ΣτΕ 1169/2011

[Νόμιμη α.ε.π.ο. οδικού έργου στην Αργολίδα]

Πρόεδρος: Π. Ν. Φλώρος

Εισηγητής: Θ. Αραβάνης

Δικηγόροι: Β. Δωροβίνης, Κ. Βαρδακαστάνης, Ζ. Βιδβάρδη

Tο επίμαχο τμήμα της παράκαμψης του οικισμού των Διδύμων δεν επηρεάζει την

παρακείμενη περιοχή που είναι κηρυγμένη ως καταφύγιο αγρίων ζώων, αφού σύμφωνα με έγγραφα

της αρμόδιας Διεύθυνσης Δασών, τμήμα μόνο του οδικού έργου, εκτός πάντως του

προαναφερθέντος, διέρχεται από τις παρυφές της προστατευόμενης περιοχής, χωρίς όμως να την

διασχίζει. Δεν προβάλλεται άλλωστε ούτε προκύπτει από τα στοιχεία φακέλου ότι έχει άμεσες ή

έμμεσες δυσμενείς επιπτώσεις στη διαβίωση των άγριων ζώων εντός του καταφυγίου.

Κατά την περιβαλλοντική αξιολόγηση του έργου συνεκτιμήθηκε εξάλλου το γεγονός ότι το

τμήμα της παράκαμψης του ως άνω οικισμού διέρχεται εν μέρει από περιοχή, για την οποία ισχύει

τριετής απαγόρευση κυνηγίου, διότι αποτελεί ενδιαίτημα του λαγού και της πέρδικας, αλλά το

επηρεαζόμενο τμήμα είναι μικρό σε σχέση με την όλη έκταση, ενώ δεν προβάλλεται ούτε

προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι η διέλευση επηρεάζει τη διαβίωση των εν λόγω ειδών.

Η προσβαλλόμενη α.ε.π.ο. ενέκρινε την πραγματοποίηση του έργου σύμφωνα με την

επιλεγείσα λύση και την επιβολή περιβαλλοντικών όρων, αφού συνεκτίμησε και τις θετικές

επιπτώσεις του έργου (βελτίωση του οδικού δικτύου, ασφάλεια των συγκοινωνιών, εξυπηρέτηση

της τουριστικής κίνησης κ.λπ.). Οι λόγοι ακυρώσεως, με τους οποίους προβάλλονται τα αντίθετα

είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι, δεδομένου άλλωστε ότι δεν προεβλήθησαν σχετικοί ισχυρισμοί

κατά το στάδιο δημοσιοποίησης της μ.π.ε.. Τέλος, ο λόγος με τον οποίο προβάλλεται παραβίαση

του άρθρου 24 του Συντάγματος για την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων είναι

απορριπτέος ως αόριστος.

Βασικές σκέψεις

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή, όπως συμπληρώνεται με δικόγραφο προσθέτων λόγων,

ζητείται η ακύρωση α) της αποφάσεως 4460/29.11.2005 της Γενικής Γραμματέως Πελοποννήσου,

με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι του οδικού έργου «Νέα χάραξη Καρναζέϊκα-

Κρανίδι, Τμήμα Α: Κρανίδι έως παράκαμψη Διδύμων, μήκους 9,12398 km, Τμήμα Β:

Παράκαμψη Διδύμων, μήκους 4,77 km, του Νομού Αργολίδας», κατά το μέρος της που αφορά το

Τμήμα Β αυτής («Παράκαμψη Διδύμων, μήκους 4,77 km»), και β) της υπ' αριθ. 0- 1907/16.3.2006

διακήρυξης διαγωνισμού της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν. Α. Αργολίδας για την επιλογή

αναδόχου εκτελέσεως του έργου «ΝΕΑ ΧΑΡΑΞΗ ΕΠ. Ο. ΚΑΡΝΑΖΕΙΚΑ - ΚΡΑΝΙΔΙ (ΤΜΗΜΑ:

ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ ΔΙΔΥΜΩΝ)» (ΦΕΚ Τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων, αριθ. 181). Ως

συμπροσβαλλομένη με την τελευταία πράξη και μόνη παραδεκτώς προσβαλλομένη πρέπει να

θεωρηθεί η απόφαση 2804/28.4.2006 του Νομάρχη Αργολίδας, με τίτλο «ΝΕΑ ΧΑΡΑΞΗ ΕΠ. Ο.

ΚΑΡΝΑΖΕΙΚΑ - ΚΡΑΝΙΔΙ (ΤΜΗΜΑ: ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ ΔΙΔΥΜΩΝ), χρ. 2006-07, πρ. 3.000.000

€», με την οποία εγκρίθηκε το πρακτικό της δημοπρασίας του έργου και αναδείχθηκε ανάδοχος η

εταιρεία «Χ. ΑΤΕΚΕ», έτσι δε ολοκληρώθηκε η σύνθετη διοικητική διαδικασία του διαγωνισμού.

3. Επειδή, η τελευταία προσβαλλόμενη πράξη ανήκει στην αρμοδιότητα του Δ' Τμήματος,

δεδομένου όμως ότι η πρώτη και χρονολογικώς προηγούμενη πράξη ανήκει στην αρμοδιότητα του

Ε' Τμήματος, το παρόν Τμήμα είναι αρμόδιο για την εκδίκαση της υποθέσεως στο σύνολο της, κατ΄

άρθρο 14 παρ. 7 του π.δ. 18/1989 (Α' 8), όπως η παραγρ. αυτή] αντικαταστάθηκε με το άρθρο 7 του

ν. 2944/2001 [(Α' 222), βλ. ΣΕ 2292/07, 2611/05]. Οι προσβαλλόμενες πράξεις εξ άλλου είναι

συναφείς, διότι η πρώτη αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση της δεύτερης.

4. Επειδή, οι αιτούντες, φερόμενοι ως κάτοικοι του οικισμού των Διδύμων, με έννομο

συμφέρον ασκούν την κρινόμενη αίτηση, παραπονούμενοι ότι το επίδικο έργο προκαλεί βλάβη στο

περιβάλλον της περιοχής, παραδεκτώς δε ομοδικούν διότι προβάλλουν κοινούς λόγους ακυρώσεως,

στηριζόμενους στην αυτή νομική και πραγματική βάση (ΣΕ 970, 601/07).

5. Επειδή, με το έγγραφο απόψεων 3727/27.10.2006 η Ν. Α. Αργολίδας προβάλλει ότι η

πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση (4460/29.11.2005) τοιχοκολλήθηκε στις 12.12.2005 στον

πίνακα ανακοινώσεων της Ν. Α. και δημοσιεύθηκε στις 14.12.2005 στην τοπική εφημερίδα

«Παρατηρητής», σύμφωνα με τις διατάξεις της κ.υ.α 3711/2021/2003, και επομένως η αίτηση, η

οποία κατατέθηκε στις 19.5.2006, είναι εκπρόθεσμη ως προς την απόφαση αυτή. Από τα παραπάνω

γεγονότα όμως δεν προκύπτει αναμφιβόλως πλήρης γνώση της προσβαλλόμενης πράξεως εκ

μέρους των αιτούντων, εν όψει και του σχετικά σύντομου διαστήματος που διέρρευσε από

την τελευταία ως άνω ημερομηνία μέχρι την άσκηση της αιτήσεως (πέντε μήνες και τέσσερις

ημέρες), ενώ εξ άλλου δεν προκύπτει αν και σε ποιον χρόνο άρχισε να εκτελείται το έργο και

μάλιστα στο επίδικο τμήμα του. Δεδομένου δε ότι ούτε από άλλα στοιχεία του φακέλου προκύπτει

πλήρης γνώση της πρώτης προσβαλλομένης σε χρόνο πέραν των εξήντα ημερών από την κατάθεση

της αιτήσεως, η αίτηση πρέπει να θεωρηθεί ότι ασκείται εμπροθέσμως κατά της αποφάσεως αυτής

(πρβλ. ΣΕ 2292/07). Εξ άλλου η αίτηση είναι εμπρόθεσμη και ως προς την δεύτερη παραδεκτώς

προσβαλλόμενη πράξη. Επομένως οι αντίθετοι ισχυρισμοί της Ν. Α. Αργολίδας πρέπει να

απορριφθούν.

6. Επειδή, κατά το άρθρο 25 παρ. 1 του π.δ. 18/1989 με το δικόγραφο των προσθέτων

λόγων δεν επιτρέπεται η διεύρυνση του αντικειμένου της δίκης που ανοίγεται με την αίτηση

ακυρώσεως. Επομένως, οι λόγοι που προβάλλονται με το δικόγραφο προσθέτων λόγων και

αμφισβητούν τη νομιμότητα της αποφάσεως 6/5.2.2002 του Γ.Γ.Π. Πελοποννήσου με τίτλο

«Εντάξεις έργων για χρηματοδότηση από το Γ' Κ.Π.Σ.», κατά το μέρος που αφορά την ένταξη στο

ανωτέρω κοινοτικό πρόγραμμα χρηματοδότησης του έργου «Μελέτη "Νέα χάραξη οδού

Καρναζέϊκα-Κρανίδι”, με προϋπολογισμό 440.205 ευρώ» (στοιχείο 31), είναι απορριπτέοι ως

απαράδεκτοι, διότι με αυτούς διευρύνεται ανεπιτρέπτως το αντικείμενο της δίκης (πρβλ. ΣΕ

2152/07). Εξ άλλου, ο προβαλλόμενος με το ίδιο δικόγραφο λόγος, κατά τον οποίο το επίδικο οδικό

έργο καταλαμβάνει, χωρίς προηγούμενη απαλλοτρίωση, αγροτικές εκτάσεις που ανήκουν στην

ιδιοκτησία άλλων προσώπων, είναι απορριπτέος ως προβαλλόμενος εκ συμφέροντος τρίτου.

7. Επειδή, με την Οδηγία 2001/42/ΕΚ (ΕΕ Ε 197, στο εξής: Οδηγία) καθιερώθηκε η

υποχρέωση προηγούμενης εκτιμήσεως των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και

προγραμμάτων, τα οποία τεκμαίρεται ότι έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (άρθρο 3

παραγρ. 2 και σκέψη 10 του προοιμίου), και καθορίσθηκαν κανόνες για τη σύνταξη της σχετικής

μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την ενημέρωση και τη συμμετοχή του κοινού (άρθρα 5

και 6, αντιστοίχως). Περαιτέρω, με το άρθρο 13 παραγρ. 1 της Οδηγίας τάσσεται προθεσμία

συμμορφώσεως των κρατών μελών μέχρι 21.7.2004, ενώ στην παραγρ. 3 του ίδιου άρθρου ορίζεται

ότι εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας απαιτείται

είτε για σχέδια και προγράμματα, των οποίων η πρώτη τυπική προπαρασκευαστική πράξη είναι

μεταγενέστερη της ανωτέρω ημερομηνίας (εδάφιο πρώτο), είτε όταν η πρώτη τυπική πράξη είναι

μεν προγενέστερη της 21.7.2004, πλην το σχέδιο ή το πρόγραμμα εγκρίνεται ή υποβάλλεται στη

νομοθετική διαδικασία μετά την πάροδο 24 μηνών από την ημερομηνία αυτή (δηλαδή μετά την

21.7.2006), εκτός εάν σε συγκεκριμένη περίπτωση η αρμόδια αρχή αποφασίσει ότι αυτό δεν είναι

εφικτό και ενημερώσει σχετικώς το κοινό [εδάφιο δεύτερο - βλ. άρθρο 10 παραγρ. 1 της κ.υ.α.

107017/28.8.2006 (Β' 1225), με την οποία, μετά την έκδοση των προσβαλλόμενων πράξεων και την

άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως, η Οδηγία μεταφέρθηκε στο εσωτερικό ελληνικό δίκαιο]. Στην

προκειμένη περίπτωση, ως πρώτη προπαρασκευαστική πράξη, κατά την έννοια της Οδηγίας, πρέπει

να θεωρηθεί η απόφαση 0-6475/26.11.2002 του Νομάρχη Αργολίδας, με την οποία ανατέθηκε η

εκπόνηση των περιβαλλοντικών κ.λπ. μελετών του επίμαχου οδικού έργου. Δεδομένου δε ότι η

πράξη αυτή εκδόθηκε πριν την 21.7.2004, η δε προσβαλλόμενη

απόφαση 4460/29.11.2005 της Γ.Γ.Π. Πελοποννήσου περί εγκρίσεως των περιβαλλοντικών όρων

του έργου εκδόθηκε πριν την 21.7.2006, οι διατάξεις της Οδηγίας 2001/42 δεν έχουν εφαρμογή

στην προκειμένη περίπτωση ούτε κατά το πρώτο, ούτε κατά το δεύτερο εδάφιο της παραγρ. 3 του

άρθρου 13 αυτής, ο δε λόγος με τον οποίο προβάλλονται τα αντίθετα είναι απορριπτέος ως

αβάσιμος.

8. Επειδή, προβάλλεται ότι δεν τηρήθηκε η διαδικασία ενημέρωσης του κοινού σύμφωνα

με το άρθρο 6 της συμβάσεως του Άαρχους «Σύμβαση για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη

συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων, καθώς και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για

περιβαλλοντικά θέματα», που υιοθετήθηκε στο Aarhus της Δανίας στις 25 Ιουνίου 1998 και

κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3422/2005 (Α' 303/13.12.2005). Ο λόγος αυτός είναι

απορριπτέος προεχόντως διότι κατά τον χρόνο εκδόσεως της προσβαλλόμενης πράξεως εγκρίσεως

περιβαλλοντικών όρων η ανωτέρω διεθνής σύμβαση δεν είχε κυρωθεί με νόμο, σύμφωνα με το

άρθρο 28 του Συντάγματος (βλ. άρθρο τρίτο του ν. 3422/2005, κατά το οποίο η ισχύς του νόμου

αυτού αρχίζει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι 13.12.2005, και

άρθρο 20 της κυρούμενης με αυτόν διεθνούς συμβάσεως για έναρξη ισχύος της συμβάσεως -ΣΕ

2123-5/09).

9. Επειδή, σύμφωνα τις παραγρ. 1.α. και 2 του άρθρου 4 του ν. 1650/1986 (Α' 160), όπως

το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 3010/2002 (Α' 91), για την

πραγματοποίηση νέων ή την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό υφισταμένων δημοσίων ή

ιδιωτικών έργων ή δραστηριοτήτων απαιτείται η έγκριση όρων για την προστασία του

περιβάλλοντος, κατόπιν υποβολής, για τα έργα της πρώτης (Α) κατηγορίας του άρθρου 3 παρ. 1

και 2 του αυτού ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3010/2002, δηλαδή τα

έργα που είναι πιθανόν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, μελέτης

περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το περιεχόμενο της μελέτης αυτής καθορίζεται με το άρθρο 5

του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 του ν. 3010/2002. Η εν λόγω μελέτη

πρέπει να ανταποκρίνεται προς τις απαιτήσεις του νόμου και να έχει επιστημονικώς επαρκές

περιεχόμενο, που να επιτρέπει στα αρμόδια διοικητικά όργανα να διακριβώνουν και να αξιολογούν

τους κινδύνους και τις συνέπειες του έργου, πρέπει δε να περιέχει και εξέταση εναλλακτικών

λύσεων. Στην ως άνω πρώτη (Α') κατηγορία, υποκατηγορία 2η, έργων και δραστηριοτήτων του ν.

1650/1986, όπως ισχύει, και, ειδικότερα, στην ομάδα 1η (Έργα οδοποιίας) του άρθρου 3 της κατ'

εξουσιοδότηση του εν λόγω νόμου εκδοθείσας κ.υ.α. Η.Π. 15393/2332/5.8.2002 «Κατάταξη

δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε- κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν.

1650/1986 ....κ.λπ.» (Β' 1022), υπάγεται, μεταξύ άλλων, (α/α 5 του πίνακα 1 του Παραρτήματος 1

του άρθρου 5 της ως άνω κ.υ.α.), το «επαρχιακό οδικό δίκτυο», στο οποίο εντάσσεται η προκείμενη

οδός [βλ. 2263/28.6.2006 έγγραφο απόψεων της Διοικήσεως, σελ. 2, και παραγρ. 2 στοιχ. 2.1. αριθ.

4 της υπ΄ αριθ. ΔΜΕΟ/ε/0/266/1995 αποφάσεως του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ «Ανακατάταξη

Επαρχιακού Οδικού Δικτύου των Νομών της Χώρας» (Β' 293)].

10. Επειδή, περαιτέρω, στην παρ. 1 του άρθρου 57 του ν. 2637/1998 (Α' 200) ορίσθηκε ότι

«Από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου τα υφιστάμενα καταφύγια θηραμάτων μετονομάζονται

σε καταφύγια άγριας ζωής και διέπονται εφεξής από τις διατάξεις του ν.δ. 86/1969 και του

παρόντος», ενώ με την παρ, 3 του ιδίου άρθρου αντικαταστάθηκαν οι παρ. 5 και 6 του άρθρου 254

του ν.δ. 86/1969 (Α' 7), στις οποίες καθορίζονται τα της ιδρύσεως καταφυγίων άγριας ζωής με

απόφαση του Γ.Γ.Π. δημοσιευόμενη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και τα επιτρεπόμενα και

απαγορευόμενα έργα και δραστηριότητες εντός αυτών. Από τις ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 254

του ν.δ. 86/1969, όπως ισχύει, προκύπτει ότι για την εκτέλεση έργων οδοποιίας σε περιοχές που

αποτελούν καταφύγια άγριας ζωής απαιτείται να έχει χορηγηθεί προηγουμένως έγκριση

περιβαλλοντικών όρων κατόπιν υποβολής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, κατ' αναλογία

προς τα οριζόμενα για τα έργα της πρώτης κατηγορίας του ν. 1650/1985 και της κ.υ.α. (ήδη) Η.Π.

15393/2332/5.8.2002, η μελέτη δε αυτή πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, σύμφωνα και με το

άρθρο 5 του ν. 1650/86, εξέταση εναλλακτικών λύσεων και υπόδειξη των κύριων λόγων της

επιλογής της προτεινομένης λύσεως (βλ. ΣΕ 3638/06).

11. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του

φακέλου, με την υπ' αριθ. 0-3617/2.7.2002 πρόσκληση της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν. Α.

Αργολίδας εκλήθησαν τα ενδιαφερόμενα τεχνικά γραφεία να δηλώσουν ενδιαφέρον για την

εκπόνηση της μελέτης του οδικού έργου «Νέα χάραξη Καρναζέϊκα - Κρανίδι», η οποία

περιελάμβανε ειδικότερες μελέτες προέγκρισης χωροθέτησης, οδοποιίας κ.λπ. Με την απόφαση 0-

6475/26.11.2002 του Νομάρχη Αργολίδας, η εκπόνηση της μελέτης ανατέθηκε σε ένα από τα

συμπράττοντα σχήματα που εκδήλωσαν ενδιαφέρον, ενώ με την απόφαση ΟΙ 796/8.5.2003 του

ιδίου απερρίφθησαν ενστάσεις άλλων υποψηφίων κατά της προηγούμενης πράξεως, κατόπιν δε

τούτου υπεγράφη η από 10.7.2003 σύμβαση ανάθεσης εκπόνησης της μελέτης. Σε εκτέλεση

της εν λόγω συμβάσεως καταρτίσθηκε η από Δεκεμβρίου 2003 προμελέτη

περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην οποία εκτίθεται, μεταξύ άλλων, ότι το υπάρχον οδικό δίκτυο

της περιοχής «δεν είναι ικανοποιητικό για τα τρέχοντα δεδομένα, καθώς διέρχεται μέσω των

οικισμών, ενώ τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις (ακτίνες

καμπυλότητας στροφών, φουρκέτες, ορατότητα κ.λπ.), με αντίκτυπο στην ασφάλεια των

μετακινήσεων» και ότι, ως εκ τούτου «... η σχεδίαση ... και η δημιουργία νέας χάραξης η οποία

μελετάται θα συμβάλει σαφώς στην ανάπτυξη της περιοχής, καθώς και στην ασφάλεια της

κυκλοφορίας» (σελ. 20-21, 23). Εξ άλλου στην προμελέτη εξετάζεται η χλωρίδα και η πανίδα του

όρους Διδύμου (σελ. 27 επ.), εκτίθεται δε ότι έχουν εξαφανισθεί τα παλαιά δάση δρυός, εκτός από

μερικές ομάδες δένδρων, καθώς και τα μεγαλύτερα θηλαστικά που ζούσαν εκεί, ότι το δάσος έχει

αντικατασταθεί από νέο βιότοπο, όπου απαντώνται αρκετά ενδημικά φυτά, ότι οι νότιες

κλιτύες του όρους καλύπτονται ως επί το πλείστον από το είδος Juniperus ανάμικτο κατά τόπους

με Quercus (σελ. 27). Ως προς το μελετώμενο οδικό έργο, μήκους 29 χιλιομ., το οποίο θα συνδέει

το Κρανίδι με τα Καρναζέικα, εκτιμάται ότι «.. θα βελτιώσει την υφιστάμενη συγκοινωνιακή

σύνδεση ... και ανάπτυξή της» (σελ. 30). Στην προμελέτη εξετάσθηκαν δύο εναλλακτικές

λύσεις, οι οποίες προβλέπουν την εγκατάλειψη του υφιστάμενου δρόμου, που διέρχεται από τον

οικισμό των Διδύμων, και τη διέλευση της οδού σε μεγαλύτερο υψόμετρο, στη δυτική πλευρά του

όρους Μεγαλοβούνι, που αποτελεί τον ένα από τους δύο ορεινούς όγκους του όρους Διδύμου. Από

τις δύο αυτές λύσεις προκρίθηκε η πρώτη, διότι παρουσίαζε καλύτερα τεχνικά χαρακτηριστικά,

μικρότερες τεχνικές δυσχέρειες και πολύ μικρότερο κόστος (το 1/4) σε σχέση με την δεύτερη (σελ.

34-35), ενώ απαιτεί λιγότερες απαλλοτριώσεις (σ. 51). Ως αρνητικός παράγοντας αναφέρονται τα

κατά τόπους υψηλά ορύγματα στο επίμαχο τμήμα της παράκαμψης των Διδύμων, κυμαινόμενα από

13 έως 27 μ. (βλ. πίνακα 6.2.1. στη σ. 37, καθώς και σ. 39 της προμελέτης), τα οποία προκαλούν

οπτική όχληση στην περιοχή παράκαμψης των Διδύμων (σελ. 54), επισημαίνεται όμως ότι η

όχληση είναι σχετικά περιορισμένη, αφού η όδευση κατά το μεγαλύτερο μέρος της ακολουθεί την

υφιστάμενη χάραξη (σελ. 55). Η πρώτη λύση εκτιμάται ότι δεν θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στη

χλωρίδα (σελ. 44) και την πανίδα (σελ. 45) της περιοχής, αναφέρεται δε ότι «το φυσικό περιβάλλον

της περιοχής δεν αποτελεί κάποιου είδους ευαίσθητο οικοσύστημα και συνεπώς δε θα υποβαθμιστεί

με την κατασκευή του έργου, ενώ το γενικότερο επίπεδο διαβίωσης αναμένεται να αναβαθμιστεί»

(σελ. 56). Στις σελ. 57 επ. της προμελέτης γίνεται συγκριτική αξιολόγηση των δύο λύσεων από

πλευράς περιβαλλοντικών επιπτώσεων και η προμελέτη καταλήγει ότι η πρώτη λύση είναι

προτιμητέα από την άποψη αυτή (σελ. 60). Τέλος, στις σελ. 60 επόμ. εκτίθενται τα μέτρα

αντιμετώπισης των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μεταξύ των οποίων η κατάλληλη

διαμόρφωση και δενδροφύτευση των πρανών και η φύτευση δενδροστοιχιών εκατέρωθεν της οδού

(σελ. 63). Επί της προμελέτης γνωμοδότησαν θετικά οι αρμόδιες υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων η

Διεύθυνση Δασών Αργολίδας, η οποία με το 6310/6.12.2004 έγγραφο, που εκδόθηκε κατόπιν

αυτοψίας δασικού υπαλλήλου (βλ. από 3.12.2004 έκθεση αυτοψίας), επεσήμανε ότι τμήμα του

δρόμου διέρχεται από δασική έκταση με θαμνώδη βλάστηση όπου επικρατεί το είδος Juniperus

phoenicea (φοινικική άρκευθος ή βένιο), που «με την εξάπλωση του σ' όλο τον ορεινό όγκο του

Διδύμου όρους και της Μαλαβριάς συγκροτεί ένα μοναδικό οικοσύστημα και ως εκ τούτου πρέπει

να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα κατά τη σύνταξη της ΜΠΕ ως και των προτεινόμενων μέτρων για την

αποκατάσταση του φυσικού τοπίου από τις επεμβάσεις κατά την κατασκευή του έργου» και ότι

τμήμα του δρόμου από χ.θ. 0+00 έως 6+200. μήκους 6,2 χιλ., «... είναι σε επαφή και αποτελεί το

δυτικό και βορειοδυτικό άκρο έκτασης 33.300 στρμ. η οποία έχει χαρακτηρισθεί ως καταφύγιο

άγριας ζωής με την 2849/11.6.2003 απόφαση Περιφέρειας Πελοποννήσου [Β' 920] και η

οποιαδήποτε επέμβαση σε αυτήν υπόκειται στις διατάξεις του άρθρου 57 του Ν. 2637/98...»., ενώ

άλλο τμήμα του δρόμου, από χ.θ.11+200 έως 13.+900, μήκους 2.7 χιλ., διέρχεται από περιοχή

στην οποία ισχύει απαγόρευση κυνηγίου (απόφαση 2852/11.6.2003 της Περιφέρειας

Πελοποννήσου και 3030/17.6.2003 ρυθμιστική διάταξη του Διευθυντή Δασών Αργολίδας],

προστίθεται δε ότι η περιοχή εκτελέσεως του έργου δεν είναι αναδασωτέα ούτε χαρακτηρισμένη

ως ειδικής προστασίας. Περαιτέρω, με το 6348/12.1.2005 έγγραφο της ίδιας υπηρεσίας

επισημαίνεται ότι θα υπάρξουν μεγάλου ύψους πρανή και σημαντικά επιχώματα σε τμήματα του

δρόμου, ιδίως εκεί όπου θα γίνει αρχική διάνοιξη, με συνέπεια την καταστροφή δασικής

βλαστήσεως και σημαντική αισθητική υποβάθμιση του τοπίου, προτείνεται δε, για την

αντιμετώπιση και τη μείωση των συνεπειών αυτών, η κατά βαθμίδες διαμόρφωση των

πρανών, η πλήρωση τους με φυτική γη και η φύτευση των πρανών και των επιχωμάτων με

αυτόχθονα θαμνώδη και αναρριχώμενα φυτά. Κατόπιν τούτου ο Γενικός Διευθυντής Περιφέρειας

Πελοποννήσου με το έγγραφο 47/12.1.2005 γνωμοδότησε θετικά για την υλοποίηση του έργου,

σύμφωνα με την 1η λύση, διατύπωσε όμως αντίρρηση «ως προς τη δημιουργία μεγάλων εκσκαφών

και επιχώσεων, οι οποίες .... επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στη φυσική διαμόρφωση

του εδάφους», τα αυτά δε επανέλαβε με το ταυτάριθμο, από 31.8.2005 έγγραφο, το οποίο

φέρεται ως «ορθή επανάληψη» του προηγούμενου και το οποίο εκδόθηκε μετά τον περιορισμό του

υπό εκτέλεση έργου, λόγω έλλειψης πιστώσεων, στο τμήμα «Κρανίδι-Φούρνοι-Παράκαμψη

Διδύμων», μήκους 15 χιλιομ. (βλ. έγγραφο 4294/20.7.2005 της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν.

Α. Αργολίδας). Στη συνέχεια, η από Ιουνίου 2005 μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων

διαλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ότι η κατασκευή του επίμαχου έργου της παράκαμψης των Διδύμων,

από τη χ.θ. 9+380 έως 14+030, μήκους 4,77 km, θα βελτιώσει την υφιστάμενη

συγκοινωνιακή σύνδεση των οικισμών της περιοχής, η οποία παρουσιάζει σημαντικά

προβλήματα λόγω των γεωμετρικών χαρακτηριστικών της υφιστάμενης οδού, και θα μειώσει το

μήκος της τελευταίας από 8,4 km σε 4,77 km, με αποτέλεσμα την ασφαλέστερη και ταχύτερη

κίνηση των οχημάτων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και προπαντός το καλοκαίρι, που η κίνηση

είναι αυξημένη, και την αξιοποίηση των τουριστικών πόλων της περιοχής, που θα καταστούν

ευκολότερα προσιτοί από τα μεγάλα κέντρα και τις αγορές του νομού (σελ. 2, 3, 27. 33-34).

Στο κεφάλαιο περί των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου (σελ. 38 επ.) αναφέρεται ότι η

διάνοιξη της νέας οδού θα επιφέρει αλλαγές στη μορφολογία της περιοχής, ιδίως στο τμήμα της

παράκαμψης των Διδύμων, όπου θα απαιτηθούν ορύγματα άνω των 10 μ. λόγω των μεγάλων

κλίσεων (σελ. 41, 42) με αποτέλεσμα την πρόκληση αισθητικής όχλησης (σελ. 55), η οποία μπορεί

να αντιμετωπιστεί με προληπτικά και βελτιωτικά μέτρα (ορθή εκτέλεση χωματουργικών εργασιών,

φυτεύσεις δενδροστοιχιών εκατέρωθεν του άξονα της οδού κ.λπ., βλ. σελ. 62). Αναφέρεται επίσης

ότι θα επηρεασθεί η δασική βλάστηση αειφύλλων - πλατύφυλλων θάμνων στο ίδιο τμήμα (χ.θ.

2+915 έως 3+100 και 3+310 έως 4+750), όπου επικρατεί η φοινικική άρκευθος (βένιο, σελ. 45-46,

57), τονίζεται όμως ότι η περιοχή δεν είναι αναδασωτέα ούτε τελεί υπό καθεστώς ειδικής

προστασίας (σελ. 46, 57-58). Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι μικρό τμήμα της οδού εφάπτεται

καταφυγίου άγριας ζωής, ενώ άλλο τμήμα διέρχεται από περιοχή όπου ισχύει απαγόρευση

κυνηγιού, κατά τα ήδη εκτεθέντα, πλην η γειτνίαση αυτή δεν αναμένεται να επηρεάσει

σημαντικά τα οικεία οικοσυστήματα. Κατά τη μελέτη πάντως οι θετικές επιπτώσεις του

έργου (βελτίωση της βατότητας και της ασφάλειας της οδού, συντόμευση της διαδρομής προς τα

τουριστικά κέντρα, ενίσχυση του τουρισμού και της τοπικής οικονομίας) υπερβαίνουν τις αρνητικές

(σελ. 58), οι οποίες είναι αντιμετωπίσιμες με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων. Μετά την τήρηση

της διαδικασίας δημοσιότητας της μ.π.ε. (βλ. υπ' αριθ. 117/23.9.2005 πρόσκληση του Νομαρχιακού

Συμβουλίου της Ν. Α. Αργολίδας προς το κοινό να ενημερωθεί για το περιεχόμενο της μ.π.ε. και να

διατυπώσει απόψεις, η οποία αναρτήθηκε στον πίνακα ανακοινώσεων της Ν.Α. και

δημοσιεύθηκε στον τοπικό τύπο - βλ. από 23.9.2005 αποδεικτικό τοιχοκόλλησης και

δημοσίευση στην εφημερίδα «Παρατηρητής» της 27.9.2005, αντιστοίχως) και το υπ΄ αριθ.

12/24.10.2005 πρακτικό του Νομαρχιακού Συμβουλίου, με το οποίο το όργανο αυτό

γνωμοδότησε υπέρ της μ.π.ε.. εκδόθηκε η πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία

εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου. Στην εν λόγω πράξη αναφέρεται ότι «η κατασκευή

του έργου θα βελτιώσει την υφιστάμενη συγκοινωνιακή σύνδεση των οικισμών της περιοχής, η

οποία ... παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, λόγω των γεωμετρικών χαρακτηριστικών της

υφιστάμενης Επαρχιακής οδού. Με την βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών του

τμήματος Α και την μείωση του μήκους της υφιστάμενης οδού από 8,4 km σε 4,77 km του

τμήματος Β (παράκαμψης των Διδύμων), θα γίνει ασφαλέστερη και ταχύτερη η κίνηση παντός

είδους οχημάτων καθ΄όλη τη διάρκεια του έτους και προπαντός το καλοκαίρι που η κίνηση είναι

αυξημένη». Περαιτέρω, λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των δυσμενών

επιπτώσεων στο περιβάλλον, μεταξύ των οποίων ο περιορισμός της καταστροφής δασικής

βλαστήσεως στο ελάχιστο δυνατό, ιδιαίτερα της φοινικικής αρκεύθου (βένιου), που απαντάται στο

επίμαχο τμήμα Β της παράκαμψης των Διδύμων, και η εκπόνηση ειδικής φυτοτεχνικής μελέτης

αποκατάστασης, η οποία θα εγκριθεί από το αρμόδιο Δασαρχείο (παρ. Β στοιχείο 5), η μείωση του

ανώτατου ύψους των πρανών στα 8 μ., η διαμόρφωση των υψηλών πρανών σε βαθμίδες και η

φύτευση τους με αυτόχθονα φυτά (στοιχείο 10), ο περιορισμός των εκσκαφών για την απόληψη

υλικών στις απολύτως αναγκαίες (στοιχ. 14), η απομάκρυνση και διάθεση σε κατάλληλους

αποδέκτες των πλεοναζόντων και άχρηστων υλικών (στοιχ. 16) κ.λπ.

12. Επειδή, προβάλλεται ως λόγος ακυρώσεως ότι παρανόμως η Νομαρχιακή

Επιτροπή Αργολίδας με το πρακτικό 23/22.11.2002 (απόφαση 514/2002) ανέθεσε την τεχνική

μελέτη του επίμαχου έργου πριν καν ανατεθεί η σύνταξη μ.π.ε. και πριν γίνει η Προκαταρκτική

Περιβαλλοντική Εκτίμηση. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος προεχόντως ως ερειδόμενος επί

εσφαλμένης προϋποθέσεως, διότι το ανωτέρω πρακτικό της Ν. Επιτροπής είχε απλώς γνωμοδοτικό

χαρακτήρα, η δε «μελέτη» που ανατέθηκε με την επακολουθήσασα απόφαση 6475/26.11.2002 του

Νομάρχη Αργολίδας δεν αφορούσε «τεχνική μελέτη», αλλά περιελάμβανε ειδικότερες

μελέτες, μεταξύ των οποίων μ.π.ε., στατική μελέτη, μελέτη οδοποιίας κ.λπ. (βλ. 0-3817/2.7.2002

πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος), οι οποίες εκπονήθηκαν παραλλήλως.

13. Επειδή, από τα προαναφερθέντα στοιχεία προκύπτει ότι η προσβαλλόμενη πράξη

εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων αιτιολογείται κατ΄ αρχήν επαρκώς και νομίμως από την άποψη

της εξετάσεως εναλλακτικών λύσεων και της επιλογής της λύσης που προκρίθηκε. Ειδικότερα,

όπως προκύπτει από την προκαταρκτική και την οριστική περιβαλλοντική μελέτη, εν συνδυασμώ

προς τα εκτιθέμενα στα 0-4006/15.6.2006 και 6030/27.7.2006 έγγραφα απόψεων της Διοικήσεως,

η λύση της διατήρησης της υπάρχουσας οδεύσεως, που διέρχεται από τον οικισμό των Διδύμων,

αποκρούσθηκε εξ αρχής διότι τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της παρουσιάζουν σοβαρές

ελλείψεις, (τρεις ελιγμοί 180ο, υψηλές κλίσεις της τάξεως του 10% κατά σημεία λόγω της έντονης,

άνω των 280 μ., υψομετρικής διαφοράς από τις πλαγιές του Μεγαλοβουνίου μέχρι τον οικισμό των

Διδύμων, κακή ορατότητα κ.λπ.), οι οποίες επηρεάζουν την ασφάλεια των μετακινήσεων, τυχόν δε

διαπλάτυνση της θα προκαλούσε ορύγματα μέχρι και 50 μ. σε μήκος 1 χιλ. περίπου, ενώ αντιθέτως

η νέα χάραξη παρουσιάζει βελτιωμένα γεωμετρικά χαρακτηριστικά (μικρότερες κλίσεις, της τάξεως

του 4-5%, ευθύγραμμο άξονα κ.λπ.) και είναι συντομότερη κατά 3,63 km έναντι της υπάρχουσας

διαδρομής. Εξ άλλου, οι δύο εναλλακτικές λύσεις που εξετάσθηκαν διεξοδικότερα κατά τη

διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης διαφέρουν επαρκώς μεταξύ τους, αφού η μία

περιλαμβάνει εν μέρει διαφορετική όδευση του δρόμου και διάνοιξη σηράγγων. Εν όψει τούτων, οι

προβαλλόμενοι με το πρόσθετο δικόγραφο λόγοι, κατά τους οποίους δεν εξετάσθηκαν από την

μ.π.ε. άλλες εναλλακτικές λύσεις πλην της παράκαμψης των Διδύμων, και ιδίως η διατήρηση και

διαπλάτυνση της υπάρχουσας οδού που διέρχεται από τον οικισμό, ότι οι δύο εξετασθείσες

εναλλακτικές λύσεις ουσιαστικά ταυτίζονται διότι η μία είναι παραλλαγή της άλλης και ότι δεν

αιτιολογείται επαρκώς η ανάγκη διέλευσης του οδικού έργου από το βουνό «Μεγαλοβούνι», είναι

απορριπτέοι ως αβάσιμοι, δεδομένου άλλωστε ότι οι αιτούντες δεν μετέσχον στη διαδικασία

δημοσιοποίησης της από Ιουνίου 2005 μ.π.ε. ώστε να κατέθεσαν απόψεις για την κατ΄ αυτούς

ορθότερη λύση. Και ναι μεν στις 24.10.2005 κατατέθηκαν ενώπιον του Νομαρχιακού Συμβουλίου

Αργολίδας, που επρόκειτο να γνωμοδοτήσει επί της μ.π.ε., «διαμαρτυρία» του Τοπικού Συμβουλίου

Διδύμων και «επιστολή» των Α. Μαλτέζου και Π. Σαράντου, κατοίκων Διδύμων, στρεφόμενες κατά

της μελετώμενης παράκαμψης του οικισμού, πλην τα έγγραφα αυτά περιορίζονται σε αόριστη

απόρριψη της επιλεγείσας όδευσης κυρίως λόγω του κινδύνου απομόνωσης των Διδύμων και των

υπαρχουσών επιχειρήσεων της περιοχής, ενώ οι εναλλακτικές λύσεις που προτείνονται με τη

«διαμαρτυρία» (διάνοιξη του παλιού ημιονηγού δρόμου Διδύμων-Κιάφας ή διάνοιξη σήραγγας

Δίδυμα-Πελεή) και με την «επιστολή» (ένταξη του οδικού άξονα «από Επίδαυρο μέχρι ανατολικά»

με την κατασκευή δύο τούνελ, ένα στο τμήμα του δρόμου από Επίδαυρο-Κολιάκι και άλλο από

Πελεή-Δίδυμα) ήσαν ελλειπτικές και ατεκμηρίωτες και, συνεπώς, ορθώς εν πάση περιπτώσει δεν

αντιμετωπίσθηκαν ειδικότερα. Εφ' όσον δε η προσβαλλομένη αιτιολογείται νομίμως, απαραδέκτως

αμφισβητείται περαιτέρω η ορθότητα και η σκοπιμότητα της λύσης που προκρίθηκε.

14. Επειδή, από τις εκπονηθείσες μελέτες προκύπτει ότι εξετάσθηκαν τα φυσικά

χαρακτηριστικά της επίμαχης περιοχής και οι επιπτώσεις που προκαλούνται στο τοπίο και τη

δασική βλάστηση από την εκτέλεση του έργου, κρίθηκε όμως ότι οι

επιπτώσεις αυτές, σταθμιζόμενες και με τα αναμενόμενα οφέλη από τη νέα χάραξη, δεν είναι

ιδιαίτερα σημαντικές, με την δε προσβαλλόμενη έγκριση περιβαλλοντικών όρων προβλέφθηκαν

συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση τους. Ειδικότερα, ως προς τα έργα διανοίξεως, η

προσβαλλομένη προβλέπει πρανή μέχρι 8 μ. (παραγρ. Β στοιχείο 10), και όχι 10 μ., όπως

εσφαλμένα υπολαμβάνουν οι αιτούντες, με την πρόβλεψη δε αυτί] συμμορφώθηκε στη

συνέχεια η τεχνική μελέτη του έργου, κατόπιν υποδείξεως της Περιφέρειας Πελοποννήσου (βλ.

έγγραφα 429/24.1.2006 της Περιφέρειας, 0-472/13.2.2006 και 0-1190/20.2.2006 της Δ/νσης

Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν. Α. Αργολίδας και απόφαση 0-7344/27.2.2006 του Νομάρχη

Αργολίδας περί τροποποιήσεως της τεχνικής μελέτης). Επίσης, η προσβαλλομένη μεριμνά για την

ελαχιστοποίηση και αποκατάσταση, κατά το δυνατόν, των επεμβάσεων στο φυσικό ανάγλυφο του

όρους με την βαθμιδωτή κλιμάκωση των πρανών και των ορυγμάτων και την δενδροφύτευσή

τους, καθ' υπόδειξη της Διευθύνσεως Δασών Αργολίδας. Περαιτέρω, ελήφθη μεν υπ' όψη

ότι η όδευση του επίμαχου τμήματος διέρχεται από δασική έκταση, καλυπτόμενη από

φοινικική άρκευθο (βένιο), είδος βλαστήσεως τυπικό για την περιοχή, πλην κρίθηκε ότι η

βλάβη, σταθμιζόμενη με τα προσδοκώμενα οφέλη από την κατασκευή του δρόμου, δεν είναι

ιδιαίτερα σημαντική, εν όψει και του ότι η περιοχή δεν είναι αναδασωτέα ούτε εμπίπτει σε

καθεστώς ειδικής προστασίας. Εξ άλλου, το επίμαχο τμήμα της παράκαμψης των Διδύμων δεν

επηρεάζει την περιοχή που είναι κηρυγμένη καταφύγιο αγρίων ζώων με την απόφαση 2849/2003

του Γ.Γ.Π., αφού σύμφωνα με τα προαναφερθέντα έγγραφα 6310/2004 και 6348/2005 της Δ/νσης

Δασών Αργολίδας, τμήμα μόνο του οδικού έργου στη χ.θ. 0+00 έως 6+200, δηλαδή εκτός

του επίμαχου τμήματος, διέρχεται από τις παρυφές της προστατευόμενης περιοχής, χωρίς να την

διασχίζει, δεν προβάλλεται δε ούτε προκύπτει από τα στοιχεία φακέλου ότι έχει άμεσες ή έμμεσες

δυσμενείς επιπτώσεις στη διαβίωση των αγρίων ζώων εντός του καταφυγίου. Τέλος, συνεκτιμήθηκε

το γεγονός ότι το επίμαχο τμήμα

της παράκαμψης των Διδύμων διέρχεται εν μέρει από περιοχή 19.500 στρεμμάτων, για

την οποία ισχύει τριετής απαγόρευση κυνηγίου διότι αποτελεί ενδιαίτημα του λαγού και της

πέρδικας (υπ' αριθ. 2/2003 απαγορευτική διάταξη θήρας του Διευθυντή Δασών Αργολίδας,

ανανεωθείσα για 5 ακόμη έτη με την 1/2006 όμοια διάταξη), πλην το επηρεαζόμενο τμήμα είναι

μικρό εν σχέσει με την όλη έκταση, δεν προβάλλεται δε ούτε προκύπτει από τα στοιχεία του

φακέλου ότι η επίμαχη διέλευση επηρεάζει ουσιωδώς την διαβίωση των ανωτέρω ειδών. Με τα

δεδομένα αυτά, εκτιμήθηκε προσηκόντως η προκαλούμενη από το έργο βλάβη, αιτιολογημένα δε η

πρώτη προσβαλλόμενη πράξη ενέκρινε την πραγματοποίηση του έργου σύμφωνα με την επιλεγείσα

λύση και την επιβολή περιβαλλοντικών όρων, αφού συνεκτίμησε θεμιτώς τις θετικές επιπτώσεις

του έργου (βελτίωση του οδικού δικτύου, ασφάλεια των συγκοινωνιών, εξυπηρέτηση της

τουριστικής κίνησης κ.λπ.). Επομένως, οι λόγοι με τους οποίους προβάλλονται τα αντίθετα είναι

απορριπτέοι ως αβάσιμοι, δεδομένου άλλωστε ότι δεν προεβλήθησαν σχετικοί ισχυρισμοί κατά το

στάδιο δημοσιοποίησης της μ.π.ε., ενώ ο λόγος με τον οποίο προβάλλεται παραβίαση του άρθρου

24 του Συντάγματος για την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων είναι απορριπτέος

ως αόριστος.

15. Επειδή, με το άρθρο 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ Ε 206) συστήθηκε

ένα συνεκτικό ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο ειδικών ζωνών (Natura 2000), σε συμμόρφωση δε

προς την Οδηγία αυτή, κατ' επίκληση και του ν. 1650/1986, εκδόθηκε η κ.υ.α. 33318/28.12.1998

για τον καθορισμό μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση φυσικών οικοτόπων και άγριας

πανίδας και χλωρίδας (Β' 1289). Από το συνδυασμό των διατάξεων των νομοθετημάτων αυτών

προκύπτει ότι μέχρι την κατάρτιση του κοινοτικού καταλόγου οι τόποι που περιλαμβάνονται στον

εθνικό κατάλογο απολαύουν προστασίας, η οποία αποσκοπεί στη διασφάλιση της ικανοποιητικής

διατηρήσεως τους και πάντως απαγορεύεται να ασκούνται στους τόπους αυτούς δραστηριότητες

συνεπαγόμενες την υποβάθμισή τους. Δεν αποκλείεται όμως η εκτέλεση έργου σε προστατευόμενη

περιοχή, εφόσον στην οικεία μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων περιέχονται εκτιμήσεις ως προς

τις επιπτώσεις του και προτείνονται μέτρα για την αντιμετώπιση τους κατά τρόπο αποτελεσματικό,

ώστε να μην επέρχεται υποβάθμιση της περιοχής (ΣΕ 2547/05 7μ. κ.ά.). Στην προκειμένη

περίπτωση, το όρος Δίδυμο είχε προταθεί μεν από την επιστημονική ομάδα του Ελληνικού Κέντρο

Βιοτόπων - Υγροβιότοπων (ΕΚΕΒΥ) του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας προς ένταξη στο

δίκτυο ΦΥΣΗ 2000, με τον κωδικό αριθμό ΟΚ 2510002, δεν συμπεριελήφθη όμως στον Εθνικό

κατάλογο (βλ. 2263/28.6.2006 και 3144/20.9.2007 έγγραφα απόψεων της Περιφέρειας

Πελοποννήσου προς το Δικαστήριο και έγγραφο 1258/91/17.4.2003 της Δ/νσης Περιβαλλοντικού

Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ με συνημμένο κατάλογο προτεινόμενων για ένταξη στο δίκτυο Natura

2000 περιοχών), ούτε άλλωστε περιελήφθη στον κατάλογο των προστατευόμενων τόπων που

εγκρίθηκε, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43, με την απόφαση 2006/613/ΕΚ της Ευρωπαϊκής

Επιτροπής (ΕΕ Ε 259/21.9.2006). Εν όψει τούτων ο προβαλλόμενος με το από 3.5.2007 δικόγραφο

προσθέτων λόγων ισχυρισμός, κατά τον οποίο, εφ΄ όσον το όρος Δίδυμο είχε προταθεί προς ένταξη

στο δίκτυο Natura 2000 από το ΕΚΕΒΥ, η δημιουργία οδού επί της πλευράς του όρους παραβιάζει

την οδηγία 92/43/ΕΟΚ, είναι, όπως προβάλλεται, απορριπτέος ως αβάσιμος.

16. Επειδή, οι λόγοι με τους οποίους προβάλλεται ότι η μ.π.ε. είναι πλημμελής διότι δεν

περιέχει στοιχεία χωματισμών, ήτοι συνολικές ποσότητες εκσκαφών και επιχώσεων, ακατάλληλων

προς διάθεση υλικών κ.λπ., αναλυτικό προϋπολογισμό του έργου και δαπάνες αποκατάστασης και

προστασίας του περιβάλλοντος, είναι απορριπτέοι προεχόντως διότι τα στοιχεία αυτά δεν

περιλαμβάνονται στο ελάχιστο περιεχόμενο της μ.π.ε. κατά το άρθρο 5 του ν. 1650/1986, όπως

ισχύει. Τούτο δε ανεξαρτήτως του ότι στην μ.π.ε. περιλαμβάνεται αναλυτικός

προϋπολογισμός του έργου της παράκαμψης των Διδύμων (σελ. 35-37) και προεκτίμηση του

κόστους των περιβαλλοντικών μέτρων προστασίας (σελ. 63-64). Τέλος, αορίστως αμφισβητούνται

τα κυκλοφοριακά στοιχεία που παρατίθενται στη μ.π.ε.

17. Επειδή κατά της δεύτερης παραδεκτώς προσβαλλόμενης πράξεως δεν

προβάλλονται αυτοτελείς λόγοι ακυρώσεως.

18. Επειδή, επομένως, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.