Улс төрийн намуудын сонгуулийн өрсөлдөөний үр дүнг...

Улс төрийн намуудын сонгуулийн

өрсөлдөөний үр дүнг ОУХ-ны хүчин зүйлсийн

хамаарлын онолоор шинжлэх нь

Зөвлөх багш: П.Лхамсүрэн

ОУЭЗХ 3-1: Б.Анармаа

Б. Батдэлгэр

Н.Баярсайхан

Т.Бөртэ

SudlaachClub.blogspot.com

Уг судалгааны ажлын дүгнэлт нь зөвхөн судлаачдын хувийн дүгнэлт бөгөөд ямар нэгэн улс

төрийн хүчин, нам эсхүл тодорхой нэг улс төрчийг дэмжих санаа агуулаагүй болно.

Агуулга

Онолын хэсэг

Судалгааны хэсэг

Монгол Улсын УИХ-ын 1996 сонгууль




Дүгнэлт хэсэг

Ашигласан материал

5/4/2012 2

Онолын хэсэг

Хекшер-Олины онол, түүний хөгжүүлэлт

• Үндсэн санаа:

• “Тухайн улс өөрийн сайн хангагдсан үйлдвэрлэлийн

хүчин зүйлийг ашиглаж үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ

экспортод гаргаж, харин өөрт хомсдолтой байгаа хүчин

зүйлсээр үйлдвэрлэгдэх бараа бүтээгдэхүүнийг импортлох

нь зүйтэй”

• Онолын санаа өргөжиж хүчин зүйлийн тоо, хэмжээ

дангаараа бус тухай хүчин зүйлийн үнэ, түүнд нөлөөлөх

хүчин зүйл нь худалдаа явуулахад нөлөөлдөг гэсэн

судалгааг явуулж эхэлсэн байна.

5/4/2012 4

Улс төр, эдийн засгийн чиг хандлага

• Mayer and Li (1994), and Magee, Brock, and Young (1989)

нар Худалдааны бодлогîä õàíäàõ сонгогчдын хандлагыг

тодорхойлîí хөгжүүлсэн.

5/4/2012 5

1. Улс төр эдийн засгийн хандлага

эмпирик тестийн үр дагавар

Кристофер Маги /Christopher Magee/

Худалдааны бодлогыг тодорхойлоход улс төр хэрхэн нөлөөлөх

вэ? /1980/

Хөрөнгөтнүүд болон ажилтнуудын худалдааны бодлогод хандах

хандлага

Экспортын бүтээгдэхүүний илүүдэлтэй үед хөдөлмөрчид, болон

хөрөнгөтнүүд чөлөөт худалдааг илүүд үздэг. Харин Импортын

бүтээгдэхүүний илүүдэлтэй үед хамгаалалтын бодлогыг илүүд

үзнэ.

5/4/2012 6

Улс төр эдийн засгийн хандлага


Ирвин /Irwin/-ы 1906 онд болсон Британийн сонгуулийн үр

дүнгээс хийсэн дүгнэлтээр сонгогчдод ажиллаж байгаа

үйлдвэрийн салбарийн эдийн засгийн нөхцөл онцгойлон

нөлөөлдөг гэсэн дүгнэлтийг гаргажээ. /1994/

Экспортын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч салбарын ажиллагсад

чөлөөт худалдааны бодлогыг илүүд үздэг бол, импортын

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч салбарын ажиллагсад

хамгаалалтын бодлогыг илүүд үздэг

1923 оны Британийн сонгууль Ирвины дээрх дүгнэлтòýé íèéöñýí

5/4/2012 7

Улс төр эдийн засгийн хандлага


Alan Beaulieu-Алан Бóëьѐ /2002/

Хүчин зүйлийн төрөл зүйл буюу ажиллагсдын чадвар, боловсролын

байдал нь Канадын иргэд Канад Америкийн Чөлөөт Худалдааны

хэлэлцээрийн асуудлаар санал асуулга явуулахад ихээхэн нөлөөтэй

байсныг статистик судалгаагаар гаргасан байна.

Харин Scheve /Скив/, Slaughter /Слотэр/ нар Чадварлаг ажиллагсад

чөлөөт худалдааг илүү дэмжих хандлагатай байхад, чадвар туршлага

дутмаг ажиллагсад хамгаалалтын бодлогыг илүүд үзэж байв.

5/4/2012 8

СУДАЛГААНЫ ХЭСЭГ

Загварын судлагдахуун

I. ХАА-н салбарт чиглэсэн бодлогыг илүү анхаарна.

II. 1996 оноос хойшхи сонгуулиудад олонхийн суудал авсан

2 намын дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөр

III. Тухайн үеийн ажиллах хүчний бүтцийн өөрчлөлтүүд

/ажилчдын ХАА-н салбарын ажиллагсад, ХАА-аас бусад

салбарын ажиллагсад/

IV. Сонгууль тус бүрийн үр дүнд тусгайлан шинжилгээ

хийгдэнэ.

5/4/2012 10

Загварын таâèë

• Сонгуульд олонхийн суудал авсан 2 намын мөрийн

хөтөлбөр зарчмын хувьд ялгаатай байна.

• Намуудын мөрийн хөтөлбөр эдийн засгийн голлох салбарт

чиглэнэ.

• Сонгох үйл явцад улс төрийн нөлөөлөл харьцангуй бага

байна гэж тооцно.

5/4/2012 11

Иргэдийн сонгуульд оролцох оролцоо

/ìÿí.õ¿í/

1996 2000 2004 2008

1147.3 1247 1329.8 1542.6

1057.2 1028 1088.3 1179.4

Сонгуулийн нэрсийн жагсаалтанд бүртгэгдсэн хүний тоо

Санал өгсөн хүний тоо

5/4/2012 12 Эх сурвалж: Үндэсний статистикийн

хороо 1996-2008он

Оролцооны өөрчлөлт (хувиар)

1996 2000 2004 2008

92.1 82.4 81.8

76.5

5/4/2012 13

Эх сурвалж: Үндэсний статистикийн хороо 1996-2008 он

МУ-ЫН УИХ-ЫН 1996 ОНЫ

СОНГУУЛЬ

1996 оны байдлаар ажиллагсадын

тоо /салбараар/

330340350360370380390400410420

Хөдөө аж

ахуйн

салбар

Бусад

салбар

Хөдөө

аж

ахуйн

салбар,

358.1

Бусад

салбар,

411.5

5/4/2012 15

47%

53%

Ажиллагсад

Хөдөө аж

ахуйн

салбар

Бусад

салбар

МАХН-ийн 1996 оны УИХ-ийн Сонгуулийн

Эдийн Засгийн Мөрийн Хөтөлбөр

• Хот, хөдөөг эрчим хүчээр хангана

• Зам, харилцааг дэлхийн сүлжээтэй холбоно

• Олборлоод зогсохгүй эцсийн бүтээгдэхүүн гаргана

• Хөнгөн үйлдвэрлэлүүдийг тогтвортой хөгжүүлнэ

• Мал аж ахуйг анхаарлын төвд байлгана

• Газар тариалангийн уналтыг зогсооно

5/4/2012 16

МАХН-ийн 1996 оны УИХ-ийн Сонгуулийн Эдийн

Засгийн Мөрийн Хөтөлбөр

• Нутаг дэвсгэрээр бүсчлэх хөгжүүлнэ

• Аялал, жуулчлалыг бие даасан салбар болгон хөгжүүлнэ

• Өмч хувьчлалын өгөөжийг дээшлүүлнэ

• Хувийн хэвшлийг дэмжин хөгжүүлнэ

• Татварын тогтолцоог төгөлдөржүүлнэ

• ЗГ-ийн хөгжлийн банк байгуулна

• Инфляцийн түвшинг тууүтай бууруулна

• Байгаль орчноо хамгаална

5/4/2012 17

Мал аж ахуйг анхаарлын төвд байлгана

• Мал аж ахуйн түүхий эд боловсруулах, жижиг, дунд үйлдвэр

орон нутагт байгуулах санаачлагыг дэмжиж, татварын

хөнгөлөлт үзүүлнэ.

• Малчин өрхийн аж ахуйг бэхжүүлэн хөгжүүлэх, эдийн засаг,

санхүүгийн харилцаанд идэвхитэй оролцуулах зорилноор бэлэн

бусаар төлбөр тооцоо хийх, зээл авах боломж бүрдүүлнэ.

• Мал эмнэлгийг үйлчилгээ, үржил селекцийн ажлыг төрийн

ивээл хяналтанд байлгахын зэрэгцээ өмчийн бусад хэлбэрт

тулгуурласан мал эмнэлэг, үржлийн ажлыг дэмжинэ.

• Усны нөөцийг нэмэгдүүлэх, уст цэгийг сэргээн засварлах,

шинээр байгуулахад төрөөс дэмжлэг үзүүлнэ.

5/4/2012 18

Газар Тариалангийн Уналтыг

Зогсооно

• ХАА-н хөтөлбөрт зээлийг хэрэгжүүлж, зээлийн тусгай сан

байгуулна. Газар тариалангийн үйлдвэрлэлийн онцлогийг

харгалзан зориулалтын зээлийг хөнгөлттэй нөхцлөөр

олгоно.

• Газар тариалангийн аж ахуй, гурилын үйлдвэрүүдийг зах

зээлийн зарчимд нийцүүлэн зохион байгуулж, техникийн

шинэчлэлт хийх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ.

• Гурилын хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангана.

5/4/2012 19

“Ардчилсан Холбоо” Эвслийн 1996 оны

УИХ-ийн Сонгуулийн Эдийн Засгийн

Мөрийн Хөтөлбөр Эдийн засгийн хүрээнд хийх өөрчлөлт:

• Татвар

• Мөнгө

• Төсөв

• Хөрөнгө оруулалт

• Гадаад худалдаа, төлбөрийн тэнцэл

• Дэд бүтэц

Эрчим хүч

• Холбоо

• Өмч хувьчлал

• Аж үйлдвэр

• Хөдөө аж ахуй

• Байгаль орчин

5/4/2012 20

Хөдөө аж ахуй

• Нүүдлийн соѐл иргэншлийн язгуур шинжийг бэхжүүлж,

уламжлалт аж ахуйн өвөрмөгц арга технологийг

хөгжүүлж, орчин үеийн үйлдвэрлэлийн ололт амжилтыг

нэвтрүүлэх замаар Монголын хөдөөд хөгжил авч ирэхийг

эн тэргүүний зорилт гэж үзнэ.

• Өрхийн аж ахуйн хууль, эрх зүйн үндсийг бүрдүүлнэ.

5/4/2012 21

Татвар

• Эвслийн татварын бодлого нь татвар төлөгчдөө

хамгаалахад чиглэсэн байна.

• Тэргүүний технологи нэвтрүүлэх, экспртыг дэмжих, дэд

бүтцийг хөгжүүүлэх зэрэг улс орны хөгжлийн тэргүүлэх

чиглэлд нийцсэн хөрөнгө оруулалтаас бусад шалтгаанаар

татварын элдэв хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэхийг

зогсооно.

• Жижиг болон дунд үйлдвэрлэгдэд ногдож буй татварын

ачааллыг 20-30 хувь бууруулна.

• Малын хөлийн татварыг хүчингүй болгоно.

5/4/2012 22

Гадаад худалдаа төлбөрийн тэнцэл

.

5/4/2012 23

• Эцсийн бүтээгдэхүүний экспортыг дэмжих, экспортын шинэ

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдэд тааламжтай нөхцөл олгох,

экспортын барааны даатгал зээлийн баталгааг бий болгох

замаар экспортын бүтээгдэхүүний нөөцийг нэмэгдүүлнэ.

• Дэлхийн худалдааны байгууллагад /ГАТТ/ элсэх бэлтгэлийг

хангах

• Тулгамдсан өрийг барагдуулах, төлбөрийн тэнцлийг

сайжруулахын тулд гадаад орнуудтай бүх түвшинд эрчимтэй

ажиллах болно.

Хөрөнгө оруулалт

• I-н эх үүсвэрийг ДНБ-ий 20-оос доошгүй хувь байлгахыг

зорино.

• I-н тэргүүлэх чиглэлийг бүс нутгийн хөгжил, дэд бүтцийн

салбар, экспортыг дэмжих үйлдвэрлэлд өгөх бөгөөд

дээрх чиглэл нь дотоодын I-н нөөц бололцоог

нэмэгдүүлэх боломж бүрдүүлнэ.

5/4/2012 24

1996 оны сонгуулийн үр дүн

5/4/2012 25

Ардчилсан

холбоо эвсэл,

50

МАХН, 25

МУНН, 1

Сонгуулийн үр дүн

• Үүний үр дүнд нэг талаас АН-ын мөрийн хөтөлбөр

МАХН-тай харьцуулахад үнэхээр шинэлэг болсон

төдийгүй, ХАА-ын салбарт анхаарлаа голлон хандуулж,

гадаад худалдаа, татварын хөнгөлөлт, төсвийн

хуваарилалтанд оновчтой санал дэвшүүлсэн байлаа.

5/4/2012 26

Сонгуулийн үр дүí

• Çах зээлийн эдийн засагт дөнгөж шилжээд байсан, жижиг

эдийн засагтай манай улсын иргэдийн хувьд гадаадын

бараа бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх сонирхол онцгой байснаар

зогсохгүй шинэчлэлтийг илүүтэйгээр хүссэн нь тодорхой

юм.

• Тиймээс сонгуулийн үр дүнд шинийг санаачилсан МҮАН,

МСДН-ийн “Ардчилсан Холбоо” олонхи болж 50 суудлыг

авсан учир 1996 оны УИХ-ын сонгуулийн үр дүн манай

судалгааны зарчимд нийцтэй байна хэмээн үзэж байна.

5/4/2012 27


СОНГУУЛЬ

Сонгуулийн үр дүн

МАХН; 72

Бусад; 4

5/4/2012 29


СОНГУУЛЬ

Ажиллах хүчний бүтэц (мянган

хүн)

2001 2002 2003 2004

402.4 391.4 387.5 381.8 429.4

479.4

539 568.7

Хөдөө аж ахуй Бусад


хороо 2001-2004 он

Ажиллах хүчний бүтэц /õóâèàð/

0

10

20

30

40

50

60

70

2001 2002 2003 2004


Бусад

5/4/2012 32


Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэрт

(мянган хүн)

2001 2002 2003 2004

19.9 23.8 31.9 33.5

402.4 391.4 387.5 381.8

Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэр ХАА

5/4/2012 33


МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН ХАРЬЦУУЛАЛТ

МАХН

ЭХ ОРОН - АРДЧИЛАЛ

ЭВСЭЛ

5/4/2012 34

• Мэдээллийн технологи зэрэг

мэдлэг, оюуны багтаамж ихтэй

бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ

• Зэс, нүүрс, цайр, мөнгө, цагаан ба

хар тугалга зэрэг дэлхийн зах

зээлд эрэлт хэрэгцээтэй, өндөр

үнэтэй ашигт малтмал

• Төмөр

• Дотоодын түүхий эдийг

боловсруулж эцсийн бэлэн

бүтээгдэхүүн

• Мах, махан бүтээгдэхүүн

• Гар урлалын бүтээгдэхүүн, соѐлын

уламжлалт эд зүйлс

• Түүхий эдийг эцсийн бүтээгдэхүүн

• Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн

бүтээгдэхүүн

• Мал аж ахуйн бүтээгдэхүүн

• Малын гаралтай бүтээгдэхүүн, газар тариалангийн

үйлдвэрлэлийг татварын бодлогоор дэмжих бодлогыг 2

нам баримталж байсан.

• МАХН уул, уурхайн салбарыг дэмжих мөрийн

хөтөлбөрийг оруулсан нь тухайн үед энэ салбарыг

хөгжүүлэх шаардлага гарч ирж байгааг мэдэрсэн

шинэлэг зүйл болсноороо тус сонгуульд энэ

салбарынхны дэмжлэгийг хүлээсэн байх магадлалтай.

5/4/2012 35

Олонхийн суудал авсан намуудын

мөрийн хөтөлбөрийн харьцуулалт

Сонгогчдын намуудыг сонгосон байдал

5/4/2012 36 Эх сурвалж: Сонгуулийн ерөнхий хороо

Намуудын парламентад сонгогдсон байдал

5/4/2012 37 Эх сурвалж: Сонгуулийн ерөнхий

хороо


СОНГУУЛЬ

ДҮГНЭЛТ ХЭСЭГ

Ажиллах хүчний бүтэц (мянган

хүн)

0

100

200

300

400

500

600

700

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010


Бусад


хороо 1996-2010 он

Олонхийн суудал авсан намуудын нэр

дэвшигчдийг дэмжсэн байдал /намаар/

1996 2000 2004 2008

32.7

95.3

51 51 45.6

2.3

27

40.2

МАХН АН/АХЭ

5/4/2012 41 Эх сурвалж: http://www.gec.gov.mn/

http://www.gec.gov.mn/

Ä¿ãíýëò • Монгол улсын хувьд сүүлийн жилүүдэд УИХ-д өрсөлдөх

намууд нь эдийн засгийн голлох салбарт чиглэсэн

оновчтой бодлого баримтлах нь сонгуульд амжилттай

оролцоход нөлөөлөх хандлагатай байна.

• Ялангуяа ХАА-н салбарын хөгжилд чиглэсэн мөрийн

хөтөлбөр нь сонгуульд олонхийн санал авахад ихээхэн

нөлөөтэй байна.

• Эдийн засгийн бус хүчин зүйл, ялангуяа улс төрийн

нөлөөлөл сонгуульд орсон тохиолдолд дээрхи загвараар

сонгуулийн үр дүнг шинжлэх боломжгүй болгодог.

5/4/2012 42

Ä¿ãíýëò • Мөн түүнчлэн тухайн цаг үеийн эдийн засгийн нөхцөл

байдлыг мэдэрсэн шинэлэг бодлого, хөтөлбөрийг

дэвшүүлсэн нам сонгогчдоос илүү дэмжлэг авсан нь

харагдаж байна.

• ХАА-н салбарт ажиллагсадын тоо сүүлийн жилүүдэд

буурч, бусад салбарт ажиллагсдын тоо өсөж байгаа нь 2

намын эдийн засгийн салбарт чиглэсэн бодлогын хандлага

ижилсэх шинжтэй байна.

• Óóë óóðõàé áîëîí ÕÀÀ-í ñàëáàðûã ÷èãëýñýí îíîâ÷òîé õîñëîëûí

áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ õýðýãòýé.

5/4/2012 43

Ашигласан материал • Ном, эмхтгэл:

• “Монгол улсын статистикийн эмхтгэл” 1996-2011 он Монгол улсын Үндэсний Статистикийн хороо 1997-2011 он, Улаанбаатар хот

• МАХН-ын 1996, 2000, 2004, 2008 оны сонгуулиудад дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөрийн эмхтгэлүүд МАХН, 1996, 2000, 2004, 2008 он, Улаанбаатар хот

• Ардчилсан нам, Эх орон-Ардчилал эвсэл 1996, 2000, 2004, 2008 оны сонгуулиудад дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөрийн эмхтгэлүүд, Ардчилсан нам, Эх орон-Ардчилал эвсэл 1996, 2000, 2004, 2008 он, Улаанбаатар хот

• Олон Улсын Худалдааны Хүчин Зүйлсийн Хамаарлын Онол /судалгаа, зөвлөх багш П.Лхамсүрэн, ОУХС-ОУЭЗХ-3-1-р ангийн оюутан Б.Анармаа, Б.Батдэлгэр, Х.Баярсайхан, Т.Бөртэ/ 2012 он

• “The development and testing of Heckscher-Ohlin trade mode” review by Robert.E.Baldwin 2008 MIT, Boston, USA

• Интернет эх сурвалж:

• http://electionmap.mn/

• http://forum.mn/

• http://www.gec.gov.mn/

5/4/2012 44

http://electionmap.mn/





http://forum.mn/

http://forum.mn/

http://forum.mn/

http://forum.mn/

http://forum.mn/










Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà

5/4/2012 45

Улс төрийн намуудын сонгуулийн өрсөлдөөний үр дүнг...

Documents