خدا نام به

بر مروري

تامين روش هاي

پروژه ها مالي

توسعه طرح‌هاي مديريتدرس: عنوان

عاملي جبل دكتر آقاياستاد: نام

84674049 مستوفي مرتضيگردآوري:

1385 بهار

ايران صنعت و علم دانشگاه

. مقدمه1

‌اقتصادي توصعه‌ي و رشد اصلي اركان از يكي عنوان به سرمايه نقش

‌و سرمايه تشكيل با مرتبط مهم مسائل از است.‌يكي شده پذيرفته

‌تشكيل و تامين اين در دولت نقش و است مالي"‌آن سرمايه‌گذاري،"تامين

‌نظام توصعه‌ي و پيشبرد مي‌شود.‌دولت‌ها تلقي مهم بسيار سرمايه

‌قبول شده اعالم رسما هدف‌هاي عنوان به را خود كشورهاي اقتصادي

‌سياستهاي اعمال ابزارهاي مهمترين از يكي بودجه)سرمايه(، و كرده‌اند

‌سرمايه‌گذاري چارچوب در پيوسته دولت‌ها نقش است.‌اين آنان اقتصادي

‌توسعه‌ي و تحقيق توليدي، امكانات زيربنايي، تسهيالت و امكانات در

مي‌يابد. تجلي گوناگون خدمات ارايه و تكنولوژي

‌و است شده شناخته عمما اقتصادي، توسعه‌ و رشد ايجاد راهكارهاي

‌توسعه‌اي و زيربنايي بزرگ پروژه‌هاي اجراي و فراهم‌سازي گفت مي‌توان

‌توسعه به دست‌يابي براي روش مناسبترين و راه سريعترين دولت، توسط

‌شود داده جواب راستا اين در بايد نيز ديگري سوال اما مي‌باشد؟ اقتصادي

‌"راه‌هايي" چه به "منابعي"‌و چه از چگونه، دولت، كه است اين سوال آن و

‌را توسعه جهت سرمايه‌گذاري انجام جهت نياز مورد مالي سرمايه مي‌تواند

نمايد؟ فراهم

مالي منابع . تعريف1.1

‌روش‌هاي كه مي‌شود اطالق مالي دانش از بخش آن مالي"‌به "تامين

‌سرمايه، هزينه كمترين و ساختار بهترين با نقدينگي جذب جهت را مختلف

مي‌دهد. قرار بررسي مورد يا ابداع

منابع تقسيم بندي هاي . انواع2

مالي تامين

2

خارجي و داخلي مالي تامين . منابع2.1

‌گوناگون بسيار مالي منابع تامين روش‌هاي براي شده ارائه تقسيم‌بندي‌هاي

‌نياز مورد سرمايه تامين براي كه است اين واقعيت ‌اما?است متنوع و

‌اصلي و عمده راه دو زيربنايي، و توسعه‌اي پروژه‌هاي انجام براي دولت

از: عبارتند راه دو اين كه است متصور

داخلي مالي تامين منابع-1

خارجي)بين‌المللي( مالي تامين منابع-2

داخلي مالي تامين . منابع2.1.1

‌مالي منابع اقتصادي، توسعه‌ي جهت سرمايه تامين داخلي منابع از منظور

‌مختلف كتب و مراجع مي‌شوند.‌در تامين كشور داخل از كه است گوناگوني

‌برده نام داخلي مالي تامين منابع براي مختلفي مصاديق اقتصادي،

: از عبارتند آنها عمده‌ترين كه شده‌است

درآمدهاي داخلي، صنايع در سرمايه‌گذاري )مالياتها، دولت درآمدهاي‌

صادرات(

سرمايه‌گذاري( يا ‌استقراض?حقوقي يا )حقيقي خصوصي بخش

داخلي بازارهاي )مشاركت(‌در قرضه اوراق فروش

خارجي مالي تامين . منابع2.1.2

‌اطالق منابعي به سرمايه تامين خارجي منابع داخلي، منابع خالف بر

‌منظور ديگر عبارتي مي‌گردند.‌به تامين و تعهد كشور خارج از كه مي‌شود

‌در و نبوده ما به متعلق كه است مالي امكانات از استفاده خارجي، منابع از

‌منابع مي‌باشد.‌انتخاب ديگر كشورهاي خصوصي بخش يا دولت اختيار

‌ميزان نيز و كشور اقتصادي و مالي توانمندي‌هاي با خارجي يا داخلي

‌صورت در كه معني بدين دارد؛ مستقيم ارتباط پروژه اجراي سرمايه‌بري

‌امكان معموال پروژه، باالي سرمايه‌بري و كشور مالي درآمدهاي بودن پايين

3

‌از استفاده به مجبور كشور و نبوده امكان‌پذير داخل از الزم منابع تامين

مي‌شود. خارجي سرمايه

‌خارجي مالي منابع تامين روشهاي و خارجي مالي تامين منابع گستردگي

‌مالي تامين منابع مي‌توان كل در اما است؛ داخلي منابع از بيشتر بسيار

: نمود تقسيم زير دسته سه به را خارجي

خارجي دولتهاي

پول، بين‌المللي صندوق جهاني، بانك )نظير بين‌المللي موسسات‌

...( و بين‌المللي مالي موسسه

پيمانكاري، سرمايه‌گذاري، شركت‌هاي )مثل خارجي خصوصي بخش‌

... و تجهيزات فروشندگان

خصوصي و عمومي مالي منابع . تامين2.2

‌پروژه‌هاي مالي تامين منابع براي مي‌توان كه تقسيم‌بندي از ديگري نوع

‌بخش مشاركت عدم يا مشاركت به توجه با گرفت، نظر در توصعه‌اي

‌مالي تامين منابع مي‌توان اساس اين مي‌باشد.‌بر امر اين در خصوصي

: نمود تقسيم زير دسته سه به را پروژه‌ها

)دولتي( عمومي بخش طريق از مالي تامين-1

خصوصي بخش طريق از مالي تامين-2

خصوصي و عمومي بخش مشاركت طريق از مالي تامين-3

عمومي بخش طريق از مالي . تامين2.2.1

‌منابع اين مالي، تامين )عمومي(‌در دولتي منابع از استفاده صورت در

: مي‌شوند تامين زير طريق دو از عموما

‌برنامه در روش اين :‌در كشور داخلي درآمدهاي از بخشي تخصيص-1

‌طريق از كشور داخلي درآمدهاي از درصدي كشور، ساليانه بودجه

‌داده تخصيص مختلف پروژه‌هاي به دولت، اختيار در صنايع و مالياتها

‌مشخصي مبالغ دولت، ساليانه بودجه در كه ترتيب بدين شد؛ خواهد

مي‌يابد. اختصاص آن به و شده معين پروژه هر براي

4

‌سرمايه‌گذاري‌هاي و صادرات از حاصل درآمد از بخشي تخصيص-2

‌كشور صادرات از حاصل درآمدهاي از بخشي روش اين :‌در خارجي

‌كه صورت بدين مي‌شود؛ داده تخصيص جديد پروژه‌هاي اجراي به

‌گوناگون خدمات و كاال صادرات طريق از كه كشور ارزي منابع

‌از خارج سرمايه‌گذاري‌هاي سود از حاصل منافع نيز و شده حاصل

‌روش مي‌شود.‌اين داده تخصيص نظر مورد پروژه‌هاي به كشور،

‌كشورهاي در نمي‌كند.‌البته ايجاد كشور براي خارجي بدهي هيچگونه

‌راه، اين از حاصل درآمدهاي محدوديت‌ بدليل توسعه، حال در

‌سرمايه‌هاي به نياز كه پروژه‌هايي در بخصوص روش، اين از استفاده

بود. نخواهد جوابگو دارند، باال

خصوصي بخش طريق از مالي . تامين2.2.2

‌فراهم‌سازي براي الزم سرمايه‌هاي مالي تامين در دولت توان

‌خود بودجه است مجبور است.‌دولت محدود توسعه‌اي بزرگ پروژه‌هاي

‌معيشتي حداقل‌هاي تامين نظير واجب‌تري بخش‌هاي براي بيشتر را

‌...‌صرف و ابتدايي آموزشهاي بيكاري، فزاينده بهران با مبارزه مردم،

‌نمايد. ذخيره آتي قريب‌الوقوع بحران‌هاي با مقابله براي يا و نموده

‌براي را بيشتري سهم و جايگاه حمايتي، قوانين با مي‌كند سعي بنابراين

دهد. اختصاص كشور اقتصادي عرصه‌ي در خصوصي بخش

‌كمتر و توسعه حال در كشورهاي در خصوصي بخش وضعيت البته

‌و نبوده كشور و دولت عمومي وضعيت از جدا توسعه‌يافته،

‌واقع در كه مي‌باشد.‌چرا محدود سطح همان در نيز آن توانمندي‌هاي

‌عمومي رشد كشور، هر در خصوصي بخش رشد اصلي پشتوانه و الزمه

است. داخلي پايدار اقتصادي توسعه‌ي و كشور

و عمومي بخش مشاركت طريق از مالي . تامين2.2.3

(PPP) 1خصوصي

1 Public – Private Partnership

5

‌و باال سرمايه‌بري نظير توسعه‌اي بزرگ پروژه‌هاي خاص ويژگي‌هاي

‌و دولتي بودجه‌هاي تكافوي عدم و يكسو از تكنولوژيكي پيچيدگي‌هاي

‌از توسعه حال در كشورهاي در بخصوص پيشرفته تكنولوژي كمبود

‌تا كرده‌است مجبور را كشورها )دولتي(‌اين عمومي بخش ديگر، سوي

‌پروژه‌ها اينگونه اجراي و فراهم‌سازي براي مناسب راه‌كارهايي دنبال به

باشند.

‌و زيربنايي پروژه‌هاي توسعه در خصوصي بخش با دولت مشاركت

‌جمله از پروژه‌ها مالي تامين در غيردولتي مالي منابع از استفاده

شده‌اند. واقع توجه مورد رويكرد اين در كه هستند الگوهايي

PPPخصوصي و عمومي بخش دو كه ساختارهايي و ترتيبات قالب در ها‌

‌كسب براي مشتركي هدف با و مدت طوالني مشاركت يك براي را

مي‌شوند. تعريف مي‌آورد، گردهم متقابل مزاياي

مالي )تركيب پروژه نقدينگي سبد در مالي تامين . منابع2.3

(PPP پروژه هاي در

‌مالي تامين منابع براي تصور قابل هاي تقسيم‌بندي از ديگر يكي

‌و دارايي‌ها ميزان اساس بر زيربنايي، و توسعه‌اي بزرگ پروژه‌هاي

‌نقدينگي ميزان نيز و آن سهامداران يا پروژه مالك نقدي آورده‌هاي

‌از وسيعي طيف اساس اين است.‌بر سهام‌داران غير از فراهم‌شده

‌و خصوصي بازار دو هر "آورده"‌در يا "وام"‌و شكل دو به مالي منابع

باشد. مي موجود دولتي

: . آورده2.3.1

‌مي‌گردد.‌تامين تامين پروژه سهامداران توسط معموال نقدي آورده

‌به نياز بدون كه مي‌سازد فراهم را امكان اين آورده طريق از مالي

‌پروژه در سرمايه‌گذاري به اقدام معين، زمان در مشخصي مبلغ پرداخت

نمود.

6

‌به تواند مي و باشد داشته دولتي يا خصوصي منبع تواند مي آورده

‌آورده‌گذاران گردد.‌معموال عرضه ترجيحي يا عادي سهام صورت

‌يعني مي‌گردند؛ منتفع پروژه عملكرد از مستقيما كه هستند گروه‌هايي

‌پروژه در استفاده مورد طبيعي منابع مالكان پروژه، محصول خريداران

پروژه. براي خدمات و مصالح تامين‌كنندگان و

: . وام2.3.2

: از عبارتند پروژه يك براي وام تامين منابع اصلي‌ترين

تجاري بانكهاي-1

قرضه( )اوراق ثابت بهره با وام بازار-2

جانبه چند و دولتي موسسات-3

سرمايه محلي منابع-4

2ليزينگ-5

روشهاي تقسيم بندي هاي . انواع3

مالي تامين

بازپرداخت مسوليت اساس بر مالي تامين روشهاي . انواع3.1

‌"حق عنوان تحت كه ديون بازپرداخت به آن بانيان و پروژه تعهد ميزان

‌در كه است مالي تامين متفاوت روش دو مبناي مي‌شود، رجوع"‌شناخته

مي‌گردد. ذكر ادامه

‌يك دارنده آن در كه است اجاره‌اي موافقتنامه يك روش اين واقع است.‌در كردن اجاره معني به ليزينگ‌2‌طرف به مشخصي مدت براي را آن از تجاري استفاده ...(‌حق و تجهيزات و ساختمان )نظير ثابت دارايي‌تعدادي آن قبال در و مي‌انجامد طول به بيشتر يا سال يك مدت به معموال كه نمايد مي واگذار ديگر

‌مالك )كه اجاره‌دهنده شامل اصلي طرف نمايد.‌دو مي دريافت مشخص زمانهاي در ثابت مبلغ با پرداخت‌دهد( مي انجام را دوره‌اي پرداخت‌هاي و بوده دارايي از استفاده‌كننده )كه گيرنده اجاره است(‌و دارايي

‌كه گردد مي ايجاد آن از تجاري استفاده و موجودي مالكيت بين تفكيكي روش اين در واقع مي‌باشند.‌در‌يكي به اخير سالهاي در روش بود.‌اين خواهد توافقنامه عقد محل كشور در موجود تجاري قوانين پايه بر‌تبديل توسعه حال در كشورهاي در هم و توسعه‌يافته كشورهاي در هم مالي، تامين منابع مهمترين از

شده‌است.

7

رجوع . حق3.1.1

‌ظهرنويس يا مديون به نسبت قانوني تعقيب حق معني به رجوع، حق

مي‌باشد.

‌از عبارتند كه مي‌كنند تقسيم اصلي دسته سه به را رجوع حق اساس اين بر

:

‌صورت در وام‌د‌هنده حالت اين كامل(‌:‌در )تعهد كامل رجوع حق-1

‌به مي‌تواند وام‌گيرنده، توسط ديون بازپرداخت توان عدم

‌دريافت وي از را خود مطالبات و نموده مراجعه وي ضمانت‌كننده

نمايد.

‌عدم صورت در صورت اين محدود(‌:‌در محدود)تعهد رجوع حق-2

‌بخشي مي‌تواند وام‌دهنده وام‌گيرنده، توسط ديون بازپرداخت توان

نمايد. دريافت ضامن از را خود مطالبات از

‌وام مالي، تامين از شكل اين تعهد(‌:‌در رجوع)بدون حق بدون-3

‌وام‌گيرنده، توسط وام بازپرداخت توان عدم صورت در حتي دهنده

داشت. نخواهد را ضامن به رجوع حق

شركتي مالي . تامين3.1.2

‌ناميده شركتي مالي تامين روش باشد، كامل تعهد با مالي تامين اگر

‌اوراق و سهام فروش طريق از عمدتا كه مالي تعهدات اينگونه مي‌شود.‌در

‌انجام قابل پولي بازارهاي از استخراج با يا و سرمايه‌اي بازارهاي در قرضه

‌شركت آن مالي تراز در گيرنده وام شركت مالي تعهدات كليه‌ي است،

‌مالي تعهدات بازپرداخت منبع روش، اين در اينكه مضافا گردد؛ مي منعكس

‌توليدات فروش از حاصل درآمد فقط نه و شركت دارايي‌هاي كليه‌ي پروژه،

‌وام‌دهندگان و سرمايه‌گذاران مي‌باشد.‌بنابراين نظر مورد طرح خدمات و

‌ارزش و وام‌گيرنده شركت اعتبار و قدرت خود، تصميم‌گيري در بايد

‌طرح اقتصادي توجيه‌پذيري از و دهند قرار مدنظر را آن دارايي‌هاي

نمايند. حاصل اطمينان

8

پروژه اي مالي . تامين3.1.3

‌يا كامل صورت به پروژه مالي تامين براي روشي پروژه‌اي مالي تامين

‌پروژه، عايدات كه معنا بدين مي‌باشد، پروژه خود اعتبارات پايه بر جزيي،

‌بود. خواهد پروژه ديون بازپرداخت براي اصلي و اوليه منبع يا منبع تنها

‌به محدود رجوع حق داراي يا و رجوع حق بدون وام‌دهندگان بنابراين

‌مالي، تامين شيوه اين مي‌باشند.‌در پروژه صاحب‌امتيازان و حاميان

‌در )كه معكوس گروگذاري مانند شروطي دلرند تمايل كنندگان استقراض

‌وام‌دهنده موافقت بدون را خود دارايي‌هاي كه مي‌كند تعهد وام‌گيرنده آن

‌به و نشود گنجانده مالي، تامين قرارداد نگذارد(‌در گرو ديگري جاي در

‌ضمانتنامه ظهرنويس به يا وام‌گيرنده دارايي‌هاي ساير به رجوع حق عبارتي

باشد. نداشته وجود

خارجي سرمايه طريق از مالي تامين روش هاي . انواع3.2

‌پروژه‌هاي اجراي و سازي فراهم براي مالي تامين روش‌هاي مي‌توان

‌اصلي بخش سه به را خارجي سرمايه‌هاي طريق از توسعه‌اي و زيربنايي

: از عبارتند كه نمود تقسيم

خارجي بالعوض كمك‌هاي از استفاده روشهاي-1

‌خارجي منابع از استقراض منظور، )عموما استقراضي روش‌هاي-2

است(

‌ايراني خصوصي بخش توسط سرمايه‌گذاري؛ )يا مشاركتي روشهاي-3

خارجي( سرمايه‌گذاري يا

خارجي كمك هاي . اخذ3.2.1

‌كمك‌هاي اخذ ملي، توسعه‌ي جهت سرمايه تامين منابع از ديگر يكي

‌بالعوض كمك‌هاي كليه‌ي خارجي، كمك از است.‌منظور خارجي بالعوض

‌انتقال آن هدف كه است جنسي يا و پولي شكل به ممتاز وامهاي و دولتي

‌حال در و توسعه‌يافته كمتر كشورهاي به يافته توسعه كشورهاي از منابع

مي‌باشد. درآمدي توزيع يا و توسعه‌اي زمينه‌هاي در توسعه

9

‌به كمك، اهداكننده توسعه‌يافته و غني كشورهاي كه نمود توجه بايستي البته

‌راهبردهاي از بخشي اين كه نمايند مي كمك‌ها اينگونه به اقدام دليل اين

‌موجب آنها اقتصادي چشم‌اندازهاي و تمايالت اينكه يا و آنهاست سياسي

‌كمك‌هاي از برخي انگيزه مي‌رود انتظار كه مي‌شود.‌هرچند كار اين

‌توسعه‌يافته كمتر كشورهاي به كمك براي دوستانه انسان انگيزه توسعه‌اي،

‌دوره‌ي در دهد نشان كه ندارد وجود تاريخي شواهد هيچگونه اما باشد،

‌سياسي، منافع توقع بدون كمك، اهداكننده كشورهاي مدت، طوالني

باشند. كرده كمك كشورها اين به نظامي حتي و اقتصادي

استقراضي . روشهاي3.2.2

‌در )وام‌گيرنده(، مالي،كشورسرمايه‌پذير تامين استقراضي روشهاي در

‌موظف و مي‌كند يافت در وام‌دهنده كشور يا موسسه از را وامي واقع

‌وام‌دهنده وا به را آن بازپرداخت اقساط مقرر سررسيدهاي در است

‌را ريسكي هيچ‌گونه وام‌دهنده بانك يا كشور روش‌ها، نوع اين بپردازد.‌در

است. وام‌گيرنده متوجه ريسك‌ها تمام و نمي‌كند تحمل و نپذيرفته

‌وام روشها اين در كه ايت اين استقراضي روشهاي ويژگي‌هاي جمله از

مي‌باشد. معين پرداخت سررسيد و مشخص سود داراي دريافتي

‌يك در است؛ شكل دو داراي پروژه‌ها مالي تامين روش‌هاي از دسته اين

‌نحوه‌ي براي را شرطي هيچگونه وام‌دهنده موسسه يا كشور آن شكل

‌فاز از پروژه مالي تامين فاز واقع در و دهد نمي قرار دريافتي وام مصرف

‌نظارتي عمليات هيچگونه وام‌دهنده حالت اين جداست.‌در كامال آن اجرايي

‌موعدهاي در وام، پرداخت از پس تنها و ندارد وام مصرف نحوه‌ي بر نيز

‌مي حاصله سود همراه به دريافتي وام قسط‌هاي دريافت به اقدام مقرر

نمايد.

‌بر عالوه وام‌دهنده موسسه يا كشور قرضي، روش‌هاي از ديگري نوع در

‌مصرف نوع و داشته كامل نظارت نيز آن هزينه‌شدن نحوه بر وام، اعطاي

‌كشور كه صورتي در حالت اين مي‌كند.‌در شرط وام‌گيرنده با ابتدا از را

‌آنچه بجز ديگري راه در را آن وام‌دهنده با هماهنگي بدون وام دريافت‌كننده

10

‌وام‌دهنده سوي از جريمه‌هايي با نمايد، مصرف است نموده توافق قبال كه

‌ارائه به جهاني"‌اقدام "بانك مثل موسساتي مثال شد.‌براي خواهد مواجه

مي‌نمايند. شكل اين به وام

وام( )دريافت استقراضي روشهاي انواع

‌استفاده مالي تامين براي مختلف وام‌هاي از اصوال استقراض، روش‌هاي در

‌مي‌توان وام، دريافت مرجع و وام نوع مانند عواملي به توجه مي‌گردد.‌با

‌روش‌هاي اساس اين نمود.‌بر تقسيم دسته چند به را استقراضي روش‌هاي

‌فاينانس، از عبارتند مي‌گيرند، قرار استفاده مورد بيشتر كه استقراضي

‌در كه بين‌المللي وام‌هاي و قرضه اوراق فروش اعتباري، خطوط يوزانس،

پرداخت. خواهيم روش‌ها اين از يك هر معرفي به ادامه

: . فاينانس3.2.2.1

‌به موسسه يا كشور يك از طرفين توافق با مشخصي مبلغ روش اين در

‌از استفاده )هزينه بهره همراه به وام اصل و داده‌شده قرض ديگري كشور

‌‌سال(‌بازپرداخت10 ‌تا5 )معموال معلومي زمان مدت طي پول(‌آن

مي‌گردد.

‌حساب به سرمايه‌گذاري غير روش‌هاي از يكي فاينانس روش كه آنجا از

‌وام هزينه‌شدن نحوه در كنترلي و دخالتي هيچ عموما وام‌دهنده لذا مي‌آيد،

‌تنظيم تنها بلكه نمي‌گردد، سهيم نيز آن زيان يا و سود در و نداشته

‌مي‌كند.‌با دريافت مشخص اقساط در را خود بهره و پول اصل بازپرداخت

‌وام بموقع بازپرداخت از اطمينان براي وام‌دهنده موضوع، اين به توجه

‌دريافت وام‌گيرنده كشور از را معتبري و مشخص تضمين‌هاي پرداخت‌شده،

مي‌نمايد.

‌كه مي‌شود گرفته نظر در گوناگوني تقسيم‌بندي‌هاي فاينانس، روش براي

: پرداخت خواهيم آنها معرفي به زير در

11

متداول( يا )عرفي مرسوم فاينانس-1

ساختاريافته فاينانس-2

‌و و ميزبان كشور بانك‌هاي از يكي وام‌گيرنده مرسوم، فاينانس در

‌بانك ايران، در مثال عنوان )به بود خواهد كشور اين دولت تضمين‌كننده

‌وام تضمين‌كننده دارايي و اقتصاد وزارت و قرض‌گيرنده مي‌تواند مركزي

‌اساس بر مالي "تامين آن به )كه ساختاري فاينانس در كه حالي در باشد(؛

‌‌درNPC )مثال دولتي سازمان يك وام‌گيرنده، مي‌شود(، گفته طرح"‌نيز نياز

‌ميزبان دولت ديگر دهنده، قرض موسسه طرف حالت اين ايران(‌است.‌در

‌حمل از پيش بيمه مبلغ لذا است؛ دولت به وابسته سازمان يك بلكه نيست،

‌در ريسك بودن باالتر علت است(‌به فاينانس اجباري بيمه‌هاي از )كه كاال

‌بيشتر ساختاريافته حالت در مرسوم، حالت به نسبت ساختاريافته حالت

بود. خواهد

. يوزانس3.2.2.2

‌"پرداخت پرداخت"‌و "وعده "فرجه"‌و "مهلت"، معني به لغت در يوزانس

‌كه است مهلتي معني به سرمايه‌گذاري، اصطالح در و دار"‌آمده‌است مدت

‌به مربوط وجه پرداخت براي بين‌المللي، مقررات يا عرف حسب بر

‌پرداخت بر مبتني توافق‌ها مي‌شود.‌اين تعيين بين‌المللي تجاري معامالت

‌)مثال مدت‌دار برات ارائه قبال در دريافت‌شده، تجهيزات و تكنولوژيها قيمت

‌مالي تامين از نوع اين توان مي عبارتي به سال(‌مي‌باشد، دو يا يك مدت به

كرد. "نسيه"‌تشبيه خريد به را

‌پول دريافت و مالي تامين بحث تنها فاينانس، روش در كه داشت توجه بايد

‌خدمات كاال، بحث يوزانس روش در كه حالي در بود؛ مطرح وام صورت به

‌موسسه يا كشور از تكنولوژي‌ها اين واقع در و شده وارد نيز فني دانش يا و

مي‌گردد. خريداري خارجي

‌كه مي‌كنند توافق تجاري معامله يك در خريدار و فروشنده كه هنگامي

‌مدت‌داري برات فروشنده گردد، پرداخت آن تحويل از پس مدتي كاال قيمت

12

‌پول پرداخت براي شده توافق تاريخ آن، سررسيد كه كند مي صادر

خواهد‌بود.

‌دريافت‌كننده، كشور كه مي‌شود صادر زمان‌هايي در معموال روش اين از

‌شرايط در تكنولوژي(‌را يا خدمات )كاال، خريد هزينه‌هاي پرداخت توان

‌آينده‌اي در يا و زمان طول در را هزينه‌ها اين است مايل و نداشته فعلي

بپردازد. معلوم

اعتباري . خطوط3.2.2.3

‌روش اين است.‌در اعتباري خطوط از استفاده استقراض از ديگري نوع

‌سرمايه بازار به مراجعه طريق از متقاضي، كلي حالت به و پروژه مسوول

‌اقتصادي طرح در سرمايه‌گذاري به اقدام خود، اعتبار دريافت قبال در و

‌بهره نرخ با خارجي بانك‌هاي از وام‌گيري شرايط به و نمايد مي نظر مورد

مي‌دهد. رضايت مشخص

‌مجري پيمانكار فروشنده، اعتبار نام به استقراض از حالت اين از نوعي در

‌از مبلغي سازنده، از پروژه نياز مورد تجهيزات دريافت قبال در پروژه،

‌از پس و مشخص اقساط در را مابقي و نموده پرداخت وي به را قرارداد

‌خواهد پرداخت فروشنده به تجهيزات تحويل از بعد پس مشخصي زمان

نمود.

‌اسنادي اعتبارات متحدالشكل مقررات از كه است قراردادي اعتباري خط

‌به و مي‌كند تبعيت بين‌المللي بازرگاني ‌اتاقUCP500 نشريه در مندرج

‌عامل"‌يا "بانك آن به كه كاال، واردكننده يا خريدار محلي بانك آن، موجب

‌خريدار دستور و درخواست به بنا اعتبار"‌مي‌گويند، گشايش‌كننده "بانك

‌"بانك كارگزار"‌يا "بانك نام به كشور از خارج در را ديگري بانك تجهيزات،

‌مدت در تجهيزات فروشنده اگر كه مي‌دارد اعتبار"‌مجاز پرداخت‌كننده

‌بانك رويت )به داد تحويل بانك به را سفارشي كاالي حمل، اسناد اعتبار

‌در ذينفع سازنده به منعقده، قرارداد طبق را معامله مورد مبلغ رسانيد(،

‌خريدار محل بانك به را مزبور اسناد سپس و نموده پرداخت كشور از خارج

نمايد. ارسال خريدار به واگذاري جهت كاال

13

‌اجازه تنها پول، دريافت بدون اعتباري خط دريافت‌كننده حالت اين در

‌اعتباري خط اعطا‌كننده خدمات يا توليدات از معيني مبلغ اندازه به مي‌يابد

‌قبلي توافقات مطابق و كرده وي(‌استفاده قرارداد طرف موسسات )يا

‌گوناگوني انواع داراي اعتباري خطوط نمايد.‌اين آن بازپرداخت به اقدام

هستند.

قرضه . اوراق3.2.2.4

‌صدور و ملي پولي منابع تامين براي كشور داخل در قرضه اوراق صدور

‌مي‌تواند نياز مورد ارزي منابع تامين براي كشور از داخل در قرضه اوراق

‌و موسسات يا و كشورها مركزي بانكهاي دولت، خزانه‌داري توسط

‌)يا دولت گيرد.‌سپس صورت خصوصي و دولتي مختلف شركتهاي

‌براي را روش اين از كسب‌شده مالي خصوصي(‌منابع و دولتي شركت‌هاي

داد. خواهند تخصيص خود مدنظر پروژه‌هاي اجراي و فراهم‌سازي

بين المللي . وامهاي3.2.2.5

‌مي‌شوند. ارائه بين‌المللي چندجانبه موسسات توسط عموما وامها اين

‌منظور به عضو كشورهاي به مالي تسهيالت ارائه موسسات نوع اين هدف

‌بهبود فقر، كاهش اقتصادي، رشد افزايش مانند خاص اهدافي به دسترسي

‌توسعه‌اي و زيربنايي طرح‌هاي مالي تامين و پرداخت‌ها تراز وضعيت

مي‌باشد.

‌روش با بين‌المللي، مالي موسسات از و روش اين در دريافتي وامهاي

‌براي مشخص شروط برقراري به هم آن و دارند عمده تفاوت يك فاينانس

‌وام شدن هزينه نحوه بر وام‌دهنده موسسه كنترل اعمال و وام از استفاده

‌مطالعات مي‌بايست موارد اينگونه برمي‌گردد.‌در پروژه اجراي زمان در

‌و فني توجيه و رسيده انجام به وام‌دهنده توسط شده الزام امكان‌سنجي

گيرد. قرار وي قبول مورد پروژه اقتصادي

خارجي سرمايه گذاري . روش هاي3.3

14

‌از خارجي مالي منابع بازپرداخت كه است آن روش‌ها اين مشخصه وجه

‌روش‌هاي خالف نمي‌شود.‌بر تضمين تجاري، بانك‌هاي يا دولت سوي

‌تعهد وجود عدم بدليل طبقه‌بندي اين موضوع مالي منابع استقراضي،

‌سيستم يا دولت بدهي عنوان به كشور پرداخت‌هاي تراز در بازپرداخت،

نمي‌شوند. تلقي بانكي

‌در آنها خارجي، سرمايه‌گذاران براي روشها اين باالي ريسك به توجه با

‌به زيادي دقت سرمايه‌گذاري، براي نظر مورد طرح‌هاي و كشورها انتخاب

‌اين دهند.‌در مي انجام را جامعي امكان‌سنجي مطالعات و داده خرج

‌و ريسك سطح اقتصادي، سياسي، نظر از ميزبان كشور موقعيت وضعيت،

‌توان واقع در و داشته سرمايه‌ها اينگونه جذب در عمده‌اي نقش ...،

‌توسعه‌يافتگي شاخص‌هاي از يكي عنوان به سرمايه‌ها اين جذب در كشورها

مي‌باشد. مطرح كشورها

‌مورد و شده شناخته سرمايه‌گذاري روشهاي مهم‌ترين بررسي به ادامه در

: از عبارتند كه پرداخت خواهيم استفاده

خارجي مستقيم سرمايه‌گذاري-1

خارجي غيرمستقيم سرمايه‌گذاري-2

جبراني معامالت-3

خارجي مستقيم . سرمايه گذاري3.3.1

‌سرمايه‌گذار چند يا يك مشاركت خارجي، مستقيم سرمايه‌گذاري از منظور

‌و حق كه است داخلي موسسه يك ثبت‌شده سهام سرمايه در خارجي

مي‌كند. ايجاد سرمايه‌گذار براي را حقوقي

‌جمله است.‌از مختلفي معايب و مزايا داراي سرمايه‌گذاري از نوع اين

‌فني، دانش :‌انتقال از عبارتند سرمايه دريافت‌كننده براي روش اين مزاياي

‌زيان، و سود در مشاركت انساني، نيروي توانمندي‌هاي افزليش

‌... و مديريتي تجربه‌هاي كسب مالي، تعهد سپردن به نياز عدم اشتغالزايي،

‌كشورهاي براي سرمايه‌گذاري نوع اين مزاياياي جمله از حال عين .‌در

‌از گرفتن پيشي و بازار توسعه‌ي مانند مواردي به مي‌توان سرمايه‌گذار

15

‌سنگين تعرفه‌هاي از رهايي قيمت، ارزان كار نيروي به دست‌يابي رقبا،

‌اينكه به توجه با حال عين نمود.‌در ...‌اشاره و محصوالت واردات و مالياتي

‌خود سود بردن باال در سعي مختلف انحاء به سرمايه‌گذار كشورهاي معموال

‌كشور دارند، را ممكن دانش كمترين انتقال و هزينه كمترين صرف و

‌و اجرا مراحل تا گرفته قرارداد عقد از مراحل، تمامي در بايد سرمايه‌پذير

نمايد. عمل دقت با بسيار پروژه اتمام

‌نه و دارد بازپرداخت تعهد نه اينكه دليل به خارجي مستقيم سرمايه‌گذاري

‌جذب روشهاي بهترين از يكي به امروزه مي‌اندازد، خطر به را ملي منافع

شده‌است. تبديل خارجي سرمايه‌هاي

خارجي غيرمستقيم . سرمايه گذاري3.3.2

‌خريد طريق از خارجي موسسه يا كشور سرمايه‌گذاري، از نوع اين در

‌مشاركت اوراق مدت، بلند قرضه اوراق سهام، نظير بهاداري اوراق

‌به روش اين مي‌نمايد.‌گاه مشاركت پروژه مالي تامين ...‌در و بين‌المللي

‌روش با روش اين مي‌شود.‌تفاوت مطرح "خصوصي‌سازي"‌نيز نام

‌به متعلق سهام اينجا در كه است اين در قرضه اوراق فروش استقراضي

مي‌شود. خريده خارجي سرمايه‌گذار توسط خاص پروژه يك

‌اينجا در كه است اين در مستقيم سرمايه‌گذاري با روش اين تفاوت همچنين

‌نظر از و ندارد نظارتي و نشده دخيل پروژه اجراي روند در سرمايه‌گذار

‌اساس بر پروژه، زيان يا سود صورت در تنها نمي‌سپارد، تعهداتي نيز مالي

‌از نوع اين اكثر در مي‌كند.‌البته دريافت سود شده، داده سهم‌الشراكه

‌مالك(‌پروژه يا )و مجري شركت سوي از سهام سود حداقل قرضه، اوراق

‌در و قرضه اوراق بودن بيمه صورت در حال عين مي‌گردد.‌در تضمين

‌بيمه شركت‌هاي توسط سرمايه از بااليي درصد پروژه، شكست حالت

مي‌شود. بازگردانده

جبراني . معامالت3.3.3

16

‌كشور مي‌گويند، نيز متقابل معامالت آن به كه سرمايه‌گذاري از نوع اين در

‌الزم )سرمايه نقدي منابع فراهم‌سازي قبال در سرمايه‌گذار موسسه يا

‌تكنولوژي، )تجهيزات، نقدي غير توليد(‌و نيروهاي و تجهيزات خريد براي

‌به را خود سرمايه اصل پروژه، جبران براي نياز ...(‌مورد و فني دانش

‌يا پروژه همان توليدي خدمات يا محصوالت محل از انتظاري سود همراه

مي‌نمايد. دريافت ديگر داخلي طرح‌هاي

‌تامين آن طي كه مي‌گيرد بر در را روش‌هايي مجموعه معامالت اينگونه

‌ايراني شركت سهمي سرمايه در آنكه بدون خارجي، مالي منابع كننده

‌غيرنقدي، و نقدي مالي منابع گذاردن اختيار در با باشد، داشته مشاركت

‌معادل يا توليدي محصول دريافت طريق از را خود سرمايه و منابع برگشت

‌دريافت طريق از استثنايي، موارد در و كاالها و محصوالت ساير از آن

مي‌كند. تصويه را خود طلب ارزي، معادل

: از عبارتند جبراني معامله روشهاي انواع

تهاتري معامالت-1

متقابل خريد-2

افست-3

محصوالت پيش‌فروش-4

متقابل بيع-5

پروژه‌اي مالي تامين-6

قراردادي سيستم‌هاي-7

‌تشويق قانون جمله )از كشور فعلي قوانين اساس بر كه است ذكر به الزم

‌ذكر ادامه در كه روشهايي ميان از خارجي(، سرمايه‌گذاريهاي از حمايت و

‌مالي "تامين متقابل"‌و "بيع روش‌هاي از استفاده اجازه تنها شد، خواهند

‌شده داده آن("‌صراحتا مشتقات ‌وBOT قراردادهاي )بصورت پروژه‌اي

است.

17

متقابل . بيع3.3.4

‌الزم تكنولوژي‌هاي و تجهيزات تامين طريق از سرمايه‌گذار روش، اين در

‌موظف و مي‌شود سهيم پروژه در مشخصي زماني محدوده در توليد براي

‌صادر را توليدي محصول از بخشي خود، سرمايه سود و اصل براي است

‌تجهيزات ماشين‌آالت، به‌صورت مالي منابع معامله، نوع اين در كند.‌درواقع

‌تامين‌كننده و مي‌گيرد قرار خريدار اختيار در توليد منظور به فني دانش و

‌خريدار توليدات مربوطه، قرارداد شرايط تحت و )فروشنده(‌متقابال منابع

‌منابع ارزش از بيشتر يا و برابر كمتر، است ممكن كه نقد پول جاي به را

مي‌نمايد. دريافت باشد، استفاده‌شده

‌و آالت ماشين بودن وابسته متقابل، بيع قراردادهاي در توجه قابل نكته

‌تجهيزات همان از محصوالت بودن منتج و طرح همان توليدات با تجهيزات

است.

‌در كه تفاوت اين با است؛ خارجي مستقيم سرمايه‌گذاري مشابه روش اين

‌طرح اختيار در معين مدت براي را خود مالي منابع روش،سرمايه‌گذار اين

دارد. را ميدان از استفاده حق معيني مدت در عبارتي به يا مي‌دهد قرار

‌بررسي‌هاي در مستقيما خارجي، مالي منابع تامين‌كننده روش، اين در

‌عدم از ناشي خطر و مي‌شود درگير طرح اقتصادي توجيه‌پذيري به مربوط

‌دولت )مثال ثالثي شخص كه ندارد انتظار و مي‌پذيرد را طرح موفقيت

‌است الزم حال عين در ولي نمايد، تضمين را وي سرمايه ميزبان(‌برگشت

‌كه آنچه به شبيه حمايت‌هايي قراردادها، اين در سرمايه‌گذاران جلب براي

پذيرد. صورت مي‌شود، انجام خارجي مستقيم سرمايه‌گذاري‌هاي از

18

. منابع4

‌مركز پروژه‌ها"، مالي تامين مختلف راههاي "بررسي باالزاده، -‌ابوترابي،1

1381 صنعتي، مديريت سازمان تحقيق و مشاوره آموزش،

‌قراردادهاي نوع تعيين جهت چارچوبي "ارايه آرنوش، -‌شاكري،2

‌مهندسي دانشكده قراردادها("، )استراتژي توسعه‌اي و زيربنايي پروژه‌هاي

1384 ايران، صنعت و علم دانشگاه صنايع

‌ش�ماره ت�دبير، انقباض�ي"، ش�رايط در م�الي منابع "تامين ميزگرد،‌-3

1375 ارديبهشت ،61

‌،135 ش��ماره تدبير، ،خودگردان" فاينانس" اسفنديار، -‌كريم‌زادگان،41382 مرداد

‌مالي"، تسهيالت دريافت متقاضيان "راهنماي معدن، و صنعت -‌بانك5

1382 معدن، و صنعت بانك عمومي روابط

‌سال شرق، روزنامه داخلي"، فاينانس "سرگذشت اقتصادي، -‌سرويس6

1383 ‌شهريور294،30 شماره دوم

19