมายเปาหมาย

ทกษะ “นกวจย” ใชในการเรยน ใชในชวต

วธการทางประวตศาสตร” ใชในการเรยน ใชในชวต

ความร ความรก “ทองถน” คร คร

การเรยนการสอน

วทยฐานะ

สพท อบจ เทศบาล ผนาในทองถน สพท. อบจ. เทศบาล ผนาในทองถน

บทเรยนสนบสนน ผลกดนการเรยนการสอน

ใ ฐานคดในการพฒนา

ลกษณะของ ““ประวตศาสตรทองถนประวตศาสตรทองถน””เหน “คน”

คนจานวนมาก, คนมความสมพนธกบบรบท (ธรรมชาต สงเหนอธรรมชาต และคน),

คนปรบตวตามความเปลยนแปลง

ม “มตเวลา” : ชวงเวลาแหงความเปลยนแปลงทตอเนอง

หลกฐานชนตน มากกวา หลกฐานชนรองฐ ฐ

อธบาย (Why? How?) มากกวา บรรยาย (Who? What? Where? When?)( y ) ( )

เกดพลง (สานกในคณคา ตอยอดกจกรรม ฟนฟ อนรกษ สบสาน พฒนา)เกดพลง (สานกในคณคา ตอยอดกจกรรม ฟนฟ อนรกษ สบสาน พฒนา)

หวขอ

การออกแบบและวางแผน

การศกษาประวตศาสตรทองถน

(โ ใ ) (โครงงาน, การวจย, การวจยในชนเรยน)

ข นตอนการศกษาประวตศาสตรทองถน

การออกแบบและวางแผน

ทบทวนความร ประเดน

กาหนดทศทาง

ใ สรางความเขาใจรวมกน

คาถามคาถามWhat ทาอะไร ? คาถามคาถามWhat ทาอะไร ?

Who ใครทา ?

Why ทาไมถงทา ?

For What ทาเพออะไร ?

For Whomทาเพอใคร ?

How ทาอยางไร ?

ไWhen ทาเมอได ?

Where ทาทไหน ?Where ทาทไหน ?

หวขอ ชอโครงงาน หวขอผรบผดชอบ

เอกสารหรองานวจยทเกยวของ เอกสารหรองานวจยทเกยวของ

ภมหลง

ปญหา คาถามหลก

วตถประสงค วตถประสงค

พนทศกษา

กจกรรม

แผนการทางาน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ปงบประมาณ

1.ชอโครงงาน

ระบใหชดเจนวาจะทาอะไร

ภาษาทงาย กะทดรด ไดใจความ

ใ ใ คาทเดน ดงดดความสนใจ ชวนใหตดตาม

อยากรอยากเหน อยากรอยากเหน

เลยงป : พลงแหงผบานทรายขาว

2. ผรบผดชอบ

2.1 ทม (ครและนกเรยน)

ใหความสาคญกบนกเรยน สรางความรสกการเปนเจาของ

2.2 ทปรกษา

- ผบรหารสถานศกษา

ใ - ผนาทองถนและคนในทองถน

สรางกระบวนการมสวนรวม ใหเกยรต ใหเครดต สรางกระบวนการมสวนรวม ใหเกยรต ใหเครดต

3. เอกสารหรองานวจยทเกยวของ

สารวจเอกสารหรองานวจยทเกยวของ

อางองวาเอามาจากหนงสอหรอเอกสารเลมใด

องคประกอบม 2 สวน คอ เนอหา และ บรบท

เนอหา การเลยงปหรอประเพณพธกรรมอน ๆๆ

บรบท บานทรายขาว

ป พรมแดนความร หรอวรรณกรรมปรทศน

สงทตองทา คอ สรปจากความคดเหนของตวเองใหไดวา

ใ ไเอกสารหรองานวจยเรองนน ๆ ใหอะไร

เชน ความร ความเหน แนวคด เทคนค วธการเชน ความร ความเหน แนวคด เทคนค วธการ

แหลงเอกสารทมความสาคญ คอ ในทองถน เชน โรงเรยน วด ผร อปทแหลงเอกสารทมความสาคญ คอ ในทองถน เชน โรงเรยน วด ผร อปท.

โอกาสในการรวบรวมเอกสารทสาคญของทองถน

ไ

4.ภมหลง

ขอมลทวไปของเรองทจะศกษา

ปญหา หรอประเดนทนาสนใจ ปญหา หรอประเดนทนาสนใจ

ความสมพนธและสาคญตอทองถน

แนวทางการดาเนนงานอยางคราว ๆ

ประโยชนทจะเกดขนประโยชนทจะเกดขน

ใ โ แสดงใหเหนวาโครงงานน

มผล (Out put) และผลกระทบ (Impact) ทมประโยชน

ป ป

ใ

55..ปญหาและคาถามหลกปญหาและคาถามหลก

คนใหพบประเดนปญหา

ถามในสงทตองการร และยงไมร

ถามเพอหาคาตอบทสามารถอธบายเรองราวทงหมด

ไ ช ไดอยางชดเจน

ควรเนน “มตเวลา” และ “ความสมพนธกบผคน”

อาจมคาถามทมองไปในอนาคตกได

ผลการศกษาจะตองตอบคาถามหลกได

เลยงป : พลงแหงผบานทรายขาว

ปญหา ชาวบานทรายขาวใหความสาคญและเขารวม

เลยงป : พลงแหงผบานทรายขาว

ปญหา : ชาวบานทรายขาวใหความสาคญและเขารวม

พธเลยงปนอยลง

คาถามหลก :

1. พธเลยงปของชาวบานทรายขาว

ป ป ไ ป เกดความเปลยนแปลงอยางไรบางนบแตอดตจนถงปจจบน

2 จะอนรกษและฟนฟพธเลยงปบานทรายขาว2. จะอนรกษและฟนฟพธเลยงปบานทรายขาว

ไดอยางไร

6.วตถประสงค

ถาจะตอบคาถามหลกไดจะตองศกษาอะไร

ไ หรอทาอะไรบาง

คาถามหลกและวตถประสงคตองสอดคลองกน คาถามหลกและวตถประสงคตองสอดคลองกน

คาถามหลก 1 ขอ อาจมวตถประสงคหลายขอ

วตถประสงคจะนาไปสการวางแผนการจดกจกรรมวตถประสงคจะนาไปสการวางแผนการจดกจกรรม

คาถามหลก : 1. พธเลยงปของชาวบานทรายขาวเกดความเปลยนแปลงอยางไรบาง

นบแตอดตจนถงปจจบนนบแตอดตจนถงปจจบน

2. จะอนรกษและสบสานพธเลยงปบานทรายขาวไดอยางไร

วตถประสงค : ป ป 1. เพอศกษาลกษณะและรปแบบของพธเลยงปของชาวบานทรายขาว

จากอดตจนถงปจจบน

2. เพอศกษาความสมพนธระหวางชาวบานทรายขาวกบพธเลยงป

จากอดตจนถงปจจบนจากอดตจนถงปจจบน

3. เพอศกษาแนวทางการฟนฟ อนรกษ และสบสานพธเลยงป

บานทรายขาว

7.พนทศกษา

ระบขอบเขตของพนททใชในการศกษา

พนทศกษาจะเปนกรอบสาคญทจะอธบายความเปน ญ

“ทองถน”

โ”คอ พนทซงกาหนดขอบเขตหรออาณาเขตโดย

ความสมพนธของผคน ไมใช เสนเขตแดน”ความสมพนธของผคน ไมใช เสนเขตแดน

8.กจกรรม

พจารณาวาจะมกจกรรมหรอวธการอยางไรบางเพอใหไดผลพจารณาวาจะมกจกรรมหรอวธการอยางไรบางเพอใหไดผล

ตามวตถประสงคแตละขอทต งไว

ตวอยางกจกรรม เชน

1) การสมภาษณ (Oral History)

2) การสงเกต (ม/ไมมสวนรวม)

3) การสนทนากลม (G Di i F G 3) การสนทนากลม (Group Discussion, Focus Group,

การจดเวทเสวนา)

4) กจกรรมอน ๆ เชน แผนผงสายตระกล

การศกษาประวตชวต การศกษาสถานทสาคญในทองถนการศกษาประวตชวต การศกษาสถานทสาคญในทองถน

9.แผนการดาเนนงาน

การระบชวงเวลาในการจดกจกรรมในขอ 8

แผนการดาเนนงานตองสอดคลองกบ

แผนการจดการเรยนการสอน - แผนการจดการเรยนการสอน

- ปฏทนของทองถนฏ

- ความพรอมของผใหขอมล

ป ส

ตารางแผนการดาเนนงาน

คาถามหลก วตถประสงค กจกรรม ระยะเวลา

10. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ประโยชนทจะเกดขนตอตวเรา ทองถน และสงคม

ประโยชนทจะเกดขนระหวางการศกษา

โ และประโยชนทจะเกดขนเมอดาเนนการแลวเสรจ

ป โ ไปใ ประโยชนทจะเกดขนเมอมการนาไปใชหรอขยายผล

11. งบประมาณ

ระบงบประมาณทตองการใชและแหลงทมาของงบประมาณ

เอกสารอางอง (ถาม)

ชอผแตง. ชอหนงสอหรอเอกสาร. พมพทไหนหรอพมพเนองในโอกาสอะไร,

ปทพมพ.

ขนตอนการศกษาประวตศาสตรทองถน

การแตกกรอบ กาหนดประเดน

การเกบรวบรวมขอมล

การนาเสนอ

การสะทอนขอมลสทองถน

3636

การแตกกรอบ กาหนดประเดน

คนหาประเดน (หวขอ) จากความรและขอมลพนฐาน คนหาประเดน (หวขอ) จากความรและขอมลพนฐาน

เพอใหเหนภาพรวม (Big Picture) ( g )และระบกจกรรมหรอวธการศกษา

(สามารถเพมเตมหรอตดทอนไดตลอดเวลาระหวางการศกษา)

ใหความสาคญกบผรในทองถนใหความสาคญกบผรในทองถน

สตว พช

ความเชอ หนาท

ปาดอนปตา เฒาจา บทบาท

ผป ตาเลยงขน,

เลยงลง?

ประเพณ,

พธกรรมตวศาล

ศาลปตาพธกรรม

บาเครองเซนไหว

เสยงทาย

เครองเซนไหว

คางไก บ งไฟ

ปลก เกบเกยว เกบรกษาปลก

เตรยม

เกบเกยว

ดอเหนยว

จาวเกบรกษา

บรโภค

ขนตอนพนธขาว

เตรยม

ผปตาแถนกา

บรโภค

คาขาย

แลกเปลยน

การทานา

ผ สงศกดสทธ

ผปตา

ผตาแฮก

แถน

การทานาความเชอ,

?แมโพสพ

อน ๆ

ประเพณ,

พธกรรมเกษตร

อนทรย

ซาฮะ

ขาวสาก ดงครกดงสาก

อน ๆบญ

เศรษฐกจพอเพยง

บน เสยงทาย

ไขาวจ เศรษฐกจพอเพยง

แหนางแมว นางดงบงไฟคนลาน

การเกบรวบรวมขอมล 3 มตการเกบรวบรวมขอมล 3 มต

ใชกระบวนการมสวนรวม

1. มตความสมพนธ ธรรมชาต

(รปธรรม)(รปธรรม)

สงเหนอธรรมชาตคนคน

สงเหนอธรรมชาต

(นามธรรม)

คน

(สงคม)

ดานรปธรรม (สงทสมผสได) เชน รปราง ลกษณะ วตถดบ

ใ ใ ทมา วธการทา วธการใช วธการเกบรกษา เครองมอเครองใชตาง ๆ

ดานนามธรรม (สงทสมผสไมได) เชน ความคด คต ความเชอ

ป ตานาน นทาน เรองเลา รวมทง ประเพณ พธกรรม

ดานสงคม (เกยวของกนต งแตสองคนขนไป) เชน ภาษา

ศ ( ซ ป ส ป โ ช ) เศรษฐกจ (การซอขาย แลกเปลยน ทดแทน การจดสรรผลประโยชน)

ระบบครอบครว ระบบเครอญาต บรรทดฐานทางสงคม ระบบศาสนา ญ ฐ

มตเวลา (ขดเสนเวลา อธบายเปนชวงเวลา)มตเวลา (ขดเสนเวลา อธบายเปนชวงเวลา)

ปจจบน

จดเปลยน 1 จดเปลยน 2 จดเปลยน x

ปจจบน

อธบายจดเปลยน

Time  Lineของเรองทศกษา

ใ

- เปลยนอยางไรถาเกดความเปลยนแปลงใกล ๆ กน

ใ ไ

- กอนเปลยนเปนอยางไร

- เปลยนเมอใหร ใหยบรวมไปอธบายดวยกน

เพราะมผลกระทบซงกนและกน กอนเปลยนเปนอยางไร

- มปจจย เงอนไขอะไรททาใหเปลยน

- เปลยนแลวเปนอยางไร (การปรบตว / ผลทเกดขน)

Time Line Analysis2500 2510 2520 2530 2540 2550 2553

Time Line Analysis

จดเปลยน 1 จดเปลยน 2 จดเปลยน x

Time Line ประเดน กTime Line ประเดน ก

จดเปลยน 2 จดเปลยน 3 จดเปลยน x

ป

จดเปลยน 1

Time Line ประเดน ข

จดเปลยน 1 จดเปลยน 2 จดเปลยน x

Time Line ประเดน ค

จดเปลยน 1 จดเปลยน 2 จดเปลยน x

Time Line ประเดน ง

อธบายความเปลยนแปลง

3 มตความเชอมโยง 3. มตความเชอมโยง

เปรยบเทยบกบทอนหรอเรองอนทมความสมพนธกนหรอ

ใ มลกษณะคลายคลงกน เพอใหมองเหนเรองทศกษาชดเจน

ยงขน เชน ยงขน เชน

เหมอน – ตาง ด – ไมด มาก – นอย ถก – แพง

ฯลฯ

เครองมออน ๆ ในการเกบรวบรวมขอมล

แผนผงสายตระกล

การศกษาสถานทสาคญ (PlaceName) ในทองถน

ป การศกษาประวตชวต

การจดเวทเสวนาการจดเวทเสวนา

ซาย : ชาย, อายมาก?

แผนผงสายตระกล

? ,

ฏ ฐ (?)

??

ง จ (อรณสวสด) ฉ

?

ฑ? (?) ญ ฎช (มความสข)

ยกไปเขยนหนาใหม

1ข (ราตรสวสด)ก สวสด

ยกไปเขยนหนาใหม

ฆ ซ ฌ

ค สวสด

ยกไปเขยนหนาใหม

นาย ก สวสด เกดเมอ.....................................

มบทบาทและความสาคญตอทองถน อยางไรบาง

1

ยกไปเขยนหนาใหม มบทบาทและความสาคญตอทองถน อยางไรบาง.....

สายตระกลกบสายสมพนธและพฒนาการเมองกนทรวชยสายตระกลกบสายสมพนธและพฒนาการเมองกนทรวชยกลมท 1 พระปทมวเสศ (คามล) ตนตระกล “ศรกจ”

สมพนธกบตระกล“กนทรพนธ (แซโคว)” ฐานพฒนาเศรษฐกจและสงคม

กลมท 2 นายหมวก ตนตระกล “เรองศรม น” อพยพจากโคราช กลมท 2 นายหมวก ตนตระกล เรองศรมน อพยพจากโคราช

การปนหมอ (นายฮอย อปถมภศาสนา)

กลมท 3 ชาวญอจากทาขอนยาง ตนตระกล “สวรรณภกด” รากฐาน

แหงการอนรกษภมปญญาแหงการอนรกษภมปญญา

4848

ส สผลและผลกระทบของแผนผงสายตระกลผลและผลกระทบของแผนผงสายตระกล

มตเวลา (ความเปลยนแปลงในแตละชวงเวลา)มตเวลา (ความเปลยนแปลงในแตละชวงเวลา)

บนสด คอ ประวตศาสตรการตงถนฐาน ฐ

มตความสมพนธ (ธรรมชาต,สงเหนอธรรมชาต และคน)

มตความเชอมโยง

ใ กระตนสานกในคณคาของผคนและทองถน

ใ ใ การศกษาสถานทสาคญในทองถนการศกษาสถานทสาคญในทองถน

สถานทสาคญดานตาง ๆ

ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขนทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน

เรมจากเขยนแผนทสถานทสาคญในทองถน

เขยนสถานทสาคญในอดตซอนลงในแผนทเดยวกน

ใช ศ 3 ใชการศกษา 3 มต

(มตความสมพนธ, มตเวลา, มตความเชอมโยง)( , , )

เรยบเรยง

บานวงกาแพง ตาบลชบน อาเภอบานเขวา จงหวดชยภมบานวงกาแพง ตาบลชบน อาเภอบานเขวา จงหวดชยภม

ใชวธการศกษาสถานทสาคญในทองถนใชวธการศกษาสถานทสาคญในทองถน

ตานานชะบน ชาวบน ญฮกร : กลมชาตพนธเจาของพนท

ชาวบนบานวงกาแพง : บรรพบรษและการตงถนฐานของชาวบนบานวงกาแพง

วนวานกบวถทางแหงการดารงชพเพอความอยรอดของเผาพนธ

เรยนรการคาจากของปาและชาวทง

ปอ : ความพอเพยงสพาณชย สมพนธภาพทเปลยนไป ปอ : ความพอเพยงสพาณชย สมพนธภาพทเปลยนไป

ถนน ไฟฟา ยายถน : การเลอนหายของอตลกษณ

ป ไ ผลกระทบตอปาและลานาชทไมอาจหลกเลยง

ภมปญญา ศรทธา และความเชอ : ทางเลอกและทางออก

ป ป

การศกษาประวตชวตการศกษาประวตชวต

ประวตชวตบคคลสาคญ เชน เฒาจา หมอยา หมอลา

( ป ) ป ผร (ภมปญญาทองถน) ตงแตเกดจนถงปจจบน

เมอไดขอมลแลวจงวเคราะหจดเปลยนและ

ใ ความสมพนธในทองถน

การจดเวทเสวนาการจดเวทเสวนาการจดเวทเสวนาการจดเวทเสวนา

รวบรวม เพมเตม ตรวจสอบ ขอมล

เผยแพรขอมล เผยแพรขอมล

การนาเสนอ

ตองตอบคาถามการวจย

การนาเสนอ

ตองตอบคาถามการวจย

ทบทวน “ลกษณะของประวตศาสตรทองถน”ทบทวน ลกษณะของประวตศาสตรทองถน

คน มตเวลา หลกฐานชนตน การอธบาย พลง

วางโครงเรอง และอธบายใหเหนความเชอมโยง

การอางอง

ลกษณะของ “ประวตศาสตรทองถน”เหน “คน”

คนจานวนมาก, คนมความสมพนธกบบรบท (ธรรมชาต สงเหนอธรรมชาต และคน),

คนปรบตวตามความเปลยนแปลง

ม “มตเวลา” : ชวงเวลาแหงความเปลยนแปลงทตอเนอง

หลกฐานชนตน มากกวา หลกฐานชนรองฐ ฐ

อธบาย (Why? How?) มากกวา บรรยาย (Who? What? Where? When?)( y ) ( )

เกดพลง (สานกในคณคา ฟนฟ อนรกษ สบสาน พฒนา)เกดพลง (สานกในคณคา ฟนฟ อนรกษ สบสาน พฒนา)

โพลงศรทธามหาชนกบบารมหลวงพอคณ ปรสทโธ

โรงเรยนบานไรทองคณ (ครราษฎรสามคค) โรงเรยนบานไรทองคณ (ครราษฎรสามคค)

1. กวาจะเปนหลวงพอคณ

ใ2. ในแตละชวงเวลา

- สถานการณทเกดขนทองถน สถานการณทเกดขนทองถน

- ทานคดอะไร ทานทาอะไร (บารม คาสอน สาธารณกศล)

ไ ทาไมทานถงคดและทาอยางนน

- ชาวบานไดอะไร ชาวบานคดอยางไรตอสงทหลวงพอทา

- สงทเกดขนสงผลตอทองถนอยางไร (ทงคน และบรบทในทองถน)

3 ป ไ3. อนาคตจะเปนอยางไร

หนองกระทมบานเขวาบานดอนด

จจ..มหาสารคาม มหาสารคาม 1313 kmskms

กบานเขวา

วทยาลยเกษตรฯ

จ. รอยเอด 27 kms

กบานเขวา กบานเขวา : : ทอาศย รกษา และพงพาของผคนทอาศย รกษา และพงพาของผคน

ดอนด : สถานทกลมคนตางถน ไดมาพงพง พกอาศย

โ ใ อโรคยาศาล : สถานทเยยวยา รกษาชวตและจตใจของผคน

ป ใ เจาป : ทพงทางใจของผคน

คาถาม คาถาม คาถาม คาถาม

การปลกพรกทบานปากปวนมประวตความเปนมาและความสาคญตอ

วถชวตชาวบานปากปวนอยางไร

การปลกพรกทบานปากปวนมประวตความเปนมาและความสาคญตอ

วถชวตชาวบานปากปวนอยางไร

ความสมพนธระหวางการปลกพรกและวถชวตชาวบานปากปวนมการ

ใ

ความสมพนธระหวางการปลกพรกและวถชวตชาวบานปากปวนมการ

ใเปลยนแปลงอยางไรบางในแตละชวงเวลา

แนวทางในการพฒนาปรบปรงการปลกพรกและเทศกาลพรกของ

เปลยนแปลงอยางไรบางในแตละชวงเวลา

แนวทางในการพฒนาปรบปรงการปลกพรกและเทศกาลพรกของแนวทางในการพฒนาปรบปรงการปลกพรกและเทศกาลพรกของ

ชาวบานปากปวน

แนวทางในการพฒนาปรบปรงการปลกพรกและเทศกาลพรกของ

ชาวบานปากปวน

วตถประสงควตถประสงค

เพอศกษาการปลกพรกกบวถชวตชาวบานปากปวน ประวตความ

ป ป ป ป

เพอศกษาการปลกพรกกบวถชวตชาวบานปากปวน ประวตความ

ป ป ป ป เปนมา และการเปลยนแปลงจากอดตจนถงปจจบน

เพอศกษาแนวทางการอนรกษและสบสานการปลกพรกบานปากปวน

เปนมา และการเปลยนแปลงจากอดตจนถงปจจบน

เพอศกษาแนวทางการอนรกษและสบสานการปลกพรกบานปากปวนเพอศกษาแนวทางการอนรกษและสบสานการปลกพรกบานปากปวนเพอศกษาแนวทางการอนรกษและสบสานการปลกพรกบานปากปวน

พรกกบวถชวตชาวบานปากปวนพรกกบวถชวตชาวบานปากปวน

ลกษณะภมประเทศของบานปากปวนเปนทราบระหวางภเขา และทราบลม

ลกษณะภมประเทศของบานปากปวนเปนทราบระหวางภเขา และทราบลม

แมนาเลย มอณหภมเฉลย ประมาณ 23 องศาเซลเซยส ประมาณนาฝน

1,200 มลลเมตรตอป สภาพดนเปนดนรวนปนทราย เหมาะสาหรบ

แมนาเลย มอณหภมเฉลย ประมาณ 23 องศาเซลเซยส ประมาณนาฝน

1,200 มลลเมตรตอป สภาพดนเปนดนรวนปนทราย เหมาะสาหรบ,

ปลกพรก การปลกพรกบานปากปวนแบงออกเปน 5 ยค ดงน

,

ปลกพรก การปลกพรกบานปากปวนแบงออกเปน 5 ยค ดงน

ยคท 1 ยคเรมตนของการปลกพรก ยคท 1 ยคเรมตนของการปลกพรก

การปลกพรกบานปากปวน เมอประมาณ 100 ป บานปากปวนยงเปนชมชน

เลก ๆ ทผคนอพยพมาจากอาเภอดานซายจงหวดเลย ผคนสวนใหญมฐานะ

การปลกพรกบานปากปวน เมอประมาณ 100 ป บานปากปวนยงเปนชมชน

เลก ๆ ทผคนอพยพมาจากอาเภอดานซายจงหวดเลย ผคนสวนใหญมฐานะเลก ๆ ทผคนอพยพมาจากอาเภอดานซายจงหวดเลย ผคนสวนใหญมฐานะ

ยากจน เดมทชาวบานปากปวนนยมปลกฝายเปนสวนใหญ แตกนยมปลก

ไ ไ ป โ ป ใ

เลก ๆ ทผคนอพยพมาจากอาเภอดานซายจงหวดเลย ผคนสวนใหญมฐานะ

ยากจน เดมทชาวบานปากปวนนยมปลกฝายเปนสวนใหญ แตกนยมปลก

ไ ไ ป โ ป ใ พรกไวตามหวไรปลายนา และบรเวณโพน(จอมปลวกขนานใหญ ) และ

บรเวณลมแมนาเลย พนธนยมปลกคร งแรกไดแก พรกนอยหรอพรกสม

พรกไวตามหวไรปลายนา และบรเวณโพน(จอมปลวกขนานใหญ ) และ

บรเวณลมแมนาเลย พนธนยมปลกคร งแรกไดแก พรกนอยหรอพรกสม

เนองจากดนมความอดมสมบรณจงมผลผลตพรกมากเหลอกนเหลอใช จง

นยมทาเปนพรกแหงเกบไว เมอมมากจงนาพรกไปแลกเปลยนกนสนคาท

เนองจากดนมความอดมสมบรณจงมผลผลตพรกมากเหลอกนเหลอใช จง

นยมทาเปนพรกแหงเกบไว เมอมมากจงนาพรกไปแลกเปลยนกนสนคาทนยมทาเปนพรกแหงเกบไว เมอมมากจงนาพรกไปแลกเปลยนกนสนคาท

ชาวบานตองการ เชน เกลอ ปลารา ปลาแหง กบชมชนใกลเคยง เชน

นยมทาเปนพรกแหงเกบไว เมอมมากจงนาพรกไปแลกเปลยนกนสนคาท

ชาวบานตองการ เชน เกลอ ปลารา ปลาแหง กบชมชนใกลเคยง เชน

อาเภอวงสะพง อาเภอเมองเลยอาเภอวงสะพง อาเภอเมองเลย

ยคท 2 ยคเรมตนการคาขายพรก ระหวางป พ.ศ. 2480 – 2502ยคท 2 ยคเรมตนการคาขายพรก ระหวางป พ.ศ. 2480 – 2502ยคท 2 ยคเรมตนการคาขายพรก ระหวางป พ.ศ. 2480 2502 ยคท 2 ยคเรมตนการคาขายพรก ระหวางป พ.ศ. 2480 2502

ไ ไพรกบานปากปวนเรมมชอเสยงมากขน เรมมการนาพรกไป

แลกเปลยนกบ จงหวดใกลเคยง เชน หนองบวลาภ ขอนแกน

พรกบานปากปวนเรมมชอเสยงมากขน เรมมการนาพรกไป

แลกเปลยนกบ จงหวดใกลเคยง เชน หนองบวลาภ ขอนแกน

อดรธาน โดยนาพรกแหงไปแลกกบ ขาวเปลอก ปลารา ปลาแหง

ป ป

อดรธาน โดยนาพรกแหงไปแลกกบ ขาวเปลอก ปลารา ปลาแหง

ป ป มากขน ชาวบานมความเปนอยดขน เรมมการขยายพนทปลกพรก

มากขน มการนาพรกแลกเปนปลาราจากเขอนอบลรตน มากกตนไว

มากขน ชาวบานมความเปนอยดขน เรมมการขยายพนทปลกพรก

มากขน มการนาพรกแลกเปนปลาราจากเขอนอบลรตน มากกตนไว

แลวขายปลาราใหกบชมชนใกลเคยง

แลวขายปลาราใหกบชมชนใกลเคยง

ยคท 3 ยคของการปลกพรกเปนพชเศรษฐกจ ระหวางป พ.ศ. 2503 –2518

ยคท 3 ยคของการปลกพรกเปนพชเศรษฐกจ ระหวางป พ.ศ. 2503 –25182518 2518

มการขายการปลกพรกเปนลาเปนสน มการขยายพนทปลกเปน

จานวนมาก มการนาพรกสงไปขายตามจงหวดตาง ๆ ของประเทศ

มการขายการปลกพรกเปนลาเปนสน มการขยายพนทปลกเปน

จานวนมาก มการนาพรกสงไปขายตามจงหวดตาง ๆ ของประเทศ ๆ

ทงภาคอสาน ภาคกลาง และภาคเหนอ เพอสงใหพอคาขายปลก

โ ไ ไป

ๆ

ท งภาคอสาน ภาคกลาง และภาคเหนอ เพอสงใหพอคาขายปลก

โ ไ ไป โดยตรง ซงไดทาไปพรอมกบการคาขายแบบเดมคอ การแลก

ขาวเปลอก แลกปลารา แลกปลาแหง แลกปลาสม และเสอ กบ

โดยตรง ซงไดทาไปพรอมกบการคาขายแบบเดมคอ การแลก

ขาวเปลอก แลกปลารา แลกปลาแหง แลกปลาสม และเสอ กบ

ผคนใน จ.ขอนแกน จ.อดรธาน จ.หนองบวลาภ จ.นครพนม เมอ ป

พ ศ เรมสงพรกไปขายภาคเหนอ ไดแก จ แพร จ เชยงราย

ผคนใน จ.ขอนแกน จ.อดรธาน จ.หนองบวลาภ จ.นครพนม เมอ ป

พ ศ เรมสงพรกไปขายภาคเหนอ ไดแก จ แพร จ เชยงราย พ.ศ. 2518 เรมสงพรกไปขายภาคเหนอ ไดแก จ.แพร จ. เชยงราย

อ. แมจน และ จ.สโขทย

พ.ศ. 2518 เรมสงพรกไปขายภาคเหนอ ไดแก จ.แพร จ. เชยงราย

อ. แมจน และ จ.สโขทย

ยคท 4 ยคทองของการปลกพรกยคท 4 ยคทองของการปลกพรกยคท 4 ยคทองของการปลกพรกยคท 4 ยคทองของการปลกพรก ระหวาง พ.ศ. 2519 ถง พ.ศ. 2540 เศรษฐกจมการขายการปลกพรกเปนลาเปนสน

ระหวาง พ.ศ. 2519 ถง พ.ศ. 2540 เศรษฐกจมการขายการปลกพรกเปนลาเปนสน

มการขยายพนทปลกเปนจานวนมาก จนมคากลาววาไรพรกบานปากปวน นนมองด

สดลกหลกตา มการนาพรกสงไปขายตามภมภาคตาง ๆ ของประเทศ ทงภาคอสาน

มการขยายพนทปลกเปนจานวนมาก จนมคากลาววาไรพรกบานปากปวน นนมองด

สดลกหลกตา มการนาพรกสงไปขายตามภมภาคตาง ๆ ของประเทศ ทงภาคอสาน ๆ

และภาคเหนอ เพอสงใหพอคาขายปลกโดยตรง เชน จ. อบลราชธาน จ.อดรธาน

จ ขอนแกน จ หนองคาย จ สกลนคร จ นครพนม จ รอยเอด จ สารคาม

ๆ

และภาคเหนอ เพอสงใหพอคาขายปลกโดยตรง เชน จ. อบลราชธาน จ.อดรธาน

จ ขอนแกน จ หนองคาย จ สกลนคร จ นครพนม จ รอยเอด จ สารคาม จ.ขอนแกน จ. หนองคาย จ.สกลนคร จ.นครพนม จ.รอยเอด จ.สารคาม

จ.กาฬสนธ จ.ชยภม จ.นครราชสมา จ.แพร จ. ชยงราย อ.แมจน จ. สโขทย

จ.ขอนแกน จ. หนองคาย จ.สกลนคร จ.นครพนม จ.รอยเอด จ.สารคาม

จ.กาฬสนธ จ.ชยภม จ.นครราชสมา จ.แพร จ. ชยงราย อ.แมจน จ. สโขทย

พ.ศ. 2523 – พ.ศ.2526 และ 2533 -2534 เปนชวงทพรกมราคาดทสดนอกจากม

การนาพรกแหงและสดไปขายตามทตาง ๆ แลว ยงมพอคาคนกลางมารบซอถง

พ.ศ. 2523 – พ.ศ.2526 และ 2533 -2534 เปนชวงทพรกมราคาดทสดนอกจากม

การนาพรกแหงและสดไปขายตามทตาง ๆ แลว ยงมพอคาคนกลางมารบซอถง การนาพรกแหงและสดไปขายตามทตาง ๆ แลว ยงมพอคาคนกลางมารบซอถง

บานปากปวน วนละ 50 – 80 ตน มการทาพรกปน ชวง พ.ศ. 2520 – 2525

การนาพรกแหงและสดไปขายตามทตาง ๆ แลว ยงมพอคาคนกลางมารบซอถง

บานปากปวน วนละ 50 – 80 ตน มการทาพรกปน ชวง พ.ศ. 2520 – 2525

เพอเดนขายตามรานคา ท จ.อดรธาน จ.เลยเพอเดนขายตามรานคา ท จ.อดรธาน จ.เลย

ยคท 5 ยคของการแขงขนยคท 5 ยคของการแขงขนยคท 5 ยคของการแขงขนยคท 5 ยคของการแขงขน

หลงจาก พ ศ 2540 เปนตนมาเกดปญหาฟองสบของหลงจาก พ ศ 2540 เปนตนมาเกดปญหาฟองสบของหลงจาก พ.ศ.2540 เปนตนมาเกดปญหาฟองสบของ

ประเทศ จนถงปจจบน ทาใหการคาขายพรกลดนอยลงไป

หลงจาก พ.ศ.2540 เปนตนมาเกดปญหาฟองสบของ

ประเทศ จนถงปจจบน ทาใหการคาขายพรกลดนอยลงไป

ดวย ประกอบกบไดมชมชนใกลเคยงเรมมการปลกพรกมา

ดวย ประกอบกบไดมชมชนใกลเคยงเรมมการปลกพรกมา

ขนจงมคแขงทางการคา ตลอดจบบางจงหวดไดหนมาปลก

ป ป

ขนจงมคแขงทางการคา ตลอดจบบางจงหวดไดหนมาปลก

ป ป พรกมาขนการสงซอพรกจงมนอยลง แตบานปากปวนกยงคง

จดเทศกาลพรกเปนประจาทกป

พรกมาขนการสงซอพรกจงมนอยลง แตบานปากปวนกยงคง

จดเทศกาลพรกเปนประจาทกปจดเทศกาลพรกเปนประจาทกปจดเทศกาลพรกเปนประจาทกป

ยคท 6 ยคปจจบนและอนาคตยคท 6 ยคปจจบนและอนาคต

ปจจบนการปลกพรกในตาบลปากปวนลดนอยลงมากสบเนองมาจากพอคาปจจบนการปลกพรกในตาบลปากปวนลดนอยลงมากสบเนองมาจากพอคา

คนกลางทเคยมาซอพรกในอดดลดนอยลงมาก เนองจากมการปลกพรกกน

อยางแพรหลายในอาเภอตาง ๆ ของจงหวดเลย และมการปลกพรกใน

คนกลางทเคยมาซอพรกในอดดลดนอยลงมาก เนองจากมการปลกพรกกน

อยางแพรหลายในอาเภอตาง ๆ ของจงหวดเลย และมการปลกพรกในอยางแพรหลายในอาเภอตาง ๆ ของจงหวดเลย และมการปลกพรกใน

จงหวดตาง ๆ ในภาคอสาน เชน ชยภม อบลราชธาน ศรสะเกษ ใน

อยางแพรหลายในอาเภอตาง ๆ ของจงหวดเลย และมการปลกพรกใน

จงหวดตาง ๆ ในภาคอสาน เชน ชยภม อบลราชธาน ศรสะเกษ ใน

อนาคตควรมการสงเสรมการปลกพรกโดยไมใชสารเคม ควรใชชวะภาพ

ป ส ส ป ป ส ส

อนาคตควรมการสงเสรมการปลกพรกโดยไมใชสารเคม ควรใชชวะภาพ

ป ส ส ป ป ส ส รฐควรประกนราคา หรอสงเสรมการแปรรปพรกเพอเพมมลคา ควรสงเสรม

ประเพณการจดเทศกาลพรกใหสบเนองไปในอนาคตเพอใหชมชนอนรจก

รฐควรประกนราคา หรอสงเสรมการแปรรปพรกเพอเพมมลคา ควรสงเสรม

ประเพณการจดเทศกาลพรกใหสบเนองไปในอนาคตเพอใหชมชนอนรจก

เพอกระตนการซอขายพรกเพอเศรษฐกจทดตอชาวบานปากปวนตอไป

เพอกระตนการซอขายพรกเพอเศรษฐกจทดตอชาวบานปากปวนตอไป

การสะทอนขอมลสทองถนการสะทอนขอมลสทองถน

ระหวางการศกษา และ หลงจากเสรจสนการศกษา

เกดพลง เกดพลง (สานกในคณคา ฟนฟ อนรกษ สบสาน พฒนา)(สานกในคณคา ฟนฟ อนรกษ สบสาน พฒนา)