1

တပတစာ tawG;rsm;

ႏ႔ဖး၊ အပတစဥစာေစာင အမတ (၃) ၂၅ ၊ ၁၂ ၊ ၂၀၁၁

လေစး

ဆနေစး၊ ဆေစး၊ ၾကကသြနေစး၊ အာလးေစး ၾကကဥေစး၊ ဘဥေစး၊ အသားေစး၊ ငါးေစး၊ ကနစြနးရြကေစး

ဝမးတစထြာ ျပညဖ႔အေရး….. မးဖေခာငေစး

မတကပဗးေစး၊ ႏႈတခမးနဗးေစး၊ လကသညးနပလငးေစး လးရငးဗးေစး၊ ေရေမႊးပလငးေစး၊ ခတြငးသန႔ေဆးဗးေစး

လတစကယစာ လဖ႔အေရး….. အလျပငေစး

နာရေစး၊ တဗြေစး၊ ဂမးစကေစး၊ အဝတေလာစကေစး ထမငးေပါငးအးေစး၊ မးပေစး၊ ကြနပတာေစး၊ အယားကြနးေစး

လကကငဖနးေစး၊ စကဆေစး၊ ဆငကယေစး၊ ကားေစး လေတာထအဆငျမငျမင ေနႏငဖ႔အေရး….. ဇမခပစၥညးေစး

2

လကစြပေစး၊ ဆြႀကးေစး၊ နားကပေစး၊ လကေကာကေစး

စနေစး၊ ပလတတနမေစး၊ ေရႊေစး၊ ေငြေစး လအထငႀကးဖ႔အေရး….. ေကာကမကရတနာေစး

အမသးေဆးဝါးေစး…..မတာခေစး

ေကာငးသးပစၥညးေစး….. ကာခေစး…..ကရငခေစး… မရထားခေစး…..ေစး….ေစး…ေစး…ေစး… ေစးေတြက ၿပငကားထကျမန၊ ဂကေလယာဥပထကျမန၊

အသထကျမန၊ အလငးအလငထကျမန၊ တမေပၚတက... ေကာငးကငေပၚတက... အာကာသေပၚတက…ၿဂဟေတြေပၚတက

တခ႕က သသသာသာ၊ အခ႕က ထငစရာေတာငမရ တခ႕က ေကာငးသလ

တခ႕က ကမၸဏစာေရးမလ တခ႕က ဝနထမးလ

ခငမငသအခငးခငး ဆကသြယ

ၾကားခန႔ဆကသြယ တာဝနရသမားန႔ဆကသြယ အာဏာပငမားန႔ဆကသြယ

ေစးေနရာ အတညတကမရ…အခြနမရ… လငစငမရ ေခါငးပျဖတတာပရ….. ကစၥမရ။

မကရညကရငး... ႏလးေသြးကရင… ခႏၶာကယကရငး….. ဘဝကရငး

တခ႕က… အစာအမ အေမာမေဖာကဖ႔ တခ႕က….မာရသြန ဘဝခရးလမးမာ ေျခမကဖ႔

တခ႕က…..ဘလးမကႏာေတြ ရငမဆငခငၾကလ႔ တခ႕က….. စတကးအလေတြ တကယျဖစမလားလ႔

တခ႕က.... ဂေယာငဂတနးန႔ မကစမတၿပး ေလာကၾကလ႔

တကယက….. ေစးတကာေစးက အမလကဖ႔ ႏငငျခားမာ မဟတ နယစပမာ မဟတ ၿမ႕ႀကးမာ မဟတ

နယေဒသေလးမာေတာင မဟတ….မဟတ….. မဟတ

သန႔စငေအာင(ရနကငး) ၁၉.၁၂.၂၀၁၁

3

ရရခစားဖးေသာ တဒဂၤျငမးခမးေရး

နငငေရးအေျခအေနအရပရပမာ ယခငကႏငမတေတာ.. အရပသားအစးရသစလကထက ထငမတမထားခ ေသာ အေျပာငးအလမားက လတငးေတြ႔ၾကေနရျပျဖစသည။ ထ႔အျပင ႏစရညလမား ျဖစပြားေနခေသာ ျပညတြငးစစမာလညး တျဖညးျဖညးတးတတျငမသကလာခသည။ “အပစအခတရပစေရးမသည ထာ၀ရ ျငမးခမးေရးဆသ႔” စသညအသတ႔မာ လညး ကယကယေလာငေလာငျဖင ေနရာယလာခသညက ေန႔စဥ ေန႔တငးၾကားေနရသည။ ျငမးခမးေရး၏အရသာကေတာ ခစားခဖးသည။ ကေနာကယတင ျဖတသနးၾကေတြ႔ခရေသာ ျငမးခမးေရးမာ မတမတရရ ၁၉၉၅ ခႏစ မတလ။ “ရြာထကလေတြ တစအမတစေယာက စခနးအပခပေရး မးအမမာ လစရမယ” ဟ စခနးလျခေရးတစဥးမ လကလေဆာၾသေနသည။ ကေနာတ႔အားလး စခနး အပခပေရးမးအမေရ႕ ေျမ၀ငးတြင စမခန၊ အပခပေရးမးမ “အားလးနားေထာငၾက၊ အခငါတ႔ကရငန တပမေတာန႔ န၀တတပ ျငမးခမးေရးရသြားျပ၊ အဒအတြက မမရပရြာျပနခငတသျပန၊ မျပနခငတသေတြက ေတာ နယစပမာရြာတညျပး ေနၾကရမယ။ အခေနတရြာကလညး ထငးအစးရက တစလအတြငး အျပးေျပာငး ရမယလ႔ အမန႔ထတထားတယ။ အဒေတာ ရြာတညဖ႔ အားလးျပငဆင ၾကေတာ” ဟ စခနးအပခပေရးမး ခးအရယက ေျပာၾကားျပးသညေနာက ကေနာတ႔အားလး စတလကေပါပါးစြာန႔ ေနအမအသးသးက ျပနခၾက ပါသည။ ေနာကတစရကမာေတာ အားလး ရြာသစတညရနအတြက နယစပေအာကနားက ခင၀မးက ေရြးလကၾကပါသည။ ေျမကြကရကသရက၊ ျခရငးသရငး၊ လအပေသာ သစ၀ါးခတသခတန႔ အားလး အလပ ရႈပေနခၾကသည။ ဒလႏင သးပတေလာကအၾကာတြင ရြာကေလးမာ အေတာရပလးေပၚလာေလသည။ ကေနာတ႔အားလး စေပါငးေနထငေသာ ရြာေလးက တနးလ(ပားေခာငးရြာ) ဟ ေခၚတြငေစခသည။ ရြာေဟာငးမ ပစၥညးမားက ရြာသစသ႔ ထမးပးေျပာငးေရႊ႕ၾကရသည။ ေငြေၾကးအေတာအသငရသ အခ႕ကေတာ ေရာငး၀ယေရး

4

ဗဟဌာနခပတြင ဆငခနးမားဖြငလစရနအတြက ျပငၾကဆငၾကႏင အလြနေပာရႊငဖြယေကာငးေသာ အနာဂတ တစခကေမာလငေတာငတေနခၾကသည။ ကေနာတ႔ရြာေလးထတြင လစရသည။ ဆြ႔အနားမၾကားမား၊ သကၾကးရြယအမား၊ မဆးမမား၊ စသျဖင လစကေတြ႔ရသည။ အမမားေဆာကေသာအခါ အားလးကယအမကယ ေဆာကေနၾကရသျဖင တစဥးကတစဥး မကညနငၾက။ အကပ ဆေသာ ဆြ႔အနားမၾကားျဖစေနသက ကယအားကယကးျပး သ႔အသကအျမေလးက အေကာငးဆးျဖစေအာင

ေဆာကလပေနသညကလညး အၾသဖြယ ေတြ႔ျမငရသည။ ရြာေလးတြင မရမျဖစလအပေသာ စာသငေကာငးေလးကေတာ စေပါငးေဆာကလပၾကသည။ ဇြနလ ေကာငးဖြငရာသတြင ကေနာလညး တာ၀နကရာ စာသငေကာငးမာ စတငတာ၀နထမးေဆာငရပါသည။ ေကာငးဆရာတစဥး၏ လစာမာ ထငးေငြ ဘတသးရာ ျဖစပါသည။ ထလစာက ၆လမ တစၾကမသာ ထတယရ သညအတြက အခကအခမားႏငၾကေတြ႔ခရပါသည။ တခ႕ေကာငးသေကာငးသားမားမာ ကေနာႏင မတမးမယမး ျမနမာစကား လး၀မေျပာတတ။ ကေနာကလညး ကရငနဘာသာစကားက မသ။ ဆရာႏင တပည ဆကဆေရးမာ ဂလဘယလနးေဂြ႔ခ( ေျခဟနလကဟနဘာသာစကား) ျဖငသာ အခနအေတာၾကာ စခနးသြား ေနခရသည။ ေကာငးအပဆရာၾကး ဘယရထြနးႏင ဆရာမ ေနာဆာမး တ႔မာ ကေနာ ေျပာခငေသာ လအပေသာ အရာတ႔က ၀ငး၀နးျဖညဆညးေပးေသာေၾကာင အစစအရာရာ အဆငေျပ ခရသည။ ခစခငႏစလဖြယေကာငးေသာ ဆရာဆရာမမားႏင ဆစညးရျခငးမာလညး ၀မးသာၾကညႏးဖြယရာ အတပင။ ေကာငးေလးမာ စာသငခန ၂ လသားအရြယေလာကသာ ျငမးခမးေရးအရသာက ခစားခြငရလကျပးေနာက အေျခအေနေတြရတခညး ေျပာငးလသြားျပနသည။ ကရငနတပမေတာမ သတမတထားေသာ ကန႔သတနယေျမထသ႔ န၀တတပမား စတငကးေကာ၀ငေရာကလာျခငးမစ၍ ႏစဘကတပမားအၾကား တကပြအျပငးအထနျဖစပြားလာချပး ျငမးခမးေရးမာ လး၀ ပကသနး သြားခရေပသည။ လကနကအငအား လအငအား အစစအရာရာ အသာစးရေနေသာ န၀တတပမားသည ကရငနတပမေတာ ေျခကပစခနးမားက တစချပးတစခ သမးပကလကနငသည။ ကေနာတ႔ ဆရာဆရာမမား ေကာငးသေကာငးသားမားမာ တကပြ၀ငေနေသာ ရေဘာမားအား ထမငးထပမားပ႔ေပးေနရသည။ အားေပးစာမားေရးသားျပး ရေဘာမားထ အေရာကေပးပ႔ၾကရပါသည။ အေျခအေနမာ ပ၍ ဆး၀ါး လာခသည။ ေကာငးစာသငခနမားတြင လကနကၾကးမား ဆကတက ကေရာကေပါကကြသမားေၾကာင ဆရာဆရာမ မားနင ေကာငးသ ေကာငးသားတ႔မာ ေတာငၾကညေျမာကၾကညႏင အေျခအေနအေပၚ သးသပရငး ပညာသငၾကားေနရသည။ ေနာကဆး မမတ႔ရြာအေပၚရ နယစပတပစခနးမားျဖစေသာ ေတာငသးလး၊ ဓာတခကနး၊ ရမဘကနး၊ ခကပြ င(Check P0int)တ႔ ေရ႕ဆငေနာကဆင လကလႊတကဆးသြားရေသာေၾကာင ကေနာတ႔ေနထငေသာ တနးလရြာတြငေနထငသအားလးမာလညး ၀ရနးသနးကားႏင ထငးနငငထသ႔ ၀ငေျပးၾကရေတာသည။ မမတ႔သယေဆာငနငေသာ အစားအေသာကႏင အသးအေဆာငမားကသာ သယေဆာငေျပးၾကရသည။ ကေနာလညး ပစၥညးပစၥယမားက ထမးပးရငး ေလးလအရြယသမးေလးအား ခပးထားသည ဇနးသညက လကဆြကာ အမားနညးတ ကညလြတရာနယေျမသ႔ ေျပးလႊားခရပါသည။ ထသ႔ အသကလေျပးေနခနတြင အကပ ကလညး ေျပးရန အခကျပလကေပမ သကမေျပး။ သေဆာကလပထားေသာ အမေလးက အတငးတြယဖက ထားသည။ မညသ မဆြ၍ မရေအာင ကစကစပါဖကထားသည။ ရနသစစေၾကာငး ကလညး နးသထကနး လာေသာေၾကာင စတမေကာငးစြာျဖင သ႔ကထားခၾကရသည။ ကေနာတ႔ ရြာသရြာသားအားလး ထငးနငင မေဟာငေဆာငခရင၊နနးဆြယရြာအနး ေရာကေသာအခါ UNHCR မ ၾကဆျပး၊ တစအမလင မးကာတစစစ ထတေပးပါသည။ မးတြငးကာလျဖစေသာေၾကာင အျပင အဆင

5

မးကာရြကဖငတမား ထးၾကရျပနသည။ မးကလညး အဆကမျပတရြာသြနးေနသည။ ရႊ႕ဗြကမားမာ လညး လမးေလာကမရေအာင ျဖစေနသည။ ဒၾကားထ လေတြက အျပငးဖားၾက၊ ၀မးသြားၾကႏင အေတာပင ဒကၡပငလယေ၀ေနခရသည။ အေရးေပၚေဆးခနးမာ ဗြကေတာထမာ ျဖစသလပင။ ေဆး၀ါးကလညး မစ မလင။ ေသဆးသြားသမားက မညသမ မၾကညအား။ ျဖစသလ ၀ါးကပျဖငလပကာ ျမပလကၾကရသည။ ေပးထားေသာ မးကာရြကဖငမာလညး မသားစသးေယာကကပင လျခမႈ မေပးနင။ အဆကမျပတရြာသြနးေန ေသာ မးေရေၾကာင ဆနမားမာ မႈတကျပးဂပချဖစေနသည။ စားစရာ မရေသာေၾကာင ထဆနမားကသာ ထေထာငးေခမြျပး ခကျပတစားၾကရသည။ ဟငးဆသညမာ ရာ၍ပငမရ။ ဆားႏငထမငးက မေသရအသက ဆကစားျပး ေနၾကရသည။ ဒၾကားထ လေတာေတာမားမား ၀ႏငယားနာမားစြကပျပး ကေနာႏင သမးေလးလညး မလြတေပ။ ကေလးမား၏ပညာေရးကလညး အေရးၾကးေသာေၾကာင မးတတခနမားတြင ေဘာသငပနးက သစပငၾကးမားမာ ကပရကျပး စာသငခရသညမာလညး မေမာနငမပနးနင ျဖစခရျပနသည။ တစပတခန႔ၾကာ ေသာအခါ ရနသတပမား ျပနဆတသြားေသာေၾကာင ရြာေဟာငးသ႔ သြားၾကညျဖစၾကသည။ အကပမာ အမတငကဖကလကျဖငပင ဥးေခါငးႏင ခႏၶာကယအႏ႔ ေသနတဒဏရာေပါငး မားစြာျဖင ပပပြေနသညက ေၾကကြမဆး ေတြ႔ျမငလကၾကရသည။ အမမားမာလညး မးေလာကတကသြငးခထားသျဖင ျပာပအတ ျဖစေနပါျပ။ ဤသညမာ ကေနာၾကေတြ႔ခစားခဖးေသာ ျငမးခမးေရး၏ အရသာပင ျဖစပါေတာသည။ ျပညတြငးစစအျမနဆး ရပစ၍ စစမနခငျမေသာ ျငမးခမးေရး တညေဆာကနငၾကပါေစ ... ။ အပၾကးေဖ ၂၃ ဒဇငဘာ ၂၀၁၁

6

ေျပာငးလသငသည ျမနမာဓေလႏင လအပေနေသာ Role Model

ျမနမာေရႊ႔ေျပာငးအလပသမားေတြ ရသားသမးေတြက ပညာသငေပးေနတ အငဒနးရားလမး၊ အေမရကန ႏငငသ ပါေမာကၡေဒါကတာ Gandasari A. Win ႏင စကားေျပာျဖစပါတယ။ ဆရာမႀကးက ပညာတတသေလာက သေဘာလညးေကာငးပါတယ။ ဆရာမႀကးဟာ မၾကာမက ျမနမာႏငငက သြားလညခၿပး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညန႔လညး ေတြ႔ဆခပါတယ။ ဆရာမႀကးဟာ ၁၉၆၂ ခႏစ အာဏာမသမးမက ရမးျပညမာ ေနထငခဖးပါတယ။ ျမနမာေရ၊ ျမနမာယဥေကးမႈက ႏစသကျမတႏးတသ တစေယာကျဖစပါတယ။ ပညာရပႏငဆငတ အေၾကာငးအရာေတြက ေျပာရငးန႔ ျမနမာလအဖြ႔အစညးထ လကရျဖစပကေနတ အေၾကာငးအရာ ေတြက ေရာကသြားပါတယ။ တကတကဆငဆငပ ကေနာတ႔ စကားေျပာေနတကာလမာ တရတျပညက ဗဒၶျမတစြယေတာ ရနကနၿမ႕က ေရာကေနပါတယ။ ျမနမာႏငငအႏ႔အျပားက ဗဒၶဘာသာ၀င ျပညသေတြ အနးအနးကြကကြက လာေရာဖးေမာေနတအခန၊ ျမနမာျပညသေတြရ သာနာ အေပၚၾကညညတ စတန႔ မမ၀တလာတ လက၀တရတနာက ခြၽတၿပးလေနတအခနန႔ တကဆငေနပါတယ။ စကားေျပာရငးန႔ ဆရာမႀကးက သ႔ရအျမငေလးတစခက တငျပသြားပါတယ။ “ ဒေလာကဆငးရတ ျမနမာျပညသေတြရ႕ ရကေရာမႈက အၾသမတယ၊ ဒလရကေရာတ သဒၵါတရား ထကသနမႈက ေနရာမနေတြမာ သးနငမယဆရင အကးအမားႀကးရမယ” လ႔ေျပာျပခတယ။ ပါေမာကၡဆရာမႀကး သြားလညခတ ျမနမာျပညက နမပါးတေကးလက ေတာရြာေတြမာ စာသငေကာငးေတြ ေဆာကေပးတာ၊ စာၾကညတကလဒါနးတာတ႔ လပႏငရင ပေကာငးမယလ႔လညး ေျပာျပခပါတယ။ တေလာက အေမရကန ျပညေထာငစက သနးကြယသေဌးတဥးရ႕ ရကေရာတ အလတစခက တငျပခငတယ။ ေကာေနးလ တကသလေကာငးထြက သေဌးႀကး Charles F. Feeney အေၾကာငးပါ။ Feeney ဟာ ၁၉၆၀ ေကာခႏစေတြက Duty Free Shopper Group က တညေထာငခတသ ျဖစပါတယ။ ၁၉၉၆ ခႏစမာ သ႔ရကမၸဏက ေဒၚလာ ၂.၄၇ ဘလယန႔ေရာငးခခပါတယ။

7

အဒလ ေရာငးခၿပးတ ေနာကပငး သ႔ရ႕ ေငြေတြက ပရဟတ လပငနးေတြဆက ပေအာခပါတယ။ အဓက လဒါနးတ ေနရာေတြက တကသလန႔ ေကာလပေတြျဖစပါတယ။ သလဒါနဒခတေငြေတြက ျပညသေတြက အသေပးေလ သပမရသ ျဖစပါတယ။ ထငေပၚေကာၾကားျခငးမရတသလညး ျဖစပါတယ။ ဘာသာေရးန႔ ေျပာရင လဒါနးတ လကက မသေစန႔ဆတ ထးကႏလးမထားတ ပဂၢလလညး ျဖစပါတယ။ ၁၉၉၇ ခႏစေရာကတအခါ သ႔ရမထငမရားတ လဒါနးမႈေတြက သလတစာနယဇငးသမားေတြ ေနာကေယာကခလကရငး New York Times န႔အငတာဗးတစခ လပခပါတယ။ ဒါေပမ႔ သ႔ရဓာတပက ေဖၚျပခြငမျပခပါဘး။ ၁၉၉၇ ခႏစမာ University of California-San Francisco သ႔ Medical Center ေဆာကဖ႔ ၁၂၅ သနးလဒါနးခပါတယ။ လြနခေသာ ဆယစႏစေတြတနးက အငယာလနႏငငမာရတ University of Limerick ကေပါင ၄၆ သနးလဒါနးခပါေသးတယ။ ေကာေနးလ University of Cornell ကသပၸဌာန ႀကးေဆာကဖ႔အတြက ေဒၚလာသနး ၃၅၀ လႈဒါနးခပါတယ။ ဒမတငခင Feeney ေကာေနးလ တကသလက လဒါနးခတစစေပါငး ေဒၚလာသနး ၆၀၀ ေကာ ပါတယ။ အခလဒါနးတ ေဒၚလာသနး ၃၅၀ န႔ေပါငးရင သနးေပါငး ၉၀၀ ေကာသြားၿပ ျဖစပါတယ။ ဒါက ေကာေနးလ တကသလ တစခတညးက လဒါနးတအလပျဖစပါတယ။ Feeney ဟာ မကခရေဆာသေဌးဇနးေမာငႏ တညေထာငထားတ Bill and Melinda Gates ရပေငြအဖြ႔က သကရာဇ ၂၀၂၀ အေရာကမာ Atlantic Properties မာရတ ပငဆငသမ အစစေတြက လဒါနးဖ႔ ကတေပးသလညးျဖစပါတယ။ ၁၉၉၇ ခႏစမာ သတငးေထာက Miller အငတာသြားဗးခြင ရတအခနမာ သေဌးႀကး Feeney ပတထားတ လကပတနာရက ၁၅ ေဒၚလာတနရယ ၊ သ႔မာကယပငအမန႔ ကယပငကားမရတသလညး ျဖစပါတယ။ သ႔ရ႕ ဖေလာဆဖက “ Giving while living” ျဖစပါတယ။ လ႔ဘ၀အသကရငစဥကာလမာ ေငြကရေအာငရာၿပး ကနေအာငလေအာငမယဆတ လစားမးလညး ျဖစပါတယ။ သေဌးႀကး Feeney အေၾကာငးက ဖတၿပး ကမၻာအဆငးရဆးျမနမာႏငငက သေဌးေတြအေနန႔ Mr. Feeney လ ပညာေရး က႑ေတြ၊ ကနးမားေရးဌာေတြက တတနငသေလာက လဒါနးႏငမယဆရင ျမနမာျပညက ျပညသေတြ သာဓေခၚၾကမာပါ။ သေဌးႀကး ဥးေဇာေဇာဟာ ၂၀၁၁ ခႏစတနးက ေဒၚလာဆယသနးတနတ ကေလးေဆးရတစခက လဒါနးခပါတယ။ ကေနာတ႔လအဖြ႔အစညး အေနန႔ ဒလလဒါနးမႈေတြက ေကာငးခးေပးေနမာ ျဖစပါတယ။ သေဌးေတြဆတာ တငးျပညရ ၀မးဗကေတြပါ။ တငးျပညအတြက မရမျဖစလအပတ သေတြပါ။ အဒလ သေဌးေတြကလညး ျပညသေတြ ဆငးရငတျပတေနတ အခနမာ သနး ၅၀၀၀ ေထာငတန တး၀ငးကငားၿပး ႏစသစကးတာက လ႔ကင၀တဘကကေန ျပနစဥးစားေစခငတယ။ အဒလကနကမယ ေငြေၾကးေတြက နာဂစေၾကာင ပကစးသြားတ ေကာငးေတြ လမႈကညေရး ဌာနေတြက ကညသငပါတယ။ သေဌးေတြဆတာ လထမကစေဒါကေထာကၾကညခေနရတ လေတြလညး ျဖစပါတယ။ သေဌးေတြရ႕ ျပမဆငရာေတြက လထအေပၚ လြႊမးမးမႈရႏငပါတယ။ ပါေမာကၡ Gandasari ကေတာ ျမနမာျပညသထ ျမတစြယေတာက လဒါနးတာက ဘ၀ငမကဘးလ႔ ေျပာပါတယ။ သ႔ရ မတခကေလးကလညး စတ၀ငစားစရာ ေကာငးပါတယ။ “ ျမနမာျပညသေတြက လ႔ဘ၀ရ ရႈပေထြးတ သသရာကေန လြတေျမာကဖ႔ လဒါနးတာလား၊ မမတဥးတညး ရလတ ဆႏၵန႔ လတယ ဆရင အတႀကးတယလ႔ထငတယ” လ႔ေျပာခပါတယ။ ဆရာမႀကးရ ေဆြးေႏြးခကေတြက သပသေဘာကစရာ မဟတေပမ႔ ေလလာသငတအခကလ႔ ျမငပါတယ။ ေနာက ျမနမာႏငငအတြငး ေနထငၾကတ တငးရငးသားေပါငးစေတြေနန႔ တးတကတ လ႔ေဘာငက တညေဆာကခငတယဆရင အတတက အတတမာထားၿပး ပစၥပနက ေလာကလမးသငေၾကာင အႀကျပခပါတယ။ ျမနမာႏငငရ ဒေန႔ျဖစေနတ လမႈဘ၀ရႈခငးက ၾကညၿပး ပါေမာကၡ Gandasari A. Win က “ျမနမာျပညသေတြအေနန႔ တးတကတ လ႔အဖြ႔အစညးက တညေဆာကခငတယဆရင ေခတမမတ အယအဆေတြက ေျပာငးလသငတယလ႔ျမငတယ၊ ျပညသေတြအေနန႔ တငးျပညဆငးရေနတ အခနမာ လဒါနးမႈေတြက အထးသျဖင

8

တငးျပညရ အနာဂတက တညေဆာကမယ လငယေတြ ပးေထာငတ ေနရာျဖစတ စာသငေကာငးေတြ၊ ကနးမာေရးဌာနေတြ ကလဒါနးရင ပေကာငးမယ” လ႔ထငေၾကာငး ေျပာဆခပါတယ။ ကေနာတ႔ လ႔အဖြ႔အစညးမာ လထအကးျပလပငနး၊ ပညာေရးႏင က႑ေပါငးစမာ စျပပဂၢလေတြ အမားအျပား လအပပါတယ။ ဆငးရျခငးရ႕ ဖြားဖကေတာ ျဖစေနတ ပညာေရးနမပါးျခငးက ကေနာတ႔ ျမနမာလ႔အဖြ႔အစညးအေနန႔ျဖစေစ၊ တဥးခငးအေနန႔ျဖစေစ ဘယလအခနးက႑က ပါ၀ငၿပး ကစားၾကမလ ဆတာက စဥးစားဖ႔ အခနတနပါၿပ။ ျမနမာလ႔အဖြ႔အစညး တစခလး ေခတေနာကကေနတ အခနမာ ႏငငသားေတြအေနန႔ မးဆကသစေတြက ဘယအေမြေပးခမလ ဆတာက ဆးျဖတရမယအခနေရာကေနပါၿပ။ ကေနာျဖတသနးခရတ တဥးအေပၚတဥး ကလမကကစကမႈ ၊ လမးႀကးက လမးငယေတြအေပၚ အႏငကငဗလကမႈ၊ လကနကရသက မရသက အႏငကငမႈ၊ ခမးသာတ လေတြက ဆငးရသားေတြအေပၚ မတရားေခါငးပျဖတ အျမတထတတာေတြက ခ၀ါခၿပး၊ သာသနာေရး၊ လမႈေရး၊ ပညာေရးနယပယေတြမာ အျမငသစ၊ အေတြးသစန႔ခတက ႏငမ ေတာရာကမယလ႔ ျမငမပါတယ။ လေရႊ

9

ဗဟအမ

အမေပါက၀ ေလကားထစကနငးတကျပး အမထသ႔ ကေနာကၾကညလကခနမာ ထမငး၀ငးက အဆငသင ျဖစေနျပ။ ထမငး၀ငးမာေတာ သမးေလးန႔သ႔အေမ ႏစေယာကတညး။ “ေဟာ..ပတလညၾကး ျပနေရာကလာျပ...ထမငးစားခနန႔ကြကတပ” အမအ၀င ပမနဆးၾကေနက ေတးသကနာခလကရသည။ အကငးပါးလေသာ သမးငယက မကခးေလး ပငကာ ကေနာကၾကညေနရငးမ သ႔အေမဘကသ႔မကလးေထာငကပျပသည။ ျပးမ.. “အေဖ တစခါတညး၀ငစားမယမ႔လား သမးထမငးသြားထညလကမယေလ” “စားပါသမးရယ အေဖသပမဆာေသးလ႔.. ဒါန႔ သမးအစကေတြေရာ” အမမာမရတာ ကယတစေယာကတညးမဟတေၾကာငး သကေသထလ၍ တမငစပစလကျခငး.. “ကၾကးကေတာ ဟဘကအမမာ ဒရမတးေလကငေနတယ။ ကေလးက အငတာနကဆငမာ” “ေၾသာ.. ဒေကာငေတြကလညး ထမငးစားခနေတာင ျပနမေရာကေသးဘး” ကေနာဘကခနရြယထားေသာ မားဥးက သားႏစေယာကဆသ႔ လမးေၾကာငးေျပာငးရန ၾကးစားၾကညသည။ သ႔ေသာ သကေရာကမႈက အခညးႏးသာ.. “က..ဆာတယမဆာဘး လပမေနန႔ ေတာၾကာေလချပး အစားပကေနအးမယ၊ ခေတာငဗကထမာ ေလေတြ ေဖာငးေနေရာေပါ.. တကယဘ ေရာကတအရပမာ စကားေကာငးေနရရင ထမငးေမ ဟငးေမ၊ သားေတြက ေစာငမေနန႔ သတ႔ဘာသာ ျပနေရာကမ စားလမမယ၊ သမး နငအေဖက ထမငးသြားခးေပးလက” “ေအး ေအး.. ဒါဆလညးျပးေရာ... စားလကေတာမယ”

10

ထမငး၀ငးေဘးမာ ေနရာယလကသည။ “ၾကညေနတယ အမမာ မနကမးလငး အဆာေျပစားျပးတာန႔ အားလး ၾကကေပာကငကေပာကပ၊ ေဟာ... စားခနကရင တစေယာကျပးတစေယာက အလအလ ျပနေရာကလာတယ” “မငးကလညးကြာ ဒမာ လပစရာအလပေထြေထြထးထးမ မရတာ၊ ပညာေရးသငတနးေတြ တကေနၾကတာပ။ ကနတအခနမာ ၀ါသနာပါရာေလးေတြေတာ လပၾကမာေပါ” “ကယ၀ါသနာပါရာ လပတာကေတာ အျပစမေျပာလပါဘး၊ ဒါေပမ အမအလပေတြက ကမတစေယာကတညး ဒငခလပေနရတာ ေသေတာမယ ရင..” “ဟာ.. ဒပေလးက သမးဆြထားတာလား ေတာတယေဟ ၾကးစား ၾကးစား” ပဆြစာအပေလးက ကမနးကတနးေကာကကငကာ စတ၀ငတစားၾကညေနတဟနျပလကသည။ ..မရပါ။ “ခမ စကားလမးေၾကာငးေတြလႊမေနန႔ ကယကယက ဘာလဆတာ စဥးစား၊ ျပးေတာ သားေတြကလညး နားလညေအာင ေျပာထားအး” ခကေတာ..ခကျပ။ ဘယဘကလညၾကညၾကည ေျပးေပါကမရေအာင တရစပတကစစဆငတာ ခေနရျပမ႔ ခေလာေလာဆယ ယာယျငမးခမးေရးရဖ႔ လကနကခ အညခလကျခငးသညသာ အသငေလာဆး ျဖစေပ ေရာမည။ “ေအးပါကြာ... ” ထမငးပနကနေရာကလာသညႏင တသကလးကငသားရလာေသာလကက ဟငးခြက၊ ထမငးႏင ပါးစပ သးပြငဆငစပၾကား အမားအယြငးမရေအာင အလကသင လႈပရားလညပတေနတာေၾကာင အေတြးအာရက (အေ၀း) တေနရာဆသ႔ ဆန႔ထတလကသည။ တစအမတညးေန မသားစအေၾကာငး၊ အားလးေပါငးမ ငါးေယာကရေပမ တစဥးခငးမာ ကာရကတာထးျခားမႈ ကယစ၊ ၀ါသနာခငး ထပတမကတက။ သားၾကးက ဂတအနပညာက၀ငစားသည။ ဂစတာေလးမေတာကတေခါက တးတတလာျပးေနာက ဒရမအတး သငခငတယဆလာေတာ မဘအေနန႔ သားသမး၀ါသနာက မတားရကမဆးရက လကေလာေပးရသည။ ဒလန႔ ဒရမေကာငးေကာငး တးတတေသာ ဆရာတစဥးထမာ တပညခသငၾကားေနသည။ အမမာေတာ သ႔စတကးႏငသ သးထပသားအျပားေတြက အ၀ငးပေလးေတြျဖတကာ ဒရမတး၀ငးပစ ဖနတးထားသည။ သအငတာနကမ Download ကးခလာေသာ ဒရမေလကငခနးေတြကဖြငျပသျဖင ကေနာတ႔ၾကညရသည။ သ႔ကအားက၍လား မသ။ အမနားက ကေလးေတြပါ ဘးေတြ၊ခြကေတြ ေခါကတတလာသည။ အားလပခန တြငေတာ သ၏ေသးညကပနလေသာ ခႏၶာကယ ဖြ႔ထြားမႈအတြက ကာယေလကငခနးလပသည။ ဒအရြယမာ အခညးႏးမျဖစေသာ ၀ါသနာတစခခမာ ႏစျမပေနေတာလညး သ႔အတြကတစမး စတေအးရတာေပါေလ။ သက အေနေအးေဆးသည။ စကားေျပာခသာျပး အေပါငးအသငး၀ငဆသ။ သားငယလညး Music မာေမြ႔ေလာပါသည။ သ႔ေသာ သားၾကးႏငတစလငးတညးမဟတ။ သႏစသကေသာ သခငးေတြ၊အကေတြက စြစြမကမက ၾကညရႈနားေထာငရာမ Blog တစချဖင စစညးတငျပရန ၾကးပမးအား ထတသည။ သ႔ကေတာ အေနတညသည။ အေပါငးအသငးသပမားမားမထား၊ စကားေျပာလင နညးနညး ဘဆတဆတနငသ။ သ႔အရြယန႔သ႔မတေတာ အဟတသား။ ျမနမာျပညရ႕ တကသစစ Hip Hop အဆေတာ ေတြႏင Online ေပၚမာေတြ႔ျပး အလြနးသငေနသည။ သတ႔တစေတြ စေပါငးထေထာငထားေသာ Myanmar Underground Songs ဆကမာ သႏင မတမးမယမး ဆယေကာသကေတြဆစညး ခနားရာ။ သတ႔ခငး ဗးထားတာက ဖတရေတာ ကေနာဖားသြားသည။ ဘာတ ....“အက UG ေလာကထကေရာကလာတာ ဘယေလာကၾကာျပလ? အဒေလာကထက ေရာကျပးတေနာက ျဖစေပၚလာတ ခစားခကေလးက ေျပာျပ ပါအး”...။

11

ကေနာတ႔ငယငယက သထတရငဖ စြန႔စားခနးတစရပအေနျဖင မတယခရေသာ UG အသးအႏႈနးမာ သတ႔လကထကေရာကမ ေဖာေျဖေရး ေ၀ါဟာရ အသြငကးေျပာငး သြားရသည။ ဆရာျမတေဆြေရးသားဖး ေသာ ေခေဂြဗားရား အေၾကာငးစာစေလးက အမတရလကမသည။ ေတာလနေရးက အရညေဖာပစလက ေသာ မးဆကေတြမားျဖစေတာ ေလမလား?.... သတ႔ညအစကႏစေယာကလး Photoshop ၀ါသနာပါသည။ စတတငးကပေလးေတြ ဖနတးျပး Facebook ႏင Blog မာတငၾကသည။ သတ႔ လပထားတ Photoshop ပေတြၾကညရတာ စတကးယဥဆနဆန အနပညာ ဆနသလလ။ သမးငယေလးကေတာ ျငမးခမးေရးက ျမတနးသည။ ကေနာတ႔လငမယား ကေတာကကဆျဖစတအခါ၊ အၾကးေကာငႏစေယာကက ဆပၾကမးေမာငးသညအခါ သၾကား၀င၍ မရမကဖနေျဖေပးတတျမ။ တငးမာမႈက ေျပေလာေအာင လပနငတနညးလမးကလညး သသထားပရပါသည။ တခါတရ ေဒါသျဖစသျပးခငစတ ေပါကလာေအာင ရယရႊနးပတရႊနး လပျပလက၊ အဒနညးႏငမရလငေတာ မကရညျဖင အနငယတတသ။ ေကာငးပတရကအားလပခနမာ ၀ါသနာအရ ပနးခဆြလငဆြ ဒါမမဟတ အရပေလးေတြ၊သငယခငးေတြႏင ေပာေပာရႊငရႊင ကစားေနတတသ။ အခါၾကးရကၾကး ရပကြကတြငး ေပာပြရႊငပြေတြမာ သပါ၀ငသဆကျပ လကရမ ေကနပသ။ ကေနာကယတငက ပရသတေရ႕မာ လေတာမတးသတစဥးဆေတာ ကေလးေတြကေနာလမျဖစေစခင။ ဒါေၾကာငမ႔ သတ႔၀ါသနာအေလာက လပခငကငခငစတေလးေတြက အားေပးအားေျမာက ျပေပးေနမျခငး။ သတ႔ေလးေတြ လမႈဆကဆေရး နယပယမာ ရရရငရင ရေစခငပါသည။ သတ႔ရ႕ အေရာငမနေနဆ ဘ၀ ေလးေတြ လငးလကေတာကပ ေစခငသည။ စတကးယဥ အပမကေလးေတြ လကေတြ႔ရငသန ေစခငသည။ ေရာငစကမၻာၾကးထမာ ထကသငေသာ အရညအေသြးကယစျဖင ဘ၀ကေလာကလမး ရပတညသြားေစခင ပါသည။ ကေနာကေတာ အမသဇနးက “ေလလြငသ” အျဖစသေဘာထားပရသည။ ကေနာအေမရစဥက အလပအား လပခနတြင ေဆြမးအမမားသ႔ လညပတေလရသျဖင အေဖက အေမက “ပတလညၾကး” လ႔ ေခၚတာက ကေနာဇနး သထားပါသည။ အခ အေမမရေတာခနမာ သ႔ကရညညႊနးေသာ “ပတလညၾကး” အမညနာမ ေလး ကေနာအတြက အေမြထားရစခသည။ ရေစေတာ.....။ အေတြးထနစေမာေနလကတာ ထမငးႏစပနးကနေလာက ဘယလကနသြားမနးမသလက။ ထမငးပြသမးျပး ေနာက စာဖတရငးအေတြးနယခ ႕ရန ၀ါးကလားထငေလးေပၚ ေစြ႔ခန ေနရာယလကသညအခက... “ကမ ဘာ၀နာသခ၀တေကာငးမာ အဘဓမၼာသငတနးသြားတကမလ႔.. အမမာခဏေနေပးလကေနာ” ဟ ေျပာေျပာဆဆ မတစစာအပေလးကငကာ အမေပၚမဆငးသြားေသာ ဇနးသည၏ေကာျပငက ေငးေမာ ၾကညကာ ကနရစေနမေတာသည။ ေ၀ေမာ ၁၉ ဒဇငဘာ ၂၀၁၁

12

သားႏင သားလ ဘ၀မား …

လဗလ (၁) “ကလဗလ၊ ခငဗားသားက အခ အသက ဘယေလာကရၿပလဗ” “၁၁ ႏစေကာၿပ ကထးေအာငေရ” “ေအးဗာ ….ဒေကာင သပမထြားဘးေနာ ….” ဟတပါသည။ ကေနာသား ေကာအဂၢသည အေကာငက ေသးသညအျပင အရပကလညးပေနေသးသည။ ေသးေသးညပညပျဖစေနသျဖင ရြယတကေလးမားအၾကားတြင ျမငသာ၏။ လြနခသည ၄-၅ ႏစခန႔က ေတြ႔ဖး သမားကသ႔က အရြယမေျပာငးဟ ေကာကခကခၾက၏။ သႏင ၂ ႏစခန႔ငယေသာ သ႔ညမကပင သ႔ထက အရပပထြကေနသေယာငျဖစေနၿပး သ႔အမလားဟပငေမးစရာျဖစေနသျဖင သ႔သငယခငးအခ႕က ဂပဟပင ေနာကေျပာငေခၚၾကျခငးမာ အျပစမဆသာေတာ။ ျမနမာႏငငသားအမားစပင တျဖညးျဖညး ေသးညပလာၾကသညက ဂရျပမသမား ေဆြးေႏြးၾကသညက ၾကားဖး၏။ အေပာေတြကငးမလာေသာ စတအေျခအေနႏင မေသရတမယ စားေသာကေနရေသာ အဟာရ အေျခအေနမားေၾကာငဟ ေယဘယ သးသပၾက၏။ ဤအထတြင ကေနာသား ေကာအဂၢလညး သာမန အေနအထား မထြားရျခငးထပါေနသျဖင သ႔အေၾကာငးက အထးေျပာစရာမရ။ သ႔ေပမယ သညအမ သညအဖ ၂ ပါး မ ေမြးဖြားလာသခငးအတတ ေယာကားေလးျဖစရက သ႔ညမႏငမတ ေသးေသးညပညပျဖစေနရျခငး အေၾကာငးကကား ကေနာမာ ေျပာစရာက အျပည။ ထအေၾကာငးက ရငးျပရသညမာ ကေနာအလပတခ။

13

(၂) ေမြးရကနးလာမပင လျခေရးအေျခအေနက ပဆးလာသည။ ကေနာတ႔ေနထငသည ရႈခရြာက KNU ၿမ ႔နယ ရးစကရာ ျဖစေနသျဖင အစးရစစတပမား အာရစကရာျဖစခရသည။ စစေၾကာငးထးလာၿပဆသညႏင စစ ေၾကာငးဥးတညရာ ျဖစေနတတသည။ ရႈခရြာက ၁၉၉၇ ခႏစေနာကပငး ၂ ႀကမတတ မးရႈ႕ခထားရ၍ ရြာဟ ေျပာစရာ အဂၤ ါရပေတြ ကငးမ ေနေပမယ စစေၾကာငးမားရစတ၀ငစားစရာျဖစေနဆ။ အခလညးသတငးက စစေၾကာငး ၂ ေၾကာငးေတာင ထးလာ ေနၿပတ။ ကေနာမာ ေခါငးမးေလာငေနပါၿပ။ ဒအပမးက ေဒသခရြာသားေတြမာ မးရးအစဥအဆကခခၾကရေတာ မထး သလရေနၾကေပမယ ကေနာမာကား အပသစ ။ ဇနးသညကယ၀နမာလညး အရငအမာမ႔ လမးပငေကာငး ေကာငး မေလာကႏငေတာ။ မးေႏာငးကာလဆေပမယ မးက ေကာငးေကာငးမျပတေသး။ ခါတငးလ နးစပရာ ေတာေတာငမားၾကား ပနးေအာငေနမညဆလညး မးဖြားခနဆ ခကမည။ လၿခစတခရမယေနရာေလးမာ ဇနးသညက မးဖြားခြငေလးေတာရေစခငသည။ ေနာကဆးအနးစပဆးန႔ စတအခရဆးေနရာက ေရြးလကမ ၏။ ၀ေ၀ၚဘရြာက မနကျဖနသြားမည။ ၀ေ၀ၚဘဆသညရြာက ကရငန (ကယား) ျပညနယထက။ ေတာငေတြပတလည၀ငးထားၿပး အလြနလပသည ရြာကေလး။ ရြာအနးတြင ေခာငးမား၊ လယကြကမားႏင စကပးစားေသာက၍ေကာငးေသာေၾကာင ပတ၀နး ကငရြာမားထတြငမ ထးျခား၏။ ကေနာတ႔အတြကျပနာက ရႈခႏင၀ေ၀ါဘရြာၾကားတြင မတေစာကသည ေတာငတနးႀကးက ကာစးထားသည။ သာမနလမားပင သညေတာငတနးက ေကာ၍သြားဖ႔ ၄ နာရခန႔ လမး ေလာကၾကရသည။ မးမၾကာခနရြာထားသျဖင လမးကလညးေခာဆ၊ ဇနးသညကလညး ကယေလးလက၀န ဆေတာ ….။ မညသ႔ပငဆေစ ၀ေ၀ၚဘရြာက ေလာေလာဆယမာ ၿငမးခမးေရးနယေျမအျဖစ သတမတထား ခနမ႔ မးဖြားခြငအတြက အသငေတာဆး ေရြးခယစရာ ျဖစေန၏။ (၃) မနကေစာေစာ ခရးသြားဖ႔အတြကအသငျပငဆငၿပး ၇ နာရေလာကမာ အမက စထြကျဖစသည။ လမးေျပေျပ က နညးနညးေလးေလာကၿပးကတညးက အတကခညးသကသက။ ၀မးသာစရာက ၿပးခသည အပတထမ ခထ မးမရြာထားသညမ႔ လမးေလာက၍ေကာငးေနေသး၍ … ။ နာရ၀ကေလာကေလာကလက နားလကန႔ ေတာငထပကေရာကသညအထ ၆ နာရေကာၾကာသည။ ေတာငထပေရာကသညႏင ရြာက လမးျမငေနရ သျဖင ေတာငေပၚရႈခငးကအရသာခရငး တနာရေလာကနားျဖစခ၏။ သညေတာငေၾကာက ကရငနႏငကရင နယေျမက ပငးျခားထားသည သဘာ၀နယျခားမဥးႀကးတေခာငးျဖစေနၿပး နယေျမ ၂ ဖကလးက အထငးသား လမးျမငေနရသည။ ေကာကေတာငျဖစၿပး ေလတကၾကမးသညအတြက ေတာငေၾကာေပၚတြင ေပါကေသာ အပငမားမာ အပငပမားႏင ေသးေသးကစကစပငမားခညး။ ေတာငေၾကာ၏အခ႕ေနရာမားတြင ပနးခါးပင မားေပါကသညဟလညးသရသည။ ေတာငအဆငးက ေျဖးေျဖးခငးေလာကခၾက၍ ညေန ၄ နာရေကာေကာမသာ ရြာထသ႔ေရာက၏။ ေရာကေရာကခငး ရြာမသကဆငရာအပခပသမားက အေၾကာငးၾကားလက၏။ ယခင ဆကသြယသကၽြမးဖး သမားျဖစေနသျဖင အစစ အဆငေျပပါသည။ တခ႔ရြာသားမားမာ ေတာငယာႏင လယမားတြငမသားစလက သြားေနၾကရာ အမလြတမားရေနသျဖင စတၾကကအမေရြး၍ ေနႏငေသးသညတ။ ရြာသႀကးေျပာခသည စကားမားထတြင ထးထးျခားျခားမတမေနသညမာ “ဒရြာမာ ႏငငေရးအရခလႈမာလား။ စစေရးအရခလႈမာ လား” ဆသည စကားတခြနးပျဖစသည။ မညသ႔အေၾကာငးရငးႏင မညသညအဓပၸါယကဆလမနး မသသည ကတေၾကာငး၊ မညသ႔ပငဆဆ ထးျခားမညမထငသညကတေၾကာငးတ႔ေၾကာင သႀကးက အဆငေျပသလ သာ သတမတပါဟ အေၾကာငးျပနမလက၏။

14

၀ေ၀ါဘရြာကေရာကၿပး ၅ ရကေျမာကေန႔ ( ၄ ၊ ၁၀ ၊ ၂၀၀၀) တြင ကေနာသားဥး ေကာအဂၢက ရြာထမ ၀မးဆြဆရာမ ေနာခယရမ၏ အကအညျဖင ေကာငးမြနစြာ ေမြးဖြားႏငခပါသည။ ကေနာမာ ပတတးဆသည အတေန ေယာကဖတေယာကပါလာၿပး ကေဖၚေလာငဖကရေန၍ အေတာအဆငေျပပါသည။ စား၀တေနေရး အတြက KNU မ ဆနထတေပးထားေသာလညး ကနဟငးလာကစၥႏင သယပးဖ႔ကစၥမားတြင သ႔ကအားကး ရပါသည။ အထးသျဖင ကေနာေရာကေနေသာ၀ေ၀ါဘရြာတြင ကရငစကားသးၾကသညမ႔ ရြာသားမားႏင ဆကသြယေျပာဆရာတြငလညး အားကးရ၏။ သ႔ေသာ ကရငစကားခငးကလညးမတၾက။ ဘြကရငခငး တ လငေတာင တရြာႏငတရြာ စကားက မတတတ။ အရငရြာေတြမာ ထမငးစားမယက “အာဒး” ဟေျပာၾက၍ ၀ေ၀ၚဘရြာေရာကမာ “အားကက” ဟေျပာၾကသည။ ကေနာနားလညေသာ ဤမေလာကတြငပင ကြလြပါက ကနကစၥမားတြင မညမကြလြမညနညး၊ ကေနာတေယာကတညးသာဆလင မညသ႔ဆကဆရမညနညး။ (၄) ကေနာတ႔မာ သားဥးလညးျဖစ၊ အေတြ႔အၾကလညးမရၾကသညမ႔ ကေလးျပစေရးမာ ရြာထမရငးႏးေသာ အဖြားႀကး မားက အကအညေတာငးရပါသည။ ေဒသအလကမတသည ကေလးျပစနညးမားရတတေသာ လညး ဤေဒသမ ကေလးေရခးနညးမာ လန႔စရာ။ ေမြးၿပးၿပးခငး ကေလး နတာရေလးက ေရေႏြးပြကပြက ဆႏင ေရခးေပးၾကသည။ မးရးအစဥအဆက ဒလပခးေပးခၾကသညတ။ ဒလခးထားျခငးက ေတာငတက ရာတြငေကာငးသညတ။ ဒနအးႀကးႀကးတြင ေရေႏြးကတညေစ၍ ေရဆလငလာေခၚရန ေျပာထားေသာ ေရလာခးေပးမညအဖြားႀကးက ေရေႏြးဆဆၿပးခငး သြားမေခၚရ။ လႀကးမားပင ဒေရေႏြးႏငေတြ႔ ပါက အေရခြလနႏငမညျဖစရာ အသားႏႏ ထြတထြတေလးဆလင မေတြးရ၍ … ။ ေရေႏြးအးက မးဖေပၚမ ခၿပ ခနၾကာမ သြားေခၚလကသည။ အဖြားႀကးေရာကလာေတာ ေရေႏြးကစမးၾကညၿပး ခကခငးလာမေခၚ၍ ကေနာက ဆလကေသးသည။ သားက ေရခးေတာ ကေနာမၾကညရ၊ ငသၾကားမ လမးၾကညလကေတာ ကေလးတကယလး နရေနသည။ သဘကက ေရေႏြးထထည၊ ျပနထတၿပးေရညစခ၊ ေနာကကေလးက သတသည။ အဖြားႀကးေရခးေနပက ကေနသလပင ၾကည၍ေကာငး၏။ အေတြ႔အႀက မညမရေနၿပမသ။ အေတာကၽြမးကငေနပရသည။ ကေလး က မနကတႀကမ ညေနတႀကမ ေရလာခးေပးမညဟေျပာသြားသည။ ေနာကေန႔ေတြမာ ကေလးက မငေတာ။ တပတတတ ေရလာခး ေပးမညဆေသာလညး ေရခးျခငးလပငနစဥက အဆးသတခြငမလကရ။ သားကေမြးၿပး ၅ ရကေျမာကေသာညတြင သႀကးမ အစးရစစေၾကာငး ရြာဖကလာသညသတငးရ၍ ေရာငေနရန သတငး လာေပး၏။ ရြာႏငမလမးမကမးရ လယတမားသ႔ ကေနာတ႔ေျပးရျပနပါသည။ နဂကေအးလြနးလသည ၀ေ၀ၚဘ ရြာသည ေဆာငးဥးေပါကလာၿပျဖစ၍ ေအးခကကလြနသည။ သားကသာ ဥးစားေပးထား၍ ေစာငမေလာက ေသာေၾကာင တည လးအပမရ။ ကေလးကလညး ေအးလြနး၍ျဖစမည၊ တညလးင၏။ တစကၿမတမ ႏငးစကကသမားက ညလးေပါကၾကား ေနရသည။ ေတာပါေသး၏၊ သတငးမားဟဆ၍ လယတမာ ၂ ညသာ အပခရသည။ ရြာထက ျပနေျပာငးေတာ နဂအမက မရတကေတာ၊ ကေနာတ႔ထကဥးသရေန၍ တျခား အမက ေျပာငးတကလကရ၏။ ဒေတာမ ျပနာက အသစေပၚရျပနသည။ ကေနာသားက အမေပၚေရာကသညႏငငပါေတာသည။ ငသည မာလညး တေနကန၊ တညလးမအပေတာ။ အစာလညးမစား၊ ႏ႔လညးမစ႔။ မကလးဖြငမာမ ဖြငထားလက။ ပထမညမာ အမပတ၀နးကငကလႀကးမား ကေလးငသၾကားရ၍ လာၾကညၾကပါသည။ သတ႔ေျပာသညက ဇနးသညဘာသာျပနေပး ၍ သရသညမာ ဒလငေနရင ၾကကအရငက ေခါငးျဖတၿပး ဆငရာက ေကၽြးလကရင ေပာကသညတ။ ကေနာမာလညး ေမြးထားတၾကကေတြရ၏။ သ႔ေပမယ ဒါက ကေနာက အယအၾကညမရ။ ၄-၅ ရက အပပကထားရ၍လားမသ၊ စတတတျဖင “ကေလးေသခငေသပါေစ မလပဘး” ဟသာေျပာလက မသည။ ဒတယညမာလညး လႀကးတေယာကက အၾကလာေပးျပနသည။ လယထမ ပေရာဂဆရာတဥးက ေခၚ၍ျပရင ေကာငးမညဟ … ။ ကေနာလညး သားအတြက အေတာစးရမေနပါၿပ။ သားအတြကလအပေသာ ဗမာေဆး မားက

15

ကေနာေယာကခမ မေမြးမတလေလာကထက ႀကပထားၿပးသား။ အဂၤလပေဆးမားကလညး ကေနာ ရေလာက၀ယစ ထားသျဖင ရႏငေနၿပးသား။ ဗကနာ၍ ငသညလားထငၿပး အဂၤလပေဆးေရာ၊ ဗမာေဆးေရာ တကၿပးသား၊ မသကသာပ ငျမငေနသျဖင စတပတာေပါ။ ေနာကဆးမာ ဇနးသညကပါ ငၿပးေတာငးပနမ ကေနာလညးမေနသာေတာပ သြားေခၚ လကရပါသည။ ထပေရာဂဆရာ ေရာကလာၿပး ေရမနးတခြက တကလကမ ကေလးအငက ခကခငးဆသလရပသြား၏။ ပေရာဂဆရာအျပန ကေနာလကအပ႔ ကေနာက မာသြားသညက မနကဖန အမေျပာငးလကပါတ။ ဟတပါသည၊ ကေနာတ႔ အမေျပာငးဖ႔ အမေအာကဆငး လကသညႏင သား လး၀မငေတာ။ ပမနျပနျဖစသြားသည။ အၾသစရာ။ ေနာကပငးမာ လႀကးတခ႕ ဆမ သလကရသညက ကေနာသား ငသညအမမာ “ဘလးလက၀ါးရတယ” တ။ “ေမြးထား တာတ။ အေမႊးေတာင ထြကေနၿပ” တ။ ယ၊ မယထက ကေနာေတာ ေၾကာကသြား၏။ ကေနာတ႔ ၀ေ၀ၚဘရြာမာ ၂ ပတ ေလာက ဆကေနၿပး ကရငေဒသမာ အေျခအေနေကာငးၿပသတငးၾကား၍ ကေနာတ႔ ျပနခၾကသည။ (၅) ရႈခရြာကျပနေရာကၿပး တပတေလာကအၾကာမာ ကမဒရြာမ ရြာသားတဥး အသညးအသနေနမေကာငးျဖစေန၍ ကေနာ ကလာေခၚသည။ ခါတငး ကေနာလကကေပးေနကျဖစေပမယ အခ ကေနာသားေမြးသညမာ မၾကာေသး၍ မလကလ ေၾကာငး မျငငးစဖးျငငးလကမ၏။ ေယာကဖလညးရသညအျပင ကေနာအမမာ ေဆး ပညာေလလာေနေသာ ကေလးမေလး ၂ ေယာကလညးရေနသျဖင ေနာကဆး မျငငးသာေတာပ လကသြားခ ရပါသည။ ၅ ရကအၾကာ လနာေနေကာငးလာသညႏင ခကခငးျပနခ၏။ ျပနေရာကေရာကခငး ၾကားရသည သတငးက မေကာငး။ ကေနာသြားၿပး ေနာကညမာ ကေနာတ႔အဖြ႔ထမ ရေဘာတေယာကက မးမးႏင ကေနာ အမဖကက ေသနတႏငပစၿပး ရနရာသညတ။ ကေနာတအမလး မးခြကေတာငမမတအားပ ေျပးၾကရေၾကာငး၊ ရြာသားအမားစရရာဘကသ႔ ေမာငေမာငမမထမာအေျပး ေခာငးကအေကာမာ သားကခထားသည ကေနာ မနးမ ေျခေခာလကေၾကာငး၊

မညသညဒဏရာမမရေသာလညး သားက ၂ ရကေလာက လန႔လန႔ၿပးငေနၿပ။ နားလညသည ရြာသားႀကးတဥးမ လက သညေခာငးမာ လပျပာျပနေခၚေပး၍ ျပနေကာငးသြားရ ေၾကာငးမား က သရသည။ သညေနာကပငးေတြမာလညး စစေၾကာငးလာၿပဆ ေတာေတာငေတြၾကား မးထေရထ ပနးအပရသညမာလညး ခနခန။ ကေနာသားေလးခမာ ဖားၿပး ၃-၄ ရကအထ အပမကလ႔ လႀကးထးသည ေဆးျပငးမားက ထးေပးခရႏင အသကဆက ခရရာသည။ ကေနာသားလပင ေတာေတာငထ

ဖားခၾကသညကေလးငယမား ေဆး၀ါးမရ၊ ကေပးမညသမရႏင ဆးပါး ခရသမားကလညး စတမေကာငးစရာႀကခရသညမာ မနညးေတာေခ။ ကေနာသား၂ လေကာေလာကတြင ကေနာတ႔ဗဟမ ျပနလာခဖ႔ ညြနၾကားခက ေၾကးနနးတေစာငရ၏။ ကေနာ ျပနဖ႔ စစဥေတာ မဟာမတ KNU လႀကးမားကတားၾကသည။ သားက ငယလြနးသျဖင သတသလ ျဖစသြားႏငေၾကာငး မသားစဆနဆန ၀ငးရငးျပၾကသည။ လမးခရးကၾကမးလြနးသညအျပင လမးခရးမာ တလေလာကေလာကရမာျဖစသည အတြက ကေလးငယတဥးအေနႏင မျဖစသငမနးက ကေနာသတျပမသြားပါ၏။ သ႔ေၾကာငပင ကေနာျပနမလာႏငေသး သညအေျခအေနက ဗဟသ႔ ေၾကးနနးျပနလကသည။ ကေနာသား ၉ လ ေကာေသာအခါ ဗဟကျပနဖ႔ ကေနာဆးျဖတလက၏။ ကေနာသားေလး၏ ေရ႔ေရးက ေတြးမလာ၍ႏင ကေနာကယတင ဒလပ စစေၾကာငးထးလာရင ေတာေတာငေတြၾကားထပနးေအာငးရငး၊ ေျပးလႊားရငး ဆကလကရငသနဖ႔က ညညးေငြ႔လာ၍လညးျဖစပါသည။ ေဒသချပညသမားကလညး ပ၍ စာနာလာမ၏။

16

စစေၾကာငးေရာငဖ႔ဆသညမာ မလြယလပါ။ သတငးၾကားသညႏင အမရပစၥညးမားက အမႏင ေ၀းေ၀းမာတမး နးနးမာ တမး ဖြကရပါသည။ တနဖးအလကႏင ပကလြယသညပစၥညးမးႏင ဒဏခႏငသည ပစၥညးမးက ခြ၍ သငေတာသလ ဖြကရေသာလညး အာမခခကကေတာ လး၀မရပါ။ ျပနေတြ႔ရမ ကယပစၥညး ဟ ေျပာႏငပါသည။ ေျပးမညဆရငလညး ပထမဥးစားေပးယရမညက ရကၡာ၊ အနညးဆး ၃-၄ ရကစာ ပါရမည။ ေနာက အ၀တ အစားန႔ ေစာင။ ကေနာမာ သမားထကထးျခားစြာ ေဆး၀ါးပါသည ပလငးပါသည။ ဒေဆးက ကေနာမသားစ အတြကသာမက ရြာသားမားအတြကပါ အေရးပါသည။ ကနးမာေရးမေကာငးလင ေဆး၀ါးမရပ မနးမႈတ၍ မကတတပကး။ ကေလးငယရလာ၍ ပဂရစကရျပနသည၊ မးမမေအာင အမးက ရေအာငစစဥရျပနသည။ တခါတခါဆ သားန႔ ဇနး လၿခရန ရသညမးကာျဖင စစဥေပးၿပး မးရြာထမာပင အပရသညညမားလညးရ၏။ ကေနာမာက ကေလးရတာ တႏစေတာငမျပညေသး၊ ကေလးကလညးတေယာကထ။ ရြာသားမားဆလင ေမြးကထက ဒလဘ၀ေတြန႔ ရငဆငခ ၾကသညမာ သတ႔ သား၊ ေျမးေတြရေနသညတငေအာင ဒလျဖစစဥ ေတြန႔ ရနးကနေနရဆ။ ကေလး ၄-၅ ေယာကန႔ မသားစေတြဆလင သတ႔ သယရသညပစၥညးက မနညး။ လတငးလလ အရြယအလက သယႏငသေလာကပစၥညးက သယၾကရ၏။ တခ႕ကေလးေတြဆလင မဘ သယခငးသည ပစၥညးေလးေတြကသယရငး လမးတေလာကမာ ေပာေန ၾက၊ ေရာကသညေနရာ ကယအမ ကယရာလသတမတၿပး ေပာေနၾကရ။ ေကာငးတကဖ႔ စာသငဖ႔က သတေတာငမရ အားၾက။ (၆) ကေနာ ဗဟသ႔ အျပနခရးမာ KNU က ရေဘာ ၃ ေယာကက လမးခရးလျခေရးအတြက ထညေပးလက၏။ ဘြကရင ရြာမားမ ျပညသမားက မေမဖ႔၊ ျပညသေတြရဘ၀က လအမားသႏငေအာငလပေပးဖ႔ ၿမ ႔နယဥကဌ ပရဆာလြယက ႏတဆကစကားဆလကေသးသည။ ကယတငရငး၍ ျဖတသနးရသညဘ၀မ႔ ေမစရာမရပါ။ ခရးစဥအတြက ကေနာတ႔ မသားစမာ ေျပးလႊားေနက အေတြ႔အၾကက ရေနၿပးသားမ႔ တာ၀နအထးအေထြ ခြေ၀ေနစရာမလေခ။ ကေနာဇနးက ကေလးန႔ ကေလး အသးအေဆာငပစၥညး၊ ေယာကဖက ရကၡာပစၥညး၊ ကေနာက ေဆး၀ါးႏင အျခားလအပေသာပစၥညးမားက တာ၀နယၿပး တလေကာခရးက ျဖတခၾကပါသည။ သားကေတာ ထငထားသညအတငး ေရေျပာငးေျမေျပာငးႏင ခရးလမးၾကမးမားေၾကာင လမးတ၀ကမာပင ၀မးေလာပါေတာသည။ တေန႔ ၁၅ ၾကမေလာက ၀မးသြားေန၍ ဓါတဆားထပက မျပတတနး တကခရပါ သည။ ေဆး၀ါး ၾကျပငဆငမႈႏင လမးေၾကာငးရ KNU တပမားမ ေဆး၀ါးကညေပးမႈမားေၾကာင ကေနာသား အသကဆကရငခရသညဟ ေျပာႏငပါသည။ လမးခရးမာ ဓါတဆားထပက အကအညေတာငး၍ အလြယတကရခေပမယ ဒကၡသညေဆးခနးေရာကပါမ ဓါတဆား ထပအခကအခ ျဖစရ၍ ေဆးရတာ၀နခႏင စကားမားရပါေသးသည။ “အမသးဓါတဆားကသးဖ႔ ပညာေပးေနခနျဖစလ႔ ရယဒမတက မေပးတာပါ” တ။ “ေဆးလညးမေပး၊ ဓါတဆားထပလညးမေပးရင ခငဗားတ႔ေဆးရက ဘာလာလပရမာလ” လ႔ ကေနာေဒါသတၾကး ေျပာမပါသည။ ကေနာသားက လမးမာ ၂ ပတေလာက ၀မးသြားခတာျဖစၿပး KNU က ေဆး၀ါး ကညေပးခ၍ ခတင အသကရငေနတာျဖစေၾကာငး စတရညရညထားၿပး ရငးျပေတာမ ဓါတဆားထပက ထတေပးပါ သည။ ကေနာသားမာ ဇလားဒကၡသညစခနး ေရာကၿပး ၂ ပတၾကာမ သကသာပါ၏။ ထအခနမစ၍ ကေနာသားလညး ကနးမာေရး ျပနေကာငးခသညမာ ခ ၄ တနးေကာငးသားျဖစသညအထပင။

17

ကေနာသမးမာမ မေမြးခငကတညးက မခငက ကာကြယေဆးစားရ။ အားေဆးစားရႏင၊ ေမြးၿပးေတာလညး ကာကြယ ေဆးအမးမး ထးရ၊ ေသာကရႏငမ႔ ေရာဂါျဖစသညဟ မရခ။ ကေနာသမးလ အခြငအေရးမး ကေနာသားလညး ရခမညဆလင ခလ ခႏၵာကယေသးေသးေလးမးက ပငဆငရမညမထငပါ။ ဒကၡသညဘ၀မာပင ဒလျပညစမႈက ေတြ႔ျမငရေတာ ကယႏငင၊ ကယျပညတြငးမာျဖစလက လစဥမမဘ၀ျဖင အသကရငသနေနၾကရေသာ ဘြကရင ေဒသက ကေလးငယမားက သတရမေန၏။ ဒကၡသညဘ၀ထကပင ဆး၀ါးလေသာ ၀ဋဆငးရ၊ ဒကၡမားမ အျမန လြတေျမာကၾကပါေစ။

18