ห น า | 1

ชฎาพร ไชยมาลา รหส 521910203 (Sec.001)

กระบวนวชา : สทธมนษยชนและงานดานมนษยธรรมในความสมพนธระหวางประเทศ (126433)

ปาหอมนวล บญเรอง

สตรนกตอสเพอปกปองรกษาแหลงตนน าดอยแมออกฮ ต.ผางาม อ.เวยงชย จ.เชยงราย

สงคมไทยปจจบนนบเปนสงคมทมการพฒนาอยางไมหยดหยอน ทามกลางกระแสของโลกาภวตน

ทเชอมทกสงทกอยางเขาไวดวยกน ท าใหการตดตอสอสารและเทคโนโลยมความสะดวกและรวดเรวมาก

ยงขน ควบคไปกบการมระบบเศรษฐกจแบบทนนยม ทใหเสรภาพแกเอกชนในการเลอกด าเนนการผลต

อยางอสรเสร ซงมาจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทไดใชมาจนถงฉบบท 10 และก าลงจะกาว

เขาสแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 (2012-2016) เกดการเตบโตของ

เมองและภาคอตสาหกรรม ขยายตวอยางรวดเรว สงผลใหสงคมชนบทเปนผรบเคราะหจากการผลกดน

ตนทนทางดานสงแวดลอมจากสงคมเมอง เชน มลพษจากโรงงานอตสาหกรรมไดท าลายสงแวดลอมใน

ชนบท ปญหาทางดานสขภาพจากการท าลายสงแวดลอมในบรเวณทเปนชมชน เปนทมาของการเรยกรองถง

สทธจ านวนมากจากกลมชนตางๆทไดรบผลกระทบ ไมวาจะเปนการเรยกรองสทธในทดน แมน า ปาไม

รวมถงทรพยากรธรรมชาต เกดเปนค าถามตอมาวา ภาคประชาชนมสทธทจะเรยกรองในสงเหลานไดจรงแท

โดยไมตองผานหนวยงานภาครฐหรอไม และการเรยกรองสทธของภาคประชาชนจะเรยกรองอยางไรและ

จะประสบความส าเรจไดมากนอยเพยงใด เชนเดยวกบปาหอมนวล บญเรอง ทไดตอสเพอปกปกรกษาแหลง

ตนน าดอยแมออกฮ ต.ผางาม อ.เวยงชย จ.เชยงราย มาเปนระยะเวลา 10 กวาป

ปาหอมนวล บญเรอง ประธานกลมปยหมกชวภาพบานรองหา ต.ผางาม อ.เวยงชย จ.เชยงราย และ

ประธานกลมอนรกษขนน าดอยแมออกฮ ต.ผางาม อ.เวยงชย จ.เชยงราย มอาชพหลกคอท านา และไดเหน

การระเบดหนบรเวณดอยแมออกฮมาตงแตป พ.ศ. 2540 (1997) สงผลกระทบตอวถชวตของชาวบานอยาง

หนก ทงในเรองฝ นละอองทกระทบตอสขภาพ ท าใหชาวบานหลายคนปวยดวยโรคมะเรงและเสยชวต

ทางดานพชผลทางการเกษตรกไมเจรญเตบโต ไดรบความเสยหายเปนจ านวนมาก จงรวมกบชาวบานบรเวณ

ทมพนทตดกบดอยแมออกฮในต.ผางาม คอ บานรองหา(หม 1) และบานรองเจรญ (หม 11) คดคานกลม

บรษททไดรบประทานบตรอนญาตใหท าเหมองหนในบรเวณดอยแมออกฮ ของผประกอบการ 3 กลม ไดแก

ห น า | 2

- บรษท เชยงรายแลนดแอสโซซเอทส จ ากด

- บรษท วนไชยธนวงศ จ ากด

- บรษท เบรดอาย จ ากด

ดอยแมออกฮ แหลงก าเนนตนน าและประเพณโบราณ

ภมประเทศของจงหวดเชยงรายมลกษณะเปนภเขา อาจเปนภเขาหลายลกตดตอกนหรอเปนภเขา

ลกษณะโดด และทส าคญบรเวณใตภเขาจะมลกษณะเปนทเกบกกซมซบน า ชมชนโดยรอบสามารถอาศย

แหลงน าเพอใชในการเกษตรกรรม ชมชนจะเรยกสถานทดงกลาววา ขนน า เชน ชนน าทอยใตภเขาทอ าเภอ

แมสาย จงหวดเชยงราย จะเรยกวา ขนน านางนอน แหลงน าดอยแมออกฮ ชาวบานจะเรยกวา ขนน าแมออกฮ

ดอยแมออกฮ หรอทเรยกวา ดอยแมออกร ตงอยหางจากทางหลวงจงหวด หมายเลข 1152 ประมาณ

500 เมตร มขนาดพนทประมาณ 320 ไร เปนภเขาหนปนลกโดด สภาพเปนปาเบญจพรรณและปาเขาหนปน

มแมกไม สมนไพร และสตวจ านวนมากอาศยอยบรเวณดอยแมออกฮแหงน สภาพโดยรอบภเขาเปนพนทท า

นาเปนสวนใหญ มพนทท าไรและท าสวนอยบางเลกนอย แตลกษณะพเศษของภเขาลกนคอ ใตภเขาจะมถ า

น าซงเปนตนน าทมน าผดขนจากรกลางภเขา ใหน าตามธรรมชาตนาทละ 35 ลตร เปนแหลงน าหลกใน

การเกษตรของน าแมตาก และพนทท านากวา 2,000 ไรชาวบานไดอาศยน าทไหลออกจากถ าแหงนไปจดท า

ระบบเหมองฝาย เพอสงน าไปเลยงพนทเกษตรกรรมในเขต ต.ผางาม อ.เวยงชย และ ต.แมเปา อ.พญาเมงราย

ซงเกษตรกรไดท านาปละ 2 ครง ถอวาพนทแหงนเปนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมคณคาของ

ชมชนและของชาต ทสมควรไดรบการอนรกษใหคงอยเพอใชประโยชนอยางย งยนตอไปในอนาคต และยง

เปนแหลงผลตขาวและอาหารทส าคญแหงหนงของจงหวดเชยงรายอกดวย อกทงดอยแมออกฮยงเปนตน

ก าเนดแหลงประเพณทส าคญทกระท าสบตอกนมาจนถงทกวนน กลาวคอ เมอถงเดอนสบของทกป

ชาวบานจะรวมกนจดประเพณ ตานชางเผอก ซงตรงกบวนขน 15 ค า โดยชาวบานจะแปลงชางเผอกไปถวาย

ทดอยแมออกฮแหงน เพอท าพธขอฟาขอฝนใหตกลงมาใหชาวบานไดท านาตลอดป การท าพธจะมพระสงฆ

และชาวบานทงสองหมบานคอ รวมกนแหรปชางทแกะสลกดวยไมตกแตงสวยงาม แหไปทดอยแมออกฮ

เพอท าพธขอฝน คลายกบพธแหนางแมวของชาวอสาน

ห น า | 3

ผลกระทบจากการระเบดหน

จากการทบรษทวนไชยธนวงศ จ ากด ไดประทานเหมองหนอตสาหกรรมเพอการกอสรางบรเวณ

ดอยแมออกฮ นบตงแตป พ.ศ. 2540 (1997) ชาวบานบรเวณต าบลผางามตางไดรบความเดอดรอนจากการ

ระเบดและโมหนบรเวณดอยแมออกฮของบรษทดงกลาวเปนอยางมาก สรางผลกระทบใหแกชาวบานใน

ทองถน ไมวาจะเปน

- ผลกระทบตอแหลงน าธรรมชาตทชาวบานไดใชน าท าการเกษตร และเปนแหลงตนน าทไหล

ตอไปสล าหวยอนๆในพนท โดยเฉพาะหวยแมตาก

- ท าลายธรรมชาตความเงยบสงบและทศนยภาพทสวยงามของดอยแมออกฮ ทปกตจะทงนาจะ

เขยวขจ มตนไมและตนหญาขนหนาแนนปกคลมทวบรเวณดอยแมออกฮ

- เกดเสยงดงรบกวน สรางความร าคาญใหแกชาวบานทอาศยอยละแวกบรเวณนน และท าใหเกด

มลพษ เชน ฝ นละอองตกลงในแหลงน าและบานเรอน เมอชาวบานน ามาใชบรโภคจะเกด

สารพษสะสมเขาไปในรางกาย

- กอใหเกดโรคทางเดนหายใจกบคนในทองถนสาเหตมาจากฝ นละออง ท าใหชาวบานหลายราย

ปวยดวยโรคทางเดนหายใจ โรคมะเรงปอด บางรายรายแรงถงขนเสยชวต ซงปจจบนชาวบาน

ไดเสยชวตดวยโรคมะเรงปอดแลวยสบกวาคน

- สรางความหวนวตกแกชาวบานทท าการเกษตรบรเวณดอยแมออกฮ ในเรองของพชผลทาง

การเกษตรไมเจรญเตบโต ไดรบความเสยหาย เกดโรคระบาดขนในพชผลทางการเกษตรบาง

ชนด รวมไปถงการใหผลผลตไดไมตรงตามฤดกาล

- สรางความหวาดผวาใหแกชาวบานหากมการระเบดหน วาจะถกสะเกดหนทงขนาดเลกและ

ขนาดใหญหลนลงมาท าใหชาวบานไดรบบาดเจบ รวมทงบานเรอนไดรบความเสยหาย หากจะ

มการซอมแซมกเปนไปไดยาก เพราะชาวบานสวนใหญมฐานะยากจน

- ชาวบานบางรายไดรบอบตเหตจากการขนสงหน จนถงขนพการ ท าใหครอบครวบางครอบครว

ขาดเสาหลกทจะท างานหารายไดมาจนเจอครอบครว

- สงผลกระทบตอวถการด ารงชวตของชาวบาน และผลกระทบทางดานจตใจทชาวบานสวน

ใหญมอาชพท านา มความผกพนและเหนดอยแมออกฮแหงนมาเปนระยะเวลานาน

ห น า | 4

จดเรมตนของการตอส

ปาหอมนวล บญเรอง ไดตระหนกถงผลกระทบทก าลงรกคบเขาสหมบาน บานรองหา หมท 1 และ

บานรองเจรญ หมท 11 จงเปนแกนน าชาวบานในการตอสเรยกรอง และคดคานการระเบดหนบรเวณดอยแม

ออกฮเพอท าเหมองหนของบรษทวนไชยธนวงศ จ ากด ทไดประทานบตรเมอป พ.ศ. 2540 (1997) เปนตนมา

การหาแนวรวมในการตอสของกลมชาวบานทมปาหอมนวลเปนแกนน า เรมจากกลมชาวบานเพยงไมกคน

ในระยะแรก ปาหอมนวลและกลมไดใหขอมลและปรกษากบครนกเรยน ชาวบาน จนมผรวมลงรายชอรวม

อนรกษดอยแมออกฮ จงไปยนหนงสอรองเรยนตอผวาราชการจงหวดเชยงราย นาย วจารณ ไชยนนท เมอป

พ.ศ. 2541 (1998) แตปญหาทเกดขนกยงไมไดรบการแกไขเยยวยาอยางชดเจน แมการตอสคดคานใน

ชวงแรกจะยงไมไดรบความรวมมอจากชาวบานทไดรบผลกระทบโดยตรงเทาทควร เพราะชาวบานเกรง

กลวถงภยอนตรายจากผมอทธพลซงมความเกยวของกบบรษททไดประทานบตร แตปาหอมนวลซงเปน

แกนน าหลกในการตอสเรยกรอง ยงคงมงมน แนวแน ในการแสวงหาแนวทางตอสในหลายรปแบบอยาง

ตอเนองเรอยมา เชน การท าจดหมายรองเรยนสงไปยงเจาหนาทรฐและหนวยงานตางๆทเกยวของ ไมวาจะ

เปน รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงแวดลอม, เลขานการในสมเดจ

พระบรมราชนนาถ, คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต โดยไดรองเรยนวา โรงโมหนบรษทวนไชยธน

วงศไดรบสมปทานระเบดหนบรเวณทเปนแหลงตนน าล าธาร และแหลงทรพยกรธรรมชาต ท าใหเกดเสยง

ดง อากาศเปนพษ ชาวบานและสตวปาเดอดรอน พรอมทงชแจงรายละเอยดปลกยอยตางๆ

การท าจดหมายรองเรยนของปาหอมนวล ซงเปนแกนน าคดคาน ท าใหหลายหนวยงาน ไมวาจะเปน

ผวาราชการจงหวดเชยงราย กระทรวงอตสาหกรรม กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร กรม

ทรพยากรธรณ กรมปาไม ตองรบฟงปญหาจากชาวบานมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงคณะกรรมการสทธ

มนษยชนแหงชาต ทเขามามบทบาทส าคญในการตรวจสอบขอเทจจรงและประสานงานกบทกฝายเพอหาขอ

ยต รวมทงการลงพนทส ารวจบรเวณดอยแมออกฮในป พ.ศ. 2545 (2002) พรอมกบปาหอมนวล ผชวย

ผใหญบานบานรองหา นาย บญยงค อนตะวงศ และชาวบานสองหมบานคอ บานรองหา หม 1 และบานรอง

เจรญ หม 11 และเชญกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร อตสาหกรรมจงหวด รวมดวย ผลการ

ส ารวจของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตทไปตรวจสอบขอเทจจรงในพนทบรเวณดอยแมออกฮ

พบวามการคดคาน เพราะเกรงวาโรงโมหนของบรษทวนไชยธนวงศจะสรางผลกระทบตอสงแวดลอมและ

แหลงตาน าบรเวณดอยแมออกฮ นอกจากนนยงมการประทานบตรเพมเตมกบบรษทอนในการท าเหมองหน

ห น า | 5

ในบรเวณพนททงหมดของดอยแมออกฮ คอ บรษท เบรดอาย จ ากด และบรษท เชยงรายแลนดแอสโซซ

เอทส จ ากด

จากการตอสของชาวบานทใชเวลายาวนานมาหลายป ดวยความหวงวาปญหาทเกดขนจะไดรบการ

แกไขจากทกฝายทเกยวของอยางเรงดวน แตแลวสงทชาวบานไดรบกลบกลายเปนความสญเสยของผใหการ

สนบสนนตอสเรยกรองของชาวบานมาโดยตลอด นนคอ ผชวยผใหญบานบานรองหา นาย บญยงค อนตะ

วงศ ทเปนแกนน าคกบปาหอมนวลและไดพาคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเขาส ารวจถ าเมอวนท 2

ธนวาคม พ.ศ. 2545 (2002) ถกยงเสยชวตทระเบยงบานตอหนาภรรยา ในวนท 20 ธนวาคม พ.ศ. 2545

(2002) โดยผลจากการทผชวยผใหญบานถกยงเสยชวต ท าใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต เดนทาง

ไปพบผวาราชการจงหวดเชยงรายและนายอ าเภอเวยงชย ขอใหมค าสงยตการระเบดหนชวคราว และใหเขา

ไปตรวจสอบหนทถลมลงมาในทางน าดอยแมออกฮโดยดวน และเรงรดจบกมผกระท าความผดมาลงโทษ

จนในทสดกไดขอยตในการแกปญหา ดงน

- ใหหนวยงานทเกยวของ ก ากบ ดแลการระเบดหนบรเวณดอยแมออกฮ ใหเปนไปตามมาตรการ

ปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอมทก าหนดไวอยางเขมงวด โดยเฉพาะการปองกนไมให

เกดผลกระทบตอทางน าใตภเขา

- หากการท าเหมองกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม และเกดความเสยหายแกชาวบาน ใหผ

กระกอบการรบผดชอบชดใชคาเสยหายแกประชาชนทไดรบความเดอดรอน และจะตองหยด

การท าเหมองแลวแกไขผลกระทบทเกดขนโดยทนท

- ใหอนญาตการท าเหมองเฉพาะผประกอบการทด าเนนการอยแลว ไมอนญาตการท าเหมอง

ใหกบผขอประทานบตรรายอนอก

แมจะไดขอยตการแกไขปญหาดงกลาว แตปาหอมนวลและชาวบานกไมไดหมดก าลงใจทจะตอส

ถงแมวาชาวบานทคดคานจะถกขมขจากผมอทธพลในทองถนกตาม แตพวกเขากไมยอทอ ยงคงรอคอยดวย

ความหวงวาการตอสทงหมดทผานมาจะไดรบความเปนธรรมอยางถงทสด อกทงภายในป พ.ศ. 2549 (2006)

การประทานบตรทก าลงระเบดอยนจะหมดอาย และปญหาทเกดขนทกอยางกจะยตลง ปาหอมนวลและ

ชาวบานไดพากนปนเขาไปปกธงไวบนยอดเขาเพอไมใหล าแดนประทานบตร และเฝาระวงอยางตอเนอง

ควบคกบการท าพธบวชปาทกปเพอเปนสรมงคลแกชาวบานทไดอาศยน าจากดอยแมออกฮ

ห น า | 6

แตเมอหมดอายการประทานบตร พ.ศ. 2549 (2006) พบวาการระเบดหนและยอยหนยงคงด าเนน

ตอไป ปาหอมนวลและชาวบานไดพากนตดตาม รองเรยน คดคาน อยางตอเนอง ทงผานหนวยงานตางๆทก

ระดบ รวมทงการใหสมภาษณผานทางสอสาธารณะ เชน รายการเปดปม ทางทวไทยทวสาธารณะ และ

สถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย ขาวทปรากฎออกไปท าใหอธบดกรมอตสาหกรรมพนฐานและการท า

เหมองแร ไปพบปาหอมนวลและชาวบาน พรอมทงยนยนวาจะตรวจสอบและรบฟงค าคดคานของชาวบาน

แตแลวโดยไมคาดฝน รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมในสมยรฐบาลนาย อภสทธ เวชชาชวะ นาย

ชาญชย ชยรงเรอง กลบใหประทานบตรในพนทบรเวณดอยแมออกฮและมแนวโนมจะใหมการประทาน

บตรเพมเตมตอไป ปาหอมนวลและชาวบานรสกทอแท หมดก าลงใจ ทหนวยงานภาครฐไมรบฟงความ

เดอดรอนของชาวบาน เพราะสงเดยวทชาวบานตองการเมอหมดการประทานบตรกคอ โรงโมหนตองยาย

ออกไปจากบรเวณดอยแมออกฮ เนองจากไดเหนผลกระทบทชดเจนคอ น าในล าธารเรมแหงขอด สงทปา

หอมนวลและชาวบานกงวลในขณะนนกคอการระเบดดอยแมออกฮก าลงทะลถงแนวเขตทปาหอมนวลและ

ชาวบานเคยไดพากนปกธงไวบนยอดเขา โดยหลกแสดงแนวเขตทตดแนวประทานบตรทงสองหลกได

หายไป ปาหอมนวลจงไปพดคยกบเจาของประทานบตร กคอ บ.วนไชยธนวงศ จ ากด เพอขอแนวเขตคน แต

เจาของประทานบตรแจงวาไมเหน ปาหอมนวลและชาวบานไดตงขอสงเกตไววา การระเบดหนทเกดขนนน

ไมไดเปนไปตามแผนทมการก าหนดไวตามทไดตกลงกนไวในขอยตทไดกลาวมาแลวขางตน เปนการ

ระเบดควานลกเขาไปในเนอหน ซงจะท าใหผาดานบนถลมลงมา และเกรงวาจะระเบดทะลถ าน าทเปนแหลง

ตนน าของชาวบานอกดวย นอกจากน บ.เบรดอาย จ ากด ก าลงด าเนนการขอประทานบตร และอยในระหวาง

การขออนญาตใชพนทจาก สปก. ปาหอมนวลและชาวบานจงกงวลวาหาก สปก. อนญาต จะกอใหเกดความ

ยงยากตอไปไมมทสนสด เพราะปาหอมนวลและชาวบานยงคงทจะยนยนปกปกรกษาดอยแมออกฮ โดย

ไมใหมการอนญาตการประทานบตรใหม

ในคดผชวยผใหญบานบานรองหา นาย บญยง อนตะวงศ ทถกยงเสยชวต ทางสถานต ารวจภธรอ าเภอเวยงชย จงหวดเชยงราย ไดท าหนงสอถงคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต โดยไดแจงวา พนกงานสอบสวนไดสงส านวนการสอบสวน พรอมตวผตองหาไปยงพนกงานอยการแลว แตพนกงานอยการมค าสงไมฟอง

ห น า | 7

ปาหอมนวลไมไดละความพยายาม จงไดตดสนใจเขารองเรยนตอคณะกรรมการสทธมนษยชน

แหงชาตชดใหมอกครงหนง ในป พ.ศ. 2552 (2009) เพอขอใหตรวจสอบใหม รวมทงใหชวยด าเนนการฟอง

ตอศาลปกครองใหคมครองไมใหมการระเบดหนในประทานบตรใหม โดยปาหอมนวลไดเสนอโครงการ

เชงอนรกษทรพยากรธรรมชาตบรเวณดอยแมออกฮ คอการพฒนาใหดอยแมออกฮเปนแหลงทองเทยวเชง

อนรกษระบบนเวศนและวฒนธรรม สงเสรมใหนกทองเทยวใชประโยชนจากดอยแมออกฮในการชนชม

ธรรมชาต ขจกรยานรอบทงนาเพอพกผอนหยอนใจ รวมทงจดกจกรรมทางการเกษตรกบเกษตร นบเปนสง

ททาทายไมนอยส าหรบกลมอนรกษนน าแมออกฮแหงนทจะด าเนนการดงกลาว ซงขณะนก าลงอยใน

ขนตอนของการด าเนนงาน

วนสทธมนษยชนสากล 10 ธนวาคม พ.ศ. 2552 (2009) คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ได

คดเลอก ปาหอมนวล บญเรอง เปนบคคลทมผลงานดานสทธมนษยชนดเดน ประเภทบคคลหญง ประจ าป

พ.ศ. 2552 (2009) รางวลทปาหอมนวลไดรบถอเปนรางวลส าหรบชาวบานบานรองหา และบานรองเจรญ

ทกคน ทรวมกนตอสคดคานการระเบดหนบรเวณดอยแมออกฮ ตลอดระยะเวลาสบกวาปทผานมา การตอส

เพอปกปกรกษาแหลงตนน าดอยแมออกฮถอเปนการตอสทเรมตนจากชาวบาน ไมมสถาบนวชาการ ไมม

องคกรพฒนาเอกชนเขาไปในพนท ชาวบานตอสดวยความโดดเดยว กลาหาญ เปนการตอสดวยใจ ดวย

ความรกถนฐานบานเกด ตองการปกปองแหลงตนน าทส าคญองชมชน ไมหว นเกรงตออทธพลมด ใชความ

มานะอตสาหะ ความอดทน และความพยายามมงมนทจะฝาฟนอปสรรคเพอใหเกดความเปนธรรมขนใน

ชมชน ทส าคญคอเปนก าลงใจส าคญทชมชนจะตองยนหยดตอสตอไป

สทธในการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (2007) มาตรา 56 สทธของบคคล ทจะมสวน

รวมกบรฐ และชมชนในการบ ารงรกษา และการไดประโยชน จากทรพยากรธรรมชาต และความ

หลากหลายทางชวภาพ และในการคมครองสงเสรม และรกษาคณภาพ สงแวดลอม เพอใหด ารงชพอยได

อยางปกต และตอเนอง ในสงแวดลอม ทจะไมกอใหเกดอนตราย ตอสขภาพอนามย สวสดภาพ หรอคณภาพ

ชวตของตน ยอมไดรบความคมครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต

การด าเนนโครงการ หรอกจกรรมทอาจกอใหเกด ผลกระทบอยางรนแรง ตอคณภาพ สงแวดลอม

จะกระท ามได เวนแตจะไดศกษา และประเมนผลกระทบ ตอคณภาพสงแวดลอม รวมทงไดให องคกรอสระ

ห น า | 8

ซงประกอบดวย ผแทนองคกรเอกชน ดานสงแวดลอม และผแทนสถาบนอดมศกษา ทจดการศกษา ดาน

สงแวดลอม ใหความเหนประกอบ กอนมการด าเนนการดงกลาว ทงน ตามกฎหมายบญญต

สทธของบคคลทจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ ราชการสวนทองถน หรอ

องคกรอนของรฐ เพอใหปฏบตหนาทตามทบญญต ไวในกฎหมายตามวรรคหนง และวรรคสอง ยอมไดรบ

ความคมครอง

ดอยแมออกฮถอเปนทรพยากรธรรมชาตทเปนสมบตของคนในชาตทกคน ชมชนทอาศยอยบรเวณ

ดอยแมออกฮสามารถจะใชประโยชนรวมกนในบรเวณแหงนได โดยอาศยประเพณการถอยทถอยอาศยกน

หรออาศยตวบทกฎหมายซงเปนกฎเกณฑทออกโดยรฐอยางเปนธรรม ไมลวงละเมดซงกนและกน สทธใน

การใชทรพยากรธรรมชาตของชาตสวนใหญมกจะเกดความขดแยง ตวอยางทเหนชดคอความขดแยง

ระหวางชาวบานทมอาชพเกษตรกรและนายทนทมอ านาจเงน กรณของการระเบดหนทดอยแมออกฮ

นายทนบรษทรายใหญของจงหวดเชยงรายไดมการประมลการประทานบตรพนทระเบดหนบรเวณดอยแม

ออกฮ เพอผลประโยชนทางธรกจของตน ท าใหชาวบานทอาศยอยด งเดมไดรบผลกระทบทงผลกระทบทาง

การเกษตร ผลกระทบตอวถการด าเนนชวต ผลกระทบตอสขภาพ อกทงไดสงผลกระทบตอสภาพแวดลอม

บรเวณดอยแมออกฮ ซงความเจรญหรอทเรยกวาการพฒนานนอาจน าไปสความขดแยงระหวางชาวบานท

ตองการรกษาสภาพเดมของภมทศนดอยแมออกฮ และตองการรกษาแหลงตนน าทมความส าคญตอการด ารง

ชวตประจ าวน ซงสทธในการใชทรพยากรธรรมชาตนเปนสทธโดยชอบธรรมของชมชนทอาศยอยด งเดม

เปนสทธทตองเคารพ ชาวบานในชมชนมความผกพน และไดอาศยประโยชนจากพนทแหงนมาเปนระยะ

เวลานาน ชาวบานในชมชนทกคนรวมทงประชาชนทกคนในประเทศไทยเปนเจาของทรพยากรธรรมชาต

รวมกน และตองรวมกนปกปอง จะปลอยใหมการฉกฉวยผลประโยชน การเอารดเอาเปรยบ การครอบครอง

โดยกลมใดกลมหนงไมได ดงนนชาวบานบานรองหา และบานรองเจรญ รวมทงประชาชนชาวเชยงราย ซง

เปนเจาของทรพยากรธรรมชาตในเมองเชยงราย เปนประชาชนชาวไทยทมสทธและหนาททสมบรณตาม

รฐธรรมนญ ยอมมหนาท ปกปอง คมครอง ควบคม ดแล รกษาทรพยากรของทองถน ของชาต และของ

แผนดนแทนประชาชนในรฐ

ห น า | 9

สทธชมชน ขอกฎหมาย และการเขาถงกระบวนการยตธรรม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (2007) มาตรา ๖๕ บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดม ยอมมสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปะหรอวฒนธรรมอนดของทองถนและของชาต และมสวนรวมในการจดการ การบ ารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (2007) มาตรา ๖๖ สทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ บ ารงรกษาและการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ และในการคมครอง สงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอใหด ารงชพอยไดอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดภาพ หรอคณภาพชวตของตน ยอมไดรบความคมครอง

การด าเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอคณภาพสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาต จะกระท ามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสยกอน รวมทงไดใหองคการอสระซงประกอบดวยผแทนองคกรเอกชนดานสงแวดลอมและผแทนสถาบนอดมศกษาทจดการการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาต ใหความเหนประกอบกอนมการด าเนนการดงกลาว

สทธของชมชนทจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ ราชการสวนทองถน หรอองคกรอนของรฐทเปนนตบคคลเพอใหปฏบตหนาทตามบทบญญตน ยอมไดรบความคมครอง

สทธชมชน ถอเปนความเปนวาทกรรมทใหความหมายและคณคากบสงหนงทเกดและด ารงอยมาชานานแลว เปนอ านาจทถกก ากบดวยความชอบธรรม ซงหมายถง อ านาจทถกตองตามหลกคณงามความด ความถกตอง ความยตธรรม การทคนหนงมสทธในสงหนงสงใด จงหมายความวาสงนนเปนสงทคนผนนพงมไดอยางถกตอง คนอนตองยอมรบในสทธทคนผนนม จะขดขวางหรอลดรอนสทธไมได ในขณะเดยวกน สทธมนษยชน หมายถง สทธในฐานะทบคคลเกดเปนมนษย และ สทธชมชน กเปนสทธของชมชนนนๆทมอ านาจชอบธรรมทชมชนพงได ดงเชน ปาหอมนวล ซงมสทธทจะกระท าการใดๆทถกตองชอบธรรม ในฐานะทเปนพลเมองคนหนงของประเทศไทย มสทธและหนาทตามกฎหมายทจะปกปองความชอบธรรมใหเกดขนในสงคม โดยการใชสทธชมชน ทมความสมพนธกบวถชวตและวฒนธรรมของชมชน รวมถงความผกกนระหวางชาวบานกบดอยแมออกฮมาอยางยาวนาน จากการใชชวตรวมกนของชาวชมชนบานรองหา บานรองเจรญ ทตองพงพาอาศย ชวยเหลอซงกนและกน เกดความเอออาทรระหวางกน เมอเกดเหตการณทท าใหกระทบกระเทอนตอชมชนทงสองชมชน กคอการระเบดหนทสงผลกระทบตอวถ

ห น า | 10

ชวตความเปนอยของชาวบาน ไมวาจะเปน ดานอาชพ ดานสขภาพอนามย ชาวบานในชมชนจงตองรวมกนหาวธการแกไขปญหาใหลลวง นนกคอ การตอสคดคานการระเบดหนบรเวณดอยแมออกฮ เปนการตอสดวยความรกถน ดวยใจทมงมนเตมเปยมไปดวยความหวงวาสกวนหนงจะเกดความเปนธรรมขนในชมชน จะเหนไดวาสทธชมชนเปนการเคลอนไหวในประชาธปไตยแบบรากหญา ทเกดขนในบรบทโครงสรางทางอ านาจในสงคมทไมมความเทาเทยมกน มการครอบง าทางดานคานยมทวดกนทเมดเงนมากกวาทจะวดกนในเรองความถกตอง หรอการด าเนนกจกรรมทไมขดตอหลกสทธเสรภาพของประชาชน เหตทผชวยผใหญบานบานรองหา นาย บญยงค อนตะวงศ ถกยงเสยชวต กมาจากความขดแยงกนในเรองอ านาจทางธรกจทสรางเมดเงนใหกบบรษทเอกชนทไดรบการประทานบตรระเบดหน และการเคลอนไหวของชมชนทจะตอตานอ านาจเหลานน ซงสทธชมชนทมการเคลอนไหวในระดบรากหญาจงเปนประชาธปไตยทมการเคารพความหลากหลาย ชมชนมเสรภาพในการก าหนดกตกา ก าหนดวถชวต และแบบแผนการจดการทรพยากรทเหมาะสมกบระบบนเวศนและวฒนธรรมของชาวบานบรเวณดอยแมออกฮ ทงน ตองตงอยบนพนฐานความรบผดชอบตอสงคม ภาครฐควรมนโยบายทเปนขอสนบสนนใหเกดนโยบายเกยวกบชมชน และกฎหมายสนบสนนสทธชมชน ในฐานะทเปนผมอ านาจในการตอรองทเหนอวาและสามารถทจะไปมอทธพลเหนอกลไกทางการเมองและระบบราชการ ใหใชอ านาจทเออประโยชนใหเกดขน

ในสวนทเกยวของกบการเขาถงกระบวนการยตธรรมนน มความจ าเปนอยางยงทจะตองมการปฏรประบบกระบวนการยตธรรม ทตองเปดโอกาสใหชมชนสามารถทจะเขาไปมสวนรวมในการหาขอยตกบความขดแยงตางๆทเกดขนและกลไกของภาครฐจะตองมการใชมาตรการลงโทษทางอาญา เอาผดกบผทละเมดสทธในชมชน มการรบฟงความเหนและฟงปญหาทเกดขนในชมชนจากชาวบาน ซงแสดงถงการมสวนรวมทใหคนพนทไดมโอกาสตดสนใจ เพอทจะมความเขาใจทตรงกนในการแกไขปญหาใหส าเรจลลวง รวมถงประเดนในเชงนโยบายสาธารณะ ทเปนประเดนรวมกนของคนในชมชนในการพยายามสะทอนใหรฐบาลคดทบทวนและคดเครองมอทตรงกบสภาพพนทจรง จงจะท าใหการพฒนาพนทนนด าเนนไปขางหนาไดอยางลงตว แสดงถงการปลกพลงความเชอมน และความมงมน ใหกบภาคประชาชนซงเปนเพยงชาวบานทตองตอสกบอ านาจทน ความฉอฉล และความออนแอของกลไกภาครฐ

ห น า | 11

บรรณานกรม

ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต. (2010). รายการสทธวาทะ วาดวยประชาธปไตยทางตรง.

สบคนวนท 17 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก http://www.deepsouthwatch.org/node/648

วณฏฐกา ศรประเสรฐ. (2011). หอมนวล บญเรอง นกสทธมนษยชนดเดนประเภทบคคลหญง.

สบคนวนท 17 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก http://www.learners.in.th/blogs/posts/468020

OK Nation. (2010). เชยงราย..เมองคนไมเอาถาน. สบคนวนท 20 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.oknation.net/blog/konklaifa/2010/08/25/entry-1

ประชาไท. (2009). กรรมการสทธฯประกาศผลบคคล – องคกรดานสทธมนษยชนดเดน ป 52. สบคนวนท

17 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก http://prachatai.com/journal/2009/12/26861

สงคมออนไลนของคนเชยงราย. (2008). ชาวบานเชยงรายรมคานนายทนตงโรงโมเพม รมแจงผลกระทบ

ผานกมธ.วฒ. สบคนวนท 19 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.chiangraifocus.com/forums/index.php?topic=36715.0;wap2

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. (2007). ชาวผางาม รองอนรกษ ดอยแมออกฮ ตอตานนายทนระเบดหน-

หวนท าลายแหลงตนน า. สบคนวนท 24 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.deqp.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=9611%3A2007-09-

17&catid=7%3A2010-02-04-06-14-10&Itemid=43&lang=th

ผจดการออนไลน. (2010). ชาวผางามคดคานระเบดหนแมออกรเมองเชยงราย. สบคนวนท 19 ธนวาคม

2011, เขาถงไดจาก http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9530000132763

OK Nation. (2009). สตรรากหญา ผปกปกรกษาแหลงตนน า. สบคนวนท 24 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=535434

ห น า | 12

ส านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต. (2007). กาวตอไปสทธมนษยชน ฝนใหไกล ไปใหถง.

สบคนวนท 20 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.nhrc.or.th/kcontent.php?doc_id=suneearticle25501209

Esan Voice เสยงคนอสาน. (2009). กรรมการสทธฯ ประกาศผลบคคล – องคกรดานสทธมนษยชนดเดน ป

52. สบคนวนท 25 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.esaanvoice.net/esanvoice/know/show.php?Category=news&No=11987

ประชาไท. (2011). เวท ‘ปลกพลงพลเมอง' ประกาศเจตนาทวงคนสทธชมชน. สบคนวนท 25 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก http://prachatai.com/journal/2011/12/38505

OK Nation. (2010). สทธในชมชน สทธในการจดการทรพยากรธรรมชาต สทธและศกดศรของความเปน

มนษย. สบคนวนท 26 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.oknation.net/blog/SouthernFamilyActivists/2010/05/13/entry-9

บานมหาดอทคอม. (2009). สทธในการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต. สบคนวนท 26 ธนวาคม

2011, เขาถงไดจาก http://www.baanmaha.com/community/thread23641.html

ศนยศกษาวจยการเมองไทย โดยประชาชน เพอประชาชน. (2007). หมวด 3 สทธเสรภาพของชนชาวไทย.

สบคนวนท 27 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก http://www.thprc.org/book/node/22.htm

สมาคมนกกลอนแหงประเทศไทย. (2007). แนวคดสทธชมชน. สบคนวนท 29 ธนวาคม 2011, เขาถงไดจาก

http://www.thaipoet.net/index.php?lay=show&ac=article&Id=434018&Ntype=2

ห น า | 13

หาญณรงค เยาวเลศ, พฒนจรนทร สวนแกวมณ, ปารว ไพบลยยง, ธตมา รญเจรญ,

และ เพญพรรณ อนทปนต. 2005. กระบวนการตอส เพอรกษาทรพยากรของชมชน.

นครปฐม: นครปฐมการพมพ

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต. 2005. 21 นกตอสเพอสทธมนษยชน สบสานเจตนารมณ และจตใจ

กลาหาญ. กรงเทพฯ: รวยบญการพมพ