ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (565-

1815)Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 1 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ

ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565- 843)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 2 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 3 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Γεγονότα που σηματοδοτούν τη λήξη της Αρχαιότητας και την έναρξη του Μεσαίωνα

Μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

Χωρισμός Αυτοκρατορίας σε Δυτικό κι Ανατολικό τμήμα στα τέλη του 4ου αιώνα μΧ

Στα τέλη του 5ου αιώνα μΧ το Δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας καταλύεται από τα γερμανικά φύλλα

Το Ανατολικό τμήμα αποτελεί τη νέα Αυτοκρατορία που ουσιαστικά είναι η συνέχεια της Ρωμαϊκής (ρωμαϊκοί πολιτικοί θεσμοί και ελληνική παράδοση) Η νέα Αυτοκρατορία ονομάζεται Βυζαντινή εφόσον το Βυζάντιο είναι η πρωτεύουσά της

Παρακμή αρχαίων ελληνικών πόλεων από τα τέλη του 3ου αιώνα μΧ έως στις αρχές του 7ου αιώνα α) συρρίκνωση πόλεων β) μετατροπή ιερών σε εκκλησίες γ) εγκατάλειψη διοικητικών κέντρων δ) ερήπωση θεάτρων ε) περιορισμένος οικισμένος χώρος στ) εγκατάλειψη οικισμών ( Σπάρτη Πάτρα ) ζ) δημιουργία καινούργιων πόλεων Αυτές είναι δυσπρόσιτες ασφαλείς περιοχές όπως το κάστρο της Μονεμβασιάς στη Λακωνία

Αίτια εγκατάλειψης οικισμών

Φυσικές καταστροφές ( σεισμοί πυρκαγιές ) Επιδρομές από Σλάβους και Αβάρους

Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ

Ίδρυση Κωνλης τέλος βασιλείας Ηρακλείου

Η Κωνσταντινούπολη είναι η Νέα ΡώμηΟι ίδιοι οι Βυζαντινοί ονόμαζαν την Αυτοκρατορία laquoπολιτεία Ρωμαίωνraquo Ο όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία επινοήθηκε από τους μεταγενέστερους ιστορικούς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 4 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ

Στην Κωνσταντινούπολη οφείλεται η πολιτική αναβίωση του ελληνικού έθνους το Μεσαίωνα και η διατήρηση της αυτονομίας του για χίλια περίπου χρόνια Όμως οφείλεται αυτό στην Κωνσταντινούπολη όχι μόνο γιατί χτίστηκε σrsquo αυτές τις χώρες μια νέα μεγάλη πόλη και ισχυρή αλλά προπάντων γιατί χτίστηκε σε χώρο που λόγω των ιδιομορφιών των εξαιρετικών και μοναδικών του προτερημάτων φαίνονταν ότι προορίζονταν από την Πρόνοια για να αποτελέσει την πρωτεύουσα εκείνων των χωρών Λέγεται ότι στην αρχή ο βασιλιάς πρόσεξε στη Σαρδική κοντά στον Αίμο τη σημερινή Σόφια ή Τριαδίτζα των Βουλγάρωνmiddotκαι άλλοι πάλι πιστεύουν ότι για κάποια στιγμή σκέφτηκε να χτίσει το επώνυμό του χτίσμα ανάμεσα στο Ίλιο και την Πέργαμο Αλλά και αν υποτεθεί ότι ταλαντευόταν ως ένα σημείο ο χώρος που τελικά διάλεξε αποδείχθηκε πολύ πιο κατάλληλος από εκείνους για τις ανάγκες και τις υποσχέσεις που κλήθηκε να εκπληρώσει Κι αυτό είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα της μεγαλοφυίας τουmiddot όπως το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έτσι και το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου άντεξαν σrsquo όλες τις περιπέτειες και σrsquo όλους τους αιώνες και μαρτυρού ως σήμερα τη θαυμαστή ικανότητα των δαιμόνιων εκείνων πνευμάτων για την εκτίμηση του παρόντος και του μέλλοντος Είναι αλήθεια ότι στην απόφαση του Κωνσταντίνου βοήθησαν πολύ και οι ελληνικές και οι περσικές παραδόσεις

Οι ελληνικές ή εξελληνισμένες χώρες μέσα στις οποίες επρόκειτο να χτιστεί η νέα πρωτεύουσα αποτελούν δύο μεγάλα και πλατιά σκέλη που ενώνονται σχεδόν προς τα επάνω με δύο διδοχικούς πορθμούς και αποκορυφώνονται σε μια πλατιά λεκάνη Το δυτικότερο από τα σκέλη εκείνα σχηματίζεται από τη χερσόνησο που εκτείνεται νότια του κάτω Δούναβη η οποία περιλαμβάνει τη Θράκη τη Μακεδονία την Ιλλυρία τη Θεσσαλία την Ήπειρο και την κυρίως Ελλάδα Το ανατολικότερο σκέλος σχηματίζεται από την ογκώδη χερσόνησο της Μικράς Ασίας που κείται απέναντι η οποία νότια συνδέεται με την Αίγυπτο διαμέσου της Συρίας Οι δύο πορθμοί με τους οποίους οι από εδώ κι από εκεί της ελληνικής θάλασσας εκτεινόμενες χερσόνησοι προτείνουν θα λέγαμε μεταξύ τους τη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 5 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δεξιά είναι νοτιότερα ο Ελλήσποντος και βορειότερα ο Βόσπορος που ενώνονται αμοιβαία με κάποια μικρή λίμνη που ονομάζεται Προποντίδα Ο Εύξεινος Πόντος αποτελεί την πλατιά δεξαμενή στην οποία καταλήγει ολόκληρο αυτό το σύμπλεγμα των ελληνικών χωρών θαλασσών πορθμών Ο Κωνσταντίνος που φεύγοντας πια από τη Δύση πλησίαζε ανατολικά σταθμεύοντας σταδιακά για πολύ στο δρόμο και στεκόμενος απέναντι από το σύμπλεγμα σκεφτόμενος σαν αριστοτέχνης πως μπορεί ν΄απαρτίσει τον ανανεωμένο εκείνο κόσμο σε μεγάλο οργανισμό κατάλαβε αμέσως που έπρεπε να μπεί η καρδιά αυτού του κόσμου Αυτή η θέση δεν ήταν βέβαια ούτε δεξιά ούτε αριστερά ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω αλλά σrsquo αυτό το μέσο των δύο πορθμών με τους οποίους συνδέονταν και οι ανατολικότερες και οι δυτικότερες και οι νοτιότερες και οι βορειότερες από τις γειτονικές χώρες Αυτό αφού ορίστηκε τελειοτικά υπήρχε ανάμεσα σrsquo εκείνους τους πορθμούς χώρος που οι παραδόσεις και οι πεποιθήσεις Ελλήνων και Περσών ομόφωνα ανακήρυξαν σαν τον πιο κατάλληλο στο να περιλάβει μεγάλη πόλη και ακμαία Ο πατέρας της ιστορίας όταν διηγείται την επιστροφή του Δαρείου από τη σκυθική εκστρατεία που άφησε τότε στην Ευρώπη στρατηγό τον Μεγάβαζο αναφέρει τα εξής laquo Ουτος δέ ο Μεγάβαζος ειπας τόδε επος ελίπετο αθάνατον μνήμην πρός Ελλησποντίωνmiddotγενόμενος γάρ εν Βυζαντίω επύθετο επτακαίδεκα ετεσι πρότερον Χαλκηδονίους κτίσαντας τήν χώρα Βυζαντίωνmiddot πυθόμενος δε εφη Χαλκηδονίους τουτον τόν χρόνον τυγχάνειν εόντας τυφλούςmiddot ου γάρ αν του καλλίονος παρέοντος κτίζειν χώρου τόν αισχίονα ελέσθαι ει μή ησαν τυφλοίraquo Και ο πιο πρακτικός Πολύβιος ανακηρύσσει τον τόπο κατάλληλο ως προς τη θάλασσα laquoκαί πρός ασφάλειαν και πρός ευδαιμονίαν πάντων των εν τη καθrsquo ημας οικουμένη Κατά μέν γάρ θάλατταν ούτως επίκεται τω στόματι του Πόντου κυρίως ώστε μητrsquo εισπλευσαι μήτrsquo εκπλευσαι δυνατόν ειναι των εμπόρων τινά χωρίς της εκείνων βουλήσεωςraquo Αν όμως έλεγε ότι η τοποθεσία δεν εκλέχθηκε και τόσο έξυπνα το έλεγε γιατί παλιά η Θράκη κατεχόταν από φυλές βαρβαρικές και ισχυρές που επιτίθενταν συνέχεια εναντίον του Βυζαντίου από την ξηρά πράγμα που επί Κωνσταντίνου δεν μπορούσε πια να συμβεί γιατί όλη η Θράκη ήταν από καιρό υποταγμένη

Αλλά αν και είχε στα αρχαιότερα χρόνια αυτό το μειονέκτημα από την ξηρά η νοτιοδυτική αυτή άκρη του Βοσπόρου η αποικία που παλιά χτίστηκε από τη μικρή πόλη των Μεγαρέων απέκτησε θαυμαστή ανάπτυξη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 6 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

και εξαιρετική ιδίως πολιτική αξία Βέβαια επειδή ήταν εγκαταλειμένη στις δυνάμεις της δεν μπορεσε να διατηρήσει ολοκληρωτική την ανεξαρτησία της αλλά αυτό ότι δηλαδή διαδοχικά Πέρσες Λακεδαιμόνιοι Αθηναίοι Μακεδόνες Γαλάτες της Θράκης και Ρωμαίοι μrsquo ένα λόγο όλοι που ζήτησαν να εξουσιάσουν σrsquo αυτές τις χώρες σκέφτηκαν να γίνουν κύριοι της πόλης μαρτυρεί ότι λογιζόταν όπως και ήταν ασφαλέστατη εγγύηση για την κυριαρχία σrsquo αυτές τις χώρες Ούτε μπόρεσαν οι διάφορες εκείνες εξωτερικές περιπέτειες να ελαττώσουν την εσωτερική ευπορία και ευημερία του Βυζαντίου Τα τελωνιακά και ναυτιλιακά δικαιώματα που είσπραττε από τα διερχόμενα πλοία από το Βόσπορο άφηναν σrsquo αυτήν την πόλη συνέχεια άφθονους πόρους Το ναυτικό της ήταν ονομαστόmiddot τα τείχη ήταν λαμπρά οικοδομημέναmiddot στο μουράγιο του λιμανιού της υψωνόταν το άγαλμα της Άρτεμης που είχε στο κεφάλι το μισοφέγγαρο που επρόκειτο να εικονιστεί και στα βυζαντινά νομίσματα μετά από τόσους αιώνες και να αποτελέσει κατά παράξενη σύμπτωση το σπουδαιότερο σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας Η εσωτερική αυτονομία του Βυζαντίου διατηρήθηκε και επί Ρωμαίων έως ότου κυριεύτηκε η πόλη από τον Σεπτίμιο Σεβήρο στον εμφύλιο του πόλεμο εναντίον του Νίγρου κι όχι μόνο καταλύθηκε το πολίτευμά της αλλά και τα τείχη καταστράφηκαν και αφού μεταβλήθηκε σε κωμόπολη παραχωρήθηκε στους Περίνθιους Αλλά μετά από λίγο ο Σεβήρος ως ένα σημείο ξανάχτισε το Βυζάντιο που αν και δεν απόκτησε την προηγούμενη ακμή δεν ήταν όμως από τότε ανάξιο λόγου όπως αποδείχθηκε στον τελευταίο πόλεμο ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και στον Λικίνιο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 7 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ

ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565- 843)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 2 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 3 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Γεγονότα που σηματοδοτούν τη λήξη της Αρχαιότητας και την έναρξη του Μεσαίωνα

Μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

Χωρισμός Αυτοκρατορίας σε Δυτικό κι Ανατολικό τμήμα στα τέλη του 4ου αιώνα μΧ

Στα τέλη του 5ου αιώνα μΧ το Δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας καταλύεται από τα γερμανικά φύλλα

Το Ανατολικό τμήμα αποτελεί τη νέα Αυτοκρατορία που ουσιαστικά είναι η συνέχεια της Ρωμαϊκής (ρωμαϊκοί πολιτικοί θεσμοί και ελληνική παράδοση) Η νέα Αυτοκρατορία ονομάζεται Βυζαντινή εφόσον το Βυζάντιο είναι η πρωτεύουσά της

Παρακμή αρχαίων ελληνικών πόλεων από τα τέλη του 3ου αιώνα μΧ έως στις αρχές του 7ου αιώνα α) συρρίκνωση πόλεων β) μετατροπή ιερών σε εκκλησίες γ) εγκατάλειψη διοικητικών κέντρων δ) ερήπωση θεάτρων ε) περιορισμένος οικισμένος χώρος στ) εγκατάλειψη οικισμών ( Σπάρτη Πάτρα ) ζ) δημιουργία καινούργιων πόλεων Αυτές είναι δυσπρόσιτες ασφαλείς περιοχές όπως το κάστρο της Μονεμβασιάς στη Λακωνία

Αίτια εγκατάλειψης οικισμών

Φυσικές καταστροφές ( σεισμοί πυρκαγιές ) Επιδρομές από Σλάβους και Αβάρους

Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ

Ίδρυση Κωνλης τέλος βασιλείας Ηρακλείου

Η Κωνσταντινούπολη είναι η Νέα ΡώμηΟι ίδιοι οι Βυζαντινοί ονόμαζαν την Αυτοκρατορία laquoπολιτεία Ρωμαίωνraquo Ο όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία επινοήθηκε από τους μεταγενέστερους ιστορικούς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 4 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ

Στην Κωνσταντινούπολη οφείλεται η πολιτική αναβίωση του ελληνικού έθνους το Μεσαίωνα και η διατήρηση της αυτονομίας του για χίλια περίπου χρόνια Όμως οφείλεται αυτό στην Κωνσταντινούπολη όχι μόνο γιατί χτίστηκε σrsquo αυτές τις χώρες μια νέα μεγάλη πόλη και ισχυρή αλλά προπάντων γιατί χτίστηκε σε χώρο που λόγω των ιδιομορφιών των εξαιρετικών και μοναδικών του προτερημάτων φαίνονταν ότι προορίζονταν από την Πρόνοια για να αποτελέσει την πρωτεύουσα εκείνων των χωρών Λέγεται ότι στην αρχή ο βασιλιάς πρόσεξε στη Σαρδική κοντά στον Αίμο τη σημερινή Σόφια ή Τριαδίτζα των Βουλγάρωνmiddotκαι άλλοι πάλι πιστεύουν ότι για κάποια στιγμή σκέφτηκε να χτίσει το επώνυμό του χτίσμα ανάμεσα στο Ίλιο και την Πέργαμο Αλλά και αν υποτεθεί ότι ταλαντευόταν ως ένα σημείο ο χώρος που τελικά διάλεξε αποδείχθηκε πολύ πιο κατάλληλος από εκείνους για τις ανάγκες και τις υποσχέσεις που κλήθηκε να εκπληρώσει Κι αυτό είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα της μεγαλοφυίας τουmiddot όπως το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έτσι και το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου άντεξαν σrsquo όλες τις περιπέτειες και σrsquo όλους τους αιώνες και μαρτυρού ως σήμερα τη θαυμαστή ικανότητα των δαιμόνιων εκείνων πνευμάτων για την εκτίμηση του παρόντος και του μέλλοντος Είναι αλήθεια ότι στην απόφαση του Κωνσταντίνου βοήθησαν πολύ και οι ελληνικές και οι περσικές παραδόσεις

Οι ελληνικές ή εξελληνισμένες χώρες μέσα στις οποίες επρόκειτο να χτιστεί η νέα πρωτεύουσα αποτελούν δύο μεγάλα και πλατιά σκέλη που ενώνονται σχεδόν προς τα επάνω με δύο διδοχικούς πορθμούς και αποκορυφώνονται σε μια πλατιά λεκάνη Το δυτικότερο από τα σκέλη εκείνα σχηματίζεται από τη χερσόνησο που εκτείνεται νότια του κάτω Δούναβη η οποία περιλαμβάνει τη Θράκη τη Μακεδονία την Ιλλυρία τη Θεσσαλία την Ήπειρο και την κυρίως Ελλάδα Το ανατολικότερο σκέλος σχηματίζεται από την ογκώδη χερσόνησο της Μικράς Ασίας που κείται απέναντι η οποία νότια συνδέεται με την Αίγυπτο διαμέσου της Συρίας Οι δύο πορθμοί με τους οποίους οι από εδώ κι από εκεί της ελληνικής θάλασσας εκτεινόμενες χερσόνησοι προτείνουν θα λέγαμε μεταξύ τους τη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 5 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δεξιά είναι νοτιότερα ο Ελλήσποντος και βορειότερα ο Βόσπορος που ενώνονται αμοιβαία με κάποια μικρή λίμνη που ονομάζεται Προποντίδα Ο Εύξεινος Πόντος αποτελεί την πλατιά δεξαμενή στην οποία καταλήγει ολόκληρο αυτό το σύμπλεγμα των ελληνικών χωρών θαλασσών πορθμών Ο Κωνσταντίνος που φεύγοντας πια από τη Δύση πλησίαζε ανατολικά σταθμεύοντας σταδιακά για πολύ στο δρόμο και στεκόμενος απέναντι από το σύμπλεγμα σκεφτόμενος σαν αριστοτέχνης πως μπορεί ν΄απαρτίσει τον ανανεωμένο εκείνο κόσμο σε μεγάλο οργανισμό κατάλαβε αμέσως που έπρεπε να μπεί η καρδιά αυτού του κόσμου Αυτή η θέση δεν ήταν βέβαια ούτε δεξιά ούτε αριστερά ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω αλλά σrsquo αυτό το μέσο των δύο πορθμών με τους οποίους συνδέονταν και οι ανατολικότερες και οι δυτικότερες και οι νοτιότερες και οι βορειότερες από τις γειτονικές χώρες Αυτό αφού ορίστηκε τελειοτικά υπήρχε ανάμεσα σrsquo εκείνους τους πορθμούς χώρος που οι παραδόσεις και οι πεποιθήσεις Ελλήνων και Περσών ομόφωνα ανακήρυξαν σαν τον πιο κατάλληλο στο να περιλάβει μεγάλη πόλη και ακμαία Ο πατέρας της ιστορίας όταν διηγείται την επιστροφή του Δαρείου από τη σκυθική εκστρατεία που άφησε τότε στην Ευρώπη στρατηγό τον Μεγάβαζο αναφέρει τα εξής laquo Ουτος δέ ο Μεγάβαζος ειπας τόδε επος ελίπετο αθάνατον μνήμην πρός Ελλησποντίωνmiddotγενόμενος γάρ εν Βυζαντίω επύθετο επτακαίδεκα ετεσι πρότερον Χαλκηδονίους κτίσαντας τήν χώρα Βυζαντίωνmiddot πυθόμενος δε εφη Χαλκηδονίους τουτον τόν χρόνον τυγχάνειν εόντας τυφλούςmiddot ου γάρ αν του καλλίονος παρέοντος κτίζειν χώρου τόν αισχίονα ελέσθαι ει μή ησαν τυφλοίraquo Και ο πιο πρακτικός Πολύβιος ανακηρύσσει τον τόπο κατάλληλο ως προς τη θάλασσα laquoκαί πρός ασφάλειαν και πρός ευδαιμονίαν πάντων των εν τη καθrsquo ημας οικουμένη Κατά μέν γάρ θάλατταν ούτως επίκεται τω στόματι του Πόντου κυρίως ώστε μητrsquo εισπλευσαι μήτrsquo εκπλευσαι δυνατόν ειναι των εμπόρων τινά χωρίς της εκείνων βουλήσεωςraquo Αν όμως έλεγε ότι η τοποθεσία δεν εκλέχθηκε και τόσο έξυπνα το έλεγε γιατί παλιά η Θράκη κατεχόταν από φυλές βαρβαρικές και ισχυρές που επιτίθενταν συνέχεια εναντίον του Βυζαντίου από την ξηρά πράγμα που επί Κωνσταντίνου δεν μπορούσε πια να συμβεί γιατί όλη η Θράκη ήταν από καιρό υποταγμένη

Αλλά αν και είχε στα αρχαιότερα χρόνια αυτό το μειονέκτημα από την ξηρά η νοτιοδυτική αυτή άκρη του Βοσπόρου η αποικία που παλιά χτίστηκε από τη μικρή πόλη των Μεγαρέων απέκτησε θαυμαστή ανάπτυξη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 6 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

και εξαιρετική ιδίως πολιτική αξία Βέβαια επειδή ήταν εγκαταλειμένη στις δυνάμεις της δεν μπορεσε να διατηρήσει ολοκληρωτική την ανεξαρτησία της αλλά αυτό ότι δηλαδή διαδοχικά Πέρσες Λακεδαιμόνιοι Αθηναίοι Μακεδόνες Γαλάτες της Θράκης και Ρωμαίοι μrsquo ένα λόγο όλοι που ζήτησαν να εξουσιάσουν σrsquo αυτές τις χώρες σκέφτηκαν να γίνουν κύριοι της πόλης μαρτυρεί ότι λογιζόταν όπως και ήταν ασφαλέστατη εγγύηση για την κυριαρχία σrsquo αυτές τις χώρες Ούτε μπόρεσαν οι διάφορες εκείνες εξωτερικές περιπέτειες να ελαττώσουν την εσωτερική ευπορία και ευημερία του Βυζαντίου Τα τελωνιακά και ναυτιλιακά δικαιώματα που είσπραττε από τα διερχόμενα πλοία από το Βόσπορο άφηναν σrsquo αυτήν την πόλη συνέχεια άφθονους πόρους Το ναυτικό της ήταν ονομαστόmiddot τα τείχη ήταν λαμπρά οικοδομημέναmiddot στο μουράγιο του λιμανιού της υψωνόταν το άγαλμα της Άρτεμης που είχε στο κεφάλι το μισοφέγγαρο που επρόκειτο να εικονιστεί και στα βυζαντινά νομίσματα μετά από τόσους αιώνες και να αποτελέσει κατά παράξενη σύμπτωση το σπουδαιότερο σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας Η εσωτερική αυτονομία του Βυζαντίου διατηρήθηκε και επί Ρωμαίων έως ότου κυριεύτηκε η πόλη από τον Σεπτίμιο Σεβήρο στον εμφύλιο του πόλεμο εναντίον του Νίγρου κι όχι μόνο καταλύθηκε το πολίτευμά της αλλά και τα τείχη καταστράφηκαν και αφού μεταβλήθηκε σε κωμόπολη παραχωρήθηκε στους Περίνθιους Αλλά μετά από λίγο ο Σεβήρος ως ένα σημείο ξανάχτισε το Βυζάντιο που αν και δεν απόκτησε την προηγούμενη ακμή δεν ήταν όμως από τότε ανάξιο λόγου όπως αποδείχθηκε στον τελευταίο πόλεμο ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και στον Λικίνιο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 7 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 3 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Γεγονότα που σηματοδοτούν τη λήξη της Αρχαιότητας και την έναρξη του Μεσαίωνα

Μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

Χωρισμός Αυτοκρατορίας σε Δυτικό κι Ανατολικό τμήμα στα τέλη του 4ου αιώνα μΧ

Στα τέλη του 5ου αιώνα μΧ το Δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας καταλύεται από τα γερμανικά φύλλα

Το Ανατολικό τμήμα αποτελεί τη νέα Αυτοκρατορία που ουσιαστικά είναι η συνέχεια της Ρωμαϊκής (ρωμαϊκοί πολιτικοί θεσμοί και ελληνική παράδοση) Η νέα Αυτοκρατορία ονομάζεται Βυζαντινή εφόσον το Βυζάντιο είναι η πρωτεύουσά της

Παρακμή αρχαίων ελληνικών πόλεων από τα τέλη του 3ου αιώνα μΧ έως στις αρχές του 7ου αιώνα α) συρρίκνωση πόλεων β) μετατροπή ιερών σε εκκλησίες γ) εγκατάλειψη διοικητικών κέντρων δ) ερήπωση θεάτρων ε) περιορισμένος οικισμένος χώρος στ) εγκατάλειψη οικισμών ( Σπάρτη Πάτρα ) ζ) δημιουργία καινούργιων πόλεων Αυτές είναι δυσπρόσιτες ασφαλείς περιοχές όπως το κάστρο της Μονεμβασιάς στη Λακωνία

Αίτια εγκατάλειψης οικισμών

Φυσικές καταστροφές ( σεισμοί πυρκαγιές ) Επιδρομές από Σλάβους και Αβάρους

Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ

Ίδρυση Κωνλης τέλος βασιλείας Ηρακλείου

Η Κωνσταντινούπολη είναι η Νέα ΡώμηΟι ίδιοι οι Βυζαντινοί ονόμαζαν την Αυτοκρατορία laquoπολιτεία Ρωμαίωνraquo Ο όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία επινοήθηκε από τους μεταγενέστερους ιστορικούς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 4 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ

Στην Κωνσταντινούπολη οφείλεται η πολιτική αναβίωση του ελληνικού έθνους το Μεσαίωνα και η διατήρηση της αυτονομίας του για χίλια περίπου χρόνια Όμως οφείλεται αυτό στην Κωνσταντινούπολη όχι μόνο γιατί χτίστηκε σrsquo αυτές τις χώρες μια νέα μεγάλη πόλη και ισχυρή αλλά προπάντων γιατί χτίστηκε σε χώρο που λόγω των ιδιομορφιών των εξαιρετικών και μοναδικών του προτερημάτων φαίνονταν ότι προορίζονταν από την Πρόνοια για να αποτελέσει την πρωτεύουσα εκείνων των χωρών Λέγεται ότι στην αρχή ο βασιλιάς πρόσεξε στη Σαρδική κοντά στον Αίμο τη σημερινή Σόφια ή Τριαδίτζα των Βουλγάρωνmiddotκαι άλλοι πάλι πιστεύουν ότι για κάποια στιγμή σκέφτηκε να χτίσει το επώνυμό του χτίσμα ανάμεσα στο Ίλιο και την Πέργαμο Αλλά και αν υποτεθεί ότι ταλαντευόταν ως ένα σημείο ο χώρος που τελικά διάλεξε αποδείχθηκε πολύ πιο κατάλληλος από εκείνους για τις ανάγκες και τις υποσχέσεις που κλήθηκε να εκπληρώσει Κι αυτό είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα της μεγαλοφυίας τουmiddot όπως το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έτσι και το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου άντεξαν σrsquo όλες τις περιπέτειες και σrsquo όλους τους αιώνες και μαρτυρού ως σήμερα τη θαυμαστή ικανότητα των δαιμόνιων εκείνων πνευμάτων για την εκτίμηση του παρόντος και του μέλλοντος Είναι αλήθεια ότι στην απόφαση του Κωνσταντίνου βοήθησαν πολύ και οι ελληνικές και οι περσικές παραδόσεις

Οι ελληνικές ή εξελληνισμένες χώρες μέσα στις οποίες επρόκειτο να χτιστεί η νέα πρωτεύουσα αποτελούν δύο μεγάλα και πλατιά σκέλη που ενώνονται σχεδόν προς τα επάνω με δύο διδοχικούς πορθμούς και αποκορυφώνονται σε μια πλατιά λεκάνη Το δυτικότερο από τα σκέλη εκείνα σχηματίζεται από τη χερσόνησο που εκτείνεται νότια του κάτω Δούναβη η οποία περιλαμβάνει τη Θράκη τη Μακεδονία την Ιλλυρία τη Θεσσαλία την Ήπειρο και την κυρίως Ελλάδα Το ανατολικότερο σκέλος σχηματίζεται από την ογκώδη χερσόνησο της Μικράς Ασίας που κείται απέναντι η οποία νότια συνδέεται με την Αίγυπτο διαμέσου της Συρίας Οι δύο πορθμοί με τους οποίους οι από εδώ κι από εκεί της ελληνικής θάλασσας εκτεινόμενες χερσόνησοι προτείνουν θα λέγαμε μεταξύ τους τη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 5 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δεξιά είναι νοτιότερα ο Ελλήσποντος και βορειότερα ο Βόσπορος που ενώνονται αμοιβαία με κάποια μικρή λίμνη που ονομάζεται Προποντίδα Ο Εύξεινος Πόντος αποτελεί την πλατιά δεξαμενή στην οποία καταλήγει ολόκληρο αυτό το σύμπλεγμα των ελληνικών χωρών θαλασσών πορθμών Ο Κωνσταντίνος που φεύγοντας πια από τη Δύση πλησίαζε ανατολικά σταθμεύοντας σταδιακά για πολύ στο δρόμο και στεκόμενος απέναντι από το σύμπλεγμα σκεφτόμενος σαν αριστοτέχνης πως μπορεί ν΄απαρτίσει τον ανανεωμένο εκείνο κόσμο σε μεγάλο οργανισμό κατάλαβε αμέσως που έπρεπε να μπεί η καρδιά αυτού του κόσμου Αυτή η θέση δεν ήταν βέβαια ούτε δεξιά ούτε αριστερά ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω αλλά σrsquo αυτό το μέσο των δύο πορθμών με τους οποίους συνδέονταν και οι ανατολικότερες και οι δυτικότερες και οι νοτιότερες και οι βορειότερες από τις γειτονικές χώρες Αυτό αφού ορίστηκε τελειοτικά υπήρχε ανάμεσα σrsquo εκείνους τους πορθμούς χώρος που οι παραδόσεις και οι πεποιθήσεις Ελλήνων και Περσών ομόφωνα ανακήρυξαν σαν τον πιο κατάλληλο στο να περιλάβει μεγάλη πόλη και ακμαία Ο πατέρας της ιστορίας όταν διηγείται την επιστροφή του Δαρείου από τη σκυθική εκστρατεία που άφησε τότε στην Ευρώπη στρατηγό τον Μεγάβαζο αναφέρει τα εξής laquo Ουτος δέ ο Μεγάβαζος ειπας τόδε επος ελίπετο αθάνατον μνήμην πρός Ελλησποντίωνmiddotγενόμενος γάρ εν Βυζαντίω επύθετο επτακαίδεκα ετεσι πρότερον Χαλκηδονίους κτίσαντας τήν χώρα Βυζαντίωνmiddot πυθόμενος δε εφη Χαλκηδονίους τουτον τόν χρόνον τυγχάνειν εόντας τυφλούςmiddot ου γάρ αν του καλλίονος παρέοντος κτίζειν χώρου τόν αισχίονα ελέσθαι ει μή ησαν τυφλοίraquo Και ο πιο πρακτικός Πολύβιος ανακηρύσσει τον τόπο κατάλληλο ως προς τη θάλασσα laquoκαί πρός ασφάλειαν και πρός ευδαιμονίαν πάντων των εν τη καθrsquo ημας οικουμένη Κατά μέν γάρ θάλατταν ούτως επίκεται τω στόματι του Πόντου κυρίως ώστε μητrsquo εισπλευσαι μήτrsquo εκπλευσαι δυνατόν ειναι των εμπόρων τινά χωρίς της εκείνων βουλήσεωςraquo Αν όμως έλεγε ότι η τοποθεσία δεν εκλέχθηκε και τόσο έξυπνα το έλεγε γιατί παλιά η Θράκη κατεχόταν από φυλές βαρβαρικές και ισχυρές που επιτίθενταν συνέχεια εναντίον του Βυζαντίου από την ξηρά πράγμα που επί Κωνσταντίνου δεν μπορούσε πια να συμβεί γιατί όλη η Θράκη ήταν από καιρό υποταγμένη

Αλλά αν και είχε στα αρχαιότερα χρόνια αυτό το μειονέκτημα από την ξηρά η νοτιοδυτική αυτή άκρη του Βοσπόρου η αποικία που παλιά χτίστηκε από τη μικρή πόλη των Μεγαρέων απέκτησε θαυμαστή ανάπτυξη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 6 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

και εξαιρετική ιδίως πολιτική αξία Βέβαια επειδή ήταν εγκαταλειμένη στις δυνάμεις της δεν μπορεσε να διατηρήσει ολοκληρωτική την ανεξαρτησία της αλλά αυτό ότι δηλαδή διαδοχικά Πέρσες Λακεδαιμόνιοι Αθηναίοι Μακεδόνες Γαλάτες της Θράκης και Ρωμαίοι μrsquo ένα λόγο όλοι που ζήτησαν να εξουσιάσουν σrsquo αυτές τις χώρες σκέφτηκαν να γίνουν κύριοι της πόλης μαρτυρεί ότι λογιζόταν όπως και ήταν ασφαλέστατη εγγύηση για την κυριαρχία σrsquo αυτές τις χώρες Ούτε μπόρεσαν οι διάφορες εκείνες εξωτερικές περιπέτειες να ελαττώσουν την εσωτερική ευπορία και ευημερία του Βυζαντίου Τα τελωνιακά και ναυτιλιακά δικαιώματα που είσπραττε από τα διερχόμενα πλοία από το Βόσπορο άφηναν σrsquo αυτήν την πόλη συνέχεια άφθονους πόρους Το ναυτικό της ήταν ονομαστόmiddot τα τείχη ήταν λαμπρά οικοδομημέναmiddot στο μουράγιο του λιμανιού της υψωνόταν το άγαλμα της Άρτεμης που είχε στο κεφάλι το μισοφέγγαρο που επρόκειτο να εικονιστεί και στα βυζαντινά νομίσματα μετά από τόσους αιώνες και να αποτελέσει κατά παράξενη σύμπτωση το σπουδαιότερο σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας Η εσωτερική αυτονομία του Βυζαντίου διατηρήθηκε και επί Ρωμαίων έως ότου κυριεύτηκε η πόλη από τον Σεπτίμιο Σεβήρο στον εμφύλιο του πόλεμο εναντίον του Νίγρου κι όχι μόνο καταλύθηκε το πολίτευμά της αλλά και τα τείχη καταστράφηκαν και αφού μεταβλήθηκε σε κωμόπολη παραχωρήθηκε στους Περίνθιους Αλλά μετά από λίγο ο Σεβήρος ως ένα σημείο ξανάχτισε το Βυζάντιο που αν και δεν απόκτησε την προηγούμενη ακμή δεν ήταν όμως από τότε ανάξιο λόγου όπως αποδείχθηκε στον τελευταίο πόλεμο ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και στον Λικίνιο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 7 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Γεγονότα που σηματοδοτούν τη λήξη της Αρχαιότητας και την έναρξη του Μεσαίωνα

Μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

Χωρισμός Αυτοκρατορίας σε Δυτικό κι Ανατολικό τμήμα στα τέλη του 4ου αιώνα μΧ

Στα τέλη του 5ου αιώνα μΧ το Δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας καταλύεται από τα γερμανικά φύλλα

Το Ανατολικό τμήμα αποτελεί τη νέα Αυτοκρατορία που ουσιαστικά είναι η συνέχεια της Ρωμαϊκής (ρωμαϊκοί πολιτικοί θεσμοί και ελληνική παράδοση) Η νέα Αυτοκρατορία ονομάζεται Βυζαντινή εφόσον το Βυζάντιο είναι η πρωτεύουσά της

Παρακμή αρχαίων ελληνικών πόλεων από τα τέλη του 3ου αιώνα μΧ έως στις αρχές του 7ου αιώνα α) συρρίκνωση πόλεων β) μετατροπή ιερών σε εκκλησίες γ) εγκατάλειψη διοικητικών κέντρων δ) ερήπωση θεάτρων ε) περιορισμένος οικισμένος χώρος στ) εγκατάλειψη οικισμών ( Σπάρτη Πάτρα ) ζ) δημιουργία καινούργιων πόλεων Αυτές είναι δυσπρόσιτες ασφαλείς περιοχές όπως το κάστρο της Μονεμβασιάς στη Λακωνία

Αίτια εγκατάλειψης οικισμών

Φυσικές καταστροφές ( σεισμοί πυρκαγιές ) Επιδρομές από Σλάβους και Αβάρους

Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ

Ίδρυση Κωνλης τέλος βασιλείας Ηρακλείου

Η Κωνσταντινούπολη είναι η Νέα ΡώμηΟι ίδιοι οι Βυζαντινοί ονόμαζαν την Αυτοκρατορία laquoπολιτεία Ρωμαίωνraquo Ο όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία επινοήθηκε από τους μεταγενέστερους ιστορικούς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 4 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ

Στην Κωνσταντινούπολη οφείλεται η πολιτική αναβίωση του ελληνικού έθνους το Μεσαίωνα και η διατήρηση της αυτονομίας του για χίλια περίπου χρόνια Όμως οφείλεται αυτό στην Κωνσταντινούπολη όχι μόνο γιατί χτίστηκε σrsquo αυτές τις χώρες μια νέα μεγάλη πόλη και ισχυρή αλλά προπάντων γιατί χτίστηκε σε χώρο που λόγω των ιδιομορφιών των εξαιρετικών και μοναδικών του προτερημάτων φαίνονταν ότι προορίζονταν από την Πρόνοια για να αποτελέσει την πρωτεύουσα εκείνων των χωρών Λέγεται ότι στην αρχή ο βασιλιάς πρόσεξε στη Σαρδική κοντά στον Αίμο τη σημερινή Σόφια ή Τριαδίτζα των Βουλγάρωνmiddotκαι άλλοι πάλι πιστεύουν ότι για κάποια στιγμή σκέφτηκε να χτίσει το επώνυμό του χτίσμα ανάμεσα στο Ίλιο και την Πέργαμο Αλλά και αν υποτεθεί ότι ταλαντευόταν ως ένα σημείο ο χώρος που τελικά διάλεξε αποδείχθηκε πολύ πιο κατάλληλος από εκείνους για τις ανάγκες και τις υποσχέσεις που κλήθηκε να εκπληρώσει Κι αυτό είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα της μεγαλοφυίας τουmiddot όπως το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έτσι και το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου άντεξαν σrsquo όλες τις περιπέτειες και σrsquo όλους τους αιώνες και μαρτυρού ως σήμερα τη θαυμαστή ικανότητα των δαιμόνιων εκείνων πνευμάτων για την εκτίμηση του παρόντος και του μέλλοντος Είναι αλήθεια ότι στην απόφαση του Κωνσταντίνου βοήθησαν πολύ και οι ελληνικές και οι περσικές παραδόσεις

Οι ελληνικές ή εξελληνισμένες χώρες μέσα στις οποίες επρόκειτο να χτιστεί η νέα πρωτεύουσα αποτελούν δύο μεγάλα και πλατιά σκέλη που ενώνονται σχεδόν προς τα επάνω με δύο διδοχικούς πορθμούς και αποκορυφώνονται σε μια πλατιά λεκάνη Το δυτικότερο από τα σκέλη εκείνα σχηματίζεται από τη χερσόνησο που εκτείνεται νότια του κάτω Δούναβη η οποία περιλαμβάνει τη Θράκη τη Μακεδονία την Ιλλυρία τη Θεσσαλία την Ήπειρο και την κυρίως Ελλάδα Το ανατολικότερο σκέλος σχηματίζεται από την ογκώδη χερσόνησο της Μικράς Ασίας που κείται απέναντι η οποία νότια συνδέεται με την Αίγυπτο διαμέσου της Συρίας Οι δύο πορθμοί με τους οποίους οι από εδώ κι από εκεί της ελληνικής θάλασσας εκτεινόμενες χερσόνησοι προτείνουν θα λέγαμε μεταξύ τους τη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 5 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δεξιά είναι νοτιότερα ο Ελλήσποντος και βορειότερα ο Βόσπορος που ενώνονται αμοιβαία με κάποια μικρή λίμνη που ονομάζεται Προποντίδα Ο Εύξεινος Πόντος αποτελεί την πλατιά δεξαμενή στην οποία καταλήγει ολόκληρο αυτό το σύμπλεγμα των ελληνικών χωρών θαλασσών πορθμών Ο Κωνσταντίνος που φεύγοντας πια από τη Δύση πλησίαζε ανατολικά σταθμεύοντας σταδιακά για πολύ στο δρόμο και στεκόμενος απέναντι από το σύμπλεγμα σκεφτόμενος σαν αριστοτέχνης πως μπορεί ν΄απαρτίσει τον ανανεωμένο εκείνο κόσμο σε μεγάλο οργανισμό κατάλαβε αμέσως που έπρεπε να μπεί η καρδιά αυτού του κόσμου Αυτή η θέση δεν ήταν βέβαια ούτε δεξιά ούτε αριστερά ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω αλλά σrsquo αυτό το μέσο των δύο πορθμών με τους οποίους συνδέονταν και οι ανατολικότερες και οι δυτικότερες και οι νοτιότερες και οι βορειότερες από τις γειτονικές χώρες Αυτό αφού ορίστηκε τελειοτικά υπήρχε ανάμεσα σrsquo εκείνους τους πορθμούς χώρος που οι παραδόσεις και οι πεποιθήσεις Ελλήνων και Περσών ομόφωνα ανακήρυξαν σαν τον πιο κατάλληλο στο να περιλάβει μεγάλη πόλη και ακμαία Ο πατέρας της ιστορίας όταν διηγείται την επιστροφή του Δαρείου από τη σκυθική εκστρατεία που άφησε τότε στην Ευρώπη στρατηγό τον Μεγάβαζο αναφέρει τα εξής laquo Ουτος δέ ο Μεγάβαζος ειπας τόδε επος ελίπετο αθάνατον μνήμην πρός Ελλησποντίωνmiddotγενόμενος γάρ εν Βυζαντίω επύθετο επτακαίδεκα ετεσι πρότερον Χαλκηδονίους κτίσαντας τήν χώρα Βυζαντίωνmiddot πυθόμενος δε εφη Χαλκηδονίους τουτον τόν χρόνον τυγχάνειν εόντας τυφλούςmiddot ου γάρ αν του καλλίονος παρέοντος κτίζειν χώρου τόν αισχίονα ελέσθαι ει μή ησαν τυφλοίraquo Και ο πιο πρακτικός Πολύβιος ανακηρύσσει τον τόπο κατάλληλο ως προς τη θάλασσα laquoκαί πρός ασφάλειαν και πρός ευδαιμονίαν πάντων των εν τη καθrsquo ημας οικουμένη Κατά μέν γάρ θάλατταν ούτως επίκεται τω στόματι του Πόντου κυρίως ώστε μητrsquo εισπλευσαι μήτrsquo εκπλευσαι δυνατόν ειναι των εμπόρων τινά χωρίς της εκείνων βουλήσεωςraquo Αν όμως έλεγε ότι η τοποθεσία δεν εκλέχθηκε και τόσο έξυπνα το έλεγε γιατί παλιά η Θράκη κατεχόταν από φυλές βαρβαρικές και ισχυρές που επιτίθενταν συνέχεια εναντίον του Βυζαντίου από την ξηρά πράγμα που επί Κωνσταντίνου δεν μπορούσε πια να συμβεί γιατί όλη η Θράκη ήταν από καιρό υποταγμένη

Αλλά αν και είχε στα αρχαιότερα χρόνια αυτό το μειονέκτημα από την ξηρά η νοτιοδυτική αυτή άκρη του Βοσπόρου η αποικία που παλιά χτίστηκε από τη μικρή πόλη των Μεγαρέων απέκτησε θαυμαστή ανάπτυξη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 6 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

και εξαιρετική ιδίως πολιτική αξία Βέβαια επειδή ήταν εγκαταλειμένη στις δυνάμεις της δεν μπορεσε να διατηρήσει ολοκληρωτική την ανεξαρτησία της αλλά αυτό ότι δηλαδή διαδοχικά Πέρσες Λακεδαιμόνιοι Αθηναίοι Μακεδόνες Γαλάτες της Θράκης και Ρωμαίοι μrsquo ένα λόγο όλοι που ζήτησαν να εξουσιάσουν σrsquo αυτές τις χώρες σκέφτηκαν να γίνουν κύριοι της πόλης μαρτυρεί ότι λογιζόταν όπως και ήταν ασφαλέστατη εγγύηση για την κυριαρχία σrsquo αυτές τις χώρες Ούτε μπόρεσαν οι διάφορες εκείνες εξωτερικές περιπέτειες να ελαττώσουν την εσωτερική ευπορία και ευημερία του Βυζαντίου Τα τελωνιακά και ναυτιλιακά δικαιώματα που είσπραττε από τα διερχόμενα πλοία από το Βόσπορο άφηναν σrsquo αυτήν την πόλη συνέχεια άφθονους πόρους Το ναυτικό της ήταν ονομαστόmiddot τα τείχη ήταν λαμπρά οικοδομημέναmiddot στο μουράγιο του λιμανιού της υψωνόταν το άγαλμα της Άρτεμης που είχε στο κεφάλι το μισοφέγγαρο που επρόκειτο να εικονιστεί και στα βυζαντινά νομίσματα μετά από τόσους αιώνες και να αποτελέσει κατά παράξενη σύμπτωση το σπουδαιότερο σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας Η εσωτερική αυτονομία του Βυζαντίου διατηρήθηκε και επί Ρωμαίων έως ότου κυριεύτηκε η πόλη από τον Σεπτίμιο Σεβήρο στον εμφύλιο του πόλεμο εναντίον του Νίγρου κι όχι μόνο καταλύθηκε το πολίτευμά της αλλά και τα τείχη καταστράφηκαν και αφού μεταβλήθηκε σε κωμόπολη παραχωρήθηκε στους Περίνθιους Αλλά μετά από λίγο ο Σεβήρος ως ένα σημείο ξανάχτισε το Βυζάντιο που αν και δεν απόκτησε την προηγούμενη ακμή δεν ήταν όμως από τότε ανάξιο λόγου όπως αποδείχθηκε στον τελευταίο πόλεμο ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και στον Λικίνιο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 7 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ

Στην Κωνσταντινούπολη οφείλεται η πολιτική αναβίωση του ελληνικού έθνους το Μεσαίωνα και η διατήρηση της αυτονομίας του για χίλια περίπου χρόνια Όμως οφείλεται αυτό στην Κωνσταντινούπολη όχι μόνο γιατί χτίστηκε σrsquo αυτές τις χώρες μια νέα μεγάλη πόλη και ισχυρή αλλά προπάντων γιατί χτίστηκε σε χώρο που λόγω των ιδιομορφιών των εξαιρετικών και μοναδικών του προτερημάτων φαίνονταν ότι προορίζονταν από την Πρόνοια για να αποτελέσει την πρωτεύουσα εκείνων των χωρών Λέγεται ότι στην αρχή ο βασιλιάς πρόσεξε στη Σαρδική κοντά στον Αίμο τη σημερινή Σόφια ή Τριαδίτζα των Βουλγάρωνmiddotκαι άλλοι πάλι πιστεύουν ότι για κάποια στιγμή σκέφτηκε να χτίσει το επώνυμό του χτίσμα ανάμεσα στο Ίλιο και την Πέργαμο Αλλά και αν υποτεθεί ότι ταλαντευόταν ως ένα σημείο ο χώρος που τελικά διάλεξε αποδείχθηκε πολύ πιο κατάλληλος από εκείνους για τις ανάγκες και τις υποσχέσεις που κλήθηκε να εκπληρώσει Κι αυτό είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα της μεγαλοφυίας τουmiddot όπως το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έτσι και το μεγάλο κτίσμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου άντεξαν σrsquo όλες τις περιπέτειες και σrsquo όλους τους αιώνες και μαρτυρού ως σήμερα τη θαυμαστή ικανότητα των δαιμόνιων εκείνων πνευμάτων για την εκτίμηση του παρόντος και του μέλλοντος Είναι αλήθεια ότι στην απόφαση του Κωνσταντίνου βοήθησαν πολύ και οι ελληνικές και οι περσικές παραδόσεις

Οι ελληνικές ή εξελληνισμένες χώρες μέσα στις οποίες επρόκειτο να χτιστεί η νέα πρωτεύουσα αποτελούν δύο μεγάλα και πλατιά σκέλη που ενώνονται σχεδόν προς τα επάνω με δύο διδοχικούς πορθμούς και αποκορυφώνονται σε μια πλατιά λεκάνη Το δυτικότερο από τα σκέλη εκείνα σχηματίζεται από τη χερσόνησο που εκτείνεται νότια του κάτω Δούναβη η οποία περιλαμβάνει τη Θράκη τη Μακεδονία την Ιλλυρία τη Θεσσαλία την Ήπειρο και την κυρίως Ελλάδα Το ανατολικότερο σκέλος σχηματίζεται από την ογκώδη χερσόνησο της Μικράς Ασίας που κείται απέναντι η οποία νότια συνδέεται με την Αίγυπτο διαμέσου της Συρίας Οι δύο πορθμοί με τους οποίους οι από εδώ κι από εκεί της ελληνικής θάλασσας εκτεινόμενες χερσόνησοι προτείνουν θα λέγαμε μεταξύ τους τη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 5 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δεξιά είναι νοτιότερα ο Ελλήσποντος και βορειότερα ο Βόσπορος που ενώνονται αμοιβαία με κάποια μικρή λίμνη που ονομάζεται Προποντίδα Ο Εύξεινος Πόντος αποτελεί την πλατιά δεξαμενή στην οποία καταλήγει ολόκληρο αυτό το σύμπλεγμα των ελληνικών χωρών θαλασσών πορθμών Ο Κωνσταντίνος που φεύγοντας πια από τη Δύση πλησίαζε ανατολικά σταθμεύοντας σταδιακά για πολύ στο δρόμο και στεκόμενος απέναντι από το σύμπλεγμα σκεφτόμενος σαν αριστοτέχνης πως μπορεί ν΄απαρτίσει τον ανανεωμένο εκείνο κόσμο σε μεγάλο οργανισμό κατάλαβε αμέσως που έπρεπε να μπεί η καρδιά αυτού του κόσμου Αυτή η θέση δεν ήταν βέβαια ούτε δεξιά ούτε αριστερά ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω αλλά σrsquo αυτό το μέσο των δύο πορθμών με τους οποίους συνδέονταν και οι ανατολικότερες και οι δυτικότερες και οι νοτιότερες και οι βορειότερες από τις γειτονικές χώρες Αυτό αφού ορίστηκε τελειοτικά υπήρχε ανάμεσα σrsquo εκείνους τους πορθμούς χώρος που οι παραδόσεις και οι πεποιθήσεις Ελλήνων και Περσών ομόφωνα ανακήρυξαν σαν τον πιο κατάλληλο στο να περιλάβει μεγάλη πόλη και ακμαία Ο πατέρας της ιστορίας όταν διηγείται την επιστροφή του Δαρείου από τη σκυθική εκστρατεία που άφησε τότε στην Ευρώπη στρατηγό τον Μεγάβαζο αναφέρει τα εξής laquo Ουτος δέ ο Μεγάβαζος ειπας τόδε επος ελίπετο αθάνατον μνήμην πρός Ελλησποντίωνmiddotγενόμενος γάρ εν Βυζαντίω επύθετο επτακαίδεκα ετεσι πρότερον Χαλκηδονίους κτίσαντας τήν χώρα Βυζαντίωνmiddot πυθόμενος δε εφη Χαλκηδονίους τουτον τόν χρόνον τυγχάνειν εόντας τυφλούςmiddot ου γάρ αν του καλλίονος παρέοντος κτίζειν χώρου τόν αισχίονα ελέσθαι ει μή ησαν τυφλοίraquo Και ο πιο πρακτικός Πολύβιος ανακηρύσσει τον τόπο κατάλληλο ως προς τη θάλασσα laquoκαί πρός ασφάλειαν και πρός ευδαιμονίαν πάντων των εν τη καθrsquo ημας οικουμένη Κατά μέν γάρ θάλατταν ούτως επίκεται τω στόματι του Πόντου κυρίως ώστε μητrsquo εισπλευσαι μήτrsquo εκπλευσαι δυνατόν ειναι των εμπόρων τινά χωρίς της εκείνων βουλήσεωςraquo Αν όμως έλεγε ότι η τοποθεσία δεν εκλέχθηκε και τόσο έξυπνα το έλεγε γιατί παλιά η Θράκη κατεχόταν από φυλές βαρβαρικές και ισχυρές που επιτίθενταν συνέχεια εναντίον του Βυζαντίου από την ξηρά πράγμα που επί Κωνσταντίνου δεν μπορούσε πια να συμβεί γιατί όλη η Θράκη ήταν από καιρό υποταγμένη

Αλλά αν και είχε στα αρχαιότερα χρόνια αυτό το μειονέκτημα από την ξηρά η νοτιοδυτική αυτή άκρη του Βοσπόρου η αποικία που παλιά χτίστηκε από τη μικρή πόλη των Μεγαρέων απέκτησε θαυμαστή ανάπτυξη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 6 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

και εξαιρετική ιδίως πολιτική αξία Βέβαια επειδή ήταν εγκαταλειμένη στις δυνάμεις της δεν μπορεσε να διατηρήσει ολοκληρωτική την ανεξαρτησία της αλλά αυτό ότι δηλαδή διαδοχικά Πέρσες Λακεδαιμόνιοι Αθηναίοι Μακεδόνες Γαλάτες της Θράκης και Ρωμαίοι μrsquo ένα λόγο όλοι που ζήτησαν να εξουσιάσουν σrsquo αυτές τις χώρες σκέφτηκαν να γίνουν κύριοι της πόλης μαρτυρεί ότι λογιζόταν όπως και ήταν ασφαλέστατη εγγύηση για την κυριαρχία σrsquo αυτές τις χώρες Ούτε μπόρεσαν οι διάφορες εκείνες εξωτερικές περιπέτειες να ελαττώσουν την εσωτερική ευπορία και ευημερία του Βυζαντίου Τα τελωνιακά και ναυτιλιακά δικαιώματα που είσπραττε από τα διερχόμενα πλοία από το Βόσπορο άφηναν σrsquo αυτήν την πόλη συνέχεια άφθονους πόρους Το ναυτικό της ήταν ονομαστόmiddot τα τείχη ήταν λαμπρά οικοδομημέναmiddot στο μουράγιο του λιμανιού της υψωνόταν το άγαλμα της Άρτεμης που είχε στο κεφάλι το μισοφέγγαρο που επρόκειτο να εικονιστεί και στα βυζαντινά νομίσματα μετά από τόσους αιώνες και να αποτελέσει κατά παράξενη σύμπτωση το σπουδαιότερο σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας Η εσωτερική αυτονομία του Βυζαντίου διατηρήθηκε και επί Ρωμαίων έως ότου κυριεύτηκε η πόλη από τον Σεπτίμιο Σεβήρο στον εμφύλιο του πόλεμο εναντίον του Νίγρου κι όχι μόνο καταλύθηκε το πολίτευμά της αλλά και τα τείχη καταστράφηκαν και αφού μεταβλήθηκε σε κωμόπολη παραχωρήθηκε στους Περίνθιους Αλλά μετά από λίγο ο Σεβήρος ως ένα σημείο ξανάχτισε το Βυζάντιο που αν και δεν απόκτησε την προηγούμενη ακμή δεν ήταν όμως από τότε ανάξιο λόγου όπως αποδείχθηκε στον τελευταίο πόλεμο ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και στον Λικίνιο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 7 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δεξιά είναι νοτιότερα ο Ελλήσποντος και βορειότερα ο Βόσπορος που ενώνονται αμοιβαία με κάποια μικρή λίμνη που ονομάζεται Προποντίδα Ο Εύξεινος Πόντος αποτελεί την πλατιά δεξαμενή στην οποία καταλήγει ολόκληρο αυτό το σύμπλεγμα των ελληνικών χωρών θαλασσών πορθμών Ο Κωνσταντίνος που φεύγοντας πια από τη Δύση πλησίαζε ανατολικά σταθμεύοντας σταδιακά για πολύ στο δρόμο και στεκόμενος απέναντι από το σύμπλεγμα σκεφτόμενος σαν αριστοτέχνης πως μπορεί ν΄απαρτίσει τον ανανεωμένο εκείνο κόσμο σε μεγάλο οργανισμό κατάλαβε αμέσως που έπρεπε να μπεί η καρδιά αυτού του κόσμου Αυτή η θέση δεν ήταν βέβαια ούτε δεξιά ούτε αριστερά ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω αλλά σrsquo αυτό το μέσο των δύο πορθμών με τους οποίους συνδέονταν και οι ανατολικότερες και οι δυτικότερες και οι νοτιότερες και οι βορειότερες από τις γειτονικές χώρες Αυτό αφού ορίστηκε τελειοτικά υπήρχε ανάμεσα σrsquo εκείνους τους πορθμούς χώρος που οι παραδόσεις και οι πεποιθήσεις Ελλήνων και Περσών ομόφωνα ανακήρυξαν σαν τον πιο κατάλληλο στο να περιλάβει μεγάλη πόλη και ακμαία Ο πατέρας της ιστορίας όταν διηγείται την επιστροφή του Δαρείου από τη σκυθική εκστρατεία που άφησε τότε στην Ευρώπη στρατηγό τον Μεγάβαζο αναφέρει τα εξής laquo Ουτος δέ ο Μεγάβαζος ειπας τόδε επος ελίπετο αθάνατον μνήμην πρός Ελλησποντίωνmiddotγενόμενος γάρ εν Βυζαντίω επύθετο επτακαίδεκα ετεσι πρότερον Χαλκηδονίους κτίσαντας τήν χώρα Βυζαντίωνmiddot πυθόμενος δε εφη Χαλκηδονίους τουτον τόν χρόνον τυγχάνειν εόντας τυφλούςmiddot ου γάρ αν του καλλίονος παρέοντος κτίζειν χώρου τόν αισχίονα ελέσθαι ει μή ησαν τυφλοίraquo Και ο πιο πρακτικός Πολύβιος ανακηρύσσει τον τόπο κατάλληλο ως προς τη θάλασσα laquoκαί πρός ασφάλειαν και πρός ευδαιμονίαν πάντων των εν τη καθrsquo ημας οικουμένη Κατά μέν γάρ θάλατταν ούτως επίκεται τω στόματι του Πόντου κυρίως ώστε μητrsquo εισπλευσαι μήτrsquo εκπλευσαι δυνατόν ειναι των εμπόρων τινά χωρίς της εκείνων βουλήσεωςraquo Αν όμως έλεγε ότι η τοποθεσία δεν εκλέχθηκε και τόσο έξυπνα το έλεγε γιατί παλιά η Θράκη κατεχόταν από φυλές βαρβαρικές και ισχυρές που επιτίθενταν συνέχεια εναντίον του Βυζαντίου από την ξηρά πράγμα που επί Κωνσταντίνου δεν μπορούσε πια να συμβεί γιατί όλη η Θράκη ήταν από καιρό υποταγμένη

Αλλά αν και είχε στα αρχαιότερα χρόνια αυτό το μειονέκτημα από την ξηρά η νοτιοδυτική αυτή άκρη του Βοσπόρου η αποικία που παλιά χτίστηκε από τη μικρή πόλη των Μεγαρέων απέκτησε θαυμαστή ανάπτυξη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 6 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

και εξαιρετική ιδίως πολιτική αξία Βέβαια επειδή ήταν εγκαταλειμένη στις δυνάμεις της δεν μπορεσε να διατηρήσει ολοκληρωτική την ανεξαρτησία της αλλά αυτό ότι δηλαδή διαδοχικά Πέρσες Λακεδαιμόνιοι Αθηναίοι Μακεδόνες Γαλάτες της Θράκης και Ρωμαίοι μrsquo ένα λόγο όλοι που ζήτησαν να εξουσιάσουν σrsquo αυτές τις χώρες σκέφτηκαν να γίνουν κύριοι της πόλης μαρτυρεί ότι λογιζόταν όπως και ήταν ασφαλέστατη εγγύηση για την κυριαρχία σrsquo αυτές τις χώρες Ούτε μπόρεσαν οι διάφορες εκείνες εξωτερικές περιπέτειες να ελαττώσουν την εσωτερική ευπορία και ευημερία του Βυζαντίου Τα τελωνιακά και ναυτιλιακά δικαιώματα που είσπραττε από τα διερχόμενα πλοία από το Βόσπορο άφηναν σrsquo αυτήν την πόλη συνέχεια άφθονους πόρους Το ναυτικό της ήταν ονομαστόmiddot τα τείχη ήταν λαμπρά οικοδομημέναmiddot στο μουράγιο του λιμανιού της υψωνόταν το άγαλμα της Άρτεμης που είχε στο κεφάλι το μισοφέγγαρο που επρόκειτο να εικονιστεί και στα βυζαντινά νομίσματα μετά από τόσους αιώνες και να αποτελέσει κατά παράξενη σύμπτωση το σπουδαιότερο σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας Η εσωτερική αυτονομία του Βυζαντίου διατηρήθηκε και επί Ρωμαίων έως ότου κυριεύτηκε η πόλη από τον Σεπτίμιο Σεβήρο στον εμφύλιο του πόλεμο εναντίον του Νίγρου κι όχι μόνο καταλύθηκε το πολίτευμά της αλλά και τα τείχη καταστράφηκαν και αφού μεταβλήθηκε σε κωμόπολη παραχωρήθηκε στους Περίνθιους Αλλά μετά από λίγο ο Σεβήρος ως ένα σημείο ξανάχτισε το Βυζάντιο που αν και δεν απόκτησε την προηγούμενη ακμή δεν ήταν όμως από τότε ανάξιο λόγου όπως αποδείχθηκε στον τελευταίο πόλεμο ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και στον Λικίνιο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 7 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

και εξαιρετική ιδίως πολιτική αξία Βέβαια επειδή ήταν εγκαταλειμένη στις δυνάμεις της δεν μπορεσε να διατηρήσει ολοκληρωτική την ανεξαρτησία της αλλά αυτό ότι δηλαδή διαδοχικά Πέρσες Λακεδαιμόνιοι Αθηναίοι Μακεδόνες Γαλάτες της Θράκης και Ρωμαίοι μrsquo ένα λόγο όλοι που ζήτησαν να εξουσιάσουν σrsquo αυτές τις χώρες σκέφτηκαν να γίνουν κύριοι της πόλης μαρτυρεί ότι λογιζόταν όπως και ήταν ασφαλέστατη εγγύηση για την κυριαρχία σrsquo αυτές τις χώρες Ούτε μπόρεσαν οι διάφορες εκείνες εξωτερικές περιπέτειες να ελαττώσουν την εσωτερική ευπορία και ευημερία του Βυζαντίου Τα τελωνιακά και ναυτιλιακά δικαιώματα που είσπραττε από τα διερχόμενα πλοία από το Βόσπορο άφηναν σrsquo αυτήν την πόλη συνέχεια άφθονους πόρους Το ναυτικό της ήταν ονομαστόmiddot τα τείχη ήταν λαμπρά οικοδομημέναmiddot στο μουράγιο του λιμανιού της υψωνόταν το άγαλμα της Άρτεμης που είχε στο κεφάλι το μισοφέγγαρο που επρόκειτο να εικονιστεί και στα βυζαντινά νομίσματα μετά από τόσους αιώνες και να αποτελέσει κατά παράξενη σύμπτωση το σπουδαιότερο σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας Η εσωτερική αυτονομία του Βυζαντίου διατηρήθηκε και επί Ρωμαίων έως ότου κυριεύτηκε η πόλη από τον Σεπτίμιο Σεβήρο στον εμφύλιο του πόλεμο εναντίον του Νίγρου κι όχι μόνο καταλύθηκε το πολίτευμά της αλλά και τα τείχη καταστράφηκαν και αφού μεταβλήθηκε σε κωμόπολη παραχωρήθηκε στους Περίνθιους Αλλά μετά από λίγο ο Σεβήρος ως ένα σημείο ξανάχτισε το Βυζάντιο που αν και δεν απόκτησε την προηγούμενη ακμή δεν ήταν όμως από τότε ανάξιο λόγου όπως αποδείχθηκε στον τελευταίο πόλεμο ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και στον Λικίνιο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 7 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Το Βυζάντιο δεν ήταν η μόνη πόλη που έσωζε το ελληνικό της όνομα και τον ελληνικό της βίο Όλα τα παράλια του Ευξείνου Πόντου κατέχονταν ακόμη από ελληνικά χτίσματα Εκεί υπήρχε και Ηράκλεια Πόντου (σήμερα Ερεκλί)χτίσμα των Μεγαρέωνmiddot η Άμαστρη (σήμερα Αμασσερό)middot η Σινώπηmiddot η Αμισός (σήμερα Σαμσούν)middot Κοτύωρα Κερασούντα Φαρνακία Τραπεζούντα Φάση Διοσκουριάδα Φαναγόρεια Ταναϊδα Θεοδοσία (σήμερα Κάφφα) Παντικάπαιο (σήμερα Κέρτς) η έδρα των Βοσπορίων βασιλιάδωνmiddot η Χερσόνησος Ευπατορία Ολβία Τύρας Ιστρόπολη Τόμη Κάλλατη Διονυσιόπολη Μεσημβρία Αγχίαλος Σαλμυδησσός όλες ελληνικές πόλεις Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες αν και χτυπήθηκαν κατά διαστήματα από τους βαρβάρους ιδιαίτερα από τότε που άρχισε η μεγάλη τους κίνηση στα νότια όμως έσωζαν αρκετά την αυτονομία τους και τη ναυτική και πολιτική ανάπτυξη Μερικές απrsquo αυτές είχαν από καιρό συμπεριληφθεί στο βοσπόριο λεγόμενο κράτος στο οποίο περιορίστηκε η παλιά μεγάλη βασιλεία του Μιθριδάτη αλλά οι ηγεμόνες αυτού του κράτους τόσο σέβονταν τις ελληνικές πόλεις που υπάγονταν στην υπέρτατη κυριαρχία τους ώστε στις σχέσεις τους με αυτές αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς άρχοντες ενώ για τους άλλους υπήκοους και ξένους έπαιρναν το βαρύ επώνυμο του βασιλιά των βασιλιάδων Μετά από την εξασθένιση του βοσπόριου κράτους εκείνες οι πόλεις απόκτησαν ακόμη περισσότερη ανάπτυξη Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες για τα μνημεία τους που σώζονται και σήμερα και γεμίζουν τα μουσεία της νότιας Ρωσίας είναι οι δύο πόλεις που βρίσκονται πολύ βόρεια η Χεσόνησος και η Ολβία Η Χερσόνησος η σημερινή Σεβαστούπολη ήταν αποικία της Ηράκλειας του Πόντου χτίσμα κι αύτη των Μεγαρέων Ο αρχαίος ελληνικός βίος που μαράθηκε τόσο στην κυρίως Ελλάδα τον 3ο και 4ο αιώνα μΧ φαινόταν ότι κατέφυγε σαν σε άσυλο στις υπερβόρειες εκείνες χώρες Στην πλησιέστερη άκρη του Παρθενίου της Χερσονήσου υπήρχε ακόμη ο ναός της Άρτεμης όπου τελούνταν όλες οι πάτριες ιεροτελεστίες Τα νομίσματα της πόλης είχαν την εικόνα της θεάς Δήμος βουλή άρχοντες στρατηγοί αγορανόμοι γυμνασιάρχες συνέχιζαν να συνεδριάζουν να συσκέπτονται και να διοικούν την πόλη Ούτε ήταν απογυμνωμένο όνομα αυτή η διοίκηση γιατί λόγω των πολέμων με τους γειτονικούς βαρβάρους η πόλη ήταν πάντοτε αξιόμαχη και πολύ ονομαστή ήταν για τις πολεμικές εκείνες μηχανές που παλιά αναπλήρωναν το πυροβολικό Και σώζεται επιγραφή που ανάγεται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 8 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στα τέλη του 3ου αιώνα και διαιώνιζε την ευγνωμοσύνη της πόλης στον Δημοκράτη του Αριστογένη που δεν αναδείχθηκε μόνο καλός της σύμβουλος και ικανός ρήτορας και δύο φορές έγινε άρχοντας αλλά και με δικά του χρήματα πολλές φορές πήγε στους τότε βασιλιάδες των Ρωμαίων για το κοινό συμφέρον Η Ολβία όχι μακριά από το σημερινό Οτσάκοφ ήταν χτίσμα των Μιλησίων και έσωζε και σχετικά με τη γλώσσα και με το πολίτευμα και με τα ήθη ολοφάνερα σημάδια της ιωνικής της καταγωγής και άλλοτε αγωνιζόταν γενναία με τους ντόπιους άλλοτε αναδείκνυε διακεκριμένους συγγραφείς Ιδιαίτερα ετιμάτο εδώ ο ανώτερος από τους ήρωες του Ελληνισμού ο Αχιλλέας που ονομάζεται στις επιγραφές Ποντάρχης και προς τιμή του και στην Όλβια και στις άλλες πόλεις υπήρχαν ναοί και γίνονταν θυσίες και διάφοροι λαμπροί αγώνες Ώστε σrsquo όλη την περιοχή του Εύξεινου Πόντου υπήρχαν ακόμη ελληνικές πόλεις ακμαίες και μερικές μάλιστα ακμαιότερες από το Βυζάντιο Αλλά καμιά από αυτές δεν κυριαρχούσε τόσο έξυπνα όσο αυτόmiddot καμία απο αυτές δεν κρατούσε τα κλειδιά των πυλών με τις οποίες συνδέονταν και οι δύο μεγάλες χερσόνησοι της Ευρώπης και της Ασίας και οι δύο μεγάλες ελληνικές θάλασσες ο Εύξεινος Πόντος και το Αιγαίο πέλαγος1

ΕρώτησηΜε βάση την παραπάνω πηγή να διευκρινιστούν οι λόγοι που η

Κωνσταντινούπολη επιλέχθηκε ως η πρωτεύουσα της ΡωμαΙκής Αυτοκρατορίας

1 Κ Παπαρρηγόπουλος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους εκδ Αλέξανδρος Αθήνα τόμος Δ΄ κεφ Β΄ σελ 196-200 ( πρώτη έκδοση στη δημοτική με σημειώσεις των Π Καρολίδη Γ Αναστασιάδη Ν Μουτσόπουλου)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 9 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 10 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

1 Εδαφικές απώλειες2 Κύριος αντίπαλος οι Άραβες3 Θεματική διοίκηση (λόγω της απώλειας πολλών εδαφών και

συνακολούθως λόγω της συρρίκνωσης της Αυτοκρατορίας)4 Στήριξη Αυτοκρατορίας στους α) αγρότες-στρατιώτες β) στους

ανεξάρτητους πλοιοκτήτες οι οποίοι προέρχονταν κυρίως από τις επαρχίες της Μικράς Ασίας

5 Ενίσχυση του Φραγκικού κράτους μετά από μια περίοδο αναρχίας με τη στέψη του Καρόλου του Μεγάλου το 800 μΧ Ο Κάρολος σε συνεργασία με τον πάπα Πιπίνο αναπτύσσει το βασίλειό του σε παντοδύναμη Αυτοκρατορία η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης Νέα απειλή για τους Βυζαντινούς

ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΤΟΥ Α΄

565 μΧ Πεθαίνει ο Ιουστινιανός ο Α΄Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) Φωκάς (602-610)Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο

Σλάβοι Άβαροι Δυτικό μέτωπο Το Βυζάντιο έχει Λογγοβάρδοι νrsquo αντιμετωπίσει Πέρσες Ανατολικό μέτωπο 2 μέτωπα

Οι Σλάβοι

Τά σλαβικά φυλα ανήκουν εις τήν ινδοευρωπαΙκήν ομάδα λαων Τήν αρχικήν κοιτίδα των εχουν εις τήν ανατολικήν Ευρώπην βορείως καί ανατολικως των Καρπαθίων εις εκτασιν περικλειομένην υπό των ποταμων Βιστούλα Υπάνιος ελων Πριπέτ Βερεζίνα μέσω Δνειπέρου Κατοικουντες οι Σλάβοι εις ψυχρά κλίματα ελώδεις η δασώδεις περιοχάς καί μακράν των μεγάλων εμπορικων λεωφόρων διετήρησαν πρωτόγονον τρόπον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 11 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

διαβιώσεως και δοξασίας θρησκευτικάς ανιμιστικάς Γνωστοί εις τούς Λατίνους συγγραφεις ως Venedi εκαλουντο υπό των Γερμανων γειτόνων των Wenden Πρώτη ασφαλής μαρτυρία παρουσίας σλαβικων φύλων ωοτιώτερον της αρχικης κοιτίδος των καί δή εις τήν βορείως του Δουνάβεως περιοχήν απαντα εις τόν Γότθον ιστορικόν Jordanes καί τόν Προκόπιον Εις τά βυζαντινά κείμενα φέρονται από του ΣΤ΄αιωνος ως Σκλαυηνοί Σλαυηνοί Σκλαβινοι Σκλάβοι βραδύτερον Σθλάβοι Σθλαβηνοί Σθλαβινοι Χάρις εις τό Στρατηγικόν του Ψευδο-Μαυρικίου εχομεν ακριβεστέραν εικόνα του τραχέος τρόπου διαβιώσεως καί της υποτυπώδους πολιτικοκοινωνικης οργανώσεως των τότε Σλάβων Δέν ειχον μικροτέρας ομάδας εκάστη των οποίων ανεγνώριζεν ιδιον αρχηγόνμέ περιορισμένην εξουσίαν Ως εκ τούτου αι αποφάσεις επί σοβαρων καί γενικων ζητημάτων ελαμβάνοντο από κοινου προφανως υπό των αρχηγων των ομάδων2

Ερώτηση Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πηγή να χαρακτηρίσετε τα σλαυικά φύλα Επίσης να συγκρίνετε όσο είναι δυνατό αυτό το λαό με το βυζαντινό

Σημ Οι Σλάβοι τάχθηκαν με τους Αβάρους γιατί δεν είχαν τη στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που οι Άβαροι διέθεταν

Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

ένας καταραμένος λαός που ονομάζονται Σκλαβηνοί εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη και κατέλαβε τις πόλεις και πήρε πολυάριθμα φρούρια και λεηλάτησε και έκαψε []3

Το 610-626 οι Σλάβοι πολιορκούν τη Σόλουν (Θεσσαλονίκη) και το

2 Α Χριστοφιλοπούλου Βυζαντινή Ιστορία εκδ Βάνιας Θεσσαλονίκη 1996 τομ Α΄ σελ 311-3123 The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus Οξφόρδη 1860 432-3 (μετάφραση R Payne Smith) Aπό το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκης)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 12 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

614 καταστρέφουν τα Σάλωνα Το 623 το ναυτικό τους επιτίθεται την Κρήτη και το 642 την Νότια Ιταλία Προχωρούν ως τη Σπάρτη όπου κατοικούν οι σλαβικές φυλές των Εζεριτών (ezertsy) και των Μιλιανών (miliane) Το 626 πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη Το 688-689 πραγματοποιείται μεγάλη εκστρατεία εναντίον κυρίως των Σλάβων από τους οποίους όσοι υποτάχθηκαν μεταφέρθηκαν ως στρατιώτες στη M Aσία Οι επιδρομές των Σλάβων ήταν σκληρές αλλά φυσικά είχαν κι αυτές το λόγο τους Οι Βυζαντινοί και εκείνοι έπαιρναν αρκετά μεγάλο φόρο από αυτούς και από άλλους λαούς και όπως μας πληροφορεί ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος αυτούς που μας χρωστούσαν κάτι μικρό και ασήμαντο βασανίζαμε σκληρά και τιμωρούσαμε [] και δεν δίναμε προσοχή στα ανάξια και ασήμαντα σε σχέση με τα χρέη μας αλλά δίνοντας στον εαυτό μας φιλάνθρωπες συγχωρήσεις πολλών και μεγάλων τους άλλους για τα μικρά υποδουλώναμε απάνθρωπα Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος Στρατηγός στο έργο του Στρατηγικόν αναφέρει τις συνήθειες και τις μεθόδους πολέμου με βαρβαρικούς λαούς και μεταξύ άλλων με τους Σλάβους Οι Σλάβοι δεν είχαν έναν βασιλιά αλλά η κάθε φυλή είχε το δικό της άρχοντα Πολεμούσαν πεζοί σε μεγάλα πλήθη χρησιμοποιώντας σπαθιά βελάκια τόξα με βέλη και μεγάλες βαριές ασπίδες με τόλμη και σκληρότητα απίθανη αλλά με αιχμαλώτους συμπεριφέρονταν θερμά Δεν κρατούσαν δούλους αλλά περιόριζαν το χρόνο της αιχμαλωσίας προτείνοντας στους αιχμαλώτους να γυρίσουν στην πατρίδα πληρώνοντας πρόστιμο ή να μείνουν στη στάση ελεύθερων και φίλων Οι σλαβικές λαϊκές μάζες πραγματικά αποτελούνταν εκείνη την εποχή από ελεύθερα μέλη της κοινότητας που στις επιδρομές στο Βυζάντιο μπορούσαν να αποκτήσουν δούλους Οι εκστρατείες αύξαναν το πλούτος των σλαβικών φυλετικών ηγεμόνων ειδικά στρατιωτικών αρχηγών που άρχισαν να συγκρούονται με τους γέροντες για την εξουσία Η εμφάνιση της αριστοκρατίας έδωσε αρχή στην αλλοίωση του πρωτόγονου καθεστώτος και στη διαμόρφωση τον προ-κρατικών πολιτικών ενώσεων που διοικούνταν όχι από απλά αρχηγούς αλλά

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 13 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

άρχοντες που ονομάζονταν βασιλιάδες και χακάν Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Σλάβοι παρουσίαζαν μια ενιαία εθνότητα ενώ στη γλώσσα ήδη υπήρχαν διαφοροποιήσεις στις διαλέκτους τοπικά ιδιώματα Είναι ιδιαίτερα φανερές στη γλώσσα των βόρειων (δασικών) και νότιων (στεπικών) εδαφώνcopy ΥΠΠΟ

Οι ΆβαροιΟι Αβαροι λαός ασιατικός -ταυτιζόμενος υπό νεωτέρων

ιστορικων πρός τούς Jou Jan των σινικων πηγων ενω υπό αλλων θεωρουνται κλάδος των Εφθαλιτων Ουννων- ευρέθησαν από του δευτέρου ημίσεος του ΣΤ΄αιωνος εις τόν κύκλον διαφερόντων της βυζαντινης αυτοκρατορίας Ηττηθέντες υπό των Τούρκων εις τήν ασιατικήν των κοιτίδα (555) όσοι των Αβάρων δέν υποδουλώθησαν ετράπησαν πρός Δυσμάς καί εστάθμευσαν εις τήν βορείως του Καυκάσου χώραν οπόθεν διά πρεσβείας (558) εζήτησαν παρά του Ιουστινιανού Α΄ τήν αδειαν εγκαταστάσεως εις εδάφη της αυτοκρατορίας Τήν αρνησιν του Βυζαντίου όπως αποδεχθη τό αιτημα των επηκολούθησεν η αναζήτησις νέας εγκαταστάσεως Εθνος πολεμικόν καλως ωργανωμένον υπό ένα αρχηγόν τόν χαγάνον μέ μεγάλην πειραν εις στρατιωτικάς επιχειρήσεις κινειται εις επίπεδον κράτους μέ θεσμικήν οργάνωσιν χωρουντος εις διεθνεις σχέσεις συμμαχίας καί συνθήκας Οι Αβαροι ότε προσήγγισαν τόν Δούναβιν επωφελήθησαν των μεταξύ των γερμανικων λαων αντιθέσεων καί παρέσχον τήν υποστήριξιν των εις τούς Λογγοβάρδους Λογγοβάρδοι καί Αβαροι ενίκησαν τούς Γεπίδας (567) καί κατέλυσαν τό κράτος των Τό παραμειναν εν ουδετερότητι Βυζάντιον επέτυχε να ανακτήση από των Γεπίδων το Σίρμιον (567) καίριον στρατιωτικόν ερεισμαν επί του Σαύου πόλιν της Ευρώπης επίσημον ως λέγει ο Θεοφάνης

Αλλrsquo οι μέχρι πρό ολίγου σύμμαχοι Λογγοβάρδοι υπό τήν πίεσιν των Αβάρων ηναγκάσθησαν νά αναζητήσουν καλυτέραν τύχην νοτιώτερον εις τήν ιταλικήν γην καταλιπόντες εις τούς Αβάρους (568) τάς παννονικάς πεδιάδας βορείως του μεγάλου ποταμου Νέον ισχυρόν κράτος τό αβαρικόν συνεκροτήθη εις τήν καρδίαν της κεντρικης καί ανατολικης Ευρώπης τό οποιον μέχρι της διαλύσεως

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 14 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

του υπό Καρόλου του Μεγάλου (803) εβάρυνεν εις τάς τύχας της ηπείρου Εκτεινόμενον από του Δνειπέρου μέχρι του Ελβα καί από των Βαλτικων περιοχων μέχρι του Δουνάβεως περιέλαβεν εις τούς κόλπους του παλαιότερον εκει εγκατεστημένους λαούς Ουτριγούρους Κουτριγούρους Αντας Σλάβους Οι Αβαροι απέβησαν γείτονες επικίνδυνοι καί απαιτητικοί διά τήν βυζαντινήν αυτοκρατορίαν ιδίαν όταν τάς επιδρομάς των συμπαρέσυρον καί σλαβικά πλήθη4

Ερώτηση Ποιά η σχέση των Αβάρων με το Βυζάντιο Με ποιούς συμμάχισαν Ποιοί οι εχθροί τους και ποιά η δύναμή τους σύμφωνα με την παραπάνω πηγή

Η εισβολή των Αβάρων το 587-8

(οι Αβαροι) κατέλαβαν όλη τη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα και την Παλαιά Ήπειρο και την Αττική και την Εύβοια Και αφού εισέβαλαν στην Πελοπόννησο την κατέλαβαν με πόλεμο και έδιωξαν και κατέστρεψαν τα ευγενή και ελληνικά έθνη και κατοίκησαν οι ίδιοι εκεί Αυτοί που μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα δολοφονικά τους χέρια διασκορπίστηκαν εδώ κι εκεί Και οι κάτοικοι της Πάτρας μετακόμισαν στην περιοχή του Ρήγιου της Καλαβρίας οι Αργείοι στο νησί Ορόβη και οι Κορίνθιοι στο νησί που ονομάζεται Αίγινα Και μόνο το ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου από την Κόρινθο μέχρι τον Μαλέα έμεινε καθαρό από τους Σλάβους επειδή η περιοχή είναι τραχιά και δύσβατη5

Οι Άβαροι ήταν ένας λαός που προερχόταν από την Ασία Κατάγονταν από τους Τούρκους ή τους Τουρκοτάταρους ζούσαν νομαδική ζωή στις στέπες της Μαντζουρίας όπου ίδρυσαν και το πρώτο τους βασίλειο (407- 553) Ήταν ιππείς άριστοι και ατρόμητοι Κατά τους βυζαντινούς χρόνους εμφανίζονται τον Ε

4 Στο ίδιο σελ 310-3115 Απόσπασμα από το μεταγενέστερο Χρονικό της ΜονεμβασίαςP Lemerle La chronique improprement dite de Monemvasie Revue des Etudes Byzantines 21 (1963) 9-10 Από το C Mango Βυζάντιο η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης ΜΙΕΤ Αθήνα 1990 36 (μετάφραση Δ Τσουγκαράκη)

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 15 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

αιώνα Το κράτος τους καταλύθηκε από τους Τούρκους στα μέσα του ΣΤ αιώνα και οι Άβαροι μετά από αυτό κατέφυγαν στην Δύση όπου έφτασαν μέχρι τον Καύκασο Τότε έστειλαν πρέσβεις στο Βυζάντιο και ζητούσαν την άδεια να εγκατασταθούν Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός ο οποίος δεν τους αρνήθηκε την φιλία του και μάλιστα τους έδωσε και δώρα αρνήθηκε όμως να τους δώσει άδεια για εγκατάσταση σε βυζαντινό έδαφος Τότε οι Άβαροι προχώρησαν προς το Δούναβη και υπόταξαν διάφορους λαούς ουννικής καταγωγής Στη συνέχεια έκαναν επιδρομή κατά της Θουριγγίας όπου όμως νικήθηκαν Μετά τον Ιουστινιανό ο Ιουστίνος άλλαξε απέναντι τους πολιτική και αρνήθηκε να τους πληρώνει τις ετήσιες χρηματικές παροχές του Ιουστινιανού και οι Άβαροι έπαψαν να ενοχλούν το Βυζάντιο

Οι Λογγοβάρδοι με το βασιλιά Αλουάν χρησιμοποίησαν τους Άβαρους εναντίον των Γεπιδών και έτσι οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία να εγκατασταθούν στους χώρους της κεντρικής Ευρώπης κοντά στη βυζαντινή αυτοκρατορία οπότε άρχισαν πάλι τις απαιτήσεις τους από τον βυζαντινό αυτοκράτορα

Ο Βαϊανός αρχηγός τους - Χαγάνος - ζήτησε από τον Ιουστίνο την περιοχή Σίρμιο Ο στρατηγός Τιβέριος τότε με διαταγή του αυτοκράτορα στάλθηκε εναντίον τους και βγήκε νικητής Μόνο όταν οι Πέρσες άρχισαν τις νίκες εναντίον του Βυζαντίου οι Άβαροι ξανάρχισαν τις επιχειρήσεις πέρασαν το Δούναβη και νίκησαν τον Τιβέριο Ο Ιουστίνος δέχτηκε τους όρους του Βαϊανού και έκανε συμμαχία με τους Άβαρους οι οποίοι κατανίκησαν τους Σλάβους όταν το ζήτησε ο Ιουστίνος (578)

Η συμμαχία δεν κράτησε πολύ Οι Σλάβοι με προτροπή των Αβάρων νίκησαν την αυτοκρατορία κι έφτασαν με λεηλασίες μέχρι την Πελοπόννησο Μετά από πολιορκία 3 χρόνων οι Άβαροι κατέλαβαν το Σίρμιο και ακολούθησε συνθήκη με τους Βυζαντινούς που υποχρεώθηκαν να τους πληρώσουν με 80000 δουκάτα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 16 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ακολούθησε μια σειρά από ασταθείς σχέσεις μεταξύ Αβάρων και Βυζαντινών Ιδιαίτερα εξαιτίας του Περσικού κινδύνου για την αυτοκρατορία οι Άβαροι και οι Σλάβοι εύρισκαν κάθε τόσο ευκαιρία για επιδρομές στο Βυζάντιο όπως το 586 που όλη η περιοχή της Μακεδονίας βρέθηκε εκτεθειμένη στους Αβαροσλάβους Απέτυχαν όμως στην πολιορκία της Θεσσαλονίκης και της Αδριανούπολης Μόνο μετά τη συνθήκη ειρήνης Βυζαντινών - Περσών οι πρώτοι άρχισαν με κάποια άνεση τις επιχειρήσεις ενάντια στις επιθέσεις των Αβάρων

Μετά από λίγα χρόνια όταν οι πολεμικές επιχειρήσεις των Αβάρων μεταφέρθηκαν στην Κεντρική Ευρώπη ξαναγύρισαν με επιθέσεις σε περιοχές της αυτοκρατορίας Έφτασαν μάλιστα μέχρι και την Κωνσταντινούπολη όπου όμως εξαιτίας του λοιμού αναγκάστηκαν να ζητήσουν ειρήνη από τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο το 600 μΧ

Πάλι όμως σε νέα επιδρομή των Περσών οι Άβαροι βρήκαν την ευκαιρία αφού έλειπε ο αυτοκράτορας Ηράκλειος σε εκστρατεία να πολιορκήσουν την Κωνσταντινούπολη από τη θάλασσα Οι Βυζαντινοί όμως τους νίκησαν με τη βοήθεια του πατριάρχη Σέργιου και του πρωθυπουργού Βώνου (626) Τότε δημιουργήθηκε ο ευχαριστήριος Ακάθιστος ύμνος και άρχισε και η παρακμή των Αβάρων

Οι υποταγμένοι σ αυτούς λαοί ο ένας μετά τον άλλον απελευθερώνονταν

Ο Καρλομάγνος τους κατανίκησε τα 796 υπόταξε όλη τη χώρα τους και τους ανάγκασε να ζητήσουν τόπο για εγκατάσταση μέσα στο κράτος του

Από τις αρχές του 9ου αιώνα οι Άβαροι εξαφανίζονται από την σκηνή της ιστορίας και σήμερα τίποτα δε θυμίζει το πέρασμά τους

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 17 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οι ΠέρσεςΟ Ιουστίνος Β΄ επεθύμει νά απαλλαγη των διά της συνθήκης του

562 αναληφθεισων εναντι της Περσίας υποχρεώσεων καί αφrsquo ενός μέν επεδόθη εις στρατιωτικάς προετοιμασίας αφrsquo ετέρου δέ επεδίωξε τήν διπλωματικήν απομόνωσιν της Περσίας Επωφεληθείς της παρουσίας νέου ασιατικου λαου των Τούρκων εις τήν Σογδιανήν- αφrsquo ης ουτοι εξεδίωξαν τούς Εφθαλίτας Ούννους- ηλθεν εις συνεννοήσεις μετrsquo αυτων Ιδιαιτέρως ενδιεφέρθη ο βυζαντινός αυτοκράτωρ διά τάς εις βάρος του περσικου βασιλείου τουρκικάς προτάσεις εξ ων μία αφεώρα απrsquo ευθείας μεταφοράν μετάξης εκ Κίνας Ταυτοχρόνως ο αυτοκράτωρ υπενόμευε συστηματικως τήν εις Αρμενίαν καί Ιβηρίαν περσικήν επιρροήν6

Ερώτηση Πώς ξεκίνησε η έριδα Βυζαντινών Περσών μετά την ειρήνη του 562

Σημ Κύριος λόγος των εχθροπραξιών μεταξύ Βυζαντινών- Περσών η Αρμενία λόγω της εξαίσιας εμπορικής της και στρατιωτικής της σημασίας Πολλοί Αρμένιοι μισθοφόροι στο Βυζάντιο

ΟI ΠEPΣEΣ λαός ινδοευρωπαϊκός προερχόμενοι από τη Νότια Ρωσία και τον Καύκασο εγκαταστάθηκαν τον 8ο αι πΧ στα ανατολικά του Περσικού κόλπου νότια της Μηδίας στην Περσίδα (Φαρς)

Την επεκτατική δυναστεία των Αχαιμενιδών διαδέχθηκε το 256 πΧ η φιλική προς τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό παρθική δυναστεία των Αρσακιδών Το 226 μΧ επιβάλλεται ο Αρδασήρ Α΄ (ο Αρταξέρξης των Eλλήνων) και ιδρύει την περσική δυναστεία των Σασσανιδών που παραμένει στην αρχή μέχρι το 651 οπότε το περσικό κράτος καταλύεται από τους Άραβες

Η εγκαθίδρυση μιας ισχυρής συγκεντρωτικής εξουσίας με αυστηρή ιεραρχική τάξη και εχθρικής προς τον ελληνορωμαϊκό

6 Στο ίδιο σελ 306

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 18 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κόσμο η δημιουργία ενός καλά εκπαιδευμένου στρατού η προσήλωση στην αρχαία θρησκεία (μαζδαϊσμό - ζωροαστρισμό) επέτρεψαν στην αναγεννημένη Περσία να αποβεί ισχυρός αντίπαλος των Ρωμαίων και του Βυζαντίου στη συνέχεια

Η μετατόπιση επί Μ Κωνσταντίνου του κέντρου βάρους της Pωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Ανατολή με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης και η αναγνώριση του χριστιανισμού είχαν αντίκτυπο και στις σχέσεις με την Περσία Ο Σαπούρ Β΄ (310-379) άρχισε να διώκει τους χριστιανούς του Ιράν όχι από θρησκευτικό φανατισμό -ο ίδιος είχε κατά την παράδοση δεχθεί τη βοήθεια ενός χριστιανού του αγίου Ευγενίου που έσωσε έναν δαιμονόληπτο γιο του- αλλά γιατί τους θεωρούσε πράκτορες του χριστιανού πλέον αυτοκράτορα Ενόχληση προκάλεσε στους Πέρσες και η εγκατάσταση του τότε καίσαρος Κωνσταντίνου στην Αντιόχεια (333) και η οχύρωση συνοριακών πόλεων στρατηγικής σημασίας όπως η Aμιδα (σημ Ντιαρμπεκίρ)

Ο M Κωνσταντίνος αναδιοργάνωσε το ιππικό για να αντιμετωπίσει το ισχυρότατο ιππικό των Περσών και αγωνίσθηκε επιτυχώς εναντίον τους αποσπώντας το 334 την Αρμενία που λόγω θρησκείας έκλινε προς το Βυζάντιο Το 337 αποδεχόμενος περσικές προτάσεις προχώρησε στη σύναψη ειρήνης Οι περσικές συνοριακές επιδρομές όμως και οι διωγμοί των χριστιανών συνεχίζονταν Στο διάστημα 339-350 ο Σαπούρ τρεις φορές επιχείρησε να καταλάβει τη Νίσιβη ανεπιτυχώς

Οι προσπάθειες των Βυζαντινών να μονοπωλήσουν το θαλάσσιο εμπόριο με τις μεγάλες αγορές της Ασίας αποσπώντας από τον έλεγχο των Περσών την Ερυθρά Θάλασσα και τον Περσικό Kόλπο ναυάγησαν και ατυχείς διπλωματικοί χειρισμοί εκατέρωθεν προκάλεσαν (358) την έναρξη των εχθροπραξιών Η Aμιδα υπέκυψε στον Σαπούρ το 359 Ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος κατευθύνεται προς την Ανατολή όπου όμως πεθαίνει απροσδόκητα (361) έχοντας μόλις προλάβει να ορίσει διάδοχό του τον Ιουλιανό

Mε πρότυπο τον Aλέξανδρο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 19 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ο Iουλιανός έχοντας ως πρότυπο τον Μ Αλέξανδρο εκστρατεύει κατά των Περσών απορρίπτοντας προτάσεις για διαπραγματεύσεις (laquoκαι ονειροπολήσας την Αλεξάνδρου του Μακεδόνος δόξαν λαβείν ή και μάλλον υπερβαίνειν τας ικεσίας Περσών απεκρούσατοraquo Σωκράτης Γ΄ 21) Διαβαίνει τον Ευφράτη και τον Τίγρη και φθάνει νικητής μέχρι την Κτησιφώντα την πρωτεύουσα των Περσών Επιστρέφοντας τον Iούνιο του 363 στη διάρκεια εχθρικής προσβολής τραυματίζεται θανάσιμα ίσως από δικό του στρατιώτη χριστιανό Ο διάδοχός του Ιοβιανός (363 -364) συμφώνησε αμέσως 30ετή ειρήνη με τον Σαπούρ Β΄ με συνοριακές ρυθμίσεις ευνοϊκές για τους Πέρσες Eπί Θεοδοσίου Α΄ υπογράφτηκε νέα συμφωνία (περ 387) σχετικά με την Αρμενία την οποία επί αιώνες διεκδικούσαν οι δύο αυτοκρατορίες λόγω της στρατηγικής γεωγραφικής της θέσης αλλά και επειδή από εκεί προμηθεύονταν αξιόμαχους στρατιώτες και καλά πολεμικά άλογα Η χώρα μοιράσθηκε σε δύο τμήματα το Περσικό ή Περσαρμενία και το Βυζαντινό

Μέχρι το 502 οι σχέσεις παρέμειναν σε γενικές γραμμές ειρηνικές Ο Αρκάδιος μάλιστα (395-408) φοβούμενος για τη ζωή του ανήλικου γιου και διαδόχου του Θεοδοσίου (του κατόπιν Β΄) ανέθεσε με διαθήκη τη φροντίδα για την προστασία του και την παραμονή του στον θρόνο στον Πέρση μονάρχη Ισδιγέρδη Α΄ (399-421)

Ο Ισδιγέρδης A΄ διαλλακτικός απέναντι στους χριστιανούς αναγνώρισε τον επίσκοπο Σελευκείας-Κτησιφώντος ως Kαθολικόν της εκκλησίας του Ιράν Προς το τέλος της βασιλείας του όμως προχώρησε σε διωγμούς κατά των χριστιανών λόγω της προσηλυτιστικής τους δράσης H ρήξη που επακολούθησε έληξε εις βάρος της Περσίας το 422 Ο Βαχράμ Ε΄ Γκουρ (421-438) υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στους χριστιανούς ελευθερία λατρείας με αντίστοιχη παραχώρηση εκ μέρους των Βυζαντινών στους ζωροάστρες υπηκόους τους Εκκλησιαστική σύνοδος ανακήρυξε την αυτονομία της εκκλησίας του Ιράν Νέα συνθήκη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 20 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

υπογράφηκε το 442 επί Ισδιγέρδη Β΄ (438-459) ο οποίος το ίδιο έτος είχε αποπειραθεί να προσηλυτίσει τους Αρμενίους

Ο Περόζ (459-484) εκμεταλλεύθηκε τις δογματικές διαφορές των χριστιανών και υποστήριξε τους νεστοριανούς που κατέφευγαν στην επικράτεια του από τη Συρία όπου διώκονταν Οι χριστιανοί του Ιράν αντιτάσσονται πλέον στο ορθόδοξο Βυζάντιο

Mεγάλη κρίση προκλήθηκε όταν ο Αναστάσιος Α΄ (491-518) αρνήθηκε να καταβάλει στους Πέρσες το συμφωνημένο ποσόν για τη φρούρηση των Κασπίων Πυλών (Ντερμπέντ) Τη στενή αυτή ορεινή δίοδο προπύργιο Ρωμαίων και Περσών κατά των επιδρομών των Ούννων φύλασσαν και οι δύο αυτοκρατορίες Το 502 ο Καβάδης (488-531) εισέβαλε στο βυζαντινό έδαφος κυριεύοντας σημαντικές πόλεις (Θεοδοσιούπολη Μαρτυρόπολη Aμιδα) Η ανακωχή συμφωνήθηκε το 505 ή 506 χωρίς εδαφικές μεταβολές αλλά με υποχρέωση των Βυζαντινών να καταβάλλουν κάθε χρόνο μεγάλη χορηγία στους Πέρσες Ο Αναστάσιος που κατανόησε την ανάγκη να οργανωθεί στρατιωτική βάση στην περιοχή ενίσχυσε και οχύρωσε την πόλη Δάρας δίνοντάς της και το όνομά του Αναστασιούπολις Ο Καβάδης επιθυμώντας να υιοθετηθεί ο γιος του Χοσρόης από τον Ιουστίνο Α΄ (518 - 527) ώστε με την υποστήριξή του να προωθηθεί μελλοντικά στον περσικό θρόνο και αντιμετωπίζοντας επιπλέον τους αιρετικούς Μαζδακίτες δεν ήθελε πόλεμο

Ο Ιουστινιανός (527-565) σχεδιάζοντας την ανάκτηση της Δύσης (reconquista) συνομολόγησε laquoαπέραντο ειρήνηraquo με τον Χοσρόη Α΄ το 532 Ζωτικότατα όμως οικονομικά συμφέροντα κυρίως στην Αρμενία και στον Καύκασο λόγοι θρησκευτικοί κά είχαν ως επακόλουθο νέους πολέμους

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 21 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo

Ο Χοσρόης Α΄ Ανουσιρβάν (Aθάνατη Ψυχή) (531-579) ένας από τους επιφανέστερους Σασσανίδες εισέβαλε το 540 και κατέστρεψε την Αντιόχεια Το Βυζάντιο αναγκάσθηκε να δεχθεί πενταετή ανακωχή με επαχθείς όρους Ακολούθησε η σύρραξη των ετών 549-557 Η εξάντληση και των δύο εμπολέμων οδήγησε το 561562 στη σύναψη συνθήκης laquoπεντηκονταετούς ειρήνηςraquo Παρά τους βαρύτατους οικονομικούς όρους ήταν επωφελής για το Βυζάντιο διότι διατήρησε τη Λαζική (αρχαία Κολχίδα) χώρα σημαντικότατη στρατιωτικώς και οικονομικώς εξασφάλισε οικονομικά προνόμια καθώς και την ανοχή για τους χριστιανούς της Περσίας υπό τον όρο αυτοί να απέχουν από προσηλυτιστικές δραστηριότητες Ας σημειωθεί ότι όταν το 529 ο Ιουστινιανός πολέμιος της αρχαίας θρησκείας και σκέψης έκλεισε τη Σχολή των Αθηνών πολλοί από τους καθηγητές διωκόμενοι κατέφυγαν στην Περσία

Η laquoπεντηκονταετής ειρήνηraquo δεν διήρκεσε ούτε δέκα χρόνια Ο Ιουστίνος Β΄ (565-578) προχώρησε σε στρατιωτικές προετοιμασίες και επιπλέον επεδίωξε τη διπλωματική απομόνωση της Περσίας υπονομεύοντας συστηματικά την επιρροή της στην Αρμενία και στην Ιβηρία (σημ Γεωργία) Επενέβη στα εσωτερικά της Περσαρμενίας οι κάτοικοι της οποίας υφίσταντο θρησκευτικούς διωγμούς προσπάθησε να προσεταιρισθεί τους Ίβηρες και να επωφεληθεί από την παρουσία ενός νέου στην περιοχή ασιατικού λαού των Τούρκων που είχαν επεκτείνει την κυριαρχία τους μέχρι τις περιοχές του Καυκάσου και έδιναν εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά του μεταξιού απευθείας από την Κίνα από βορειότερους δρόμους που δεν ελέγχονταν από τους Πέρσες

Όταν το 572 ο Ιουστίνος αρνήθηκε να καταβάλει τα συμφωνημένα ποσά για τη φύλαξη των φρουρίων στις διαβάσεις του Καυκάσου τα στρατεύματα του Χοσρόη Α΄ εισέβαλαν στη Συρία Ο πόλεμος διήρκεσε μέχρι το 591 με εναλλασσόμενες φάσεις και με μια ενδιάμεση ανάπαυλα (575-578) χωρίς να διακοπεί η προσωπική

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 22 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγεμόνων Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στην Αρμενία

Ο θάνατος του Χοσρόη (579) ματαίωσε τη συζητούμενη σύναψη ειρήνης Ο διάδοχός του Ορμίσδας Δ΄ (579-590) ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν Στο εσωτερικό έναντι των αλλοθρήσκων υπήρξε ανεκτικός και οι χριστιανοί του Ιράν διατήρησαν ευγνώμονα ανάμνηση Ο Kαθολικός Icho yabb παρείχε μεγάλες υπηρεσίες δίνοντας πληροφορίες για τις κινήσεις των Βυζαντινών

Τέρμα στον πόλεμο έθεσαν σημαντικότατα πολιτικά γεγονότα Ο διοικητής της Μηδίας Βαχράμ Τσουμπίν ανέτρεψε τον Ορμίσδα και ανακηρύχθηκε βασιλιάς Ο νόμιμος διάδοχος Χοσρόης Β΄ Απαρβίζ (590-628) κατέφυγε στο βυζαντινό έδαφος laquoσυν ταις γυναιξί και παισί νεογνοίς δύοraquo (Θεοφάνης) Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) εκτιμώντας τη σπουδαιότητα των γεγονότων υποστήριξε τον Χοσρόη και τον αποκατέστησε στον θρόνο Tο 591 συνομολογήθηκε συνθήκη με την οποία οι Πέρσες απέδωσαν στο Βυζάντιο το Δάρας και τη Μαρτυρόπολη (Μαϊαφαρικίν) και μέγα μέρος της Αρμενίας και της Ιβηρίας Ο Χοσρόης του οποίου η σύζυγος Σιρίν ήταν χριστιανή έστειλε πολύτιμα αφιερώματα στον ναό του αγίου Σεργίου στη Σεργιούπολη σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αλλά και καλής θελήσεως έναντι των χριστιανών

Ειρήνη 591 μΧ ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες Η ειρήνη υπογράφεται από τον Μαυρίκιο και τον Χοσρόη τον Β΄ Αποτέλεσμα ανακωχή στο ανατολικό μέτωπο και συνεπώς αποκλειστική απασχόληση των Βυζαντινών στρατιωτών στο μέτωπο στη Δύση Στα τέλη του 6ου αιώνα μΧ προσωρινά τα σύνορα της αυτοκρατορίας φτάνουν ως τον Δούναβη

Απώλειες βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία Οι Λογγοβάρδοι υπό την πίεση των Αβάρων μετακινούνται στην Ιταλία όπου κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της το 568 μΧ Ο Μαυρίκιος για να περισώσει κάποιες ιταλικές κτήσεις δημιουργεί 2 εξαρχάτα

α) εξαρχάτο Ραβένας πολιτική και στρατιωτική δύναμη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 23 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οι ΠέρσεςΟ Ιουστίνος Β΄ επεθύμει νά απαλλαγη των διά της συνθήκης του

562 αναληφθεισων εναντι της Περσίας υποχρεώσεων καί αφrsquo ενός μέν επεδόθη εις στρατιωτικάς προετοιμασίας αφrsquo ετέρου δέ επεδίωξε τήν διπλωματικήν απομόνωσιν της Περσίας Επωφεληθείς της παρουσίας νέου ασιατικου λαου των Τούρκων εις τήν Σογδιανήν- αφrsquo ης ουτοι εξεδίωξαν τούς Εφθαλίτας Ούννους- ηλθεν εις συνεννοήσεις μετrsquo αυτων Ιδιαιτέρως ενδιεφέρθη ο βυζαντινός αυτοκράτωρ διά τάς εις βάρος του περσικου βασιλείου τουρκικάς προτάσεις εξ ων μία αφεώρα απrsquo ευθείας μεταφοράν μετάξης εκ Κίνας Ταυτοχρόνως ο αυτοκράτωρ υπενόμευε συστηματικως τήν εις Αρμενίαν καί Ιβηρίαν περσικήν επιρροήν6

Ερώτηση Πώς ξεκίνησε η έριδα Βυζαντινών Περσών μετά την ειρήνη του 562

Σημ Κύριος λόγος των εχθροπραξιών μεταξύ Βυζαντινών- Περσών η Αρμενία λόγω της εξαίσιας εμπορικής της και στρατιωτικής της σημασίας Πολλοί Αρμένιοι μισθοφόροι στο Βυζάντιο

ΟI ΠEPΣEΣ λαός ινδοευρωπαϊκός προερχόμενοι από τη Νότια Ρωσία και τον Καύκασο εγκαταστάθηκαν τον 8ο αι πΧ στα ανατολικά του Περσικού κόλπου νότια της Μηδίας στην Περσίδα (Φαρς)

Την επεκτατική δυναστεία των Αχαιμενιδών διαδέχθηκε το 256 πΧ η φιλική προς τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό παρθική δυναστεία των Αρσακιδών Το 226 μΧ επιβάλλεται ο Αρδασήρ Α΄ (ο Αρταξέρξης των Eλλήνων) και ιδρύει την περσική δυναστεία των Σασσανιδών που παραμένει στην αρχή μέχρι το 651 οπότε το περσικό κράτος καταλύεται από τους Άραβες

Η εγκαθίδρυση μιας ισχυρής συγκεντρωτικής εξουσίας με αυστηρή ιεραρχική τάξη και εχθρικής προς τον ελληνορωμαϊκό

6 Στο ίδιο σελ 306

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 18 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κόσμο η δημιουργία ενός καλά εκπαιδευμένου στρατού η προσήλωση στην αρχαία θρησκεία (μαζδαϊσμό - ζωροαστρισμό) επέτρεψαν στην αναγεννημένη Περσία να αποβεί ισχυρός αντίπαλος των Ρωμαίων και του Βυζαντίου στη συνέχεια

Η μετατόπιση επί Μ Κωνσταντίνου του κέντρου βάρους της Pωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Ανατολή με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης και η αναγνώριση του χριστιανισμού είχαν αντίκτυπο και στις σχέσεις με την Περσία Ο Σαπούρ Β΄ (310-379) άρχισε να διώκει τους χριστιανούς του Ιράν όχι από θρησκευτικό φανατισμό -ο ίδιος είχε κατά την παράδοση δεχθεί τη βοήθεια ενός χριστιανού του αγίου Ευγενίου που έσωσε έναν δαιμονόληπτο γιο του- αλλά γιατί τους θεωρούσε πράκτορες του χριστιανού πλέον αυτοκράτορα Ενόχληση προκάλεσε στους Πέρσες και η εγκατάσταση του τότε καίσαρος Κωνσταντίνου στην Αντιόχεια (333) και η οχύρωση συνοριακών πόλεων στρατηγικής σημασίας όπως η Aμιδα (σημ Ντιαρμπεκίρ)

Ο M Κωνσταντίνος αναδιοργάνωσε το ιππικό για να αντιμετωπίσει το ισχυρότατο ιππικό των Περσών και αγωνίσθηκε επιτυχώς εναντίον τους αποσπώντας το 334 την Αρμενία που λόγω θρησκείας έκλινε προς το Βυζάντιο Το 337 αποδεχόμενος περσικές προτάσεις προχώρησε στη σύναψη ειρήνης Οι περσικές συνοριακές επιδρομές όμως και οι διωγμοί των χριστιανών συνεχίζονταν Στο διάστημα 339-350 ο Σαπούρ τρεις φορές επιχείρησε να καταλάβει τη Νίσιβη ανεπιτυχώς

Οι προσπάθειες των Βυζαντινών να μονοπωλήσουν το θαλάσσιο εμπόριο με τις μεγάλες αγορές της Ασίας αποσπώντας από τον έλεγχο των Περσών την Ερυθρά Θάλασσα και τον Περσικό Kόλπο ναυάγησαν και ατυχείς διπλωματικοί χειρισμοί εκατέρωθεν προκάλεσαν (358) την έναρξη των εχθροπραξιών Η Aμιδα υπέκυψε στον Σαπούρ το 359 Ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος κατευθύνεται προς την Ανατολή όπου όμως πεθαίνει απροσδόκητα (361) έχοντας μόλις προλάβει να ορίσει διάδοχό του τον Ιουλιανό

Mε πρότυπο τον Aλέξανδρο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 19 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ο Iουλιανός έχοντας ως πρότυπο τον Μ Αλέξανδρο εκστρατεύει κατά των Περσών απορρίπτοντας προτάσεις για διαπραγματεύσεις (laquoκαι ονειροπολήσας την Αλεξάνδρου του Μακεδόνος δόξαν λαβείν ή και μάλλον υπερβαίνειν τας ικεσίας Περσών απεκρούσατοraquo Σωκράτης Γ΄ 21) Διαβαίνει τον Ευφράτη και τον Τίγρη και φθάνει νικητής μέχρι την Κτησιφώντα την πρωτεύουσα των Περσών Επιστρέφοντας τον Iούνιο του 363 στη διάρκεια εχθρικής προσβολής τραυματίζεται θανάσιμα ίσως από δικό του στρατιώτη χριστιανό Ο διάδοχός του Ιοβιανός (363 -364) συμφώνησε αμέσως 30ετή ειρήνη με τον Σαπούρ Β΄ με συνοριακές ρυθμίσεις ευνοϊκές για τους Πέρσες Eπί Θεοδοσίου Α΄ υπογράφτηκε νέα συμφωνία (περ 387) σχετικά με την Αρμενία την οποία επί αιώνες διεκδικούσαν οι δύο αυτοκρατορίες λόγω της στρατηγικής γεωγραφικής της θέσης αλλά και επειδή από εκεί προμηθεύονταν αξιόμαχους στρατιώτες και καλά πολεμικά άλογα Η χώρα μοιράσθηκε σε δύο τμήματα το Περσικό ή Περσαρμενία και το Βυζαντινό

Μέχρι το 502 οι σχέσεις παρέμειναν σε γενικές γραμμές ειρηνικές Ο Αρκάδιος μάλιστα (395-408) φοβούμενος για τη ζωή του ανήλικου γιου και διαδόχου του Θεοδοσίου (του κατόπιν Β΄) ανέθεσε με διαθήκη τη φροντίδα για την προστασία του και την παραμονή του στον θρόνο στον Πέρση μονάρχη Ισδιγέρδη Α΄ (399-421)

Ο Ισδιγέρδης A΄ διαλλακτικός απέναντι στους χριστιανούς αναγνώρισε τον επίσκοπο Σελευκείας-Κτησιφώντος ως Kαθολικόν της εκκλησίας του Ιράν Προς το τέλος της βασιλείας του όμως προχώρησε σε διωγμούς κατά των χριστιανών λόγω της προσηλυτιστικής τους δράσης H ρήξη που επακολούθησε έληξε εις βάρος της Περσίας το 422 Ο Βαχράμ Ε΄ Γκουρ (421-438) υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στους χριστιανούς ελευθερία λατρείας με αντίστοιχη παραχώρηση εκ μέρους των Βυζαντινών στους ζωροάστρες υπηκόους τους Εκκλησιαστική σύνοδος ανακήρυξε την αυτονομία της εκκλησίας του Ιράν Νέα συνθήκη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 20 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

υπογράφηκε το 442 επί Ισδιγέρδη Β΄ (438-459) ο οποίος το ίδιο έτος είχε αποπειραθεί να προσηλυτίσει τους Αρμενίους

Ο Περόζ (459-484) εκμεταλλεύθηκε τις δογματικές διαφορές των χριστιανών και υποστήριξε τους νεστοριανούς που κατέφευγαν στην επικράτεια του από τη Συρία όπου διώκονταν Οι χριστιανοί του Ιράν αντιτάσσονται πλέον στο ορθόδοξο Βυζάντιο

Mεγάλη κρίση προκλήθηκε όταν ο Αναστάσιος Α΄ (491-518) αρνήθηκε να καταβάλει στους Πέρσες το συμφωνημένο ποσόν για τη φρούρηση των Κασπίων Πυλών (Ντερμπέντ) Τη στενή αυτή ορεινή δίοδο προπύργιο Ρωμαίων και Περσών κατά των επιδρομών των Ούννων φύλασσαν και οι δύο αυτοκρατορίες Το 502 ο Καβάδης (488-531) εισέβαλε στο βυζαντινό έδαφος κυριεύοντας σημαντικές πόλεις (Θεοδοσιούπολη Μαρτυρόπολη Aμιδα) Η ανακωχή συμφωνήθηκε το 505 ή 506 χωρίς εδαφικές μεταβολές αλλά με υποχρέωση των Βυζαντινών να καταβάλλουν κάθε χρόνο μεγάλη χορηγία στους Πέρσες Ο Αναστάσιος που κατανόησε την ανάγκη να οργανωθεί στρατιωτική βάση στην περιοχή ενίσχυσε και οχύρωσε την πόλη Δάρας δίνοντάς της και το όνομά του Αναστασιούπολις Ο Καβάδης επιθυμώντας να υιοθετηθεί ο γιος του Χοσρόης από τον Ιουστίνο Α΄ (518 - 527) ώστε με την υποστήριξή του να προωθηθεί μελλοντικά στον περσικό θρόνο και αντιμετωπίζοντας επιπλέον τους αιρετικούς Μαζδακίτες δεν ήθελε πόλεμο

Ο Ιουστινιανός (527-565) σχεδιάζοντας την ανάκτηση της Δύσης (reconquista) συνομολόγησε laquoαπέραντο ειρήνηraquo με τον Χοσρόη Α΄ το 532 Ζωτικότατα όμως οικονομικά συμφέροντα κυρίως στην Αρμενία και στον Καύκασο λόγοι θρησκευτικοί κά είχαν ως επακόλουθο νέους πολέμους

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 21 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo

Ο Χοσρόης Α΄ Ανουσιρβάν (Aθάνατη Ψυχή) (531-579) ένας από τους επιφανέστερους Σασσανίδες εισέβαλε το 540 και κατέστρεψε την Αντιόχεια Το Βυζάντιο αναγκάσθηκε να δεχθεί πενταετή ανακωχή με επαχθείς όρους Ακολούθησε η σύρραξη των ετών 549-557 Η εξάντληση και των δύο εμπολέμων οδήγησε το 561562 στη σύναψη συνθήκης laquoπεντηκονταετούς ειρήνηςraquo Παρά τους βαρύτατους οικονομικούς όρους ήταν επωφελής για το Βυζάντιο διότι διατήρησε τη Λαζική (αρχαία Κολχίδα) χώρα σημαντικότατη στρατιωτικώς και οικονομικώς εξασφάλισε οικονομικά προνόμια καθώς και την ανοχή για τους χριστιανούς της Περσίας υπό τον όρο αυτοί να απέχουν από προσηλυτιστικές δραστηριότητες Ας σημειωθεί ότι όταν το 529 ο Ιουστινιανός πολέμιος της αρχαίας θρησκείας και σκέψης έκλεισε τη Σχολή των Αθηνών πολλοί από τους καθηγητές διωκόμενοι κατέφυγαν στην Περσία

Η laquoπεντηκονταετής ειρήνηraquo δεν διήρκεσε ούτε δέκα χρόνια Ο Ιουστίνος Β΄ (565-578) προχώρησε σε στρατιωτικές προετοιμασίες και επιπλέον επεδίωξε τη διπλωματική απομόνωση της Περσίας υπονομεύοντας συστηματικά την επιρροή της στην Αρμενία και στην Ιβηρία (σημ Γεωργία) Επενέβη στα εσωτερικά της Περσαρμενίας οι κάτοικοι της οποίας υφίσταντο θρησκευτικούς διωγμούς προσπάθησε να προσεταιρισθεί τους Ίβηρες και να επωφεληθεί από την παρουσία ενός νέου στην περιοχή ασιατικού λαού των Τούρκων που είχαν επεκτείνει την κυριαρχία τους μέχρι τις περιοχές του Καυκάσου και έδιναν εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά του μεταξιού απευθείας από την Κίνα από βορειότερους δρόμους που δεν ελέγχονταν από τους Πέρσες

Όταν το 572 ο Ιουστίνος αρνήθηκε να καταβάλει τα συμφωνημένα ποσά για τη φύλαξη των φρουρίων στις διαβάσεις του Καυκάσου τα στρατεύματα του Χοσρόη Α΄ εισέβαλαν στη Συρία Ο πόλεμος διήρκεσε μέχρι το 591 με εναλλασσόμενες φάσεις και με μια ενδιάμεση ανάπαυλα (575-578) χωρίς να διακοπεί η προσωπική

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 22 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγεμόνων Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στην Αρμενία

Ο θάνατος του Χοσρόη (579) ματαίωσε τη συζητούμενη σύναψη ειρήνης Ο διάδοχός του Ορμίσδας Δ΄ (579-590) ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν Στο εσωτερικό έναντι των αλλοθρήσκων υπήρξε ανεκτικός και οι χριστιανοί του Ιράν διατήρησαν ευγνώμονα ανάμνηση Ο Kαθολικός Icho yabb παρείχε μεγάλες υπηρεσίες δίνοντας πληροφορίες για τις κινήσεις των Βυζαντινών

Τέρμα στον πόλεμο έθεσαν σημαντικότατα πολιτικά γεγονότα Ο διοικητής της Μηδίας Βαχράμ Τσουμπίν ανέτρεψε τον Ορμίσδα και ανακηρύχθηκε βασιλιάς Ο νόμιμος διάδοχος Χοσρόης Β΄ Απαρβίζ (590-628) κατέφυγε στο βυζαντινό έδαφος laquoσυν ταις γυναιξί και παισί νεογνοίς δύοraquo (Θεοφάνης) Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) εκτιμώντας τη σπουδαιότητα των γεγονότων υποστήριξε τον Χοσρόη και τον αποκατέστησε στον θρόνο Tο 591 συνομολογήθηκε συνθήκη με την οποία οι Πέρσες απέδωσαν στο Βυζάντιο το Δάρας και τη Μαρτυρόπολη (Μαϊαφαρικίν) και μέγα μέρος της Αρμενίας και της Ιβηρίας Ο Χοσρόης του οποίου η σύζυγος Σιρίν ήταν χριστιανή έστειλε πολύτιμα αφιερώματα στον ναό του αγίου Σεργίου στη Σεργιούπολη σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αλλά και καλής θελήσεως έναντι των χριστιανών

Ειρήνη 591 μΧ ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες Η ειρήνη υπογράφεται από τον Μαυρίκιο και τον Χοσρόη τον Β΄ Αποτέλεσμα ανακωχή στο ανατολικό μέτωπο και συνεπώς αποκλειστική απασχόληση των Βυζαντινών στρατιωτών στο μέτωπο στη Δύση Στα τέλη του 6ου αιώνα μΧ προσωρινά τα σύνορα της αυτοκρατορίας φτάνουν ως τον Δούναβη

Απώλειες βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία Οι Λογγοβάρδοι υπό την πίεση των Αβάρων μετακινούνται στην Ιταλία όπου κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της το 568 μΧ Ο Μαυρίκιος για να περισώσει κάποιες ιταλικές κτήσεις δημιουργεί 2 εξαρχάτα

α) εξαρχάτο Ραβένας πολιτική και στρατιωτική δύναμη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 23 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κόσμο η δημιουργία ενός καλά εκπαιδευμένου στρατού η προσήλωση στην αρχαία θρησκεία (μαζδαϊσμό - ζωροαστρισμό) επέτρεψαν στην αναγεννημένη Περσία να αποβεί ισχυρός αντίπαλος των Ρωμαίων και του Βυζαντίου στη συνέχεια

Η μετατόπιση επί Μ Κωνσταντίνου του κέντρου βάρους της Pωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Ανατολή με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης και η αναγνώριση του χριστιανισμού είχαν αντίκτυπο και στις σχέσεις με την Περσία Ο Σαπούρ Β΄ (310-379) άρχισε να διώκει τους χριστιανούς του Ιράν όχι από θρησκευτικό φανατισμό -ο ίδιος είχε κατά την παράδοση δεχθεί τη βοήθεια ενός χριστιανού του αγίου Ευγενίου που έσωσε έναν δαιμονόληπτο γιο του- αλλά γιατί τους θεωρούσε πράκτορες του χριστιανού πλέον αυτοκράτορα Ενόχληση προκάλεσε στους Πέρσες και η εγκατάσταση του τότε καίσαρος Κωνσταντίνου στην Αντιόχεια (333) και η οχύρωση συνοριακών πόλεων στρατηγικής σημασίας όπως η Aμιδα (σημ Ντιαρμπεκίρ)

Ο M Κωνσταντίνος αναδιοργάνωσε το ιππικό για να αντιμετωπίσει το ισχυρότατο ιππικό των Περσών και αγωνίσθηκε επιτυχώς εναντίον τους αποσπώντας το 334 την Αρμενία που λόγω θρησκείας έκλινε προς το Βυζάντιο Το 337 αποδεχόμενος περσικές προτάσεις προχώρησε στη σύναψη ειρήνης Οι περσικές συνοριακές επιδρομές όμως και οι διωγμοί των χριστιανών συνεχίζονταν Στο διάστημα 339-350 ο Σαπούρ τρεις φορές επιχείρησε να καταλάβει τη Νίσιβη ανεπιτυχώς

Οι προσπάθειες των Βυζαντινών να μονοπωλήσουν το θαλάσσιο εμπόριο με τις μεγάλες αγορές της Ασίας αποσπώντας από τον έλεγχο των Περσών την Ερυθρά Θάλασσα και τον Περσικό Kόλπο ναυάγησαν και ατυχείς διπλωματικοί χειρισμοί εκατέρωθεν προκάλεσαν (358) την έναρξη των εχθροπραξιών Η Aμιδα υπέκυψε στον Σαπούρ το 359 Ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος κατευθύνεται προς την Ανατολή όπου όμως πεθαίνει απροσδόκητα (361) έχοντας μόλις προλάβει να ορίσει διάδοχό του τον Ιουλιανό

Mε πρότυπο τον Aλέξανδρο

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 19 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ο Iουλιανός έχοντας ως πρότυπο τον Μ Αλέξανδρο εκστρατεύει κατά των Περσών απορρίπτοντας προτάσεις για διαπραγματεύσεις (laquoκαι ονειροπολήσας την Αλεξάνδρου του Μακεδόνος δόξαν λαβείν ή και μάλλον υπερβαίνειν τας ικεσίας Περσών απεκρούσατοraquo Σωκράτης Γ΄ 21) Διαβαίνει τον Ευφράτη και τον Τίγρη και φθάνει νικητής μέχρι την Κτησιφώντα την πρωτεύουσα των Περσών Επιστρέφοντας τον Iούνιο του 363 στη διάρκεια εχθρικής προσβολής τραυματίζεται θανάσιμα ίσως από δικό του στρατιώτη χριστιανό Ο διάδοχός του Ιοβιανός (363 -364) συμφώνησε αμέσως 30ετή ειρήνη με τον Σαπούρ Β΄ με συνοριακές ρυθμίσεις ευνοϊκές για τους Πέρσες Eπί Θεοδοσίου Α΄ υπογράφτηκε νέα συμφωνία (περ 387) σχετικά με την Αρμενία την οποία επί αιώνες διεκδικούσαν οι δύο αυτοκρατορίες λόγω της στρατηγικής γεωγραφικής της θέσης αλλά και επειδή από εκεί προμηθεύονταν αξιόμαχους στρατιώτες και καλά πολεμικά άλογα Η χώρα μοιράσθηκε σε δύο τμήματα το Περσικό ή Περσαρμενία και το Βυζαντινό

Μέχρι το 502 οι σχέσεις παρέμειναν σε γενικές γραμμές ειρηνικές Ο Αρκάδιος μάλιστα (395-408) φοβούμενος για τη ζωή του ανήλικου γιου και διαδόχου του Θεοδοσίου (του κατόπιν Β΄) ανέθεσε με διαθήκη τη φροντίδα για την προστασία του και την παραμονή του στον θρόνο στον Πέρση μονάρχη Ισδιγέρδη Α΄ (399-421)

Ο Ισδιγέρδης A΄ διαλλακτικός απέναντι στους χριστιανούς αναγνώρισε τον επίσκοπο Σελευκείας-Κτησιφώντος ως Kαθολικόν της εκκλησίας του Ιράν Προς το τέλος της βασιλείας του όμως προχώρησε σε διωγμούς κατά των χριστιανών λόγω της προσηλυτιστικής τους δράσης H ρήξη που επακολούθησε έληξε εις βάρος της Περσίας το 422 Ο Βαχράμ Ε΄ Γκουρ (421-438) υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στους χριστιανούς ελευθερία λατρείας με αντίστοιχη παραχώρηση εκ μέρους των Βυζαντινών στους ζωροάστρες υπηκόους τους Εκκλησιαστική σύνοδος ανακήρυξε την αυτονομία της εκκλησίας του Ιράν Νέα συνθήκη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 20 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

υπογράφηκε το 442 επί Ισδιγέρδη Β΄ (438-459) ο οποίος το ίδιο έτος είχε αποπειραθεί να προσηλυτίσει τους Αρμενίους

Ο Περόζ (459-484) εκμεταλλεύθηκε τις δογματικές διαφορές των χριστιανών και υποστήριξε τους νεστοριανούς που κατέφευγαν στην επικράτεια του από τη Συρία όπου διώκονταν Οι χριστιανοί του Ιράν αντιτάσσονται πλέον στο ορθόδοξο Βυζάντιο

Mεγάλη κρίση προκλήθηκε όταν ο Αναστάσιος Α΄ (491-518) αρνήθηκε να καταβάλει στους Πέρσες το συμφωνημένο ποσόν για τη φρούρηση των Κασπίων Πυλών (Ντερμπέντ) Τη στενή αυτή ορεινή δίοδο προπύργιο Ρωμαίων και Περσών κατά των επιδρομών των Ούννων φύλασσαν και οι δύο αυτοκρατορίες Το 502 ο Καβάδης (488-531) εισέβαλε στο βυζαντινό έδαφος κυριεύοντας σημαντικές πόλεις (Θεοδοσιούπολη Μαρτυρόπολη Aμιδα) Η ανακωχή συμφωνήθηκε το 505 ή 506 χωρίς εδαφικές μεταβολές αλλά με υποχρέωση των Βυζαντινών να καταβάλλουν κάθε χρόνο μεγάλη χορηγία στους Πέρσες Ο Αναστάσιος που κατανόησε την ανάγκη να οργανωθεί στρατιωτική βάση στην περιοχή ενίσχυσε και οχύρωσε την πόλη Δάρας δίνοντάς της και το όνομά του Αναστασιούπολις Ο Καβάδης επιθυμώντας να υιοθετηθεί ο γιος του Χοσρόης από τον Ιουστίνο Α΄ (518 - 527) ώστε με την υποστήριξή του να προωθηθεί μελλοντικά στον περσικό θρόνο και αντιμετωπίζοντας επιπλέον τους αιρετικούς Μαζδακίτες δεν ήθελε πόλεμο

Ο Ιουστινιανός (527-565) σχεδιάζοντας την ανάκτηση της Δύσης (reconquista) συνομολόγησε laquoαπέραντο ειρήνηraquo με τον Χοσρόη Α΄ το 532 Ζωτικότατα όμως οικονομικά συμφέροντα κυρίως στην Αρμενία και στον Καύκασο λόγοι θρησκευτικοί κά είχαν ως επακόλουθο νέους πολέμους

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 21 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo

Ο Χοσρόης Α΄ Ανουσιρβάν (Aθάνατη Ψυχή) (531-579) ένας από τους επιφανέστερους Σασσανίδες εισέβαλε το 540 και κατέστρεψε την Αντιόχεια Το Βυζάντιο αναγκάσθηκε να δεχθεί πενταετή ανακωχή με επαχθείς όρους Ακολούθησε η σύρραξη των ετών 549-557 Η εξάντληση και των δύο εμπολέμων οδήγησε το 561562 στη σύναψη συνθήκης laquoπεντηκονταετούς ειρήνηςraquo Παρά τους βαρύτατους οικονομικούς όρους ήταν επωφελής για το Βυζάντιο διότι διατήρησε τη Λαζική (αρχαία Κολχίδα) χώρα σημαντικότατη στρατιωτικώς και οικονομικώς εξασφάλισε οικονομικά προνόμια καθώς και την ανοχή για τους χριστιανούς της Περσίας υπό τον όρο αυτοί να απέχουν από προσηλυτιστικές δραστηριότητες Ας σημειωθεί ότι όταν το 529 ο Ιουστινιανός πολέμιος της αρχαίας θρησκείας και σκέψης έκλεισε τη Σχολή των Αθηνών πολλοί από τους καθηγητές διωκόμενοι κατέφυγαν στην Περσία

Η laquoπεντηκονταετής ειρήνηraquo δεν διήρκεσε ούτε δέκα χρόνια Ο Ιουστίνος Β΄ (565-578) προχώρησε σε στρατιωτικές προετοιμασίες και επιπλέον επεδίωξε τη διπλωματική απομόνωση της Περσίας υπονομεύοντας συστηματικά την επιρροή της στην Αρμενία και στην Ιβηρία (σημ Γεωργία) Επενέβη στα εσωτερικά της Περσαρμενίας οι κάτοικοι της οποίας υφίσταντο θρησκευτικούς διωγμούς προσπάθησε να προσεταιρισθεί τους Ίβηρες και να επωφεληθεί από την παρουσία ενός νέου στην περιοχή ασιατικού λαού των Τούρκων που είχαν επεκτείνει την κυριαρχία τους μέχρι τις περιοχές του Καυκάσου και έδιναν εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά του μεταξιού απευθείας από την Κίνα από βορειότερους δρόμους που δεν ελέγχονταν από τους Πέρσες

Όταν το 572 ο Ιουστίνος αρνήθηκε να καταβάλει τα συμφωνημένα ποσά για τη φύλαξη των φρουρίων στις διαβάσεις του Καυκάσου τα στρατεύματα του Χοσρόη Α΄ εισέβαλαν στη Συρία Ο πόλεμος διήρκεσε μέχρι το 591 με εναλλασσόμενες φάσεις και με μια ενδιάμεση ανάπαυλα (575-578) χωρίς να διακοπεί η προσωπική

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 22 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγεμόνων Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στην Αρμενία

Ο θάνατος του Χοσρόη (579) ματαίωσε τη συζητούμενη σύναψη ειρήνης Ο διάδοχός του Ορμίσδας Δ΄ (579-590) ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν Στο εσωτερικό έναντι των αλλοθρήσκων υπήρξε ανεκτικός και οι χριστιανοί του Ιράν διατήρησαν ευγνώμονα ανάμνηση Ο Kαθολικός Icho yabb παρείχε μεγάλες υπηρεσίες δίνοντας πληροφορίες για τις κινήσεις των Βυζαντινών

Τέρμα στον πόλεμο έθεσαν σημαντικότατα πολιτικά γεγονότα Ο διοικητής της Μηδίας Βαχράμ Τσουμπίν ανέτρεψε τον Ορμίσδα και ανακηρύχθηκε βασιλιάς Ο νόμιμος διάδοχος Χοσρόης Β΄ Απαρβίζ (590-628) κατέφυγε στο βυζαντινό έδαφος laquoσυν ταις γυναιξί και παισί νεογνοίς δύοraquo (Θεοφάνης) Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) εκτιμώντας τη σπουδαιότητα των γεγονότων υποστήριξε τον Χοσρόη και τον αποκατέστησε στον θρόνο Tο 591 συνομολογήθηκε συνθήκη με την οποία οι Πέρσες απέδωσαν στο Βυζάντιο το Δάρας και τη Μαρτυρόπολη (Μαϊαφαρικίν) και μέγα μέρος της Αρμενίας και της Ιβηρίας Ο Χοσρόης του οποίου η σύζυγος Σιρίν ήταν χριστιανή έστειλε πολύτιμα αφιερώματα στον ναό του αγίου Σεργίου στη Σεργιούπολη σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αλλά και καλής θελήσεως έναντι των χριστιανών

Ειρήνη 591 μΧ ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες Η ειρήνη υπογράφεται από τον Μαυρίκιο και τον Χοσρόη τον Β΄ Αποτέλεσμα ανακωχή στο ανατολικό μέτωπο και συνεπώς αποκλειστική απασχόληση των Βυζαντινών στρατιωτών στο μέτωπο στη Δύση Στα τέλη του 6ου αιώνα μΧ προσωρινά τα σύνορα της αυτοκρατορίας φτάνουν ως τον Δούναβη

Απώλειες βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία Οι Λογγοβάρδοι υπό την πίεση των Αβάρων μετακινούνται στην Ιταλία όπου κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της το 568 μΧ Ο Μαυρίκιος για να περισώσει κάποιες ιταλικές κτήσεις δημιουργεί 2 εξαρχάτα

α) εξαρχάτο Ραβένας πολιτική και στρατιωτική δύναμη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 23 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ο Iουλιανός έχοντας ως πρότυπο τον Μ Αλέξανδρο εκστρατεύει κατά των Περσών απορρίπτοντας προτάσεις για διαπραγματεύσεις (laquoκαι ονειροπολήσας την Αλεξάνδρου του Μακεδόνος δόξαν λαβείν ή και μάλλον υπερβαίνειν τας ικεσίας Περσών απεκρούσατοraquo Σωκράτης Γ΄ 21) Διαβαίνει τον Ευφράτη και τον Τίγρη και φθάνει νικητής μέχρι την Κτησιφώντα την πρωτεύουσα των Περσών Επιστρέφοντας τον Iούνιο του 363 στη διάρκεια εχθρικής προσβολής τραυματίζεται θανάσιμα ίσως από δικό του στρατιώτη χριστιανό Ο διάδοχός του Ιοβιανός (363 -364) συμφώνησε αμέσως 30ετή ειρήνη με τον Σαπούρ Β΄ με συνοριακές ρυθμίσεις ευνοϊκές για τους Πέρσες Eπί Θεοδοσίου Α΄ υπογράφτηκε νέα συμφωνία (περ 387) σχετικά με την Αρμενία την οποία επί αιώνες διεκδικούσαν οι δύο αυτοκρατορίες λόγω της στρατηγικής γεωγραφικής της θέσης αλλά και επειδή από εκεί προμηθεύονταν αξιόμαχους στρατιώτες και καλά πολεμικά άλογα Η χώρα μοιράσθηκε σε δύο τμήματα το Περσικό ή Περσαρμενία και το Βυζαντινό

Μέχρι το 502 οι σχέσεις παρέμειναν σε γενικές γραμμές ειρηνικές Ο Αρκάδιος μάλιστα (395-408) φοβούμενος για τη ζωή του ανήλικου γιου και διαδόχου του Θεοδοσίου (του κατόπιν Β΄) ανέθεσε με διαθήκη τη φροντίδα για την προστασία του και την παραμονή του στον θρόνο στον Πέρση μονάρχη Ισδιγέρδη Α΄ (399-421)

Ο Ισδιγέρδης A΄ διαλλακτικός απέναντι στους χριστιανούς αναγνώρισε τον επίσκοπο Σελευκείας-Κτησιφώντος ως Kαθολικόν της εκκλησίας του Ιράν Προς το τέλος της βασιλείας του όμως προχώρησε σε διωγμούς κατά των χριστιανών λόγω της προσηλυτιστικής τους δράσης H ρήξη που επακολούθησε έληξε εις βάρος της Περσίας το 422 Ο Βαχράμ Ε΄ Γκουρ (421-438) υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στους χριστιανούς ελευθερία λατρείας με αντίστοιχη παραχώρηση εκ μέρους των Βυζαντινών στους ζωροάστρες υπηκόους τους Εκκλησιαστική σύνοδος ανακήρυξε την αυτονομία της εκκλησίας του Ιράν Νέα συνθήκη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 20 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

υπογράφηκε το 442 επί Ισδιγέρδη Β΄ (438-459) ο οποίος το ίδιο έτος είχε αποπειραθεί να προσηλυτίσει τους Αρμενίους

Ο Περόζ (459-484) εκμεταλλεύθηκε τις δογματικές διαφορές των χριστιανών και υποστήριξε τους νεστοριανούς που κατέφευγαν στην επικράτεια του από τη Συρία όπου διώκονταν Οι χριστιανοί του Ιράν αντιτάσσονται πλέον στο ορθόδοξο Βυζάντιο

Mεγάλη κρίση προκλήθηκε όταν ο Αναστάσιος Α΄ (491-518) αρνήθηκε να καταβάλει στους Πέρσες το συμφωνημένο ποσόν για τη φρούρηση των Κασπίων Πυλών (Ντερμπέντ) Τη στενή αυτή ορεινή δίοδο προπύργιο Ρωμαίων και Περσών κατά των επιδρομών των Ούννων φύλασσαν και οι δύο αυτοκρατορίες Το 502 ο Καβάδης (488-531) εισέβαλε στο βυζαντινό έδαφος κυριεύοντας σημαντικές πόλεις (Θεοδοσιούπολη Μαρτυρόπολη Aμιδα) Η ανακωχή συμφωνήθηκε το 505 ή 506 χωρίς εδαφικές μεταβολές αλλά με υποχρέωση των Βυζαντινών να καταβάλλουν κάθε χρόνο μεγάλη χορηγία στους Πέρσες Ο Αναστάσιος που κατανόησε την ανάγκη να οργανωθεί στρατιωτική βάση στην περιοχή ενίσχυσε και οχύρωσε την πόλη Δάρας δίνοντάς της και το όνομά του Αναστασιούπολις Ο Καβάδης επιθυμώντας να υιοθετηθεί ο γιος του Χοσρόης από τον Ιουστίνο Α΄ (518 - 527) ώστε με την υποστήριξή του να προωθηθεί μελλοντικά στον περσικό θρόνο και αντιμετωπίζοντας επιπλέον τους αιρετικούς Μαζδακίτες δεν ήθελε πόλεμο

Ο Ιουστινιανός (527-565) σχεδιάζοντας την ανάκτηση της Δύσης (reconquista) συνομολόγησε laquoαπέραντο ειρήνηraquo με τον Χοσρόη Α΄ το 532 Ζωτικότατα όμως οικονομικά συμφέροντα κυρίως στην Αρμενία και στον Καύκασο λόγοι θρησκευτικοί κά είχαν ως επακόλουθο νέους πολέμους

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 21 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo

Ο Χοσρόης Α΄ Ανουσιρβάν (Aθάνατη Ψυχή) (531-579) ένας από τους επιφανέστερους Σασσανίδες εισέβαλε το 540 και κατέστρεψε την Αντιόχεια Το Βυζάντιο αναγκάσθηκε να δεχθεί πενταετή ανακωχή με επαχθείς όρους Ακολούθησε η σύρραξη των ετών 549-557 Η εξάντληση και των δύο εμπολέμων οδήγησε το 561562 στη σύναψη συνθήκης laquoπεντηκονταετούς ειρήνηςraquo Παρά τους βαρύτατους οικονομικούς όρους ήταν επωφελής για το Βυζάντιο διότι διατήρησε τη Λαζική (αρχαία Κολχίδα) χώρα σημαντικότατη στρατιωτικώς και οικονομικώς εξασφάλισε οικονομικά προνόμια καθώς και την ανοχή για τους χριστιανούς της Περσίας υπό τον όρο αυτοί να απέχουν από προσηλυτιστικές δραστηριότητες Ας σημειωθεί ότι όταν το 529 ο Ιουστινιανός πολέμιος της αρχαίας θρησκείας και σκέψης έκλεισε τη Σχολή των Αθηνών πολλοί από τους καθηγητές διωκόμενοι κατέφυγαν στην Περσία

Η laquoπεντηκονταετής ειρήνηraquo δεν διήρκεσε ούτε δέκα χρόνια Ο Ιουστίνος Β΄ (565-578) προχώρησε σε στρατιωτικές προετοιμασίες και επιπλέον επεδίωξε τη διπλωματική απομόνωση της Περσίας υπονομεύοντας συστηματικά την επιρροή της στην Αρμενία και στην Ιβηρία (σημ Γεωργία) Επενέβη στα εσωτερικά της Περσαρμενίας οι κάτοικοι της οποίας υφίσταντο θρησκευτικούς διωγμούς προσπάθησε να προσεταιρισθεί τους Ίβηρες και να επωφεληθεί από την παρουσία ενός νέου στην περιοχή ασιατικού λαού των Τούρκων που είχαν επεκτείνει την κυριαρχία τους μέχρι τις περιοχές του Καυκάσου και έδιναν εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά του μεταξιού απευθείας από την Κίνα από βορειότερους δρόμους που δεν ελέγχονταν από τους Πέρσες

Όταν το 572 ο Ιουστίνος αρνήθηκε να καταβάλει τα συμφωνημένα ποσά για τη φύλαξη των φρουρίων στις διαβάσεις του Καυκάσου τα στρατεύματα του Χοσρόη Α΄ εισέβαλαν στη Συρία Ο πόλεμος διήρκεσε μέχρι το 591 με εναλλασσόμενες φάσεις και με μια ενδιάμεση ανάπαυλα (575-578) χωρίς να διακοπεί η προσωπική

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 22 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγεμόνων Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στην Αρμενία

Ο θάνατος του Χοσρόη (579) ματαίωσε τη συζητούμενη σύναψη ειρήνης Ο διάδοχός του Ορμίσδας Δ΄ (579-590) ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν Στο εσωτερικό έναντι των αλλοθρήσκων υπήρξε ανεκτικός και οι χριστιανοί του Ιράν διατήρησαν ευγνώμονα ανάμνηση Ο Kαθολικός Icho yabb παρείχε μεγάλες υπηρεσίες δίνοντας πληροφορίες για τις κινήσεις των Βυζαντινών

Τέρμα στον πόλεμο έθεσαν σημαντικότατα πολιτικά γεγονότα Ο διοικητής της Μηδίας Βαχράμ Τσουμπίν ανέτρεψε τον Ορμίσδα και ανακηρύχθηκε βασιλιάς Ο νόμιμος διάδοχος Χοσρόης Β΄ Απαρβίζ (590-628) κατέφυγε στο βυζαντινό έδαφος laquoσυν ταις γυναιξί και παισί νεογνοίς δύοraquo (Θεοφάνης) Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) εκτιμώντας τη σπουδαιότητα των γεγονότων υποστήριξε τον Χοσρόη και τον αποκατέστησε στον θρόνο Tο 591 συνομολογήθηκε συνθήκη με την οποία οι Πέρσες απέδωσαν στο Βυζάντιο το Δάρας και τη Μαρτυρόπολη (Μαϊαφαρικίν) και μέγα μέρος της Αρμενίας και της Ιβηρίας Ο Χοσρόης του οποίου η σύζυγος Σιρίν ήταν χριστιανή έστειλε πολύτιμα αφιερώματα στον ναό του αγίου Σεργίου στη Σεργιούπολη σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αλλά και καλής θελήσεως έναντι των χριστιανών

Ειρήνη 591 μΧ ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες Η ειρήνη υπογράφεται από τον Μαυρίκιο και τον Χοσρόη τον Β΄ Αποτέλεσμα ανακωχή στο ανατολικό μέτωπο και συνεπώς αποκλειστική απασχόληση των Βυζαντινών στρατιωτών στο μέτωπο στη Δύση Στα τέλη του 6ου αιώνα μΧ προσωρινά τα σύνορα της αυτοκρατορίας φτάνουν ως τον Δούναβη

Απώλειες βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία Οι Λογγοβάρδοι υπό την πίεση των Αβάρων μετακινούνται στην Ιταλία όπου κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της το 568 μΧ Ο Μαυρίκιος για να περισώσει κάποιες ιταλικές κτήσεις δημιουργεί 2 εξαρχάτα

α) εξαρχάτο Ραβένας πολιτική και στρατιωτική δύναμη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 23 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

υπογράφηκε το 442 επί Ισδιγέρδη Β΄ (438-459) ο οποίος το ίδιο έτος είχε αποπειραθεί να προσηλυτίσει τους Αρμενίους

Ο Περόζ (459-484) εκμεταλλεύθηκε τις δογματικές διαφορές των χριστιανών και υποστήριξε τους νεστοριανούς που κατέφευγαν στην επικράτεια του από τη Συρία όπου διώκονταν Οι χριστιανοί του Ιράν αντιτάσσονται πλέον στο ορθόδοξο Βυζάντιο

Mεγάλη κρίση προκλήθηκε όταν ο Αναστάσιος Α΄ (491-518) αρνήθηκε να καταβάλει στους Πέρσες το συμφωνημένο ποσόν για τη φρούρηση των Κασπίων Πυλών (Ντερμπέντ) Τη στενή αυτή ορεινή δίοδο προπύργιο Ρωμαίων και Περσών κατά των επιδρομών των Ούννων φύλασσαν και οι δύο αυτοκρατορίες Το 502 ο Καβάδης (488-531) εισέβαλε στο βυζαντινό έδαφος κυριεύοντας σημαντικές πόλεις (Θεοδοσιούπολη Μαρτυρόπολη Aμιδα) Η ανακωχή συμφωνήθηκε το 505 ή 506 χωρίς εδαφικές μεταβολές αλλά με υποχρέωση των Βυζαντινών να καταβάλλουν κάθε χρόνο μεγάλη χορηγία στους Πέρσες Ο Αναστάσιος που κατανόησε την ανάγκη να οργανωθεί στρατιωτική βάση στην περιοχή ενίσχυσε και οχύρωσε την πόλη Δάρας δίνοντάς της και το όνομά του Αναστασιούπολις Ο Καβάδης επιθυμώντας να υιοθετηθεί ο γιος του Χοσρόης από τον Ιουστίνο Α΄ (518 - 527) ώστε με την υποστήριξή του να προωθηθεί μελλοντικά στον περσικό θρόνο και αντιμετωπίζοντας επιπλέον τους αιρετικούς Μαζδακίτες δεν ήθελε πόλεμο

Ο Ιουστινιανός (527-565) σχεδιάζοντας την ανάκτηση της Δύσης (reconquista) συνομολόγησε laquoαπέραντο ειρήνηraquo με τον Χοσρόη Α΄ το 532 Ζωτικότατα όμως οικονομικά συμφέροντα κυρίως στην Αρμενία και στον Καύκασο λόγοι θρησκευτικοί κά είχαν ως επακόλουθο νέους πολέμους

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 21 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo

Ο Χοσρόης Α΄ Ανουσιρβάν (Aθάνατη Ψυχή) (531-579) ένας από τους επιφανέστερους Σασσανίδες εισέβαλε το 540 και κατέστρεψε την Αντιόχεια Το Βυζάντιο αναγκάσθηκε να δεχθεί πενταετή ανακωχή με επαχθείς όρους Ακολούθησε η σύρραξη των ετών 549-557 Η εξάντληση και των δύο εμπολέμων οδήγησε το 561562 στη σύναψη συνθήκης laquoπεντηκονταετούς ειρήνηςraquo Παρά τους βαρύτατους οικονομικούς όρους ήταν επωφελής για το Βυζάντιο διότι διατήρησε τη Λαζική (αρχαία Κολχίδα) χώρα σημαντικότατη στρατιωτικώς και οικονομικώς εξασφάλισε οικονομικά προνόμια καθώς και την ανοχή για τους χριστιανούς της Περσίας υπό τον όρο αυτοί να απέχουν από προσηλυτιστικές δραστηριότητες Ας σημειωθεί ότι όταν το 529 ο Ιουστινιανός πολέμιος της αρχαίας θρησκείας και σκέψης έκλεισε τη Σχολή των Αθηνών πολλοί από τους καθηγητές διωκόμενοι κατέφυγαν στην Περσία

Η laquoπεντηκονταετής ειρήνηraquo δεν διήρκεσε ούτε δέκα χρόνια Ο Ιουστίνος Β΄ (565-578) προχώρησε σε στρατιωτικές προετοιμασίες και επιπλέον επεδίωξε τη διπλωματική απομόνωση της Περσίας υπονομεύοντας συστηματικά την επιρροή της στην Αρμενία και στην Ιβηρία (σημ Γεωργία) Επενέβη στα εσωτερικά της Περσαρμενίας οι κάτοικοι της οποίας υφίσταντο θρησκευτικούς διωγμούς προσπάθησε να προσεταιρισθεί τους Ίβηρες και να επωφεληθεί από την παρουσία ενός νέου στην περιοχή ασιατικού λαού των Τούρκων που είχαν επεκτείνει την κυριαρχία τους μέχρι τις περιοχές του Καυκάσου και έδιναν εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά του μεταξιού απευθείας από την Κίνα από βορειότερους δρόμους που δεν ελέγχονταν από τους Πέρσες

Όταν το 572 ο Ιουστίνος αρνήθηκε να καταβάλει τα συμφωνημένα ποσά για τη φύλαξη των φρουρίων στις διαβάσεις του Καυκάσου τα στρατεύματα του Χοσρόη Α΄ εισέβαλαν στη Συρία Ο πόλεμος διήρκεσε μέχρι το 591 με εναλλασσόμενες φάσεις και με μια ενδιάμεση ανάπαυλα (575-578) χωρίς να διακοπεί η προσωπική

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 22 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγεμόνων Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στην Αρμενία

Ο θάνατος του Χοσρόη (579) ματαίωσε τη συζητούμενη σύναψη ειρήνης Ο διάδοχός του Ορμίσδας Δ΄ (579-590) ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν Στο εσωτερικό έναντι των αλλοθρήσκων υπήρξε ανεκτικός και οι χριστιανοί του Ιράν διατήρησαν ευγνώμονα ανάμνηση Ο Kαθολικός Icho yabb παρείχε μεγάλες υπηρεσίες δίνοντας πληροφορίες για τις κινήσεις των Βυζαντινών

Τέρμα στον πόλεμο έθεσαν σημαντικότατα πολιτικά γεγονότα Ο διοικητής της Μηδίας Βαχράμ Τσουμπίν ανέτρεψε τον Ορμίσδα και ανακηρύχθηκε βασιλιάς Ο νόμιμος διάδοχος Χοσρόης Β΄ Απαρβίζ (590-628) κατέφυγε στο βυζαντινό έδαφος laquoσυν ταις γυναιξί και παισί νεογνοίς δύοraquo (Θεοφάνης) Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) εκτιμώντας τη σπουδαιότητα των γεγονότων υποστήριξε τον Χοσρόη και τον αποκατέστησε στον θρόνο Tο 591 συνομολογήθηκε συνθήκη με την οποία οι Πέρσες απέδωσαν στο Βυζάντιο το Δάρας και τη Μαρτυρόπολη (Μαϊαφαρικίν) και μέγα μέρος της Αρμενίας και της Ιβηρίας Ο Χοσρόης του οποίου η σύζυγος Σιρίν ήταν χριστιανή έστειλε πολύτιμα αφιερώματα στον ναό του αγίου Σεργίου στη Σεργιούπολη σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αλλά και καλής θελήσεως έναντι των χριστιανών

Ειρήνη 591 μΧ ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες Η ειρήνη υπογράφεται από τον Μαυρίκιο και τον Χοσρόη τον Β΄ Αποτέλεσμα ανακωχή στο ανατολικό μέτωπο και συνεπώς αποκλειστική απασχόληση των Βυζαντινών στρατιωτών στο μέτωπο στη Δύση Στα τέλη του 6ου αιώνα μΧ προσωρινά τα σύνορα της αυτοκρατορίας φτάνουν ως τον Δούναβη

Απώλειες βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία Οι Λογγοβάρδοι υπό την πίεση των Αβάρων μετακινούνται στην Ιταλία όπου κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της το 568 μΧ Ο Μαυρίκιος για να περισώσει κάποιες ιταλικές κτήσεις δημιουργεί 2 εξαρχάτα

α) εξαρχάτο Ραβένας πολιτική και στρατιωτική δύναμη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 23 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo

Ο Χοσρόης Α΄ Ανουσιρβάν (Aθάνατη Ψυχή) (531-579) ένας από τους επιφανέστερους Σασσανίδες εισέβαλε το 540 και κατέστρεψε την Αντιόχεια Το Βυζάντιο αναγκάσθηκε να δεχθεί πενταετή ανακωχή με επαχθείς όρους Ακολούθησε η σύρραξη των ετών 549-557 Η εξάντληση και των δύο εμπολέμων οδήγησε το 561562 στη σύναψη συνθήκης laquoπεντηκονταετούς ειρήνηςraquo Παρά τους βαρύτατους οικονομικούς όρους ήταν επωφελής για το Βυζάντιο διότι διατήρησε τη Λαζική (αρχαία Κολχίδα) χώρα σημαντικότατη στρατιωτικώς και οικονομικώς εξασφάλισε οικονομικά προνόμια καθώς και την ανοχή για τους χριστιανούς της Περσίας υπό τον όρο αυτοί να απέχουν από προσηλυτιστικές δραστηριότητες Ας σημειωθεί ότι όταν το 529 ο Ιουστινιανός πολέμιος της αρχαίας θρησκείας και σκέψης έκλεισε τη Σχολή των Αθηνών πολλοί από τους καθηγητές διωκόμενοι κατέφυγαν στην Περσία

Η laquoπεντηκονταετής ειρήνηraquo δεν διήρκεσε ούτε δέκα χρόνια Ο Ιουστίνος Β΄ (565-578) προχώρησε σε στρατιωτικές προετοιμασίες και επιπλέον επεδίωξε τη διπλωματική απομόνωση της Περσίας υπονομεύοντας συστηματικά την επιρροή της στην Αρμενία και στην Ιβηρία (σημ Γεωργία) Επενέβη στα εσωτερικά της Περσαρμενίας οι κάτοικοι της οποίας υφίσταντο θρησκευτικούς διωγμούς προσπάθησε να προσεταιρισθεί τους Ίβηρες και να επωφεληθεί από την παρουσία ενός νέου στην περιοχή ασιατικού λαού των Τούρκων που είχαν επεκτείνει την κυριαρχία τους μέχρι τις περιοχές του Καυκάσου και έδιναν εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά του μεταξιού απευθείας από την Κίνα από βορειότερους δρόμους που δεν ελέγχονταν από τους Πέρσες

Όταν το 572 ο Ιουστίνος αρνήθηκε να καταβάλει τα συμφωνημένα ποσά για τη φύλαξη των φρουρίων στις διαβάσεις του Καυκάσου τα στρατεύματα του Χοσρόη Α΄ εισέβαλαν στη Συρία Ο πόλεμος διήρκεσε μέχρι το 591 με εναλλασσόμενες φάσεις και με μια ενδιάμεση ανάπαυλα (575-578) χωρίς να διακοπεί η προσωπική

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 22 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγεμόνων Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στην Αρμενία

Ο θάνατος του Χοσρόη (579) ματαίωσε τη συζητούμενη σύναψη ειρήνης Ο διάδοχός του Ορμίσδας Δ΄ (579-590) ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν Στο εσωτερικό έναντι των αλλοθρήσκων υπήρξε ανεκτικός και οι χριστιανοί του Ιράν διατήρησαν ευγνώμονα ανάμνηση Ο Kαθολικός Icho yabb παρείχε μεγάλες υπηρεσίες δίνοντας πληροφορίες για τις κινήσεις των Βυζαντινών

Τέρμα στον πόλεμο έθεσαν σημαντικότατα πολιτικά γεγονότα Ο διοικητής της Μηδίας Βαχράμ Τσουμπίν ανέτρεψε τον Ορμίσδα και ανακηρύχθηκε βασιλιάς Ο νόμιμος διάδοχος Χοσρόης Β΄ Απαρβίζ (590-628) κατέφυγε στο βυζαντινό έδαφος laquoσυν ταις γυναιξί και παισί νεογνοίς δύοraquo (Θεοφάνης) Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) εκτιμώντας τη σπουδαιότητα των γεγονότων υποστήριξε τον Χοσρόη και τον αποκατέστησε στον θρόνο Tο 591 συνομολογήθηκε συνθήκη με την οποία οι Πέρσες απέδωσαν στο Βυζάντιο το Δάρας και τη Μαρτυρόπολη (Μαϊαφαρικίν) και μέγα μέρος της Αρμενίας και της Ιβηρίας Ο Χοσρόης του οποίου η σύζυγος Σιρίν ήταν χριστιανή έστειλε πολύτιμα αφιερώματα στον ναό του αγίου Σεργίου στη Σεργιούπολη σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αλλά και καλής θελήσεως έναντι των χριστιανών

Ειρήνη 591 μΧ ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες Η ειρήνη υπογράφεται από τον Μαυρίκιο και τον Χοσρόη τον Β΄ Αποτέλεσμα ανακωχή στο ανατολικό μέτωπο και συνεπώς αποκλειστική απασχόληση των Βυζαντινών στρατιωτών στο μέτωπο στη Δύση Στα τέλη του 6ου αιώνα μΧ προσωρινά τα σύνορα της αυτοκρατορίας φτάνουν ως τον Δούναβη

Απώλειες βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία Οι Λογγοβάρδοι υπό την πίεση των Αβάρων μετακινούνται στην Ιταλία όπου κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της το 568 μΧ Ο Μαυρίκιος για να περισώσει κάποιες ιταλικές κτήσεις δημιουργεί 2 εξαρχάτα

α) εξαρχάτο Ραβένας πολιτική και στρατιωτική δύναμη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 23 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγεμόνων Οι επιχειρήσεις διεξήχθησαν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές και στην Αρμενία

Ο θάνατος του Χοσρόη (579) ματαίωσε τη συζητούμενη σύναψη ειρήνης Ο διάδοχός του Ορμίσδας Δ΄ (579-590) ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν Στο εσωτερικό έναντι των αλλοθρήσκων υπήρξε ανεκτικός και οι χριστιανοί του Ιράν διατήρησαν ευγνώμονα ανάμνηση Ο Kαθολικός Icho yabb παρείχε μεγάλες υπηρεσίες δίνοντας πληροφορίες για τις κινήσεις των Βυζαντινών

Τέρμα στον πόλεμο έθεσαν σημαντικότατα πολιτικά γεγονότα Ο διοικητής της Μηδίας Βαχράμ Τσουμπίν ανέτρεψε τον Ορμίσδα και ανακηρύχθηκε βασιλιάς Ο νόμιμος διάδοχος Χοσρόης Β΄ Απαρβίζ (590-628) κατέφυγε στο βυζαντινό έδαφος laquoσυν ταις γυναιξί και παισί νεογνοίς δύοraquo (Θεοφάνης) Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) εκτιμώντας τη σπουδαιότητα των γεγονότων υποστήριξε τον Χοσρόη και τον αποκατέστησε στον θρόνο Tο 591 συνομολογήθηκε συνθήκη με την οποία οι Πέρσες απέδωσαν στο Βυζάντιο το Δάρας και τη Μαρτυρόπολη (Μαϊαφαρικίν) και μέγα μέρος της Αρμενίας και της Ιβηρίας Ο Χοσρόης του οποίου η σύζυγος Σιρίν ήταν χριστιανή έστειλε πολύτιμα αφιερώματα στον ναό του αγίου Σεργίου στη Σεργιούπολη σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αλλά και καλής θελήσεως έναντι των χριστιανών

Ειρήνη 591 μΧ ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες Η ειρήνη υπογράφεται από τον Μαυρίκιο και τον Χοσρόη τον Β΄ Αποτέλεσμα ανακωχή στο ανατολικό μέτωπο και συνεπώς αποκλειστική απασχόληση των Βυζαντινών στρατιωτών στο μέτωπο στη Δύση Στα τέλη του 6ου αιώνα μΧ προσωρινά τα σύνορα της αυτοκρατορίας φτάνουν ως τον Δούναβη

Απώλειες βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία Οι Λογγοβάρδοι υπό την πίεση των Αβάρων μετακινούνται στην Ιταλία όπου κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της το 568 μΧ Ο Μαυρίκιος για να περισώσει κάποιες ιταλικές κτήσεις δημιουργεί 2 εξαρχάτα

α) εξαρχάτο Ραβένας πολιτική και στρατιωτική δύναμη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 23 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

β) εξαρχάτο Καρχηδόνας έχει ο έξαρχος

Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσεςβ) 2 εξαρχάτα

Χρυσό νόμισμα του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που αναδείχτηκε ικανός στρατηγός και κατόρθωσε γύρω στα 600 να σταθεροποιήσει την κατάσταση στα σύνορα της αυτοκρατορίας

Αθήνα Νομισματικό Μουσείο ΥΠΠΟΤΑΠ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ Ζ Εκδοτική Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1978 σ 216

Ο Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος (λατινικά Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (539 - Νοέμβριος 602) ήταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 582 έως το 602

Ο Μαυρίκιος χρίσθηκε διάδοχος του Τιβέριου μια εβδομάδα πριν το θάνατο του τελευταίου νυμφευόμενος ταυτόχρονα την κόρη του Αυτοκράτορα Ο Μαυρίκιος ήταν ικανός ηγέτης και διπλωμάτης που γρήγορα αντελήφθη την ανάγκη για ειρήνη με τους Πέρσες Με το θάνατο του Χοσρόη Α τον διαδέχεται ο γιος του Χορμίσδας Ο τελευταίος αντιμετωπίζοντας κάποιες εσωτερικές δυσκολίες καταφεύγει στο Βυζάντιο για βοήθεια Ο Αυτοκράτορας παρέχει βοήθεια στον Χορμίσδα και ο τελευταίος τηρεί τις υποσχέσεις του για ειρήνη

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 24 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Επί των ημερών του Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Ιωάννης επονομαζόμενος ο Νηστευτής Αυτός για πρώτη φορά στην ιστορία θα υιοθετήσει τον τίτλο Οικουμενικός γεγονός που θα πυροδοτήσει το μένος του πάπα Γρηγορίου του Μεγάλου Ο Ιωάννης όμως υποστηριζόμενος από τον Αυτοκράτορα δεν υποχωρούσε μπροστά στις αντιδράσεις του πάπα με αποτέλεσμα η Εκκλησία να προχωρήσει ένα σημαντικό βήμα προς το σχίσμα που έμελλε να οριστικοποιηθεί το 1054

Ο Μαυρίκιος έκανε αγώνες κατά των Αβάρων και Σλάβων στα δυτικά Για την αντιμετώπιση των Λομβαρδών που εισέβαλαν στην Ιταλική χερσόνησο πραγματοποίησε διοικητικές μεταρρυθμίσεις με βασική αυτή της δημιουργίας των εξαρχάτων της Ραβέννας και της Καρχηδόνας Μπόρεσε με αυτόν τον τρόπο να διατηρήσει τον έλεγχο ως ένα βαθμό της χερσονήσου ενόσω αυτή κατακλυζόταν από τους Λομβαρδούς

Είχε τη φήμη του τσιγκούνη αλλά βέβαια αντιμετώπιζε και σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα καθrsquo όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Με σκοπό την εξοικονόμηση χρημάτων έλαβε σειρά αντιλαϊκών μέτρων όπως η μείωση του μισθού των στρατιωτών Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός κατά το οποίο αρνήθηκε την εξαγορά με λύτρα 12000 αιχμαλώτων βυζαντινών στρατιωτών από τους Αβάρους με αποτέλεσμα τη θανάτωσή τους

Το 602 διέταξε τα στρατεύματά του να παραμείνουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα στα φυλάκιά τους βόρεια του Δούναβη προκειμένου να εξοικονομήσει τα έξοδα της επιστροφής τους στην Πρωτεύουσα Το αποτέλεσμα αυτού ήταν να ξεσπάσει ανταρσία στις τάξεις του στρατεύματος με την ηγεσία ενός χαμηλόβαθμου αξιωματικού (εκατόνταρχου) ονόματι Φωκάς Ο Φωκάς βαδίζει κατά της Πόλης όπου καταφέρνει να συλλάβει το Μαυρίκιο και τα άρρενα τέκνα του και να τους θανατώσει

Ο Αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582-602) παρόλο που ήταν από τους πιο πετυχημένους αυτοκράτορες αντιμετώπισε τον χλευασμό του λαού τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Επειδή είχε πολλά παιδιά ο λαός τού έλεγε το εξής άσμα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 25 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εὕρηκε τὴν δαμαλίδα ἁπαλὴν καὶ τρυφεράν

καὶ ὡς τὸ καινὸν ἀλεκτόριν οὕτω αὐτὴν πεπήδηκε

καὶ ἐποίησε παιδία ὡς τὰ ξυλοκούκουδα˙

καὶ οὐδεὶς τολμᾷ λαλῆσαι ἀλλrsquo ὅλους ἐφίμωσεν

Ἅγιε μου ἅγιε μου φοβερὲ καὶ δυνατέ

δὸς αὐτῷ κατὰ κρανίον ἵνα μὴ ὑπεραίρηται

κἀγὼ σοι τὸν βοῦν τὸν μέγαν προσαγάγω εἰς εὐχήν

Εσωτερική κατάσταση στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στα τέλη του 6 ου αιώνα

Πολιτικές αντιθέσεις Κοινωνικές αντιθέσεις αναρχία ανταρσίες Θρησκευτικές αντιθέσεις

Ένας σημαντικός λόγος για τη μεγάλη ανταρσία στρατού και δήμων το 602 μΧ περικοπές στους μισθούς των στρατιωτών

602-610 ΜΧ Φωκάς Ο lsquoΚοκκινοτρίχηςrsquo Εκατόνταρχος

lsquorsquoΟ εκατόνταρχος Φωκάς στεκόταν όρθιος μέσα στη σκηνή του και ρητόρευε Πάνω στα στρώματα τριγύρω κάθονταν μερικοί άλλοι εκατόνταρχοι Ο αιμοβόρος Βόνωσος ο ευνούχος Λεόντιος ο στοχαστικός Αλέξανδρος ο τραχύς Λίλης Παρακολουθούσαν τον κοκκινοτρίχη σαλτιμπάγκο που τέντωνε το καχεκτικό κορμί του και φοβέριζε το Βυζάντιο και το αρχοντολόι του Άνθρωπος ύπουλος ραδιούργος συκοφάντης συνωμότης

- Χμ Ο βασιλιάς μας ο Μαυρίκιος Περικοπή λέει του μισθού μας για να γίνουν οικονομίες Μα από μένα θα γίνουν οικονομίες που ξενυχτώ στη σκηνή εδώ πάνω στις παγωμένες κοιλάδες του Δούναβη Αυτοί κάνουν οικονομίες

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 26 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

εκεί κάτω Οι πατρίκιοι του παλατιού οι άρχοντες των κάστρων οι στρατηγοί οι επίσκοποι

Οι εκατόνταρχοι περνούσαν τις άδειες ώρες τους ακούοντας τον μεσοκαιρίτη Φωκά να διαμαρτύρεται Στην αρχή διασκέδαζαν Με τον καιρό όμως άρχισαν να τον πιστεύουν Ο lsquoφρικαλέος την όψινrsquo εκατόνταρχος ζέσταινε τις καρδιές τους Οι συναντήσεις τους στη σκηνή του έγιναν συχνές Η φήμη του απλωνόταν σrsquo όλο τον στρατό του Ίστρου τον ανήσυχο Και μια φορά οι αξιωματούχοι αποφάσισαν να τον στείλουν στην Κωνσταντινούπολη να εκθέσει τα ζητήματά τους στον αυτοκράτορα Ήταν στα 600 μΧ περίπου Ο Φωκάς πήρε μαζί του μερικούς εκατόνταρχους και κατηφόρισε για το Βυζάντιο Και στο μυαλό του στριφογύριζαν παράξενες σκέψεις-Αφού όλοι οι εκατόνταρχοι του Ίστρου ήταν φίλοι του τι τον εμπόδιζε να πιέσει τον Μαυρίκιο και να επιβάλει τις απόψεις του Και αφού είχε τη δύναμη με το μέρος του γιατί να μη γίνει και αρχιστράτηγος ακόμηhellip

Όταν ο γέρο Μαυρίκιος άκουσε ότι ζητούσε να τον δεί μια επιτροπή εκατοντάρχων βγήκε από τα ρούχα του

- Επιτροπή Αυτό είναι διάλυση Γιατί δεν υποβάλλουν τα αιτήματά τους στους στρατηγούς

Ωστόσο ο Φωκάς επέμενε να δει τον αυτοκράτορα Και τελικά ο Μαυρίκιος αναγκάσθηκε να τους δεχθεί

- Οι περικοπές είναι γενικές Κινδυνεύει το βασίλειο είπε ο Μαυρίκιος

- Μα εμείς προστατεύουμε το βασίλειο Να φορολογηθούν αυτοί που δεν κινδυνεύουν αντέτεινε ο Φωκάς

- Θρασύτατε Οι στρατηγοί σαν τον Ναρσή και τον Ηράκλειο δέχονται την περικοπή Εσείς θα σηκώσετε κεφάλι

- Ο Ηράκλειος κρατά την Πεντάπολη Ο Ναρσής είναι πλούσιος Έχουν χωράφια πλοία δούλους Δεν κρέμονται στους μισθούς τους

- Ο στρατός του Ίστρου Αυτό το απείθαρχο λεφούσι Θα σας πατάξω απείλησε ο αυτοκράτορας

- Δε θα μας κάνετε τίποτα δέσποτα Έχουμε τη δύναμη στα χέρια μας Και το δίκιο Θα επιβάλουμε τη θέλησή μας

Ο Μαυρίκιος τινάχτηκε όρθιος στο θρόνο του Ένας πατρίκιος χίμηξε και ξερίζωσε τα γένια του Φωκά Τους έδωσαν προθεσμία δύο ώρες να βγουν έξω από τα τείχη Οι εκατόνταρχοι έφυγαν ταραγμένοι Και ο Φωκάς μουρμούριζε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 27 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μέσα από τα δόντια του laquo Αυτός ο αυλικός θα μου το πληρώσει κάποτεraquoΠριν βγουν από την Κωνσταντινούπολη οι εκατόνταρχοι έκαμαν ένα γύρο στην πολιτεία Έμαθαν πως ο λαός ήταν αγριεμένος από τις φορολογίες και γιrsquo αυτό ο Μαυρίκιος έκανε τις περικοπές στους μισθούς Ο Φωκάς συνάντησε έναν παλιό φίλο του αξιωματούχο των Πρασίνων που ήταν η παράταξη των φτωχών υπηκόων του αυτοκράτορα και έκανε μια συνεννόηση μαζί του Ο Φωκάς τον πληροφόρησε - Και ο στρατός δεν θέλει τον Μαυρίκιο γιατί δεν βγήκε ποτέ να πολεμήσει Γιατί εξόρισε τους δοξασμένους στρατηγούς άλλον στην Ασία άλλον στην Αφρική Γιατί θέλει να κάμει τον γελοίο τον αδελφό του Πέτρο αρχιστράτηγοΟ αξιωματούχος των Πρασίνων υποσχέθηκε στον Φωκά να τον κρατά ενήμερο και να τον φέρει σε επαφή με το προεδρείο του Δήμου Κείνη την εποχή ο όχλος τριγύριζε στους δρόμους του Βυζαντίου και σατίριζε τον Μαυρίκιο laquo Εύρηκε την δαμαλίδα την απαλήν και ως το καινόν αλεκτόριν ταύτην πεπήδηκεν και εποίησε παιδία ως τα ξυλοκούκουδα και ουδείς τολμά λαλήσαι αλλrsquo όλους εφίμωσενraquoΟ βασιλιάς είχε αντιθέσεις με τον γιο του Θεοδόσιο και με τους στρατηγούς Γερμανό και Πρίσκο Όλες οι πληροφορίες αυτές ήταν πολύτιμες για τον Φωκά Γύρισε πίσω στον Δούναβη δαρμένος μα χαρούμενοςΑπό το ίδιο βράδυ κιόλας άρχισε η γλώσσα του να δουλεύει Μιλούσε για την αναρχία που επικρατεί στην πρωτεύουσα για την απληστία των αυλικών για τη διαφθορά του κλήρου και για την εξαθλίωση του λαού Έλεγε τα ίδια εκείνα που λένε σrsquo όλους τους αιώνες του Βυζαντίου όσοι θέλουν να ικανοποιήσουν τα προσωπικά πάθη και φιλοδοξίες Πρόσθετε και πολλά δικά του ιστορίες φανταστικές για όργια και διανομές χρημάτων για συνεννοήσεις με τους βαρβάρους και πολλά άλλα Όσα χρειαζόταν για να γεμίσει τις ψυχές των εκατόνταρχων αγανάκτηση

- Ακούς δεν μπορούν οι μισθοί των στρατιωτών να κρατηθούν στα πολεμικά επίπεδα γιατί το κράτος είναι εξαντλημένο Θα του βρω εγώ χρήματα Μα τι να σας κάμω που έχετε τη δύναμη στα χέρια σας και κάθεστε εδώ στα σύνορα

- Και τι θες να κάνομε Φωκά- Να διεκδικήσετε τα δικαιώματά μας Αλέξανδρε ( Ο Αλέξανδρος άρχισε να υποψιάζεται τις φιλοδοξίες του Φωκά)- Να στασιάσομε- Γιατί όχι Μόνο οι στρατηγοί και οι πατρίκιοι θα έχουν το

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 28 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

προνόμιο να στασιάζουν Σrsquo όλη την ιστορία της αυτοκρατορίας δεν βρίσκεις τίποτα άλλο από επαναστάσεις στρατηγών και πατρικίων Ας κάνομε κι εμείς κάτι οι ταπεινοί εκατόνταρχοι

Οι εκατόνταρχοι κοιτάχτηκαν Ήταν τρελός το δίχως άλλο ο Φωκάς Αν έφτανε στrsquo αυτιά των στρατηγών η κουβέντα αυτή θα τους έκοβαν τα κεφάλια Σηκώθηκαν δυο τρεις να φύγουν Ο κοκκινοτρίχης τους κοίταξε με περιφρόνηση- Οι θαρραλέοι κεντυρίωνες φοβούνται και τη σκιά τους Φύγετε

όλοι να μη σας δείρουν οι στρατηγοί στα μαλακάΠέρασε καιρός και στον στρατό του Ίστρου έστειλε ο Μαυρίκιος αρχηγό τον Κομεντίολο με μεγάλες εξουσίες Ο καινούργιος στρατηγός φάνηκε από την αρχή ότι μισούσε όλους τους άνδρες του στρατού εκείνου Δεν πέρασαν μερικές μέρες και ο Φωκάς lsquoαποκάλυψεrsquo στους εκατόνταρχους που συγκεντρώνονταν κρυφά τώρα στη σκηνή του πως ο Κομεντίολος είχε επαφές με τον Χαγάνο των Αβάρων Η είδηση κατατάραξε τους αξιωματούχους Μυρίζονταν πως κάτι σκάρωνε ο Μαυρίκιος Η επικρατέστερη γνώμη ήταν ότι ο αυτοκράτορας έκανε μυστικές συνθήκες με τους Αβάρους για να έχει την ευχέρεια να ελαττώσει και να ανασυνθέσει τον απείθαρχο στρατό του ΔούναβηΜια νύχτα πέρασαν τον Δούναβη οι Άβαροι και κατά σύμπτωση την ώρα που ο Κομεντίολος είχε συγκέντρωση αξιωματικών Μπήκαν στην ανατολική άκρα του στρατοπέδου και έπιασαν στον ύπνο δώδεκα χιλιάδες άντρες του βυζαντινού στρατού Ο στρατός του Ίστρου έπαθε τρομερή συμφορά Ο Φωκάς βρήκε καιρό να φωνάζει - Τι ήθελαν οι Άβαροι χειμωνιάτικα στην περιοχή αυτή Πώς επισκεύασαν τις γέφυρες χωρίς να ειδοποιηθεί ο Κομεντίολος από τις φρουρές Γιατί γιατίhellipΚαι το συμπέρασμα Ο Μαυρίκιος έδωσε εντολή στον Κομεντίολο να παραδώσει το μισό στρατό του Ίστρου για να υποτάξει τον άλλο μισό Το συμπέρασμα αυτό το παπαγάλισαν το ίδιο κιόλας βράδυ όλοι οι εκατόνταρχοι Έγινε αναταραχή μεγάλη Ο Κομεντίολος πληροφορήθηκε τον διαδοσία και πήγε να τον συναντήσει την αυγή Ό τι που ξυπνούσε ο Φωκάς όταν αντίκρισε έξω από τη σκηνή του τους σωματοφύλακες του Κομεντίολου Ξαφνιάστηκε κι άρχισε να φωνάζει για να τον ακούσουν από τις γειτονικές σκηνές

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 29 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Τι θέλετε εδώ στρατιώτες Γενναίοι σωματοφύλακες του Κομεντίολου γιατί δεν περνάτε τον Δούναβη να ξεπλύνετε την ήττα του αρχηγού μας Στη στιγμή συγκεντρώθηκαν πλήθη στρατιωτών και αξιωματούχων γύρω από τη σκηνή του φωνακλά εκατόνταρχου Τότε παρουσιάστηκε ο Κομεντίολος

- Κάτι ψιθυρίζεις για μένα Φωκά και ήρθα να το ακούσω από τα χείλη σου

- Δεν ψιθυρίζω στρατηγέ Φωνάζω Παραδώσατε τον μισό στρατό στους Αβάρουςhellip

- Για να πετύχομε τι- Μα για να υποτάξετε τον άλλο μισό- Και αυτοί που πιάστηκαν αιχμάλωτοι τι θα γίνουν- Θα τους εξαγοράσετε όπως γίνεται συνήθως μrsquo ένα χρυσό

νόμισμα τον καθένα Θα τους παραλάβετε άοπλους και θα τους φέρετε στα νερά σας με τη βία

- Ψεύτη Φωκά δειλέ και διαβολέα Σε ξέρω από χρόνια Εσύ είσαι που συμβούλευες τους Μοισούς μισθοφόρους να σηκώνουν τα χέρια ψηλά σε κάθε επιδρομή των Αβάρων για να γλιτώνουν τον πόλεμο Κι ο ίδιος εσύ χαλούσες τον κόσμο κάθε φορά που ο αυτοκράτορας αργούσε λίγο να τους εξαγοράσει Τώρα τι θέλεις να κάμει ο βασιλιάς να τους εξαγοράσει ή όχι

- Αυτό δεν είναι δική μου δουλειά Είναι δική σας Εγώ είμαι ταπεινός στρατιωτικός Δεν είμαι ούτε πατρίκιος ούτε στρατηγός

- Έχεις γνώμη όμως Ζητούμε όλοι εδώ να την ακούσομεΤότε στο θερμό κεφάλι του Φωκά άστραψε μια ολέθρια σκέψη- Να μην τους εξαγοράσετε Λέτε ότι έχετε ανάγκη από χρήματα

Μην τα σκορπάτε λοιπόν- Ωραία Άκουσαν όλοι την άποψή σου Αυτό θα εισηγηθώ στον

βασιλιά Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοι του ζητούν να μην εξαγοραστούν οι αιχμάλωτοιhellip

Ο Φωκάς προσπαθούσε να καταλάβει το νόημα της κουβέντας του Κομεντίολου Ο Αλέξανδρος του έγνεφε όχι με απελπισμένες κινήσεις Μα ήταν αργά πια Ο Φωκάς κατάλαβε πως έκαμε γκάφα και προσπάθησε να μεταφέρει τη συζήτηση αλλού- Και τώρα γιατί ήρθες στη σκηνή μου πρωί πρωί στρατηγέ για να

με φοβερίσεις Ή για να μου κλείσεις το στόμα Ο Φωκάς είναι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 30 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

από μικρός στα πεδία των μαχών Δεν σκιάζεται κανένα- Φωκά είσαι χρόνια στα πεδία των μαχών μα ποτέ δεν πολέμησες

Πάντα βρίσκεις έναν τρόπο να πιάνεις τη δεύτερη γραμμή Γιrsquo αυτό και δεν έμαθες ποτέ να κρατάς το σπαθί

Ο Φωκάς φουρκίστηκε- Μην ξαναμιλήσεις έτσι Κομεντίολε γιατί θα σου κόψω το

κεφάλι Αυτοί όλοι οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες ξέρουν πως εγώ παιδί του λαού πολεμώ και κινδυνεύω τη ζωή μου για το χατίρι το δικό σας των πατρικίων και των μεγαλουσιάνων Σrsquo ένα νεύμα μου είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν την τιμή μου

- Την τιμή σου θα την υπερασπιστείς εσύ εκατόνταρχε Όχι οι στρατιώτες της αυτοκρατορίας Κι εγώ ήρθα εδώ για να υπερασπίσω τη δική μου τιμή μόνος Αυτοί εδώ που με συνοδεύουν είναι μάρτυρές μου Δεν θέλω να χυθεί ούτε σταγόνα αίμα βυζαντινό για προσωπικές μου υποθέσεις Με είπες προδότη Σε λέω ψεύτη άνανδρο διαβολέα Πάρε το σπαθί σου και προχώρησε να λογαριαστούμε

Ο Φωκάς ένιωσε κρύο ιδρώτα να τον περιλούει Δεν φανταζόταν πως τα πράγματα θα έπαιρναν αυτόν το δρόμο Ο Κομεντίολος ήταν φοβερός πολεμιστής γίγας στο σώμα και σίγουρα θα τον κλάδευε στην πρώτη συνάντηση Έπρεπε να βρει τρόπο να ξεφύγειhellipΚαι βρήκε τον πιο απίθανο- Καταλαβαίνω πως γυρεύεις φονιά Κομεντίολε Είσαι ένας

νικημένος στρατηγός ένας ξοφλημένος αξιωματούχος του Βυζαντίου Δεν θα σε απαλλάξω εγώ από τη φρικτή ζωή σου Γύρεψε άλλον

Και γύρισε να μπει στη σκηνή του Μα ο Κομεντίολος τον ξαναείπε άνανδρο δειλό γελοίο χωρίς να πάρει απάντηση Οι αξιωματικοί όλοι απογοητεύτηκαν από τη στάση του Φωκά Και οι στρατιώτες το ίδιοΠέρασαν μέρες βδομάδες και ο στρατός του Ίστρου καθόταν στα καρφιά Ο Κομεντίολος έμενε στο στρατηγείο του είκοσι μίλια μακριά από το στρατόπεδο και σπάνια πήγαινε ως εκεί Έτσι ο Φωκάς άρχισε πάλι τη μουρμούρα του Στο μεταξύ ο Μαυρίκιος δεν εξαγόραζε τους αιχμαλώτους και ο Χαγάνος απειλούσε να τους εξορίσει στα βάθη της Ασίας να τους τυφλώσει ή να τους σφάξει

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 31 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βρήκε μια άκρη ο Φωκάς και άρχισε να γκρινιάζει και γιrsquo αυτό το ζήτημα- Ξέρετε γιατί δεν τους εξαγοράζει Γιατί δεν κατάφερε ακόμα να

τους σπάσει το ηθικόΈλεγε πως οι αιχμάλωτοι θέτουν όρους για να ξαναγυρίσουν στο Βυζάντιο και στο τέλος το έφερε από εδώ το έφερε από εκεί και κάλεσε τους εκατόνταρχους να απαιτήσουν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων Οι συγγενείς των αιχμαλώτων είχαν αγριέψει όταν έμαθαν ότι ο Φωκάς ζήτησε να μην εξαγοραστούν και γύρεψαν να τον σκοτώσουν Τώρα μαλάκωσαν με την καινούργια στάση του και ορκίστηκαν να του παρασταθούν Αλλά σε λίγες μέρες πέρασε τον Δούναβη η τρομερή είδηση Οι Άβαροι έσφαξαν ένα αίμα όλους τους αιχμαλώτους που δεν ήθελε να εξαγοράσει ο βασιλιάς Από τους πρώτους έμαθε την είδηση ο Φωκάς και έστειλε ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη να ειδοποιήσουν τους φίλους του τους Πρασίνους Εκεί κάτω βέβαια δεν ήξερε κανείς το διάλογο του Κομεντίολου με τον Φωκά Όλοι ξέσπασαν πάνω στον Μαυρίκιο Ο όχλος περνούσε πάνω κάτω στους δρόμους και καταριόταν τον αυτοκράτορα που από φιλαργυρία έγινε αιτία να σφαγούν δώδεκα χιλιάδες άνδρες Οι διαδοσίες έφεραν στrsquo αυτιά του λαού της πρωτεύουσας και την καινούργια άποψη του Φωκά- Ο αυτοκράτορας θέλοντας να πατάξει τον στρατό του Ίστρου

άφησε να σφαγούν τόσες χιλιάδες άνδρες Δεν μπορούσε να ξεμυτίσει πια από το ανάκτορο ο Μαυρίκιος γιατί τον αποδοκίμαζε ο κόσμοςhellipΚαι πάνω στην ώρα αυτή την κρίσιμη ο αυτοκράτορας έχασε και το κουράγιο του Τον κυρίευσαν τύψεις σαν να ήταν πραγματικά αυτός ο υπαίτιος της σφαγής Έστελνε δώρα στα μοναστήρια και παρακαλούσε τους καλογέρους να προσεύχονται για τη σωτηρία της ψυχής του Ήταν συντετριμμένος

Ωστόσο ο Φωκάς βιαζόταν να απαλλαγεί από τον Κομεντίολο Ξεσήκωσε τους συγγενείς των σφαγμένων αιχμαλώτων και σε λίγο έγινε τούτο το παράξενο στο στρατόπεδο του Δούναβη Οι άνθρωποι του Φωκά ζητούσαν ευθύνη από τον Κομεντίολο γιατί δεν εξαγοράστηκαν οι αιχμάλωτοι Μάταια διαμαρτυρόταν ο στρατηγός Κανείς δεν ήθελε να τον ακούσει Στρατός και λαός σε εκείνη την

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 32 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

εκεί κάτω Οι πατρίκιοι του παλατιού οι άρχοντες των κάστρων οι στρατηγοί οι επίσκοποι

Οι εκατόνταρχοι περνούσαν τις άδειες ώρες τους ακούοντας τον μεσοκαιρίτη Φωκά να διαμαρτύρεται Στην αρχή διασκέδαζαν Με τον καιρό όμως άρχισαν να τον πιστεύουν Ο lsquoφρικαλέος την όψινrsquo εκατόνταρχος ζέσταινε τις καρδιές τους Οι συναντήσεις τους στη σκηνή του έγιναν συχνές Η φήμη του απλωνόταν σrsquo όλο τον στρατό του Ίστρου τον ανήσυχο Και μια φορά οι αξιωματούχοι αποφάσισαν να τον στείλουν στην Κωνσταντινούπολη να εκθέσει τα ζητήματά τους στον αυτοκράτορα Ήταν στα 600 μΧ περίπου Ο Φωκάς πήρε μαζί του μερικούς εκατόνταρχους και κατηφόρισε για το Βυζάντιο Και στο μυαλό του στριφογύριζαν παράξενες σκέψεις-Αφού όλοι οι εκατόνταρχοι του Ίστρου ήταν φίλοι του τι τον εμπόδιζε να πιέσει τον Μαυρίκιο και να επιβάλει τις απόψεις του Και αφού είχε τη δύναμη με το μέρος του γιατί να μη γίνει και αρχιστράτηγος ακόμηhellip

Όταν ο γέρο Μαυρίκιος άκουσε ότι ζητούσε να τον δεί μια επιτροπή εκατοντάρχων βγήκε από τα ρούχα του

- Επιτροπή Αυτό είναι διάλυση Γιατί δεν υποβάλλουν τα αιτήματά τους στους στρατηγούς

Ωστόσο ο Φωκάς επέμενε να δει τον αυτοκράτορα Και τελικά ο Μαυρίκιος αναγκάσθηκε να τους δεχθεί

- Οι περικοπές είναι γενικές Κινδυνεύει το βασίλειο είπε ο Μαυρίκιος

- Μα εμείς προστατεύουμε το βασίλειο Να φορολογηθούν αυτοί που δεν κινδυνεύουν αντέτεινε ο Φωκάς

- Θρασύτατε Οι στρατηγοί σαν τον Ναρσή και τον Ηράκλειο δέχονται την περικοπή Εσείς θα σηκώσετε κεφάλι

- Ο Ηράκλειος κρατά την Πεντάπολη Ο Ναρσής είναι πλούσιος Έχουν χωράφια πλοία δούλους Δεν κρέμονται στους μισθούς τους

- Ο στρατός του Ίστρου Αυτό το απείθαρχο λεφούσι Θα σας πατάξω απείλησε ο αυτοκράτορας

- Δε θα μας κάνετε τίποτα δέσποτα Έχουμε τη δύναμη στα χέρια μας Και το δίκιο Θα επιβάλουμε τη θέλησή μας

Ο Μαυρίκιος τινάχτηκε όρθιος στο θρόνο του Ένας πατρίκιος χίμηξε και ξερίζωσε τα γένια του Φωκά Τους έδωσαν προθεσμία δύο ώρες να βγουν έξω από τα τείχη Οι εκατόνταρχοι έφυγαν ταραγμένοι Και ο Φωκάς μουρμούριζε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 27 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μέσα από τα δόντια του laquo Αυτός ο αυλικός θα μου το πληρώσει κάποτεraquoΠριν βγουν από την Κωνσταντινούπολη οι εκατόνταρχοι έκαμαν ένα γύρο στην πολιτεία Έμαθαν πως ο λαός ήταν αγριεμένος από τις φορολογίες και γιrsquo αυτό ο Μαυρίκιος έκανε τις περικοπές στους μισθούς Ο Φωκάς συνάντησε έναν παλιό φίλο του αξιωματούχο των Πρασίνων που ήταν η παράταξη των φτωχών υπηκόων του αυτοκράτορα και έκανε μια συνεννόηση μαζί του Ο Φωκάς τον πληροφόρησε - Και ο στρατός δεν θέλει τον Μαυρίκιο γιατί δεν βγήκε ποτέ να πολεμήσει Γιατί εξόρισε τους δοξασμένους στρατηγούς άλλον στην Ασία άλλον στην Αφρική Γιατί θέλει να κάμει τον γελοίο τον αδελφό του Πέτρο αρχιστράτηγοΟ αξιωματούχος των Πρασίνων υποσχέθηκε στον Φωκά να τον κρατά ενήμερο και να τον φέρει σε επαφή με το προεδρείο του Δήμου Κείνη την εποχή ο όχλος τριγύριζε στους δρόμους του Βυζαντίου και σατίριζε τον Μαυρίκιο laquo Εύρηκε την δαμαλίδα την απαλήν και ως το καινόν αλεκτόριν ταύτην πεπήδηκεν και εποίησε παιδία ως τα ξυλοκούκουδα και ουδείς τολμά λαλήσαι αλλrsquo όλους εφίμωσενraquoΟ βασιλιάς είχε αντιθέσεις με τον γιο του Θεοδόσιο και με τους στρατηγούς Γερμανό και Πρίσκο Όλες οι πληροφορίες αυτές ήταν πολύτιμες για τον Φωκά Γύρισε πίσω στον Δούναβη δαρμένος μα χαρούμενοςΑπό το ίδιο βράδυ κιόλας άρχισε η γλώσσα του να δουλεύει Μιλούσε για την αναρχία που επικρατεί στην πρωτεύουσα για την απληστία των αυλικών για τη διαφθορά του κλήρου και για την εξαθλίωση του λαού Έλεγε τα ίδια εκείνα που λένε σrsquo όλους τους αιώνες του Βυζαντίου όσοι θέλουν να ικανοποιήσουν τα προσωπικά πάθη και φιλοδοξίες Πρόσθετε και πολλά δικά του ιστορίες φανταστικές για όργια και διανομές χρημάτων για συνεννοήσεις με τους βαρβάρους και πολλά άλλα Όσα χρειαζόταν για να γεμίσει τις ψυχές των εκατόνταρχων αγανάκτηση

- Ακούς δεν μπορούν οι μισθοί των στρατιωτών να κρατηθούν στα πολεμικά επίπεδα γιατί το κράτος είναι εξαντλημένο Θα του βρω εγώ χρήματα Μα τι να σας κάμω που έχετε τη δύναμη στα χέρια σας και κάθεστε εδώ στα σύνορα

- Και τι θες να κάνομε Φωκά- Να διεκδικήσετε τα δικαιώματά μας Αλέξανδρε ( Ο Αλέξανδρος άρχισε να υποψιάζεται τις φιλοδοξίες του Φωκά)- Να στασιάσομε- Γιατί όχι Μόνο οι στρατηγοί και οι πατρίκιοι θα έχουν το

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 28 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

προνόμιο να στασιάζουν Σrsquo όλη την ιστορία της αυτοκρατορίας δεν βρίσκεις τίποτα άλλο από επαναστάσεις στρατηγών και πατρικίων Ας κάνομε κι εμείς κάτι οι ταπεινοί εκατόνταρχοι

Οι εκατόνταρχοι κοιτάχτηκαν Ήταν τρελός το δίχως άλλο ο Φωκάς Αν έφτανε στrsquo αυτιά των στρατηγών η κουβέντα αυτή θα τους έκοβαν τα κεφάλια Σηκώθηκαν δυο τρεις να φύγουν Ο κοκκινοτρίχης τους κοίταξε με περιφρόνηση- Οι θαρραλέοι κεντυρίωνες φοβούνται και τη σκιά τους Φύγετε

όλοι να μη σας δείρουν οι στρατηγοί στα μαλακάΠέρασε καιρός και στον στρατό του Ίστρου έστειλε ο Μαυρίκιος αρχηγό τον Κομεντίολο με μεγάλες εξουσίες Ο καινούργιος στρατηγός φάνηκε από την αρχή ότι μισούσε όλους τους άνδρες του στρατού εκείνου Δεν πέρασαν μερικές μέρες και ο Φωκάς lsquoαποκάλυψεrsquo στους εκατόνταρχους που συγκεντρώνονταν κρυφά τώρα στη σκηνή του πως ο Κομεντίολος είχε επαφές με τον Χαγάνο των Αβάρων Η είδηση κατατάραξε τους αξιωματούχους Μυρίζονταν πως κάτι σκάρωνε ο Μαυρίκιος Η επικρατέστερη γνώμη ήταν ότι ο αυτοκράτορας έκανε μυστικές συνθήκες με τους Αβάρους για να έχει την ευχέρεια να ελαττώσει και να ανασυνθέσει τον απείθαρχο στρατό του ΔούναβηΜια νύχτα πέρασαν τον Δούναβη οι Άβαροι και κατά σύμπτωση την ώρα που ο Κομεντίολος είχε συγκέντρωση αξιωματικών Μπήκαν στην ανατολική άκρα του στρατοπέδου και έπιασαν στον ύπνο δώδεκα χιλιάδες άντρες του βυζαντινού στρατού Ο στρατός του Ίστρου έπαθε τρομερή συμφορά Ο Φωκάς βρήκε καιρό να φωνάζει - Τι ήθελαν οι Άβαροι χειμωνιάτικα στην περιοχή αυτή Πώς επισκεύασαν τις γέφυρες χωρίς να ειδοποιηθεί ο Κομεντίολος από τις φρουρές Γιατί γιατίhellipΚαι το συμπέρασμα Ο Μαυρίκιος έδωσε εντολή στον Κομεντίολο να παραδώσει το μισό στρατό του Ίστρου για να υποτάξει τον άλλο μισό Το συμπέρασμα αυτό το παπαγάλισαν το ίδιο κιόλας βράδυ όλοι οι εκατόνταρχοι Έγινε αναταραχή μεγάλη Ο Κομεντίολος πληροφορήθηκε τον διαδοσία και πήγε να τον συναντήσει την αυγή Ό τι που ξυπνούσε ο Φωκάς όταν αντίκρισε έξω από τη σκηνή του τους σωματοφύλακες του Κομεντίολου Ξαφνιάστηκε κι άρχισε να φωνάζει για να τον ακούσουν από τις γειτονικές σκηνές

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 29 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Τι θέλετε εδώ στρατιώτες Γενναίοι σωματοφύλακες του Κομεντίολου γιατί δεν περνάτε τον Δούναβη να ξεπλύνετε την ήττα του αρχηγού μας Στη στιγμή συγκεντρώθηκαν πλήθη στρατιωτών και αξιωματούχων γύρω από τη σκηνή του φωνακλά εκατόνταρχου Τότε παρουσιάστηκε ο Κομεντίολος

- Κάτι ψιθυρίζεις για μένα Φωκά και ήρθα να το ακούσω από τα χείλη σου

- Δεν ψιθυρίζω στρατηγέ Φωνάζω Παραδώσατε τον μισό στρατό στους Αβάρουςhellip

- Για να πετύχομε τι- Μα για να υποτάξετε τον άλλο μισό- Και αυτοί που πιάστηκαν αιχμάλωτοι τι θα γίνουν- Θα τους εξαγοράσετε όπως γίνεται συνήθως μrsquo ένα χρυσό

νόμισμα τον καθένα Θα τους παραλάβετε άοπλους και θα τους φέρετε στα νερά σας με τη βία

- Ψεύτη Φωκά δειλέ και διαβολέα Σε ξέρω από χρόνια Εσύ είσαι που συμβούλευες τους Μοισούς μισθοφόρους να σηκώνουν τα χέρια ψηλά σε κάθε επιδρομή των Αβάρων για να γλιτώνουν τον πόλεμο Κι ο ίδιος εσύ χαλούσες τον κόσμο κάθε φορά που ο αυτοκράτορας αργούσε λίγο να τους εξαγοράσει Τώρα τι θέλεις να κάμει ο βασιλιάς να τους εξαγοράσει ή όχι

- Αυτό δεν είναι δική μου δουλειά Είναι δική σας Εγώ είμαι ταπεινός στρατιωτικός Δεν είμαι ούτε πατρίκιος ούτε στρατηγός

- Έχεις γνώμη όμως Ζητούμε όλοι εδώ να την ακούσομεΤότε στο θερμό κεφάλι του Φωκά άστραψε μια ολέθρια σκέψη- Να μην τους εξαγοράσετε Λέτε ότι έχετε ανάγκη από χρήματα

Μην τα σκορπάτε λοιπόν- Ωραία Άκουσαν όλοι την άποψή σου Αυτό θα εισηγηθώ στον

βασιλιά Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοι του ζητούν να μην εξαγοραστούν οι αιχμάλωτοιhellip

Ο Φωκάς προσπαθούσε να καταλάβει το νόημα της κουβέντας του Κομεντίολου Ο Αλέξανδρος του έγνεφε όχι με απελπισμένες κινήσεις Μα ήταν αργά πια Ο Φωκάς κατάλαβε πως έκαμε γκάφα και προσπάθησε να μεταφέρει τη συζήτηση αλλού- Και τώρα γιατί ήρθες στη σκηνή μου πρωί πρωί στρατηγέ για να

με φοβερίσεις Ή για να μου κλείσεις το στόμα Ο Φωκάς είναι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 30 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

από μικρός στα πεδία των μαχών Δεν σκιάζεται κανένα- Φωκά είσαι χρόνια στα πεδία των μαχών μα ποτέ δεν πολέμησες

Πάντα βρίσκεις έναν τρόπο να πιάνεις τη δεύτερη γραμμή Γιrsquo αυτό και δεν έμαθες ποτέ να κρατάς το σπαθί

Ο Φωκάς φουρκίστηκε- Μην ξαναμιλήσεις έτσι Κομεντίολε γιατί θα σου κόψω το

κεφάλι Αυτοί όλοι οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες ξέρουν πως εγώ παιδί του λαού πολεμώ και κινδυνεύω τη ζωή μου για το χατίρι το δικό σας των πατρικίων και των μεγαλουσιάνων Σrsquo ένα νεύμα μου είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν την τιμή μου

- Την τιμή σου θα την υπερασπιστείς εσύ εκατόνταρχε Όχι οι στρατιώτες της αυτοκρατορίας Κι εγώ ήρθα εδώ για να υπερασπίσω τη δική μου τιμή μόνος Αυτοί εδώ που με συνοδεύουν είναι μάρτυρές μου Δεν θέλω να χυθεί ούτε σταγόνα αίμα βυζαντινό για προσωπικές μου υποθέσεις Με είπες προδότη Σε λέω ψεύτη άνανδρο διαβολέα Πάρε το σπαθί σου και προχώρησε να λογαριαστούμε

Ο Φωκάς ένιωσε κρύο ιδρώτα να τον περιλούει Δεν φανταζόταν πως τα πράγματα θα έπαιρναν αυτόν το δρόμο Ο Κομεντίολος ήταν φοβερός πολεμιστής γίγας στο σώμα και σίγουρα θα τον κλάδευε στην πρώτη συνάντηση Έπρεπε να βρει τρόπο να ξεφύγειhellipΚαι βρήκε τον πιο απίθανο- Καταλαβαίνω πως γυρεύεις φονιά Κομεντίολε Είσαι ένας

νικημένος στρατηγός ένας ξοφλημένος αξιωματούχος του Βυζαντίου Δεν θα σε απαλλάξω εγώ από τη φρικτή ζωή σου Γύρεψε άλλον

Και γύρισε να μπει στη σκηνή του Μα ο Κομεντίολος τον ξαναείπε άνανδρο δειλό γελοίο χωρίς να πάρει απάντηση Οι αξιωματικοί όλοι απογοητεύτηκαν από τη στάση του Φωκά Και οι στρατιώτες το ίδιοΠέρασαν μέρες βδομάδες και ο στρατός του Ίστρου καθόταν στα καρφιά Ο Κομεντίολος έμενε στο στρατηγείο του είκοσι μίλια μακριά από το στρατόπεδο και σπάνια πήγαινε ως εκεί Έτσι ο Φωκάς άρχισε πάλι τη μουρμούρα του Στο μεταξύ ο Μαυρίκιος δεν εξαγόραζε τους αιχμαλώτους και ο Χαγάνος απειλούσε να τους εξορίσει στα βάθη της Ασίας να τους τυφλώσει ή να τους σφάξει

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 31 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βρήκε μια άκρη ο Φωκάς και άρχισε να γκρινιάζει και γιrsquo αυτό το ζήτημα- Ξέρετε γιατί δεν τους εξαγοράζει Γιατί δεν κατάφερε ακόμα να

τους σπάσει το ηθικόΈλεγε πως οι αιχμάλωτοι θέτουν όρους για να ξαναγυρίσουν στο Βυζάντιο και στο τέλος το έφερε από εδώ το έφερε από εκεί και κάλεσε τους εκατόνταρχους να απαιτήσουν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων Οι συγγενείς των αιχμαλώτων είχαν αγριέψει όταν έμαθαν ότι ο Φωκάς ζήτησε να μην εξαγοραστούν και γύρεψαν να τον σκοτώσουν Τώρα μαλάκωσαν με την καινούργια στάση του και ορκίστηκαν να του παρασταθούν Αλλά σε λίγες μέρες πέρασε τον Δούναβη η τρομερή είδηση Οι Άβαροι έσφαξαν ένα αίμα όλους τους αιχμαλώτους που δεν ήθελε να εξαγοράσει ο βασιλιάς Από τους πρώτους έμαθε την είδηση ο Φωκάς και έστειλε ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη να ειδοποιήσουν τους φίλους του τους Πρασίνους Εκεί κάτω βέβαια δεν ήξερε κανείς το διάλογο του Κομεντίολου με τον Φωκά Όλοι ξέσπασαν πάνω στον Μαυρίκιο Ο όχλος περνούσε πάνω κάτω στους δρόμους και καταριόταν τον αυτοκράτορα που από φιλαργυρία έγινε αιτία να σφαγούν δώδεκα χιλιάδες άνδρες Οι διαδοσίες έφεραν στrsquo αυτιά του λαού της πρωτεύουσας και την καινούργια άποψη του Φωκά- Ο αυτοκράτορας θέλοντας να πατάξει τον στρατό του Ίστρου

άφησε να σφαγούν τόσες χιλιάδες άνδρες Δεν μπορούσε να ξεμυτίσει πια από το ανάκτορο ο Μαυρίκιος γιατί τον αποδοκίμαζε ο κόσμοςhellipΚαι πάνω στην ώρα αυτή την κρίσιμη ο αυτοκράτορας έχασε και το κουράγιο του Τον κυρίευσαν τύψεις σαν να ήταν πραγματικά αυτός ο υπαίτιος της σφαγής Έστελνε δώρα στα μοναστήρια και παρακαλούσε τους καλογέρους να προσεύχονται για τη σωτηρία της ψυχής του Ήταν συντετριμμένος

Ωστόσο ο Φωκάς βιαζόταν να απαλλαγεί από τον Κομεντίολο Ξεσήκωσε τους συγγενείς των σφαγμένων αιχμαλώτων και σε λίγο έγινε τούτο το παράξενο στο στρατόπεδο του Δούναβη Οι άνθρωποι του Φωκά ζητούσαν ευθύνη από τον Κομεντίολο γιατί δεν εξαγοράστηκαν οι αιχμάλωτοι Μάταια διαμαρτυρόταν ο στρατηγός Κανείς δεν ήθελε να τον ακούσει Στρατός και λαός σε εκείνη την

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 32 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μέσα από τα δόντια του laquo Αυτός ο αυλικός θα μου το πληρώσει κάποτεraquoΠριν βγουν από την Κωνσταντινούπολη οι εκατόνταρχοι έκαμαν ένα γύρο στην πολιτεία Έμαθαν πως ο λαός ήταν αγριεμένος από τις φορολογίες και γιrsquo αυτό ο Μαυρίκιος έκανε τις περικοπές στους μισθούς Ο Φωκάς συνάντησε έναν παλιό φίλο του αξιωματούχο των Πρασίνων που ήταν η παράταξη των φτωχών υπηκόων του αυτοκράτορα και έκανε μια συνεννόηση μαζί του Ο Φωκάς τον πληροφόρησε - Και ο στρατός δεν θέλει τον Μαυρίκιο γιατί δεν βγήκε ποτέ να πολεμήσει Γιατί εξόρισε τους δοξασμένους στρατηγούς άλλον στην Ασία άλλον στην Αφρική Γιατί θέλει να κάμει τον γελοίο τον αδελφό του Πέτρο αρχιστράτηγοΟ αξιωματούχος των Πρασίνων υποσχέθηκε στον Φωκά να τον κρατά ενήμερο και να τον φέρει σε επαφή με το προεδρείο του Δήμου Κείνη την εποχή ο όχλος τριγύριζε στους δρόμους του Βυζαντίου και σατίριζε τον Μαυρίκιο laquo Εύρηκε την δαμαλίδα την απαλήν και ως το καινόν αλεκτόριν ταύτην πεπήδηκεν και εποίησε παιδία ως τα ξυλοκούκουδα και ουδείς τολμά λαλήσαι αλλrsquo όλους εφίμωσενraquoΟ βασιλιάς είχε αντιθέσεις με τον γιο του Θεοδόσιο και με τους στρατηγούς Γερμανό και Πρίσκο Όλες οι πληροφορίες αυτές ήταν πολύτιμες για τον Φωκά Γύρισε πίσω στον Δούναβη δαρμένος μα χαρούμενοςΑπό το ίδιο βράδυ κιόλας άρχισε η γλώσσα του να δουλεύει Μιλούσε για την αναρχία που επικρατεί στην πρωτεύουσα για την απληστία των αυλικών για τη διαφθορά του κλήρου και για την εξαθλίωση του λαού Έλεγε τα ίδια εκείνα που λένε σrsquo όλους τους αιώνες του Βυζαντίου όσοι θέλουν να ικανοποιήσουν τα προσωπικά πάθη και φιλοδοξίες Πρόσθετε και πολλά δικά του ιστορίες φανταστικές για όργια και διανομές χρημάτων για συνεννοήσεις με τους βαρβάρους και πολλά άλλα Όσα χρειαζόταν για να γεμίσει τις ψυχές των εκατόνταρχων αγανάκτηση

- Ακούς δεν μπορούν οι μισθοί των στρατιωτών να κρατηθούν στα πολεμικά επίπεδα γιατί το κράτος είναι εξαντλημένο Θα του βρω εγώ χρήματα Μα τι να σας κάμω που έχετε τη δύναμη στα χέρια σας και κάθεστε εδώ στα σύνορα

- Και τι θες να κάνομε Φωκά- Να διεκδικήσετε τα δικαιώματά μας Αλέξανδρε ( Ο Αλέξανδρος άρχισε να υποψιάζεται τις φιλοδοξίες του Φωκά)- Να στασιάσομε- Γιατί όχι Μόνο οι στρατηγοί και οι πατρίκιοι θα έχουν το

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 28 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

προνόμιο να στασιάζουν Σrsquo όλη την ιστορία της αυτοκρατορίας δεν βρίσκεις τίποτα άλλο από επαναστάσεις στρατηγών και πατρικίων Ας κάνομε κι εμείς κάτι οι ταπεινοί εκατόνταρχοι

Οι εκατόνταρχοι κοιτάχτηκαν Ήταν τρελός το δίχως άλλο ο Φωκάς Αν έφτανε στrsquo αυτιά των στρατηγών η κουβέντα αυτή θα τους έκοβαν τα κεφάλια Σηκώθηκαν δυο τρεις να φύγουν Ο κοκκινοτρίχης τους κοίταξε με περιφρόνηση- Οι θαρραλέοι κεντυρίωνες φοβούνται και τη σκιά τους Φύγετε

όλοι να μη σας δείρουν οι στρατηγοί στα μαλακάΠέρασε καιρός και στον στρατό του Ίστρου έστειλε ο Μαυρίκιος αρχηγό τον Κομεντίολο με μεγάλες εξουσίες Ο καινούργιος στρατηγός φάνηκε από την αρχή ότι μισούσε όλους τους άνδρες του στρατού εκείνου Δεν πέρασαν μερικές μέρες και ο Φωκάς lsquoαποκάλυψεrsquo στους εκατόνταρχους που συγκεντρώνονταν κρυφά τώρα στη σκηνή του πως ο Κομεντίολος είχε επαφές με τον Χαγάνο των Αβάρων Η είδηση κατατάραξε τους αξιωματούχους Μυρίζονταν πως κάτι σκάρωνε ο Μαυρίκιος Η επικρατέστερη γνώμη ήταν ότι ο αυτοκράτορας έκανε μυστικές συνθήκες με τους Αβάρους για να έχει την ευχέρεια να ελαττώσει και να ανασυνθέσει τον απείθαρχο στρατό του ΔούναβηΜια νύχτα πέρασαν τον Δούναβη οι Άβαροι και κατά σύμπτωση την ώρα που ο Κομεντίολος είχε συγκέντρωση αξιωματικών Μπήκαν στην ανατολική άκρα του στρατοπέδου και έπιασαν στον ύπνο δώδεκα χιλιάδες άντρες του βυζαντινού στρατού Ο στρατός του Ίστρου έπαθε τρομερή συμφορά Ο Φωκάς βρήκε καιρό να φωνάζει - Τι ήθελαν οι Άβαροι χειμωνιάτικα στην περιοχή αυτή Πώς επισκεύασαν τις γέφυρες χωρίς να ειδοποιηθεί ο Κομεντίολος από τις φρουρές Γιατί γιατίhellipΚαι το συμπέρασμα Ο Μαυρίκιος έδωσε εντολή στον Κομεντίολο να παραδώσει το μισό στρατό του Ίστρου για να υποτάξει τον άλλο μισό Το συμπέρασμα αυτό το παπαγάλισαν το ίδιο κιόλας βράδυ όλοι οι εκατόνταρχοι Έγινε αναταραχή μεγάλη Ο Κομεντίολος πληροφορήθηκε τον διαδοσία και πήγε να τον συναντήσει την αυγή Ό τι που ξυπνούσε ο Φωκάς όταν αντίκρισε έξω από τη σκηνή του τους σωματοφύλακες του Κομεντίολου Ξαφνιάστηκε κι άρχισε να φωνάζει για να τον ακούσουν από τις γειτονικές σκηνές

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 29 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Τι θέλετε εδώ στρατιώτες Γενναίοι σωματοφύλακες του Κομεντίολου γιατί δεν περνάτε τον Δούναβη να ξεπλύνετε την ήττα του αρχηγού μας Στη στιγμή συγκεντρώθηκαν πλήθη στρατιωτών και αξιωματούχων γύρω από τη σκηνή του φωνακλά εκατόνταρχου Τότε παρουσιάστηκε ο Κομεντίολος

- Κάτι ψιθυρίζεις για μένα Φωκά και ήρθα να το ακούσω από τα χείλη σου

- Δεν ψιθυρίζω στρατηγέ Φωνάζω Παραδώσατε τον μισό στρατό στους Αβάρουςhellip

- Για να πετύχομε τι- Μα για να υποτάξετε τον άλλο μισό- Και αυτοί που πιάστηκαν αιχμάλωτοι τι θα γίνουν- Θα τους εξαγοράσετε όπως γίνεται συνήθως μrsquo ένα χρυσό

νόμισμα τον καθένα Θα τους παραλάβετε άοπλους και θα τους φέρετε στα νερά σας με τη βία

- Ψεύτη Φωκά δειλέ και διαβολέα Σε ξέρω από χρόνια Εσύ είσαι που συμβούλευες τους Μοισούς μισθοφόρους να σηκώνουν τα χέρια ψηλά σε κάθε επιδρομή των Αβάρων για να γλιτώνουν τον πόλεμο Κι ο ίδιος εσύ χαλούσες τον κόσμο κάθε φορά που ο αυτοκράτορας αργούσε λίγο να τους εξαγοράσει Τώρα τι θέλεις να κάμει ο βασιλιάς να τους εξαγοράσει ή όχι

- Αυτό δεν είναι δική μου δουλειά Είναι δική σας Εγώ είμαι ταπεινός στρατιωτικός Δεν είμαι ούτε πατρίκιος ούτε στρατηγός

- Έχεις γνώμη όμως Ζητούμε όλοι εδώ να την ακούσομεΤότε στο θερμό κεφάλι του Φωκά άστραψε μια ολέθρια σκέψη- Να μην τους εξαγοράσετε Λέτε ότι έχετε ανάγκη από χρήματα

Μην τα σκορπάτε λοιπόν- Ωραία Άκουσαν όλοι την άποψή σου Αυτό θα εισηγηθώ στον

βασιλιά Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοι του ζητούν να μην εξαγοραστούν οι αιχμάλωτοιhellip

Ο Φωκάς προσπαθούσε να καταλάβει το νόημα της κουβέντας του Κομεντίολου Ο Αλέξανδρος του έγνεφε όχι με απελπισμένες κινήσεις Μα ήταν αργά πια Ο Φωκάς κατάλαβε πως έκαμε γκάφα και προσπάθησε να μεταφέρει τη συζήτηση αλλού- Και τώρα γιατί ήρθες στη σκηνή μου πρωί πρωί στρατηγέ για να

με φοβερίσεις Ή για να μου κλείσεις το στόμα Ο Φωκάς είναι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 30 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

από μικρός στα πεδία των μαχών Δεν σκιάζεται κανένα- Φωκά είσαι χρόνια στα πεδία των μαχών μα ποτέ δεν πολέμησες

Πάντα βρίσκεις έναν τρόπο να πιάνεις τη δεύτερη γραμμή Γιrsquo αυτό και δεν έμαθες ποτέ να κρατάς το σπαθί

Ο Φωκάς φουρκίστηκε- Μην ξαναμιλήσεις έτσι Κομεντίολε γιατί θα σου κόψω το

κεφάλι Αυτοί όλοι οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες ξέρουν πως εγώ παιδί του λαού πολεμώ και κινδυνεύω τη ζωή μου για το χατίρι το δικό σας των πατρικίων και των μεγαλουσιάνων Σrsquo ένα νεύμα μου είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν την τιμή μου

- Την τιμή σου θα την υπερασπιστείς εσύ εκατόνταρχε Όχι οι στρατιώτες της αυτοκρατορίας Κι εγώ ήρθα εδώ για να υπερασπίσω τη δική μου τιμή μόνος Αυτοί εδώ που με συνοδεύουν είναι μάρτυρές μου Δεν θέλω να χυθεί ούτε σταγόνα αίμα βυζαντινό για προσωπικές μου υποθέσεις Με είπες προδότη Σε λέω ψεύτη άνανδρο διαβολέα Πάρε το σπαθί σου και προχώρησε να λογαριαστούμε

Ο Φωκάς ένιωσε κρύο ιδρώτα να τον περιλούει Δεν φανταζόταν πως τα πράγματα θα έπαιρναν αυτόν το δρόμο Ο Κομεντίολος ήταν φοβερός πολεμιστής γίγας στο σώμα και σίγουρα θα τον κλάδευε στην πρώτη συνάντηση Έπρεπε να βρει τρόπο να ξεφύγειhellipΚαι βρήκε τον πιο απίθανο- Καταλαβαίνω πως γυρεύεις φονιά Κομεντίολε Είσαι ένας

νικημένος στρατηγός ένας ξοφλημένος αξιωματούχος του Βυζαντίου Δεν θα σε απαλλάξω εγώ από τη φρικτή ζωή σου Γύρεψε άλλον

Και γύρισε να μπει στη σκηνή του Μα ο Κομεντίολος τον ξαναείπε άνανδρο δειλό γελοίο χωρίς να πάρει απάντηση Οι αξιωματικοί όλοι απογοητεύτηκαν από τη στάση του Φωκά Και οι στρατιώτες το ίδιοΠέρασαν μέρες βδομάδες και ο στρατός του Ίστρου καθόταν στα καρφιά Ο Κομεντίολος έμενε στο στρατηγείο του είκοσι μίλια μακριά από το στρατόπεδο και σπάνια πήγαινε ως εκεί Έτσι ο Φωκάς άρχισε πάλι τη μουρμούρα του Στο μεταξύ ο Μαυρίκιος δεν εξαγόραζε τους αιχμαλώτους και ο Χαγάνος απειλούσε να τους εξορίσει στα βάθη της Ασίας να τους τυφλώσει ή να τους σφάξει

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 31 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βρήκε μια άκρη ο Φωκάς και άρχισε να γκρινιάζει και γιrsquo αυτό το ζήτημα- Ξέρετε γιατί δεν τους εξαγοράζει Γιατί δεν κατάφερε ακόμα να

τους σπάσει το ηθικόΈλεγε πως οι αιχμάλωτοι θέτουν όρους για να ξαναγυρίσουν στο Βυζάντιο και στο τέλος το έφερε από εδώ το έφερε από εκεί και κάλεσε τους εκατόνταρχους να απαιτήσουν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων Οι συγγενείς των αιχμαλώτων είχαν αγριέψει όταν έμαθαν ότι ο Φωκάς ζήτησε να μην εξαγοραστούν και γύρεψαν να τον σκοτώσουν Τώρα μαλάκωσαν με την καινούργια στάση του και ορκίστηκαν να του παρασταθούν Αλλά σε λίγες μέρες πέρασε τον Δούναβη η τρομερή είδηση Οι Άβαροι έσφαξαν ένα αίμα όλους τους αιχμαλώτους που δεν ήθελε να εξαγοράσει ο βασιλιάς Από τους πρώτους έμαθε την είδηση ο Φωκάς και έστειλε ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη να ειδοποιήσουν τους φίλους του τους Πρασίνους Εκεί κάτω βέβαια δεν ήξερε κανείς το διάλογο του Κομεντίολου με τον Φωκά Όλοι ξέσπασαν πάνω στον Μαυρίκιο Ο όχλος περνούσε πάνω κάτω στους δρόμους και καταριόταν τον αυτοκράτορα που από φιλαργυρία έγινε αιτία να σφαγούν δώδεκα χιλιάδες άνδρες Οι διαδοσίες έφεραν στrsquo αυτιά του λαού της πρωτεύουσας και την καινούργια άποψη του Φωκά- Ο αυτοκράτορας θέλοντας να πατάξει τον στρατό του Ίστρου

άφησε να σφαγούν τόσες χιλιάδες άνδρες Δεν μπορούσε να ξεμυτίσει πια από το ανάκτορο ο Μαυρίκιος γιατί τον αποδοκίμαζε ο κόσμοςhellipΚαι πάνω στην ώρα αυτή την κρίσιμη ο αυτοκράτορας έχασε και το κουράγιο του Τον κυρίευσαν τύψεις σαν να ήταν πραγματικά αυτός ο υπαίτιος της σφαγής Έστελνε δώρα στα μοναστήρια και παρακαλούσε τους καλογέρους να προσεύχονται για τη σωτηρία της ψυχής του Ήταν συντετριμμένος

Ωστόσο ο Φωκάς βιαζόταν να απαλλαγεί από τον Κομεντίολο Ξεσήκωσε τους συγγενείς των σφαγμένων αιχμαλώτων και σε λίγο έγινε τούτο το παράξενο στο στρατόπεδο του Δούναβη Οι άνθρωποι του Φωκά ζητούσαν ευθύνη από τον Κομεντίολο γιατί δεν εξαγοράστηκαν οι αιχμάλωτοι Μάταια διαμαρτυρόταν ο στρατηγός Κανείς δεν ήθελε να τον ακούσει Στρατός και λαός σε εκείνη την

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 32 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

προνόμιο να στασιάζουν Σrsquo όλη την ιστορία της αυτοκρατορίας δεν βρίσκεις τίποτα άλλο από επαναστάσεις στρατηγών και πατρικίων Ας κάνομε κι εμείς κάτι οι ταπεινοί εκατόνταρχοι

Οι εκατόνταρχοι κοιτάχτηκαν Ήταν τρελός το δίχως άλλο ο Φωκάς Αν έφτανε στrsquo αυτιά των στρατηγών η κουβέντα αυτή θα τους έκοβαν τα κεφάλια Σηκώθηκαν δυο τρεις να φύγουν Ο κοκκινοτρίχης τους κοίταξε με περιφρόνηση- Οι θαρραλέοι κεντυρίωνες φοβούνται και τη σκιά τους Φύγετε

όλοι να μη σας δείρουν οι στρατηγοί στα μαλακάΠέρασε καιρός και στον στρατό του Ίστρου έστειλε ο Μαυρίκιος αρχηγό τον Κομεντίολο με μεγάλες εξουσίες Ο καινούργιος στρατηγός φάνηκε από την αρχή ότι μισούσε όλους τους άνδρες του στρατού εκείνου Δεν πέρασαν μερικές μέρες και ο Φωκάς lsquoαποκάλυψεrsquo στους εκατόνταρχους που συγκεντρώνονταν κρυφά τώρα στη σκηνή του πως ο Κομεντίολος είχε επαφές με τον Χαγάνο των Αβάρων Η είδηση κατατάραξε τους αξιωματούχους Μυρίζονταν πως κάτι σκάρωνε ο Μαυρίκιος Η επικρατέστερη γνώμη ήταν ότι ο αυτοκράτορας έκανε μυστικές συνθήκες με τους Αβάρους για να έχει την ευχέρεια να ελαττώσει και να ανασυνθέσει τον απείθαρχο στρατό του ΔούναβηΜια νύχτα πέρασαν τον Δούναβη οι Άβαροι και κατά σύμπτωση την ώρα που ο Κομεντίολος είχε συγκέντρωση αξιωματικών Μπήκαν στην ανατολική άκρα του στρατοπέδου και έπιασαν στον ύπνο δώδεκα χιλιάδες άντρες του βυζαντινού στρατού Ο στρατός του Ίστρου έπαθε τρομερή συμφορά Ο Φωκάς βρήκε καιρό να φωνάζει - Τι ήθελαν οι Άβαροι χειμωνιάτικα στην περιοχή αυτή Πώς επισκεύασαν τις γέφυρες χωρίς να ειδοποιηθεί ο Κομεντίολος από τις φρουρές Γιατί γιατίhellipΚαι το συμπέρασμα Ο Μαυρίκιος έδωσε εντολή στον Κομεντίολο να παραδώσει το μισό στρατό του Ίστρου για να υποτάξει τον άλλο μισό Το συμπέρασμα αυτό το παπαγάλισαν το ίδιο κιόλας βράδυ όλοι οι εκατόνταρχοι Έγινε αναταραχή μεγάλη Ο Κομεντίολος πληροφορήθηκε τον διαδοσία και πήγε να τον συναντήσει την αυγή Ό τι που ξυπνούσε ο Φωκάς όταν αντίκρισε έξω από τη σκηνή του τους σωματοφύλακες του Κομεντίολου Ξαφνιάστηκε κι άρχισε να φωνάζει για να τον ακούσουν από τις γειτονικές σκηνές

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 29 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Τι θέλετε εδώ στρατιώτες Γενναίοι σωματοφύλακες του Κομεντίολου γιατί δεν περνάτε τον Δούναβη να ξεπλύνετε την ήττα του αρχηγού μας Στη στιγμή συγκεντρώθηκαν πλήθη στρατιωτών και αξιωματούχων γύρω από τη σκηνή του φωνακλά εκατόνταρχου Τότε παρουσιάστηκε ο Κομεντίολος

- Κάτι ψιθυρίζεις για μένα Φωκά και ήρθα να το ακούσω από τα χείλη σου

- Δεν ψιθυρίζω στρατηγέ Φωνάζω Παραδώσατε τον μισό στρατό στους Αβάρουςhellip

- Για να πετύχομε τι- Μα για να υποτάξετε τον άλλο μισό- Και αυτοί που πιάστηκαν αιχμάλωτοι τι θα γίνουν- Θα τους εξαγοράσετε όπως γίνεται συνήθως μrsquo ένα χρυσό

νόμισμα τον καθένα Θα τους παραλάβετε άοπλους και θα τους φέρετε στα νερά σας με τη βία

- Ψεύτη Φωκά δειλέ και διαβολέα Σε ξέρω από χρόνια Εσύ είσαι που συμβούλευες τους Μοισούς μισθοφόρους να σηκώνουν τα χέρια ψηλά σε κάθε επιδρομή των Αβάρων για να γλιτώνουν τον πόλεμο Κι ο ίδιος εσύ χαλούσες τον κόσμο κάθε φορά που ο αυτοκράτορας αργούσε λίγο να τους εξαγοράσει Τώρα τι θέλεις να κάμει ο βασιλιάς να τους εξαγοράσει ή όχι

- Αυτό δεν είναι δική μου δουλειά Είναι δική σας Εγώ είμαι ταπεινός στρατιωτικός Δεν είμαι ούτε πατρίκιος ούτε στρατηγός

- Έχεις γνώμη όμως Ζητούμε όλοι εδώ να την ακούσομεΤότε στο θερμό κεφάλι του Φωκά άστραψε μια ολέθρια σκέψη- Να μην τους εξαγοράσετε Λέτε ότι έχετε ανάγκη από χρήματα

Μην τα σκορπάτε λοιπόν- Ωραία Άκουσαν όλοι την άποψή σου Αυτό θα εισηγηθώ στον

βασιλιά Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοι του ζητούν να μην εξαγοραστούν οι αιχμάλωτοιhellip

Ο Φωκάς προσπαθούσε να καταλάβει το νόημα της κουβέντας του Κομεντίολου Ο Αλέξανδρος του έγνεφε όχι με απελπισμένες κινήσεις Μα ήταν αργά πια Ο Φωκάς κατάλαβε πως έκαμε γκάφα και προσπάθησε να μεταφέρει τη συζήτηση αλλού- Και τώρα γιατί ήρθες στη σκηνή μου πρωί πρωί στρατηγέ για να

με φοβερίσεις Ή για να μου κλείσεις το στόμα Ο Φωκάς είναι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 30 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

από μικρός στα πεδία των μαχών Δεν σκιάζεται κανένα- Φωκά είσαι χρόνια στα πεδία των μαχών μα ποτέ δεν πολέμησες

Πάντα βρίσκεις έναν τρόπο να πιάνεις τη δεύτερη γραμμή Γιrsquo αυτό και δεν έμαθες ποτέ να κρατάς το σπαθί

Ο Φωκάς φουρκίστηκε- Μην ξαναμιλήσεις έτσι Κομεντίολε γιατί θα σου κόψω το

κεφάλι Αυτοί όλοι οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες ξέρουν πως εγώ παιδί του λαού πολεμώ και κινδυνεύω τη ζωή μου για το χατίρι το δικό σας των πατρικίων και των μεγαλουσιάνων Σrsquo ένα νεύμα μου είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν την τιμή μου

- Την τιμή σου θα την υπερασπιστείς εσύ εκατόνταρχε Όχι οι στρατιώτες της αυτοκρατορίας Κι εγώ ήρθα εδώ για να υπερασπίσω τη δική μου τιμή μόνος Αυτοί εδώ που με συνοδεύουν είναι μάρτυρές μου Δεν θέλω να χυθεί ούτε σταγόνα αίμα βυζαντινό για προσωπικές μου υποθέσεις Με είπες προδότη Σε λέω ψεύτη άνανδρο διαβολέα Πάρε το σπαθί σου και προχώρησε να λογαριαστούμε

Ο Φωκάς ένιωσε κρύο ιδρώτα να τον περιλούει Δεν φανταζόταν πως τα πράγματα θα έπαιρναν αυτόν το δρόμο Ο Κομεντίολος ήταν φοβερός πολεμιστής γίγας στο σώμα και σίγουρα θα τον κλάδευε στην πρώτη συνάντηση Έπρεπε να βρει τρόπο να ξεφύγειhellipΚαι βρήκε τον πιο απίθανο- Καταλαβαίνω πως γυρεύεις φονιά Κομεντίολε Είσαι ένας

νικημένος στρατηγός ένας ξοφλημένος αξιωματούχος του Βυζαντίου Δεν θα σε απαλλάξω εγώ από τη φρικτή ζωή σου Γύρεψε άλλον

Και γύρισε να μπει στη σκηνή του Μα ο Κομεντίολος τον ξαναείπε άνανδρο δειλό γελοίο χωρίς να πάρει απάντηση Οι αξιωματικοί όλοι απογοητεύτηκαν από τη στάση του Φωκά Και οι στρατιώτες το ίδιοΠέρασαν μέρες βδομάδες και ο στρατός του Ίστρου καθόταν στα καρφιά Ο Κομεντίολος έμενε στο στρατηγείο του είκοσι μίλια μακριά από το στρατόπεδο και σπάνια πήγαινε ως εκεί Έτσι ο Φωκάς άρχισε πάλι τη μουρμούρα του Στο μεταξύ ο Μαυρίκιος δεν εξαγόραζε τους αιχμαλώτους και ο Χαγάνος απειλούσε να τους εξορίσει στα βάθη της Ασίας να τους τυφλώσει ή να τους σφάξει

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 31 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βρήκε μια άκρη ο Φωκάς και άρχισε να γκρινιάζει και γιrsquo αυτό το ζήτημα- Ξέρετε γιατί δεν τους εξαγοράζει Γιατί δεν κατάφερε ακόμα να

τους σπάσει το ηθικόΈλεγε πως οι αιχμάλωτοι θέτουν όρους για να ξαναγυρίσουν στο Βυζάντιο και στο τέλος το έφερε από εδώ το έφερε από εκεί και κάλεσε τους εκατόνταρχους να απαιτήσουν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων Οι συγγενείς των αιχμαλώτων είχαν αγριέψει όταν έμαθαν ότι ο Φωκάς ζήτησε να μην εξαγοραστούν και γύρεψαν να τον σκοτώσουν Τώρα μαλάκωσαν με την καινούργια στάση του και ορκίστηκαν να του παρασταθούν Αλλά σε λίγες μέρες πέρασε τον Δούναβη η τρομερή είδηση Οι Άβαροι έσφαξαν ένα αίμα όλους τους αιχμαλώτους που δεν ήθελε να εξαγοράσει ο βασιλιάς Από τους πρώτους έμαθε την είδηση ο Φωκάς και έστειλε ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη να ειδοποιήσουν τους φίλους του τους Πρασίνους Εκεί κάτω βέβαια δεν ήξερε κανείς το διάλογο του Κομεντίολου με τον Φωκά Όλοι ξέσπασαν πάνω στον Μαυρίκιο Ο όχλος περνούσε πάνω κάτω στους δρόμους και καταριόταν τον αυτοκράτορα που από φιλαργυρία έγινε αιτία να σφαγούν δώδεκα χιλιάδες άνδρες Οι διαδοσίες έφεραν στrsquo αυτιά του λαού της πρωτεύουσας και την καινούργια άποψη του Φωκά- Ο αυτοκράτορας θέλοντας να πατάξει τον στρατό του Ίστρου

άφησε να σφαγούν τόσες χιλιάδες άνδρες Δεν μπορούσε να ξεμυτίσει πια από το ανάκτορο ο Μαυρίκιος γιατί τον αποδοκίμαζε ο κόσμοςhellipΚαι πάνω στην ώρα αυτή την κρίσιμη ο αυτοκράτορας έχασε και το κουράγιο του Τον κυρίευσαν τύψεις σαν να ήταν πραγματικά αυτός ο υπαίτιος της σφαγής Έστελνε δώρα στα μοναστήρια και παρακαλούσε τους καλογέρους να προσεύχονται για τη σωτηρία της ψυχής του Ήταν συντετριμμένος

Ωστόσο ο Φωκάς βιαζόταν να απαλλαγεί από τον Κομεντίολο Ξεσήκωσε τους συγγενείς των σφαγμένων αιχμαλώτων και σε λίγο έγινε τούτο το παράξενο στο στρατόπεδο του Δούναβη Οι άνθρωποι του Φωκά ζητούσαν ευθύνη από τον Κομεντίολο γιατί δεν εξαγοράστηκαν οι αιχμάλωτοι Μάταια διαμαρτυρόταν ο στρατηγός Κανείς δεν ήθελε να τον ακούσει Στρατός και λαός σε εκείνη την

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 32 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Τι θέλετε εδώ στρατιώτες Γενναίοι σωματοφύλακες του Κομεντίολου γιατί δεν περνάτε τον Δούναβη να ξεπλύνετε την ήττα του αρχηγού μας Στη στιγμή συγκεντρώθηκαν πλήθη στρατιωτών και αξιωματούχων γύρω από τη σκηνή του φωνακλά εκατόνταρχου Τότε παρουσιάστηκε ο Κομεντίολος

- Κάτι ψιθυρίζεις για μένα Φωκά και ήρθα να το ακούσω από τα χείλη σου

- Δεν ψιθυρίζω στρατηγέ Φωνάζω Παραδώσατε τον μισό στρατό στους Αβάρουςhellip

- Για να πετύχομε τι- Μα για να υποτάξετε τον άλλο μισό- Και αυτοί που πιάστηκαν αιχμάλωτοι τι θα γίνουν- Θα τους εξαγοράσετε όπως γίνεται συνήθως μrsquo ένα χρυσό

νόμισμα τον καθένα Θα τους παραλάβετε άοπλους και θα τους φέρετε στα νερά σας με τη βία

- Ψεύτη Φωκά δειλέ και διαβολέα Σε ξέρω από χρόνια Εσύ είσαι που συμβούλευες τους Μοισούς μισθοφόρους να σηκώνουν τα χέρια ψηλά σε κάθε επιδρομή των Αβάρων για να γλιτώνουν τον πόλεμο Κι ο ίδιος εσύ χαλούσες τον κόσμο κάθε φορά που ο αυτοκράτορας αργούσε λίγο να τους εξαγοράσει Τώρα τι θέλεις να κάμει ο βασιλιάς να τους εξαγοράσει ή όχι

- Αυτό δεν είναι δική μου δουλειά Είναι δική σας Εγώ είμαι ταπεινός στρατιωτικός Δεν είμαι ούτε πατρίκιος ούτε στρατηγός

- Έχεις γνώμη όμως Ζητούμε όλοι εδώ να την ακούσομεΤότε στο θερμό κεφάλι του Φωκά άστραψε μια ολέθρια σκέψη- Να μην τους εξαγοράσετε Λέτε ότι έχετε ανάγκη από χρήματα

Μην τα σκορπάτε λοιπόν- Ωραία Άκουσαν όλοι την άποψή σου Αυτό θα εισηγηθώ στον

βασιλιά Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοι του ζητούν να μην εξαγοραστούν οι αιχμάλωτοιhellip

Ο Φωκάς προσπαθούσε να καταλάβει το νόημα της κουβέντας του Κομεντίολου Ο Αλέξανδρος του έγνεφε όχι με απελπισμένες κινήσεις Μα ήταν αργά πια Ο Φωκάς κατάλαβε πως έκαμε γκάφα και προσπάθησε να μεταφέρει τη συζήτηση αλλού- Και τώρα γιατί ήρθες στη σκηνή μου πρωί πρωί στρατηγέ για να

με φοβερίσεις Ή για να μου κλείσεις το στόμα Ο Φωκάς είναι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 30 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

από μικρός στα πεδία των μαχών Δεν σκιάζεται κανένα- Φωκά είσαι χρόνια στα πεδία των μαχών μα ποτέ δεν πολέμησες

Πάντα βρίσκεις έναν τρόπο να πιάνεις τη δεύτερη γραμμή Γιrsquo αυτό και δεν έμαθες ποτέ να κρατάς το σπαθί

Ο Φωκάς φουρκίστηκε- Μην ξαναμιλήσεις έτσι Κομεντίολε γιατί θα σου κόψω το

κεφάλι Αυτοί όλοι οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες ξέρουν πως εγώ παιδί του λαού πολεμώ και κινδυνεύω τη ζωή μου για το χατίρι το δικό σας των πατρικίων και των μεγαλουσιάνων Σrsquo ένα νεύμα μου είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν την τιμή μου

- Την τιμή σου θα την υπερασπιστείς εσύ εκατόνταρχε Όχι οι στρατιώτες της αυτοκρατορίας Κι εγώ ήρθα εδώ για να υπερασπίσω τη δική μου τιμή μόνος Αυτοί εδώ που με συνοδεύουν είναι μάρτυρές μου Δεν θέλω να χυθεί ούτε σταγόνα αίμα βυζαντινό για προσωπικές μου υποθέσεις Με είπες προδότη Σε λέω ψεύτη άνανδρο διαβολέα Πάρε το σπαθί σου και προχώρησε να λογαριαστούμε

Ο Φωκάς ένιωσε κρύο ιδρώτα να τον περιλούει Δεν φανταζόταν πως τα πράγματα θα έπαιρναν αυτόν το δρόμο Ο Κομεντίολος ήταν φοβερός πολεμιστής γίγας στο σώμα και σίγουρα θα τον κλάδευε στην πρώτη συνάντηση Έπρεπε να βρει τρόπο να ξεφύγειhellipΚαι βρήκε τον πιο απίθανο- Καταλαβαίνω πως γυρεύεις φονιά Κομεντίολε Είσαι ένας

νικημένος στρατηγός ένας ξοφλημένος αξιωματούχος του Βυζαντίου Δεν θα σε απαλλάξω εγώ από τη φρικτή ζωή σου Γύρεψε άλλον

Και γύρισε να μπει στη σκηνή του Μα ο Κομεντίολος τον ξαναείπε άνανδρο δειλό γελοίο χωρίς να πάρει απάντηση Οι αξιωματικοί όλοι απογοητεύτηκαν από τη στάση του Φωκά Και οι στρατιώτες το ίδιοΠέρασαν μέρες βδομάδες και ο στρατός του Ίστρου καθόταν στα καρφιά Ο Κομεντίολος έμενε στο στρατηγείο του είκοσι μίλια μακριά από το στρατόπεδο και σπάνια πήγαινε ως εκεί Έτσι ο Φωκάς άρχισε πάλι τη μουρμούρα του Στο μεταξύ ο Μαυρίκιος δεν εξαγόραζε τους αιχμαλώτους και ο Χαγάνος απειλούσε να τους εξορίσει στα βάθη της Ασίας να τους τυφλώσει ή να τους σφάξει

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 31 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βρήκε μια άκρη ο Φωκάς και άρχισε να γκρινιάζει και γιrsquo αυτό το ζήτημα- Ξέρετε γιατί δεν τους εξαγοράζει Γιατί δεν κατάφερε ακόμα να

τους σπάσει το ηθικόΈλεγε πως οι αιχμάλωτοι θέτουν όρους για να ξαναγυρίσουν στο Βυζάντιο και στο τέλος το έφερε από εδώ το έφερε από εκεί και κάλεσε τους εκατόνταρχους να απαιτήσουν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων Οι συγγενείς των αιχμαλώτων είχαν αγριέψει όταν έμαθαν ότι ο Φωκάς ζήτησε να μην εξαγοραστούν και γύρεψαν να τον σκοτώσουν Τώρα μαλάκωσαν με την καινούργια στάση του και ορκίστηκαν να του παρασταθούν Αλλά σε λίγες μέρες πέρασε τον Δούναβη η τρομερή είδηση Οι Άβαροι έσφαξαν ένα αίμα όλους τους αιχμαλώτους που δεν ήθελε να εξαγοράσει ο βασιλιάς Από τους πρώτους έμαθε την είδηση ο Φωκάς και έστειλε ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη να ειδοποιήσουν τους φίλους του τους Πρασίνους Εκεί κάτω βέβαια δεν ήξερε κανείς το διάλογο του Κομεντίολου με τον Φωκά Όλοι ξέσπασαν πάνω στον Μαυρίκιο Ο όχλος περνούσε πάνω κάτω στους δρόμους και καταριόταν τον αυτοκράτορα που από φιλαργυρία έγινε αιτία να σφαγούν δώδεκα χιλιάδες άνδρες Οι διαδοσίες έφεραν στrsquo αυτιά του λαού της πρωτεύουσας και την καινούργια άποψη του Φωκά- Ο αυτοκράτορας θέλοντας να πατάξει τον στρατό του Ίστρου

άφησε να σφαγούν τόσες χιλιάδες άνδρες Δεν μπορούσε να ξεμυτίσει πια από το ανάκτορο ο Μαυρίκιος γιατί τον αποδοκίμαζε ο κόσμοςhellipΚαι πάνω στην ώρα αυτή την κρίσιμη ο αυτοκράτορας έχασε και το κουράγιο του Τον κυρίευσαν τύψεις σαν να ήταν πραγματικά αυτός ο υπαίτιος της σφαγής Έστελνε δώρα στα μοναστήρια και παρακαλούσε τους καλογέρους να προσεύχονται για τη σωτηρία της ψυχής του Ήταν συντετριμμένος

Ωστόσο ο Φωκάς βιαζόταν να απαλλαγεί από τον Κομεντίολο Ξεσήκωσε τους συγγενείς των σφαγμένων αιχμαλώτων και σε λίγο έγινε τούτο το παράξενο στο στρατόπεδο του Δούναβη Οι άνθρωποι του Φωκά ζητούσαν ευθύνη από τον Κομεντίολο γιατί δεν εξαγοράστηκαν οι αιχμάλωτοι Μάταια διαμαρτυρόταν ο στρατηγός Κανείς δεν ήθελε να τον ακούσει Στρατός και λαός σε εκείνη την

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 32 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

από μικρός στα πεδία των μαχών Δεν σκιάζεται κανένα- Φωκά είσαι χρόνια στα πεδία των μαχών μα ποτέ δεν πολέμησες

Πάντα βρίσκεις έναν τρόπο να πιάνεις τη δεύτερη γραμμή Γιrsquo αυτό και δεν έμαθες ποτέ να κρατάς το σπαθί

Ο Φωκάς φουρκίστηκε- Μην ξαναμιλήσεις έτσι Κομεντίολε γιατί θα σου κόψω το

κεφάλι Αυτοί όλοι οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες ξέρουν πως εγώ παιδί του λαού πολεμώ και κινδυνεύω τη ζωή μου για το χατίρι το δικό σας των πατρικίων και των μεγαλουσιάνων Σrsquo ένα νεύμα μου είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν την τιμή μου

- Την τιμή σου θα την υπερασπιστείς εσύ εκατόνταρχε Όχι οι στρατιώτες της αυτοκρατορίας Κι εγώ ήρθα εδώ για να υπερασπίσω τη δική μου τιμή μόνος Αυτοί εδώ που με συνοδεύουν είναι μάρτυρές μου Δεν θέλω να χυθεί ούτε σταγόνα αίμα βυζαντινό για προσωπικές μου υποθέσεις Με είπες προδότη Σε λέω ψεύτη άνανδρο διαβολέα Πάρε το σπαθί σου και προχώρησε να λογαριαστούμε

Ο Φωκάς ένιωσε κρύο ιδρώτα να τον περιλούει Δεν φανταζόταν πως τα πράγματα θα έπαιρναν αυτόν το δρόμο Ο Κομεντίολος ήταν φοβερός πολεμιστής γίγας στο σώμα και σίγουρα θα τον κλάδευε στην πρώτη συνάντηση Έπρεπε να βρει τρόπο να ξεφύγειhellipΚαι βρήκε τον πιο απίθανο- Καταλαβαίνω πως γυρεύεις φονιά Κομεντίολε Είσαι ένας

νικημένος στρατηγός ένας ξοφλημένος αξιωματούχος του Βυζαντίου Δεν θα σε απαλλάξω εγώ από τη φρικτή ζωή σου Γύρεψε άλλον

Και γύρισε να μπει στη σκηνή του Μα ο Κομεντίολος τον ξαναείπε άνανδρο δειλό γελοίο χωρίς να πάρει απάντηση Οι αξιωματικοί όλοι απογοητεύτηκαν από τη στάση του Φωκά Και οι στρατιώτες το ίδιοΠέρασαν μέρες βδομάδες και ο στρατός του Ίστρου καθόταν στα καρφιά Ο Κομεντίολος έμενε στο στρατηγείο του είκοσι μίλια μακριά από το στρατόπεδο και σπάνια πήγαινε ως εκεί Έτσι ο Φωκάς άρχισε πάλι τη μουρμούρα του Στο μεταξύ ο Μαυρίκιος δεν εξαγόραζε τους αιχμαλώτους και ο Χαγάνος απειλούσε να τους εξορίσει στα βάθη της Ασίας να τους τυφλώσει ή να τους σφάξει

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 31 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βρήκε μια άκρη ο Φωκάς και άρχισε να γκρινιάζει και γιrsquo αυτό το ζήτημα- Ξέρετε γιατί δεν τους εξαγοράζει Γιατί δεν κατάφερε ακόμα να

τους σπάσει το ηθικόΈλεγε πως οι αιχμάλωτοι θέτουν όρους για να ξαναγυρίσουν στο Βυζάντιο και στο τέλος το έφερε από εδώ το έφερε από εκεί και κάλεσε τους εκατόνταρχους να απαιτήσουν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων Οι συγγενείς των αιχμαλώτων είχαν αγριέψει όταν έμαθαν ότι ο Φωκάς ζήτησε να μην εξαγοραστούν και γύρεψαν να τον σκοτώσουν Τώρα μαλάκωσαν με την καινούργια στάση του και ορκίστηκαν να του παρασταθούν Αλλά σε λίγες μέρες πέρασε τον Δούναβη η τρομερή είδηση Οι Άβαροι έσφαξαν ένα αίμα όλους τους αιχμαλώτους που δεν ήθελε να εξαγοράσει ο βασιλιάς Από τους πρώτους έμαθε την είδηση ο Φωκάς και έστειλε ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη να ειδοποιήσουν τους φίλους του τους Πρασίνους Εκεί κάτω βέβαια δεν ήξερε κανείς το διάλογο του Κομεντίολου με τον Φωκά Όλοι ξέσπασαν πάνω στον Μαυρίκιο Ο όχλος περνούσε πάνω κάτω στους δρόμους και καταριόταν τον αυτοκράτορα που από φιλαργυρία έγινε αιτία να σφαγούν δώδεκα χιλιάδες άνδρες Οι διαδοσίες έφεραν στrsquo αυτιά του λαού της πρωτεύουσας και την καινούργια άποψη του Φωκά- Ο αυτοκράτορας θέλοντας να πατάξει τον στρατό του Ίστρου

άφησε να σφαγούν τόσες χιλιάδες άνδρες Δεν μπορούσε να ξεμυτίσει πια από το ανάκτορο ο Μαυρίκιος γιατί τον αποδοκίμαζε ο κόσμοςhellipΚαι πάνω στην ώρα αυτή την κρίσιμη ο αυτοκράτορας έχασε και το κουράγιο του Τον κυρίευσαν τύψεις σαν να ήταν πραγματικά αυτός ο υπαίτιος της σφαγής Έστελνε δώρα στα μοναστήρια και παρακαλούσε τους καλογέρους να προσεύχονται για τη σωτηρία της ψυχής του Ήταν συντετριμμένος

Ωστόσο ο Φωκάς βιαζόταν να απαλλαγεί από τον Κομεντίολο Ξεσήκωσε τους συγγενείς των σφαγμένων αιχμαλώτων και σε λίγο έγινε τούτο το παράξενο στο στρατόπεδο του Δούναβη Οι άνθρωποι του Φωκά ζητούσαν ευθύνη από τον Κομεντίολο γιατί δεν εξαγοράστηκαν οι αιχμάλωτοι Μάταια διαμαρτυρόταν ο στρατηγός Κανείς δεν ήθελε να τον ακούσει Στρατός και λαός σε εκείνη την

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 32 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Βρήκε μια άκρη ο Φωκάς και άρχισε να γκρινιάζει και γιrsquo αυτό το ζήτημα- Ξέρετε γιατί δεν τους εξαγοράζει Γιατί δεν κατάφερε ακόμα να

τους σπάσει το ηθικόΈλεγε πως οι αιχμάλωτοι θέτουν όρους για να ξαναγυρίσουν στο Βυζάντιο και στο τέλος το έφερε από εδώ το έφερε από εκεί και κάλεσε τους εκατόνταρχους να απαιτήσουν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων Οι συγγενείς των αιχμαλώτων είχαν αγριέψει όταν έμαθαν ότι ο Φωκάς ζήτησε να μην εξαγοραστούν και γύρεψαν να τον σκοτώσουν Τώρα μαλάκωσαν με την καινούργια στάση του και ορκίστηκαν να του παρασταθούν Αλλά σε λίγες μέρες πέρασε τον Δούναβη η τρομερή είδηση Οι Άβαροι έσφαξαν ένα αίμα όλους τους αιχμαλώτους που δεν ήθελε να εξαγοράσει ο βασιλιάς Από τους πρώτους έμαθε την είδηση ο Φωκάς και έστειλε ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη να ειδοποιήσουν τους φίλους του τους Πρασίνους Εκεί κάτω βέβαια δεν ήξερε κανείς το διάλογο του Κομεντίολου με τον Φωκά Όλοι ξέσπασαν πάνω στον Μαυρίκιο Ο όχλος περνούσε πάνω κάτω στους δρόμους και καταριόταν τον αυτοκράτορα που από φιλαργυρία έγινε αιτία να σφαγούν δώδεκα χιλιάδες άνδρες Οι διαδοσίες έφεραν στrsquo αυτιά του λαού της πρωτεύουσας και την καινούργια άποψη του Φωκά- Ο αυτοκράτορας θέλοντας να πατάξει τον στρατό του Ίστρου

άφησε να σφαγούν τόσες χιλιάδες άνδρες Δεν μπορούσε να ξεμυτίσει πια από το ανάκτορο ο Μαυρίκιος γιατί τον αποδοκίμαζε ο κόσμοςhellipΚαι πάνω στην ώρα αυτή την κρίσιμη ο αυτοκράτορας έχασε και το κουράγιο του Τον κυρίευσαν τύψεις σαν να ήταν πραγματικά αυτός ο υπαίτιος της σφαγής Έστελνε δώρα στα μοναστήρια και παρακαλούσε τους καλογέρους να προσεύχονται για τη σωτηρία της ψυχής του Ήταν συντετριμμένος

Ωστόσο ο Φωκάς βιαζόταν να απαλλαγεί από τον Κομεντίολο Ξεσήκωσε τους συγγενείς των σφαγμένων αιχμαλώτων και σε λίγο έγινε τούτο το παράξενο στο στρατόπεδο του Δούναβη Οι άνθρωποι του Φωκά ζητούσαν ευθύνη από τον Κομεντίολο γιατί δεν εξαγοράστηκαν οι αιχμάλωτοι Μάταια διαμαρτυρόταν ο στρατηγός Κανείς δεν ήθελε να τον ακούσει Στρατός και λαός σε εκείνη την

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 32 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ακριτική περιοχή αξίωνε την απομάκρυνση του ΚομεντίολουΟ Μαυρίκιος δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί Ανακάλεσε τον Κομεντίολο και έστειλε στον Δούναβη τον στρατηγό Πρίσκο Ωστόσο ο Φωκάς δεν πρόλαβε να πανηγυρίσει Ο καινούργιος στρατηγός ήταν βαρύς και δύσκολος Από την πρώτη κιόλας μέρα άρχισε ανακατατάξεις ασκήσεις ξεσκούριασμα Και όταν ικανοποιήθηκε από την προεργασία του πέρασε τον Δούναβη και χτύπησε τους Αβαροσλάβους Δεν σήκωνε συζητήσεις και μουρμούρες Ζητούσε σχολαστικά την τήρηση της ιεραρχίας και χτυπούσε στη ρίζα κάθε εκδήλωση απειθαρχίας Ο Φωκάς και οι εκατόνταρχοί του μούδιασαν Έβαλαν το κεφάλι χαμηλά βούλωσαν το στόμα τους και έπιασαν τα κοντάριαΟ βυζαντινός στρατός εμψυχωμένος από τον νέο ηγέτη τσάκισε τους Αβάρους και διέλυσε όλες τις μεγάλες μονάδες τους Οι ακριτικοί πληθυσμοί ενθουσιάστηκαν και αγάπησαν τον Πρίσκο Και φυσικό ήταν ο κοκκινοτρίχης Φωκάς έσκασε από το κακό του Κανείς δεν τον άκουγε τώρα Κανείς δεν είχε όρεξη για συνωμοτικές συναντήσεις Γέμισε λάφυρα το στρατόπεδο και κέφι και δόξα Μάταια φώναζε ο Φωκάς- Σε μας ανήκει η δόξα γιατί εμείς έχομε τη δύναμη Τι έκαμε

δηλαδή ο Πρίσκος Παρακολουθεί τη μάχη από το άλογό του έτοιμος να φύγει όταν δεν πάει καλά Εμείς οι εκατόνταρχοιhellip

Οι εκατόνταρχοι όμως δεν τον πίστευαν Μια νύχτα αγανακτισμένος από τη στάση των φίλων του έκαμε τη βαρυσήμαντη δήλωση- Σrsquo ένα μήνα ο Πρίσκος θα φύγει από εδώΚαβαλάρηδες έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και βρήκαν το προεδρείο των Πρασίνων Του έφεραν μυστικές εισηγήσεις του Φωκά Και την άλλη μέρα διαδηλωτές ζητούσαν στους δρόμους της Βασιλεύουσας να παραιτηθεί ο Μαυρίκιος και να ανεβεί στο θρόνο ο δοξασμένος στρατηγός Πρίσκος Η αντίδραση του αυτοκράτορα εκδηλώθηκε αμέσως Πρόσταξε το Πρίσκο να παραδώσει τη διοίκηση στον αδελφό του Πέτρο και να κατεβεί στην Κωνσταντινούπολη Όταν έφτασε ο αδελφός του αυτοκράτορα στον Δούναβη οι εκατόνταρχοι έτρεξαν να βρούν τον Φωκά κατάπληκτοι Κανένας δεν έκρυβε πια το θαυμασμό του για τον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 33 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

δαιμόνιο αυτό κοκκινοτρίχη Ο Φωκάς όμως τους δέχτηκε με ψυχρότητα- Δεν με πιστεύετε τι μαζεύεστε τότε εδώ Τι θέλετε μαζί μου Εγώ

μόνο πιστούς φίλους θέλωhellipΟι εκατόνταρχοι άρχισαν να τον καλοπιάνουν και από εκείνη τη μέρα τον έβλεπαν με κάποιο δέος Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί καλά καλά στο στρατηγείο ο Πέτρος και ο Φωκάς άρχισε πάλι τις διαμαρτυρίες- Γιατί μας πήραν τον ηρωικό μας αρχηγό τον Πρίσκο Ο

Μαυρίκιος βάζει την οικογένειά του πάνω από το συμφέρον του βασιλείου Ο Πέτρος δεν είναι παρά αδελφός του βασιλιά τίποτα άλλοhellip

Καινούργια κατακραυγή σηκώθηκε στο απείθαρχο στρατόπεδο Και ο Μαυρίκιος που ήξερε τους συνωμότες δεν είχε την ψυχική δύναμη να φωνάξει έναν από τους δοξασμένους στρατηγούς του τον Ναρσή τον Ηράκλειο ή τον Ρωμανό να τον στείλει εκεί πάνω να καθαρίσει τη φωλιά των φιδιών Δεν τον απασχολούσε παρά η σωτηρία της ψυχής του και βέβαια τα οικονομικά του κράτουςΓια να κάμει οικονομίες πρόσταξε τον Πέτρο να πάρει τον στρατό να διαβεί τον Δούναβη και να περάσει το χειμώνα στην εχθρική χώρα Έτσι ο στρατός θα τρεφόταν από τα εχθρικά κοπάδια και δεν θα επιβάρυνε το ταμείο του βασιλείου Αλλά η διαταγή αυτή προκάλεσε αναστάτωση Οι άνδρες ήταν κουρασμένοι Οι αξιωματικοί είχαν σωριάσει στο στρατόπεδο σωρούς λάφυρα Που θα πήγαιναν χειμωνιάτικα Οι βάρβαροι ήταν πολλοί και δεν θα τους άφηναν να ησυχάσουν όλο το χειμώνα Άρχισαν κιόλας οι βροχές laquoΛαίλαψ μεγίστου θυμού τοις στρατοπέδοις ενέσκηψεraquo Ο Φωκάς ήταν στις δόξες του Με λόγους με ψιθύρους με διαβήματα στον Πέτρο δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση και ο Πέτρος φοβήθηκε και το έβαλε στα πόδια μαζί με τους πατρικίους Ο στρατός του Ίστρου έμεινε ακέφαλος και μέσα στην αναστάτωση λίγοι εκατόνταρχοι φίλοι του Φωκά έκαναν το μεγάλο βήμα Ανακήρυξαν έξαρχο τον Φωκά Οι άλλοι αξιωματικοί που ήξεραν πόσο σκοτεινή ψυχή ήταν ο κοκκινοτρίχης δεν μίλησαν Και σε λίγο οι στρατιώτες σήκωσαν πάνω στην ασπίδα τον καινούργιο αρχηγό τους όπως έκαναν παλιά οι Ρωμαίοι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 34 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Και τώρα Φωκά- Και τώρα τραβούμε νότια Να συναντήσουμε τον ΜαυρίκιοΟ Θρακιώτης εκατόνταρχος κατέβαινε προς την Κωνσταντινούπολη Και στο μυαλό του άστραψε η ιδέα να γίνει αυτοκράτορας Πώς θα τα κατάφερνε όμως Πώς θα έπειθε τους εκατόνταρχους να τον ακολουθήσουν σrsquo αυτό το εγχείρημα Ως την ώρα τον ακολουθούσαν γιατί πίστευαν πως φροντίζει για τα επαγγελματικά τους συμφέροντα Αλλά αν άκουγαν πως θέλει να γίνει βασιλιάς Ύστερα ήταν τα κάστρα της βασιλεύουσας που τα υπεράσπιζαν ο στρατηγός Γερμανός ο γιος του βασιλιά Θεοδόσιος ο Πρίσκος άντρες γενναίοι και εμπειροπόλεμοιΠροβλήματα πολλά προβλήματα Ο Φωκάς κατηφόριζε χωρίς να ξέρει καλά καλά τι πάει να κάμει Ήταν φθινόπωρο του 602 όταν έφτασε στο Έβδομο στις μεγάλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κάμπο έξω από τη Χρυσή ΠύληΗ πρώτη του δουλειά μόλις έφτασε ήταν να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς των Πρασίνων Διέδωσε πως ο στρατός του Ίστρου έφτασε στον Έβδομο με εντολή του στρατηγού Γερμανού Έδωσε μάλιστα εντολή στους στρατιώτες του που κατακλέβανε τα περίχωρα να μην πειράξουν το εξοχικό παλάτι και τα κτήματα του Γερμανού Μια άλλη διάδοση έλεγε πως ο Γερμανός έφερε κάτω τον στρατό του Ίστρου για να εκθρονίσει τον Μαυρίκιο και να ανεβάσει στο θρόνο τον Θεοδόσιο τον πρωτότοκο του βασιλιάΟι διαδόσεις αυτές του πανούργου κοκκινοτρίχη προκάλεσαν τρομερή σύγχυση στην Πόλη Ο Μαυρίκιος κυνήγησε τον Γερμανό και μαστίγωσε τον Θεοδόσιο Έγιναν συγκρούσεις μέσα στην πρωτεύουσα Και οι Πράσινοι άρχισαν λεηλασίες και εμπρησμούς Τότε ο Φωκάς αποφάσισε να μιλήσει στους εκατόνταρχους Ο πενηνταπεντάρης σατανάς άρχισε από μακριά την κουβέντα Και τελικά- Ένας από εμάς πρέπει να γίνει αυτοκράτορας Αλλιώς η

αυτοκρατορία θα διαλυθεί μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό- Από μας Είσαι καλά Φωκά (Ο Αλέξανδρος ο συνετός

εξεγέρθηκε και οι άλλοι δεν μιλούσαν)- Από αιώνες ανόητοι όποιος έχει δύναμη γίνεται βασιλιάς στο

Βυζάντιο Γιατί διστάζετε Φώναξε ο Φωκάς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 35 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

- Μα πώς θα γίνει Θα αντιδράσουν οι στρατηγοί ο λαός- Κανένας δεν αντιδρά Ο λαός χαίρεται όταν βλέπει

αλλαξοβασιλίκια Δεν νοιάζεται ποιος πέφτει και ποιος ανεβαίνει Και οι στρατηγοί δεν χρειάζονται όλοι στο Βυζάντιο Αν γίνω εγώ βασιλιάς θα σας κάμω όλους πλούσιους Θα σας δώσω κτήματα δούλους πλοία εξουσίεςhellipΟ αιμοβόρος Βόνωσος και ο ευνούχος Λεόντιος ενθουσιάστηκαν Οι άλλοι είχαν ακόμη δισταγμούς Ο Αλέξανδρος πήρε πάλι το λόγο

- - Δεν είναι εύκολο Φωκά Κι αν ανέβεις στο θρόνο πώς θα κρατηθείς Ένας εκατόνταρχος στο θρόνο Και μάλιστα από γενιά άσημων χωρικών Θα αντιδράσει η αριστοκρατία Θα παραλύσει το κράτος Θα εισβάλουν οι βάρβαροι από παντού Λαός και στρατός μοιάζουν με άλογα πολεμικά Δεν ανέχομαι όλους τους καβαλάρηδεςhellip

Ωστόσο τα γεγονότα προχωρούσαν μόνα τους Οι Πράσινοι που είχαν ξεσηκώσει την πρωτεύουσα ήθελαν να φύγει ο Μαυρίκιος αλλά ήθελαν και ο καινούργιος βασιλιάς να είναι άσημος Να μην είναι από αρχοντικό σόι σαν τον Γερμανό και τον Πρίσκο Για να τον έχουν στο χέρι Το όνομα του Φωκά άρχισε να γλιστρά στα στόματα του λαούrsquorsquo

Νοέμβριος 602 αυτοκράτορας ο ΦωκάςΔύο μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο Φωκάς α) Πράσινοι και Βενετοί εναντίον του β) ο Πέρσης βασιλιάς εξαπολύει επίθεση εναντίον των Βυζαντινών με πρόσχημα τη δολοφονία του Μαυρικίου

Όταν ο Μαυρίκιος πληροφορήθηκε ότι ο Φωκάς πλησίαζε τη Βασιλεύουσα έφυγε μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του γιατί γνώριζε τις άγριες διαθέσεις του φιλόδοξου και αιμοβόρου κοκκινοτρίχη Επειδή αρρώστησε από ποδάγρα έμεινε στον Αυτόνομο Μετά από 5 μέρες στην Κωνσταντινούπολη στάση των δήμων οι οποίοι διεκδικώντας κάποια θέση στην αυτοκρατορία κραύγαζαν laquo Ο Μαυρίκιος δεν πέθανε ζειraquo Ακούγοντας αυτά ο Φωκάς ταράχτηκε κι αποφάσισε να δολοφονήσει τον Μαυρίκιο Έστειλε

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 36 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στον Αυτόνομο τον Λίλη ο οποίος αφού δολοφόνησε πρώτα τα παιδιά του Μαυρικίου μπροστά του αφαίρεσε τη ζωή από τον ίδιοΜετά από τη στυγνή δολοφονία του πρώην αυτοκράτορα ο Φωκάς ανέλαβε αυτό που πάντα ποθούσε τη διοίκηση της αυτοκρατορίας Η πρώτη όμως πράξη ήταν να δολοφονήσει όσους υποπτευόταν ότι τον υπονόμευαν Έβλεπε παντού εχθρούς κι αντί να αναδιοργανώσει την αυτοκρατορία και να της δώσει πνοή έπειτα από την κακή διαχείριση της που ίδιος ισχυριζόταν ότι έκανε ο Μαυρίκιος δημιούργησε ένα κλίμα εμφύλιου πολέμου και αλληλοσφαγής Σκότωσε σημαντικούς στρατηγούς όπως τον Ναρσή τον Πρίσκο (αφού πρώτα τον είχε κάνει γαμπρό του) τον Αλέξανδρο κι άλλους πολλούςΌταν μια αυτοκρατορία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και διοικείται από έναν αιμοβόρο αυτοκράτορα που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να μην έχει προσωπικούς εχθρούς και να σκοτώνει τους ίδιους τους συμπατριώτες του πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κίνδυνο Ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία για τον Πέρση βασιλιά να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη Ο Χοσρόης προφασιζόμενος το θάνατο του Μαυρικίου με τον οποίο είχε συνάψει ειρήνη κι έχοντας στο πλευρό του κάποιον που διατεινόταν ότι ήταν γιος του Μαυρικίου κυρίευσε όλη τη Μεσοποταμία την Αρμενία την Καππαδοκία πολιόρκησε την Αντιόχεια και λεηλάτησε τα περίχωρα της Χαλκηδόνας Η αυτοκρατορία διαλυότανΕυτυχώς ο Πρίσκος αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που διέτρεχε από τον Φωκά πριν δολοφονηθεί έστειλε επιστολή στον Ηράκλειο ( έξαρχος της Αφρικής) το 608 πΧ ζητώντας του βοήθεια Το 610 ο Ηράκλειος ο νεότερος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και αφού καθαίρεσε τον Φωκά και τον παρέδωσε στον όχλο αναγορεύτηκε αυτοκράτορας

Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 37 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ήταν έξαρχος της Καρχηδόνας και στρατηγός του Μαυρικίου Είχε σημειώσει πολλές νίκες κατά των Περσών με σημαντικότερες τις νίκες στη Δάρα και τη Νίσιβι Παντρεύτηκε την Επιφάνεια από την οποία απέκτησε τρία παιδιά τον Ηράκλειο τον Θεόδωρο τη Μαρία Επειδή δεν συμφωνούσε με τη συμπεριφορά του Φωκά και όντας κάποτε πιστός στρατηγός του Μαυρικίου αντί να ορκιστεί πίστη στον Φωκά διέκοψε την επικοινωνία με την Βασιλεύουσα κι επιπλέον έπαψε να τη τροφοδοτεί με σιτάρι Μόλις λαμβάνει την επιστολή του Πρίσκου αποφασίζει να δράσει Έτσι αποστέλλει το γιό του Ηράκλειο τον νεότερο στην Κωνσταντινούπολη το 609 πΧ Ταυτόχρονα με τον Ηράκλειου ξεκινά κι ο στρατός από τη ξηρά με επικεφαλής τον Νικήτα

Ηράκλειος ο νεότεροςΉταν μεγαλόσωμος με ξανθά μαλλιά και επιβλητικό παρουσιαστικό Οι χρονογράφοι μιλούν για την ομορφιά και την ανδρεία του ενώ ο Βουργούνδιος Φρεδεγάριος βεβαίωνε ότι αν πάλευε με λιοντάρια τα νικούσεΤο 610 παντρεύεται την αγαπημένη του Ευδοκία κι αναγορεύεται αυτοκράτορας σε ηλικία 36 ετών

Αντιμετώπιση Περσών

Ο Ηράκλειος ήταν ικανός και δραστήριος και αποδείχτηκε υποδειγματικός κυβερνήτης Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και στο εσωτερικό όπου η

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 38 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

κακοδιοίκηση των προκατόχων του είχε αφήσει τα ταμεία άδεια και στο εξωτερικό όπου είχε παραμεληθεί η οργάνωση ικανού στρατού

Το 611 μΧ οι Πέρσες κατέλαβαν την Αντιόχεια και βάδιζαν κατά της Δαμασκού Μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ της οποίας η πολιορκία κράτησε είκοσι μέρες Μετά οι δυνάμεις των Περσών διέσπασαν την άμυνα και μπήκαν στην πόλη Ενώ ένα μέρος του περσικού στρατού καταλάμβανε την Συρία και τα Ιεροσόλυμα ένα άλλο βάδισε κατά της πρωτεύουσας και αφού κατέλαβε τη Χαλκηδόνα στρατοπέδευσε κοντά στη Χρυσούπολη απέναντι από την Πρωτεύουσα Παράλληλα με την κατάληψη της Χαλκηδόνας το τμήμα εκείνο του περσικού στρατού που κατέλαβε Συρία και Ιεροσόλυμα προχώρησε προς τα νότια και αφού το 619 κατέλαβε την Αλεξάνδρεια υπέταξε ολόκληρη την Αίγυπτο Εκτός από την απώλεια εδαφών που είχε το Βυζάντιο με την εισβολή των Περσών έχασε και τις τελευταίες του κτήσεις στην Ισπανία όπου οι Βησιγότθοι συμπλήρωσαν την κατάκτησή της Μόνον οι Βαλεαρίδες νήσοι παρέμειναν στα χέρια του Ηρακλείου Ο Ηράκλειος για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών Έχοντας ανάγκη χρημάτων πήρε τους θησαυρούς από τους ναούς της πρωτεύουσας και των επαρχιών και διέταξε να κοπούν χρυσά και αργυρά νομίσματα μεγάλο αριθμό από τα οποία έστειλε στο Χαγάνο των Αβάρων προσπαθώντας να τον αποτρέψει να εκστρατεύσει κατά του Βυζαντίου Το 622 αφού στρατολόγησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών βάδισε εναντίον των Περσών Στην εκστρατεία αυτή έδωσε χαρακτήρα σταυροφορίας γιατί αποσκοπούσε στην ανάκτηση των Ιεροσολύμων και του Τιμίου Σταυρού Ανάμεσα στο 622 και 628 ο Ηράκλειος έκανε τρεις επιτυχείς εκστρατείες κατά των Περσών στις βόρειες επαρχίες της Περσίας Ενώ όμως ο Ηράκλειος είχε εκστρατεύσει εναντίον των Περσών ο Χαγάνος των Αβάρων έσπασε τη συμφωνία και το 622 βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης Ο Ηράκλειος έκλεισε συμφωνία με τους Πέρσες Οι Άβαροι πολιόρκησαν την πρωτεύουσα αλλά η φρουρά της απέκρουσε την επίθεση και έτρεψε σε φυγή τους Αβάρους Κατά τα τέλη του 672 μΧ ο Ηράκλειος

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 39 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

έδωσε αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών κοντά στα ερείπια της Αρχαίας Νινευή και αφού τους νίκησε προχώρησε στις κεντρικές επαρχίες της Περσίας Η ήττα αυτή των Περσών επιτάχυνε τις εσωτερικές εξελίξεις στην Περσία όπου ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Χοσρόης εκθρονίστηκε και ο διάδοχός του Σιρόης άρχισε διαπραγματεύσεις για ειρήνη με τους Βυζαντινούς Όροι των Βυζαντινών για τη συμφωνία τους οποίους δέχτηκαν οι Πέρσες ήταν να επιστραφούν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επαρχίες της Συρίας της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου καθώς και ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο οι Πέρσες μετά την κατάληψη των Ιεροσολύμων είχαν μεταφέρει στην Κτησιφώνα Αφού έκλεισε τη συμφωνία ο Ηράκλειος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα και το 630 πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου αποκατέστησε τον Τίμιο Σταυρό στην παλιά του θέση

Την ίδια εποχή εμφανίζεται το Ισλάμ Το 633 οι Άγιοι Τόποι πέφτουν στα χέρια των Μωαμεθανών Η Βόρεια Αφρική η Ιβηρική χερσόνησος η Συρία η Αντιόχεια θα κατακτηθούν μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος τη πτώση των επαρχιών Η ψυχική του ηρεμία θα διαταραχθεί μετά την ήττα 80000 Βυζαντινών στο Γιαμούρκ της Γαλιλαίας το 637

Τα επιτεύγματα του Ηρακλείου στην εξωτερική πολιτική ήταν σημαντικά για την επιβίωση της Αυτοκρατορίας και την επέκτασή της και η βασιλεία του θεωρείται σταθμός στη Βυζαντινή Ιστορία Επίσης και η εσωτερική πολιτική του Ηρακλείου αποτελεί σταθμό τόσο για τη διοικητική τη στρατιωτική οργάνωση τη βελτίωση των οικονομικών του Κράτους αλλά κυρίως για την αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας του Κράτους μεταρρύθμιση που αποτελεί σταθμό στη Βυζαντινή Ιστορία

Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις Ηρακλείου από τα μέσα του 7ου αιώνα 1) θεματική διοίκηση η αυτοκρατορία συρρικνώνεται Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή Αργότερα θέματα θα είναι οι περιοχές στις οποίες εγκαθίστανται οι

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 40 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

στρατιωτικές μονάδες και οι οποίες θα μετεξελιχθούν σε διοικητικές περιφέρειες Τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος την είχε ο στρατηγός Οι στρατιώτες είχαν κτήματα τα λεγόμενα lsquoστρατιωτόπιαrsquo με τα έσοδα των οποίων αγόραζαν τα όπλα τους και τα άλογά τους Σε περίπτωση πολέμου καλούνταν μπροστά στον εκατόνταρχο χιλίαρχο πεντηκόνταρχο οι οποίοι τους επιθεωρούσαν για να συμμετάσχουν στον πόλεμο Το κτήμα και η στρατιωτική υποχρέωση ήταν κληρονομικά Τα πρώτα θέματα στα μέσα του 7ου αιώνα στη Μικρά Ασία Θα αποτελέσουν τη βάση της οργάνωσης τη Μεσοβυζαντινή περίοδο στο Βυζάντιο Βέβαια ο στρατηγός δεν διοικούσε μόνος του το θέμα ούτε ήταν ανεξέλεγκτος Απεναντίας υπήρχε ένας πολιτικός διοικητής ο πρωτονοτάριος του θέματος ένας θεματικός δικαστής ο πραίτωρ του θέματος και ο στρατολόγος του θέματος που έφερε τον τίτλο του χαρτουλάριου Και οι τρεις τους είχαν το δικαίωμα να αναφέρονται απευθείας στον αυτοκράτορα για τις υποθέσεις του θέματος Έτσι ο αυτοκράτορας έλεγχε την κατάσταση στα θέματα Η στρατικοποίηση της διοίκησης είχε κάποιες συνέπειες τόσο στο αμυντικό σύστημα των Βυζαντινών όσο και στην κοινωνική τους οργάνωση α) Οι στρατιώτες που έλαβαν γη σrsquo αυτά τα στρατιωτικά θέματα μετατράπηκαν σε στρατιώτες αγρότες Αυτοί για να υπερασπιστούν την ιδιοκτησία τους αγωνίζονταν με αυταπάρνηση και με υπέρτατο ζήλο αντικαθιστώντας έτσι τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν επί πληρωμή το βυζαντινό στρατό αλλά μετά τους εξαντλητικούς πολέμους άρχισαν να εκλείπουν Β) Αναδιάρθρωση της κοινωνίας με τη μικρή και μεσαία ιδιοκτησία να ενισχύονται για τον εξής λόγο οι μεγάλοι γαιοκτήμονες αποδεκατίστηκαν κατά τους αβαροσλαβικούς πολέμους κι έτσι τα χωράφια τους καταλήφθηκαν από τους ακτήμονες και τους μικροϊδιοκτήτες Έτσι οι ελεύθεροι αγρότες οργανωμένοι σε εύρωστες κοινότητες χωρίων αποτελούσαν τη δυναμικότερη τάξη της βυζαντινής κοινωνίας

Το θέμα υποδιαιρούταν σε δύο ή τρεις μικρότερες διοικητικές περιφέρειες τις τούρμες κι αυτές σrsquoάλλες μικρότερες τα βάνδα κατά αναλογία με τη διαίρεση του στρατιωτικού θέματος Ορισμένα

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 41 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μεγάλα θέματα είχαν διοικητική αυτοτέλεια και οι διοικητές λέγονταν προνοητές ή κατεπάνω

2) Δημιουργία του αξιώματος του Λογοθέτη του Δρόμου Στην αρχή ήταν υπεύθυνος για το κρατικό ταχυδρομείο Όμως επειδή με τα οχήματα των κρατικών ταχυδρομείων μετακινούνταν τα μέλη των ξένων πρεσβειών ο λογοθέτης του δρόμου αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με το ταξίδι τους όπως και καθήκοντα σχετικά με την παρουσίαση αυτών στον αυτοκράτορα Είχε δηλαδή αρμοδιότητες υπουργού συγκοινωνιών και εξωτερικών Με το πέρασμα των χρόνων ανέλαβε και την αρμοδιότητα να παρουσιάζει στον αυτοκράτορα τους νεοδιοριζόμενους αξιωματούχους του κράτους Αυτός είχε στην υπηρεσία του άλλους υπαλλήλους όπως τον χαρτουλάριο του δρόμου που ήταν προϊστάμενος των διαφόρων υπηρεσιών του λογοθεσίου τους επισκεπτήτες που στέλνονταν στις επαρχίες για ζητήματα του λογοθεσίου τους ερμηνευτές που ήταν διερμηνείς τον κουράτωρα του αποκρισιαρικίου που ήταν υπεύθυνοι για το οίκημα όπου διέμεναν οι ξένες αντιπροσωπείες οι διατρέχοντες και μανδάτορες δηλαδή οι διερμηνείς ο πρωτονοτάριος του δρόμου που οδηγεί τους αιχμαλώτους κατά τις τελέσεις θριάμβου ο επί των βαρβάρων που επόπτευε τους ξένους που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη

3) Η ελληνική γλώσσα η επίσημη γλώσσα του κράτους Με τη συρρίκνωση του ελληνικού κράτους αυτό αποκτά ομοιογένεια αφού οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν ελληνόφωνοι πληθυσμοί Ο Ηράκλειος υιοθέτησε τον τίτλο βασιλεύς πιστός εν Χριστώ εγκαταλείποντας τους ρωμαϊκούς τίτλους imperator Romanorum Caesar augustus

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Οι Άραβες κατοικούν στην Ασία και στην Αφρική Υπάρχουν

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 42 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

όμως και μετανάστες στις άλλες περιοχές του πλανήτη

Το όνομα lsquoΆραβαςrsquo δεν αναφέρεται μόνο στον κάτοικο της Αραβίας άλλα σrsquo όποιον έχει ως μητρική γλώσσα την αραβική Εξάλλου οι Άραβες ήταν νομάδες Η λέξη Άραβας προέρχεται από το laquoάραμπraquo που σημαίνει νομάς της ερήμου Δηλαδή οι Άραβες δεν είχαν μόνιμο τόπο εγκατάστασης αλλά μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή

7ος αιώνας Οι Άραβες κατακτούν και οργανώνουν σε ενιαίο κράτος μια μεγάλη εδαφική περιοχή Τότε εμφανίζεται και ο Ισλαμισμός

Οι Άραβες ανήκουν στα σημιτικά φύλα που από την 3η χιλιετία ξεχύθηκαν σε 3 διαδοχικά κύματα στη α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Δυτική Ασία

Η Νότια Αραβία έχει αναπτυγμένο εμπορικό πολιτισμό καθώς παράγει αρώματα και μπαχαρικά ενώ η θέση της ευνοεί την ανάπτυξη σχέσεων με τις μεσογειακές χώρες την Άπω Ανατολή και την Ανατολική Αφρική Το πολιτικό σύστημα είναι αυτό της μοναρχίας Το 335 π Χ οι Αιθίοπες καταλαμβάνουν τη Νότια Αραβία και δημιουργώντας σχέσεις με το Βυζάντιο προκαλούν την αντίδραση των Σασσανιδών Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κατάκτηση της Νότιας Αραβίας από τον Χοσρόη τον Α΄

Στην κεντρική Αραβία αδύνατη η δημιουργία ενιαίου κράτους λόγω του φυσικού περιβάλλοντος Έτσι η ζωή τους ήταν νομαδική

Βόρεια στη σημερινή Υπεριορδανία δημιουργείται το βασίλειο των Ναβαταίων με πρωτεύουσα την Πέτρα (Πετραία Αραβία) Το βασίλειο διαρκεί από τον 5ο αιώνα π Χ έως το 105 μ Χ και έχει στενές σχέσεις με τους Σελευκίδες και έπειτα με τους Ρωμαίους οι οποίοι το υποτάσουν στον Τραϊανό Η αραβική πόλη Ταντμόρ χτισμένη στην έρημο της Συρίας και στο δρόμο των καραβανιών που μετέφεραν μπαχαρικά στη Μεσόγειο από την Υεμένη γνωρίζει μεγάλη ακμή κατά τον 2ο και 3ο αιώνα μ Χ Ο βασιλιάς της περιοχής

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 43 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Οδαίναθος απέκρουσε τους Πέρσες στον Εφράτη (260-267 μ Χ) Η γυναίκα του Οδαίναθου βασίλισσα Ζηνοβία θέλησε να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία όμως ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το 273 τη νίκησε και κατάστρεψε την Παλμύρα

Τον 6ο αιώνα μ Χ πόλεμος μεταξύ αραβικών κρατών αραβικά κρατίδια στις αραβικές ακτές του Περσικού κόλπου και στην Υεμένη υπό τους Πέρσες αραβικά κρατίδια στη συροπαλαιστινιακή μεθόριο υπό τους Βυζαντινούς και στην κεντρική Αραβία μια υποτυπώδης ομοσπονδία βεδουίνων

ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Ίδρυση α΄μισό 7ου αιώνα

Ιδρυτής Μωάμεθ (Μουχάματ)

Γέννηση Ισλαμισμού στη Μέκκα

Είναι μονοθεϊστική θρησκεία Αντιπροσωπεύει την αντίδραση των ανώτερων τάξεων εναντίον της φυλετικής οργάνωσης που είχε σαν ιδεολογία τον παγανισμό (= πίστη σε πολλούς θεούς και θεές)

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι καταδιώκονται και φεύγουν από τη Μέκκα πηγαίνοντας στη Γιαθρίμπ (Μέδινα) το έτος 622 μ Χ οπότε ξεκινάει και το μουσουλμανικό έτος Η φυγή αυτή γνωστή ως εγείρα Το 630 ο Μωάμεθ καταλαμβάνει τη Μέκκα Από τότε έναρξη εξάπλωσης ισλαμισμού Μέσω της νέα αυτής θρησκείας ο Μωάμεθ συνένωσε τις αραβικές φυλές

Οι πιστοί του Ισλάμ λέγονται lsquoμουσουλμάνοιrsquo από τη λέξη lsquoμούσλιμrsquo που σημαίνει αυτός που παραδίνεται στο θέλημα του Θεού και είναι οπαδός του Ισλαμισμού

Ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων το Κοράνι Αυτό περιλαμβάνει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας καθώς

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 44 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

καθορίζει τους νόμους που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες τους υπαλλήλους και τους κυβερνώντες Έτσι η θρησκευτική κοινότητα ταυτίζεται με το κράτος Μιλάμε λοιπόν για ένα θεοκρατικό κράτος Ο ανώτατος άρχοντας είναι και κοσμικός και θρησκευτικός ηγέτης Η θρησκευτική δικαιοσύνη είναι το ίδιο και το αυτό με την κοσμική Οι πολίτες δικάζονται σύμφωνα με το Κοράνι από τον Καδή ή τον Μουφτή

Βασικές διδασκαλίες Κορανίου

Ο Θεός είναι ένας ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του Οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Αλλάχ και το έργο τους

είναι να εκτελούν τις εντολές του Ένας από αυτούς ο Ιμπλίς (ο διάβολος) εξέπεσε

Η ζωή και οι πράξεις των ανθρώπων προκαθορίζονται από τη βούληση του Αλλάχ (κισμέτ) ο οποίος άλλον οδηγεί στο σωστό κι άλλον αφήνει να πλανηθεί Εντούτοις στην τελική κρίση ο άνθρωπος ανταμείβεται ή καταδικάζεται ως υπεύθυνος για τις πράξεις του

Η ανταμοιβή που συνίσταται σε μια παραδείσια ζωή με ποικίλες απολαύσεις όσο και η καταδίκη που συνίσταται σε φρικτά βασανιστήρια στην κόλαση περιγράφονται πολύ ζωντανά Ιδιαίτερα τονίζεται η απόλαυση του παραδείσου ως ανταμοιβής για το θάνατο στη μάχη κατά των απίστων

Οι 5 στύλοι του Ισλάμ (υποχρεώσεις πιστών)

Η επανάληψη της φράσης laquoδεν υπάρχει άλλος Θεός παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης τουraquo Σύντομη ομολογία πίστης

Η προσευχή Ο πιστός πρέπει να προσεύχεται στρεφόμενος προς τη Μέκκα πέντε φορές την ημέρα κατά την ανατολή του ήλιου το μεσημέρι το απόγευμα κατά τη δύση και το βράδυ Μέρα αφιερωμένη στην προσευχή η Παρασκευή οπότε το μεσημέρι οι πιστοί συγκεντρώνονται

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 45 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

για να προσευχηθούν στο τζαμί

Η ελεημοσύνη των φτωχών Πήρε τη μορφή φόρου Σήμερα σαν εθελοντική προσφορά όπου έχει καταργηθεί το σύστημα

Η νηστεία Το μήνα Ραμαντάν Αποχή από κάθε τροφή από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου

Η ιερή αποδημία ή προσκύνημα στα ιερά μνημεία της Μέκκας Λέγεται μεγάλο προσκύνημα ή Χάτζ Απαιτείται από όλους τους μουσουλμάνους να το πραγματοποιήσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

Τζιχάντ ιερός πόλεμος μουσουλμάνων μέχρι και σήμερα για τη διάδοση του Ισλαμισμού στους lsquo απίστουςrsquo Η πίστη τους ότι μrsquo αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την είσοδό τους στον Παράδεισο οδήγησε στην εξάπλωση του Ισλαμισμού

632 Θάνατος Μωάμεθ Διάδοχός του ο χαλίφης ο οποίος είχε την έννοια του τοποτηρητή Φρόντιζε για την εφαρμογή του Κορανίου ενώ στο πρόσωπό του συγκέντρωνε τόσο την κοσμική όσο και τη θρησκευτική εξουσία Πρώτος χαλίφης ο Αμπού Μπακρ

Εξαπόλυση Αραβίας προς την Αίγυπτο τη Συρία την Παλαιστίνη την Αρμενία την Κεντρική Ασία τις Ινδίες υπό την ηγεσία των Αμπού Μπακρ Ομάρ Οθμάν Αλή

Δυναστεία Ομμεϋαδών (661-750) μεταφορά πρωτεύουσας στη Δαμασκό Κληρονομικό χαλιφάτο Επίθεση κατά της Ευρώπης για πρώτη φορά Ήττα στην Κωνσταντινούπολη το 716 από τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο Ήττα στο Πουατιέ το 732 από τον Κάρολο Μαρτέλλο Όμως εγκατάσταση Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο στη βόρεια Αφρική και σε κάποιες περιοχές της Ασίας

Δυναστεία των Αβασιδών (750-945) Σφαγή Ομμεϋαδών Το κράτος στην αρχαία μορφή του Μεταφορά πρωτεύουσας στη Βαγδάτη Ο μοναδικός Ομμεϋάδης που επέζησε ίδρυσε εμιράτο και

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 46 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μετά χαλιφάτο της Κορδούης (756-1236)

Άλλα μικρότερα κράτη υποταγμένα στον χαλίφη εμιράτο Ιδρισιδών στο Μαρόκο (788) Αγλαβιτών στην Αφρική και στην Τυνησία (800) των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο (868) Οι εμίρηδες των δυο τελευταίων εμιράτων κατέκτησαν μεγάλο μέρος της Μεσογείου τον 8ο και 10ο αιώνα (Κύπρος Κρήτη μέρος της Σαρδηνίας Σικελία και ορισμένα μέρη της Ιταλίας)

Διάσπαση Ισλαμ στα τρία α) οι σχιίτες επαναστάτησαν στην Αφρική και ίδρυσαν χαλιφάτο το οποίο υπό την ηγεσία των Φατιμιδών αντιτάχθηκε στην ορθόδοξη Βαγδάτη και κυριάρχησε στην Αίγυπτο στην Αφρική στη Συρία και στα νησιά της Μεσογείου Β) χαλιφάτο Ομμεϋάδων το 920 στην Κορδούη Γ) ορθόδοξοι στη Βαγδάτη

1055 Οι Σελτζουκίδες που είχαν προωθηθεί από το Τουρκεσταν ως την Περσία και είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό κατέλαβαν τη Βαγδάτη Τυπική εξουσία στον χαλίφη όμως η πολιτική και στρατιωτική εξουσία στην πραγματικότητα στα χέρια του σουλτάνου Από εδώ και στο εξής η ιστορία του Ισλαμισμού είναι η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 47 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Εξάπλωση του Ισλαμισμού

Οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες

1η επίθεση στην Κωνσταντινούπολη 674 ndash 678 επί Κωνσταντίνου Δ΄ Ήττα Αράβων λόγω της χρήσης ενός νέου όπλου που έφερε την ονομασία lsquoυγρό πυρrsquo

Ναυμαχικά Λέοντος Βασιλέως

Πολλά δέ καί ἐπιτηδεύματα τοῖς παλαιοῖς καί δή καί τοῖς νεωτέροις έπενοήθη κατά τῶν πολεμικῶν πλοίων καί τῶν έν αὐτοῖς πολεμούντων Οἶον τό ἐσκευασμένον πῦρ μετά βροντῆς καί καπνοῦ προπύρων μετά τῶν σιφώνων πεμπόμενον καί καπνίζον αὐτά

Καί τοξοβαλίστραι δέ ἐν τε ταῖς πρύμναις καί ταῖς πρῴραις καί κατά τῶν δύο πλευρῶν τοῦ δρόμωνος ἐκπέμπουσαι σαγίτας μικράς τάς λεγόμενας μυίας

Καί θηρία ἓτεροι ἐπενόησαν ἐν χύτραις κεκλεισμένα καί κατά τῶν πλοίων τῶν πολεμίων ῥιπτόμενα οἶον ὂφεις καί ἐχίδνας καί σαύρας καί σκορπίους καί τά ὃμοια τούτων ἰοβόλα ὧν συντριβομένων τά θηρία δάκνουσι καί συμφθείρουσι διά τοῦ ἰοῦ τούς πολεμίους ἒσωθεν τῶν πλοίων

Καί χύτρας δέ ἂλλοι ἀσβέστου πλήρεις ὧν ῥιπτομένων καί συντριβομένων ὁ τῆς ἀσβέστου ἀθμός συμπνίγει καί σκοτίζει τούς πολεμίους καί μέγα ἐμπόδιον γίνεται

Καί τρίβολοι δέ σιδηραῖ ῥιπτόμεναι ἐν τοῖς πλοίοις τῶν πολεμίων οὐ μικρά λυπήσουσιν αὐτούς καί ἐμποδίσουσιν πρός τόν κατά τήν ὣραν ὀφείλοντα ἀγῶνα

Ἡμεῖς δέ κελεύομεν καί πυρός ἐσκευασμένου πλήρεις ἀκοντίζεσθαι καί χύτρας κατά τήν ὑποδειχθεῖσαν μέθοδον τῆς αὐτῶν σκευασίας ὧν συντριβομένων ἐμπρησθήσεσθαι ῥαδίῳς τά πλοῖα τῶν πολεμίων

Χρήσασθαι δέ καί τῇ ἂλλη μεθόδῳ τῶν διά χειρός βαλλομένων

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 48 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

μικρῶν σιφώνων ὂπισθεν τῶν σιδηρῶν σκουταρίων παρά τῶν στρατιωτῶν κρατουμένων ἃπερ χειροσίφωνα λέγεται παρά τῆς ἡμῶν βασιλείας ἂρτι κατεσκευασμένα ῥίψουσι γάρ καί αὐτά τοῦ ἐσκευασμένου πυρός κατά τῶν προσώπων τῶν πολεμίων

Καί τρίβολοι δέ μείζονες σιδηραῖ ἢ ἐν σφαιρίοις ξυλίνοις ἧλοι ὀξεῖς ἐμπεπηγμένοι στυππίοις δέ καί ἑτέρᾳ ὓλῃ ἐνηλειμμένοι∙ ltἃgt ἐμπυρισθέντα καί κατά τῶν πολεμίων βαλλόμενα εἶτα πίπτοντα ἐν τοῖς πλοίοις διά πολλῶν μερῶν ἐμπρήσουσιν αὐτά

Ἀλλά εἰ καί διά τό σβέσαι οἱ πολέμιοι πατήσουσι αὐτῶν φλόγα οἱ πλεῖστοι τούς πόδας πληγήσονται κατ΄αὐτήν τήν ἀκμήν τοῦ πολέμου καί οὐ μικρόν ἒσται τοῖς ἐναντίοις ἐμπόδιον

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 49 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 50 1342023

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Γεωργία Ζαχαροπούλου Σελίδα 51 1342023

• Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
• Αίτια εγκατάλειψης οικισμών
• Περίοδος αλλαγών 330-641 μΧ
• ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
• Ερώτηση
• Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επί Μεγάλου Κωνσταντίνου ( α΄μισό 4ου αιώνα μΧ )
• Διάδοχοι Ιουστινιανού Α΄ Ιουστίνος Β΄(565-578)
• Εξωτερικοί κίνδυνοι των Βυζαντινών αυτήν την περίοδο
• Οι Σλάβοι
• Οι Άβαροι
• Η εισβολή των Αβάρων το 587-8
• Οι Πέρσες
• O Χοσρόης laquoAθάνατη Ψυχήraquo
• Άρα 2 επιτυχίες Μαυρικίου α) ανακωχή με τους Πέρσες