Еко училиште прирачник

Еко-училиштеКој ја спроведува оваа програма?ЗЗдружениетонаграѓаниОХОесоздаденово1998годинасомишјадагиподдржува,имплементираираспространувапринципите и вредностите на ЕУ во Република Македонија како и да ја промовира регионалната и меѓусебнатаповрзаност и соработка.10X0 ги промовира и воведува вредностите на неговата мисија во процесот на реформите кои се одвиваат воРепублика Македонија а кои се однесуваат на образованието, јавната администрација, локалната самоуправа,квалитетот на животот и животната средина, како и развојот на политики засновани врз експертски истражувања."10д јуни 2007 година 0X0 влезе во Меѓународната мрежа на организации наречена ФЕЕ која постои од 1981 годинасо цел да ја подигне свеста за заштитата на животната средина и да направи ефективни промени во однесувањето начовекот преку едукација. И двете цели се насочени кон долг и одржлив развој и опстанок на планетата Земја. Оваапрограма е дизајнирана со цел да ги инволвира сите земји во светот и граѓаните од сите возрасти преку формалнотои неформалното образование.^ОХО е национален координатор на оваа програма во Република Македонија за сите заинтересирани училишта коисакаат да бидат дел од оваа програма.

Кој е нашмот мотив за спроведување на оваа програма?»Денес светот незапирливо се движи кон еден од оние трагични моменти кој ќе ги наведе историчарите од иднинатада се запрашаат зошто ништо не било сторено навреме? Поради тоа е важно се повеќе да расте граѓанската свест заважноста на секој поединец кој може на различен начин да го даде својот придонес во менувањето на односот конживотната средина, кон општеството и кон светот.. Ова е мотивот според кој ние во 0X0 се водевме изминатите десет години. Тој постојано не води и не поттикнува дакреираме нови материјали во оваа област бидејќи на тој начин инвестираме во децата и нивното образование каконајисплатлива инвестиција за иднината.• Благодарејќи на училиштата и ентузијазмот на наставниците досега, 0X0 со својата добро позната програма„Немаме резервна планета" успеа кај децата да отвори нов прозорец кон светот, да делува на нивното однесувањекон животната средина и да овозможи оваа програма да стане реалност за многу деца, наставници, родители, бабиидедовци.. Меѓутоа, знаењето може да се измери само тогаш кога истото може да се примени и во праксата. Доколку знаењетоостане само за нас или пак од нас до учителот што не оценува, тогаш слободно можеме да кажеме дека не станувазбор за знаење туку за меморирање на информациите и според тоа тие не можат да ни служат за нешто корисно.. Програмата „Еко-училиште" е еден од проектите на едукативната програма „Немаме резервна планета" и имацел стекнатото знаење на темата животна средина да се примени и во пракса. Преку оваа програма ќе се подигнесвеста на учениците, наставниците, техничкиот персонал, родителите и сите други кои се вклучени директно илииндиректно во училишната заедница на темата заштита на животната средина, а со тоа ќе се овозможи теоретскотознаење да се примени во секојдневниот живот.

• Со оваа програма учениците ќе стекнат активна и одговорна улога која ќе ја практикуваат воучилиштето, во домот, но и во својата заедница и пошироко.• Инструкциите во овој прирачник за тоа како едно училиште да стане еко-училиште се1лн.таЈка.и,1ланаш1л. 1Лстата адогра&ла ^а работат окопу 20.000 училишта од, 52 зем[и во светот. Соприклучување на Вашето училиште во оваа светска мрежа на еко-училишта ќе имате можност да сезапознаете со многу училишта кои работат кон постигнување на истата цел, да размените искуства,идеи и со тоа да го дадете својот придонес кон светските напори за зачувување на планетата Земја.«Оваа програма во себе вклучува седум чекори кои се лесни и секое училиште може да ги реализира.Вклучувањето и активната улога на учениците е една од главните цели како и соработката нзучилиштето со локалната заедница, родителите, бизнис секторот, медиумите и сите други фактори о -заедницата. Таа е демократска и интерактивна програма која им нуди одлична можност на ученицитеда научат за активното граѓанство во училиштата. Мошне е корисна како за самите училишта така иза пошироката заедница.

Добредојдовте во програмата„Еко-училиште"Веќе постои дизајнирана меѓународна програма за еко-училишта со која се охрабруваатактивноститена полето на животната средина за целото училиште. Во неа се вклучуваат училишта од цел свет коисе обврзуваат на континуирана работа за подобрување на животната средина. Без разлика на видот,големината или локацијата на Вашето училиште, критериумите за постигнување на еко-училиштатаќе Ви помогнат да ги промените работите во Вашата средина.

Штоееко-училиште?Еко-училиште е училиште кое ја усвоило заштитата на животната средина како една од основнитевредности во своето управување, едуцирање и делување.

Како да се стане еко-училиште?Процесот да се стане еко-училиште е сеопфатен. Функционира на начин на кој се вклучува целотоучилиште, учениците, наставниците и останатиот персонал, заедно со членовите на локалнатазаедница, родителите, локалните власти, медиумите и локалната бизнис зЗедница. Со него сеохрабрува тимската работа како и заедничкото разбирање за тоа што е потребно да се води едноучилиште на начин на кој се почитува и подобрува животната средина. Се надеваме дека процесот настанување еко-училиште ќе Ви биде предизвик. Тој во себе вклучува седум чекори. Секој од чекоритее објаснет во овој прирачник. Структурата на чекорите е лесна и едноставна за реализирање. Секоеучилиште ќе има можност да ги реализира истите чекори на ниво кое е најсоодветно за него.

Чекор 1. Формирање на еко-одборЧекор 2. Анализа на состојбата на

животната срединаЧекор 3. Изработка на план на активностиЧекор 4. Следење и евалуација на напредокотЧекор 5. Поврзување на заштитата на

животната средина со редовната наставаЧекор 6. Информирање и вклучување на

поширокатазаедницаЧекор 7. Изработка на еко-кодекс

Со реализација на овие чекори стекнувате статус наеко-училиште.

Квалитетот и нивото на спроведување на овие чекоризависи од Вас. Според нивото на реализација на овиечекори се определува и наградувањето. Училиштето можеда биде еко-училиште со бронзено ниво, еко-училиштесо сребрено ниво и највисокиот статус еко-училиште сониво на зелено знаме. Критериумите за наградување сеобјаснети подолу во овој прирачник.

К<м успш се ттребни за /?<? <:<? пане ехо-учшше!

Поддршка од директорот и наставничкиот колегиум.• Инволвираност на учениците во демократскиот

процес на носење одлуки и активности во секоја фазаод програмата.

• Активно учество на училишниот персонал ипошироката училишна заедница.

> Желба за акција и волја која ќе придонесе кондолгорочна и одржлива промена.Истрајност во работата.

• Следење на чекорите.

Какода почнеме?На претходните страници се запознавте со тоа што ееко-училиште. Ако Ви се допаѓа идејата да го вклучите

Вашето училиште во оваа програма, треба да го направитеследново:

"' 1. Регистрирање на Вашиот интересза оваа програма.Тоа можете да го направите на веб-страната на 0X0 мш.охо.огд.т!</петатеге2егупар1апе1а. Таму ќе најдете податоци иформулар како да го регистрирате Вашето училиште. Истотака, на крајот од овој прирачник ќе ги најдете формуларитеза апликација и истите можете да ги пополните и да гииспратите по пошта на адреса: Здружение на граѓани 0X0Илинденска 43/10,1000 Скопје, Македонија.

"12. Имплементирање на седумте чекори на програмата:«еко-одбор= анализа на состојбата на животната средина«план на активности

активности на мониторинг и евалуација на напредокот• поврзување со наставната програма' вклучување на целото училиште и пошироката заедница-- еко-кодекс

ТЗ.Пријавувањезаеднаодтритенаградизаеко-училиштаво зашиш &д ш кшу гте лостшше: бронзенсертификат, сребрен сертификат или зелено знаме. Повеќеинформации за наградите ќе најдете подолу во текстот.

Ве молиме имајте предвид дека едно училиште можеда се квалификува директно за награда зелено знамебез претходно да ги поминало двете нивоа: бронзено исребрено ниво. Но секое училиште без разлика за кое нивоаплицира, еден од проектите што мора да ги реализирамора да биде на темата отпад. Значи, училиште кое иманечист двор и нечисти ходници и училници*не може дабиде наградено со ниедно ниво!

"14. Обновување на сертификатот е на секои две години,така можете да го задржите статусот на еко-училиште.

Што ќе се случи откако ќе се пријавите за едно од нивоата на еко-училиште?Откако ќе се пријавите, следува процес на разгледување на апликацијата и посета научилиштето. Изборот на училишта ќе го врши комисија од најмногу пет луѓе повикани од 0X0.Целиот процес на разгледување на апликацијата и посета на училиштето од страна на 0X0може да трае најмногу два месеци. Откако ќе се потврди нивото за кое училиштето аплицира0X0 ќе го назначи официјалниот статус на училиштето и ќе го награди соодветно. Постојаттринивоа:

1.Бронзенониво2. Сребрено ниво3. Ниво на зелено знаме.

Зошто да аплицираме за програмата еко-училиште, што ќе значи тоа за нашето училиште?• Можност глобалните прашања и прашањата од животната средина да станат дел од

постоењето на Вашето училиште.• Можност да се развијат вештините за донесување на одлуки кај младите.• Наставни материјали и идеи за проекти и настани.• Поврзување со други училишта во Република Македонија, регионот, Европа и пошироко.• Престижна награда.• Можност за локален, национален и интернационален публицитет.• Финансиски заштеди на училиштето.• Подобрување на соработката помеѓу училиштето, родителите, локалната заедница, бизнис

секторот, невладинитеорганизации и медиумите.• Подобрување на соработката помеѓу учениците во училиштето.• Подобрување на соработката и развивање на доверба помеѓу учениците, наставниците,

техничкиот персонал и директорот на училиштето.• Можност за дополнителни финансирања за понатамошен развој на Вашиот проект.• Чиста и здрава средина за работа.• Дружење со други училишта, ученици и наставници од целиот свет.• Учење и вежбање на странски јазици.• Градење на посовесни идни генерации.• Препознатливост на училиштето.• Учество на интернационални натпревари на темата животна средина.

Седумте чекори што треба да се постигнатза едно училиште да стане еко-училиштеСекој систем за управување со животната средина има потреба од структура која ќе го поддржиистиот да функционира беспрекорно и ќе обезбеди континуиран напредок кон постигнување нацелите. Структурата на процесотза станување на еко-училиште како што спомнавме и претходно,се состои од седум чекори кои се прикажани во следниот дијаграм.

ЕКО-ОДБОР

Анализа на состојбата ј..-| на животната средина ••.. .

Еко-кодекс План на активности

Информирање ивклучување на целото '•••.; Следење и евалуација

училиште и пошироката | на напредокотзаедница • _.\

: \ј Поврзувањесо ;.Х' :

наставната програма

Од Вас се очекува да го обработите секој аспект од системот за управување со животната средина.Сепак ќе треба да изодите определен пат во воспоставување на секој од гореспоменатите чекорипред да се пријавите за едно од трите нивоа на награди. Видот на награда за која ќе се пријавитеќе зависи од тоа колку детално сте го воспоставиле секој од чекорите. За да имате претстава занивото кое сте го достигнале, на крајот од прирачникот се наоѓаат детали за критериумите задостигнување на бронзено, сребрено и ниво на зелено знаме.Имплементирањето на секоја фаза од процесот ќе Ви даде доволно можности за поврзување сонаставната програма.

Т.Формирањена еко-одбор

4 Еко-одборот е движечката сила на програматаза еко-училишта. Под одбор се подразбирапосебен орган кој дејствува од името на некојазаедница. Формирањето на сопствен одбор епрвиот чекор кон станување на еко-училиште.Идеалниот одбор не мора да го претставува самоцелото училиште туку може да ги земе предвиди ставовите на пошироката локална заедница.

Негови членови можатда бидат:• учениците - најважно е тие да имаат најголем

дел од претставниците во одборот," член од наставничкиот колегиум,•други наставници,• родители,•домар,• претставници од техничкиот персонал,• претставници од локалната заедница,• претставници од медиумите,«претставници од невладините организации.

Еко-одборот служи за следниве цели:• Да обезбеди учество во донесувањето на

одлуки на сите учесници кои се вклучени во

училиштето (особено учениците).- Да ја распредели одговорноста на сите

учесници во програмата.»Во целото училиште да ја развие свеста

за постоењето на програмата еко-училишта.

«Да се погрижи за траење и одржувањена програмата.

• Даја поврзе програмата соуправата научилиштето и со пошироката заедница.

* Да обезбеди и да осигура усвојување иреализација на останатите шест чекориод програмата.

Запишување и објавување наодлуките на еко-одборот

"Ч Одборот треба да ги запишува своитеодлуки во форма на записник. Записникотможе да се презентира на состаноцитена училишната управа, на одделенскиили годишни средби и да се постави наогласната табла на еко-училиштето. Заклучните прашања може да се свикасобрание. Во делот на анексите можете давидите примери на записници (анекс 1).

2. Анализа насостојбата наживотнатасредина

"I Пред да започнете со било која програма заподобрување на животната средмна, потребное да ја проверите тековната состојба. Требада знаете која е Вашата почетна позицијаза да можете да поставите реални цели ида го измерите Вашиот успех. Прегледотпомага да се зголеми степенот на свесност запрограмата во училиштето. Со овој прегледможе да се процени колку училиштето јаискористува животната средина, колку отпадпроизведува, колку електрична енергија идруг вид на енергија троши, колку трошивода, какви средства за чистење употребува,каква е околината околу училиштето,колкава е застапеноста на воспитуваниетои образованието за заштита на животнатасредина во активностите во училиштето итн.

"1 За таа цел, како дел од прирачникот, подолуво анекс 2 ќе најдете прашалници на различнитеми од областа на заштитата на животнатасредина кои ќе Ви помогнат да направитепреглед и процена на животната средина.

Со прегледот ќе се добие следното:«Училиштето ќе има информации за состојбата на секоја од областите на

животната средина.• Ќе се избегне пропуштање на клучните области.• Ќе им помогне на учениците и целата училишна заедница да се запознаат

со тековната состојба а исто така ќе им помогне во воспоставувањето наприоритетите во поглед на активностите кои треба да се преземат во иднина.

1 Многу од прашањата во овој дел се преклопуваат или се тесно поврзани. Например, прашањето за ѓубрето е тесно поврзано со намалување на отпадот и тоаможе да се поврзе со здравјето.• Честопати ќе забележите дека напредувајќи во оваа област чекорите напред во

подобрување на друга област.• Треба да обезбедите колку што е можно повеќе соработка со пошироката

училишна заедница во извршување на прегледот. Важно е во него даучествуваат што повеќе ученици.

Како да ја извршите анализата на состојбата на животната средина?

Овој прирачник содржи контролна листа за прегледот. Листата ги покрива главнитеобласти во кои Вашето училиште може да има влијание врз животната средина:• ѓубре, • намалување на отпадот,• енергија, • вода,• транспорт, • здравје.• училишнатаоколина,

1 Секое прашање во листата може да се одговори со да или не. Во листата имаи место за коментари и забелешки за секоја активност која треба да се преземе.Постојат неколку алатки за прегледот. Не мора да ги користите оние кои се наведениво овој прирачник - чувствувајте се слободни да користите и други или сами даси креирате алатки или постоечките да ги надополните. Секое училиште треба даго изведува секој дел од прегледот како што мисли дека е најдобро. Во деловитеод овој прирачник се опишани активностите во обла'стите на животната средина(ѓубре, намалување на отпадот, енергија, вода, транспорт, здравје, училишнаоколина). Тие може да Ви дадат корисни предлози и упатства. (види анекс 2).

1 Зачувајте си копија од контролната листа. Таа ќе Ви биде почетната точка заследната фаза од програмата на еко-училишта - план на активности.

3. План наактивности

^Планотнаактивностиејадротонапрограматаеко-училиште, всушност тој е поентата напрограмата еко-училиште. Значи, училиштатасамостојно да изработуваат проекти базиранина добивање конкретни резултати заподобрување и унапредување на животнатасредина.

"Ѕ Одберете една или повеќе активности(рециклирање на хартија, заштеда на енергија,заштеданавода,употребанаеколошкисредстваза чистење, изолација на прозорци и врати идр.) и реализирајте ги на забавен и ефективенначин. Овој план на активности претставува ивременски распоредени цели кои заедно водаткон подобрување на животната средина.

ч Планот на активности треба да се развиекористејќи ги резултатите од анализата насостојбата на животната средина. Тој треба дасодржи листа на договорени цели, заедно сорокови и јасно доделени одговорности за секојчекор. Секаде каде што е можно тој би требалода е поврзан со наставната програма.

• Осигурајте се дека целите кои сте гипоставиле се реални и достижни. Не бидетепреамбициозни - непостигнувањето на целитеможе да биде поразително за учениците.

г* Доколку Вашиот преглед покажал декаВашето училиште треба да постави многуцели, не се чувствувајте обврзани дека требасите одеднаш да ги реализирате - направетеприоритети преку нивна поделба на оние коисе достижни на краток, кои на среден, а кои надолг рок. Подобро е да се напредува со маличекори и да се слави секој успех. Програматаза наградување бара повеќе посветеност конподобрување отколку еколошка совршеност.

Запомнете: ништо не Ве запира да аплициратеза награда ако сте се зафатиле само со една илидве области од животната средина!

Види анекс 3. (план на активности).

4. Следењеиевалуација

активностите. Со тоа ќе стекнат поголемочувство на припадност кон проектот.

** По следењето на активностите следиевалуацијата. Со неа ќе овозможитепромени во планот на активностидоколку во некои области се потребниприлагодувања.

напредокот

-Ч За да откриете дали успешно ги постигнуватецелите поставени во планот на активности, мора да гонадгледувате и мерите Вашиотуспех. Континуираниотпроцес на следење ќе Ви овозможи да го оценитеуспехот на Вашите активности и да го одржитеинтересот за програмата во целото училиште.Методите на следењето на активностите ќе зависат одобластите кои ќе ги разгледувате како и од возрастаи способноста на учениците да го спроведат. Во некоислучаи ќе има лесни и прецизни начини да се измеринапредокот: читање на мерачи или пресметување назаштедите по сметки (доколку е можно тоа). Другитеобласти, како што е на пример подобрување научилишната околина, можат да се измерат по пат напрашалници, интервјуа, фотографии и слично.

ЧЗатоакакодагоизведетеследењетонаактивноститеи евалуацијата послужете се со примерите дадени воовој прирачник во (анекс4).

Ч Пренесете им ја одговорноста на учениците колкушто е можно повеќе за да го спроведат следењето на

5. Поврзувањесо наставнатапрограма

Вклучувањето во програмата на еко-училиштаобезбедува бројни можности за поврзување соредовната настава.Кога ќе се поврзе програмата на еко-училиштасо формалната наставна програма, на младителуѓе ќе им се овозможи да:

Ги достигнат потребните резултати од учењето.Да ги зајакнат своите искуства од учењето.Да оформат ставови врз основа наинформации.Да развијат вештини на комуникација, односисо јавноста, тимска работа, истрајност воработата и друго.Да ги пренесуваатвештините во различниобласти од наставната програма.

1 Целосниот пристап кон еко-училиштата имовозможува на учениците критички осврт консопствените вештини кои ги поседуваат какоиндивидуалци и како дел од општеството. Овојпристап ги поддржува постојните насоки нанаставната програма.Учениците ќе можат да носат одлуки врз основана информации и ќе можат да реагираат на

чувствителен начин кон животната средина.Учењето за животната средина им овозможувана учениците да го развијат разбирањето засвоите права и обврски на локално и на глобалнониво, значењето на активното граѓанско учествои централниот концепт за еднаквост во фер,демократско и мултикултурно општество.Со ваквиот пристап или поточно учење зазаштита на животната средина кај ученицитесе овозможува уште од најрана возраст да сепоттикне почитта и грижата за другите какои одговорноста кон општеството и животнатасредина.

• Интегрирањето во наставната програма немора да биде тежок и комплициран процес.Учењето за заштита на животната средина еучење кое не бара добри оцени во дневник,присутност на час или одличен устен одговор.Учењето за заштита на животната срединабара конкретни акции кои носат долгорочнии позитивни ефекти. Тоа бара освестување занашата улога и место за состојбата на планетатаЗемја. Од ова интегрирање се очекува ученицитеи сите други во училиштето да го сменат своетооднесувањеисотоаданаправатголемипроменикај себе, во своето училиште и во заедницата вокоја припаѓаат, а со тоа почнуваат да делуваат иглобално на целата планета Земја.

Ч Идеи за тоа како може да се интегрираекологијата во редовната настава можете данајдете во анекс 5.

6. Информирањеи вклучување нацелото училиштеи поширокатазаедница

*Ј Дел од целта на програмата на еко-училиште еда се подигне општата свест за Вашите активностиво областа на животната средина во училиштето иво заедницата и да се осигура колку што е можноповеќе луѓе да добијат можност да учествуваат.Активностите не треба да се ограничат самово училиштето туку и пошироко, во домот и вопошироката заедница.

"I Еден од најдобрите начини за инволвирање нацелото училиште е да се организира редовен „Денза акција" во рамките на целото училиште. Денотза акција е можност сите од училиштето - ученици,наставници и останатиот персонал да се обединаткон остварување на некои од целите од планотна активности. Ваквите денови на акција требада се планираат за навремено да се распределатодговорностите и секој да дознае за нив.

Ч Вклучувањето на целата заедница носи и многуповолности. Родителите, локалните бизнисмении локалните власти можат да се искористат какоизвори на совети, информации, практична помош и

финансиска поддршка. Со ова ќе се овозможии дополнителен публицитет за училиштето.Ваквиот публицитет може да вклучипродукција на информатор за родители,соопштенија за печат за локалните медиуми,отворени денови и слично.

Публикувајте ги Вашите резултати!

V Осигурајте се дека целото училиште е во тексо Вашите резултати. Резултатите и бројкитекои ќе ги соберете треба да се истакнат навидно место во Вашето училиште, можеби ина огласната табла на еко-училиштата. Когаќе ги постигнете целите гласно прославете гоуспехот!

"* На учениците ќе им треба многуохрабрување за да продолжат со работатана програмата на еко-училишта и ова ќебиде добра можност да го потсетите целотоучилиште и пошироката заедница поради штоги започнавте овие активности. Изработетеучилишен весник за потребите на програмата.Одржете предавања на теми од заштитатана животната средина и поделете ги Вашитеидеи и успешни акции на другите училишта ворегионот или другите еко-училишта во светот.За Вашата работа информирајте ги локалнитевесници, телевизии и радиостаници иорганизирајте акции на кои ќе ги поканите имедиумите.

7. Еко-кодекс

1 Еко-кодексот ја дефинира Вашата мисија.Со него на јасен и сликовит начин треба да сепокаже посветеноста на Вашето училиште заподобрување на условите во кои учите.

1 Еко-кодексот е вид на правилник и треба дапретставува заеднички став на сите учесници вопрограмата. Овој кодекс ќе го диктира и насочуваоднесувањето на целото училиште. Исто така соовој чекореко-училиштата имаатможностда годадат својот придонес во процесот на изработкана интернационален еко-кодекс за заштита наживотната средина кој ќе биде спроведуван наглобално ниво и ќе се однесува на сите училиштаво светот, сите канцеларии, организации,фабрики, домаќинства, фирми, болници идруги места каде луѓето живеат, работат или гопоминуваат своето слободно време.

Ч Презентацијата на еко-кодексоте многу важенмомент бидејќи за неговото спроведување епотребна поддршка.

.4 Еко-кодексот може да биде листа на еднос-

тавни реченици, поема или пакпесна, но со конкретни акцииили правила кон кои ученицитеи училишниот персонал треба дасе придржуваат. Составете го ипрезентирајте го на едноставен,убаво илустриран и дизајниранначин кој е лесен за разбирање иделува поттикнувачки. Неговатапрезентација може да биде ипредизвик за учениците за нејзинодизајнирање.

Ч Еко-кодексот треба да се истакнена видно место во училиштетои да се пополнува со актуелнитеинформации на годишно ниво.

АНЕКС1.

Потврда за членство во одборот на еко-училиштетоЕко училиште:

Дата:

Учествуваше во еко-одборот на училиштето:

Од (родител, невладин сектор, бизнис организација):

За (целта на учеството)

Записник од состаноците на еко-одборот \ еко-училиште

Дата на состанокот:

Дневен ред на состанокот

Членови на одборот

Присутни ј Отсутни

Усвојување на записникот од претходниот состанок и прашања кои се отвориле за дискусија:

Како напредува проектот? Што недостасува? Кои се слабите страни? Кои се силните страни? Што следно треба да направиме и сл.

Записник:

Разно:+

Дата на следниот состанок:

Локални контакти еко-училиште

Типови на контакти - владини претставници, родители, бизнисмени, новинари, невладини организации

Потребна поддршка: работна рака, материјали, вештини, публицитет, финансиски средства

Име Адреса и телефон Забелешки (тип на понудена помош, последна дадена помош

АНЕКС2.Контролна листа за анализата на состојбата на животната средина

• Целта на анализата на состојбата на животната средина е да му помогне на еко-одборот да добие јасна слика за еколошката состојба на целото училиште. Тој ќе помогнево идентификувањето на работите кои можат да се подобрат како и кои работи требада се дел од планот на активности на училиштето.Контролната листа која е дадена на следните страници е направена со цел да му помогнена еко-одборот да ја изврши анализата. Би требало да се користи како форма и да сеприлагоди на потребите на секое училиште поодделно.

• Листата е поделена во седум дела кои ги отсликуваат седумте области на еко-училиштата: ѓубре, намалување на отпадот, енергија, вода, транспорт, здравје иучилишна околина. Еден од начините на користење на оваа листа е истата да се поделимеѓу парови - членови на еко-одборот или на ученици, така што различни групи ќе секонцентрираат на различни области. Секоја од групите нека работи на својата област,а потоа сите заедно дискутирајте за наодите. Ако планирате да се концентрирате самона едно пошироко прашање, тогаш можеби ќе се одлучите да користите само дел одконтролната листа. Од друга страна пак, комплетниот преглед ќе Ви овозможи дасоберете докази со кои ќе ја поткрепите Вашата одлука за избор на само една област.

-вање на отпадот Енергија

Дали училиштето има јаснаполитика за ѓубрето?

Коментари и активности

Дали таа функционира?


Дали во училиштето има кантиза ѓубре?


Дали тие се попавени навистинското место?


Дали има доволно канти заотпадоци воучилишната околина/двор?


Д/н

Д/н

Д/Н

Д/н

Д/Н

Дали хартијата за канцеларискаупотреба се чува за рециклирање?


Дали пред рециклирање хартијатасе користи од двете страни?


Дали секогаш се фотоколира оддвете страни?


Дали искористената хартијасе користи за залишување набелешки?


Дали копиите од документитесе чуваат во електронска форманаместо на хартија?


Дали на училишните ручеци сеизбегнуваат материјали за еднаупотреба?


Дали училиштата имаатили пак користат објекти зарециклирање?


Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Дали некој во Вашето училиштее задолжен да го набл>удуватрошењето на енергија (струја,греење и сл.) во училиштето?


Дали чешмите за топла водадобро се затвораат?


Дали цевките за топла вода ибојлерите се добро изолирани?


Дали вратите и прозорцитепропуштаат воздух?


Дзли завесите се прилагодени напрозорците?


Дали се тие прилагодени насоодветната ширина?

Коментари и активнош

Дали завесите се затворенинавечер?


Д/Н

д/н

д/н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Дали притисокот на водатае прилагоден (да не бидепреголем)?


Дали се ставени мерачи начешмите?


Дали се инсталирани чешми сомал млаз? (најчесто каде водатае мека)


Дали чешмите кои капат сепоправаатбрзо?


Дали во тоалетите се инпалираниказанчиња со мали млазови?


Дали училиштето редовно го читамерзчот за вода?


Дали се собира>дождовницатаза наводнување иа цвеќињата,растенијата.дрвјата?


Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

^̂ •̂•ви

чилишендвор 1 забелешки

Дали персоналотна училиштетои учениците најчесто пешачат,возат велосипед или доаѓаат соавтобус на училиште?


Дали најголем дел одавтомобилите носат повеќе одедна личност на училиште?


Дали училиштето имабезбедна зона за оставање навелосипедите?


Дали училиштето им обезбедуваинструкции за возење велосипедна учениците?


Доколку да, дали тоа вклучуваинструкции на патот?


Доколку иматеучилишни возила,дали тие користат безоловенбензин,дизелилиплин?


Дали училиштето редовноорганизира пешачење,лланинарење или возењевелосипед?

Коментари и активнопи

Д/Н

Д/Н

Д/Н

д/н

д/н

д/н

д/н

Дали на некои од часовите сезборува за здрава исхрана?

Коментари и активноста

Дали наставниците и ученицитезиаат што е здрава исхрана?


Дали наставниците и ученицитезнаат кои се двата основниизвори за добивање на енергијана телото?


Дали во училиштето се праватистражувањазаначининаисхрана?


Дали во училиштето стеиаправиле кампања за здраваисхранаиздравживот?


Дали во училиштето стенаправиле анкета за тоа кој какосехрани?


Дали во училиштето се иницираатфизички активности (аеробик,спортски натпревари)?


Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

д/н

Д/Н

Дали дворот е исчистен одхербицидм и пешциди?


Дали во дворот има доволноместо за учениците да можат даиграат, скокаат, трчаат?


Дали има тивки места под сенкзза седење и разговарање?


Дали во училишниот двор имамозаици и други уметнички делз?


Дали на игралиштето иманацртани игри?


Дали во училишниот двор имабара или мочуришна површина?


Дали училиштето има полјана?


Д/Н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

д/н

Д/Н

Д/Н

Дали ходниците се користат заспецијални проекти, како напримермозаици?


Дали има удобни места за седењево ходниците и во заедничкитепростории?


Дали во училницито имадекорации направени одучениците?


Дали влезот на училиштето давачувства на добредојде?


Дали има поставено огласна таблана еко-училиштата на видноместо?


•«

д/н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

д/н

Дали училиштето има контејнериза ѓубре?


Дали контејнерите редовно секористат и празнат?


Дали училиштето купуварециклирана хартија и вежбанкиод рециклирана хартија?


Дали меморандумот научилиштето е испечатен нарециклирана хартија?


Дали хартијата за бришење рацее направена од рециклиранахартија?


Дали хартијата за фотокопирањее направена од рециклиранахартија?


Д/Н

Д/н

д/н

Д/Н

д/н

Д/Н

Дали сите надворешни врати сезатвораат автоматски?


Дали училишните прозорци имаатдвојно стакло, тројно стакло илитермоизолациско стакло?


Дали мерачите за потрошувачкана енергија се лесно достапни ивидливи за учениците?


Дали во училиштето сеупотребуваат енергетско-ефикасни сијалици?

Коментари и акгавности

Дали Вашето училиште користиизвори на обновлива енергија?


Имаат ли ѕидовите изолација?


Д/Н

Д/н

Д/Н

Д/Н

д/н

Д/Н

Дали се пренасочувадождовницата за да ја полнеучилишната бара или да гоодржува училишното мочуриште(воденазона)?


Дали училиштето има здрававода за пиење во текот на целиотден?


-*

Д/Н

Д/Н

VI

анспорт ишен двор Општи забелешки

Дали во училиштето се иницираати други физички активности(фудбал, ракомет, кошарка)?


Дали како позитивен примерсе ипакнуваат учениците коиосвен физичката активноство училиштето вршзт и другифизички активности надвород училиштето (планинарење,пливањеитн.)?


Дали во училиштето е забранетопушењето?


Доколку е забрането пушењето,дали оваа забрана ја почитуваатнастзвниците и родителите?


Дали во училиштето редовносе отвораат прозорците за да сеподобри вентилацијата?


Даливоучилницитеимацвеќиња?

Коментарииактивности

Д/Н

Д/Н

д/н

д/н

Д/Н

д/н

Дали училиштето има нискавегетација (грмушки)?


Дали во училишниот двор имадрвја?


Дали училиштето има зеленило,трева, дрв)а и цвеќиња?


Дали во учил ишниот двор имакуќарки за птиците?


Дали во учил ишнмот двор имаместо за хранење на птиците?


Дали училишниот двор се користиза предавање и учење?


Д/Н

Д/Н

д/н

Д/Н

Д/Н

Д/Н

Дали се купуваат материјали воголеми пакувања за да се избегнепретераното пакување?

Коментзри и активности

Д/Н Дали фотокопирите и сличнатаопрема се гасне доколку не секористи?


Дали компјутерските мрежиавтоматски се исклучуваатдоколку не се користат?


Дали полиците се наместенинад радијаторите за да ја шираттоплата енергија?


Дали околу радијаторот имаоставено простор или пакима поставено решетка сотопол воздух заради подобрациркулација?


Дали проекторите, мониторите ителевизорите се гаснат доколку несе употребуваат?


Дали во училнмците има теписониза да се изолираат подовите и дзсе намалат провевите?

Коментарм и активности

Д/Н

Д/н

Д/н

Д/н

«

Дали училиштето употребуваеколошки продукти за чистење?

Д/Н


АНЕКСЗ.Пример!.

План на активиости ; Еко-училиште

План на активности на еко-училиштетоза:

(име на проектот)

„Хартијата се збира да се рециклира"

Цел на проектот: подигање на свеста за рециклирање на хартија. Напавниците и учениците да ја собираат хартијата и да изнајдат начин истата повторно да ја користат.

Намери:

1. Учениците да стекнат навика за собирање на хартијата и да научат да ја рецикл ираат целосно употребената хартија.

2. Финансиска заштеда за работен материјал.

3. Информирање и инволвирање на јавноста за мудрото користење на хартијата.

Акција:

1 .1 . Да се донесе одлука за собирање нахартија.

1.2. Формирање на лосебни катчиња засобирање на хартија во училиштето сокорпи само за хартија.

1.3. Да се известат сите ученици, родители,наставници, фирми, општината и другисубјекти дека училиштето собира хартија.

1 .4. Да се најде рецепт за тоа како да серециклира хартијата.

1 .5. Да се рециклира хартијата

2.1. Рециклираната хартија да се поделиспоред потребите на училиштето и истатада се користи.

2.2. Да се направи пресметка колкуучилиштето или децата заштедилекоршејќи ја подготвената хартија.

3.1. Да се направи план за промоција нарезултатите.

3.2. Евидентирање и промоција нарезулташе.

Кој е одговорен?

1.1.Еко-одбор

1.2.Ученици

Т.З.Ученици

1.4. Ученици

1.5. Наставник-координатор иученици

2.1. Наставник-координатор,ученици

2.2. Еко-одбор

3.1. Еко-одбор

3.2. Наставник, координатор,ученици, еко-одбор

Време на реализација

01 .01 .-01. 04.2008

01 .02.- 03.04. 2008

01 .03. -20.04.2008

01. 04. -05.04.2008

01 .05 .-21-28.04.2008

02.01 .-01 .05. 2008

2.2.15.05/08

03.01 .-01 .05.2008

03.02.- 15.05.20 08

Како?

1 . 1 . Членовите на одборот ќе бидат задолжени да јапомагаат целата акција.

1.2. Учениците ќе изработат корпи за хартија, ќеги обележат корпите и ќе ги одбележат местата засобирање на хартијата.

1 .3. Да се изработи кампања во училиштето засобирање на хартија. Да се состави писмо кое ќе сеиспрати на родителите, фирмите и други субјективклучени во акцијата.

1.4. Во прирачникотза еко-секција од 0X0 има рецептза рециклирање на хартија.

1 .5. Според рецептот да се рециклира хартијата наредовно.

2.1 . Со помош на директорот и лицето задолжено занабавка на материјали да се определи потребнатаколичина на хартија според наставната програма засекое одделение.

2.2. Според тоа колку училиштето месечно троши занабавка на хартија за внатрешна употреба. Исто така,според тоа колку родител ите на децата трошат закупување на хартија за цртање, вежбанки и сл.

3.1. Каде ќе се промовираат резултатите? Кој ќе севклучи во наоѓање на контакти и сл. ,

3.2. Тим од ученици ќе фотографираат, ќе водатевиденција на секој чекор од изведувањето наакцијата, ќе собираат мислења на ученици, родители,вработени и сл. Со помош на одборот ќе ги објаватрезултатите по локални медиуми, со дописи,фптографии. Ќе отворат досие за акцијата.

Колку чини?

АНЕКС4.Следење и евалуацијаТ Најпрво утврдете што Вие и другите луѓе (на пример родителите, оценувачите) 6и требало да знаат и тогаш идентификувајте гиинформациите кои ќе треба да ги соберете за напредокот на Вашиот проект. Размислете како ќе се искористат информациите и накого ќе му ги дадете."• Следете го Вашиот напредок во врска со наведените цели во Вашиот план на активности.

Обидете се да собирате само информации кои ќе ги користите.

Цел: Да се разбере дека хартијатане старее и дека може да сесобира и повторно да се користи.Наставниците и учениците да јасобираат хзртијата и да изнајдатначини истата повторно да јакорипат.

Намери:

1 . Учениците да стекнат навиказа собирање на хартијата и данаучатда ја рециклираат целосноупотребената хартија.

2. Финаншска заштеда за работенматеријал.

3. Информирање и инволвирањена јавноста за мудрото користењена хартијата.

Крајни резултати

1.1.Ученицитередовнојаносат и ја собираат хартијата воучилиштето.

1.2. Училиштето има финсискизаштеди.

1.3.Јавноставозаедницатакаде што се наоѓа училиштетое запознаена со активноста научилиштето и помага училиштетода собира хартија.

Индикатори

1.1. 1000 ученици од вкупно1200 редовно носатхартија воучилиштето.

1.2. Училиштето заштедува секојмесец по 20% од трошоците захартија. Учениците заштедуваатпо 20% секој месец од трошоцитезахартија.

1.3. Спорсд број на настапи нарадио, ТВ или објави во весник.Според број на испратени дописинадвор од училиштето. Споредобјава на акцијата на веб-страницата на училиштето и веб-страницата на општината.

1.4. Според број на залепенипостери во училиштето и надвород него.

Извори на верификација

1.1. Според листата за имиња икилограми донесена хартија.

1 .2. Според сметките за набавкана хартија и изјава од родителитеза намалување на трошокот водомашниот буџет.

1.3. Фотографии, извештаи,писма, видео снимки и сл.

•

Претпоставки/забелешки

Овааакцијатребадасеспроведува во текот на целатаучебна година како составен делод работата на училиштето. Самотака учениците и вработенитеможатда стекнат навика засобирање и рециклирање нахартијата и нејзино повторнокоршење.

АНЕКС5.Примери за интегрирање на животната средина во редовната настава

Програмата на еко-училишта во Вашето училиштетреба да биде вклучена во формалната инеформалната наставна програма. Подолу во текстот се дадени примери како тоа може да сепостигне.

Примери од математика и општествени науки= Да собираат, запишуваат и интерпретираат податоци од истражувањата.«Да знаат да се служат со податоци од повеќе извори: фотографии, документи, мапи, планови и

друго.• Да се служат со собраните податоци за носење на одлуки и решавање на проблеми.' Да се служат со податоци за да се прикажат промените м развојот со текот на времето.«Да се истражуваат обновливите и необновливите ресурси.= Да истражуваат можности за трансфер на енергија и зачувување.• Да ги анализираат материјалите и нивните извори, на пример процесот на производство и

рециклирање на стаклени и пластични шишиња.»Да ги проучуваат животните средини и дистрибуцијата на организмите во рамките на нивната

средина.

"^Примериодјазици• Истражување со користење на повеќе извори: интервјуа, прашалници, пишани материјали,

медиуми и информатичка технологија.«Да се земаат предвид мислењата на другите, да се користат разумни аргументи и да се

стекнуваат со вештини за дебатирање.Да се претставуваат пред различна публика: ученици, персонал, родители и поширокатазаедница.

• Да пишуваат извештаи, да водат записници и да прават изложби.

'Ѕ Примери од уметност, дизајн и технологија• Да креираат постери, летоци и знаци за кампањата, на пример за еко-кодексот.«Да дизајнираат и произведуваат користејќи рециклирани материјали.• Да го дизајнираат идеалното игралиште и опрема.••> Да направат скулптури или мозаици кои ќе ги постават во училниците, ходниците или

училишниотдвор.

Примери од општествени науки и комуникацијаДа го имаат предвид влијанието на животната средина врз здравјето на луѓето воразлични историски периоди во Македонија и пошироко.Да го разберат влијанието на луѓето врз природата и животната средина.Да научат што е здрав живот и да го применат тоа во пракса.Да развиваат добри врски и да соработуваат со различни луѓе.Да работат под различни услови кои ќе зависат од задачите што ги извршуваат.Да учествуваат во активности кои му носат корист на целото училиште и назаедницата.Да учествуваат во изборите за еко-одборот како дел од демократските процеси.Да придонесат за локалната и националната дебата за енергија, транспорт иуправување со отпад.Да ја подигнат свеста на граѓаните за глобалните прашања и одржливиот развој.Да им помогнат на младите луѓе и возрасните да носат одлуки врз основа наточни и проверени информации.Да комуницираат со локалните, националните и меѓународните агенции.Да се поврзат со други училишта од земјата, од Европа и од светот.

АНЕКС6.Секогаш кога ќе преземете и направите некоја активност информирајте ја јавноста за тоа!

Откако ќе се вклучите во програмата на еко-училишта тогаш:Информирајте го училишниот одбор.Испратете писма до родителите.

• Објавете написи во локалниот весник или информатор.Објавете на веб-страната на училиштето.

Откако ќе го основате еко-одборот тогаш:Информирајте ги останатите ученици од училиштето.Презентирајте ги потврдите за членство во одборот.Објавете напис во локалниот весник со кој ќе побарате кандидирање од родителите.

Откако ќе ја извршите анализата на состојбата на животната средина:• Ако резултатот што произлегол од анализата на состојбата на животната средина е проект

за намалување на отпад или рециклирање на хартија, тогаш испратете писма до локалнитекомпании за рециклирање за да најдете потенцијални собирачи на отпад.

• Испратете писма до локалната бизнис заедница барајќи ресурси и друг вид на поддршка запроекти и акции.

»Организирајте соопштенија за медиумите за активностите на еко-училиштата.»Истражете го мислењето во училиштето и во пошироката заедница за да добиете повратни

мислења.

"* Откако ќе го подготвите планот на активности:• Организирајте посета од надворешни организации.• Добивајте редовен извештај од училишните собири.«Проширете го планот за учениците да извршуваат активности и дома.

Ч Откако ќе ги започнете проектите за еко-училишта:• Организирајте настани на ниво на целото училиште за започнување на индивдцуални проекти.»Испратете соопштенија до јавноста.• Организирајте натпревар за текстот и дизајнот на училишниот еко-кодекс.

Ч Како дел од процесот на следење на проектот:• Истакнете ги резултатите на огласната табла на еко-училишта.• Истакнете ги резултатите на Вашата веб-страна.

"1 Кога ќе го прославувате успехот:• Организирајте соопштенија за јавноста во локалниот весник, радио и

телевизија.Организирајте настани и активности кои ќе го обележат примањетона наградата.

«Објавете го тоа на Вашата веб-страна.«Организирајте свеченост и истакнете ги учениците, наставниците,

родителите и сите други кои го дале својот придонес запоттикнување и реализирање на активностите.

• Пријавете ги истакнатите наставници и ученици во редакцијата наемисијата 5+.

Пријавување за награда1 Откако ќе ги имплементирате седумте основни чекори од процесот на еко-училиште, можете да се пријавитеза наградата. Има три нивоа на наградување. Можете да се пријавите за било кое од нив врз основа на Вашатапроцена за напредокот на Вашето училиште. Критериумите 6и требало да Ви ги дадат релевантните информацииза да оцените кое ниво сте го достигнале.Откога ќе се одлучите да се пријавите за било кое ниво на награда, испратете мотивационо писмо до канцеларијатана 0X0 и во рок од еден месец ќе бидете повикани на работилница на која 0X0 ќе Ви ја претстави целата идеја ипроцедура за станување на еко-училиште.

Трите наградиПрвите две нивоа на наградата на еко-училишта се бронзен и сребрен сертификат.Највисокото ниво е зелено знаме.

Когадасепријавите?Т Вие одлучувате кога сте подготвени да се пријавите за награда. Ако се пријавувате за зелено знаме, ние ќе Вепосетиме во најкраток можен рок по добивањето на Вашата апликација. Колку брзо ќе можеме да го посетимеВашето училиште ќе зависи од тоа колку апликации сме добиле во определен период од годината.

Повторно аплицирање за награда1 Наградата зелено знаме има важност од две години. Потоа ќе треба повторно да аплицирате за да ја обновитенаградата. Ако Вашето училиште повторно аплицира за наградата, Ве молиме погледнете ги уште еднашкритериумите и пополнете ја апликацијата. Во содржините од овој прирачник дадена е почетна контролна листасо која ќе можете да се осигурате дека сите потребни критериуми се опфатени. Оваа листа треба да биде многуповеќе од квадратчиња кои ќе ги пополните. Таа ќе Ви овозможи да го идентификувате доказот за успешнокомплетирање на секој од наведените критериуми.

За било каква информација со еко-училиштата Ве молиме пишувајте на:Здружение на граѓани 0X0Илинденска 43/10,1000 СкопјеРепублика Македонија02/3222-303Електронска пошта\л/\лш.охо.огд.т!<

БронзенонивоПријавување за бронзена награда"* Бронзената награда се темели на самопроценување на училиштето и за неа може да се пријавите преку веб-страната на еко-училиштата или преку пошта во канцеларијата на 0X0 во Скопје. За да се пријавите за бронзенанаграда можете да го користите листот подолу за да аплицирате за бронзено ниво.Заедно со апликацијата треба да испратите и мотивационо писмо во кое ќе ојасните зошто Вашето училиште сакада стане еко-училиште.

КРИТЕРИУМИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА НАГРАДА ЗА БРОНЗЕНО НИВО НА ЕКО-УЧИЛИШТЕ

Доколку Вашето училиште ги задоволува долунаведените критериуми, може да го искористите овој формулар зада се пријавите за сертификат за еко-училиште на бронзено ниво. Оваа фаза е само за самопроценување.

Формирање на еко-одборМешани групи од ученици и возрасни кои се сретнуваат за да разговараат за еколошка акција на училиштето.Групата се сретнува најмалку еднаш во полугодието.Се чуваат записници од состаноците.Резултатите од дискусиите на групата и активностите што треба да се преземат се соопштуваат во целотоучилиште.

Анализа на состојбата на животната срединаСе спроведува неформална еколошка процена на училиштето.Еколошката група ги разгледува резултатите на процената.После процената се планираат активности кои ќе го изменат и подобрат еколошкото делување на училиштето.

Изработка на план на активностиЕколошката група одлучува за дејствување на училиштето врз основа на неформалната процена.Се договара одговорност за преземање на акција.

Следење и евалуација на напредокотЕколошката група го набљудува напредувањето кон целите.Групата ја разгледува успешноста на преземените дела.

Поврзување со наставната програма• Еколошките теми се покриени со наставната програма за разни предмети за повеќе возрасни групи.

Информирање и вклучување на целото учмлиште и пошироката заедница»Еколошката група има огласна табла каде детално ги соопштува еколошките активности кои се

спроведуваат.* Училиштето гм информира и родителите за спроведените акции.* Пошироката училишна заедница знае за еколошките активности што се случуваат во училиштето.

Изработка на еко-кодекс' Постои договор за некои еколошки правила на училиштето изготвени од еколошката група за кои

се согласило целото училиште.

Ги задоволуваме горенаведените критериуми и би сакале да се пријавиме за бронзенониво:

Име:Име на училиштето:Адреса:Дата:

Ве молиме испратете ја пополнета оваа страна заедно со мотивационото писмо во Здружение награѓани ОХО„Илинденска" 43/10,1000 Скопје, или на веб-страната: ммш.охо.огдМ или по факс набројот: 02/3222-303

Како ќе биде наградено училиштето на ова ниво?Со постигнување на ова ниво, Вашето училиште ќе добие награда„Сертификатза бронзено ниво на еко-училиште" од граѓанската асоцијација 0X0 која енационален координатор на мрежата на еко-училишта. Исто така училиштетоќе биде промовирано во детската емисија на 0X0 5+. Ќе биде снабдено исо дидактички материјали што 0X0 ги има на располагање. Дидактичкитематеријали се однесуваат на заштитата на животната средина. Исто така,училиштето ќе може да учествува на интернационалните натпревари кои сеодржуваат на теми поврзани со заштитата на животната средина и ќе бидевмрежено со останатите еко-училишта во светот.

Сребрено нивоКРИТЕРИУМИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА НАГРАДА ЗА СРЕБРЕНО НИВО НА ЕКО-УЧИЛИШТЕ

Доколку Вашето училиште ги задоволува долунаведените критериуми, може да го искористите овој формуларза да се пријавите за сертификат за еко-училиште на сребрено ниво. Оваа фаза е само за самопроценување.

Формирање на еко-одборУчениците стануваат дел од еколошката комисија која донесува одлуки.Во комисијата има и претставник на родителите.Комисијата се сретнува најмалку еднаш во полугодието.Се водат писмени записници од состаноците.Учениците ја делат одговорноста околу водењето евиденција за состаноците со возрасните.

• Претставници на учениците се грижат да постои комуникација помеѓу комисијата и училиштето.

Анализа на состојбата на животната средина• Учениците и возрасните планираат како да се спроведе еколошка процена на училиштето.• Се користи документ за процена (листа на еко-училиштата за еколошка процена, или сопствена листа на

училиштето) и резултатите потоа се евидентираат.> Резултатите од процената се објавуваат пред целото училиште.• После процената еко-комисијата планира соодветни активности.

Изработка на план на активности• Еко-комисијата изготвува план на активности за еколошка акција.• Планот на активности вклучува посебни цели со временски рок за нивно завршување.• Се планираат разни акции кои покриваат повеќе од еден аспект на управување со животната средина.

Следење и евалуација на напредокот• Еко-комисијата го набљудува напредувањето кон остварување на поставените цели.• Еко-комисијата преку соодветни средства поднесува редовен извештај до целото училиште.' Целото училиште и учениците и возрасните ја разбираат идејата и се посветуваат на вредноста на активностите

и делата.

Поврзување со наставната програма• Некои аспекти на активностите на еко-училиштата се интегрирани во наставната програма за повеќето

возрасни групи.

Информирање и вклучување на целотоучилиште и пошироката заедница• Огласната табла на еко-училиштата стои на видно место во училиштето.• Целото училиште се информира и се вклучува во активностите преку презентации или билтени.• Целото училиште е ангажирано во бројни активности на еко-училиштето, како рециклирање на

хартија и подобрување на училишното место.• Родителите се вклучени во активностите на еко-училиштето.•Локалните весници и радиостаници известуваатза активностите на еко-училиштето.• Во училишното фоаје постои албум на активности кој може да го видат сите посетители.

Изработка на еко-кодекс• Еко-комисијата предлага еко-кодекс со кој училиштето треба да се сложи.• Еко-кодексот е изложен на огласната табла на еко-училиштето.

Ги задоволуваме горенаведените критериуми и би сакале да се пријавиме за сребренониво:

Име:Име на училиштето:Адреса:Дата:

Ве молиме испратете ја пополнета оваа страна заедно со мотивационото писмо во Здружение награѓани ОХО„Илинденска" 43/10,1000 Скопје, или на веб-страната: ишл/.охо.огд.тќ или по факс набројот: 02/3222-303

Како ќе биде наградено училиштето на ова ниво?Со постигнување на ова ниво Вашето училиште ќе добие награда„Интернационален сертификат за сребрено ниво на еко-училиште" одинтернационалната организација ФЕЕ и ќе биде промовирано во детскатаемисија 5+. Училиштето ќе биде снабдено со дидактички материјалишто 0X0 ги има на располагање. Дидактичките материјали се однесуваатна заштитата на животната средина. Исто така, училиштето ќе може даучествува на интернационалните натпревари кои се одржуваат на темиповрзани со заштитата на животната средина и ќе биде вмрежено соостанатите еко-училишта во светот.

Зелено знамеПријавување за зелено знаме

^ Ако мислите дека Вашето училиште ги исполнува највисоките критериуми за секој одседумте елементи во процесот на еко-училишта, тогаш сте подготвени да се пријавите за зелено знаме.За да аплицирате за зелено знаме не треба претходно да ги имате поминато бронзената и сребрената фаза.Можете да откриете дека тие се корисен начин за охрабрување на Вашето училиште ако се пријавувате првпат за награда. Сепак, ако мислите дека Вашето училиште ги исполнува критериумите за зелено знаме, тогашработете на тој план и пријавете се за награда.

Ч Кога ќе се пријавите за Вашата прва награда на зелено знаме, оценувачите не очекуваат совршена околина.Суштината на програмата за еко-училишта е училиштата да се вклучат во континуиран процес на подобрување.Ако сте ги реализирале чекорите кои се опишани во делот за седумте чекори за една или две активности одобласта на животната средина и сакате да продолжите со овој процес, тогаш сте подготвени да аплицирате занаградата.За да аплицирате за зелено знаме треба да одговорите на одредени прашања кои се однесуваат наактивностите од областа на животната средина и да ја пополните апликацијата. Испратете ги Вашите одговоридо канцеларијата на Здружение на граѓани ОХО„Илинденска" 43/10,1000 Скопје, или по електронска пошта наадреса охо@охо.огд.тќ.

КРИТЕРИУМИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА НАГРАДА ЗА ЕКО-УЧИЛИШТЕ НА НИВО НА ЗЕЛЕНО ЗНАМЕ

^ Доколку Вашето училиште ги задоволува долунаведените критериуми, може да го искористите овој формуларза да се пријавите за сертификат за еко-училиште на ниво на зелено знаме.

Формирање на еко-одбор• Учениците се кандидираат и се избираат од страна на своите соученици за да станат дел од еко-комисијата.• Учениците имаат можност да номинираат некои од возрасните членови на комисијата за одредени задачи.• Комисијата понекогаш ги избира возрасните членови за одредени задачи.• Комисијата се сретнува најмалку еднаш во полугодието.• Се водат писмени записници од состаноците за тоа како се донесуваат одлуките и учениците да ја делат

обврската за водење записник со возрасните.• Записниците се изложени на огласната табла на еко-училиштето.• Извештаите за средбите на комисијата се презентираат на родителските средби или на состаноците на

училишниотодбор.

Анализа на состојбата на животната срединаУчениците и возрасните во еко-комисијата планираат и спроведуваат еколошка процена научилиштето во консултација со луѓе кои не се членови на комисијата.Се користи документ за процена кој ја покрива секоја област на влијанието на животнатасрединаРезултатите од процената се објавуваат на огласната табла на еко-училиштето и веб-страната(ако училиштето има веб-страна).Учениците кои се членови на комисијата прибираат предлози за акција од одделенијата илисекциите.Еколошка процена се прави еднаш годишно за да се оцени целокупниот напредок.

Изработка на план на активностиПланот на активности е вклучен во развојниот план на училиштето.Учениците во еко-комисијата преземаат одговорност за водење на некои области на делување.Со планот на активности се одредуваат приоритетни цели.

; Планот на активности укажува на можните трошоци и како активностите ќе се следат иоценуваат.

Следење и евалуацмја на напредокотЕко-комисијата се грижи евалуацијата да биде тековна, соодветна на активноста што се следи меден дел да биде изведуван од ученици.Целото училиште е свесно за напредокот на еколошката акција и има можност да ги оценуванејзините ефекти преку дискусии и дебати.Еко-комисијата се сретнува за да го разгледа напредокот и да ги анализира собраните податоци.Членовите на еколошката секција се надоградуваат на успесите и одлучуваат за корективниакции кога некои од активностите нема да се покажат како успешни.

• Некои од добиените податоци се користат за работа во наставната програма.

Поврзување со наставната програмаУчилиштето има назначено лице кое ќе биде задолжено за еколошка едукација/едукација заодржлив развој.Училиштето има наставен план каде се интегрирани некои еколошки теми во наставнатапрограма за повеќе предмети за некои возрасни групи или одделенија*.Аспекти на активностите на еко-училиштето се интегрирани во повеќе предмети за повеќетоодделенија или возрасни групи.Низ наставните активности се истражувааттеми поврзани со одржливиот развој во повеќетовозрасни групи.

Мнформирање и вклучување на целото училиште и пошироката заедница• Активностите на еко-училиштето се изложени на огласна табла која се наоѓа

во училиштето или надвор од него.• .'зложби со активностите на еко-училиштето се поставени за локалната

заедница, на пример: во библиотеката, локалната продавница илиградското собрание.

• Активностите на еко-училиштето се составен дел на училиштето и целотоучилиште се ангажира на„Ден за акција" (или слични активности).

• "ошироката заедница е вклучена во активностите на училиштето например: локалните советници, локалните бизнисмени, еколошкитезрганизации.

• Учениците пишуваат извештаи за активностите за локалните весници.• Активностите на еко-училиштето се подетално изложени на веб-страната на

училиштето(акопостои).

.'зработка на еко-кодекс• Целото училиште има можност да дава предлози за тоа што тие мислат

дека треба да се вклучи во еко-кодексот.• Еко-комисијата изготвува кодекс од собраните предлози и тоа се

презентира пред училиштето за одобрување.• Еко-кодексот е изложен на огласната табла на еко-училиштето и во сите

училници, како и на надворешната огласна табла и веб-страната научилиштето (ако постои).

• Секоја година целото училиште го разгледува еко-кодексот за да се осигурадека е релевантен.

Ги задоволуваме горенаведените критериуми и би сакале да се пријавиме за ниво на зелено знаме:

Име:Име на училиштето:,Адреса:Дата:

Ѕ Ве молиме испратете ја пополнета оваа страна заедно со мотивационото писмо во Здружение на граѓаниОХО„Илинденска" 43/10,1000 Скопје, или на веб-страната: мллш.охо.огдМ или по факс на бројот: 02/ 3222-303

Ч Исто така, следете го овој редослед:Ве молиме да го пополните овој формулар и да го пратите на долунаведената адреса, заедно со 2 копии од:• Вашите одговори од прашалиикот.• Вашата анализа на прегледот на животна средина, планот на активности и еко-кодексот.(Копиите ќе и бидат пратени на комисијата пред да бидете посетени.)

Училиште/организација:

Адреса:

Телефон:

Адреса на електронска пошта:

Ние, долупотпишаните, изјавуваме дека ова се вистински податоци за нашето искуство со еко-училиштеи се пријавуваме за зелено знаме на еко-училиште во интерес на нашето училиште.

Директор:

Потпис...

Координатор на еко-училиштето:

Потпис,

Дата на потпишување:

I

• Напишете нешто за искуството на Вашето училиште во областа на екологијата. Опишете некои активности или проекти.Кои биле резултатите од тие активности, колку долгорочни биле добиените резулати? Кој имал бенифит од тие резултати?Колку учениците од Вашето училиште се запознаени со темата заштита на животната средина и на каков начин? Коиедукативни материјали сте ги користеле досега во Вашето училиште на темата заштита на животната средина?

т Кога се пријавувате за зелено знаме, Ве молиме пополнете документ одговарајќи на прашањата долу. Ова ќе нипомогне да и дадеме јасна претстава на комисијата за Вашето искуство со еко-училиште.

"I Треба да ги пополните одговорите така што ќе бидат по текот на прашањата како што се тука и употребете ги прашањатакако наслови. Вашиот одговор нека биде долг или краток колку што Ви треба простор и Ве молиме потрудете се да дадетецелосни одговори.

ПРАШАЊА:

• Кој членува во еко-одборот, како дејствува и колку често се состанува?• На каков начин ја извршивте анализата на прегледот на животната средина?• Како ги одлучивте целите на Вашиот план на активности?• Колку сте напреднале кон зацртаните цели?• Опишете како ги надгледувате активностите и како го оценувате напредокот?• Ве молиме наведете податоци колку ученици се вклучени во курикулумот поврзан со развојот на еко-училиштата.• Како беше информирана целата училишна средина и како истата беше вклучена во сите аспекти на програмата еко-

училиште?• Ве молиме опишете ги контактите кои сте ги направиле со пошироката заедница, а кои се однесуваат на активностите за

еко-училиштата (на пример: родители, партнери, локални организации, медиуми и други).• Како сте го развиле Вашиот еко-кодекс?• Кои се Вашите планови за идни активности во еко-училиштето?»Како досегашното искуство на темата заштита на животната средина придонесе Вашето училиште да ги исполни овие

критериуми?

Ве молиме додадете информации за кои мислите дека се важни.49

КАКО ЈА ОЦЕНУВАМЕ ВАШАТА АПЛИКАЦИЈА ЗА ЗЕЛЕНО ЗНАМЕ

Ч Ако Вашата апликација е во рамките на бараниот стандард ќе закажеме состанок со Вас накој двајца или тројца оценувачи би дошле да го посетат Вашето училиште. Вашите одговори напрашањата во апликацијата ќе ги обезбедат најголем дел од информациите кои им се потребнина оценувачите да одлучат дали го заслужувате зеленото знаме. Не треба да испраќате додатенматеријал бидејќи оценувачите ќе погледнат се што сметате дека е потребно за време на посетатанаВашетоучилиште.

^ Посетата има неформален карактер и трае од час и половина до два часа. Таа ќе им даде можностна оценувачите да се сретнат со учениците и другите учесници кои работеле кон постигнување науспехот. Во дискусиите со учениците, оценувачите ќе водат грижа за нивната возраст и фаза наразвој.

Ч Откако ќе ја завршат посетата, оценувачите ја известуваат канцеларијата на 0X0 во Скопје сошто му овозможуваат на тимот за еко-училишта да донесе одлука за доделување на наградата наВашето училиште. Ако Вашето училиште е успешно, ќе му се додели награда зелено знаме - тоа еинтернационална награда која е признаена и која се користи во многу земји во светот. Можете даја изложите во фоајето на Вашето училиште или да ја истакнете на јарбол во училишниот двор. Истотака, наставникот - координатор ќе добие интернационален сертификат кој ќе ја потврди неговатаработа и личен ангажман за спроведување на оваа програма. Училиштето со овој статус ќе добиеи парична награда за спроведување на еколошки проекти и лого кое можете да го користите наВашиот меморандум или на друг материјал на училиштето.

„Не треба да се сомневате во тоа дека мала група на промислени, организирани иодговорни граѓани можат да го сменат светот. Всушност, тоа е и единственото нештошто може да помогне и да смени нешто."

Маргарет Мид

Еко училиште прирачник

Documents