Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)
DESCRIPTION
Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία Θύμιος ΝικολαϊδηςTRANSCRIPT
![Page 1: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/1.jpg)
Επιστήμες και Ανατολική εκκλησία
Από τις πρώτες Εξαημέρους ως την πτώση του Βυζαντίου
![Page 2: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/2.jpg)
Η παράδοση των Εξαημέρων1ος αι. μ.Χ: Φίλων Αλεξανδρείας2ος αι: Ωριγένης4ος αι: Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Νύσσης, Ευστάθιος
Αντιοχείας, Επιφάνιος Κύπρου, Ιωάννης Χριστόστομος, Αμβρόσιος
5ος αι: Αυγουστίνος, Βασίλειος Σελευκείας6ος αι: Ιωάννης Φιλόπονος, Κοσμάς Ινδικοπλεύστης7ος αι: Γεώργιος Πισίδας
Οι δύο παραδώσεις• Σχολή της Αλεξανδρείας: Αρχαία ελληνική επιστήμη• Σχολή της Αντιοχείας: Εβραϊκή και ασιατική κοσμολογία συν
χριστιανικός συμβολισμός
![Page 3: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/3.jpg)
Οι Έλληνες πατέρες της εκκλησίας
• Μέγας Βασίλειος: Εννέα ομιλιίες περί της εξαημέρου (378 μ.Χ.):
– Ενάντια στον παγανισμό και στις χριστιανικές αιρέσεις
– Αχρονική δημιουργία ύλης, χώρου και χρόνου / Ουράνια ύδατα στο στερέωμα / ήλιος φορέας Θείου φωτός
– Πρόβλημα ύλης (Μανιχαϊστές, Γνωστικοί)
• Γρηγόριος Νύσης Gregory of Nyssa: Απολογητικός περί της εξαημέρου (379 μ.Χ.):
– Ιδέες της ελληνικής φυσικής φιλοσοφίας για να απαντήσει στους επικριτές του Βασιλείου.
![Page 4: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/4.jpg)
Ο φιλόσοφος και ο φονταμενταλιστής
• Ιωάννης Φιλόπονος: Περί της του Μωϋσέως κοσμολογίας
- Η ελληνική φυσική φιλοσοφία (Πλάτων, Αριστοτέλης) βασίζεται στη Βίβλο
• Κοσμάς Ινδικοπλέυστης: Χριστιανική τοπογραφία (550 μ.Χ.)
- Ασιατικές κοσμολογίες και χριστιανικός συμβολισμός
![Page 5: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/5.jpg)
Η «σκοτεινή» εποχή της εικονομαχίας 8ος αι.
• Τέλος της ευθείας ελληνικής παράδοσης (κλείσιμο των σχολών)
• Συζήτηση για θύραθεν γνώση
• Η φυσική φιλοσοφία συρρικνώνεται στις μαθηματικές επιστήμες (τετρακτύς)
• Η κοσμολογία αφορά πλέον την εκκλησία (Εξαήμεραι)
• Οι πρώτες επιστημονικές επαφές με τους Άραβες
• Αστρολογία, η πλέον χρήσιμη επιστήμη. Στέφανος ο φιλόσοφος, Θεμάτιον για το Ισλάμ (775)
![Page 6: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/6.jpg)
Ο πρώτος βυζαντινός ουμανισμός9ος-11ος αι.
• Το Κράτος ενδιαφέρεται πάλι για την παιδεία. Ίδρυση πανδιδακτηρίου
• Κύκλος Λέοντα μαθηματικού (c. 790 – c. 869): διδασκαλία και έκδοση αρχαίων επιστημονικών κειμένων
• Φώτιος πατριάρχης: κοσμικοποίηση του ανώτατου κλήρου. Κατηγορείται ως μάγος
• Αναγέννηση της αρχαίας ελληνικής επιστήμης και φιλοσοφίας
• Περισσότερες επαφές με τις άλλες χριστιανικές επιστήμες, αυτές των Αράβων
• Ελληνική παράδοση – «νεώτεροι»• Μιχαηλ Ψελλός (1018-1078), ο Βυζαντινός
λόγιος ο πλέον γνωστός στη Δύση. Κατηγορείται αλλά παραμένει αυθεντία.
• Ιωάννης Ιταλός c. 1025-1090): ακραίες αντιλήψεις περί θύραθεν γνώσης ο μόνος Βυζαντινός λόγιος που πραγματικά καταδικάστηκεt
![Page 7: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/7.jpg)
Η 4η σταυροφορία και η πτώση της
Κωνσταντινούπολης, 1204
Τέλος μιας παράδοσης
• Οργανωμένη ανώτατη παιδεία: κλείσιμο Πανδιδακτηρίου και Πατριαρχικής Σχολής = τέλος της ανώτατης βυζαντινής παιδείας
• Η βυζαντινή κοινωνία μαθάινει την έννοια της αλλαγής
• Άμεση επαφή με τους καθολικούς• Οι λόγιοι μαζεύονται στη Νίκαια
![Page 8: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/8.jpg)
Ανασύσταση μιας αυτοκρατορίας, μια ιδεολογική
υπόθεση (130ς αι.)• Νίκαια, Τραπεζούντα και Ήπειρος:
ποιο κράτος θα κληρονομήσει την αυτοκρατορία
• Στροφή της Νίκαιας στην ελληνική παράδοση = θύραθεν γνώση. Θεσμός του υπάτου των φιλοσόφων.
• Θεόδωρος Λάσκαρης: Νίκαια νέα Αθήνα + χριστιανοί φιλόσοφοι
• Επανέκδοση κειμένων
• Νέο πλαίσιο: περσική επιστήμη, σχέσεις με Δύση
• Νικηφόρος Βλεμμίδης: θύραθεν γνώση σε μοναστηριακό περιβάλλον.
![Page 9: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/9.jpg)
Η παλαιολόγια αναγέννηση (τέλος 13ου – 15ος αι.)
Λόγιοι και Κράτος• Επανακατάκτηση της Πόλης (1261):
Ανασύσταση των σχολών• Νέος ρόλος των φιλοσόφων ως
κρατικοί λειτουργοί• Μόδα της επιστήμης στα ανώτατα
κοινωνικά στρώματα (υπολογισμός εκλείψεων)
• Πολιτικές διαμάχες γίνονται επιστημονικέρς: Θεόδωρος Μετοχίτης εναντίων Νικηφόρου Χούμνου και Νικηφόρος Γρεγοράς εναντίων Βαρλαάμ Καλαβρού
![Page 10: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/10.jpg)
Η ησυχαστική έριδα (14ος c.)
• Οι δύο πρωταγωνιστές Παλαμάς και Βαρλαάμ μαθητές του Μετοχίτη• Βαρλαάμ Καλαβρός: ο άνθρωπος δεν μπορεί να φτάσει τη σοφία
του Θεού, Μπορεί μόνο να χρησιμοποιήσει τη λογική. • Γρηγόριος Παλαμάς: υπάρχουν δυο σοφίες, του Θεού και η έξωθεν.
Η έξωθεν (του μυαλού) είναι εφήμερη. Η σοφία του Θεού (της καρδιάς) μπορεί να προσεγγιστεί ατομικά καθαρίζοντας την καρδιά μέσο προσευχής και άσκησης. Παραλληλισμός με τομισμό: απόδειξη ύπαρξης του Θεού.
• Αριστοτελική παράδοση του Παλαμά.• Οι λόγιοι της παρακμάζουσας αυτοκρατορίας: προς το Θεό ή προς
τη φιλοσοφία;• Οι σύνοδοι (1341, 1347, 1351) υποστηρίζουν τον Παλαμά και τους
ησυχαστές.• Ορθόδοξος μυστικισμός ενάντια σε φιλοσοφία. Τους επόμενους
αιώνες οι παλαμικές ιδέες θα επηρεάσουν τη Ρωσία
![Page 11: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/11.jpg)
Νέα επιστήμη την παλαιολόγια περίοδο
(τέλος 14ου – 15ος αι.)Δύση
• Ενωτικοί και ανθενωτικοί: δυτική και ανατολική αριστοτέλεια παράδοση
• Οι διαπραγματεύσεις για την ένωση: Μάρκος Ευγενικός, καθαρτήριο, εβραϊκές επιρροές.
• Η Κύπρος των Λουσινιάν, ο κύκλος του Γεωργίου Λαπίθου και οι δυτικές επιρροές.
Οι καραϊτες
• Καραϊτικό δίκτυο στη μεσόγειο και σχολή σε Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολη
![Page 12: Επιστήμες,Βυζάντιο,Ορθοδοξία (Θ.Νικολαϊδης)](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052304/55720699497959fc0b8b9575/html5/thumbnails/12.jpg)
Μια μη χριστιανική προσπάθεια
• Πλήθων Γεμιστός (1355-1452)
• Μελέτησε «αραβικό» Αριστοτέλη, οι δάσκαλοί του Εβραίοι και Πέρσες.
• Επαφές με Ιταλούς στις διαπραγματεύσεις για την Ένωση..
• Οι μαθητές του Βησσαρίων και Χαλκοκονδύλης, πρωταγωνιστές της δυτικής αναγέννησης.
• Εισάγει Πλάτωνα στη Δύση• Πίσω στον παγανισμό: ο χριστιανισμός
φταίει για την βυζαντινή παρακμή.• Μετά την Πτώση της
Κωνσταντινούπολης, το πατριαρχείο καίει τα έργα του.