Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΗΣ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑΣ - Γ.ΔΕΛΑΣΤΙΚ

TA ΓEΓONOTA τ�υ Aυγ�ύστ�υ τ�υ1995 θα α�ήσ�υν πιθαν�τατα ανε�ίτη-λα τα σημάδια τ�υς στη σύγ�ρ�νη ι-στ�ρία της Γι�υγκ�σλα�ίας. Mε ρα-γδαί�υς ρυθμ�ύς άλλα�ε ρι�ικά η κα-τάσταση π�υ εί�ε δημι�υργηθεί μέσααπ� τέσσερα �ρ�νια π�λέμ�υ.

Oι πρώτες αυγ�υστιάτικες μέρες έ-�εραν μα�ί τ�υς την υλ�π�ίηση �σωνεί�αν απ��ασιστεί σ’ εκείνη την κρίσι-μη συνάντηση της 22 I�υλί�υ, στ�Σπλίτ, τ�υ Kρ�άτη πρ�έδρ�υ Φράνι�T�ύτσμαν με τ�ν B�σνι� �μ�λ�γ� τ�υAλία I�ετμπέκ��ιτς. Mια συνάντησηστην �π�ία, �πως απ�κάλυψε η γαλλι-κή «M�ντ» στις 4 Aυγ�ύστ�υ, εί�αν πά-ρει μέρ�ς � πρ�εδρ�ς της T�υρκίαςΣ�υλεϊμάν Nτεμιρέλ, ένας Aμερικαν�ςκι ένας Γερμαν�ς α�ιωματ�ύ��ς. Δεν�ρειάστηκαν λ�ιπ�ν �ύτε δυ� 24ωρακαλά-καλά για να σαρωθεί αμα�ητί ησερ�ική δημ�κρατία της Kράινα και νακαταλη�θ�ύν απ� τ�υς Kρ�άτες εδά-�η τα �π�ία κατ�ικ�ύσαν Σέρ��ι επίαιώνες.

Στις 7 Aυγ�ύστ�υ, �ι «Tάιμς» τ�υΛ�νδίν�υ δημ�σι�π�ι�ύσαν �άρτη δια-μελισμ�ύ της B�σνίας μετα�ύ Σερ�ίαςκαι Kρ�ατίας, τ�ν �π�ί� εί�ε σ�εδιάσειπρ��ειρα � Φρ. T�ύτσμαν πάνω στ�ν...κατάλ�γ� �αγητών τ�υ επίσημ�υ δεί-πν�υ π�υ εί�ε δ�θεί τ�ν Mάι� στ� Λ�ν-δίν� με την ευκαιρία των ε�ρτασμώνγια τα 50 �ρ�νια απ� τη λή�η τ�υ Δευ-τέρ�υ Παγκ�σμί�υ Π�λέμ�υ.

Πρ�κειται για �άρτη π�υ σίγ�υρα συ-νέτεινε στην επιδείνωση των σ��αρ�-τατων ενδ�σερ�ικών δια�ωνιών π�υπρ�έκυψαν ως απ�τέλεσμα της μυστη-ριώδ�υς κατάρρευσης της Kράινα και

τ�υ ��υ των Σερ��σνιων �τι τ�υςεπι�υλάσσεται ανάλ�γη τύ�η.

Πραγματικά η ε�αιρετικά ύπ�πτη, ωςπρ�ς τ�υς δράστες και τ�υς στ��υςτης, δ�λ��νική ρίψη �λήματ�ς �λμ�υστην αγ�ρά τ�υ Σεράγε��, με απ�τέ-λεσμα τ�ν διαμελισμ� δεκάδων αμά-�ων, στις 18 Aυγ�ύστ�υ, �δηγεί σε κα-ταλυτικές ε�ελί�εις και στη B�σνία.Aρ�ί��υν �ι NATOϊκ�ί ��μ�αρδισμ�ί, �ι�π�ί�ι �δηγ�ύν τα�ύτατα, στις 8 Σε-πτεμ�ρί�υ, στη Γενεύη, στην υπ�γρα-�ή μιας «Συμ�ωνίας Bασικών Aρ�ών»απ� τ�υς υπ�υργ�ύς E�ωτερικών της

Kρ�ατίας, της Γι�υγκ�σλα�ίας και τηςB�σνίας. Mιας συμ�ωνίας π�υ μετα�ύάλλων υπ��ρεώνει εκατ�ντάδες �ιλιά-δες Σέρ��υς της B�σνίας να εγκατα-λείψ�υν τις εστίες τ�υς, καθώς περι�-ρί�ει δραστικά τα σερ��σνιακά εδά-�η, ενώ δημι�υργεί πρ�ϋπ�θέσεις επι-στρ��ής στα σπίτια τ�υς, αλλά και νέ-ων μετακινήσεων για εκατ�ντάδες �ι-λιάδες μ�υσ�υλμάν�υς.

Πανηγυρί��υν ηγέτες και μέσα ενη-μέρωσης στη Δύση: Eπιτέλ�υς, έστωκαι με τις ��μ�ες, επι�άλλεται η ειρή-νευση στην πρώην Γι�υγκ�σλα�ία!

Eίναι �μως έτσι; Oι ��μ�αρδισμ�ίτ�υ NATO π�υ συνε�ίστηκαν και μετάτην υπ�γρα�ή της συμ�ωνίας και κυ-ρίως η κρ�ατ�μ�υσ�υλμανική στρα-τιωτική επέλαση, η �π�ία �δηγεί τ�υςΣερ��σνι�υς σε διαδ��ικές ήττες

μεγάλης έκτασης, δημι�υργ�ύν π�λ-λές αμ�ι��λίες για τ� αν αυτ� π�υ επι-τεύ�θηκε είναι πραγματική ειρήνη.Δεν μπ�ρεί πάντως να μη σημειώσεικανείς, �τι �λως περιέργως, �ι σαρωτι-κές κρ�ατ�μ�υσ�υλμανικές νίκες ση-μειών�νται κυρίως σε σημεία π�υ τ� α-μερικανικ� ειρηνευτικ� σ�έδι� εκ�ω-ρεί σ’ αυτ�ύς, παρ�λ� π�υ μέ�ρι τώρατα κατεί�αν �ι Σέρ��ι.

Eίναι πρ��ανές �τι �ι μη�ανισμ�ί ι-σ�ύ�ς παγκ�σμιας ή πανευρωπαϊκήςεμ�έλειας –HΠA, NATO, E.E.– κιν�ύ-νται πάλι για να επι�άλ�υν λύσεις π�υε�υπηρετ�ύν κυρίως ε�ωτερικά συμ-�έρ�ντα και σίγ�υρα δεν αντανακλ�ύντ�ν εσωτερικ� συσ�ετισμ� δυνάμεωνστην πρώην Γι�υγκ�σλα�ία. Tέτ�ιεςλύσεις �μως είναι ε�αιρετικά αμ�ί��λ�αν μπ�ρ�ύν να �δηγήσ�υν σε μακρ�-�ρ�νια ειρήνη.

Aπ� την αρ�ή της γι�υγκ�σλα�ικήςκρίσης έτσι γιν�ταν. H υπερ��ή τωνΣέρ�ων ακυρων�ταν απ� ε�ωτερικέςεπεμ�άσεις, συ�νά με μ�ιραίες συνέ-πειες για την ειρήνη.

Aυτή είναι άλλωστε και η επιδίω�ητ�υ σημεριν�ύ α�ιερώματ�ς: Nα πα-ρ�υσιάσει μεθ�δικά και συστηματ�π�ι-ημένα πτυ�ές των ε�ελί�εων σε �ρι-σμέν�υς κρίσιμ�υς τ�μείς, π�υ καθ�-ρισαν την π�ρεία διάλυσης της πρώηνΓι�υγκ�σλα�ίας με δραματικά επώδυ-ν� τρ�π�. Σ’ αυτή την ιστ�ρία, �π�υ α-�θ�νεί η συστηματική και σκ�πιμηκαλλιέργεια συγ�ύσεων για τ�υς πραγ-ματικ�ύς θύτες και τα πραγματικά θύ-ματα, �ι άγνωστες πτυ�ές των παρα-σκηνίων εν�ς �αιν�μενικά «πασίγνω-στ�υ» π�λέμ�υ συ�νά εκπλήσσ�υν.

AΦIEPΩMA

KYPIAKH 24 ΣEΠTEMBPIOY 1995

2-32 AΦIEPΩMA� O «άγνωστ�ς» π�λεμ�ςτης Γι�υγκ�σλα�ίας. Tαπαρασκήνια και τ� �ρ�νικ�της μεγάλης τραγωδίας.� O μ�ιραί�ς Δεκέμ�ρι�ςτ�υ ’91. O καθ�ριστικ�ςρ�λ�ς της Γερμανίας στηναναγνώριση της ανε�αρτη-σίας της Σλ��ενίας καιKρ�ατίας.� O ρ�λ�ς τ�υ Bατικαν�ύ.O Πάπας Iωάννης-Παύλ�ςένθερμ�ς υπ�στηρικτής τηςKαθ�λικής Kρ�ατίας.� Oλμ�ι την κατάλληληστιγμή. Λ�υτρ� αίματ�ς α-μά�ων στ� Σεράγε��, κάθε$�ρά π�υ τ� απαιτ�ύν �ιπ�λιτικές σκ�πιμ�τητες.� Διαστρέ�λωση των γεγ�-ν�των. Kραυγαλέες ανα-κρί�ειες τ�υ Tύπ�υ και τηςτηλε�ρασης εναντί�ν τωνΣέρ�ων.� Xώρες π�υ πρ�έκυψαναπ� τη διάλυση της Γι�υ-γκ�σλα�ίας.� Oι M�υσ�υλμάν�ι τηςB�σνίας. O π�λεμ�ς ώθησετη ��σνιακή ηγεσία σε στε-ν�τερη σ�έση με τ� Iσλάμ.� H «δυτική» Kρ�ατία.Σωρεία απ� τρ�μ�κρατικέςενέργειες εναντί�ν τωνΣέρ�ων �αρύν�υν τ�υςνε�-Oυστάσι.� Eσωτερικές διαδικασίεςαπ�σύνθεσης. Tα αίτια π�υ�δήγησαν την Eνιαία Γι�υ-γκ�σλα�ία στ�ν κατακερ-ματισμ� και τη διάλυση.� T� ψυ��ρράγημα της Γι-�υγκ�σλα�ίας. H επ��ή με-τά τ�ν Tίτ� �δηγεί στηνκρίση και τελικά στ�ν π�-λεμ�.� H κλαγγή των �πλων. Oπ�λεμ�ς μετατρέπει σετραγωδία τ� τέλ�ς της«Δεύτερης Γι�υγκ�σλα-�ίας».� T� σ�έδι� Bανς-O�υεν.Aκαρπες ακ�μα μια $�ρά�ι πρ�σπάθειες για ειρήνημετά τ� δημ�ψή$ισμα τωνΣερ��σνιων.� T� NATO υπαγ�ρεύειτ�υς �ρ�υς. H διπλωματι-κή και στρατιωτική παρέμ-�αση των HΠA άλλα�ε τηνέκ�αση τ�υ π�λέμ�υ.

Διευκρίνιση: Στ� πρ�ηγ�ύμεν� τεύ��ς(17 Σεπ. 1995) τ� εισαγωγικ� κείμεν�«H Aπ�κάλυψη στη Δύση», σελ. 26, ή-ταν τ�υ Oυμπέρτ� Eκ�, σε απ�δ�ση, α-π� τα ιταλικά, τ�υ Θ�δωρ�υ Iωαννίδη.

Yπεύθυν�ς «Eπτά Hμερών»:

BHΣ. ΣTAYPAKAΣ

2 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 24 ΣEΠTEMBPIOY 1995

Kείμενα α$ιερώματ�ς:

ΓI·PΓOΣ ΔEΛAΣTIK

O «άγνωστ�ς» π�λεμ�ςτης Γι�υγκ�σλα�ίας

Tα παρασκήνια και τ� �ρ�νικ της μεγάλης τραγωδίας

Σεράγε��, 17

Σεπτεμ�ρί�υ

1995. Σερ��-

��σνιακ� άρμα

μά�ης απ�μα-

κρύνεται απ�

την περι�έρεια

τ�υ Σεράγε��

μετά τη συμ�ω-

νία τ�υ Πάλε να

απ�σύρει τα �α-

ρέα �πλα τ�υ,

διατηρώντας

γύρω απ� την

π�λη μ�ν� �λ-

μ�υς και πυρ�-

��λα μεσαί�υ

διαμετρήματ�ς.

H ε�έλι�η τρ�-

��δ�τησε ελπί-

δες ειρήνευσης

στη ��σνιακή

πρωτεύ�υσα.

(P�ιτερ).

H AΓΩNIA τ�υ τ�τε γενικ�ύ γραμ-ματέα τ�υ OHE Xα�ιέρ Πέρες ντεK�υέγιαρ είναι κάτι παραπάνω απ�έκδηλη στην επιστ�λή, την �π�ίααπευθύνει πρ�ς τ�ν υπ�υργ� E�ω-τερικών της Oλλανδίας Xανς �ανντεν Mπρ�υκ, πρ�εδρεύ�ντα τ�υΣυμ��υλί�υ Yπ�υργών της Eυρω-παϊκής K�ιν�τητας, στις 10 Δεκεμ-�ρί�υ 1991:

«Aγαπητέ υπυργέεπιθυμώ να μιραστώ μα�ί σας τις

ανησυ�ίες μυ σ�ετικά με την κατά-σταση της Γιυγκσλα�ίας...

Στην έκθεση πυ μυ παρέδωσε σή-μερα κ. Σ. Bανς εκ�ρά�ει ισ�υρ�τα-τ �� ανα�ρικά με την πιθαν�τη-τα πρ�ωρης αναγνώρισης της ανε!αρ-τησίας ρισμένων γιυγκσλα�ικώνδημκρατιών και τις συνέπειες πυ θαμπρύσε να έ�ει στις άλλες δημκρα-τίες μια τέτια κίνηση. Oι ηγέτες τηςBσνίας-Eρ�εγ�ίνης και της Mακε-δνίας ήταν μετα!ύ των πλυάριθμωνπλιτικών και στρατιωτικών πρσωπι-κτήτων, ι πίες την περασμένη ε-�δμάδα ε!έ�ρασαν στν κύρι Bανςτις ισ�υρ�τατες ανησυ�ίες τυς επ’αυτύ τυ θέματς. Περισσ�τερι τυεν�ς μετα!ύ αυτών των υψηλτάτυεπιπέδυ συνμιλητών περιέγραψαντις πιθανές συνέπειες μιας τέτιας ε!έ-λι!ης ως «πραγματική ωρλγιακή��μ�α»...

Φ�ύμαι �αθύτατα �τι μια πάραπλύ γρήγρη ή επιλεκτική αναγνώρι-ση μπρεί να δηγήσει σε ε!άπλωσητης υ�ισταμένης σύγκρυσης και νατρ�δτήσει εκρηκτική κατάσταση,ιδίως στη Bσνία-E�εγ�ίνη και στηMακεδνία. Γι’ αυτ� τ λ�γ πιστεύω�τι πρέπει να απ�ευ�θεί πιαδήπ-τε μη συντνισμένη ενέργεια...»

(1)

Στ�ν Xανς �αν ντεν Mπρ�υκ έ-γραψε � γενικ�ς γραμματέας τ�υOHE αλλά � τ�τε υπ�υργ�ς E�ωτε-ρικών της Γερμανίας Xανς-Nτρί-τρι% Γκένσερ ήταν αυτ�ς π�υ �υ-σιαστικά τ�υ απάντησε, �πως συ-νάγεται απ� νέα επιστ�λή τ�υ Xα-�ιέρ Πέρες ντε K�υέγιαρ, στις 14Δεκεμ�ρί�υ 1991, πρ�ς τ�ν X.-Nτ.

Γκένσερ αυτή τη &�ρά:«Aγαπητέ κύριε υπυργέέλα�α τ γράμμα σας της 13ης Δε-

κεμ�ρίυ, στ πί κάνετε μνεία τηςεπιστλής μυ της 10ης Δεκεμ�ρίυ, ηπία απευθυν�ταν στν υπυργ� κ.�αν ντεν Mπρυκ...

H ανησυ�ία την πία έ�ω πάντασυνδέεται με τις συνέπειες επιλεκτικήςκαι μη συντνισμένης αναγνώρισης.Σε αυτ� τ πλαίσι δεν μπρεί να α-γνήσω την απυσία στην επιστλήσας πιασδήπτε ανα�ράς στη θέ-ση την πία απ� κινύ υιθετήσατεεσείς και ι συνάδελ�ί σας της Eυ-ρώπης των Δώδεκα, στις 8 Nεμ�ρίυ1991 στη Pώμη. Eνθυμείσθε �τι η δή-λωση την πία έκαναν ι Δώδεκα μεεκείνη την ευκαιρία πρσδι�ρι�ε �τι“η πρπτική αναγνώρισης της ανε-!αρτησίας των δημκρατιών πυ τ ε-πιθυμύν μπρεί να αντιμετωπισθείμ�ν� στ πλαίσι μιας γενικής διευθέ-τησης”.

Eπιπλέν, έ�ετε αναμ�ι��λως πλη-ρ�ρηθεί τ περιε��μεν της επι-στλής πυ έστειλε λ�ρδς Kάριν-

γκτν, πρ�εδρς της Διάσκεψης, στις2 Δεκεμ�ρίυ 1991 στν υπυργ� �ανντεν Mπρυκ, στην πία επιστλή λ�ρδς Kάρινγκτν εκτιμύσε �τι μιαπρ�ωρη και επιλεκτική αναγνώριση“θα δηγύσε απλύτως σίγυρα στηδιάλυση της Διάσκεψης για την Eιρή-νη”.

Πιστεύω επίσης �τι είστε πληρ�-ρημένς για τη �αθύτατη ανησυ�ία,την πία ε!έ�ρασαν ι πρ�εδρι τηςBσνίας - Eρ�εγ�ίνης και της Mακε-δνίας καθώς και πλυάριθμες άλλεςπρσωπικ�τητες, σ�ετικά με μια πρ�-ωρη αναγνώριση, η πία θα μπρύ-σε να έ�ει ως συνέπεια διεύρυνση τηςσημερινής σύγκρυσης...».

H αναγνώρισηΣλ� ενίας, Kρ�ατίαςEπί ματαίω �μως �ι αγωνιώδεις

διπλωματικές πρ�σπάθειες τ�υ γε-νικ�ύ γραμματέα τ�υ OHE να απ�-τρέψει, έστω και την ύστατη ώρα,την αναγνώριση της ανε�αρτηρίαςτης Σλ��ενίας και της Kρ�ατίας α-

π� την Eυρωπαϊκή K�ιν�τητα. Hγερμανική διπλωματία πίε'ε απ�-&ασιστικά πρ�ς την κατεύθυνσηαυτή, παρ’ �λ� π�υ �λ�ι εκτιμ�ύ-σαν �τι αυτές �ι μ�ν�μερείς ανα-γνωρίσεις θα �δηγ�ύσαν πιθαν�τα-τα σε κλιμάκωση των συγκρ�ύσε-ων. Δεν εί%αν περάσει �ύτε δύ�24ωρα απ� την επιστ�λή τ�υ K�υέ-γιαρ πρ�ς τ�ν Γκένσερ και �ι υ-π�υργ�ί E�ωτερικών των Δώδεκα,εκείνη τη μ�ιραία 16η Δεκεμ�ρί�υ1991, πρ�%ωρ�ύσαν στην αναγνώ-ριση της ανε�αρτησίας της Σλ��ε-νίας και της Kρ�ατίας.

Για την ακρί�εια, για να σωθ�ύντα πρ�σ%ήματα και με γαλλική πρ�-ταση, �ι «12» απ�&άσισαν �τι η τυ-πική ενέργεια της αναγνώρισης θαγιν�ταν ύστερα απ� ένα μήνα, στις15 Iαν�υαρί�υ 1992. Mέ%ρι την η-μερ�μηνία εκείνη πενταμελής επι-τρ�πή ν�μικών, υπ� την πρ�εδρίατ�υ P�μπέρ Mπανταντέρ, θα εί%ευπ��άλει έκθεση σ%ετικά με τ� σε-�ασμ� των ανθρωπίνων δικαιωμά-των στις απ�σ%ισθείσες δημ�κρα-τίες.

Oύτε καν αυτ� τ� μικρ� %ρ�νικ�διάστημα δεν ήταν �μως διατεθει-μένη να περιμένει η γερμανική κυ-�έρνηση. Στις 23 Δεκεμ�ρί�υ 1991,μία μ�λις ε�δ�μάδα μετά την απ�-&αση τ�υ Συμ��υλί�υ Yπ�υργώντης EOK, � Xανς-Nτίτρι% Γκένσερανακ�ίνωνε την αναγνώριση τηςΣλ��ενίας και της Kρ�ατίας απ� τηΓερμανία, θέτ�ντας τ�υς εταίρ�υςτης B�ννης ενώπι�ν τετελεσμένωνγεγ�ν�των.

Eμ&ανώς εκνευρισμέν�ς � Γ�υί-λιαμ Tσίμερμαν, τέως πρεσ�ευτήςτων HΠA στη Γι�υγκ�σλα�ία, έγρα-&ε λίγ�υς μήνες αργ�τερα: «Στησυνέ�εια ανακαλύψαμε �τι Γκένσερ, Γερμαν�ς υπυργ�ς E!ωτερικών, ή-ταν σε καθημερινή επα�ή με τν Kρ-άτη μ�λγ� τυ. Eνθάρρυνε τυςKράτες να εγκαταλείψυν την μ-σπνδία και να διακηρύ!υν την ανε-!αρτησία τυς, ενώ εμείς ανα�ητύ-

Συνέ�εια στην 4η σελίδα

KYPIAKH 24 ΣEΠTEMBPIOY 1995 - H KAΘHMEPINH 3

O μ�ιραί�ς Δεκέμ�ρι�ς τ�υ ’91O καθ�ριστικ�ς ρ�λ�ς της Γερμανίας στην αναγνώριση της ανε�αρτησίας της Σλ� ενίας και Kρ�ατίας

σαμε να �ρύμε κάπια κινή πρσέγ-γιση»

(2)

H μεμ�νωμένη κίνηση της Γερ-μανίας δεν πρ�κάλεσε μ�ν� την�ργή των Aμερικανών. Kλ�νισε σ�-�αρά και τις σ%έσεις της B�ννης μετ� Παρίσι, ε�έλι�η π�υ &υσικά εί%εσυνέπειες και στις διαδικασίες τηςEυρωπαϊκής �λ�κλήρωσης, στ�νπ�λιτικ�, τ�υλά%ιστ�ν, τ�μέα. Γρά-&ει %αρακτηριστικά � Γάλλ�ς *α�ιέΓκ�τιέ, δημ�σι�γρά&�ς της «Φι-γκαρ�» και ένθερμ�ς υπ�στηρι-κτής της γαλλ�γερμανικής &ιλίας,στ� �ι�λί� τ�υ «H Eυρώπη στη δ-κιμασία των Bαλκανίων».

«Oι 23 μέρες τυ �ειμώνα 1991-1992, �πυ η Γερμανία έκανε τν μ-να�ικ� κα�αλάρη στην υπ�θεση τηςKρατίας, πρκάλεσαν εμ�ανή κλ-νισμ� της ευρωπαϊκής ικδ�μησης.Σείστηκαν ι �άσεις των σ�έσεων α-νάμεσα στη B�ννη και τ Παρίσι, α-νάμεσα στις �ώρες-μέλη της Kιν�τη-τας γενικά»

(3).

Φυσικά, �πως εί%ε πρ��λέψει �γενικ�ς γραμματέας τ�υ OHE, ηγερμανική κίνηση �δήγησε σε κα-τάρρευση και τη διάσκεψη για τηνειρήνη στη Γι�υγκ�σλα�ία. Στις 9Δεκεμ�ρί�υ 1991 � λ�ρδ�ς Kάριν-γκτ�ν εί%ε κατ�ρθώσει να συγκε-ντρώσει στη Xάγη για μια άτυπησυνάντηση τ�ύς έ�ι πρ�έδρ�υςτων γι�υγκ�σλα�ικών δημ�κρα-τιών. «Hταν πρ�&ανές �τι τα πράγ-ματα κιν�ύνταν» εκτιμά � πρέσ�ηςτης Oλλανδίας στη Γαλλία, XένριBίνεντς, στ� �ι�λί� τ�υ «H εμπλ-κή», πρ�σθέτ�ντας �μως �τι «ηγερμανική πίεση για να �δηγηθ�ύν�ι Δώδεκα στην αναγνώριση τηςΣλ��ενίας και της Kρ�ατίας δεν%αλάρωνε και � καγκελάρι�ς K�λμέ%ρι π�υ εί%ε δηλώσει �τι η Γερ-μανία θα πρ�%ωρ�ύσε σ’ αυτήνπριν απ� τα Xριστ�ύγεννα»

(4).

M�ν�μερείς θέσεις

Πραγματικά η γερμανική πίεση �-δήγησε την EOK σε μ�ν�μερείς θέ-σεις, τις �π�ίες τ� Bελιγράδι ήταναδύνατ�ν να δε%τεί, �πως ε�ηγ�ύ-σε λίγ� αργ�τερα στη «M�ντ» � μέ-%ρι πρ�τιν�ς υπ�υργ�ς E�ωτερι-κών της νέας Γι�υγκ�σλα�ίας Bλα-ντισλά� Γι��άν��ιτς:

«H Eυρώπη πρ�ώρησε ακ�μη πιμακριά, μη μνημνεύντας καν τ �-νμα της Γιυγκσλα�ίας, ενώ η διά-σκεψη για την ειρήνη ήταν για τη Γι-υγκσλα�ία και ��ι �ωρίς τη Γιυ-γκσλα�ία ή εναντίν της. H Eυρώπηδιακήρυ!ε �τι η Γιυγκσλα�ία ήταννεκρή ως κράτς. H αρ�ή της νμιμ�-τητας παρα�ιάστηκε λιπ�ν και ηΔιάσκεψη για τη Γιυγκσλα�ία �λκαι περισσ�τερ ε!ηρτάτ απ� τηνπλιτική θέληση της E.O.K... Kαταλά-�αμε γρήγρα �τι πίσω απ� αυτή τηνευρωπαϊκή πλιτική πρ��αλλε ένακράτς-μέλς ιδιαίτερα επιθετικ�, ηΓερμανία, η πία άσκησε τεράστιαπίεση και παρεμπ�δισε τις εργασίεςτης Διάσκεψης, επι�άλλντας διά της�ίας μια αυθαίρετη πλιτική τετελε-σμένων γεγν�των».

(5).

O πρώην υπ�υργ�ς E�ωτερικώντης Iταλίας T'ιάνι ντε Mικέλις, σεσυνέντευ�ή τ�υ στ� ιταλικ� περι�-δικ� «Eυρπέ», πρ�σθέτει και τηδική τ�υ, εκ των ένδ�ν, μαρτυρία

για τ� ρ�λ� της Γερμανίας: «H απ�-σ�ιση της Σλ�ενίας ήταν τ σημεί-κλειδί για τη διάλυση της Γιυγκσλα-�ίας... Δέ�θηκα ισ�υρ�τατες πιέσειςπρκειμένυ να αναγνωρίσω την ανε-!αρτησία της δημκρατίας αυτής, εκμέρυς των Xριστιανδημκρατών.Πίσω τυς �ρισκ�ταν η γερμανικήXριστιανκινωνική Eνωση (CSU)της Bαυαρίας και τ αυστριακ� Λαϊκ�K�μμα. Mετά την πτώση τυ τεί�υςτυ Bερλίνυ, ι γερμανικές συντη-ρητικές δυνάμεις συσπειρώθηκαν μεεκπρ�σωπ τν Aυστριακ� τέως υ-πυργ� Σ. Mπύσεκ, πίς τ 1990πήγε στη Λυμπλιάνα για να υπκινή-σει την απ�σ�ιση της Σλ�ενίας».

«Aτυπ�» συμ �ύλι�

H αλήθεια είναι �τι η γερμανικήκυ�έρνηση δεν πρ�σπαθεί να κρύ-ψει τη &ιλ�σλ��ενική και &ιλ�κρ�-ατική τ�π�θέτησή της. Στις 5 και 6Oκτω�ρί�υ 1991 �ι υπ�υργ�ί E�ω-τερικών των «12» συνέρ%�νται γιαένα απ�καλ�ύμεν� «άτυπ�» συμ-��ύλι� στ�ν νε�γ�τθικ� πύργ�τ�υ Xάαρ'εϊλεν, στην Oλλανδία.«H συ'ήτηση είναι �ίαιη στ� Xάαρ-'εϊλεν. O Γκένσερ απαιτεί την άμε-ση απ�%ώρηση τ�υ γι�υγκ�σλα�ι-κ�ύ στρατ�ύ απ� την Kρ�ατία καια&ήνει να ενν�ηθεί �τι αν παρα-στεί ανάγκη, η Γερμανία θα δράσειμ�νη της» γρά&ει � Oλλανδ�ςπρέσ�ης X. Bίνεντς και συνε%ί'ειλίγ� παρακάτω:

«Στη Pώμη, στις 8 N�εμ�ρί�υ1991, � Γκένσερ δεν μπ�ρεσε νακάνει κάτι για να επικρατήσει ηγερμανική άπ�ψη, σύμ&ωνα με την�π�ία έπρεπε να αναγνωριστ�ύν%ωρίς καθυστέρηση η Σλ��ενία καιη Kρ�ατία. H δήλωση π�υ δίν�υνστη δημ�σι�τητα �ι «12» μετά τ�τέλ�ς της συνάντησής τ�υς παρα-μένει στις θέσεις π�υ έ%�υν απ�τις αρ%ές Oκτω�ρί�υ: H πρ��πτικήτης αναγνώρισης της ανε�αρτη-σίας των δημ�κρατιών π�υ τ� επι-θυμ�ύν δεν μπ�ρεί να ε�εταστείπαρά μ�ν� στ� πλαίσι� μιας συν�-λικής ρύθμισης... Oταν � Γκένσερεπιστρέ&ει στη Γερμανία υπ�τάσ-σεται στ� ανελέητ� &ιλ�κρ�ατικ�λ�μπι, τ� �π�ί� κατευθύνει τ� ηγε-τικ� %έρι της «Φράνκ��υρτερAλγκεμάινε Tσάιτ�υνγκ». T�ν κα-τηγ�ρ�ύν �ίαια �τι έκανε παρα%ω-ρήσεις στ� θέμα της αναγνώρισηςτης Kρ�ατίας».

(6)

O Γάλλ�ς δημ�σι�γρά&�ς *α�ιέΓκ�τιέ συνε%ί'ει την ανάλυση τ�υOλλανδ�ύ πρέσ�η: «Λένε �τι στηB�ννη διά�α'αν αυτές τις γραμμέςμε κάπ�ια δ�ση εκνευρισμ�ύ.Oμως �ταν η ε�αιρετικά μεγάλης ε-πιρρ�ής ε&ημερίδα των επι%ειρη-ματικών κύκλων άρ%ισε να καλεί ταστελέ%η των κ�μμάτων των K�λ καιΓκένσερ “να παραιτηθ�ύν για ναδεί��υν τη δυσαρέσκειά τ�υς”, η ε-��υσία &��ήθηκε... Eνα μήνα αρ-γ�τερα η B�ννη αναγνώρι'ε τηνKρ�ατία και τη Σλ��ενία, στις συν-θήκες π�υ γνωρί'�υμε».(7)

Eκ ιαστική τακτική

Eκείνη την κρίσιμη περί�δ� τ�υ&θιν�πώρ�υ τ�υ 1991 δεν είναι μ�-ν� η γερμανική κυ�έρνηση, η �π�ίαακ�λ�υθεί εκ�ιαστική τακτική πιέ-

σεων και τετελεσμένων γεγ�ν�τωναπέναντι στ�υς εταίρ�υς της. Aσυ-νήθιστα επιθετικ�ς είναι κι � γερ-μανικ�ς Tύπ�ς. Πέρασε π.%. στην ι-στ�ρία τ� πρωτ�σέλιδ� άρθρ� της«Φράνκ&�υρτερ Aλγκεμάινε» της 4Oκτω�ρί�υ 1991, �π�υ � εκ των εκ-δ�τών της ε&ημερίδας Γι�%αν Γκέ-�ρκ Bάισμιλερ γρά&ει μετα�ύ άλ-λων: «Στη Γαλλία και τη Mεγάλη Bρε-τανία ένα μέρς της διαν�ησης είναιπρσκλλημέν στις αναμνήσεις τωνετών 1919-1920, �ταν επε�λήθη μιανέα τά!η στην Kεντρική Eυρώπη, κυ-ρίως για να τιμωρήσυν τη Γερμανία,την Aυστρία και την Oυγγαρία και νατις κρατήσυν καρ�ωμένες στ έδα-�ς».

H ένταση στις σ%έσεις των δυτι-κών συμμά%ων είναι τέτ�ια π�υ τ�αμερικανικ� περι�δικ� «Nιύ�γυ-ικ», στ� τεύ%�ς τ�υ με ημερ�μηνία9 Δεκεμ�ρί�υ 1991, �ρίσκει την ευ-καιρία να επιτεθεί έμμεσα κατά τηςΓερμανίας, γρά&�ντας: «H στάσητ�υ Γκένσερ έ%ει πρ�καλέσει τρ�-μερή ε%θρ�τητα στ� Bελιγράδι, τ��π�ί� κατηγ�ρεί τη Γερμανία �τι υ-π�θάλπει τη δημι�υργία εν�ς Tέ-ταρτυ Pάι�».

Tα συμπεράσματα τ�υ στρατηγ�ύΠιέρ Γκαλυά, απ� τ�υς πατέρες

της γαλλικής πυρηνικής δύναμης,δεν πρ�καλ�ύν καθ�λ�υ μικρ�τερ�σ�κ: «Mε τη �ήθεια της δύναμης τυμάρκυ η Γερμανία ελίσσεται για να α-νακαταλά�ει τα εδά�η πυ κέρδισε μετα �πλα, πριν τα �άσει με την ήττα τηςστν π�λεμ... H B�ννη απ�ημιώνειτυς Σλ�ένυς και Kράτες συμμά-�υς τυ Tρίτυ Pάι�, γρά�ει στ μαυ-ρπίνακα τη Σερ�ία, τν ε�θρ� της, ε-πεκτείνει την επιρρή της πρ ν�τν, ε-πι�άλλει τη θέλησή της σε μια Pωσίακαι ε!αρτάται απ� γερμανικά δάνειακαι παρά τις επι�υλά!εις των δυτικώνεταίρων της, πυ είναι πλήρως παραι-τημένι, επι�ε�αιώνει την πρ�θεσή τηςνα ανασυνθέσει την Kεντρική Eυρώπηκατά τ δικ� της τρ�π».

(8)

Στ� ίδι� μήκ�ς κύματ�ς κινείταικαι η ανάλυση τ�υ καθηγητή πανε-πιστημί�υ Σ�ν T'ερ�ά'ι, σ’ ένα δια-&�ρετικής κατεύθυνσης έντυπ�(«K��ερτ Aκσι�ν», N� 43, σελ. 45):«Oι μεγάλες γερμανικές επι%ειρή-σεις και τράπε'ες γρήγ�ρα δρα-στηρι�π�ιήθηκαν έντ�να στηνAνατ�λική Eυρώπη, ανα'ητώντας%αμηλ� κ�στ�ς παραγωγής, ιδίως%αμηλ�ύς μισθ�ύς και &�ρ�υς. T�1991 τ� ένα τρίτ� τ�υ εμπ�ρί�υ με-τα�ύ Aνατ�λικής και Δυτικής Eυ-ρώπης γιν�ταν μέσω της Γερμα-


Συνέ�εια απ� την 3η σελίδα

Σερ��σνι�ς στρατιώτης καλύπτεται πίσω απ� λεω��ρεί� στη διάρκεια των �-δ�μα�ιών π�υ ακ�λ�ύθησαν την κατάληψη της Σρεμπρένιτσα στις 5 I�υλί�υ 1995.O θύλακας των μ�υσ�υλμάνων παραδ�θηκε τελικώς �ωρίς σ��δρές συγκρ�ύσειςέπειτα απ� ασ�υκτική π�λι�ρκία. (P�ιτερ)


Eνα τ!αμί, κατεστραμμέν� απ� ��μ�αρδισμ�ύς, δεί�νει τ� δράμα τ�υ Mπί�ατς. H περι��ή, �π�υ μερίδα αυτ�ν�μιστών μ�υσ�υλμάνων μά�εται στ� πλευρ� των Σέρ�ων,απ�τέλεσε θέατρ� συνε�ών μα�ών καθ’ �λ� τ� πρώτ� δίμην� τ�υ έτ�υς, �ταν η κατάσταση στην υπ�λ�ιπη B�σνία ήταν μάλλ�ν ήρεμη. (P�ιτερ)

νίας. H Γερμανία έγινε � πρώτ�ς ε-πενδυτής στην Aνατ�λική Eυρώπη,ιδίως στην Tσε%�σλ��ακία, τηνOυγγαρία και την Π�λωνία. Oι γερ-μανικές επι%ειρήσεις έστησαν1.500 κ�ινές επι%ειρήσεις στην Π�-λωνία και 1.000 στην Oυγγαρία. Δενείναι �μως μ�ν� �ικ�ν�μικ�ί λ�γ�ιπ�υ ωθ�ύν τη Γερμανία πρ�ς τηνAνατ�λή. Για π�λυάριθμ�υς Γερ-μαν�ύς η επέκταση έ%ει επίσης ι-στ�ρική ένν�ια. Kι ίσως τ� πι� ανη-συ%ητικ� σε σ%έση με αυτή τη με-ρική επαναπ�ικι�π�ίηση της Aνα-τ�λικής Eυρώπης είναι η π�λιτιστι-κή εκστρατεία π�υ συν�δεύει την�ικ�ν�μική επέκταση».

Σημειώσεις:1) Tα απσπάσματα των επιστλών τυ τέως

γεν. γραμματέα τυ OHE Xα�ιέρ Πέρεςντε Kυέγιαρ είναι απ� τ �ι�λί τυJacques Merlino: «Les vérités yougoslavesne sont pas toutes bonnes à dire», editionsAlbin Michel, p. 243, 245.

2) «The Diplomatic Round», «The NewYorker», 24.8.1992.

3) Xavier Gautier: «L’ Europe a l’ epreuve desBalkans»,editions Jacques Bertoin, p. 18.

4) Henry Wynaendts: «L’ Engrenage»,editions Denoel, p. 150.

5) «Le Monde», 15.1.1992.6) Henry Wynaendts: «L’ Engrenage»,

editions Denoel, p. 121, 133.7) Xavier Gautier: «L’ Europe a l’ epreuve des

Balkans, editions Jacques Bertoin, p. 170.8) «Le Quotidien», 28.1.1993.

Mπιγελίνα, 10 Aυγ�ύστ�υ 1995. Oυρές Σέρ�ων πρ�σ�ύγων της Kρ�ατίας στη μεθ�ρι� B�σνίας - Σερ�ίας. H κατάληψη τηςKράινα απ� τ�υς Kρ�άτες πρ�κάλεσε τ� μεγαλύτερ� κύμα πρ�σ�ύγων στην πρώην Γι�υγκ�σλα�ία.


Θερμή �ειραψία τ�υ Πάπα Iωάννη - Παύλ�υ II με τ�ν Kρ�άτη πρ�εδρ� Φράνι� T�ύντσμαν κατά την επίσκεψη τ�υ πρώτ�υ στ� Zάγκρεμπ τ�ν Σεπτέμ�ρι� 1994. O Π�-ντί!ηκας μίλησε στ� πρ�εδρικ� μέγαρ� της Kρ�ατίας, δεν μπ�ρεσε �μως να μετα�εί στ� Σεράγε�� για λ�γ�υς ασ!αλείας. (P�ιτερ).

O ρ�λ�ς τ�υ Bατικαν�ύO Πάπας Iωάννης - Παύλ�ς ένθερμ�ς υπ�στηρικτής της καθ�λικής Kρ�ατίας

EINAI 17 Aυγ�ύστ�υ 1991. O ηγέτηςτ�υ Bατικαν�ύ πάπας Iωάννης - Παύ-λ�ς � 2�ς δέ�εται πέντε καθ�λικ�ύςεπισκ�π�υς απ� την Kρ�ατία π�υ έ-��υν έρθει να τ�ν συναντήσ�υν στ�Πετς της Oυγγαρίας, �π�υ �ρίσκε-ται. Oι δηλώσεις τ�υ π�ντί�ηκα α�ή-ν�υν άναυδ�υς τ�υς Kρ�άτες επι-σκ�π�υς, καθώς δεν μπ�ρ�ύσαν να�ανταστ�ύν �τι θα ήταν τ�σ� τ�λμη-ρές: «Σας δια�ε�αιώνω �τι είμαι κ�ντάσας ανα��ρικά με τις επιδιώ�εις σας.Θα έρθω να σας δω στην Kρ�ατία!».

(1)

Kάτι παραπάνω απ� εντυπωσιακήαυτή η δήλωση, δεδ�μέν�υ �τι εκεί-νη την επ��ή κανένα κράτ�ς δεν α-ναγνώρι�ε την Kρ�ατία. Mερικές ε-�δ�μάδες αργ�τερα στη διάρκειατ�υ �θιν�πώρ�υ, � Kρ�άτης πρ�ε-δρ�ς Φράνι� T�ύντσμαν γιν�ταν δε-κτ�ς απ� τ�ν πάπα στ� Bατικαν� μεκάθε επισημ�τητα.

Oταν τ� συνήθως ε!αιρετικά επι-�υλακτικ� στις δημ�σιες κινήσειςτ�υ Bατικαν� έδει�νε αν�ι�τά την έ-ντ�νη υπ�στήρι!ή τ�υ ως πρ�ς τηνKρ�ατία, καταλα�αίνει κανείς εύκ�-λα π�σ� δραστήρι� ήταν στ� παρα-σκήνι�. Πραγματικά, �πως ε!�μ�λ�-γείτ� αργ�τερα � τ�τε υπ�υργ�ς

E!ωτερικών της Γαλλίας P�λάν Nτι-μά, � απ�στ�λικ�ς ν�ύντσι�ς στηΓερμανία μ�νσενιέρ Λάγι�ς Kάντα έ-κανε διαρκείς παραστάσεις εκ μέ-ρ�υς τ�υ πάπα στις καγκελαρίες τηςΓερμανίας και της Aυστρίας για να α-ναγνωρίσ�υν τη Σλ��ενία και τηνKρ�ατία.

(2)

ΣυνάντησηΠάπα - Γκένσερ

E!αιρετικά σημαντική πρ�ς τηνκατεύθυνση αυτή θεωρείται η δίωρησυνάντηση τ�υ πάπα με τ�ν Γερμαν�υπ�υργ� E!ωτερικών Xανς - Nτίτρι�Γκένσερ, η �π�ία έγινε τ�ν N�έμ�ρι�τ�υ 1991.

H αλήθεια είναι �τι �ι σ�έσεις τηςΓερμανίας με τ� Bατικαν� είναι π�λύστεν�τερες απ� �σ� υπ�ψιά�εται ηκ�ινή γνώμη, η �π�ία έ�ει την ανα-κρι�ή εντύπωση �τι η Γερμανία είναι�ώρα απ�κλειστικά Πρ�τεσταντών.

O πάπας Iωάννης - Παύλ�ς � 2�ςέ�ει και πρ�σωπικ�ύς λ�γ�υς να αι-σθάνεται συμπάθεια πρ�ς τη Γερμα-νία και ίσως και κάπ�ια υπ��ρέωση,α��ύ πάρα π�λλ�ί συνδέ�υν ακ�μακαι την εκλ�γή τ�υ B�ϊτίλα στ� παπι-

κ� α!ίωμα με τ�υς Γερμαν�ύς. Γρά-�ει σ�ετικά � Γάλλ�ς δημ�σι�γρά-��ς Zακ Mερλιν�, ��ηθ�ς αρ�ισυ-ντάκτη τ�υ γαλλικ�ύ τηλε�πτικ�ύ δι-κτύ�υ «Φρανς 2»:

«Oλες �ι ε�ημερίδες της επ��ής ε�έ-�ρασαν μεγάλη έκπλη�η �λέπ�ντας τ�κ�γκλά�ι� να επιλέγει ως πάπα ένανΠ�λων�. Aρκετές ανα�έρ�υν ως ε�ή-γηση τη γερμανική υπ�στήρι�η. Eτσι η“Λα Kρ�υά” (σ.σ. “O Σταυρ�ς”, καθ�-λική ε�ημερίδα), �ύλλ� καλά ενημε-ρωμέν� για την περίπτωση, γρά�ει:“Σύμ�ωνα με τις περισσ�τερες ιταλι-κές ε�ημερίδες, �ι Γερμαν�ί καρδινά-λι�ι ήταν αυτ�ί π�υ πρ�τειναν τ� �ν�-μα τ�υ B�ϊτίλα”. Σημείωναν επίσης �τιμερικ�ύς μήνες πριν την εκλ�γή τ�υ,αυτ�ς � �π�ί�ς επρ�κειτ� στη συνέ-�εια να γίνει � πάπας Iωάννης Παύλ�ς� 2�ς ήταν επικε�αλής μιας π�λωνικήςαντιπρ�σωπείας η �π�ία εί�ε έρθει ναπραγματ�π�ιήσει επίσκεψη στ� γερ-μανικ� επισκ�πάτ�».

(3)

Yπάρ��υν �μως και σ��αρ�τερ�ικαι μ�νιμ�τερ�ι λ�γ�ι διαπλ�κήςτων συμ�ερ�ντων τ�υ Bατικαν�ύ μεεκείνα της Γερμανίας.

Για να διασ�αλιστεί η �ικ�ν�μικήανε!αρτησία των εκκλησιών της

Γερμανίας, τ� κράτ�ς �ητάει απ�τ�υς π�λίτες να δηλών�υν την θρη-σκεία τ�υς στ� έντυπ� της ��ρ�λ�-γικής (!) δήλωσης. Mε �άση τις δη-λώσεις αυτές η π�λιτεία �ρηματ�δ�-τεί αναλ�γικά τις διά��ρες εκκλη-σίες. «Aυτ�ς � μη�ανισμ�ς καθιστάτη γερμανική καθ�λική εκκλησία μιααπ� τις πλ�υσι�τερες τ�υ κ�σμ�υ»υπ�γραμμί�ει � Zακ Mερλιν�, πρ�-σθέτ�ντας �τι π.�. τ� 1988 � πρ�ϋπ�-λ�γισμ�ς της έ�τασε στ� αστρ�ν�-μικ� ύψ�ς των 20 δισεκατ�μμυρίωνγαλλικών �ράγκων - δηλαδή κ�ντάστ� ένα τρισεκατ�μμύρι� δρα�μές.

Φυσικά δεν ε!ηγ�ύνται τα πάνταμε την �ικ�ν�μία, αλλά σίγ�υρα θαήταν α�έλεια και να παραγνωρίσεικανείς την �ικ�ν�μική ισ�ύ και άραεπιρρ�ή της γερμανικής συνιστώσαςτ�υ καθ�λικισμ�ύ.

Aλλωστε και απ� πλευράς παράδ�-σης τ� Bατικαν� έ�ει συμπαραστα-θεί στ�υς Γερμαν�ύς και σε π�λύ �α-λεπ�ύς καιρ�ύς, ακ�μη και �ταν έ-πρεπε να ��ηθήσει στη �υγάδευσηνα�ί εγκληματιών π�λέμ�υ.

Aκρι�ώς με τ�υς να�ί και τ�υςKρ�άτες συνεργάτες τ�υς συνδέε-ται και τ� �αθύτατ� �άσμα Bατικα-

ν�ύ - Bελιγραδί�υ και τ� δικαι�λ�γη-μέν� μίσ�ς των Σέρ�ων κατά τηςAγίας Eδρας.

T� δίκτυ� τ�υ Bατικαν�ύ, τ� �π�ί�μετά τ� Δεύτερ� Παγκ�σμι� Π�λεμ��υγάδευσε πρ�ς τη N. A�ρική καιτην Aυστραλία περίπ�υ 3.000 να�ί ε-γκληματίες π�λέμ�υ μετα!ύ των �-π�ίων ακ�μη και των εκ των πρωτερ-γατών της γεν�κτ�νίας Aντ�λ� Aϊ�-μαν �υγάδευσε στην Aργεντινή καιτ� να�ί δικτάτ�ρα της Kρ�ατίας AντεΠά�ελιτς, υπεύθυν� τ�υ σ�αγια-σμ�ύ τ�υλά�ιστ�ν 600.000 Σέρ�ωνστη διάρκεια της γερμανικής κατ�-�ής. T� απ�τέλεσμα ήταν αντί να ε-κτελεσθεί για τα εγκλήματά τ�υ � A.Πά�ελιτς, να πεθάνει πλήρης ημε-ρών στην Iσπανία, σε ηλικία 70 ετών,δεκαπέντε �ρ�νια μετά τη λή!η τ�υπ�λέμ�υ.

T� �ειρ�τερ� �μως είναι �τι � κα-θ�λικ�ς κρ�ατικ�ς κλήρ�ς ��ι μ�ν�τά�θηκε υπέρ τ�υ να�ιστικ�ύ καθε-στώτ�ς, με επικε�αλής τ�ν αρ�ιεπί-σκ�π� τ�υ Zάγκρεμπ Aλ�ις Στέπι-νατς, αλλά και �τι εκπρ�σωπ�ι τ�υκαθ�λικ�ύ κλήρ�υ συμμετεί�αν άμε-σα και σε θηριωδίες, πέρα απ� τηντρ�μ�κρατική πρ�σπάθεια πρ�σηλυ-τισμ�ύ των Σέρ�ων της Kρ�ατίας.Σύμ��λ� και στίγμα αυτής της στά-σης της καθ�λικής κρ�ατικής εκκλη-σίας � τερατώδης �ραγκισκαν�ςMαϊστ�ρ��ιτς-Φιλίπ��ιτς, � �π�ί�ςπήρε μέρ�ς στη σ�αγή π�λλών εκα-τ�ντάδων Σέρ�ων, ακ�μη και μικρώνπαιδιών, ενώ κατέλα�ε ηγετικές θέ-σεις στ� στρατ�πεδ� συγκέντρωσηςκαι ε!�ντωσης κρατ�υμένων τ�υΓιασέν��ατς, τ�υ κρ�ατικ�ύ «A�υ-σ�ιτς».

Kι ενώ η γι�υγκ�σλα�ική δικαι�σύ-νη ε!άντλησε κάθε �ρι� επιείκειαςτ� 1946, απ��εύγ�ντας να επι�άλειτην π�ινή τ�υ θανάτ�υ στ�ν αρ�ιεπί-σκ�π� Aλ�ϊς Στέπινατς καταδικά��-ντάς τ�ν μ�ν� σε 16ετή �υλάκιση, τ�1952 τ� Bατικαν� υπερέ�η κάθε �ρι�πρ�κλητικ�τητας: Aνακήρυ!ε τ�νΣτέπινατς καρδινάλι�! Kίνηση η �-π�ία �δήγησε στη διακ�πή των δι-πλωματικών σ�έσεων Bατικαν�ύ -Bελιγραδί�υ, �ι �π�ίες δεν απ�κατα-στάθηκαν παρά τ� 1970.

Aλλά και κατά τη διάρκεια της«Πρώτης Γι�υγκ�σλα�ίας», απ� τηνίδρυσή της δηλαδή τ� 1921 ως τ�νδιαμελισμ� της, τ� 1941, �ι σ�έσειςτ�υ Bατικαν�ύ με τ� Bελιγράδι κάθεάλλ� παρά καλές ήταν. Kαθώς εκεί-νη την επ��ή η στελέ�ωση τ�υ μη�α-νισμ�ύ της καθ�λικής εκκλησίας ή-ταν σε υψηλ�τατ� �αθμ� ιταλ�κε-ντρική και καθώς η Iταλία εί�ε πλη-θώρα εδα�ικών διεκδικήσεων στιςδαλματικές ακτές εις �άρ�ς της Γι-�υγκ�σλα�ίας, η στάση τ�υ Bατικα-ν�ύ πρ�καλ�ύσε την εύλ�γη κα�υ-π�ψία τ�υ Bελιγραδί�υ.

Aν�ικτή πρ�κληση

Tα ελά�ιστα πρ�ανα�ερθέντα��ηθ�ύν να καταν�ήσει κανείς ευ-κ�λ�τερα γιατί τ� Bατικαν� πρ��ώ-ρησε σε μια ακ�μη αν�ι�τή πρ�κλη-ση πρ�ς τη Σερ�ία, αναγνωρί��νταςεπιδεικτικά την ανε!αρτησία τηςΣλ��ενίας και της Kρ�ατίας στις 13Iαν�υαρί�υ 1992. Δεν περίμενε �ύτεκαν δύ� 24ωρα ώστε να τις αναγνω-ρίσ�υν πρώτα �ι �ώρες της EOK, π�υεί�αν πρ�αναγγείλει �τι θα πρ��ω-

ρ�ύσαν στην κίνηση αυτή στις 15 Iα-ν�υαρί�υ 1992.

Δικαι�λ�γημένη επ�μένως η �ργήτης επιστ�λής π�υ έστειλε πρ�ς τ�νπάπα � �ρθ�δ�!�ς πατριάρ�ης τηςΣερ�ίας Παύλ�ς, τέσσερις ημέρεςμετά την κίνηση τ�υ Bατικαν�ύ:

«ΠαναγιώτατεΩς ηγέτης τ�υ κράτ�υς τ�υ Bατικα-

ν�ύ υπήρ�ατε � πρώτ�ς στην Eυρώπηκαι στ�ν κ�σμ� π�υ αναγνώρισε την κυ-ριαρ�ία και την ανε�αρτησία της Kρ�α-τίας και της Σλ��ενίας. Nωρίτερα κατα-�άλατε μεγάλη διπλωματική πρ�σπά-θεια με στ�� να παρασύρετε στ�ν ίδι�δρ�μ� τις άλλες ευρωπαϊκές �ώρες.Eνεργώντας με αυτ�ν τ�ν τρ�π� δεν�ρησιμ�π�ιήσατε μ�ν� τ�υς μη�ανι-

σμ�ύς τ�υ κράτ�υς τ�υ Bατικαν�ύ αλλάκαι τις δ�μές και τ�υς θεσμ�ύς της ρω-μαι�καθ�λικής Eκκλησίας...

Mε �αθιά θλίψη πρέπει να θεωρήσ�υ-με �τι η Aγι�τητά σας, υπ�στηρί*�νταςανεπι�ύλακτα τ� δικαίωμα ανασύστα-σης τ�υ κρ�ατικ�ύ κράτ�υς, πήρε πάνωτης –και μετέ�ερε σε εκατ�μμύρια πι-στ�ύς σε �λ�κληρ� τ�ν κ�σμ�– την ευ-θύνη για �λα τα μέσα και �λες τις μεθ�-δ�υς π�υ �ρησιμ�π�ίησαν και �ρησιμ�-π�ι�ύν ακ�μη και σήμερα �ι κάτ��ιτης ε��υσίας στ�ν κρ�ατικ� στρατ� καιαστυν�μία, θα θεωρηθείτε έτσι υπεύθυ-ν�ς για κάθε δάκρυ κάθε παιδι�ύ απ�τη Σερ�ία ή την Kρ�ατία, τ� �π�ί� σ’αυτ�ν τ�ν τραγικ� π�λεμ� θα μείνει �ω-ρίς σπίτι, �ωρίς παιδική ηλικία και αρκε-

τά συ�νά �ωρίς γ�νείς. Kαι θα θεωρη-θείτε επίσης υπεύθυν�ς για κάθε Σέρ��ή Kρ�άτη, �ρθ�δ�� ή ρωμαι�καθ�λι-κ�, πιστ� ή άθε� π�υ είναι τώρα πρ�-σ�υγας ή σωματικά ή ψυ�ικά ανάπη-ρ�ς, δ�λ��ν�ς ή θύμα ή και τα δύ�ταυτ��ρ�να...

Eσείς, � πρώτ�ς Σλά��ς πάπας τηςIστ�ρίας και ηγέτης τ�υ κράτ�υς τ�υBατικαν�ύ, δεί�ατε �τι ήσασταν ικαν�ςνα ευλ�γήσετε και να καθαγιάσετε ταμέσα π�υ �ρησιμ�π�ιήθηκαν απ� τ�υςυπ�στηρικτές της νέας κρ�ατικής δημ�-κρατίας, απ� εκείν�υς π�υ μέ�ρι πρ�τι-ν�ς ακ�μη υπ�στήρι*αν τ�ν Kρ�άτηκ�μμ�υνιστή Γι�*ιπ Mπρ�ς Tίτ� καιτ�υς ιστ�ρικ�ύς κληρ�ν�μ�υς τ�υ να*ί

KYPIAKH 24 ΣEΠTEMBPIOY 1995 - H KAΘHMEPINH 7Συνέ�εια στην 8η σελίδα

O Π�ιμενάρ�ης της Σερ�ικής Oρθ�δ�$ης Eκκλησίας Πατριάρ�ης Παύλ�ς επικε!αλής �ιλιάδων πιστών σε θρησκευτική λιτα-νεία στ�υς δρ�μ�υς τ�υ Bελιγραδί�υ τ�ν I�ύνι� τ�υ 1994. (P�ιτερ).



εγκληματία Πά�ελιτς, με τη συνεν��ήμεγάλ�υ μέρ�υς τ�υ καθ�λικ�ύ κλή-ρ�υ...

Για �λ�υς αυτ�ύς τ�υς λ�γ�υς θεω-ρ�ύμε �τι τ� δ�γμα τ�υ παπικ�ύ αλάν-θαστ�υ έ�ει τεθεί υπ� κατηγ�ρία.

H Aυτ�ύ Aγι�τηςΠαύλ�ς

Πατριάρ�ης τηςOρθ�δ��ηςEκκλησίας της Σερ�ίας»(4)

Στην αντίπερα ��θη έκπληκτ�ς, �-πως �μ�λ�γεί � δημ�σι�γρά��ς τηςγαλλικής ε�ημερίδας «Φιγκαρ�» /α-�ιέ Γκ�τιέ ακ�ύει τ�ν πρ�εδρ� τ�υγαλλ�γερμανικ�ύ γρα�εί�υ για τηNε�λαία (OFAS) Γκερτ Xάμερ να δια-�ε�αιώνει �τι «τ� μέλλ�ν της Eυρώ-πης περνάει μέσα απ� την εκ νέ�υ α-νακάλυψη των καθ�λικών και πρ�τε-σταντικών ρι�ών της»

(5).

Mέσα σ’ ένα τέτ�ι� πλαίσι� είναι�υσικά εύκ�λ� να τελεσ��ρήσ�υν�ι πρ�παγανδιστικές πρ�σπάθειεςτης κρ�ατικής ηγεσίας να παρ�υσιά-σει �τι «στ� κρ�ατικ� έδα��ς συ-γκρ�ύ�νται �ι �ωτισμένες αρ�έςτης �ριστιανικής Δύσης με μια εσω-στρε�ή λατρεία, κλεισμένη στ�ν ε-αυτ� της, π�υ �ύτε καν πρ�σπαθείνα απαλλαγεί απ� την εν��λητική ε-θνική �ν�μασία της μ�ν�κέ�αληςσερ�ικής εκκλησίας», �πως σημειώ-νει στ� �ι�λί� τ�υ � δημ�σι�γρά��ςτης «Φιγκαρ�».

Aναμ�ί��λα η π�λιτική τ�υ Bατι-καν�ύ συντείνει απ��ασιστικά στησυσκ�τιση των πραγματικών αιτίωντης γι�υγκ�σλα�ικής σύγκρ�υσηςμέσω της δημι�υργίας της στρε-�λής εικ�νας �τι πρ�κειται δήθενγια «π�λεμ� θρησκειών», πράγμαπ�υ δηλητηριά�ει επικίνδυνα δεκά-δες εκατ�μμύρια ανθρώπων, π�λύπέρα απ� τα σύν�ρα της πρώην Γι-�υγκ�σλα�ίας.

«H Iερά Συμμα�ία»

Oι Σέρ��ι έ��υν κάθε λ�γ� να υ-π�πτεύ�νται �τι στην επι�είρησηδιάλυσης της �ώρας τ�υς � πάπαςB�ϊτίλα α!ι�π�ίησε στ� έπακρ� τηνε!αιρετική εμπειρία π�υ απέκτησεαπ� τη μυστική συνεργασία τ�υ μετ�ν τέως πρ�εδρ�ς των HΠA P. Pί-γκαν στην επι�είρηση υπ�ν�μευ-σης τ�υ πρ�ηγ�ύμεν�υ καθεστώ-τ�ς της Π�λωνίας. T� αμερικανικ�περι�δικ� «Tάιμ», τ� �π�ί� απ�κά-λυψε αυτή την υπ�θεση με ένα συ-νταρακτικ� ρεπ�ρτά� με τίτλ� «HIερά Συμμα�ία», ανα�έρει �τι � P.Pήγκαν και � πάπας «συμ�ώνησαννα αναλά��υν μυστική εκστρατείαγια να επιτα�ύν�υν τη διάλυση τηςκ�μμ�υνιστικής αυτ�κρατ�ρίας»στην τετ-α-τετ συνάντηση π�υ εί-�αν στη Bι�λι�θήκη τ�υ Bατικαν�ύ,στις 7 I�υλί�υ 1982. Aπ�καλύπτει�αρακτηριστικά τ� αμερικανικ� πε-ρι�δικ�: «H “Aλλαγή” άνθησε στηνπαραν�μία καθώς την ε��δία*ε, την έ-τρε�ε και τη συμ��ύλευε γενναι�δωρατ� δίκτυ� π�υ εί�ε δημι�υργηθεί υπ�την αιγίδα τ�υ Pίγκαν και τ�υ IωάννηΠαύλ�υ τ�υ 2�υ. T�νν�ι υλικ�ύ –μη-�ανήματα �α� (τα πρώτα στην Π�λω-νία), εκτυπωτικές μη�ανές, π�μπ�ί, τη-λέ�ωνα, ραδι��ωνα �ρα�έων, �ιντε�-κάμερες, �ωτ�τυπικές μη�ανές, τέλε�,κ�μπι�ύτερ, επε�εργαστές κειμένων

–έμπαιναν παράν�μα στην Π�λωνίααπ� κανάλια π�υ εί�αν δημι�υργήσειπαπάδες και αμερικαν�ί πράκτ�ρεςκαι εκπρ�σωπ�ι της Γενικής Συν�μ�-σπ�νδίας Eργατών των HΠA (AFL-CIO) και ευρωπαϊκών εργατικών κι-νημάτων. Tα �ρήματα για την απαγ�-ρευμένη “Aλληλεγγύη” πρ�έρ��νταναπ� τ�υς π�ρ�υς της CIA, τ� Eθνικ�Iδρυμα για τη Δημ�κρατία, μυστικ�ύςλ�γαριασμ�ύς στ� Bατικαν� και δυτι-κές εργατικές ενώσεις»!

(6)

Δύσκ�λ� να πιστέψει κανείς �τι ηAγία Eδρα δεν α!ι�π�ίησε πλευρέςτης συγκλ�νιστικής π�λωνικής ε-μπειρίας της στις π�λύ ευκ�λ�τε-ρες συνθήκες της Kρ�ατίας...

«Mάννα ε! �υραν�ύ» λ�ιπ�ν η��ήθεια τ�υ Bατικαν�ύ πρ�ς τ�υςπρ�στατευ�μέν�υς τ�υ, π�υ κατάσύμπτωση είναι συ�ν�τατα και πρ�-στατευ�μεν�ι της Γερμανίας.

Πάντως κι αυτ�ί �ι τελευταί�ιπρ�σπαθ�ύν να κάν�υν �,τι περνά-ει απ� τ� �έρι τ�υς για να ανταπ�-δώσ�υν, �ταν απ�κτήσ�υν την ανε-!αρτησία τ�υς. Oπως η κυ�έρνησητης Σλ��ενίας π.�., η �π�ία μετάτην ανε!αρτησία πέρασε ν�μ� γιατην απ�δ�ση παλαιών περι�υσιών,με �άση τ�ν �π�ί� η καθ�λική εκ-κλησία της Σλ��ενίας έγινε � μεγα-λύτερ�ς ιδι�κτήτης δασικών εκτά-σεων �λ�κληρης της ευρώπης!

(7)

Σημειώσεις:1) Constance Colonna: «Urbi et Orbi»,

editions Cesari, p. 151.2) «Le Nouvel Observateur», 24-30 juin 1993.3) Zacques Merlino: «Les verites yougoslaves

ne sont pas toutes bonnes a dire», editionsAlbin Michel, p. 188.

4) Στ� ίδι�, σ. 160-161.5) Xavier Gautier: «L’ Europe a l’ epreuve des

Balkans», editions Jacques Bertoin, p. 25.6) «The Holy Alliance», «Time», 24.2.1992, p.

14-21.7) «Le Monde Diplomatique», decembre

1992.

Hλικιωμέν�ς εργάτης �αδί%ει ανάμεσα στ�υς τά!�υς στ� νεκρ�τα!εί� τ�υ Σεράγε��. O θάνατ�ς και η �ία έπνι$αν την πρω-τεύ�υσα της B�σνίας, κάπ�τε κ�σμ�π�λίτικ� κέντρ� και σύμ��λ� π�λυ-π�λιτισμικής συμ�ίωσης. (AP)

Σεράγε��, I�ύλι�ς 1995. Γάλλ�ι κυαν�κραν�ι ��υρών�υν τις θέσεις τ�υς μετάτην σερ�ική πίεση στις μ�υσ�υλμανικές «%ώνες ασ!αλείας». H Γαλλία πρωτ�-στάτησε στην εν συνε�εία απ�στ�λή της δύναμης τα�είας αντίδρασης, π�υ κατη-γ�ρείται απ� τ�υς Σέρ��υς για αν�ικτή ανάμει$η υπέρ των μ�υσ�υλμάνων στ�ν��σνιακ� εμ!ύλι�. (P�ιτερ).

ΔEYTEPA, 28 Aυγ�ύστ�υ 1995. Πάλιη ίδια ανατρι�ιαστική ιστ�ρία. Για τέ-ταρτη τ�υλά�ιστ�ν ��ρά, για να ανα-�ερθ�ύμε μ�ν� στις κρισιμ�τατες α-π� π�λιτική σκ�πιά περιπτώσεις.Eνας �λμ�ς 120 mm πέ�τει στην α-γ�ρά τ�υ Σεράγε!�, σε ώρα π�υ ναείναι κατάμεστη απ� κ�σμ�. O τ�π�ςγεμί"ει απ� διαμελισμένα πτώματααθώων και ανυπ�ψίαστων π�λιτώνκαι απ� τις �ιμωγές δεκάδων τραυ-ματιών. Aυτή τη ��ρά �ι νεκρ�ί ήταν37 και �ι τραυματίες 88.

Oπως πάντα κι αυτή τη ��ρά τησ�αγή ακ�λ�ύθησαν στρατιωτικ�π�-λιτικές κινήσεις μεγάλης σημασίας.Tην επ�μενη κι�λας μέρα τ� κ�ιν�-!�ύλι� των Σέρ!ων της B�σνίας υ-πέκυψε και �αιρέτισε την αμερικανι-κή πρωτ�!�υλία για τ� B�σνιακ�,την ώρα π�υ τ� NATO άρ�ι"ε μα"ι-κ�ύς !�μ!αρδισμ�ύς των σερ!�-!�σνιακών θέσεων. Tη μεθεπ�μενημέρα �ι Σερ!�!�σνι�ι παραιτ�ύντανακ�μα και απ� την αυτ�τελή παρ�υ-σία τ�υς σε ειρηνευτικές διαπραγμα-τεύσεις, εναρμ�νι"�μεν�ι με τ�ν Mι-λ�σε!ιτς, στ�ν �π�ί�ν και εκ�ώρη-σαν την εκπρ�σώπησή τ�υς,(1) παρά

τις !αρύτατες κατηγ�ρίες π�υ εί�αναπευθύνει εναντί�ν τ�υ για ενδ�τι-κ�τητα στις αρ�ές Aυγ�ύστ�υ, μετάτη συντρι!ή των Σέρ!ων της Kράινααπ� τ�υς Kρ�άτες.

Mάλιστα � ηγέτης των Σερ!�!�σ-νιων P. Kάρατ�ιτς, απ� τ� Bελιγράδι�π�υ !ρισκ�ταν, λίγες ώρες μετά τησ�αγή τηλε�ώνησε στ�ν πρώηνπρ�εδρ� των HΠA T"ίμι Kάρτερ, � �-π�ί�ς εί�ε μεσ�λα!ήσει πέρυσι στ�B�σνιακ� και τ�υ δήλωσε «τη θέλη-ση των Σέρ!ων της B�σνίας να δε-�τ�ύν την αμερικανική ειρηνευτικήπρωτ�!�υλία ως !άση των διαπραγ-ματεύσεων», �πως έσπευσε να δη-λώσει τηλε�ωνικά στ� CNN � T".Kάρτερ.

(2)

Δυστυ�ώς, η δήλωση τ�υ Aμερι-καν�ύ υ�υπ�υργ�ύ E%ωτερικών P.X�λμπρ�υκ �τι «τώρα μπ�ρ�ύμε νααρ�ίσ�υμε σ�!αρές διαπραγματεύ-σεις», �σ� κυνική κι αν ακ�ύγεται,αντανακλά την πραγματικ�τητα π�υδιαμ�ρ�ώθηκε μετά την τελευταίασ�αγή αμά�ων. Mια πραγματικ�τη-τα ε%αιρετικά αρνητική για τ�υςΣέρ!�υς.

Aπ� την αρ�ή έτσι γιν�ταν. Στις 27

Mαΐ�υ 1992 αν�ίγει � κύκλ�ς τ�υ αί-ματ�ς αυτ�ύ τ�υ είδ�υς των δ�λ�-��νικών επιθέσεων. Oλμ�ς πέ�τεισε �υρά κατ�ίκων τ�υ Σεράγε!� π�υπερίμεναν για να πάρ�υν ψωμί. Tηνπαραμ�νή ακρι!ώς της επίθεσης τ�Συμ!�ύλι� Aσ�αλείας τ�υ OHE πρ�-ετ�ίμα"ε τ� κείμεν� επι!�λής πετρε-λαϊκ�ύ και �ικ�ν�μικ�ύ εμπάργκ� ε-ναντί�ν της Σερ!ίας. Περιττ� να τ�-νιστεί �τι �ι 16 νεκρ�ί και �ι 141τραυματίες, �λ�ι τ�υς αθώ�ι άμα��ι,απ�τέλεσαν καταλυτικ� πρ�παγαν-διστικ� επι�είρημα εναντί�ν �π�ι�υ-δήπ�τε θα διεν�είτ� να αντιτα�θείστην επι!�λή τ�υ εμπάργκ� κατάτης Σερ!ίας. Πραγματικά με �αρα-κτηριστική άνεση τ� Συμ!�ύλι�Aσ�αλείας τ�υ OHE υι�θετεί στις 30Mαΐ�υ 1992 την απ��αση 757 για κυ-ρώσεις εναντί�ν της νέας Γι�υγκ�-σλα!ίας, η �π�ία έ�ει ανακηρυ�θείμ�λις πρ�ς μην�ς – στις 27 Aπριλί�υ.

Oι υπ�ψίες για ανατρι�ιαστική με-θ�δευση έγιναν ακ�μη ισ�υρ�τερες�ταν τρεις μ�λις μέρες αργ�τερα,στις 2 I�υνί�υ 1992, δημ�σιεύθηκεέκθεση τ�υ Γενικ�ύ Γραμματέα τ�υOHE Mπύτρς Γκάλι. T� περιε��με-

ν� της ήταν γνωστ� απ� μέρες, η δη-μ�σίευσή της �μως καθυστέρησε ε-πίτηδες ώστε να πρ�ηγηθεί η απ�-�αση επι!�λής κυρώσεων κατά τηςΣερ!ίας. Kι αυτ� γιατί η έκθεση Γκά-λι απ�κάλυπτε �τι � κρ�ατικ�ς στρα-τ�ς διενεργ�ύσε αν�ικτά επι�ειρή-σεις στ� !�σνιακ� έδα��ς, ασκ�ύσε�υσιαστικά τ�ν έλεγ�� στ� μεγαλύ-τερ� μέρ�ς των κρ�ατικών περι��ώντης B�σνίας και παρεί�ε άμεση καιέμμεση υπ�στήρι%η στις στρατιωτι-κές επι�ειρήσεις των M�υσ�υλμά-νων. «Oι θέσεις αυτές �μως ήταν εκδιαμέτρ�υ αντίθετες με εκείνες π�υδικαι�λ�γ�ύσαν την υι�θέτηση απ�τ� Συμ!�ύλι� Aσ�αλείας των �ικ�-ν�μικών κυρώσεων εναντί�ν τηςΣερ!ίας και τ�υ Mαυρ�!�υνί�υ» επι-σημαίνει δικαι�λ�γημένα η «M�ντNτιπλ�ματίκ», στ� τεύ��ς της τ�υI�υλί�υ 1992. Για την ακρί!εια, �ικρ�ατικές ενέργειες και στάση ήτανακρι!ώς �ι λ�γ�ι τ�υς �π�ί�υς επι-καλέστηκε τ� Συμ!�ύλι� Aσ�αλείαςγια να επι!άλει τις κυρώσεις ενα-ντί�ν της Σερ!ίας!

H δεύτερη σ�αγή αθώων έρ�εταιΣυνέ�εια στην 10η σελίδα


Σεράγε��, 5 Φε�ρ�υαρί�υ 1994. H πρ��κάτσια. Aπ� έκρη�η �λήματ�ς �λμ�υ αιματ�κυλίεται η αγ�ρά της π�λης. Nεκρ�ί 70 άτ�μα, δεκάδες �ι τραυματίες. Tα διεθνήμέσα ενημέρωσης κατηγ�ρ�ύν τ�υς Σέρ��υς ως δράστες της επίθεσης. Eκθεση τ�υ OHE επέρριπτε την ευθύνη στ�υς μ�υσ�υλμάν�υς. T� σ�ετικ�, �μως, κείμεν� «ε-τά�η» απ� τη Δύση. (AP)

Oλμ�ι την κατάλληλη στιγμήΛ�υτρ� αίματ�ς αμά�ων στ� Σεράγε�� κάθε ��ρά π�υ τ� απαιτ�ύν �ι π�λιτικές σκ�πιμ�τητες



ακρι!ώς έναν �ρ�ν� αργ�τερα, τ�νI�ύνι� τ�υ 1993. Πέ�τ�υν �!ίδες ε-ναντί�ν πλήθ�υς π�υ παρακ�λ�υθείπ�δ�σ�αιρικ� αγώνα, πάλι στ� Σερά-γε!�. Δεκαπέντε �ι νεκρ�ί, κάπ�υ100 �ι τραυματίες. Π�λιτικά η �άσηεκείνη ήταν σ�εδ�ν απελπιστική γιατ�υς M�υσ�υλμάν�υς. Hδη, απ� ταμέσα Mαΐ�υ τ�υ 1993 �ι Σέρ!�ι τηςB�σνίας εί�αν απ�ρρίψει με τ� συ-ντριπτικ� π�σ�στ� τ�υ 96% σε δη-μ�ψή�ισμα τ� ειρηνευτικ� σ�έδι�Bανς - Oυεν, τ� �π�ί� �ώρι"ε τηB�σνία σε 10 ημιαυτ�ν�μα καντ�νιακαι διασ�άλι"ε σε ικαν� !αθμ� τασυμ�έρ�ντα και την ασ�άλεια τωνM�υσ�υλμάνων.

Σαν να μην έ�τανε αυτ�, εκείνητην επ��ή εί�ε σημειωθεί πρ�σέγγι-ση Σερ!ίας - Kρ�ατίας, η �π�ία επι-!ε!αιώθηκε θεαματικά και στις συ-ν�μιλίες π�υ εί�αν στη Γενεύη � Mι-λ�σε!ιτς και � T�ύντσμαν (στην αρ-�ή και με τ�ν I"ετμπέκ�!ιτς) στις 15και 16 I�υνί�υ 1993, �ταν και κατέλη-%αν σε κ�ινή πρ�ταση για τη B�σνία.Aκ�μα �ειρ�τερα, σε συνέντευ%ηπ�υ έδωσε στη Γενεύη στις 17 I�υνί-�υ � εκ των μεσ�λα!ητών τ�υ OHEλ�ρδ�ς O�υεν ��ι μ�ν� εί�ε δηλώσει�τι τ� σ�έδι� τ�υ ήταν πλέ�ν «νε-κρ�», αλλά επιπλέ�ν συμ!�ύλευσεδημ�σίως την κυ!έρνηση των M�υ-σ�υλμάνων να ε%ετάσει την απ�δ�-�ή τ�υ σ�εδί�υ Mιλ�σε!ιτς - T�ύ-ντσμαν.

(3)

Eπίσης απ� τ�ν Iαν�υάρι� τ�υ1993 μαίν�νταν �ι συγκρ�ύσεις Kρ�-ατών - M�υσ�υλμάνων, �ι �π�ίες εί-�αν ανα"ωπυρωθεί επικίνδυνα απ�τις 8 I�υνί�υ. Tέλ�ς, �ι HΠA ετ�ίμα-"αν πρ�ταση στ� Συμ!�ύλι� Aσ�α-λείας τ�υ OHE για άρση τ�υ εμπάρ-γκ� πώλησης �πλων στη B�σνία, η �-π�ία συ"ητήθηκε στις 29 I�υνί�υ αλ-λά τελικά δεν πέρασε. Oι M�υσ�υλ-μάν�ι %επερν�ύν �μως αυτή τη δύ-σκ�λη �άση �ωρίς �υσιαστικές απώ-λειες απ�κρ�ύ�ντας ταυτ��ρ�να καιτ� σερ!�κρ�ατικ� σ�έδι� για τηB�σνία.

Aδελ��κτ�ν�ι;

H τρίτη και πι� αιματηρή ρίψη �λ-μ�υ στην αγ�ρά τ�υ Σεράγε!� έλα!ε�ώρα πέρσι, στις 5 Φε!ρ�υαρί�υ1994, μετα%ύ 12.10 και 12.15 τ� μεση-μέρι. O απ�λ�γισμ�ς ήταν τραγικ�ς:68 νεκρ�ί και 197 τραυματίες.

Oι π�λιτικ�στρατιωτικές συνέπει-ες ήταν καταστρ��ικές για τ�υςΣέρ!�υς της B�σνίας. Tέσσερις μέ-ρες αργ�τερα, στις 9 Φε!ρ�υαρί�υ1994, τ� NATO επέδιδε δεκαήμερ�τελεσίγρα�� στ�υς Σερ!�!�σνι�υςγια απ�μάκρυνση απ� την περι��ήτ�υ Σεράγε!� τ�υ !αρέ�ς �πλισμ�ύτ�υς.

H εκπν�ή τ�υ τελεσίγρα��υ και ημη συμμ�ρ�ωση των Σέρ!ων πρ�ςτ�υς �ρ�υς τ�υ �δήγησαν τελικά,στις 28 Φε!ρ�υαρί�υ 1994, στην κα-τάρριψη απ� αμερικανικά αερ�σκά-�η τεσσάρων π�λεμικών αερ�πλά-νων της σερ!�!�σνιακής αερ�π�-ρίας, στην πρώτη π�λεμική ενέργειατ�υ NATO κατά τη διάρκεια της44�ρ�νης τ�τε ιστ�ρίας τ�υ.

Στ� π�λιτικ�διπλωματικ� επίπεδ��ι ε%ελί%εις ήταν ακ�μη πι� δυσμε-νείς για τ�υς Σέρ!�υς.

Tην επ�μενη κι�λας μέρα, 1 Mαρ-

τί�υ 1994, υπ� τ� !λέμμα τ�υ Aμερι-καν�ύ υπ�υργ�ύ E%ωτερικών Γυ�-ρεν Kρίστ�ερ, στ� Στέιτ Nτιπάρ-τμεντ εκπρ�σωπ�ι των Kρ�ατών καιτων M�υσ�υλμάνων υπ�γρά��υνσυμ�ωνία - πλαίσι� π�υ πρ�!λέπειτην ίδρυση �μ�σπ�νδίας Kρ�ατώνκαι M�υσ�υλμάνων της B�σνίας, η�π�ία θα απ�τελέσει �ικ�ν�μικήτ�υλά�ιστ�ν συν�μ�σπ�νδία με τηνKρ�ατία. Δεδ�μένων δε των μεγε-θών των δύ� πλευρών, πρακτικά αυ-τ� σημαίνει την �ικ�ν�μική και άρασταδιακά και π�λιτική υπ�ταγή τωνM�υσ�υλμάνων στ�υς Kρ�άτες. «Mετίπ�τα δεν μπ�ρεί να συγκριθεί η λα-μπρή ηθική ηγεσία των HνωμένωνΠ�λιτειών» δηλώνει ενθ�υσιασμέ-ν�ς � Kρ�άτης υπ�υργ�ς E%ωτερι-κών Mάτε Γκράνιτς.

Kι ενώ τα π�λιτικά κέρδη των M�υ-

σ�υλμάνων απ� τη σ�αγή των συ-μπατριωτών τ�υς είναι εμ�ανή, ευ-θύς ε%αρ�ής �ρικτές υπ�ψίες αρ�ί-"�υν να γεννι�ύνται για τ�υς δρά-στες τ�υ εγκλήματ�ς.

Tρεις ώρες μετά τ� μακελει�, Γάλ-λ�ς λ��αγ�ς της ειρηνευτικής δύνα-μης τ�υ OHE (UNPROFOR) ειδικ�ςστη !αλλιστική κάνει επιτ�πια έρευ-να στ� σημεί� της έκρη%ης και �δη-γείται σε ένα εκπληκτικ� συμπέρα-σμα: H κατεύθυνση και η γωνία ��λήςυπ�δεικνύ�υν θέση ��λής τ�υ μ�ιραί�υ�λμ�υ, η �π�ία �ρίσκεται καθαρά μέσαστις γραμμές των M�υσ�υλμάνων και �-�ι των Σέρ�ων!!!

T� συμπέρασμα είναι εκρηκτικ�.Mια ώρα αργ�τερα Kαναδ�ς ταγμα-τάρ�ης της UNPROFOR κάνει άλληανάλυση, η �π�ία δια��ρ�π�ιεί λίγ�τη γωνία και τη διεύθυνση της !�-

λής, �έρν�ντας τη στη δια�ωριστικήγραμμή Σέρ!ων - M�υσ�υλμάνων, έ-τσι ώστε να μην είναι δυνατ� να ει-πωθεί κατηγ�ρηματικά απ� π�ύ ε-κτ�%εύτηκε τ� μ�ιραί� !λήμα.

Πέντε μέρες αργ�τερα κι ενώ έ�ειήδη επιδ�θεί τ� τελεσίγρα�� τ�υNATO στη Σερ!ία, � Kαναδ�ς υπ�δι-�ικητής της UNPROFOR υπ�στράτη-γ�ς T"�ν Mακ Iνις διαπιστώνει �τι εί-ναι... «αν�ησίες» τα συμπεράσματατ�υ Γάλλ�υ λ��αγ�ύ και συγκρ�τείκαιν�ύργια �μάδα ειδικών για να ε-ρευνήσει τ� θέμα και να !γάλει συ-μπεράσματα 10 μέρες μετά την σ�α-γή, �ταν τ� �ι�νι έ�ει σκεπάσει κάθεί�ν�ς. H καιν�ύργια επιτρ�πή συσκ�-τί"ει πλήρως τ� θέμα: H γωνία !�λήςήταν μετα%ύ 45 και 90 μ�ιρών, η απ�-σταση !�λής μετα%ύ 300 και 5.500



Aνδρες των σερ��σνιακών δυνάμεων σε εκπαιδευτική άσκηση στ� �ρ�ς O#ρεν. Oι μ�υσ�υλμάν�ι εί�αν ε�απ�λύσει επίθεση στην περι��ή, τα εδα�ικά κέρδη τ�υς�μως ανακτήθηκαν γρήγ�ρα απ� τ�υς Σέρ��υς. (P�ιτερ)

Kατ�ικημένη σερ�ική περι��ή έ�ω απ� τ� Σεράγε�� λέγεται απ� τα πυρά τ�υ πυρ��λικ�ύ των μ�υσ�υλμάνων. Oι αναμετρήσεις των εμπ�λέμων με �αρέα �πλα πρ�-κάλεσαν εκτεταμένες απώλειες στ�ν άμα�� πληθυσμ� και των δυ� πλευρών. (P�ιτερ)

μέτρων! Oπ�τε �υσικά θα μπ�ρ�ύσενα έ�ει πρ�έλθει ή απ� τ�υς Σέρ-!�υς, ή απ� τ�υς μ�υσ�υλμάν�υς.

Eργ�των μ�υσ�υλμάνων

Φαίνεται �μως �τι �ι α%ιωματ�ύ��ιτ�υ OHE ή%εραν καλά π�ια ήταν η α-λήθεια και πίστευαν την αρ�ική έκ-θεση τ�υ Γάλλ�υ λ��αγ�ύ. «Πρ��α-νώς αυτή απ�τελ�ύσε τη !άση ισ�υ-ρισμ�ύ, � �π�ί�ς πρ�!λήθηκε σεδιά��ρες περιπτώσεις απ� τ�ν αντι-στράτηγ� Mάικλ P��υ" στ� Σεράγε-!� και τ�ν Γιασ�ύσι Aκάσι, ειδικ� α-πεσταλμέν� τ�υ OHE στ� Zάγκρεμπ,�τι μ�υσ�υλμάν�ι εί�αν ρί�ει τ�ν �λμ�εναντί�ν συμπατριωτών τ�υς μ�υσ�υλ-μάνων» γρά�ει στ� αμερικανικ� πε-ρι�δικ� «Φ�ρεϊν Π�λισι» � δημ�σι�-γρά��ς των «Nιυ Γιρκ Tάιμς»Nτέι!ιντ Mπάιντερ και συνε�ί"ει: «Hυπ�ψία �τι �ι δράστες ήταν μ�υ-σ�υλμάν�ι ενισ�υ�ταν στα μυαλάμερικών απ� πρ�ηγ�ύμενες εκθέ-σεις της UNPROFOR, τις �π�ίες έ�ωδε, για περιστατικά στα �π�ία μ�υ-σ�υλμανικές δυνάμεις πυρ�!�λη-σαν εσκεμμένα εναντί�ν μ�υσ�υλ-μάνων π�λιτών, με στ�� να δημι-�υργήσ�υν επεισ�δια για τα �π�ίαθα μπ�ρ�ύσαν να κατηγ�ρηθ�ύν �ιΣέρ!�ι».

(4)

Oπως μάλιστα απ�καλύπτει � Aμε-ρικαν�ς δημ�σι�γρά��ς, � ειδικ�ςαπεσταλμέν�ς τ�υ γενικ�ύ γραμμα-τέα τ�υ OHE Γιασ�ύσι Aκάσι έστειλεκωδικ�π�ιημέν� μήνυμα �α% στ�νMπ�ύτρ�ς Γκάλι, πληρ��ρώνταςτ�ν �τι «πιθαν�τατα» �ι μ�υσ�υλμά-ν�ι ήταν �ι δράστες της δ�λ��νι-κής επίθεσης.

Στις 10 Φε!ρ�υαρί�υ � γ.γ. τ�υOHE μετέδωσε τηλε�ωνικά την πλη-ρ��ρία στ�ν υπ�υργ� E%ωτερικώνΓ�υ�ρεν Kρίστ��ερ, � �π�ί�ς δεντην έλα!ε υπ�ψη τ�υ, α��ύ άλλωστεεί�ε ήδη δρ�μ�λ�γηθεί η διαδικασίαπ�υ θα �δηγ�ύσε στην επίθεση τ�υNATO π�υ πρ�ανα�έραμε...

«Eιδική Oμάδα»

Σε �ρ�ν� �υσιαστικά ανύπ�πτ�,στις 26 Aπριλί�υ 1993, �π�τε δεν εί-�ε διαπρα�θεί �ύτε καν η δεύτερη α-π� τις ύπ�πτες σ�αγές π�υ αναλύ-�υμε, � Γάλλ�ς δημ�σι�γρά��ς Zακ

Mερλιν� συ"ητ�ύσε στην Oυάσι-γκτ�ν με τ�ν Γ. Mπ�ντάνσκι, διευθυ-ντή της «Eιδικής Yπηρεσίας για τηνTρ�μ�κρατία και τ�ν Mη Συμ!ατικ�Π�λεμ� - Eρευνητικής Eπιτρ�πήςτων Pεπ�υμπλικάνων στη B�υλή τωνAντιπρ�σώπων» (Task Force onTerrorism and Unconventional Warf-arte - House Republican ResearchCommittee), στ� γρα�εί� τ�υ τελευ-ταί�υ. A%ί"ει να αναδημ�σιεύσ�υμεένα απ�σπασμα της συ"ήτησης, �-π�υ λέει � Aμερικαν�ς ειδικ�ς:

«Στις αρ�ές Mαΐ�υ τ�υ 1992 δημι�υρ-γήθηκε μια ειδική �μάδα των μ�υσ�υλ-μανικών ��σνιακών δυνάμεων με μέλη

π�υ εί�αν δ�υλέψει σε ισλαμικές τρ�μ�-κρατικές �ργανώσεις. H απ�στ�λή αυ-τής της ειδικής �μάδας ήταν να δημι-�υργήσει σειρά απ� πρ��κάτσιες, μεστ�� να ε�αναγκάσει τις δυτικές δυνά-μεις και πάνω απ� �λ�υς εμάς, τ�υςAμερικαν�ύς, να επέμ��υμε. Eτσι στις20 I�υνί�υ 1992 τα σερ�ικά στρατεύμα-τα συνέλα�αν μια �μάδα μ�υσ�υλμά-νων π�υ #�ρ�ύσαν σερ�ική στ�λή και ε-τ�ιμά$�νταν να επιτεθ�ύν σε μ�υσ�υλ-μανικ� τ�μέα.

Oμως π�λύ πι� σημαντικές είναι �ιεκθέσεις τ�υ OHE π�υ δεί�ν�υν �τι μιασειρά γεγ�ν�των-κλειδιά, π�υ πρ��ρι-σμ� εί�αν να σ�κάρ�υν τη διεθνή κ�ινή

γνώμη, εί�αν στην πραγματικ�τητα �ρ-γανωθεί απ� αυτή την ειδική �μάδα.Eτσι �ι εκθέσεις τ�υ OHE έ��υν διαπι-στώσει �τι � ��μ�αρδισμ�ς της �υράς α-ναμ�νής μπρ�στά στ� #�ύρν� (27Mαΐ�υ 1992), � ��μ�αρδισμ�ς στη διάρ-κεια της επίσκεψης τ�υ Bρεταν�ύ υ-π�υργ�ύ E�ωτερικών Nτάγκλας Xερντ(17 I�υλί�υ 1992), �ι εκρή�εις στ� νε-κρ�τα#εί� (4 Aυγ�ύστ�υ 1992) και �#�ν�ς τ�υ Aμερικαν�ύ δημ�σι�γρά#�υτ�υ τηλε�πτικ�ύ δικτύ�υ ABC Nτέι�ιντKάπλαν (13 Aυγ�ύστ�υ 1992) �#είλ�-νται σε αυτήν την �μάδα ισλαμιστών.Aυτές �ι εκθέσεις �ρίσκ�νται στη NέαY�ρκη. Στα Hνωμένα Eθνη».(5)

Aλλά και εντελώς πρ�σ�ατα, στις2 Aυγ�ύστ�υ 1995, �ι «Nιυ ΓιρκTάιμς» έ�εραν στ� �ως της δημ�-σι�τητας έκθεση �μάδας ανδρώντ�υ γαλλικ�ύ απ�σπάσματ�ς των δυ-νάμεων τ�υ OHE στη B�σνία, με τησυνταρακτική απ�κάλυψη �τι μ�υ-σ�υλμάν�ς ελεύθερ�ς σκ�πευτήςπυρ�!�λ�ύσε αδιακρίτως κατά μ�υ-σ�υλμάνων π�λιτών απ� τ� ίδι� τ�κτίρι� τ�υ πρώην κ�ιν�!�υλί�υ, τ��π�ί� ελέγ�ει � στρατ�ς των μ�υ-σ�υλμάνων!

Kατά τη διάρκεια της π�λύμηνηςέρευνας των Γάλλων κυαν�κράνωντ�υλά�ιστ�ν δύ� ανυπ�ψίαστ�ι πε-ραστικ�ί �τυπήθηκαν απ� τ�ν ελεύ-θερ� σκ�πευτή τ�υ κ�ιν�!�υλί�υμπρ�στά στα μάτια τ�υς. Oταν δεστα μέσα I�υνί�υ �ι κυαν�κραν�ι ει-δ�π�ίησαν τ�ν μ�υσ�υλμανικ�στρατ� �τι θα σκ�τώσ�υν τ�ν ελεύ-θερ� σκ�πευτή, �ι μ�υσ�υλμάν�ιστρατιωτικ�ί διαμαρτυρήθηκαν μεν�τι δεν %έρ�υν τίπ�τε, αλλά �ι πυρ�-!�λισμ�ί απ� τ� κτίρι� αυτ� έπαυ-σαν αμέσως, �πως δήλωσε Γάλλ�ςα%ιωματικ�ς π�υ συμμετεί�ε στις έ-ρευνες.

(6)

Σημειώσεις:1) Bλέπε «Kαθημερινή» της 30.8.95 και

1.9.1995.2)«La oferta de Karadzic», «El Pais»,

30.8.1995.3) «Peace Plan for Bosnia is Dead, Lord

Owen Says», «International HeraldTribune», 18.6.1993.

4) David Binder: «Anatomy of a massacre»,«Foreign Policy» No 97, Winter 1994-95, p.73, 75.

5) Jacques Merlino: «Les verites yougoslavesne sont pas toutes bonnes a dire» editionsAlbin Michel, p. 149-150.

6) Mike O’ Connor: «Bosnian army sniped atown people, un unit says», αναδημ�σίευσηστην «International Herald Tribune».



Aδριατική. Aμερικανικ� μα�ητικ� τύπ�υ «FA18» πρ�σγειώνεται στ� αερ�πλαν�-��ρ� «P�ύ#�ελτ». H αερ�π�ρική δύναμη τ�υ πλωτ�ύ αυτ�ύ �ρ�υρί�υ ανέλα�εμεγάλ� �άρ�ς των NATOϊκών ��μ�αρδισμών κατά των Σερ��σνίων απ� τα τέ-λη τ�υ Aυγ�ύστ�υ 1995. (P�ιτερ)

H εικ�να πρ��λήθηκε απ� την τηλε�ραση των Σέρ�ων στ� Πάλε. Aντιδρώνταςστ�υς NATOϊκ�ύς ��μ�αρδισμ�ύς, �ι Σέρ��ι αλυσ�δεσαν κυαν�κραν�υς σε πιθα-ν�ύς στ��υς πρ�καλώντας τ� NATO να �τυπήσει. Στη �ωτ�γρα�ία, Pώσ�ς κυα-ν�κραν�ς αλυσ�δεμέν�ς σε απ�θήκη πυρ�μα�ικών έ�ω απ� τ� Πάλε. (P�ιτερ)


Oι NATOϊκές ��μ�ες πλήττ�υν στρατιωτικ�ύς στ��υς των Σέρ�ων της B�σνίας στην ευρύτερη περι��ή τ�υ Πάλε. H πρωτ��ανής σε μέγεθ�ς και αγρι�τητα επι�εί-ρηση τ�υ NATO άρ�ισε με α��ρμή τη σ�αγή στ� Σεράγε�� στις 28 Aυγ�ύστ�υ 1995, η �π�ία απ�δ�θηκε στ�υς Σέρ��υς, �ωρίς επαρκή απ�δεικτικά στ�ι�εία. (AP)


Διαστρέλωση των γεγ�ν�τωνKραυγαλέες ανακρί ειες τ�υ Tύπ�υ και της τηλε�ρασης εναντί�ν των Σέρ ων

OI ΣEPBOI δεν έ��υν να αντιμετωπί-σ�υν μ�ν� τις στρατιωτικές συ-γκρ�ύσεις στα πεδία των μα�ών καιτην ε�αιρετικά ε�θρική εναντί�ντ�υς π�λιτική των μεγάλων δυνάμε-ων. Eναντί�ν τ�υς �άλλει αδιάκ�πασύσσωμ�ς � Δυτικ�ς Tύπ�ς - κι ��ιμ�ν� με άρθρα γνώμης και αναλύ-σεις εμπαθ�ύς μερ�ληπτικ�τητας.O�ι σπάνια ακ�μα και τα γεγ�ν�ταδιαστρε�λών�νται, για να υπηρετή-σ�υν την αντισερ�ική εκστρατεία. OAμερικαν�ς δημ�σι�γρά!�ς ΠίτερM�ρ�κ, συγγρα!έας και σ�ετικ�ύ �ι-�λί�υ για τη στάση των δυτικώνMME στ�ν π�λεμ� της Γι�υγκ�σλα-�ίας, επισημαίνει �ρισμένες κραυγα-λέες περιπτώσεις διαστρέ�λωσης σεάρθρ� τ�υ στ� περι�δικ� «Φ�ρεινΠ�λισι».

(1)

Στις 17 Aυγ�ύστ�υ 1992 τ� «Nι�ύ�-γ�υικ» εί�ε τη !ωτ�γρα!ία εν�ςσκελετωμέν�υ άνδρα, � �π�ί�ς υπ�-τίθεται �τι ήταν M�υσ�υλμάν�ς κρα-τ�ύμεν�ς σε σερ�ικ� στρατ�πεδ�συγκέντρωσης. M�ν� π�υ � εικ�νι-#�μεν�ς ήταν Σέρ��ς, �ν�ματι Σλ�-μπ�νταν K�νιε�ιτς, � �π�ί�ς υπέ!ε-ρε απ� 10ετίας απ� !υματίωση!

Eνα τηλε�πτικ� ρεπ�ρτά# τ�υBBC, τ� 1992, τ� �π�ί� έδει�νε ένανηλικιωμέν� «B�σνι� M�υσ�υλμάν�αι�μάλωτ� π�λέμ�υ σε σερ�ικ�στρατ�πεδ� συγκέντρωσης» απ�-δεί�τηκε αργ�τερα �τι απεικ�νι#ετ�ν απ�στρατ� α�ιωματικ� τ�υ γι�υ-γκ�σλα�ικ�ύ στρατ�ύ Mπράνκ� Bέ-λετς, � �π�ί�ς ήταν Σέρ��ς της B�σ-νίας και κρατ�ύμεν�ς σε μ�υσ�υλ-μανικ� στρατ�πεδ� αι�μαλώτων.

T�ν Mάρτι� τ�υ 1993 και κατ�πιντ�ν Mάι� της ίδιας �ρ�νιάς, τ� CNNμετέδωσε σκηνές απ� τις σ!αγές 14M�υσ�υλμάνων στην πρώτη περί-πτωση και 10 M�υσ�υλμάνων στηδεύτερη, θύματα υπ�τίθεται τωνΣέρ�ων. M�ν� π�υ αργ�τερα απ�-δεί�θηκε �τι τα θύματα της σ!αγήςήταν Σέρ��ι και ��ι M�υσ�υλμάν�ι!T� CNN δεν πρ�έ�η �ύτε καν σε ε-παν�ρθωση της απ�δεδειγμένηςπλέ�ν ανακρί�ειας.

Στις αρ�ές Aυγ�ύστ�υ τ�υ 1993 �ι«Nι�υ Γι�ρκ Tάιμς» δημ�σίευσαν τη!ωτ�γρα!ία Kρ�άτισσας απ� τηB�σνία, απ� τ� �ωρι� Π�σ�υσιε, η �-π�ία θρην�ύσε για τ�ν γι� της, τ�ν�π�ί� εί�αν σκ�τώσει �ι Σέρ��ι κατάτις πρ�σ!ατες επιθέσεις τ�υς, �πωςέλεγε η λε#άντα. M�ν� π�υ στ� �ω-ρι� αυτ� δεν εί�αν επιτεθεί �ι Σέρ-��ι, αλλά αντίθετα εί�αν γίνει αιμα-τηρ�τατες συγκρ�ύσεις μετα�ύ Kρ�-ατών και M�υσ�υλμάνων, με 34 νε-κρ�ύς απ� κρ�ατικής πλευράς, με-τα�ύ των �π�ίων και � γι�ς της εικ�-νι#�μενης γυναίκας.

Στις 4 Iαν�υαρί�υ 1993 τ� «N�ύ#-γ�υικ» εί�ε τη !ωτ�γρα!ία σωρ�ύπτωμάτων. T� σ�ετικ� ρεπ�ρτά# άρ-�ι#ε με τις λέ�εις: «Yπάρ�ει κανείςγια να σταματήσει τις σερ�ικές !ρι-καλε�τητες στη B�σνία;» M�ν� π�υη !ωτ�γρα!ία στην πραγματικ�τηταέδει�νε Σέρ��υς νεκρ�ύς, συμπερι-

λαμ�αν�μέν�υ εν�ς καθαρά ανα-γνωρίσιμ�υ. Mάλιστα, τ� ίδι� θύμαεί�ε εμ!ανισθεί σε εικ�νες τηλε�-πτικ�ύ ρεπ�ρτά# απ� τ� B�ύκ��αρτης Aνατ�λικής Σλα��νίας, η �π�ίαδεν �ρίσκεται καν στη B�σνία, έ�ιμήνες νωρίτερα.

T�ν Aύγ�υστ� τ�υ 1992 � κ�σμ�ςσυγκινήθηκε �αθιά απ� την είδησηκαι τις εικ�νες «�ρε!ών και νηπίωνM�υσ�υλμάνων» τ�υ Σεράγε�� π�υτραυματίστηκαν μέσα σε λεω!�ρεί�απ� τα πυρά ελευθέρων σκ�πευτών.Kανείς δεν ανέ!ερε �τι μέσα στ�μ�ιραί� λεω!�ρεί� υπήρ�αν και παι-διά Σέρ�ων, μερικά απ� τα �π�ίατραυματίστηκαν επίσης. Mάλιστα,καπηλευ�μενα τη δικαι�λ�γημένησυγκίνηση, �ρισμένα τηλε�πτικά δί-κτυα έ!τασαν στ� σημεί� να δεί-�ν�υν την κηδεία εν�ς απ� τα παιδιάπ�υ πέθαναν και να ισ�υρί#�νται �τιήταν παιδί M�υσ�υλμάνων, την ίδιαώρα π�υ η νεκρώσιμη ακ�λ�υθία π�υέδει�ναν γιν�ταν κατά τ� σερ�ικ��ρθ�δ�� ριστιανικ� τελετ�υργικ�!

Aνακρι ής έκθεση

Στις 15 Mαρτί�υ 1993 τ� «Tάιμ» εί-�ε σε περί�πτη θέση τ�ν ισ�υρισμ��τι στη B�σνία υπήρ�αν 70.000 κρα-

τ�ύμεν�ι σε στρατ�πεδα συγκέ-ντρωσης. Oμως, ήδη απ� τ�ν Iαν�υά-ρι� της ίδιας �ρ�νιάς εκπρ�σωπ�ςτ�υ Στέιτ Nτιπάρτμεντ εί�ε δημ�σιαπαραδε�θεί �τι κάπ�ια σ�ετική έκθε-ση τ�υ υπ�υργεί�υ ήταν εντελώς α-νακρι�ής, �τι � αριθμ�ς 70.000 �!ει-λ�ταν σε «τυπ�γρα!ικ� λάθ�ς» και�τι �ι σωστές εκτιμήσεις τ�υ ΣτέιτNτιπάρτμεντ για τ�ν αριθμ� τωνκρατ�υμένων ήταν... κάτω απ�7.000!

Aντίστ�ι�α !αιν�μενα διαστρέ-�λωσης των αριθμών σημειώθηκανκαι στ� θέμα τ�υ �ιασμ�ύ γυναικώναπ� τ�υς εμπ�λέμ�υς. Στις 4 Iαν�υα-ρί�υ 1993 τ� «Nι�ύ#γ�υικ» δημ�σί-ευσε τ�υς ισ�υρισμ�ύς B�σνι�μ�υ-σ�υλμάνων α�ιωματ�ύ�ων, �άσειτων �π�ίων �ι Σέρ��ι εί�αν �ιάσειπάνω απ� 50.000 M�υσ�υλμάνες.

Mια αντιπρ�σωπεία της EOK με ε-πικε!αλής την Aν Γ�υ�ρπερτ�ν έκα-νε δύ� σύντ�μες επισκέψεις στηνπερι��ή και μάλιστα κυρίως στ� Zά-γκρεμπ της Kρ�ατίας και ��ι στηB�σνία. H επιτρ�πή αυτή απ�!άσισενα δε�τεί και να ανα!έρει στην έκ-θεσή της τ�ν αριθμ� των θυμάτων�ιασμ�ύ ως κυμαιν�μεν� «γύρω στις20.000».

Σύντ�μα �μως μια έρευνα της Eπι-

τρ�πής Aνθρωπίνων Δικαιωμάτωντ�υ OHE, η �π�ία διενεργήθη με επι-τ�πια απ�στ�λή ερευνητ�ύ στη B�σ-νία, την Kρ�ατία και τη Σερ�ία απ�τις 12 ώς τις 23 Iαν�υαρί�υ τ�υ 1997,έδωσε δια!�ρετικά απ�τελέσματα.Στην έκθεσή της της 10ης Φε�ρ�υα-ρί�υ 1993 η επιτρ�πή, α!�ύ μελέτη-σε 119 ντ�κ�υμενταρισμένες περι-πτώσεις, δεν έκανε επίσημη εκτίμη-ση για τ�ν αριθμ� των θυμάτων �ια-σμ�ύ, ανέ!ερε �μως ως εκτίμησήτης τ�ν αριθμ� 2.400. H έκθεσή τηςεπίσης κατέληγε στ� συμπέρασμα �-τι θύματα �ιασμών εί�αν πέσει καιM�υσ�υλμάνες και Kρ�άτισσες καιΣέρ�ες, με τις M�υσ�υλμάνες να α-π�τελ�ύν τ� μεγαλύτερ� μέρ�ς τωνθυμάτων.

Eίναι σίγ�υρα απε�θέστατ� καθή-κ�ν η ε!αρμ�γή αριθμητικών συ-γκρίσεων σε θύματα π�υ έ��υν νακάν�υν με τ�ν ανθρώπιν� π�ν�, τηστιγμή π�υ έστω και ένας νεκρ�ς, έ-νας κρατ�ύμεν�ς, ένας �ιασμ�ς α-π�τελ�ύν στίγματα για τ�ν ανθρώπι-ν� π�λιτισμ�. Π�λύ περισσ�τερ� π�υ�λ�ι γνωρί#�υν ή υπ�ψιά#�νται �τιτα εγκλήματα αυτά έ��υν διαπρα-�θεί κατά �ιλιάδες στ�ν π�λεμ� τηςπρώην Γι�υγκ�σλα�ίας.

Tα �σα πρ�ανα!έρθηκαν δεν ση-μαίν�υν �τι �ι Σέρ��ι δεν ευθύν�-νται για εγκλήματα π�λέμ�υ. H έκθε-ση Mα#��ιέτσκι

(2)π.�. π�υ παρ�υσιά-

στηκε στ� Συμ��ύλι� Aσ!αλείας τ�υOHE στις 17 N�εμ�ρί�υ 1992 δεν α-!ήνει καμιά αμ!ι��λία. Eκατ� περί-π�υ κρατ�ύμεν�ι δ�λ�!�νήθηκανκαι σαράντα τραυματίστηκαν απ�πυρά π�λυ��λ�υ στ� στρατ�πεδ�τ�υ Πριγεντ�ρ, τ�ν I�ύλι� τ�υ ’92.Aρκετ�ί κρατ�ύμεν�ι έ�ρισκαν κα-θημερινά τ�ν θάνατ� απ� �ασανι-στήρια στ� στρατ�πεδ� της Oμάρ-σκα. Σ!αγές έλα�αν �ώρα στ� στρα-τ�πεδ� τ�υ Mπίλετσα και τ�υ ΣάνσκιM�στ.

Δεν είναι μ�ν� �ι Σέρ��ι �μως π�υδιαπράττ�υν θηριωδίες. Eδώ �ι M�υ-σ�υλμάν�ι εκτελ�ύν Σέρ��υς κρα-τ�ύμεν�υς, �υδείς �μως συγκινήθη-κε. Kαμιά παγκ�σμια κατακραυγή ε-ναντί�ν τ�υς δεν �εσηκώθηκε. Oύτε!υσικά εναντί�ν των Kρ�ατών π�υ κιαυτ�ί πρ�έ�ησαν σε ανατρι�ιαστικάεγκλήματα π�υ �ύτε καν ασ��λείταικανείς να τα ερευνήσει.

Aυτ� λ�ιπ�ν π�υ πρέπει να καταγ-γελθεί είναι η ύπαρ�η �ργανωμένηςπρ�σπάθειας συστηματικής παρα-πλάνησης της διεθν�ύς κ�ινής γνώ-μης και πρ�σανατ�λισμ�ύ της ενα-ντί�ν των Σέρ�ων.

T� «κρυμμέν� �έρι»

Δεν υπάρ�ει αμ!ι��λία �τι τα π�-λιτικά και �ικ�ν�μικά συμ!έρ�ντατων δια!�ρων κυ�ερνήσεων είναιαυτά π�υ καθ�ρισαν την ε�θρική π�-λιτική τ�υς απέναντι στη Σερ�ία. Δενείναι �μως και ασήμαντ�ς � ρ�λ�ςπ�υ έπαι�αν στη διαμ�ρ!ωση τηςκ�ινής γνώμης, μέσω τ�υ επηρεα-

Mε συν�δεία κυαν�κράνων διέσ�ι�αν τις επικίνδυνες διασταυρώσεις τ�υ Σεράγε-�� ι κάτ�ικ�ι της π�λης στις αρ�ές I�υνί�υ 1995. T� Παρίσι απέδωσε τη δράσητων ελεύθερων σκ�πευτών στ�υς Σέρ��υς. Γάλλ�ι κυαν�κραν�ι απ�κάλυψαν �-μως �τι π�λλ�ί απ� τ�υς τυ"εκι�"�ρ�υς ήταν μ�υσ�υλμάν�ι και έ�αλαν εναντί�ν�μ�θρήσκων τ�υς πρ�ς δημι�υργία εντυπώσεων. (P�ιτερ)


Σεράγε��, 2 I�υ-νί�υ 1995. Δύ�Γάλλ�ι κυαν�-κραν�ι �μηρ�ι

των Σερ��σ-νίων, �ταν τ� Πά-

λε απάντησε μεσυλλήψεις �μή-

ρων στ�υς νατ�ϊ-κ�ύς ��μ�αρδι-σμ�ύς στα τέλη

Mαΐ�υ. Oι �μηρ�ιαπελευθερώθη-

καν �λ�ι μετά τιςδιεθνείς πιέσεις

και πρ�σωπικήέκκληση τ�υ Σλ�-μπ�νταν Mιλ�σε-�ιτς πρ�ς τη σερ-��σνιακή ηγε-

σία. (P�ιτερ)

σμ�ύ κυ�ερνώντων και MME, �ρι-σμένα μεγάλα αμερικανικά γρα!είαδημ�σίων σ�έσεων.

T� ένα, τ� λιγ�τερ� σημαντικ� σ’αυτή την υπ�θεση, είναι η !ίρμα«Hill & Knowlton», η �π�ία επί αρκε-τά �ρ�νια εκπρ�σωπ�ύσε διά!�-ρ�υς �ργανισμ�ύς της πρώην Γι�υ-γκ�σλα�ίας. H Xιλ εντ N��υλτ�ν έ-γινε διάσημη σ’ �λ� τ�ν κ�σμ� τ�1990, �ταν παρ�υσίασε ως μάρτυρασε επιτρ�πή τ�υ K�γκρέσ�υ μια15�ρ�νη «ν�σ�κ�μα», η �π�ία κατέ-θεσε �τι εί�ε δει με τα μάτια τηςIρακιν�ύς στρατιώτες, μετά την ει-σ��λή τ�υ Iράκ στ� K�υ�έιτ, να α-π�συνδέ�υν την παρ��ή ��υγ�ν�υαπ� θερμ�κ�ιτίδες, �δηγώντας στ�θάνατ� νε�γνά. H μαρτυρία πρ�κά-λεσε τρ�μερ� σ�κ στην αμερικανικήκ�ινή γνώμη και � πρ�εδρ�ς Mπ�υςανέ!ερε �κτώ !�ρές τ� περιστατι-κ� σε τηλε�πτικές �μιλίες τ�υ, κα-θώς πρ�ετ�ιμα#�ταν η κ�ινή γνώμητων HΠA για την αμερικανική στρα-τιωτική επέμ�αση στ�ν K�λπ�.

*έσπασε σάλ�ς �μως �ταν απ�κα-λύ!θηκε �τι η «ν�σ�κ�μα» απ� τ�K�υ�έιτ ήταν απλώς κ�ρη τ�υ K�υ-�εϊτιαν�ύ πρεσ�ευτή στ�ν OHE, η�π�ία επί �ρ�νια δεν εί�ε καν τα�ι-δέψει στην πατρίδα της!

H δεύτερη εταιρία δημ�σίων σ�έ-σεων �μως π�υ συνδέεται με τηνπρώην Γι�υγκ�σλα�ία, η «RuderFinn», έκανε καταπληκτική δ�υλειάυπέρ των M�υσ�υλμάνων.

«Tην περασμένη �ρ�νιά η RuderFinn διε�ήγαγε μια έντ�νη εκστρα-τεία υπέρ των M�υσ�υλμάνων τηςB�σνίας και σύμ!ωνα με έκθεσηπ�υ υπε�λήθη στ� υπ�υργεί� Δικαι-�σύνης, στην Yπηρεσία Kατα�ώρη-σης Πρακτ�ρων π�υ δ�υλεύ�υν για

�ένες �ώρες, η κυ�έρνηση Mπ�υςέπεσε μέσω της καμπάνιας αυτήςθύμα παραπληρ�!�ρησης σε μεγά-λ� �αθμ�», έγρα!ε στις 28 Φε�ρ�υ-αρί�υ τ�υ 1993 η αμερικανική ε!η-μερίδα «Aτλάντα T#έρναλ».

Σε μια άλλη, καθ�ριστικής πρ�πα-γανδιστικής σημασίας, επιτυ�ία της«Ruder Finn» ανα!ερ�ταν ήδη απ�τις 15 Aυγ�ύστ�υ 1992 η «Nέισ�ναλT#έρναλ»: «H πρ�σέλκυση των ε-�ραϊκών �ργανώσεων των HΠA στ�πλευρ� των M�υσ�υλμάνων τηςB�σνίας υπήρ�ε η αριστ�τε�νική κί-νηση της Ruder Finn».

O T#έιμς Xαρ!, διευθυντής της ε-ταιρίας, αναλύει � ίδι�ς τις επιτυ-�ίες της στ�ν Γάλλ� δημ�σι�γρά!�Zακ Mερλιν�, σε συνάντηση π�υ εί-�αν στην έδρα της επι�είρησης στηνOυάσιγκτ�ν, στις 24 Aπριλί�υ 1993:

«Στη διάρκεια 18 μηνών και σε δια-δ��ικές περι�δ�υς δ�υλέψαμε για τηνKρ�ατία, τη B�σνία - Eρ�εγ��ίνη καιτην κ�ιν��υλευτική αντιπ�λίτευσηστ� K�σ��...

(Σε σ�έση με τη B�σνία) απ� τ�ν I�ύ-νι� ώς τ�ν Σεπτέμ�ρι� τ�υ 1992 �ργα-νώσαμε τριάντα συναντήσεις με τ�υςκύρι�υς �μίλ�υς τ�υ Tύπ�υ και διεμεί-ναμε δεκατρείς απ�κλειστικές πληρ�-��ρίες, τριάντα επτά �α� της τελευταί-ας στιγμής, δεκαεπτά επίσημες επιστ�-λές και �κτώ επίσημες εκθέσεις. Oργα-νώσαμε επίσης συναντήσεις μετα�ύB�σνιων α�ιωματ�ύ�ων και τ�υ (τ�τε)υπ�ψη�ί�υ αντιπρ�έδρ�υ Aλ Γκ�ρ,τ�υ π�λύ δραστήρι�υ (τέως) υπ�υργ�ύE�ωτερικών Λ�ρενς Iγλμπέργκερ καιδέκα γερ�υσιαστών με μεγάλη επιρρ�ή,μετα�ύ των �π�ίων και �ι T��ρτ� Mί-τσελ και P�μπερτ Nτ��υλ. Kάναμε 48τηλε�ωνήματα στ�ν Λευκ� Oίκ�ι, 20 σεγερ�υσιαστές και σ�εδ�ν 100 σε δημ�-

σι�γρά��υς, αρθρ�γρά��υς, παρ�υ-σιαστές τηλε�πτικών δελτίων ειδήσεωνκαι άλλα πρ�σωπα με επιρρ�ή στ�ν �ώ-ρ� των μίντια...

T� επίτευγμα για τ� �π�ί� είμαστε υ-περή�αν�ι περισσ�τερ� απ� �λα είναι�τι κατ�ρθώσαμε να κερδίσ�υμε με τ�μέρ�ς μας την ε�ραϊκή κ�ινή γνώμη.T� παι�νίδι ήταν π�λύ λεπτ� και � �ά-κελ�ς περιεί�ε μεγάλ� κίνδυν� πρ�ςαυτή την πελευρά, δι�τι � πρ�εδρ�ςT�ύντσμαν της Kρ�ατίας υπήρ�ε π�λύαπρ�σεκτ�ς στ� �ι�λί� τ�υ “Eκτρ�πήτης ιστ�ρικής αλήθειας”. Aπ� την α-νάγνωση των γραπτών τ�υ μπ�ρεί νακατηγ�ρηθεί για αντισημιτισμ�. Oύτεαπ� ��σνιακής πλευράς παρ�υσια��-ταν καλύτερη η κατάσταση, γιατί �πρ�εδρ�ς I�ετμπέκ��ιτς, στην “Iσλαμι-κή Διακήρυ�ή” τ�υ π�υ δημ�σιεύτηκετ� 1970, πήρε π�λύ έντ�να θέση υπέρ ε-ν�ς ισλαμικ�ύ ��νταμενταλιστικ�ύκράτ�υς. Eπί πλέ�ν, τ� παρελθ�ν τηςKρ�ατίας και της B�σνίας εί�ε σημα-δευτεί απ� πραγματικ� και σκληρ� α-ντισημιτισμ�. Aρκετές δεκάδες �ιλιά-δες E�ραίων εί�αν ε��ντωθεί στα κρ�-ατικά στρατ�πεδα. Yπήρ�αν, επ�μέ-νως, �λ�ι �ι λ�γ�ι, ώστε �ι E�ραί�ι δια-ν��ύμεν�ι και �ι ε�ραϊκές �ργανώσειςνα είναι ε�θρικ�ί κατά των Kρ�ατώνκαι των B�σνιων.

H πρ�κληση για μας ήταν να ανα-τρέψ�υμε αυτή την κατάσταση πραγ-μάτων. Kαι τα κατα�έραμε με θαυμά-σι� τρ�π� στ� διάστημα μετα�ύ της 2αςκαι της 5ης Aυγ�ύστ�υ 1992, �ταν η ε-�ημερίδα “Nι�ύ�ντεϊ” της Nέας Y�ρ-κης έ�γαλε την υπ�θεση των σερ�ικών«στρατ�πέδων θανάτ�υ». Aρπά�αμετην υπ�θεση στ�ν αέρα και αμέσωςπρ�σεγγίσαμε τρεις μεγάλες ε�ραϊκές�ργανώσεις: την B’nai B’rith Anti -Defamation League, την Aμερικανική

E�ραϊκή Eπιτρ�πή και τ� Aμερικανικ�E�ραϊκ� K�γκρέσ�. T�υς πρ�τείναμενα �άλ�υν ένα ένθετ� στ�υς “Nι�υΓι�ρκ Tάιμς” και να �ργανώσ�υν δια-δήλωση διαμαρτυρίας μπρ�στά σταHνωμένα Eθνη.

Tα πράγματα περπάτησαν θαυμά-σια. H είσ�δ�ς στ� παι�νίδι των ε�ραϊ-κών �ργανώσεων στ� πλευρ� των B�σ-νιων ήταν ένα ε�αιρετικ� �τύπημα π�-κερ. Aμέσως κατ�ρθώσαμε να ταυτί-σ�υμε στα μάτια της κ�ινής γνώμηςτ�υς Σέρ��υς με τ�υς να�ί.

H υπ�θεση ήταν περίπλ�κη, κανείςδεν καταλά�αινε τι συμ�αίνει στη Γι�υ-γκ�σλα�ία και για να είμαι ειλικρινήςθα σας πω �τι η μεγάλη πλει�ψη�ίατων Aμερικανών αναρωτι�ταν σε π�ια�ώρα της A�ρικής �ρισκ�ταν η B�σ-νία. Oμως �α�νικά, μ�ν�μιάς μπ�ρ�ύ-σαμε να παρ�υσιάσ�υμε μια υπ�θεσηαπλή, μια ιστ�ρία με καλ�ύς και κα-κ�ύς. 'έραμε �τι η υπ�θεση θα παι��-ταν εκεί. Kαι κερδίσαμε σημαδεύ�νταςτ�ν σωστ� στ��, τ� ε�ραϊκ� ακρ�ατή-ρι�. Aμέσως υπήρ�ε μια π�λύ καθαρήαλλαγή της γλώσσας στ�ν Tύπ�, με τη�ρησιμ�π�ίηση �ρων π�λύ υψηλής συ-ναισθηματικής α�ίας, �πως εθνική εκ-καθάριση, στρατ�πεδα συγκέντρωσηςκ.λπ., �π�υ τα πάντα έ�ερναν στη μνή-μη τη να�ιστική Γερμανία, τ�υς θαλά-μ�υς αερίων και τ� A�υσ�ιτς. T� συ-ναισθηματικ� ��ρτί� ήταν τ�σ� ισ�υρ�π�υ κανείς πια δεν μπ�ρ�ύσε να πάεικ�ντρα...».

(3)

Σημειώσεις:1) Peter Brock: «The Partijan Press»,

«Foreign Policy», No 93, Winter 1993-94, p.152-172.

2) Eγγρα�� A/47/666 - 5/24809.3) Jacques Merlino: «Les verites yougoslaves

ne sont pas toutes bonnes a dire», editionsAlbin Michel, p. 126-128.


Oι μ�υσ�υλμάν�ι της B�σνίαςO π�λεμ�ς ώθησε τη �σνιακή ηγεσία σε στεν�τερη σ�έση με τ� Iσλάμ

ANAMΦIBOΛA �ι M�υσ�υλμάν�ι τηςB�σνίας δεν ήταν καθ�λ�υ �ανατι-κ�ί πιστ�ί πριν απ� τ�ν π�λεμ�.Aλλωστε απ� τ� 1968 γρά��νται μεM κε�αλαί� ακρι�ώς για να τ�νί�ε-ται η �ωριστή τ�υς εθν�τητα και ��ιη πίστη τ�υς - η πιστ�ί τ�υ Iσλάμγρά��νται με «μ» μικρ�. Xωριστ�«έθν�ς» απ� τ� 1955, κατά ε�εύρε-ση τ�υ Tίτ�, �ι M�υσ�υλμάν�ι τηςB�σνίας απ�λάμ�αναν με �λη τηνάνεση τη μπίρα, τ� κρασί και τα τ�-πικά ισ�υρ�τερα �ιν�πνευματώδητ�υς στις τα�έρνες και τις κα�ετέ-ριες της πατρίδας τ�υς, σε αντίθε-ση με τ�υς �μ�θρησκ�υς συμπα-τριώτες τ�υς π�υ τηρ�ύσαν τ�υς ι-σλαμικ�ύς καν�νες. Eθν�λ�γικά άλ-λωστε �ι M�υσ�υλμάν�ι δεν έ��υνκαμιά δια��ρά απ� τ�υς Σέρ��υςκαι τ�υς Kρ�άτες. Eίναι κι αυτ�ί ν�-τι�ι Σλά��ι, �ι �π�ί�ι ε#ισλαμίστη-καν μετά την κατάκτηση της B�σ-νίας-Eρ�εγ��ίνης απ� τ�υς Oθωμα-ν�ύς, κυρίως σε δύ� μεγάλα κύμα-τα, τ� 1463 και τ� 1478, σε τέτ�ι��αθμ� π�υ τ� 1600 τ� 60% των B�σ-νίων ήταν μ�υσ�υλμάν�ι και μάλι-

στα σε π�σ�στ� 100% στ� Σεράγε-��, την πρωτεύ�υσα.

Στην πρώην Γι�υγκ�σλα�ία ανώ-τατη ισλαμική αρ�ή ήταν η «Γι�υγκ�-σλα�ική Θρησκευτική Iσλαμική K�ι-ν�τητα», με έδρα τ� Σεράγε��. Eκεί�ρίσκεται η μ�ναδική Iσλαμική Θε�-λ�γική Σ��λή της Eυρώπης, η �π�ίαεί�ε περίπ�υ 100 �ικ�τρ��υς τ�1987. Eκεί �ρίσκεται επίσης μια απ�τις πλ�υσι�τερες και αρ�αι�τερες ι-σλαμικές �ι�λι�θήκες τ�υ κ�σμ�υ,π�υ �έρει τ� �ν�μα τ�υ Γκα�ί X�υσ-ρέ� Mπέι, πρ�ς τιμή τ�υ κυ�ερνήτητης B�σνίας, � �π�ί�ς απ� τ� 1521 έ-�τισε τα περισσ�τερα απ� τα μ�υ-σ�υλανικά μνημεία τ�υ Σεράγε��.

Πνευματικήκαθ�δήγηση

Θρησκευτικ�ς ηγέτης είναι � Pαΐς�υλ - Oυλαμά (αρ�ηγ�ς των �υλεμά-δων), � �π�ί�ς έ�ει υπ� την πνευμα-τική καθ�δήγησή τ�υ 3.000 ιμάμηδεςπ�υ ασκ�ύν τα καθήκ�ντά τ�υς σε ι-σάριθμα γι�υγκ�σλα�ικά τ�αμιά. Πά-νω απ� 800 απ’ αυτά κατασκευάστη-

καν ή αναστηλώθηκαν επί της επ�-�ής τ�υ Tίτ�, καθώς λ�γω της π�λιτι-κής τ�υ στ� κίνημα των Aδεσμεύτωνήθελε να τα έ�ει καλά με τις ισλαμι-κές �ώρες.

Aλλά και στην Kρ�ατία και συγκε-κριμένα στ� Zάγκρεμπ, �π�υ ��υνπερίπ�υ 60.000 απ� τις 250.000 μ�υ-σ�υλμάνων της �ώρας (�ωρίς να υ-π�λ�γί�ει κανείς τις περίπ�υ 400.000B�σνι�υς π�υ έ��υν συρρεύσει εκείως πρ�σ�υγες λ�γω τ�υ π�λέμ�υ),υπάρ�ει έντ�νη ισλαμική δραστηρι�-τητα. T� 1987 μάλιστα άν�ι#ε στηνκρ�ατική πρωτεύ�υσα ένα μεγάλ� ι-σλαμικ� π�λιτιστικ� κέντρ�, τ� �-π�ί� �ρηματ�δ�τήθηκε κυρίως απ�τη Σα�υδική Aρα�ία και τ� �π�ί� συ-μπεριλαμ�άνει τ�αμί, αίθ�υσες δια-λέ#εων, αμ�ιθέατρ�, �ι�λι�θήκες,#ενώνες, εστιατ�ρι�, �ι�λι�πωλεί�κ.λπ.

Mάλιστα εκεί έγινε τ�ν I�ύνι� τ�υ1991 μια «Διάσκεψη Πρ�σκυνήματ�ςστ�υς Iερ�ύς T�π�υς» με κύρι�υς �-μιλητές τ�ν Kαλίμ Σιντικί, ιδε�λ�γικ�εκπρ�σωπ� τ�υ �ρετανικ�ύ ρι��-σπαστικ�ύ ισλαμικ�ύ κινήματ�ς και

τ�ν ��τ�ατ�λεσλάμ Mασί� M��ατ�ε-ρί, στεν� συνεργάτη τ�υ πρ�έδρ�υτ�υ Iράν Xασεμί Pα�σαντ�ανί. Στηδιάσκεψη συμμετεί�αν περίπ�υ 180ισλαμιστές διαν��ύμεν�ι, θρησκευ-τικ�ί λειτ�υργ�ί και ενεργά στελέ�ηπ�υ εί�αν έρθει απ� �λη την πρώηνΓι�υγκ�σλα�ία αλλά και την Eλλάδακαι την T�υρκία. Mάλιστα δε κατάτην εκτίμηση των /α�ιέ P��έ καιΦρανσ�υά O, Γάλλων ειδικών σε θέ-ματα π�λιτικής �ίας «στην ημερήσιαδιάτα#η �ρέθηκαν �ι μ�υσ�υλμανι-κές κ�ιν�τητες της περι��ής, �ι δυ-νατ�τητές τ�υς για �ργάνωση και ά-μυνα, με την ελληνική μυσυλμανικήμειν�τητα να απτελεί τ αντικείμενιδιαίτερης πρσ�ής».

(1)

T� θέμα θα εί�ε σα�ώς μικρ�τερησημασία αν περι�ρι��ταν στ�υς ι-σλαμικ�ύς θρησκευτικ�ύς κύκλ�υς.Δεν σταματάει �μως εκεί.

O ρ�λ�ςτ�υ A. I�ετμπέκ� ιτς

Στις 26 Aπριλί�υ 1993 � Γάλλ�ς δη-μ�σι�γρά��ς Zακ Mερλιν� έ�ει μια

Zένιτσα, 14 Mαΐυ 1995. Στρατιώτες της E�δμης Tα�ιαρ�ίας τυ μυσυλμανικύ στρατύ παρελαύνυν στην π�λη Zένιτσα της κεντρικής Bσνίας. Oι μα�ητές τυIσλάμ, με τα �αρακτηριστικά πράσινα μαντίλια δεμένα στ μέτωπ, κραυγά�υν για «ιερ� π�λεμ» κατά των Σέρ�ων. (AP)


συνάντηση στην Oυάσιγκτ�ν «με μιαγυναίκα γερ�υσιαστή απ� τ� Mέρι-λαντ, γι�υγκ�σλα�ικής καταγωγής»,�πως την ανα�έρει στ� �ι�λί� τ�υ«Oι γι�υγκ�σλα�ικές αλήθειες δενείναι �λες καλές για να ειπωθ�ύν»,της �π�ίας δε ανα�έρει τ� �ν�μα.Mια απλή ματιά στη λίστα των γερ�υ-σιαστών των HΠA δεί�νει �τι πρ�κει-ται για την Mπάρμπαρα Mικ�ύλσκι.

(2)

Tα �σα λέει η Aμερικανίδα γερ�υ-σιαστής για τη δράση τ�υ πρ�έδρ�υτης B�σνίας A. I�ετμπέκ��ιτς είναιπ�λύ ενδια�έρ�ντα:

«H μυσυλμανική Bσνία είναι έναστί�ημα για τις τρεις μεγάλες μυσυλ-μανικές δυνάμεις της περι�ής: τηνTυρκία, τη Σαυδική Aρα�ία και τIράν. O I�ετμπέκ�ιτς πρσπαθεί ναπαί�ει και τα τρία �αρτιά ταυτ��ρνακαι δεν τ κάνει αρκετά διακριτικά. Eί-μαστε πληρ�ρημένι με ακρί�εια γιατις κινήσεις και τις συναντήσεις τυ.

Tν Iύλι τυ 1991, �ταν η Bσνίαδεν ήταν ακ�μη ανε�άρτητη, I�ετμπέ-κ�ιτς πραγματπιεί τριήμερη επίσκε-ψη στην Tυρκία και �ητάει την υπ-στήρι�η τυ Tυργκύτ O�άλ για νασυμμετάσ�ει στη Διάσκεψη IσλαμικώνKρατών πυ ήταν πργραμματισμένηγια τν Aύγυστ τ ίδιυ �ρ�νυ στηνKωνσταντινύπλη.

Tν Nέμ�ρι η Tυρκία κάνει πρ�-ταση να συγκρτήσει τν �σνιακ�στρατ�.

Στις 2 Iανυαρίυ 1992 η Tυρκίαδια�ε�αιώνει τν I�ετμπέκ�ιτς �τι θααναγνωρίσει την ανε�αρτησία της Bσ-νίας απ� τη στιγμή πυ αυτή θα ανακη-ρυ�θεί. Aυτή η αναγνώριση θα γίνει νω-ρίτερα απ� τ αναμεν�μεν, στις 6 Φε-�ρυαρίυ 1992. Tν Mάρτι τυ 1992 πρ�εδρς I�ετμπέκ�ιτς �ρίσκεται στηΣαυδική Aρα�ία.

Tν Aύγυστ τυ 1992 X. Σίλα-τ�ιτς, υπυργ�ς E�ωτερικών της Bσ-νίας, πηγαίνει στ Iράν και στη συνέ-�εια στ Πακιστάν.

Tν Oκτώ�ρι τυ 1992 I�ετμπέκ-�ιτς επισκέπτεται τ Iράν.

Tν Iανυάρι τυ 1993, ενώ �ρίσκ-νται στ απ�γει� τυς ι διαπραγματεύ-σεις για τ σ�έδι Bανς - O�υεν στη Γε-νεύη, I�ετμπέκ�ιτς εγκαταλείπει τηνEλ�ετία για να συμμετάσ�ει στην ισλα-μική διάσκεψη τυ Nτακάρ».

(3)

Eκείν�ς � Aύγ�υστ�ς τ�υ 1992 εί-ναι ιδιαίτερα σημαντικ�ς σ’ �,τι α��-ρά τ�ν εντ�ν�τερ� «ε#ισλαμισμ�»τ�υ �αρακτήρα τ�υ π�λέμ�υ τωνμ�υσ�υλμάνων της B�σνίας.

Στις 6 Aυγ�ύστ�υ � X. Σίλατ�ιτς, υ-π�υργ�ς E#ωτερικών της B�σνίας,�ρίσκεται στην Tε�εράνη, �π�υ γίνε-ται δεκτ�ς απ� τ�ν πρ�εδρ� τ�υIράν Xασεμί Pα�σαντ�ανί. Tην επ�-μένη � αγιατ�λά� M��αμέντ ΣμαμίKασανί δηλώνει στη διάρκεια τηςπρ�σευ�ής στ� τ�αμί τ�υ πανεπιστη-μί�υ: «Πρτείνω να σ�ηματιστεί ισλαμι-κ�ς στρατ�ς απελευθέρωσης της Bσ-νίας - Eρ�εγ�ίνης, πίς να ε�απ-λύσει απ�ασιστική στρατιωτική επίθε-ση εναντίν της Σερ�ίας».

(4)

Tην ίδια μέρα � αγιατ�λά� A�μάντT�ανατί, ιμάμης της πρ�σευ�ής τηςΠαρασκευής στην Tε�εράνη, πρ�σω-πικ�ς απεσταλμέν�ς τ�υ Aλί Xαμε-νεΐ, διαδ��υ τ�υ ιμάμη X�μεϊνί στηθέση τ�υ ηγέτη της ισλαμικής επα-νάστασης, �τάνει στ� Zάγκρεμπ, τηνπρωτεύ�υσα της Kρ�ατίας. Eκείπραγματ�π�ιεί συναντήσει με Kρ�ά-τες και μ�υσ�υλμάν�υς α#ιωματ�ύ-

��υς, καθώς και τ�πικ�ύς θρησκευ-τικ�ύς ηγέτες. Eπιστρέ��ντας στηνTε�εράνη στις 12 τ�υ μήνα, καλεί κιαυτ�ς στη συγκρ�τηση ισλαμικ�ύστρατ�ύ και τάσσεται υπέρ της απ�-στ�λής �πλων στ�υς B�σνι�υς μ�υ-σ�υλμάν�υς.

Στις 24 Oκτω�ρί�υ 1992 � θρη-σκευτικ�ς ηγέτης της Σα�υδικήςAρα�ίας �γά�ει μια «�ατ�νά» (θρη-σκευτική εγκύκλι�) πρ�ς �λες τις ι-σλαμικές κ�ιν�τητες, καλώντας τιςνα στείλ�υν μα�ητές, �πλα και �ρή-ματα στ�υς μ�υσ�υλμάν�υς τηςB�σνίας.

Στ� μετα#ύ απ� τ�ν Aπρίλι� της ί-διας �ρ�νιάς έ��υν δραστηρι�π�ιη-θεί στη B�σνία �ι Aδελ��ί μ�υσ�υλ-μάν�ι της Aιγύπτ�υ και τ� σ�υδανικ�ε#τρεμιστικ� ισλαμικ� κίνημα αλ-Nτα�να. T�ν I�ύλι� τ�υ 1992 η �ιλ�ϊ-ρανική «Eνωση Iσλαμιστών Φ�ιτη-τών» π�υ έ�ει έδρα τη Bιέννη και συ-σπειρώνει ��ιτητές απ� 40 �ώρες�γά�ει ανακ�ίνωση, στην �π�ία τ�νί-�ει �τι «�ι μ�υσ�υλμάν�ι ��ιτητέςτης Eυρώπης είναι έτ�ιμ�ι να υπερα-σπίσ�υν τη B�σνία - Eρ�εγ��ίνη».

Eνώ λ�ιπ�ν τ� ��σνιακ� Iσλάμ ή-ταν εντελώς λαϊκ� πριν απ� τ�ν π�-λεμ�, ευθύς ε# αρ�ής �ι ανάγκες τ�υπ�λέμ�υ ώθησαν τη μ�υσ�υλμανική��σνιακή ηγεσία σε π�λύ στεν�τερησυνεργασία με τις ισλαμικές �ώρες,πράγμα π�υ εί�ε �έ�αια συνέπειεςστη συνείδηση τ�σ� της ηγεσίας �σ�και των μα�ών των μ�υσ�υλμάνωντης B�σνίας. Kαθώς μάλιστα �ι ε#ε-λί#εις στα πεδία των μα�ών πήραν α-μέσως δραματική τρ�πή για τ�υςM�υσ�υλμάν�υς, η ισλαμική ��ή-

θεια ήταν τ� μ�ν� �ρατ� σημεί� ελ-πίδας και στήρι#ης. Φυσι�λ�γικά λ�ι-π�ν άρ�ισε η ισλαμική ρι��σπαστικ�-π�ίηση των M�υσ�υλμάνων.

Iσλαμικές θέσεις

Παράλληλα, η υπ�θεση της B�σ-νίας πρ�σέλα�ε τρ�μακτικές ιδε�-λ�γικές διαστάσεις στ�ν ισλαμικ�κ�σμ�, συντελώντας στη γενικ�τερηπρ�ώθηση ��νταμενταλιστικών ι-σλαμικών θέσεων. T� επι�είρημα ή-ταν απλ�: H Eυρώπη και �ι HΠA α�ή-ν�υν τ�υς Σέρ��υς και τ�υς Kρ�ά-τες να σ�ά��υν τ�υς B�σνι�υς M�υ-σ�υλμάν�υς. Oμως, �ι B�σνι�ι M�υ-σ�υλμάν�ι είναι λευκ�ί, είναι γνήσι�ιEυρωπαί�ι και κατ�ικ�ύν εκεί πάνωαπ� �ίλια �ρ�νια κι �μως κανείς δεντ�υς πρ�στατεύει. A��ύ δεν υ�ίστα-νται �ύτε καν ρατσιστικ�ί λ�γ�ι γιανα τ�υς α�ήν�υν �ι Δυτικ�ί α��ήθη-τ�υς, � μ�ν�ς λ�γ�ς είναι �τι �ι B�σ-νι�ι M�υσ�υλμάν�ι σ�αγιά��νται γιατη θρησκεία τ�υς. Tι πειστικ�τερ� ε-πι�είρημα υπέρ εν�ς θρησκευτικ�ύπ�λέμ�υ;

Kαθώς μάλιστα στα δύ� πανεπι-στήμια τ�υ Σεράγε��, λαϊκ� και μ�υ-σ�υλμανικ�, ��ιτ�ύσαν εκατ�ντά-δες Aρα�ες και M�υσ�υλμάν�ι ��ι-τητές, αρκετ�ί απ� αυτ�ύς πήραν α-μέσως τα �πλα και άρ�ισαν να π�λε-μ�ύν στ� πλευρ� των M�υσ�υλμά-νων. Σε λίγ�, τα πρώτα �έρετρα άρ-�ισαν να κατα�θάν�υν στις �ώρεςπρ�έλευσής τ�υς. Oι κηδείες τωνμαρτύρων έδιναν την α��ρμή γιαμεγάλες θρησκευτικ�π�λιτικές δια-δηλώσεις, με εκρηκτική συναισθη-

ματική ��ρτιση και επίδραση στ�σύν�λ� τ�υ πληθυσμ�ύ �λ�κληρων�ωρών.

Oσ� για την ίδια τη B�σνία, τώρατ� σύν�λ� σ�εδ�ν των M�υσ�υλμά-νων ασπά�εται τις ακραίες απ�ψειςπ�υ εί�ε εκ�ράσει � πρ�εδρ�ς AλίαI�ετμπέκ��ιτς στην περι��ητη στ�υςκύκλ�υς των ειδικών αλλά εν π�λ-λ�ίς άγνωστη «Iσλαμική Διακήρυ#ή»τ�υ ήδη απ� τ� 1970. Διακήρυ#η π�υανατυπώθηκε και απ�τέλεσε τ� �α-σικ� εκλ�γικ� τ�υ μανι�έστ� για τιςεκλ�γές της 18 N�εμ�ρί�υ 1990.

Eκεί, μετα#ύ άλλων, � A. I�ετμπέ-κ��ιτς ισ�υρί�εται �τι «δεν μπ�ρείνα υπάρ#ει ειρήνη ή συνύπαρ#η ανά-μεσα στην ισλαμική και τη μη ισλαμι-κή πίστη». Kαθ�ρί�ει δε ως κύρι� π�-λιτικ� στ�� τι «τ� ισλαμικ� κίνημαπρέπει και μπ�ρεί να πάρει την ε#�υ-σία �ταν έ�ει την αριθμητική και ηθι-κή δύναμη να τ� κάνει, ��ι μ�ν� γιανα καταστρέψει τη μη ισλαμική ε#�υ-σία αλλά και για να �ικ�δ�μήσει μιανέα, ισλαμική ε#�υσία»

(5).

Πρ�σλαμ�άν�ντας και θρησκευτι-κ� �αρακτήρα, τ� �άσμα π�υ άν�ι#ε� π�λεμ�ς στη B�σνία γίνεται πραγ-ματικά α�υσσαλέ�...

Σημειώσεις:1) Xavier Raufer - Francois Haut: «Le Chaos

Balkanique», editions La Table Ronde, p.87.

2) The World Almanac, 1994, p. 618.3) Jacques Merlino: «Les vérités yougoslaves

ne sont pas toutes bonnes à dire», editionsAlbin Michel, p. 151.

4) «Le Chaos Balkanique», p. 90-01.5) «Les vérités yougoslaves...» p. 149.

Σε σκηνές πυ στήθηκαν σε �άση τυ OHE στην Tύ�λα εγκαταστάθηκαν πρσωρινά 7.000 απ� τυς μυσυλμάνυς πρ�-σ"υγες πυ εγκατέλειψαν τη Σρεμπρένιτσα μετά την κατάληψή της απ� τυς Σέρ�υς στις 11 Iυλίυ 1995. (P�ιτερ)

H EKTENHΣ ανα��ρά σε ε�ωγενείςπαράγ�ντες π�υ έπαι�αν υπ�ν�μευ-τικ� ρ�λ� στ� θέμα της διατήρησηςτης Γι�υγκ�σλα�ίας ως ενιαί�υ κρά-τ�υς μπ�ρεί να δημι�υργήσει την ε-σ�αλμένη εντύπωση �τι η διάλυσητης Γι�υγκ�σλα�ίας ��είλεται απ�-κλειστικά ή κυρίως σε ε�ωτερικ�ύςπαράγ�ντες. Δεν είναι, �έ�αια, έτσι.Oι εσωτερικές αντιθέσεις έπαι�ανκαθ�ριστικ� ρ�λ�. Δεν είναι άλλω-στε τυ!αί� �τι επί δεκαετίες �λ�κλη-ρες �λ�ι �ι διεθνείς αναλυτές θεω-ρ�ύσαν �έ�αιη τη διάλυση της Γι�υ-γκ�σλα�ίας μετά τ� θάνατ� τ�υ Tίτ�.

Oι εσωτερικές δυσκ�λίες άρ!ισανευθύς μετά τη γέννηση τ�υ «Bασι-λεί�υ των Σέρ�ων, των Kρ�ατών καιτων Σλ��ένων» την 1η Δεκεμ�ρί�υ1918. Aκ�μα και στην ίδια τη Συντα-κτική Eθν�συνέλευση π�υ ψή�ισε τ�πρώτ� Σύνταγμα της !ώρας, στις 21I�υνί�υ 1921, τ� σημαντικ�τερ� κρ�-ατικ� κ�μμα, τ� Aγρ�τικ� K�μμα τ�υPάντιτς, αρνήθηκε να πάρει μέρ�ςστις εργασίες της B�υλής. T� απ�τέ-λεσμα της ψη��ρίας για τ� Σύ-νταγμα –223 υπέρ, 35 κατά, 161 απ�-!ές– μάλλ�ν πρέπει να κριθεί απ�-καρδιωτικ� και αντανακλά τις σ��α-ρ�τατες δυσκ�λίες συνενν�ησηςτων Γι�υγκ�σλά�ων μετα�ύ τ�υς.

Tα πρώτα δέκα !ρ�νια ύπαρ�ηςτης Γι�υγκ�σλα�ίας είναι !αώδη καιη κατάσταση επιδεινώνεται διαρκώς.Στις 20 I�υνί�υ 1928, εν πλήρει συνε-δριάσει τ�υ κ�ιν��υλί�υ, Mαυρ�-��ύνι�ς ��υλευτής, μέλ�ς τ�υ κυ-�ερνητικ�ύ συνασπισμ�ύ, �γά$ει τ�περίστρ�� τ�υ και πυρ��λεί πέ-ντε Kρ�άτες συναδέλ��υς τ�υ. Δύ�πεθαίν�υν επί τ�π�υ και επίσηςτραυματί$εται θανάσιμα � Στ. Pά-ντιτς, � σημαντικ�τερ�ς Kρ�άτηςπ�λιτικ�ς.

Aντε Πά�ελιτς

Aπ� τ�ν πρ�ηγ�ύμεν� !ρ�ν� έ!ειεκλεγεί στη γι�υγκ�σλα�ική B�υλήκαι � μετέπειτα δικτάτ�ρας της Kρ�-ατίας Aντε Πά�ελιτς. Στην έναρ�ητης κ�ιν��υλευτικής περι�δ�υ, � A.Πά�ελιτς δηλώνει !ωρίς περιστρ�-�ές:

«O λα�ς της Kρατίας δεν θέλησε αυ-τ� τ κράτς πυ δεν ανταπκρίνεταιύτε στ παρελθ�ν τυ, ύτε στις πα-ρύσες ανάγκες τυ... H συμμετ�ή τυκρατικύ μπλκ στις εργασίες αυτήςτης Eθνσυνέλευσης δεν σημαίνει �τι α-ναγνωρί�υμε αυτ� τ τε�νητ� κράτς,ύτε �τι τ εγκρίνυμε. Aντίθετα, τκρατικ� μπλκ θα �ρησιμπιήσει �λατα ν�μιμα μέσα για να τρππιηθεί τκαθεστώς τυ κρατικύ λαύ, με στ�-� την εγκαθίδρυση ανε�άρτητυ κρα-τικύ κράτυς»1.

Στις 6 Iαν�υαρί�υ 1929 δίνεται η!ειρ�τερη δυνατή λύση για τ� ενιαί�μέλλ�ν των λαών της Γι�υγκ�σλα-�ίας: O �ασιλιάς Aλέ�ανδρ�ς κηρύσ-σει «�ασιλική δικτατ�ρία» και καταρ-γεί τ� Σύνταγμα τ�υ 1921.

Tην επ�μενη κι�λας μέρα, στις 7Iαν�υαρί�υ 1929, � Aντε Πά�ελιτς ι-

δρύει την «Oυστάσα» (UstasaHrvatska Revolucionarna Organi-zacija - Oργάνωση των E�ελεγμένωνKρ�ατών Eπαναστατών). Aπ�καθι-στά τα!ύτατα σ!έσεις με τ�ν Xίτλερ,τ�ν M�υσ�λίνι, τ�ν επίσης �ασίσταδικτάτ�ρα της Oυγγαρίας X�ρτκ.Eτσι αν�ίγ�υν στρατ�πεδα στρατιω-τικής εκπαίδευσης των �υστάσι στηνIταλία και στην Oυγγαρία, ενώ τ�1933 αν�ίγει και επίσημα γρα�εί�της �ργάνωσης στ� Bερ�λίν�.

Aπ� τις αρ!ές της δεκαετίας τ�υ’30 αρ!ί$�υν σαμπ�τά$ και δ�λ��νι-κές απ�πειρες της Oυστάσα και μέ-σα στην ίδια την Kρ�ατία, ενώ απ� τ�1932 δημι�υργείται και αγρ�τικ� α-ντάρτικ� στην κρ�ατική επαρ!ία Λί-κα.

Στ� μετα�ύ, η π�λιτική της «�ασι-λικής δικτατ�ρίας» τ�υ Aλέ�ανδρ�υ,παρ�λ� π�υ διαρκεί μ�ν� δυ�μισι!ρ�νια, �δηγεί σε �αθύτερ� !άσματις σ!έσεις των εθν�τήτων. Στις 3Oκτω�ρί�υ τ� «Bασίλει� των Σέρ-�ων, Kρ�ατών και Σλ��ένων» �απτί-$εται «Bασίλει� της Γι�υγκ�σλα-�ίας». Tα �ν�ματα των Kρ�ατών καιτων Σλ��ένων ε�α�ανί$�νται απ�την �ν�μασία τ�υ κράτ�υς, για λ�-γ�υς υπ�τίθεται «�μ�γεν�π�ίησης»και «υπέρ�ασης» των ενδ�γι�υγκ�-σλα�ικών εθνικιστικών δια��ρών.

M�ν� π�υ η πραγματικ�τητα είναιεντελώς αντίθετη. Στην πρά�η γίνε-ται μια κατακλυσμιαία σερ��π�ίησητων κρίσιμων κρίκων τ�υ κρατικ�ύ

μη!ανισμ�ύ της Γι�υγκ�σλα�ίας. Tαστατιστικά δεδ�μένα τ�υ 1931 π�υδίν�υν �ι Pezet και Simondet είναισυγκλ�νιστικά2:

Στ�υς 116 εν ενεργεία στρατη-γ�ύς συγκαταλέγεται μ�ν� έναςKρ�άτης και κανένας Σλ��έν�ς.Στ�υς 1.508 σπ�υδαστές της Σ!�λήςEυελπίδων υπάρ!�υν μ�ν� 140 Kρ�-άτες και 50 Σλ��έν�ι. Aπ� τ�υς 31 α-�ιωματ�ύ!�υς της Bασιλικής Aυλής�ι 30 είναι Σέρ��ι. Στ� υπ�υργεί�Eσωτερικών και Δημ�σιας Tά�ης απ�τ�υς 135 υπαλλήλ�υς �ι 127 ήτανΣέρ��ι. Σέρ��ι ήταν και �ι 116 απ�τ�υς 137 υπαλλήλ�υς τ�υ υπ�υργεί-�υ Δικαι�σύνης. Στ� υπ�υργεί� E�ω-τερικών ήταν Σέρ��ι �ι 180 απ� τ�υς219 και δεν υπήρ!ε �ύτε ένας Σλ�-�έν�ς, �ύτε ένας Kρ�άτης επικε�α-λής τμήματ�ς, με μ�ναδική ε�αίρεσητ�ν επικε�αλής της διπλωματικής α-π�στ�λής στ� Bατικαν�.

Στις 17 Aπριλί�υ 1941 � γι�υγκ�-σλα�ικ�ς στρατ�ς παραδίνεταιστ�υς Γερμαν�ύς, �π�τε και επέρ!ε-ται � θάνατ�ς της «Πρώτης Γι�υγκ�-σλα�ίας», καθώς �ι νικητές τη διαμε-λί$�υν.

H Γερμανία πρ�σαρτά τη ��ρειαΣλ��ενία. H Iταλία πρ�σαρτά τη ν�-τια Σλ��ενία, αλλά και τη Δαλματία.Παίρνει επίσης ως αλ�ανική κτήσητ� K�σ�� και ένα μέρ�ς της γι�υ-γκ�σλα�ικής Mακεδ�νίας. Παίρνει ε-πίσης ως πρ�τεκτ�ράτ� τ� Mαυρ�-��ύνι�. H Oυγγαρία πρ�σαρτά τ� με-

γαλύτερ� μέρ�ς της σερ�ικής επαρ-!ίας της B�ϊ��ντίνας, στην �π�ία $εια�ι�λ�γη �υγγρική μει�ν�τητα, ενώη B�υλγαρία πρ�σαρτά τ� μεγαλύτε-ρ� μέρ�ς της γι�υγκ�σλα�ικής Mα-κεδ�νίας.

Tα στρατεύματα κατ�!ής τ�υM�υσ�λίνι �έρν�υν μα$ί τ�υς καιτ�ν Aντε Πά�ελιτς, � �π�ί�ς στις 15Aπριλί�υ ανακηρύσσεται «�ύρερ»της Kρ�ατίας («π�γκλά�νικ») και ε-γκαθιδρύει καθεστώς κτηνώδ�υςτρ�μ�κρατίας, πρ�σαρτώντας και τηB�σνία-Eρ$εγ��ίνη, καθώς και κά-π�ια τμήματα της Σερ�ίας. Oι Oυ-στάσι σ�ά$�υν ανελέητα τ�υς Σέρ-��υς. Mετά τ�ν π�λεμ� �ι αμερικανι-κές υπηρεσίες πληρ��ριών υπ�λ�-γισαν �τι �ι Kρ�άτες δ�λ��νησανπερίπ�υ 750.000 Σέρ��υς, συ!νά �α-σανί$�ντάς τ�υς πρώτα.3

H Γι�υγκ�σλα�ίατ�υ Tίτ�

Στη διάρκεια της κατ�!ής � κ�μ-μ�υνιστής ηγέτης Γι�$επ Mπρ�$ Tίτ�κατ�ρθώνει με τ�υς παρτι$άν�υςτ�υ να δημι�υργήσει τ� μεγαλύτερ�αντάρτικ� της Eυρώπης. Aισθάνεταιτ�σ� ισ!υρ�ς π�υ τη νύ!τα της 29ηςπρ�ς 30ή N�εμ�ρί�υ 1939 μετατρέ-πει σε Πρ�σωρινή Kυ�έρνηση τηνEθνική Aπελευθερωτική τ�υ Aντάρ-τικ�υ και σε ν�μ�θετικ� σώμα τ�Aντι�ασιστικ� Συμ��ύλι� Eθνικής



Eσωτερικές διαδικασίες απ�σύνθεσηςTα αίτια π�υ �δήγησαν την ενιαία Γι�υγκ�σλα�ία στ�ν κατακερματισμ� και τη διάλυση

Oρ�ς Tρέμπε�ιτς, 10 Iαν�υαρί�υ 1994. «Kαλώς ήρθατε στ� Σεράγε��». H ταμπέλα απ�τελεί ανάμνηση των Xειμερικών Oλυ-μπιακών Aγώνων τ�υ 1984. Σήμερα, τίπ�τα δεν έ�ει απ�μείνει απ� την κ�σμ�π�λίτικη ατμ�σ�αιρα της π�λης (AP).



Aπελευθέρωσης. Aυτή είναι η στιγμήτης γέννησης της «Δεύτερης Γι�υ-γκ�σλα�ίας», π�υ θα διαρκέσει επί-σημα απ� την απελευθέρωση, τ�1945, ώς τ�ν Oκτώ�ρι� τ�υ 1991.

T� μεγάλ� επίτευγμα τ�υ Tίτ� εί-ναι �τι με μια επιδέ�ια, ε�ωτερικήκυρίως, π�λιτική, κατ�ρθωσε να κα-τευνάσει τις �ίαιες ενδ�γι�υγκ�σλα-�ικές έριδες για είκ�σι περίπ�υ !ρ�-νια, !ωρίς �μως να τις ε�αλείψει, �-πως απέδει�ε με τραγικ� τρ�π� �πρ�σ�ατ�ς εμ�ύλι�ς.

Για τ� σκ�π� επίτευ�ης εσωτερι-κής σταθερ�τητας, � Tίτ� !ρησιμ�-π�ιεί τρεις �ασικ�ύς μ�!λ�ύς επη-ρεασμ�ύ τ�υ λα�ύ. Πρώτ�ν, τα !ρή-ματα π�υ τ�υ δίν�υν α�ειδώς �ι Δυ-τικ�ί και απ� ένα σημεί� και έπειτα(1955) και �ι Σ��ιετικ�ί. Δεύτερ�ν,τ� ιδε�λ�γικ�π�λιτικ� �ραμα της«αυτ�δια!είρισης», π�υ παί$ει σ��α-ρ� ρ�λ� για τ�υς εργα$�μεν�υς. Tρί-τ�ν, ένα ανελέητ� αστυν�μικ� κρά-τ�ς π�υ ώς τ� 1966 έ!ει επικε�αλήςτ�υ τ�ν «θρυλικ�» για τη σκληρ�πυ-ρηνική τ�υ στάση στα θέματα ασ�α-λείας Aλ. Pάνκ��ιτς, ν�ύμερ� 2 τ�υκαθεστώτ�ς.

H ε�ωτερική π�λιτική

H ε�ωτερική π�λιτική τ�υ Tίτ� εί-ναι π�λυκύμαντη. Aρ!ικά απ� τ�1946 ώς τ� 1948 έ!ει υπ�γράψει συμ-�ωνίες αμ�ι�αίας ��ήθειας με τηνAλ�ανία, τη B�υλγαρία, τη P�υμανία,την Oυγγαρία κ.λπ., ενώ τ�ν Aύγ�υ-στ� τ�υ 1947 έ!ει �τάσει στ� σημεί�να συ$ητά με τ�ν Γκε�ργκι Nτιμι-τρ��, κ�υμμ�υνιστή ηγέτη τηςB�υλγαρίας, τη δημι�υργία Bαλκανι-κής Oμ�σπ�νδίας με τη συμμετ�!ήτης Γι�υγκ�σλα�ίας, της B�υλγα-ρίας και της Aλ�ανίας. Δεν έ!ει πε-ράσει �ύτε καν ένας !ρ�ν�ς και � Tί-τ� �λερτάρει τ�σ� έντ�να με τη Δύ-ση, ώστε στις 28 I�υνί�υ 1948 η K�-μιν��ρμ (συντ�νιστικ� γρα�εί� ευ-ρωπαϊκών κ�μμ�υνιστικών κ�μμά-των) με ανακ�ίνωσή της τ�ν καταγ-γέλλει αν�ι!τά ως «απ�στάτη» τ�υκ�μμ�υνιστικ�ύ κινήματ�ς.

Στις 12 Aυγ�ύστ�υ 1949 η EΣΣΔ μεδιπλωματική ν�τα της πρ�ς τη Γι�υ-γκ�σλα�ία την πληρ��ρεί �τι δεντην θεωρεί πλέ�ν σύμμα!� !ώρα,αλλά αντιθέτως «ε!θρική», ενώ τ�νOκτώ�ρι� �ι περισσ�τερες !ώρεςτ�υ «υπαρκτ�ύ σ�σιαλισμ�ύ» διακ�-πτ�υν τις διπλωματικές τ�υς σ!έ-σεις με τ� Bελιγράδι.

Oι HΠA σπεύδ�υν πρ�ς ��ήθειατ�υ Tίτ�. Στις 20 Oκτω�ρί�υ 1949 ηΓι�υγκ�σλα�ία, με αμερικανική υπ�-στήρι�η, εκλέγεται στ� Συμ��ύλι�Aσ�αλείας τ�υ OHE, � �π�ί�ς ελέγ-!εται απ� την Oυάσιγκτ�ν. Στις 22Δεκεμ�ρί�υ τ�υ ίδι�υ !ρ�ν�υ � Aμε-ρικαν�ς πρ�εδρ�ς Xάρι Tρ�ύμαν κά-νει μια �αρυσήμαντη δήλωση: «Eπί-θεση εναντί�ν της Γι�υγκ�σλα�ίαςδεν θα ά�ηνε αδιά��ρες τις HΠA».Στις 28 Aυγ�ύστ�υ 1951 �ι HΠA, ηMεγάλη Bρετανία και η Γαλλία !�ρη-γ�ύν στη Γι�υγκ�σλα�ία �ικ�ν�μική��ήθεια 50 εκατ�μμυρίων δ�λαρίων,π�σ� π�λύ μεγάλ� για την επ�!ή ε-κείνη.

Στ� μετα�ύ, απ� τις 26 I�υνί�υ1950 ένας ν�μ�ς για τα εργατικάσυμ��ύλια έ!ει σηματ�δ�τήσει τηνέναρ�η της «αυτ�δια!είρισης», ενώ

στις 29 Aπριλί�υ 1957 η Eθν�συνέ-λευση απ��ασί$ει να εγκαταλει�θείκαι επίσημα η π�λιτική κ�λεκτι��π�ί-ησης της γης.

Aπ� τις 26 Mαΐ�υ 1955 � Nικήτα

Xρ�υστσ�� έ!ει απ�καταστήσει καιτις διπλωματικές σ!έσεις της EΣΣΔμε τη Γι�υγκ�σλα�ία, �π�τε αρ!ί$ειπάλι και η σ��ιετική ��ήθεια.

Λίγα !ρ�νια αργ�τερα, τ� 1961, κα-θώς έ!ει αρ!ίσει και συνε!ί$εται ηκατάρρευση τ�υ ευρωπαϊκ�ύ απ�ι-κι�κρατικ�ύ συστήματ�ς και δεκά-δες καιν�ύργια κράτη κάν�υν κάθε!ρ�ν� την εμ�άνισή τ�υς στη διεθνήσκηνή, � Tίτ� συλλαμ�άνει μια μεγα-λ��υή ιδέα: T� Kίνημα των Aδεσμεύ-

των. Aπ� την 1 ώς τις 6 Σεπτεμ�ρί�υτ�υ 1961 γίνεται στ� Bελιγράδι ηπρώτη διάσκεψη τ�υ κινήματ�ς αυ-

τ�ύ, τ� �π�ί� τα επ�μενα !ρ�νια α-π�κτά μεγάλη σημασία, καθώς HΠAκαι EΣΣΔ πρ�σπαθ�ύν να τ� πρ�σελ-κύσ�υν η καθεμιά στη γραμμή της.

H Γι�υγκ�σλα�ία, ε�έ!�υσα !ώρατ�υ κινήματ�ς αυτ�ύ, δρέπει τ�υςπλ�ύσι�υς �ικ�ν�μικ�ύς καρπ�ύςαυτής της πρ�σπάθειας των δύ� υ-περδυνάμεων.

«Δανεική» ευημερίακαι κρίση

Aπ� τ� 1955 ώς τ� 1965 η Γι�υγκ�-σλα�ία παρ�υσιά$ει μέσ� ρυθμ� ετή-σιας αύ�ησης τ�υ AEΠ 7,8%, άκρωςεντυπωσιακ�, με τ�ν κ�ινωνικ�π�ιη-μέν� τ�μέα να παρ�υσιά$ει κατά μέ-σ� �ρ� ετήσια αύ�ηση 10,2% (π�υ�επερν�ύσε τ� 12% για τη �ι�μη!α-

νία και τη μεταπ�ίηση) και τ�ν ιδιωτι-κ� τ�μέα να εμ�ανί$ει μέση αύ�ησημ�ν�ν 1,3%. Για τα επ�μενα 9 !ρ�νια(1966-1974) τα αντίστ�ι!α π�σ�στάήταν 6,3% μέση ετήσια αύ�ηση τ�υAEΠ, με 7,1% στ�ν κ�ινωνικ�π�ιημέ-ν� και 3,3% στ�ν ιδιωτικ� τ�μέα.4

Oι αριθμ�ί ευημερ�ύν τ�σ� π�λύώστε �ρισμέν�ι σ�σιαλιστές ηγέτεςτης Δυτικής Eυρώπης εκστασιά$�-νται. Oπως � Γάλλ�ς Mισέλ P�κάρ,για παράδειγμα, � �π�ί�ς έγρα�ε τ�1973: «Oι �ικ�ν�μικές επιδ�σεις τηςαυτ�δια!ειριστικής Γι�υγκ�σλα�ίαςείναι σε συν�λικ�ύς �ρ�υς απ� τιςπι� α�ι�σημείωτες �λ�κληρ�υ τ�υκ�σμ�υ»5.

Tη δεκαετία τ�υ ’70 η Γι�υγκ�σλα-�ία απ�καλείται «τ� μεγαλύτερ� ερ-γ�τά�ι� τ�υ κ�σμ�υ», καθώς σαρώ-

H �ρίκη τ�υ π�λέμ�υ απ�τυπωμένη σε ένα πρ�σωπ�. A�άστα�τ�ς είναι � π�ν�ς για την άγνωστη γυναίκα π�υ μέσα σε λίγεςώρες έ�ασε αγαπημένα πρ�σωπα και τ� σπίτι της απ� πυρά πυρ��λικ�ύ. O θάνατ�ς απ�τελεί καθημερινή πραγματικ�τηταστ� μαρτυρικ� Σεράγε��. (P�ιτερ)


νει τη !ώρα κύμα επενδύσεων, �ι �-π�ίες !ρηματ�δ�τ�ύνται απ� τραπε-$ικά δάνεια �θην�τερα και απ� άτ�-κα (!), καθώς τα επιτ�κιά τ�υς είναι!αμηλ�τερα απ� τ�ν πληθωρισμ�.T� 1979 � αριθμ�ς των τα�ιδιών Γι-�υγκ�σλά�ων π�λιτών στ� ε�ωτερι-κ� �τάνει τ� απίθαν� ύψ�ς των 22 ε-κατ�μμυρίων, τη στιγμή π�υ η !ώραέ!ει 22 εκατ�μμύρια κατ�ίκ�υς!6

Φυσικά, αυτή η ανέμελη ευημερίαδεν μπ�ρεί να συνε!ιστεί επ’ άπει-ρ�ν. T� ε�ωτερικ� !ρέ�ς της !ώρας�επερνάει τ� 1979 τα 20 δισεκατ�μ-μύρια δ�λάρια, ενώ τ� 1982 μ�ν� ηε�υπηρέτηση τ�υ ε�ωτερικ�ύ !ρέ-�υς απαιτεί τ� 43% των ε�αγωγώντης Γι�υγκ�σλα�ίας.

Aλλωστε ήδη �ι άνθρωπ�ι ευημε-ρ�ύν π�λύ λιγ�τερ� απ� τ�υς αριθ-μ�ύς των �ικ�ν�μικών στ�ι!είων.Παρά τη συνταγματική κατ�!ύρωσητ�υ δικαιώματ�ς της εργασίας, τ�1965 � αριθμ�ς των ανέργων ανέρ-!εται σε 267.000 άτ�μα, τα �π�ία�θάν�υν σε 584.000 τ� 1975. H καπι-ταλιστική Δύση πρ�στρέ!ει σε σω-τηρία τ�υ σ�σιαλιστικ�ύ καθεστώ-τ�ς τ�υ Tίτ� παρέ!�ντάς τ�υ μια θε-ωρητικά αδιαν�ητη λύση, τη μα$ικήμετανάστευση τ�υ εργατικ�ύ δυνα-μικ�ύ. T�ν Oκτώ�ρι� τ�υ 1966 η γι-�υγκ�σλα�ική B�υλή καταργεί �-λ�υς τ�υς περι�ρισμ�ύς, �π�τε αρ-!ί$ει η μεταναστευτική έκρη�η πρ�ςτη Δυτική Eυρώπη: 350.000 Γι�υγκ�-σλά��ι μετανάστες τ� 1968, π�υ υ-περδιπλασιά$�νται σε δύ� !ρ�νια,783.000 τ� 1970, και �επερν�ύν τ�1.000.000 τ� 1973.

Διαδηλώσεις

Eτσι αρ!ί$�υν �ι κ�ινωνικ�ί τριγ-μ�ί. Tην άν�ι�η τ�υ 1968 σημειών�-νται στ� Bελιγράδι ��ιτητικές δια-δηλώσεις με κ�ινωνικά αιτήματα.T�ν N�έμ�ρι� της ίδιας !ρ�νιάς �ιδιαδηλώσεις μετα�έρ�νται στ� K�-σ�� π�υ ένας Aλ�αν�ς διαδηλω-τής πέ�τει νεκρ�ς. Tα συνθήματα�εκιν�ύν απ� τ� «Θέλ�υμε αλ�αν�-�ων� πανεπιστήμι�» και �τάν�υνμέ!ρι τ� «Kάτω η απ�ικι�κρατική π�-λιτική στ� K�σ��» και μέ!ρι τ� «Zή-τω η Aλ�ανία, Zήτω � Eμ�έρ X�τ$α».Tην ίδια !ρ�νιά συγκρ�τ�ύνται και ε-θνικιστικές κρ�ατικές διαδηλώσειςτων ��ιτητών στ� πανεπιστήμι� τ�υZάγκρεμπ. Φ�ιτητικές διαδηλώσειςσημειών�νται και στη Σλ��ενία.

Tα πράγματα �μως σ��αρεύ�υνπ�λύ με την κρίση στην Kρ�ατία, η �-π�ία πρ�σλαμ�άνει επικίνδυνες δια-στάσεις την άν�ι�η τ�υ 1971. Kρ�ά-τες �ικ�ν�μ�λ�γ�ι $ητ�ύν να μη�εύγ�υν απ� την Kρ�ατία τα έσ�δααπ� τ�ν τ�υρισμ� των ΔαλματικώνAκτών, ενώ ιστ�ρικ�ί απ� την Kρ�α-τία –μετα�ύ αυτών και � σημεριν�ςπρ�εδρ�ς Φρ. T�ύντσμαν– πρ�σπα-θ�ύν σε ιδε�λ�γικ� επίπεδ� να ανα-θεωρήσ�υν και να δικαι�λ�γήσ�υνακ�μη και τη δράση τ�υ να$ιστή δι-κτάτ�ρα Aντε Πά�ελιτς.

H τ�πική ηγεσία της κρ�ατικής συ-νιστώσας της Eνωσης Γι�υγκ�σλά-�ων K�μμ�υνιστών τάσσεται στ�πλευρ� τ�υς. O Tίτ� επισκέπτεται τ�Zάγκρεμπ τ�ν I�ύλι� τ�υ 1971 καιπρ�σπαθεί να δεί�ει π�ύ �δηγεί αυτήη π�λιτική των Kρ�ατών, λέγ�ντάςτ�υς σε συνεδρίαση της Eκτελεστι-κής Eπιτρ�πής:

«Kάτω απ� τ κάλυμμα τυ “εθνικύσυμ�έρντς” η κατάσταση καταλήγεισε αντεπανάσταση... Σε μερικά �ωριά ιΣέρ!ι, ανήσυ�ι, ε�πλί�νται... Θέλε-τε να �αναγυρίσυμε στ 1941; #έρετε�τι θα επέμ!υν άλλι αν υπάρ�ει ανα-ταρα�ή εδώ; Θα απκαταστήσω εγώτην τά�η με τν δικ� μας στρατ�, αντίνα επιτρέψω σε άλλυς να τ κάνυν.Aλλιώς η �ώρα θα εκραγεί, μ�λις πάψωνα υπάρ�ω. O εσωτερικ�ς ε�θρ�ς έ�ει υ-πστήρι�η απ� πλλύς στ ε�ωτερι-κ�...»7.

Oμως, η ηγεσία των Kρ�ατών κ�μ-μ�υνιστών, στην �λ�μέλεια της 5ηςN�εμ�ρί�υ 1971 της Kεντρικής Eπι-τρ�πής της Eνωσής της, υι�θετεί μιααπ��αση στην �π�ία απ�ρρίπτει τιςπρ�τρ�πές τ�υ Tίτ�, κατηγ�ρώνταςτ�ν έμμεσα και για «σεκταρισμ�» –απ�σπαση απ� τις μά$ες. Στις 2 Δε-κεμ�ρί�υ 1971, με τηλε�πτικ� μήνυ-μά τ�υ, � Tίτ� αναγγέλλει την έναρ-�η εκκαθαρίσεων κατά της κρ�ατι-κής ηγεσίας.

H Γι�υγκ�σλα�ία αρ!ί$ει να �υθί-$εται στην �ικ�ν�μική κρίση και τα ε-θνικιστικά �αντάσματα τ�υ παρελ-θ�ντ�ς ανα�ιών�υν...


Balkanique», éditions La Table Ronde, p. 99.2) La Monde: «Yougoslavie - origines d’ un

conflit», editions Le Monde, p. 28.3) Στ ίδι, σ. 31.4) Λεωνίδας Mαρύδας: «H διαμ�ρ�ωση και

η λειτ�υργία τ�υ συστήματ�ς της αυτ�δια-�είρισης στη Γι�υγκ�σλα�ία», Iδρυμα Mε-σγειακών Mελετών, σ. 115. Aπ� τη μελέτηαυτή είναι παρμένα και άλλα ικνμικάστι�εία αυτύ τυ κε�αλαίυ.

5) Xavier Gautier: «L’ Europe à l’ epreuve desBalkans» Jacques Bertoin, p. 63.

6) Joseph Krulic: «Histoire de la Yougoslavie»,editions Complexe, p. 175-176.

7) Στ ίδι, σ. 120.

Δύ� απ� τ�υς πρωταγωνιστές της ��σνιακής κρίσης. Kάπ�τε αντίπαλ�ι τώρα σύμμα��ι, � πρ�εδρ�ς της Kρ�ατίας Φράνι�T�ύντσμαν και � μ�υσ�υλμάν�ς πρ�εδρ�ς Aλία I"ετμπέκ��ιτς συν�μιλ�ύν κατά τη διάρκεια διμερ�ύς συνάντησης στ� Σπλιττης Kρ�ατίας στις 22 I�υλί�υ 1995.

T� άγαλμα τ�υ μεταπ�λεμικ�ύ ηγέτη της Γι�υγκ�σλα�ίας Tίτ�, μελαγ��λική ανά-μνηση τ�υ �μ�σπ�νδιακ�ύ κράτ�υς μπρ�στά απ� κατεστραμμέν� στρατώνα στ�Σεράγε��. Yπ� τις ευλ�γίες της Γερμανίας, η Γι�υγκ�σλα�ία διαλύθηκε μέσα σελ�υτρ� αίματ�ς. (P�ιτερ)


Aγρ�ικίες και �ωρι στην ευρύτερη περι�έρεια τ�υ Σεράγε�� απ�τέλεσαν μ νιμ� θύμα των ανταλλαγών πυρών πυρ��λικ�ύ μετα�ύ των μ�υσ�υλμανικών δυνάμεωνκαι των δυνάμεων των Σέρ�ων της B�σνίας. (P ιτερ)

T� ψυ��ρράγημα της Γι�υγκ�σλα�ίαςH επ��ή μετά τ�ν Tίτ� �δηγεί στην κρίση και τελικά στ�ν π�λεμ�

H ΔEKAETIA τ�υ ’80 θα απ�εί μ�ι-ραία για τη �ώρα. O Tίτ� με τα δι�ι-κητικά μέτρα π�υ ε�άρμ�σε κατάτων Kρ�ατών και άλλων εθνικιστώνηγετών, αλλά και α�ι�π�ιώντας τα δι-δάγματα της κρ�ατικής κρίσης στ�νέ� Σύνταγμα τ�υ 1974, τ� �π�ί� δί-νει μεγαλύτερη αυτ�ν�μία και περισ-σ!τερα δικαιώματα !�ι μ!ν� στις δη-μ�κρατίες αλλά και στ� K!σ�� καιτη B�ϊ�ντίνα, κατ�ρθώνει να εκτ�-νώσει πρ�σωρινά την κρίση των ε-θνικισμών της δεκαετίας τ�υ ’70.

T� 1980 !μως κι ενώ η �ώρα αλ-τώνει στην �ικ�ν�μική κρίση, � Tίτ�πεθαίνει στη Λ�υμπλιάνα, στις 4Mαΐ�υ.

Συγκρ�ύσειςστ� K�σ��

Στις 11 Mαρτί�υ 1981 αρ�ί%�υνδιαδηλώσεις στ� K!σ��, στην πρω-τεύ�υσα Πρίστινα, κυρίως απ! ��ι-τητές. Eπαναλαμάν�νται με αυ�α-ν!μεν� αριθμ! τραυματιών στις 25τ�υ μήνα, αυτή τη ��ρά με επίκε-ντρ� τ� Πρί%ρεν, 75 �ιλι!μετρα ν�-τι!τερα. Γενικεύ�νται απ! τις 31Mαρτί�υ ώς τις 2 Aπριλί�υ 1981 σε �-λ!κληρ� σ�εδ!ν τ� K!σ��. Aυτή τη

��ρά � απ�λ�γισμ!ς είναι τραγικ!ς -11 νεκρ�ί και 121 τραυματίες. Tη λύ-ση αναλαμάν�υν τα τανκς, καθώςστην περι��ή κηρύσσεται στρατιωτι-κ!ς ν!μ�ς, � �π�ί�ς αίρεται πλήρωςπ�λλ�ύς μήνες αργ!τερα.

Στ� μετα�ύ, κι ενώ � πληθωρισμ!ςρίσκεται μ!νιμα σε διψή�ια ν�ύμε-ρα, τ� Διεθνές N�μισματικ! Tαμεί�παρεμαίνει τ� 1981 δίν�ντας στηΓι�υγκ�σλαία τ� μεγαλύτερ� δά-νει� της ιστ�ρίας τ�υ. Oμως τ� 1982,για πρώτη ��ρά μετά τ�ν π!λεμ�, ηΓι�υγκ�σλαία παρ�υσιά%ει μηδενι-κή ανάπτυ�η, ενώ � πληθωρισμ!ς ε-κτινάσσεται στ� 40%. Oι πιέσεις τ�υΔιεθν�ύς N�μισματικ�ύ Tαμεί�υ γιααπελευθέρωση των τιμών �δηγ�ύντ�ν πληθωρισμ! στ� 80% τ� 1985 ε-νώ τ� 1986 η κατάσταση επιδεινώνε-ται –� πληθωρισμ!ς �επερνά τ�100% και συνε�ί%ει ακάθεκτ�ς, �ε-περνώντας τ� 130% τ� 1987.

H γι�υγκ�σλαική κυέρνηση ακ�-λ�υθεί τις πάγιες συμ�υλές τ�υΔNT και αναγγέλλει πάγωμα των μι-σθών στις 27 Φερ�υαρί�υ 1987, ενώαπ! την 1η I�υλί�υ 1987 τίθεται σε ε-�αρμ�γή ν!μ�ς π�υ επιάλλει στιςεπι�ειρήσεις να ε��λήσ�υν εντ!ςε�αμήν�υ τα �ρέη τ�υς ή να κλεί-σ�υν. Tη στιγμή π�υ ανακ�ινώνεται

τ� μέτρ�, α��ρά 2.300 επι�ειρήσειςμε 600.000 εργα%!μεν�υς.

Περιττ! να τ�νιστεί !τι η π�λιτικήαυτή πρ�καλεί θύελλα αντιδράσεων.Oι απεργίες, �τάν�υν τις 700 τ� 1986και �επερνύν τις 1.500 τ� 1987. Πανι-κ!λητ�ς απ! τις αντιδράσεις �πρωθυπ�υργ!ς Mπράνκ� Mίκ�υλιτςαπειλεί στις 22 Mαρτί�υ 1987 !τι γιανα αντιμετωπίσει τ�υς απεργ�ύς θακατα�ύγει σε «!λα τα μέσα, συμπε-ριλαμαν�μέν�υ και τ�υ στρατ�ύ».

Tραγικές ανισ�τητες

Oι ε�ελί�εις αυτές επιδεινών�υνραγδαία ένα θεμελιακ! πρ!ληματης τιτ�ϊκής Γι�υγκ�σλαίας –τηντρ�μερή ανισ!τητα ανάμεσα στις ε-πιμέρ�υς δημ�κρατίες, παράγ�νταμ!νιμης δυσαρέσκειας και αναταρα-�ής.

Mερικές επω�ελ�ύνται απ! τις�θηνές πρώτες ύλες των υπ!λ�ιπωνδημ�κρατιών, !πως π.�. η Σλ�ενία,η �π�ία με τ� 8% τ�υ γι�υγκ�σλαι-κ�ύ πληθυσμ�ύ πραγματ�π�ιεί τ�25% των ε�αγωγών της �ώρας. H συ-γκριτική μελέτη τ�υ ακαθάριστ�υK�ινωνικ�ύ Πρ�ϊ!ντ�ς (AEΠ �ωρίςτης υπηρεσίες, δείκτης π�υ �ρησι-μ�π�ι�ύσαν στ�ν πρώην «υπαρκτ!

σ�σιαλισμ!») είναι ε�αιρετικά απ�-καλυπτική των ανισ�τήτων πριν απ!τη διάλυση:

Δηλαδή με μέσ� !ρ� AKΠ της Γι-�υγκ�σλαίας 100, η Σλ�ενία εί�εδείκτη 212 ενώ τ� K!σ�� 31 - ε�τά��ρές λιγ!τερ�!

Oπως είναι ευν!ητ� αυτή η δια��-ρά παραγωγικ�ύ επιπέδ�υ εί�ε άμε-ση αντανάκλαση και στ�ν αθμ! α-πασ�!λησης τ�υ πληθυσμ�ύ. T�1986 � αριθμ!ς των ανέργων πλησία-σε τα 1.200.000 συν�λικά. Oμως, τη�ρ�νιά αυτή, ενώ στη Σλ�ενία υ-πήρ�αν 18 άνεργ�ι ανά 1.000 εργα-%!μεν�υς στ�ν κ�ινωνικ�π�ιημέν�τ�μέα, στ� K!σ�� αντιστ�ι��ύσαν571 άνεργ�ι ανά 1.000 εργα%!με-ν�υς!(1)

Συν�λικά, σε σ�έση με την ανερ-γία, τ� 1989 �ι άνεργ�ι ήταν τ� 25%τ�υ πληθυσμ�ύ στ� K!σ��, τ� 1%στη Γι�υγκ�σλαική Mακεδ�νία αλ-λά μ!ν� τ� 3% στη Σλ�ενία και τ�6% στην Kρ�ατία.(2)

Παράλληλα, μέσα στ� κλίμα αυτ!καταρρέ�υν και κάθε είδ�υς θεσμ�ίπ�υ απ�τελ�ύσαν κινητήριες δυνά-μεις της γι�υγκ�σλαικής κ�ινωνίας.Eίναι π�λύ �αρακτηριστικές δύ� έ-ρευνες της επ��ής.(3)

H πρώτη έρευνα, π�υ έγινε τ�


1984 με στ!�� να μελετηθ�ύν �ι δυ-νατ!τητες καθιέρωσης της 6ωρηςεργασίας για να μειωθεί η ανεργία,�δήγησε στην εκπληκτική διαπίστω-ση !τι �ι εργα%!μεν�ι δ�ύλευαν ήδημ!ν�... 4 ώρες ημερησίως(1), ενώ κα-τανάλωναν τ� υπ!λ�ιπ� τ�υ υπ�τι-θέμεν�υ �ρ!ν�υ εργασίας σε δια-λείμματα, συνελεύσεις και λαθραίεςάδειες και ε�!δ�υς.

H δεύτερη έρευνα, την άν�ι�η τ�υ1986, α��ρ�ύσε τις π�λιτικές πεπ�ι-θήσεις της νε�λαίας της Σερίας καιέδει�ε !τι τ� 65% των ερωτηθέντωνέ��υν ελά�ιστη ή μηδαμινή εμπιστ�-σύνη στην π�λιτική ηγεσία. Aνάλ�γηέρευνα στη Σλ�ενία έδει�ε !τι μ!ν�τ� 5% εκδήλωσε επιθυμία να γίνειμέλ�ς της Eνωσης Γι�υγκ�σλάωνK�μμ�υνιστών.

H επιδείνωσητης κατάστασης

H επιδείνωση της π�λιτικής κατά-στασης στην Γι�υγκ�σλαία συνε�ί-%εται με !λ� και σ�αρ!τερα γεγ�-ν!τα με διαρκώς ευρύτερη συμμετ�-�ή μα%ών κατά τ� 1988 και τ� 1989.

Στις 5 και 6 Oκτωρί�υ 1988 �ε-σπ�ύν �ργανωμένες διαδηλώσειςτων Σέρων στ� N��ι Σαντ της B�ϊ-�ντίνας, η �π�ία απ�τελ�ύσε αυτ!-ν�μη περι��ή της Σερίας με α�ι!λ�-γη �υγγρική μει�ν!τητα (18% τ�υπληθυσμ�ύ της περι��ής). Oι διαδη-λωτές %ητ�ύν και επιτυγ�άν�υν τηνπαραίτηση της τ�πικής ηγεσίας, η �-π�ία αντιδρ�ύσε στ�ν περι�ρισμ!της αυτ�ν�μίας της επαρ�ίας π�υπρ�ωθ�ύσε τ� Bελιγράδι, κατά πα-ραίαση τ�υ Συντάγματ�ς.

Στις 8 και 9 τ�υ μήνα �εσπ�ύν ίαι-ες διαδηλώσεις και στ� Mαυρ��ύ-νι�. Kαι εδώ �ι διαδηλωτές απαιτ�ύντην παραίτηση της τ�πικής ηγεσίας,εδώ !μως διαμαρτυρ!μεν�ι για τηνπτώση τ�υ ι�τικ�ύ επιπέδ�υ. Πραγ-ματικά η κυέρνηση της δημ�κρα-τίας αυτής παραιτείται τη νύ�τα της25ης πρ�ς 26ης Oκτωρί�υ 1988.

H �λ�κλήρωση αυτ�ύ τ�υ κύκλ�υτων σ�ετικά ειρηνικών ε�ελί�εων έρ-�εται λίγ� αργ!τερα στ� K!σ��.Στις 17 N�εμρί�υ 1988 περίπ�υ3.000 Aλαν�ί μεταλλωρύ��ι �εκι-ν�ύν π�ρεία 52 �ιλι�μέτρων πρ�ςτην πρωτεύ�υσα Πρίστινα, διαμαρ-τυρ!μεν�ι για την απ!�αση της Kε-ντρικής Eπιτρ�πής της Eνωσης K�μ-μ�υνιστών τ�υ K�σσυ��πεδί�υ νακαθαιρέσει δύ� ηγετικά στελέ�η (A.Bλάσι και K. Γιασαρί) τ�υ κ!μματ�ς,τα �π�ία � Mιλ!σειτς θεωρεί υπεύ-

θυνα εθνικιστικών ενεργειών. Tην ε-π!μενη ημέρα, 18 N�εμρί�υ, έ��υνσυρρεύσει στ� στάδι� της Πρίστιναπάνω απ! 70.000 διαδηλωτές. Π�λε-μικά ελικ!πτερα και αερ�πλάνα υπε-ρίπτανται τ�υ πλήθ�υς, ενώ ευτυ-�ώς η αστυν�μία δεν επεμαίνει.

H 19 N�εμρί�υ 1988 είναι σημα-διακή μέρα. Στην Πρίστινα τ� πλήθ�ςέ�ει �τάσει τ�ν �ανταστικ! αριθμ!των 250.000 ατ!μων, δηλαδή �υσια-στικά !λ�ς σ�εδ!ν � αλαν!�ων�ςπληθυσμ!ς, αν ε�αιρέσει κανείς ταπαιδιά και τ�υς γέρ�υς. Στ� Bελι-

γράδι, σε πρ�γραμματισμένη απ!καιρ! διαδήλωση, � Mιλ!σειτς μι-λάει μπρ�στά σ’ ένα τεράστι� πλή-θ�ς εν!ς εκατ�μμυρί�υ ατ!μων.

Nέες διαδηλώσεις και εγκλεισμ!ςστις στ�ές των Aλανών μεταλλωρύ-�ων στ� K!σ�� (20-27 Φερ�υαρί-�υ 1989) και ικαν�π�ίηση των αιτη-μάτων τ�υς, νέα αντιδιαδήλωση μι-σ�ύ εκατ�μμυρί�υ Σέρων την 1ηMαρτί�υ στ� Bελιγράδι και ανάκλη-ση των παρα�ωρήσεων πρ�ς τ�υςAλαν�ύς μεταλλωρύ��υς.

Πλησιά%�υμε πια στ�ν κύκλ� τ�υ

αίματ�ς. Στις 23 Mαρτί�υ 1989 τ�κ�ιν��ύλι� τ�υ K�σσυ��πεδί�υ ε-�αναγκά%εται υπ! τ� κράτ�ς α�!ρη-των πιέσεων να εγκρίνει τις συνταγ-ματικές μεταρρυθμίσεις π�υ �υσια-στικά καταργ�ύν την αυτ�ν�μία τ�υ.Στ� K!σ�� εσπ�ύν ταρα�ές π�υκ�ρυ�ών�νται στις 28 και 29 Mαρτί-�υ 1989, !ταν τ� κ�ιν��ύλι� τηςΣερίας επικυρώνει τυπικά την απ!-�αση αυτή. Oι σερικές δυνάμειςκαταστ�λής επεμαίν�υν και τ� αίμαρέει ά�θ�ν�. Oι νεκρ�ί �θάν�υν

Πάλε. T� δίδυμ� της σερ��σνιακής ηγεσίας. O Pάντ��αν Kάρατ"ιτς και � στρατηγ ς Pάτκ� Mλάντιτς ενσάρκωσαν τ� πά-θ�ς των Σέρ�ων της B�σνίας για ανε�αρτησία και απ�τέλεσαν στ ��υς των δυτικών καταγγελιών για �ιαι τητες. Oι ενα-ντί�ν τ�υς κατηγ�ρίες πρ�σωπ�π�ίησαν τη συστηματική «σαταν�π�ίηση» τ�υ σερ�ικ�ύ λα�ύ. (P ιτερ)

Mέσα στα �ι νια, δύ� ηλικιωμέν�ι μ�υσ�υλμάν�ι μετα�έρ�υν �ύλα, τη μ νη διαθέσιμη καύσιμη ύλη για �ικιακή θέρμανσηστ� Σεράγε��. Oι �ειμώνες τ�υ π�λέμ�υ υπήρ�αν δραματικ�ί για τ�ν άμα�� πληθυσμ της B�σνίας. (P ιτερ)



Mε μ�υσική και τραγ�ύδια η ανάπαυση των π�λεμιστών. Για τις σερ��σνιακές δυνάμεις της περι��ής γύρω απ την T�ύ"λα � Aπρίλι�ς 1995 ήταν μήνας μα�ών – καιτα διαλείμματα σπάνια. (P ιτερ)

τ�υς 24 και �ι τραυματίες π�λλές ε-κατ�ντάδες κατά τις σερικές αρ-�ές, ενώ �ι Aλαν�ί μιλ�ύν για 200νεκρ�ύς.(4)

Στις 28 I�υνί�υ 1989 � Σλ!μπ�ντανMιλ!σειτς πραγματ�π�ιεί ειρηνική«εισ�λή» στ� K!σ��. Mε α��ρμήτα 600 �ρ!νια απ! τη μά�η στ� K!σ�-� - Π!λιε, τ� 1389, !π�υ �ι Σέρ�ιηττήθηκαν απ! τ�υς T�ύρκ�υς, �Mιλ!σειτς �ργανώνει εκεί μια δια-δήλωση-μαμ�ύθ εν!ς εκατ�μμυρί�υΣέρων απ! �λ!κληρη τη �ώρα, λίγα�ιλι!μετρα απ! την Πρίστινα.

Στις 27 Σεπτεμρί�υ 1989 η Σλ�ε-νία, παρά τις πρ�ειδ�π�ιήσεις τ�υBελιγραδί�υ, συμπεριλαμάνει στ�Σύνταγμά της τ� δικαίωμα της αυτ�-διάθεσης.

Στις 20 N�εμρί�υ τα �ριστικά α-π�τελέσματα των πρ�εδρικών εκλ�-γών στη Σερία αναδεικνύ�υν αδια-�ιλ�νίκητ� θριαμευτή τ�ν Σλ!μπ�-νταν Mιλ!σειτς.

Στ� μετα�ύ η �ικ�ν�μία της Γι�υ-γκ�σλαίας ρίσκεται υπ! πλήρη κα-τάρρευση. O πληθωρισμ!ς για τ�1989 εκτινάσσεται στ� τριτ�κ�σμικ!ύψ�ς τ�υ... 2.700%! T� ΔNT επεμαί-νει εκ νέ�υ.

1990-91: Eπιθανάτι�ς ρ�γ��ς

Aπ! τ�ν πρώτ� κι!λας μήνα τ�υ1990 η πρ�ϊ�ύσα απ�σύνθεση πρ�-σλαμάνει δραματικές μ�ρ�ές.

Kαταρρέει �ριστικά κατ’ αρ�ήν ηEνωση Γι�υγκ�σλάων K�μμ�υνι-

στών, η �π�ία αδυνατεί να �λ�κλη-ρώσει τ� 14� Συνέδρι! της π�υ αρ�ί-%ει στις 20 Iαν�υαρί�υ και διακ!πτε-ται στις 23, καθώς απ��ωρ�ύν �ι α-ντιπρ�σωπίες της Σλ�ενίας και τηςKρ�ατίας.

Στα τέλη Iαν�υαρί�υ �εσηκών�-νται και πάλι �ι Aλαν�ί τ�υ K�σσυ-��πεδί�υ κατά της σερικής κατα-πίεσης. <εσπ�ύν συγκρ�ύσεις και ��μ�σπ�νδιακ!ς γι�υγκ�σλαικ!ςστρατ!ς αναπτύσσεται στ� K!σ��με μ�ιραία απ�τελέσματα. Aκ!μη καισύμ�ωνα με τ�ν επίσημ� απ�λ�γι-σμ!, �ι νεκρ�ί Aλαν�ί �επερν�ύναυτή τη ��ρά τ�υς 34.

T�ν Aπρίλι� τ�υ 1990 γίν�νται ε-κλ�γές στη Σλ�ενία (8 και 22 τ�υμήνα), και σ�ηματί%εται κεντρ�δε�ιάκυέρνηση με πρ!εδρ� της �ώραςτ�ν «ανανήψαντα» κ�μμ�υνιστή Mί-λαν K�ύτσαν, και στην Kρ�ατία (22-23), με νικητή τ�ν ακραί� συντηρητι-κ! εθνικιστή ηγέτη Φράνι� T�ύ-τ�μαν.

Στις 26 Mαΐ�υ 1990 η Eνωση Γι�υ-γκ�σλάων K�μμ�υνιστών συνε�ί%ει(!) τ� συνέδρι� π�υ διέκ�ψε τ�ν Iα-ν�υάρι� και απ��ασί%ει την απ�π�ίη-ση τ�υ μ�ν�πωλί�υ της ε��υσίας, ε-νώ στις 7 I�υνί�υ μετ�ν�μά%εται σεΣ�σιαλιστικ! K!μμα.

Στις 2 I�υλί�υ �ι Aλαν�ί �υλευ-τές τ�υ K�σσυ��πεδί�υ ανακηρύσ-σ�υν την ε�ίσωση τ�υ K!σ�� με τιςάλλες γι�υγκ�σλαικές δημ�κρα-τίες, αλλά στις 5 I�υλί�υ τ� K�ιν�-�ύλι� της Σερίας καταργεί τ!σ�την κυέρνηση, !σ� και τ� K�ιν�-�ύλι� τ�υ K�σσυ��πεδί�υ, πρ�-

σαρτώντας �υσιαστικά την επαρ�ίααυτή. Στις 7 Σεπτεμρί�υ �ι Aλαν�ίτ�υ K�σσυ��πεδί�υ παρ�υσιά%�υντ� δικ! τ�υς Σύνταγμα, με τ� �π�ί�ανακηρύσσ�υν τ� K!σ�� έδ�μηδημ�κρατία της Γι�υγκ�σλαίας.

Στ� μετα�ύ συνε�ί%�νται �ι εκλ�-γές. Σε εκείνες π�υ γίν�νται στηB�σνία - Eρ%εγ�ίνη (18 N�εμρί�υ1990) κερδί%�υν �ι εθνικιστές, με ε-πικε�αλής τ�ν A. I�ετμπέκ��ιτς. Στιςεκλ�γές !μως της Σερίας και τ�υMαυρ��υνί�υ (9 Δεκεμρί�υ) καιτης γι�υγκ�σλαικής Mακεδ�νίας -Σκ�πίων (11 N�εμρί�υ) κερδί%�υν�ι «μεταλλαγμέν�ι» πρώην κ�μμ�υ-νιστές.

Δημ�ψη�ίσματα

Mια εδ�μάδα πριν μπει τ� 1991αρ�ί%ει � τελευταί�ς κύκλ�ς της διά-λυσης της Γι�υγκ�σλαίας - εκείν�ςτων λαϊκών δημ�ψη�ισμάτων. Στις23 Δεκεμρί�υ 1990 � λα!ς της Σλ�-ενίας τάσσεται με μεγάλη πλει�ψη-�ία υπέρ της ανε�αρτησίας, η �π�ίαανακηρύσσεται τρεις μ!λις μέρεςαργ!τερα, στις 26 Δεκεμρί�υ.

Tα κ�ιν��ύλια της Σλ�ενίας,στις 20 Φερ�υαρί�υ 1991, και τηςKρ�ατίας, στις 21, απ��ασί%�υν μ�-ν�μερώς την απ�δ!μηση της Γι�υ-γκ�σλαικής Oμ�σπ�νδίας σε κράτηκυρίαρ�α και αυτ!ν�μα.

Στις 28 Φερ�υαρί�υ �ι Σέρ�ι τηςKράινα, π�υ υπάγεται στην Kρ�ατία,κηρύσσ�υν τ�ν δια�ωρισμ! της πε-ρι��ής τ�υς απ! την Kρ�ατία.

Στη �άση αυτή �ι Hνωμένες Π�λι-

τείες πρ�σπαθ�ύν απεγνωσμένα ναανακ!ψ�υν την π�ρεία απ�σύνθε-σης της Γι�υγκ�σλαίας. T�ν Mάρτι�τ�υ 1991 � τ!τε πρ!εδρ�ς των HΠAT��ρτ� Mπ�υς απευθύνει πρ�ς τ�νΓι�υγκ�σλά� πρωθυπ�υργ! AντεMάρκ��ιτς επιστ�λή, με την �π�ίατ�υ %ητά να επιτα�υνθ�ύν �ι �ικ�ν�-μικές μεταρρυθμίσεις μέσα σταπλαίσια της Γι�υγκ�σλαικής Oμ�-σπ�νδίας, η �π�ία πρέπει να διατη-ρήσει την ακεραι!τητά της.

Παρ!λα αυτά η Kρ�ατία πρ��ωρά-ει κι αυτή σε ψημ�ψή�ισμα, στις 19Mαΐ�υ 1991, και στις 29 Mαΐ�υ ανα-κηρύσσει την ανε�αρτησία της.

Στις 14 I�υνί�υ 1991 � υπ�υργ!ςτων HΠA T�. Mπέικερ δηλώνει κατη-γ�ρηματικά, κατά τη διάρκεια επί-σκεψής τ�υ στ� Bελιγράδι: «Oι HΠAδεν είναι κατά κανένα τρ!π� έτ�ιμεςνα αναγνωρίσ�υν �π�ιαδήπ�τε άλληΓι�υγκ�σλαία, πέρα απ! τ� σημερι-ν! πλαίσι�».

Oμως έ�ει κλείσει πια � κύκλ�ςτων δηλώσεων και των λ!γων. E�ει�τάσει η ώρα της �ρίκης τ�υ π�λέ-μ�υ...

Σημειώσεις:1) Indeks, No 4, 1986, σ. 10.2) «Yougoslavie - origines d’ un conflit»,

éditions Le Monde, p. 59.3) Λεωνίδας Mαρ�ύδας: «H διαμ�ρ�ωση

και η λειτ�υργία τ�υ συστήματ�ς της αυ-τ�δια�είρισης στη Γι�υγκ�σλα�ία», Iδρυ-μα Mεσ�γειακών Mελετών, σ. 268, 276.

4) Christine von Kohl - Wolfgang Libal:«Kosovo - gordischer Knoten des Balkan»,Europaverlag, S. 121. T� �ι�λί� αυτ� έ�ειτην καλύτερη και αναλυτικ�τερη περιγρα-�ή των γεγ�ν�των στ� K�σ��.

Συνέ�εια απ την 25η σελίδα

H APXH τ�υ καλ�καιρι�ύ τ�υ 1991�έρνει μα�ί της και τ�ν π�λεμ� στ�ευρωπαϊκ� έδα��ς, για πρώτη ��-ρά έπειτα απ� μισ� αιώνα.

Στις 6 I�υνί�υ η γι�υγκ�σλα�ικήMακεδ�νία και η B�σνία - Eρ�εγ��ί-νη πρ�τείν�υν ένα συμ�ι�αστικ�σ�έδι� για ένα μελλ�ντικ� γι�υγκ�-σλα�ικ� κράτ�ς. Oμως, η Σλ��ενίακαι η Kρ�ατία τ� απ�ρρίπτ�υν.E��υν ήδη κάνει τις επιλ�γές τ�υς.

Στις 23 I�υνί�υ 1991 η σύν�δ�ςκ�ρυ�ής της EOK π�υ συνέρ�εταιστ� Λ�υ"εμ��ύργ� πρ�σπαθεί ναασκήσει πίεση υπέρ της διατήρη-σης της ενιαίας Γι�υγκ�σλα�ίας.Aπ��ασί�ει να μην αναγνωρίσει τηνανε"αρτησία της Σλ��ενίας και τηςKρ�ατίας, αν αυτές �ι δύ� δημ�-

κρατίες εγκαταλείψ�υν μ�ν�μερώςτην �μ�σπ�νδία

Mάται�ς κ�π�ς. Δύ� 24ωρα αργ�-τερα, στις 25 I�υνί�υ 1991, η Σλ��ε-νία και η Kρ�ατία ανακ�ινών�υντην απ��ώρησή τ�υς απ� τη Γι�υ-γκ�σλα�ική Oμ�σπ�νδία.

Aιματηρές συγκρ ύσεις

Aυτ� ήταν! Στις 26 I�υνί�υ "ε-σπ�ύν αιματηρές συγκρ�ύσεις στημικρή κρ�ατική π�λη Γκλίνα, μεσερ�ικ� κατά τα δύ� τρίτα πληθυ-σμ�. Tαυτ��ρ�να αρ�ί�ει, η ανά-πτυ"η τ�υ �μ�σπ�νδιακ�ύ στρα-τ�ύ στη Σλ��ενία και η πρ�σπά-θεια ανάληψης εκ μέρ�υς τ�υ τ�υελέγ��υ των συν�ρων πρ�ς την

Iταλία, την Aυστρία και την Oυγγα-ρία. Aρ�ί��υν μά�ες μικρής κλίμα-κας με τις σλ��ενικές στρατιωτι-κές δυνάμεις, π�υ διαρκ�ύν συν�-λικά λιγ�τερ� απ� δέκα μέρες μεελά�ιστα –για π�λεμ�– ανθρώπιναθύματα, περίπ�υ 30 νεκρ�ύς. Eίναιπρ��ανές πως τ� Bελιγράδι είναιαπ��ασισμέν� να δε�τεί την απ�-σ�ιση της Σλ��ενίας, η �π�ία άλ-λωστε είναι ε"αιρετικά �μ�ι�γενήςεθνικά, καθώς τ� 94% των κατ�ί-κων της είναι Σλ��έν�ι και μ�ν� τ�3% τ�υ πληθυσμ�ύ της είναι Σέρ-��ι και τ� 2,2% Kρ�άτες.

Eύθραυστη εκε�ειρίαEτσι, η τ�τε «τρ�ικα» της EOK με

απ�στ�λή της στ� Zάγκρεμπ και τ�

Bελιγράδι πετυ�αίνει στις 29 I�υνί-�υ 1991 μια εύθραυστη εκε�ειρίαπ�υ πρ��λέπει ανακω�ή στις ε-�θρ�πρα"ίες και αναστ�λή γιατρεις μήνες της απ�σ�ισης τηςΣλ��ενίας και της Kρ�ατίας απ� τηΓι�υγκ�σλα�ία. Στις 30 I�υνί�υ ηEOKική τρ�ικα κατ�ρθώνει να πεί-σει τ�υς Σέρ��υς να δε�τ�ύν ωςπρ�εδρ� της Γι�υγκ�σλα�ίας τ�νKρ�άτη Στίπε Mέσιτς την εκλ�γήτ�υ �π�ί�υ τ� Bελιγράδι εί�εμπλ�κάρει απ� τις 15 Mαΐ�υ.

Στις 2 I�υλί�υ 1991 αρ�ί��υν νέ-ες σερ��σλ��ενικές συγκρ�ύσεις,�ι �π�ίες σταματ�ύν τέσσερεις μέ-ρες αργ�τερα, αλλά στις 6 I�υλί�υαρ�ί��υν συγκρ�ύσεις Σέρ�ων και



H κλαγγή των πλωνO π�λεμ ς μετατρέπει σε τραγωδία τ τέλ ς της «Δεύτερης Γι υγκ σλα�ίας»

Στρατιώτης των κρ�ατικών δυνάμεων της B�σνίας �άλλει με εκτ��ευτήρα �πλ��μ�ίδων εναντί�ν θέσεων των Σέρ�ων στη ��ρει�ανατ�λική B�σνία. (P�ιτερ)



Kρ�ατών στην Aνατ�λική Σλα��-νία, ενώ σταδιακά γενικεύ�νται �ισυγκρ�ύσεις και στην Kράινα.

Στις 7 και 8 I�υλί�υ �ι απεσταλ-μέν�ι της EOK, σε σύσκεψη στηνήσ� Mπρι�ν της Aδριατικής, κα-τ�ρθών�υν να πείσ�υν τα αντιμα-��μενα μέρη να υπ�γράψ�υν τιςσυμ�ωνίες κατάπαυσης τ�υ πυρ�ςπ�υ εί�αν δε�τεί μια ε�δ�μάδα νω-ρίτερα.Tην πρ�ηγ�ύμενη μέρα α-π� την έναρ"η της Σύσκεψης, στις6 I�υλί�υ 1991, � υπ�υργ�ς E"ωτε-ρικών της Aυστρίας Aλ�ις M�κ έ-�ει πρ��εί σε μια πρά"η αν�ι�τά υ-π�ν�μευτική των πρ�σπαθειώντης EOK: E�ει �ητήσει δημ�σια νααναγνωριστεί η ανε"αρτησία τηςΣλ��ενίας και της Kρ�ατίας. Eίναιη πρώτη δημ�σια τ�π�θέτηση τ�υ«γερμανικ�ύ μπλ�κ» υπέρ της α-νε"αρτησίας των δύ� μέ�ρι τ�τεγι�υγκ�σλα�ικών δημ�κρατιών καιπρ�καλεί αίσθηση.

O π�λεμ ςΣερ�ίας - Kρ ατίας

Στις 18 I�υλί�υ τ� Bελιγράδι α-νακ�ινώνει �τι θα απ�σύρει ταστρατεύματά τ�υ απ� τη Σλ��ε-νία, μέσα σε τρεις μήνες, απ�δε-��μεν� έτσι ντε �άκτ� την ανε-"αρτησία της �ώρας αυτής, π�λύπριν λή"ει καν τ� τρίμην� «πάγω-μα» π�υ εί�ε συμ�ωνηθεί τ�ν I�ύ-νι� με τη μεσ�λά�ηση της EOK.

Eτσι η ένταση απ�κλιμακώνεταιστη Σλ��ενία, αλλά κλιμακώνεταιραγδαία στην Kρ�ατία, �π�υ �ιΣέρ��ι είναι περίπ�υ 600.000 σε έ-ναν συν�λικ� πληθυσμ� 4,8 εκα-τ�μμυρίων (12,5%). Γενικεύ�νται�ι μά�ες στην Kράινα, στη ΔυτικήΣλα��νία αλλά και στην Aνατ�λικήΣλα��νία, �π�υ στις 25 I�υλί�υ1991 αρ�ί�ει η π�λι�ρκία τ�υ B�ύ-κ��αρ, π�υ θα πρ�σλά�ει μυθικέςπρ�παγανδιστικές αντισερ�ικέςδιαστάσεις στ�ν δυτικ� Tύπ�.

Oι μά�ες στην Kρ�ατία πρ�κα-λ�ύν καταρ�ήν μα�ική έ"�δ� Σέρ-�ων πρ�σ�ύγων, �ι �π�ί�ι πρ�-σπαθ�ύν να �ρ�υν πρ�στασία σεμέρη �π�υ πλει�ψη��ύν �ι Σέρ-��ι. Mάλιστα, στις 16 Aυγ�ύστ�υ�ι Σέρ��ι της Δυτικής Σλα��νίαςανακηρύσσ�υν την περι��ή τ�υςαυτ�ν�μη, ανε"αρτητ�π�ιώνταςτην απ� την Kρ�ατία.

Στις 27 Aυγ�ύστ�υ 1991 και ενώ�ι συγκρ�ύσεις στην Kρ�ατία έ-��υν ήδη πρ�καλέσει πάνω απ�400 νεκρ�ύς, �ι «12» της EOK π�υσυνέρ��νται στις Bρυ"έλλες πιέ-��υν τ�υς Σέρ��υς, απαιτώνταςτην κατάπαυση τ�υ πυρ�ς, τη σύ-γκληση Διάσκεψης για την Eιρήνηκαι τη συγκρ�τηση Eπιτρ�πής Δι-αιτησίας.

Πραγματικά, η �μ�σπ�νδιακήκυ�έρνηση της Γι�υγκ�σλα�ίας α-π�δέ�εται τ� ευρωπαϊκ� σ�έδι�στις 30 Aυγ�ύστ�υ, ενώ στις 2 Σε-πτεμ�ρί�υ τ� δέ��νται και η Σερ-�ία και τ� Mαυρ��ύνι�.

Στις 7 Σεπτεμ�ρί�υ 1991 αρ�ί�ειστη Xάγη η Διάσκεψη για την Eιρή-νη, με τη συμμετ��ή �λων των γι-�υγκ�σλα�ικών μερών. O Bρετα-ν�ς λ�ρδ�ς Kάρινγκτ�ν πρ�ε-δρεύει στη διάσκεψη, ενώ � Γάλ-λ�ς P�μπέρ Mπαντατέρ είναι πρ�-

εδρ�ς της Eπιτρ�πής Διαιτησίας.Kαθώς �ι Σέρ��ι είναι απασ��-

λημέν�ι με τη διάσκεψη και τ�νσκληρ� π�λεμ� με την Kρ�ατία, �ιηγέτες της γι�υγκ�σλα�ικής Mα-κεδ�νίας �ρίσκ�υν την ευκαιρίανα πρ�κηρύ"�υν δημ�ψή�ισμα γιατην ανε"αρτησία της δημ�κρατίαςτ�υς.

Πραγματικά, στις 8 Σεπτεμ�ρί-�υ �ι ψη��ρ�ι τάσσ�νται με τ�συντριπτικ� π�σ�στ� τ�υ 95,9%υπέρ της ανε"αρτησίας και στις15 Δεκεμ�ρί�υ 1991 η γι�υγκ�-σλα�ική Mακεδ�νία ανακηρύσσε-ται ανε"άρτητ� κράτ�ς, εγκαινιά-��ντας έτσι και τη μακρ��ρ�νηκρίση στις σ�έσεις Σκ�πίων - Aθή-νας, καθώς η Oμ�σπ�νδη Γι�υ-γκ�σλα�ική Δημ�κρατία της Mα-κεδ�νίας (Σκ�πια), θέλει πλέ�ν νααπ�καλείται «Δημ�κρατία τηςMακεδ�νίας».

Στ� μετα"ύ, �πως �ι Aυστριακ�ίπρ�σπάθησαν να υπ�ν�μεύσ�υντην ειρηνευτική πρ�σπάθεια τηςEOK στ� Mπρι�νι τ�ν I�ύλι�, έτσιτώρα και �ι Γερμαν�ί πρ��αίν�υνσε κινήσεις π�υ αντικειμενικά υ-π�ν�μεύ�υν τη Διάσκεψη για τηνEιρήνη. Στις 4 Σεπτεμ�ρί�υ 1991,τρεις μέρες δηλαδή πριν αρ�ίσει ηΔιάσκεψη στη Xάγη, η Γερμανία α-πειλεί να αναγνωρίσει μ�νη της, α-νε"άρτητα απ� τ�υς υπ�λ�ιπ�υς«11» της EOK, την ανε"αρτησίατης Σλ��ενίας και της Kρ�ατίας!

Kλιμάκωσητ υ π λέμ υ

Περιττ� να τ�νιστεί �τι μέσα σεαυτ� τ� κλίμα � π�λεμ�ς συνε�ώς

κλιμακώνεται. Oι Σέρ��ι πρ�ελαύ-ν�υν, καταλαμ�άν�υν στρατιωτι-κά περίπ�υ τ� 20% τ�υ κρ�ατικ�ύεδά��υς, με απ�τέλεσμα να δημι-�υργηθεί μεγάλ� κύμα Kρ�ατώνπρ�σ�ύγων.

Στις 7 Oκτω�ρί�υ 1991, �ι Σέρ-��ι ��μ�αρδί��υν τ� Zάγκρεμπ,αλλά παρ�λα αυτά την επ�μενη η-μέρα, 8 Oκτω�ρί�υ 1991, η Σλ��ε-νία και η Kρ�ατία επι�ε�αιών�υντη διακήρυ"η απ�σ�ισής τ�υς απ�τη Γι�υγκ�σλα�ία, καθώς λήγει τ�τρίμην� «μ�ρατ�ρι�υμ» π�υ εί�εεπιτευ�θεί στ� Mπρι�νι με τη δια-μεσ�λά�ηση της EOK.

Στ� μετα"ύ η κρίση γενικεύεταικαι απλώνεται και σε άλλες περι�-�ές της πρώην Γι�υγκ�σλα�ίας.Στις 15 Oκτω�ρί�υ 1991 τ� K�ιν�-��ύλι� της B�σνίας - Eρ�εγ��ίνηςαπ��ασί�ει την υι�θέτηση Διακή-ρυ"ης κυριαρ�ίας και δικαιώματ�ςαπ��ώρησης απ� τη Γι�υγκ�σλα-�ική Oμ�σπ�νδία.

Στις 21 Oκτω�ρί�υ �ι Aλ�αν�ίτ�υ K�σσυ��πεδί�υ απ��ασίσ�υντ� σ�ηματισμ� «κυ�έρνησης τηςKυρίαρ�ης Δημ�κρατίας τ�υ K�-σ��υ». Tώρα, πια �λ�ι έ��υν μπειστ� ��ρ� της �ωτιάς, δημι�υργώ-ντας τις εστίες και των μελλ�ντι-κών κρίσεων.

Στις 8 N�εμ�ρί�υ 1991 �ι «12 ε-πι�άλλ�υν κυρώσεις κατά της Γι-�υγκ�σλα�ίας, ακ�λ�υθ�ύμεν�ιστις 6 Δεκεμ�ρί�υ απ� τις HΠA.

Eκείνη τη μ�ιραία 16η Δεκεμ�ρί-�υ 1991, κάτω απ� την α��ρητηπίεση της Γερμανίας, �ι «12» τηςEOK απ��ασί��υν να αναγνωρί-σ�υν την ανε"αρτησία της Σλ��ε-νίας και της Kρ�ατίας, πράγμα π�υ

θα επικυρώσ�υν και τυπικά στις 15Iαν�υαρί�υ 1992, ενώ η Γερμανίαέ�ει ήδη πρ��ωρήσει μ�νη τηςστην αναγνώριση απ� τις 23 Δε-κεμ�ρί�υ 1991.

Στις 16 Iαν�υαρί�υ 1992 �ι Hνω-μένες Π�λιτείες ανακ�ινών�υν �τιαυτές δεν πρ�κειται να αναγνωρί-σ�υν τη Σλ��ενία και την Kρ�ατία,παρά μ�ν� μέσα στα πλαίσια συν�-λικής ρύθμισης της γι�υγκ�σλα�ι-κής σύγκρ�υσης.

Στ� μετα"ύ, τρεις μέρες μετάτην απ��αση των υπ�υργών E"ω-τερικών της EOK της 16ης Δεκεμ-�ρί�υ, τ� κ�ιν��ύλι� της σερ�ι-κής Kράινα π�υ �ρίσκεται στηνKρ�ατία ανακηρύσσει στις 19 Δε-κεμ�ρί�υ 1991 τη «Δημ�κρατίατης Σερ�ικής Kράινα» και εκλέγειπρ�εδρ� της τ�ν Mίλαν Mπάμπιτς.

Στ�υς έ"ι μήνες της σερ��κρ�α-τικής σύρρα"ης �ι νεκρ�ί έ��υν"επεράσει τις 10.000 και �ι πρ�-σ�υγες τις 500.000 άτ�μα.

Oλη αυτή η �ρίκη �μως ω�ριάμπρ�στά σ’ αυτ� π�υ πρ�κειται ναεπακ�λ�υθήσει.

H B σνία - Eρ�εγ �ίνηστις �λ�γες

Στις 21 Φε�ρ�υαρί�υ 1992 τ�Συμ��ύλι� Aσ�αλείας τ�υ OHEλαμ�άνει �μ��ωνα την απ��αση743 για την απ�στ�λή 14.000 «κυα-ν�κρανων» σε τρεις περι��ές τηςKρ�ατίας.

Oμως � πραγματικ�ς κίνδυν�ς�ρίσκεται πια στη B�σνία. Στις 29Φε�ρ�υαρί�υ και την 1 Mαρτί�υγίνεται δημ�ψή�ισμα, �π�υ τ�63% των ψη��ρων τάσεται υ-

B�ύκ��αρ, Kρ�ατία. 18 N�εμ�ρί�υ 1992. O �ρθ�δ��ς επίσκ�π�ς Σλα��νίας κ. Λ�υκιαν�ς τελεί μνημ�συν� για τα θύματατ�υ σερ��κρ�ατικ�ύ π�λέμ�υ (A.P).


πέρ της ανε"αρτησίας –για την α-κρί�εια ψη�ί�ει υπέρ τ� 99% των�σων πρ�σήλθαν στις κάλπες, κα-θώς �ι Σέρ��ι π�υ απ�τελ�ύν τ�31,3% των κατ�ίκων της B�σνίαςμε �άση την απ�γρα�ή τ�υ 1991,απεί�αν απ� τ� δημ�ψή�ισμα.

Tην 1η Mαρτί�υ 1992 �ι κάτ�ικ�ιτ�υ Mαυρ��υνί�υ απ��ασί��υνμε δημ�ψή�ισμα την παραμ�νήτης δημ�κρατίας τ�υς στη Γι�υ-γκ�σλα�ία. Στη B�σνία, �μως, μετην ανακ�ίνωση των απ�τελεσμά-των τ�υ δημ�ψη�ίσματ�ς υψών�-νται τα πρώτα �δ��ράγματα καιπέ�τ�υν �ι πρώτ�ι πυρ��λισμ�ί:Tα σπ�ραδικά επεισ�δια �λ� καιπυκνών�υν.

Στις 18 Mαρτί�υ 1992 και ενώ ηκατάσταση διαρκώς επιδεινώνε-ται, τα αντιμα��μενα μέρη τηςB�σνίας (Σέρ��ι, M�υσ�υλμάν�ι,Kρ�άτες) καταλήγ�υν σε συμ�ω-νία αρ�ών για ένα σ�έδι� αναδι�ρ-γάνωσης της δημ�κρατίας τ�υςστη �άση δια�ωρισμ�ύ των εθν�-τήτων σε «καντ�νια». Στη συνέ-�εια �μως �ι M�υσ�υλμάν�ι υπα-να�ωρ�ύν.

Hά�ι"η τ�υ πρώτ�υ τμήματ�ςτων ειρηνευτικών δυνάμεων τ�υOHE στην Kράινα της Kρ�ατίαςστις 4 Aπριλί�υ συνδέεται με τηνκλιμάκωση τ�υ π�λέμ�υ. M�λις�τάν�υν �ι κυαν�κραν�ι, η EOKπρ��ωρεί στις 6 Aπριλί�υ 1992στην αναγνώριση της ανε"αρτη-σίας της B�σνίας-Eρ�εγ��ίνης.Tην επ�μενη μέρα ακ�λ�υθ�ύν �ιHΠA, �ι �π�ίες αναγνωρί��υν ταυ-τ��ρ�να τη B�σνία, τη Σλ��ενίακαι την Kρ�ατία.

Aπ� τ� σημεί� αυτ� κι έπειτα ηκατάσταση γίνεται κάτι �ειρ�τερ�απ� ε�ιαλτική.

Kατάστασηέκτακτης ανάγκης

Tην αμέσως επ�μενη μέρα απ�την αναγνώριση της EOK, �ι Σέρ-��ι της B�σνίας ανακηρύσσ�υντην απ�σ�ιστική «Σερ�ική Δημ�-κρατία της B�σνίας-Eρ�εγ��ίνης»ενώ την ίδια μέρα, 7 Aπριλί�υ1992, η Kρ�ατία αναγνωρί�ει υπ�-κριτικά την «εδα�ική ακεραι�τη-τα» της ανε"άρτητης B�σνίας.Στις 8 τ�υ μήνα η ��σνιακή κυ-�έρνηση κηρύσσει τη �ώρα σε κα-τάσταση έκτακτης ανάγκης. O εμ-�ύλι�ς π�λεμ�ς της B�σνίας π�υθα συγκλ�νίσει την Eυρώπη, έ�ειήδη αρ�ίσει.

Στη δημ�κρατία αυτή, έκτασης51.129 τετραγωνικών �ιλι�μέ-τρων, κατ�ικ�ύν 4.364.574 άνθρω-π�ι. Aπ� αυτ�ύς, σύμ�ωνα με τηναπ�γρα�ή τ�υ 1991, ήταν M�υ-σ�υλμάν�ι 1,9 εκατ�μμύρια(43,7%), Σέρ��ι 1,4 εκατ�μμύρια(31,4%), Σέρ��ι 1,4 εκατ�μμύρια(31,4%), Kρ�άτες 756.000 (17,3%)και 240.000 άτ�μα (5,5%) δήλωνανΓι�υγκ�σλά��ι, �ωρίς περαιτέρωεθνικ� πρ�σδι�ρισμ�.

Oι κάτ�ικ�ι είναι πλήρως ανα-μιγμέν�ι σε �λη την έκταση τηςB�σνίας-Eρ�εγ��ίνης, ενώ επι-πλέ�ν σ�εδ�ν τ� ένα τρίτ� των �ι-κ�γενειών είναι μικτ�, δηλαδή �ισύ�υγ�ι πρ�έρ��νται απ� δια��-ρετική εθν�τητα.

H εθν�λ�γική σύνθεση της B�σ-νίας η διασπ�ρά των εθν�τήτωνκαι η ύπαρ"η της Σερ�ίας και τηςKρ�ατίας, ως �μ�ρων κρατών κα-θ�ρισαν και την έκταση και την α-γρι�τητα τ�υ ��σνιακ�ύ εμ�υλί�υ.

Mε τ� "έσπασμα των ε�θρ�πρα-"ιών �ι Σέρ��ι της B�σνίας κινή-

θηκαν γρήγ�ρα και με σα�είς στ�-��υς: Nα συνδέσ�υν μετα"ύ τ�υςτις περι��ές �π�υ υπερτερ�ύσαναριθμητικά �ι �μ�εθνείς τ�υς καινα ε"ασ�αλίσ�υν τ�ν πλήρη έλεγ-�� των περι��ών, �π�υ � σερ�ικ�ςπληθυσμ�ς ήταν απλώς σ�ετικάπλει�ψη�ών.

Aυτ� �υσικά σήμαινε εκδίω"ημε τη �ία π�λλών εκατ�ντάδων �ι-λιάδων ανθρώπων απ� τις εστίεςτ�υς. Aντίστ�ι��υς �έ�αια στ�-��υς έ�αλαν και �ι Kρ�άτες και �ιM�υσ�υλμάν�ι, αλλά με την ε"ής�υσιωδέστατη δια��ρά: Oι Σέρ��ιεί�αν τη στρατιωτική δύναμη νατ�υς πραγματ�π�ιήσ�υν, ενώ �ι α-ριθμητικά π�λυπληθέστερ�ι M�υ-σ�υλμάν�ι ήταν στρατιωτικά ανύ-παρκτ�ι. Oσ� για τ�υς Kρ�άτεςτης B�σνίας, αυτ�ί εί�αν μια κά-π�ια στρατιωτική ισ�ύ, αλλά ήτανσυγκριτικά �λιγάριθμ�ι και λιγ�τε-ρ� διάσπαρτ�ι απ� τ�υς Σέρ��υςκαι τ�υς M�υσ�υλμάν�υς, συγκε-ντρωμέν�ι κυρίως κ�ντά στα σύ-ν�ρα με την Kρ�ατία.Mε �άση ταδεδ�μένα αυτά �ι Σέρ��ι αρ�ί��υννα πρ�ελαύν�υν ραγδαία σε �λητην έκταση της B�σνίας. Πριν πε-ράσ�υν τρεις μήνες έ�ει περιέλ-θει υπ� σερ�ικ� έλεγ�� τ� 60%των εδα�ών της B�σνίας.

Kι ενώ η πρ�σ��ή της διεθν�ύςκ�ινής γνώμης επικεντρώνεταιστη στάση των Σερ��σνιων καιτις σ�αγές των M�υσ�υλμάνων, �ιKρ�άτες της B�σνίας με την πρ�-κλητική στρατιωτική ανάμι"η τηςKρ�ατίας, για την �π�ία �ι Δυτικ�ίκάν�υν τα στρα�ά μάτια, πρ�ω-θ�ύν τα�ύτατα τις θέσεις τ�υς κα-ταλαμ�άν�ντας εδά�η �π�υ ��ύ-σαν M�υσ�υλμάν�ι, παρ’ �λ� π�υυπ�τίθεται �τι Kρ�άτες και M�υ-σ�υλμάν�ι είναι σύμμα��ι ενα-ντί�ν των Σέρ�ων.

Eτσι στις αρ�ές Aυγ�ύστ�υ 1992

Kρ�άτες στρατιώτες περιπ�λ�ύν στ�υς έρημ�υς δρ�μ�υς της σερ�ικής π�λης Γκλάμ�τς, η �π�ία εγκαταλεί"θηκε απ� τ�υςκατ�ίκ�υς της μετά την κρ�ατική στρατιωτική επι�είρηση στην Kράινα τ�ν Aύγ�υστ� (A.P.)




�ι Σερ��σνι�ι ελέγ��υν τ� 63%τ�υ εδά��υς, �ι Kρ�ατ��σνι�ι τ�32% και για τ�υς δύσμ�ιρ�υςM�υσ�υλμάν�υς, π�υ απ�τελ�ύν�πως είπαμε τ� 43,7% τ�υ πληθυ-σμ�ύ έ�ει απ�μείνει μ�ν� τ�... 5%των εδα�ών της B�σνίας!

Eίναι πρ��ανές �τι στ� στρατιω-τικ� επίπεδ� �ι M�υσ�υλμάν�ι δενέ��υν καμιά ελπίδα και πραγματι-κά η κατάσταση στ�ν τ�μέα αυτ�νδεν πρ�κειται να μετα�ληθεί �υ-σιαστικά μέ�ρι τη ρι�ική στρ��ήτης άν�ι"ης και τ�υ καλ�καιρι�ύτ�υ 1995.

H απ μ�νωσητης Σερ�ίας

Στ�ν διπλωματικ� τ�μέα �μωςτα πράγματα ε"ελίσσ�νται εντε-λώς αντίστρ��α.

Στις 27 Aπριλί�υ 1992 η Σερ�ίακαι τ� Mαυρ��ύνι� ανακηρύσ-σ�υν την «Oμ�σπ�νδη Δημ�κρα-τία της Γι�υγκ�σλα�ίας», την«Tρίτη» ή «Mικρή» Γι�υγκ�σλα�ία,�πως απ�καλείται. H συστηματικήτακτική διπλωματικής απ�μ�νω-σης εκ μέρ�υς της Δύσης συν�-δεύει τη �ώρα αυτή απ� τη στιγμήτης γέννησής της.

Στις 11 Mαΐ�υ 1992 �ι «12» τηςEOK ανακαλ�ύν τ�υς πρεσ�ευτέςτ�υς απ� τ� Bελιγράδι, ακ�λ�υ-θ�ύμεν�ι την επ�μενη μέρα απ�τις HΠA.

Στις 22 Mαΐ�υ η B�σνία, η Kρ�α-τία και η Σλ��ενία γίν�νται δεκτέςστ�ν OHE, απ� τη Γενική Συνέλευ-ση τ�υ �π�ί�υ απ��άλλεται ηOμ�σπ�νδη Δημ�κρατία της Γι�υ-γκ�σλα�ίας, στις 22 Σεπτεμ�ρί�υ1992. Στις 30 Mαΐ�υ 1992 τ� Συμ-��ύλι� Aσ�αλείας τ�υ OHE, μετην απ��αση 757, επι�άλλει κατάτης Σερ�ίας και τ�υ Mαυρ��υνί-�υ τριπλ� εμπάργκ� - αερ�π�ρικ�,εμπ�ρικ� και πετρελαϊκ�. Mάλι-στα, στις 21 I�υνί�υ, πάντα τ�υ1992, απ��άλλ�υν τη Γι�υγκ�σλα-�ία ακ�μη και απ� τη GATT. Στις 29I�υνί�υ τ� Συμ��ύλι� Aσ�αλείαςπαίρνει την απ��αση 761 για τηνανάπτυ"η στρατιωτικών δυνάμεωντ�υ OHE στη B�σνία.

Oι «ειρην�π�ι�ί» τ�υ OHE τη-ρ�ύν κάθε άλλ� παρά αμερ�ληπτηστάση τ�σ� στη B�σνία �σ� καιστην Kρ�ατία. Yπάρ��υν μάλισταπεριπτώσεις τ�σ� πρ�κλητικέςπ�υ την 1 I�υλί�υ 1992 ακ�μη καιτ� Συμ��ύλι� Aσ�αλείας υπ��ρε-ώθηκε να κάνει «παράσταση»πρ�ς τ�ν πρ�εδρ� της Kρ�ατίαςΦρ. T�ύντσμαν για να σταματήσειη διείσδυση κρ�ατικών στρατευ-μάτων σε σερ�ικές περι��ές π�υ«πρ�στάτευαν» �ι κυαν�κραν�ι.Mέ�ρι και την πρωτεύ�υσα τηςKράινα, τ� Kνιν, εί�αν ��μ�αρδί-σει εκείνες τις ημέρες �ι Kρ�άτεςμέσα απ� τις θέσεις π�υ εί�αν ταστρατεύματα τ�υ OHE.

Eμπάργκ� κατά της Σερ�ίας,παραστάσεις στην Kρ�ατία. Φυ-σι�λ�γικ� ήταν ��ι μ�ν� να α-γν�ήσει � Φρ. T�ύντσμαν τις «συ-στάσεις. τ�υ Συμ��υλί�υ Aσ�α-λείας, αλλά και δύ� μ�λις 24ωρααργ�τερα, στις 3 I�υλί�υ 1992, ναανακηρύ"�υν �ι Kρ�άτες την

«Kρ�ατική Δημ�κρατία της Eρ-τσεγκ-Mπ��να» π�υ συνένωνε ταυπ� κρ�ατικ� έλεγ�� σνιακά ε-δά�η, με ένα πληθυσμ� περίπ�υ900.000 κατ�ίκων.

Yπ’ αυτές τις συνθήκες, �τανστις 29 I�υλί�υ 1992 αρ�ί�ει στηΓενεύη Διάσκεψη για τ�υς Πρ�-σ�υγες της Πρώην Γι�υγκ�σλα-�ίας υπ� την αιγίδα της YπάτηςAρμ�στείας Πρ�σ�ύγων τ�υ OHE,� αριθμ�ς των πρ�σ�ύγων έ�ει�τάσει στ� τραγικ� ύψ�ς των 2,5εκατ�μμυρίων ατ�μων.

Στ� μετα"ύ, πρ�σπαθώντας να"ε�ύγει απ� την απ�μ�νωση, �Σλ�μπ�νταν Mιλ�σε�ιτς, κάνει ση-μαντικ� άν�ιγμα πρ�ς τις HΠA.Στις 2 I�υλί�υ 1992, καταπλήσσ�-ντας τ�υς πάντες, δι�ρί�ει πρωθυ-π�υργ� της Γι�υγκ�σλα�ίας έ-ναν... Aμερικαν� π�λίτη (!), τ�ν Mί-

λαν Πάνιτς, σερ�ικής καταγωγής.H κίνησή τ�υ πάντως δεν απ��έ-ρει καρπ�ύς και � M. Πάνιτς εγκα-ταλείπει κακήν κακώς τη Σερ�ίατ� Δεκέμ�ρι� τ�υ ίδι�υ �ρ�ν�υ,καθώς �ι Aμερικαν�ί τ�ν ώθησαννα τ�λμήσει να κατέ�ει υπ�ψή-�ι�ς στις πρ�εδρικές εκλ�γές της20ής Δεκεμ�ρί�υ 1992, �π�υ �υσι-κά ηττάται.

Παράλληλα, � OHE κλιμακώνειτην πίεση πρ�ς τη Σερ�ία. Στις 9Oκτω�ρί�υ 1992 τ� Συμ��ύλι�Aσ�αλείας, με την υπ’ αρ. 781 α-π��ασή τ�υ, απαγ�ρεύει στη σερ-�ική αερ�π�ρία να πετά"ει στ�ν ε-ναέρι� �ώρ� της B�σνίας. Mε τιςαπ��άσεις τ�υ 808 (21 Φε�ρ�υα-ρί�υ 1993) και 780 (6 Oκτω�ρί�υ1992) απ��ασί�ει τη συγκρ�τησηΔιεθν�ύς Δικαστηρί�υ Eγκλημα-τιών Π�λέμ�υ και αντίστ�ι�ης επι-τρ�πής έρευνας για τα εγκλήματαπ�λέμ�υ στη Γι�υγκ�σλα�ία, με ε-"��θαλμη πρ�κατάληψη εναντί�ντης Σερ�ίας.

Tρέμπινιε, B�σνία, 7 Σεπτεμ�ρί�υ 1995. Σερ��σνι�ι στρατιώτες πρ�στατεύ�νται σε �αράκωμα απ� τα κρ�ατικά πυρά στηνανατ�λική Eρ#εγ��ίνη. Kρ�άτες και μ�υσ�υλμάν�ι εκμεταλλεύθηκαν τ�υς NATOϊκ�ύς ��μ�αρδισμ�ύς, για να ε�απ�λύσ�υνμεμ�νωμένες επιθέσεις περι�ρισμένης εκτάσεως. (P�ιτερ)


T� σ�έδι� Bανς-O�υενAκαρπες ακ�μη μία ��ρά �ι πρ�σπάθειες για ειρήνη μετά τ� δημ�ψή�ισμα των Σερ��σνιων

OI MOYΣOYΛMANOI �ρίσκνταισε απελπιστική κατάσταση σταπεδία των μα�ών, �ταν αρ�ί�ει ηπρώτη συνεδρίαση της ΔιαρκύςΔιάσκεψης για την Eιρήνη τηςπρώην Γιυγκσλα�ίας στις 3 Σε-πτεμ�ρίυ 1992, στη Γενεύη. Δενπρλα�αίνυν να καθήσυν στιςκαρέκλες τυς ι πρεδρεύντεςλ�ρδς O�υεν, εκ μέρυς τηςEOK, και Σάιρ�υς Bανς, εκ μέ-ρυς τυ OHE, και έρ�εται τ μα-ντάτ: ιταλικ� αερπλάν πυ με-τέ$ερε ανθρωπιστική �ήθειαστυς Mυσυλμάνυς τυ Σερά-γε� κατερρί$θη απ� πύραυλ ε-δά$υς - αέρς!

Πέντε μέρες αργ�τερα, στις 8Σεπτεμ�ρίυ, άγνωστι δλ$-νύν σε ενέδρα δύ Γάλλυςκυαν�κρανυς, ι πίι συν�-δευαν $ρτία ανθρωπιστικής�ήθειας με παραλήπτες τυςMυσυλμάνυς τυ πλιρκη-μένυ Σεράγε�.

Oι 'α�ιέ P$έ και Φρανσυά Oείναι κατηγρηματικί στην εκτί-μησή τυς: Aπελπισμένι ι Bσ-νιι (σ.σ.: Mυσυλμάνι) κατα-�εύγυν λ και περισστερ, -λ και συ�ντερα... στ πλ τηςπρ��κάτσιας με την απατηλή ελ-πίδα να ωθήσυν τυς Δυτικύςνα επέμ�υν μα�ικά: πυρ�λι-σμί εναντίν των δυνάμεων τυOHE, ενέδρες στις ανθρωπιστι-κές απστλές κ.λπ. Στις 3 Σε-πτεμ�ρίυ 1992, ένα ιταλικ αε-ρπλάν με ανθρωπιστική �ή-θεια καταρρί�θηκε έτσι απ �-ρητ πύραυλ Στίνγκερ, πίςεκτ!εύθηκε απ τις ��σνιακέςγραμμές».¹

Παρά τις πρσπάθειες υπν�-

μευσης εκ μέρυς των Mυσυλ-μάνων πάντως ι άκαρπες πρ-σπάθειες ειρηνικής διευθέτησηςσυνε�ί�νται.

T 1993 –αλλά υσιαστικά και -λ�κληρη η ειρηνευτική διαδικα-σία μέ�ρι σήμερα– σημαδεύνται

απ� τ σ�έδι πυ παρυσιά�υνι Bανς-Oυεν στις 2 Iανυαρίυ1993. T σ�έδι πρτείνει την κα-τάτμηση της Bσνίας σε 10 «κα-ντ�νια», στη �άση της εθνικήςπρέλευσης των κατίκων τυς,και την απστρατιωτικπίησητυ Σεράγε�.

T�σ ι Σέρ�ι �σ και ι Mυ-συλμάνι απρρίπτυν τ σ�έ-δι, ενώ ι Kράτες, για τυς -πίυς είναι ιδιαίτερα ευνϊκ�, τδέ�νται αμέσως. Στις 25 Mαρτί-υ 1993 τ απδέ�εται και Mυ-συλμάνς πρ�εδρς Aλία I�ε-τμπέκ�ιτς.

Oι Σερ��σνιι ε*ακλυθύννα αντιδρύν σ$δρά και στις 26Aπριλίυ τ απρρίπτει τ Kιν-�ύλι� τυς. Στη 1 και 2 Mαΐυ1993, σε συνάντηση κρυ$ής τηςύστατης ώρας, ηγέτης των Σερ-��σνιων Pάντ� αν Kάρατ�ιτς,υπ�ρεώνεται να απδε�θεί τσ�έδι Bανς -O�υεν κάτω απ� α-$�ρητες πιέσεις και την απειλή ε-*απ�λυσης μα�ικής επίθεσης ενα-ντίν των Σερ��σνιων απ� τιςHΠA και τ NATO.

O Kάρατ�ιτς υπκύπτει αλλά τKιν�ύλι τυ Πάλε στις 6Mαΐυ αρνείται να επικυρώσει τησυμ$ωνία. Eτσι τ θέμα δηγείταισε δημψή$ισμα στις 15 και 16Mαΐυ, �πυ και η συμ$ωνία α-πρρίπτεται με τρμακτική πλει-ψη$ία.

Mπαίνει �έ�αια τ ερώτημα για-τί ι σερ��σνιακ�ς λα�ς τ α-πέρριψε τ�σ κατηγρηματικά.«H αλα�νεία τυ νικητή» πρ-�λήθηκε λίγ-πλύ ως λ�γς τηςαπ�ρριψης. Mια πρσεκτική ανά-λυση �μως τυ αρισττε�νικά δ-μημένυ εναντίν των Σέρ�ωνσ�εδίυ απκαλύπτει απρ�σμε-

νες πλευρές, τις πίες σκέπα�εεπιμελώς η εδα$ική αναλγία(51-49) πυ $αιν�ταν ευνϊκή γιατυς Σέρ�υς, α$ύ απτελύνμ�ν τ 31,3% τυ πληθυσμύ.

Δεν είναι μ�ν �τι ι Σέρ�ι απ�τ 65% περίπυ τυ εδά$υς πυεί�αν στα �έρια τυς έπρεπε ναπέσυν στ 50%, με απτέλεσμαμάλιστα διάδρμι πυ ένωναν τηΣερ�ία με περι�ές της Bσνίαςπυ κατικύνταν απ� Σέρ�υςνα μην είναι υπερασπίσιμι μα-κρπρ�θεσμα. Eίναι κι άλλα ση-μαντικ�τερα.

Mε �άση τ σ�έδι Bανς-O�υενπ.�. 460.000 Σερ��σνιι θα κα-τέληγαν σε μυσυλμανικές πε-ρι�ές και άλλες 160.000 Σερ�-��σνιι θα κατέληγαν σε κρατι-κές περι�ές της Bσνίας! Πώςθα ήταν δυνατ� να �ήσυν μαλάεκεί, ύστερα απ� ένα τ�σ άγριεμ$ύλι;

Πλ�υτ�παραγωγικέςπηγές

Eπιπλέν, ανα$ρικά με τ μί-ρασμα των πλυτπαραγωγικώνπηγών της �ώρας, πυθενά δεν ί-σ�υε η αναλγία μισά-μισά, �πωςστ εδα$ικ�.

Eτσι απ� ένα ε*ακρι�ωμέν σύ-νλ π�ρων της Bσνίας ύψυς31,4 δισεκατμμυρίων δλαρίων,τ σ�έδι Bανς-Oυεν έδινε τα 18δισ. στυς Mυσυλμάνυς, τα 7,3δισ. στυς Kράτες και μ�ν τα 6,1δισ. στυς Σέρ�υς. Eπίσης κανέ-να απ� τα γνωστά κιτάσματα �ω-*ίτη, σιδήρυ, ψευδαργύρυ ή μ-λύ�δυ δεν θα διν�ταν στυς Σερ-��σνιυς.

Aπ� τη δυναμικ�τητα παραγω-γής 3.900 Mεγα�άτ ηλεκτρικής ε-νέργειας ι Mυσυλμάνι θα εί-�αν στ μερίδι� τυς τα 1.765, ιKράτες τα 1.220 και ι Σέρ�ι μ�-ν 905 μεγα�άτ, ενώ ταυτ��ρνακαι ι 10 υδρηλεκτρικί σταθμίπαραγωγής ηλεκτρικύ ρεύματςτης Bσνίας θα περνύσαν υπ�τν έλεγ� των Kρατών!

Eπίσης απ� τα 920 �ιλι�μετρα σι-δηρδρμικών γραμμών τα 500 θαπερνύσαν απ� μυσυλμανικέςεπαρ�ίες, τα 260 απ� κρατικέςκαι μ�ν τα 160 απ� σερ��σνια-κές περι�ές. Aκ�μη, μ�ν τα 200απ� τα 1.200 �ιλι�μετρα δών υ-π$ερτής πι�τητας θα περνύ-σαν απ� σερ��σνιακές περι-�ές.²

Λγικ� ήταν λιπ�ν να απρρί-ψυν τ σ�έδι Bανς - Oυεν ιΣερ��σνιι.


Balkanique», editions la Table Ronde, p.69-70.

2) Peter Brock: «The Partijan Press», ForeignPolicy, No 93, Winter 1993-94, p. 168.

Oι διεθνείς μεσ�λα�ητές κ. O�υεν και Στ�λτενμπεργκ σε μία απ� τις συναντήσειςτ�υς με τ�ν Σέρ�� πρ�εδρ� Σλ�μπ�νταν Mιλ�σε�ιτς. Xρειάστηκε τελικώς η άμε-ση αμερικανική ανάμει�η για να υπάρ�ει κάπ�ια διπλωματική πρ��δ�ς. (P�ιτερ)


H «δυτική» Kρ�ατίαΣωρεία απ� τρ�μ�κρατικές ενέργειες εναντί�ν των Σέρ�ων �αρύν�υν τ�υς νε�-Oυστάσι

ΣAΦEΣTATO τ πρπαγανδιστικ�στερε�τυπ τυ δυτικύ Tύπυ: HKρατία είναι τ πρκε�ωρημέν$υλάκι της «πλιτισμένης �ριστια-νικής δύσης» στη «�άρ�αρη, υπανά-πτυκτη και μυστικιστική» περι�ήτων Bαλκανίων, πρμα�ώνας επι-πλέν εναντίν τυ κμμυνισμύκαι της κληρνμιάς τυ.

«Yπερασπί�υμε την Eυρώπη απ�την παλιν�ρθωση τυ κμμυνι-σμύ» δήλωνε π.�. στη «Mντ» πρ�εδρς της Kρατίας Φράνι Tύ-ντσμαν

(1), πρσπαθώντας να πρω-

θήσει αυτ� τ σ�ήμα. Mε αρκετή επιτυ�ία πρέπει να

πύμε, αν κρίνυμε π.�. απ� τ �ι-�λί «Bαλκανικά Φαντάσματα» τυαμερικανύ δημσιγρά$υ P�-μπερτ Kάπλαν, πίς $τάνει στσημεί να παρυσιάσει ως... «μάρτυ-ρα» και «ήρωα τυ αντικμμυνιστι-κύ αγώνα» ακ�μα και τν καταδικα-σθέντα ως συνεργάτη των να�ί αρ-�ιεπίσκπ της Kρατίας A. Στέπι-νατς, στην απκατάσταση τυ πί-υ α$ιερώνει 15 απ� τις πρώτες σε-λίδες τυ �ι�λίυ τυ.

(2)

M�ν πυ η «πλιτισμένη» Kρα-τία και η «Oυστάσα» (ε*έγερση), τ$ασιστικ� –εθνικαπελευθερωτικ�,υπτίθεται– κίνημά της �αρύννται��ι μ�ν με τα απτρ�παια εγκλήμα-τα τυ Δεύτερυ Παγκσμίυ Πλέ-μυ, τα πία στί�ισαν τη �ωή σεσ�εδ�ν 700.000 Σέρ�υς, αλλά καιμε σωρεία τρμκρατικών ενεργει-

ών πλύ πι πρ�σ$ατα, ειδικά στηδεκαετία τυ ’70.

Aς ανα$έρυμε ενδεικτικά τις κυ-ρι�τερες:(3)

� T�ν Aπρίλι� τ�υ 1971 Kράτεςνε-Oυστάσι καταλαμ�άνυν τηνπρεσ�εία της Γιυγκσλα�ίας στηΣτκ��λμη και δλ$νύν τν πρε-σ�ευτή Bλαντιμίρ P�λ�ιτς.

� T�ν Σεπτέμ ρι� της ίδιας �ρ-νιάς Kράτης καταλαμ�άνει αερ-πλάν της σκανδινα�ικής εταιρίαςSAS με 86 επι�άτες και πετυ�αίνειτην απελευθέρωση επτά Kρατώντρμκρατών πυ ήταν $υλακισμέ-νι στη Συηδία.

� T�ν Iαν�υάρι� τ�υ 1972 ι νε-υστάσι ανατινά�υν εν πτήσει αε-ρπλάν της γιυγκσλα�ικής εται-ρίας JAT πάνω απ� την Tσε�σλ�α-κία, πρκαλώντας τν θάνατ 27 επι-�ατών.

� T�ν I�ύνι� της ίδιας �ρνιάς δ-λ$νύν τν γενικ� πρ�*εν τηςΓιυγκσλα�ίας στη Γαλλία.

� T�ν Δεκέμ ρι� τ�υ 1972 Kρά-της νε-υστάσι ανατινά�εται στιςτυαλέτες κα$ετέριας στ Παρίσι,καθώς σκάει στα �έρια τυ ��μ�απυ πρρι��ταν για τη γιυγκσλα-�ική πρεσ�εία, η πία �ρισκ�τανπλύ κντά.

� T�ν Mάρτι� τ�υ 1975 δύ νε-υστάσι τραυματί�υν �αριά με έ*ισ$αίρες τν Mλάντεν T��γκ� ιτς, υ-ππρ�*εν της Γιυγκσλα�ίας στηΛι�ν.

� T�ν Φε ρ�υάρι� της επ�μενης�ρνιάς, 1976, Kράτες τρμκρά-τες δλ$νύν με πέντε σ$αίρεςέ*ω απ� την π�ρτα τυ σπιτιύ τυτν Eντ ίν Zντ� ιτς, υππρ�*ενστ γιυγκσλα�ικ� πρ*ενεί τηςΦραγκ$ύρτης.

� T�ν Σεπτέμ ρι� τ�υ 1976 πέντενε-υστάσι κάνυν αερπειρατίασε αερσκά$ς της TWA πυ πραγ-ματπιεί την πτήση Nέας Y�ρκης -Σικάγυ, με 92 επι�άτες. Eνας αστυ-νμικ�ς γίνεται κμμάτια πρσπα-θώντας να ε*υδετερώσει ��μ�απυ έ�υν �άλει ι Kράτες τρμ-κράτες στν κεντρικ� σιδηρδρμι-κ� σταθμ� της Nέας Y�ρκης, ενώ ταερπλάν αρ�ί�ει παγκ�σμια δύσ-σεια: M�ντρεαλ, Nέα Γη, Iσλανδία,Λνδίν, Παρίσι...

� T�ν I�ύνι� τ�υ 1977 Kράτες κα-ταλαμ�άνυν την έδρα της διπλωμα-τικής απστλή της Γιυγκσλα�ίαςστν OHE και σ$ά�υν τν Γιυγκ-σλά� $ρυρ� της.

� T�ν Aύγ�υστ� τ�υ 1978 ι νε-υστάσι �ά�υν δύ ��μ�ες στη NέαY�ρκη, μια στ σιδηρδρμικ� σταθ-μ� και μια στ κτίρι τυ OHE, ενώδύ Kράτες τρμκράτες καταλαμ-�άνυν τ πρ*ενεί της Γιυγκ-σλα�ίας στ Σικάγ συλλαμ�άν-ντας 8 μήρυς.

� T�ν Σεπτέμ ρι� της ίδιας �ρ-νιάς Kράτες δλ$νύν στη NέαY�ρκη τν Aντ�ν Tσικ�για, Kρατα-μερικαν� επι�ειρηματία, υπστηρι-

κτή τυ Tίτ, επειδή αρνι�ταν να�ρηματδτήσει τ νε$ασιστικ�κρατικ� κίνημα.

� T�ν ίδι� μήνα στη Mασαλία, νε-υστάσι ανατινά�εται καθώς μετέ-$ερε ��μ�α τ�σ τρμερής ισ�ύς,πυ καταστρέ$νται απ� την έκρη*ηλσ�ερώς ι τρεις τελευταίι �ρ-$ι τυ *ενδ�είυ �πυ διέμενε.

� Πάντα τ�ν ίδι� μήνα, Σεπτέμ ρι�τ�υ 1978 στη μακρινή Aυστραλία α-νακαλύπτεται στρατ�πεδ εκπαί-δευσης Kρατών εθνικιστών με απ-θήκες �πλων, εκρηκτικών, πλεμε-$δίων, στρατιωτικών στλών κ.λπ.400 �ιλι�μετρα ν�τια απ� τ Σίδνεϊ. Hαυστραλιακή αστυνμία ανακινώνει�τι είναι τ τρίτ τέτι κρατικ�στρατ�πεδ πυ ανακαλύπτει σετρία �ρ�νια.

� T�ν Aπρίλι� τ�υ 1980 Kράτεςδλ$νύν στ Nτίσελντρ$ τνNτύσαν Σέντλαρ, έναν απ� τυς η-γέτες των Σέρ�ων μεταναστών στηΓερμανία.

Kαι κατάλγς συνε�ί�εται, μα-κρύς...

Σημειώσεις:1) Le Monde, 27.11.1991.2) Robert D. Kaplan: «Balkan Ghosts»,

Vintage, p. 10-23.3) Στ� �ι�λί� των Xavier Raufer - Francois

Haut: «Le Chaos Balkanique», editions LaTable Ronde, υπάρ�ει κατατ�πιστικ� κε-�άλαι� για την «Iστ�ρία και επικαιρ�τητατης κρ�ατικής τρ�μ�κρατίας», σελ. 98-112.

T� κρ�ατικ� πυ-ρ��λικ� σ�υρ�-κ�πεί θέσεις τωνΣέρ�ων τηςKράινα στην π�-λη Kνιν (P�ιτερ).


T� NATO υπαγ�ρεύει τ�υς �ρ�υςH διπλωματική και στρατιωτική παρέμ�αση των HΠA άλλα�ε την έκ�αση τ�υ π�λέμ�υ

OI ΣEPBOI της Bσνίας απέρριψαν�έ�αια τ σ�έδι Bανς-Oυεν, γρή-γρα �μως $άνηκε �τι ι HνωμένεςΠλιτείες ήταν απ$ασισμένες ναεπι�άλυν κάπια παραλλαγή τυσ�εδίυ αυτύ με τα �πλα. Aπ� τατέλη τυ 1993 γίνεται εμ$ανές �τιτ NATO σύντμα θα �τυπήσει τυςΣερ��σνιυς.

Πραγματικά, απ� τις αρ�ές τυ1994 ι HΠA �ρησιμπιύν τησ$ραγίδα τυ NATO για να πραγ-ματπιήσυν τις πρώτες αερπ-ρικές επιδρμές εναντίν τωνΣέρ�ων.

Παράλληλα, στ διπλωματικ� επί-πεδ, η Oυάσιγκτν πρωθεί την -μσπνδία Kρατών - Mυσυλμά-νων της Bσνίας και τη συνμ-σπνδία τυς με την Kρατία.

O Σλ. Mιλ�σε ιτς συνειδητπιεί�τι θα πρέπει να κάνει �αρύτατεςθυσίες, για να απτρέψει την πλήρηκαι απκλειστική στήρι*η της Kρα-τίας απ� τις HΠA. Eτσι, �ταν τνIύλι τυ 1994 η πενταεθνής «μά-δα επα$ής» παρυσίασε μια εκσυγ-�ρνισμένη εκδ�ή τυ σ�εδίυ,�ασισμένη στ �τι ύστερα απ� δύ�ρ�νια «εθνικής κάθαρσης» απ� �-λες τις αντιμα��μενες πλευρές καιτη μετακίνηση δυ�μισι εκατμμυ-ρίων πρσ$ύγων ι διά$ρες πε-ρι�ές ήταν εθνλγικά πλύ πισυνεκτικές, Mιλ�σε�ιτς έσπευσενα απδε�τεί τ σ�έδι αυτ�.

Oι Σέρ�ι της Bσνίας, �μως, δενήταν καθ�λυ διατεθειμένι ναπληρώσυν αυτί τ κ�στς τηςπρσέγγισης Oυάσιγκτν - Bελιγρα-δίυ. Eτσι, P. Kάρατ�ιτς απέρριψετ ειρηνευτικ� σ�έδι πρκαλώ-ντας την ργή τυ Mιλ�σε�ιτς, -πίς στις 4 Aυγύστυ 1994 δημ-σιπίησε τη ρή*η τυ με τν σερ-��σνι ηγέτη.

Eσωτερικές αντιθέσεις

Eκττε αρ�ί�υν να συμ�αίνυνπαράδ*α γεγν�τα. Eντελώς *α$-νικά, στις αρ�ές τυ $θινπώρυτυ 1994, ι Σερ��σνιι υ$ίστα-νται αλλεπάλληλες ήττες απ� τυςμυσυλμάνυς, παρά τη συντρι-πτική σερ�ική υπερ�ή. Bάσιμεςπληρ$ρίες ανα$έρυν �τι τ Bε-λιγράδι έ�ει διακ�ψει τν ε$δια-σμ� των Σέρ�ων της Bσνίας ��ιμ�ν με πυρμα�ικά αλλά ακ�μη καισε καύσιμα! H κίνηση εκτιμάται απ��λυς ως σα$ές μήνυμα τυ Mιλ�-σε�ιτς πρς τν Kάρατ�ιτς, �τι δη-λαδή τ Πάλε είναι �αμέν �ωρίς τBελιγράδι.

Παράλληλα στις 21 και 23 Nεμ-�ρίυ 1994 τ NATO ε*απλύει αε-ρπρικές επιθέσεις ψυ�λγικύκυρίως �αρακτήρα, καθώς πλεμικάαερσκά$η τυ �μ�αρδί�υν ανη-λεώς αερδρ�μι των Σέρ�ων τηςKρατίας στην Kράινα και σερ�ικέςθέσεις πυραύλων στη Bσνία. OιΣερ��σνιι αντιδρύν έντναπρ�ωρώντας σε συλλήψεις κυαν-

κράνων ως μήρων. H κρίση αυτήτελικά λύνεται και στις 20 Δεκεμ-�ρίυ τέως πρ�εδρς των HΠAT�ίμι Kάρτερ ανακινώνει τετράμη-νη εκε�ειρία στη Bσνία.

Oι Σέρ�ι της Bσνίας και τηςKρατίας διαισθάννται τι πρ�κει-ται να συμ�εί τυς επ�μενυς μή-νες και πρσπαθύν να αντιδρά-συν. Tν Iανυάρι τυ 1995 συ-γκρτύν κιν� γενικ� επιτελείτων εν�πλων δυνάμεών τυς καιπρσπαθύν να κλιμακώσυν τιςπλεμικές συγκρύσεις στη Bσνία,ώστε να είναι σε εγρήγρση η σερ-�ική κινή γνώμη και να δυσκλευ-τύν ι διαπραγματευτικί �ειρι-σμί τυ Σλ. Mιλ�σε�ιτς.

B�μ�αρδισμ�ίΔεν κατρθώνυν �μως να αλλά-

*υν τη ρή των γεγν�των. Tην 1ηκαι 2α Mαΐυ 1995 ι Kράτες κατα-λαμ�άνυν αμα�ητί �λα τα στρατη-γικά σημεία της Δυτικής Σλα�νίας,περι�ής της Kρατίας στα ��ρειατης Bσνίας πυ κατεί�αν ι Σέρ�ιαπ� τ 1991. Tν ίδι μήνα απστέλ-λεται απ� τ Bελιγράδι στην Kράιναγια να διικήσει τυς Σέρ�υς τηςKρατίας στρατηγ�ς Mίλαν Mέρ-σιτς, πυ μυστηριώδης ρ�λς τυθα απ�εί μιραίς δύ μήνες αρ-γ�τερα.

Παράλληλα απ� τις 25 Mαΐυ 1995τ NATO αρ�ί�ει να �μ�αρδί�ει πά-λι συστηματικά τυς Σέρ�υς τηςBσνίας, ι πίι στις 2 Iυνίυ κα-ταρρίπτυν αμερικανικ� F-16 στη��ρεια Bσνία.

Oι Σερ��σνιι κατανύν �τι«νυν υπέρ πάντων αγών» και τνIύλι κλιμακώνυν τις επιθέσειςτυς εναντίν των μυσυλμανικώνθυλάκων της Σρεμπρένιτσα και τηςZέπα πυ πλιρκύν κατά καιρύς�ωρίς επιτυ�ία απ� τ 1992, αλλάπυ τώρα γνωρί�υν �τι συμπερι-λαμ�άννται στα εδά$η πυ τ αμε-ρικανικ� σ�έδι πρ�λέπει να δ-θύν στυς Σέρ�υς. Πραγματικά ιδύ θύλακες πέ$τυν στις 11 και 25Iυλίυ, πρκαλώντας νέ κύμαπρσ$ύγων.

Eνώ �μως υπτίθεται �τι ι Σερ-��σνιι θριαμ�εύυν, έρ�εται ταναπάντε� κρα�: Mέσα σε ελά�ι-στα 24ωρα, στις αρ�ές Aυγύστυ,ι Kράτες ε*α$ανί�υν απ� τν�άρτη της Σερ�ική Δημκρατία τηςKράινα, την πία δεν τλμύσαννα αγγί*υν απ� τ 1991 λ�γω τηςυπερ�ής των Σέρ�ων στν στρα-τιωτικ� τμέα.

Kι �μως στρατηγ�ς M. Mέρσιτςεγκαταλείπει αμέσως λ�κληρη τηνπερι�ή, �πυ κατικύν 600.000Σέρ�ι, �ωρίς να ρί*ει ύτε τυ$ε-κιά! «H Kρατία και η Σερ�ία έκλει-σαν συμ$ωνία, η πία επέτρεψεστην Kρατία να πάρει πίσω τηνKράινα, ανα$έρει έκθεση υπηρε-σίας πληρ$ριών των HΠA», γρά-$ει τ «Nιύ�γυικ» στ τεύ�ς της21 Aυγύστυ 1995.

O P. Kάρατ�ιτς κατάλα�ε αμέσως�τι έ$τασε και η δική τυ ύστατη ώ-ρα. Για να απ$ύγει την τύ�η τωνΣέρ�ων της Kρατίας πρσπάθησενα παραμερίσει τν αρ�ηγ� των ε-

ν�πλων δυνάμεων των Σερ��σ-νιων στρατηγ� P. Mλάντιτς, στεν�συνεργάτη τυ Σλ. Mιλ�σε�ιτς. Eνα«πρνυντσιαμέντ» �μως �λωντων στρατηγών τυ σερ��σνια-κύ στρατύ τν υπ�ρέωσε να υ-πανα�ωρήσει. Δύ ε�δμάδες αρ-γ�τερα, κάτω απ� την πίεση τυ Bε-λιγραδίυ και υπ� τ κράτς τησ$αγής αθώων απ� �λμ στ Σερά-γε� στις 28 Aυγύστυ 1995, κα-θώς και λ�γω των ανηλεών NATOϊ-κών �μ�αρδισμών, ι Σερ��σνι-ι παραδίδυν τη μίρα τυς στα�έρια τυ Mιλ�σε�ιτς. Στις 30 Aυ-γύστυ τ Πάλε παραιτείται ακ�μηκαι απ� την αυτ�νμη συμμετ�ήτυ στις διαπραγματεύσεις για τηλύση τυ Bσνιακύ.

Δεν περνύν ύτε 10 μέρες καιστην πρώτη κι�λας συνάντησή τυςστη Γενεύη, στις 8 Σεπτεμ�ρίυ1995, ι υπυργί E*ωτερικών τηςΣερ�ίας, της Kρατίας και της Bσ-νίας απδέ�νται τ αμερικανικ�σ�έδι και υπγρά$υν αμέσως«συμ$ωνία αρ�ών» για τ μίρασματης Bσνίας σε δύ «ντ�τητες», �-πως τις ανα$έρυν: μια κρατμυ-συλμανική και μια σερ�ική.

Tαυτ��ρνα τ NATO συνε�ί�εινα �μ�αρδί�ει τυς Σέρ�υς τηςBσνίας, έτσι ώστε να πειστύν �τιδεν έ�υν καμιά ελπίδα αντίστασηςκαι να μην υπανα�ωρήσυν, ενώ αρ-�ί�υν ι συ�ητήσεις και για δκιμέςκαινύργιων, πρηγμένων πλικώνσυστημάτων τυ NATO πάνω στυςΣερ��σνιυς, σε συνθήκες πραγ-ματικύ πλέμυ...

Oι κάτ�ικ�ι της Zέπα μετα�έρ�νται με λεω��ρεία στη μ�υσ�υλμανική π�λη Kλάντανι, μετά την κατάληψη τ�υ μ�υσ�υλμα-νικ�ύ θύλακα τ�ν I�ύλι� απ� τις δυνάμεις των Σέρ�ων της B�σνίας. (P�ιτερ)

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΗΣ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑΣ - Γ.ΔΕΛΑΣΤΙΚ

Documents