ဦးအုန္းေက်ာ္၏...

aaa

ျမနမာတဆပေခါငးဝါသနာရငမား Henzada

မးမခ ကြနယကစာမကႏာ (www.moemakha.com) တြင ေဖာျပထားေသာ

ဥးအနးေကာ၏

တဆပေခါငးဆငရာေဆာငးပါးမား စစညးမႈ (၂)

၁။ ႏစ ၁၅၀ ျပည မႏေလး (တဆပေခါငးမား)

၂။ လ႔အခြငအေရးေန႔ (တဆပေခါငးမား)

၃။ ရာဘငျဒာနတတဂး (တဆပေခါငးမား)

၄။ ရနကနတကသလက ကယတငပါ (တဆပေခါငးမား)

၅။ ေဒါငးအဆငဆနးေတြန ပဝါအလလ (တဆပေခါငးမား)

aaa


ႏစ ၁၅၀ ျပည မႏေလး (တဆပေခါငးမား)

ဥးအနးေကာ

ေမ ၁၃၊ ၂၀၀၉

ဟ ဒလေတာ ငါတတ႔ သငယခငးေတြ တယအဖြ႔ေတာငပါလားေဟ။ လာၾက လာၾက˝

“သႀကၤနအၿပးဆေတာ ကေနာတ႔ သငယခငးေတြလညး ဥးေလးက ကနေတာရေအာင တမငတကာ

လစၿပး လာခၾကတာပ။ ၿပးခတလ တနးက ဥးေလးက မႏေလးၿမ႔ ႏစ ၁၅၀ ျပညတအေၾကာငး

စကား၀ငးဖြ႔ၾကမယဆ။ မႏေလးန႔ ပတသကတ သခငးေတြ ဆၾကမယဆ။ အဒါေၾကာင အခလ

ရသေလာက လစခတာပ။ ဥးေလး ငားလကတ ဆရာေတာ ဥးေသာဘတ (ေရႊကငးသား) ရ႕ အႏစ

၁၀၀ ျပည မႏေလး စာအပကလညး ကေနာတ႔ ဖတၿပးၾကပါၿပ။ သမငး ရႈေထာငကေန ၾကညရင

ေတာေတာတနဖးရတ စာအပပေနာ”

“ေအးေပါကြာ။ အဒလ စာအပမးက တစမစမ အရသာခ ဖတေတာ တခနက တ႔ျပညႀကးရ႕

ၿမ႔ေတာက ဘယလ တညေဆာကခၾကတယဆတာ မငးတ႔ရ႕ မကစထမာ ေပၚလာၿပမဟတလား။

aaa


စာၾကညတကတငးမာ ရထကတ စာအပေကာငး တစအပေပါကြာ။ က က မငးတ႔ၾကညခငေနတ

မႏေလး ရာျပညတဆပေခါငးေတြ အရငဆး ျပရမယကြ။ ေဟာဒမာ ၾကညၾက။”

မႏေလး ႏစ ၁၀၀ ျပညအထမးအမတ တဆပေခါငး (၃) လး

၁၃၂၁ တနေဆာငမနးလဆနး ၈ ရက (၁၉၅၉ ႏ၀ငဘာ ၇ ရက) စေနေန႔တြင ထတေ၀ခသည။

aaa


“တကယေတာ အဒ ႏစ ၁၀၀ ျပညတအခနမာ တဆပေခါငးအသစ၊ ဒဇငးအသစန႔ ခန႔ခန႔ညားညား

ထတေ၀ခတာ မဟတပါဘးကြာ။ ၁၉၄၉ ခႏစကတညးက ရၿပးသား သးၿပးသား တဆပေခါငး

အေဟာငးေပၚမာ အခ မငးတ႔ ျမငေတြ႔ရသလ ‘ၿမ႕မႏလာ ႏစတရာ ၁၂၂၁-၁၃၂၁’ ဆတ စာတနး

အေပၚက ထပရကၿပး ၀တေၾကတနးေၾက ကေရာကမည ထတေ၀လကတ

တဆပေခါငးကေလးပါကြာ”

“ဟင ဟတလား။ သမငးမာ အေရးပါတ ၿမ႕ေတာႀကးရ႕ အႏစ ၁၀၀ ျပညက အေလးမထားသလႀကး

ျဖစေနတာေပါေနာ”

“ေအးေပါကြ”

“ဒါေပမယ ရာျပညအခမးအနား ပြေတာႀကးကေတာ စညစညကားကား သကသက၀နး၀နး

ကငးပခၾကတာပ မဟတလား ဥးေလးရ႕။ ‘မနးရာျပညကြငး’ ဆၿပးေတာေတာင နာမည

ကနေနရစေသးတာပ”

“ေအးေလကြာ။ အဒါေတာ မနပါတယ။ ဥးေလးက တဆပေခါငးေလလာတ ရႈေထာငက ၾကညၿပး

ေျပာတာပါ။ အမတတရ ထညထည၀ါ၀ါကေလး ထတတာက ျမငခငတာေပါကြာ။ အဒလ

မထတခေလျခငး ဆၿပး အားမလ အားမရ ျဖစမတာပါကြာ။ ဒေနရာမာ အေၾကာငးသငလ႔ ႏႈငးယဥ

ေျပာရမယဆရင ထငးႏငငက ဘနေကာကၿမ႕ေတာႀကး ႏစ ၂၀၀ ျပညတ ၁၉၈၂ ခႏစမာ

အထမးအမတ တဆပေခါငး ၁၀ ခေတာင တသတတနးႀကး ထတေ၀ခၾကတယ”

“မႏေလးၿမ႕က ‘အတကစေကာဧ မႏေလး’

‘ေအာငေကာခမးေအး မႏေလး’

‘အငၾကငးၾကာအ ရတနာပ’ ဆတ စကားအရ ျမနမာသကရာဇ ၁၂၂၁ ခႏစမာ တညခတာဆေတာ

၁၃၂၁ ခႏစမာ ႏစ ၁၀၀ ျပညခတယ။ အခ ၁၃၇၁ ခႏစမာ ႏစ ၁၅၀ ျပညသြားၿပလ႔ ကေနာတ႔

မတထားပါတယ ဥးေလး”

“ငါတတ႔ မတထားတာမာ နညးနညးကေလး တးၿပးေတာ ရက လ အတအကကေလးန႔ ဆရင

ပမေကာငးဘးလား”

aaa


“ဟတတယေနာ။ ပါေတာမေန႔တ႔ အမးသားေအာငပြေန႔တ႔က ဗမာဆနဆန (မးခစစတအျပညန႔)

ျမနမာရကစြန႔ မတထားတာ ပေကာငးတယလ႔ ဥးေလး အထပထပအခါခါ ေျပာဖးၿပးသားမ႔

ကေနာတ႔ တမငတကာ ေရးမတထားပါတယ ဥးေလးရာ။ ေဟာဒမာ ၾကည၊ ႏစ ၁၅၀

တငးတငးျပညတ ရကစြ အတအကကေတာ ‘၁၃၇၁ ခႏစ ကဆနလျပညေကာ ၇ ရက ၄ နာရ ၃၁

မနစ ၃၉ စကန႔’ပါပ။ ခရစႏစ အရဆရငေတာ ‘၂၀၀၉ ေမလ ၁၅ ရက’ ျဖစပါတယ။ ဒါ

‘ေမာကြနးတင’ မာ ေရးထးထားတအတငး အတအကပေနာ ဥးေလး”

“ေအးကြာ။ တယေကာငးပါလား။ က ေမာကြနးတငက ေမာကြနးစာက ဖတျပစမးပါဥး။ စာေၾကာငး ၆

ေၾကာငးန႔ ေရးထးထားတာေလ”

“သကရာဇ ၁၂၂၁ ကဆနလျပညေကာ ၆ ရကေန႔ ညဥ ၃ ခကတးေကာ ၇ ရက တနငးလာေန႔အ၀င

၄ နာရ ၂ ပါဒ အခနတည ရတနာပမ ေရႊၿမ႕ေတာ ေလးသနးတခါး (မရငးသတပအတငး)”

ေမာကြနးစာ

aaa


ေမာကြနးတင

(လ ၂ ဖကခန႔ရ ကၽြနးတငနနႀကးမား၏ ထပမ အနခ ေမာကြနးရြကေပၚတြင ေရႊစာလးႀကးမားျဖင ေရးထးထားသည။)

“‘ၿမ႕မႏလာ - ႏစတရာ’ ဆတ ဒတဆပေခါငးေပၚက ပဟာ မႏေလး နနးေတာပ ဆေတာ

တဆပေခါငးမာ စၿပးသးတာ အဒ ၁၉၄၉ ခႏစက စတယလ႔ ဆရေတာမာေပါေနာ ဥးေလး”

aaa


၁၉၄၉ ဇနန၀ါရ ၄ ရက ၁ ႏစေျမာက လြတလပေရးေန႔ အထမးအမတ တဆပေခါငး

အဂၤလပမား သေပါဘရငအား နနးခအၿပး ေတြ႔ရေသာ မႏေလး နနးေတာေဆာင “ေအး - - အဒလ ေျပာလ႔ရပါတယကြာ။ အဒါအျပင မႏေလး ကးန႔ ၿမ႕ရး၊ နနးျမင၊

သဟာသနပလငန႔ ကရ၀ကေရႊေဖာငေတာ စတ မႏေလး နနးေတာေရႊျပညန႔ ဆငတ

ကကသေရေဆာင ေနရာဌာနေတြကလညး တဆပေခါငးေတြမာ ဒဇငးဆြၿပး ထတပါေသးတယ။

ဥပမာကြာ - - မငးတ႔သတ ၁၉၉၆ မာ Visit Myanmar Yearအျဖစ ထတေတာ မႏေလးၿမ႔ရး၊ ကးန႔

ဖး၀ရပပန႔။ ေနာကတခါ ၂၀၀၀ ျပညႏစမာ တရတ-ျမနမာ သတမနဆကသြယမႈ ႏစ ၅၀ ျပည

အထမးအမတ တဆပေခါငးမာလညး တရတျပညက ကယစားျပထားတ Great Wall၊ တ႔

ျမနမာျပညက ကယစားျပထားတ မႏေလး ကးန႔ ၿမ႕ရးက သးခပါေသးတယ”

aaa


မႏေလး ႏင မဟာတတငး (၂၀၀၀ ျပည ဇြနလ ၈ ရကေန႔တြင ထတေ၀သည)

“ၿပးခတ မတလေလာကက ထတတ ဂာနယတစေစာငမာလညး ‘မႏေလး ၿမ႔တည ႏစ ၁၅၀ ျပည

အမတတရ’ ဆၿပးေတာ ခနက ဥးေလးေျပာခတ မႏေလးန႔သကဆငတ အထငကရ သေကၤတ၊

ေနရာဌာနေတြပါတ တဆပေခါငးေတြက စစညး ေဖာျပထားတာေတြ႔ရတယ။ အေတာေလး

ျပညစသားပကြ။ ေဟာဒမာ ၾကည”

7 Day News Journal (၂၀၀၉ မတ ၁၉) တြင ေဖာျပထားေသာ မႏေလးပရပ တဆပေခါငးမား

aaa


“အဒေတာ မႏေလးနနးေတာက ၁၉၄၉ ခႏစက စၿပး တဆပေခါငးမာ သးတာေပါေနာ ဥးေလး”

“ေအး -- အဒါက ဟတတယလ႔ မေျပာခင ျမနမာျပညမာ ပထမဆး တဆပေခါငး စထတတ ရကဟာ

ဘယရကလလ႔ ငါတက အရငဆး ေမးရမယ။ ေျဖႏငပါမလား။ ဥးေလးေျပာတာ ဖနတရာ

ေတေနၿပဆေတာ ငါတ မတမမယ ထငပါတယ။ အထးသျဖင မငးတ႔လ တဆပေခါငး

ေလလာေနတသေတြအဖ႔ အဒရကစြက တေရးႏး ေမးလညး မတမေနရမယကြ။ က -- ဘယလလ

လပစမးပါဥး”

“ဟ ဟ -- ဒေလာကေတာ အေပာေပါ ဥးေလးရာ။ ၁၉၃၇ ခႏစ ဧၿပလ ၁ ရကေန႔ပါ။ အဒေန႔ဟာ

အႏၵယျပညရ႕ အပခပခ နယပယတစခအျဖစကေန ျမနမာျပညက ခြထတၿပး သးျခားအပခပေရး

ေပးတေန႔။ အႏၵယျပညရ႕ တဆပေခါငးေတြေပၚမာ Burma ဆတ စာလး ထပရကၿပး စ သးတေန႔။

ေနာကၿပး အဂၤလပေတြရ႕ April Foolေန႔ - - - - ဟ ဟ”

“ေအး မနတယကြ။ Burma ဆတ စာလးက တဆပေခါငးမာ စၿပး ျမငရတေန႔ပ။ ျမနမာ တဆပေခါငး

သမငးေၾကာငးမာ ပထမဆး စာမကႏာဖြငတေန႔ပ။ ဒါေပမယ အဒမတငခငကတညးက

အႏၵယျပညမာ မႏေလးေတာငက ျခေသၤႀကး ၂ ေကာငပန႔ တဆပေခါငး ထတဖးေသးတယကြ။

အဒအခကက ငါတတ႔က ဥးေလး ေျပာျပခငေနတာ”

“ဟာ - - ဟတလား ဥးေလး။ ဒါဆရင ျမနမာျပညအေၾကာငးက ပထမဆး ေဖာျပတ

တဆပေခါငးေပါေနာ”

“ဟတတယကြ။ အဂၤလပအပစးေနတ အႏၵယျပညမာ သးဖ႔အတြက အဂၤလနဘရငရ႕ နနးသက ၂၅

ႏစေျမာက အထမးအမတ တဆပေခါငး ၇ မး ထတေ၀တအခါ အႏၵယျပညတလႊားမာ ေကာၾကား

ထငရားတ ေနရာဌာန အေဆာကအဥႀကးေတြက ဒဇငးလပ ေဖာျပတယ။ ဘေဘမာရတ Gateway

of India အေဆာကအဥ၊ ဆစလမးေတြရ႕ ဘရားေကာငးျဖစတ Golden Temple န႔ ကမၻာေကာ

တာခမဟာ အေဆာကအဥေတြ ပါတာေပါ။ အဒ တဆပေခါငး ၇ လးထမာ မႏေလးေတာငရ႕

ျခေသၤႀကး ၂ ေကာငကလညး တဆပေခါငး လပထားတယကြ။ အဒါတငမက ၇ လးထမာ

တနဖးအႀကးဆး တဆပေခါငးအျဖစန႔ သးထားတယ။

aaa


၁၉၃၅ ေမလ ၆ ရကတြင အႏၵယျပည၌ ထတေ၀ေသာ တဆပေခါငး ၇ မးအနက (Pagoda in Mandalay)

စာတနးႏင ျခေသၤႀကး ၂ ေကာင

“အဒါဆရင ဒတဆပေခါငးဟာ ျမနမာျပညမာ တဆပေခါငး စ သးတ ၁၉၃၇ ဧၿပ ၁ ရက မတငခင ၂

ႏစေလာကကတညးက အႏၵယျပညမာ သးေနၿပေပါေနာ”

“ေအးေလကြာ။ ဒါေၾကာငလညး ဒတဆပေခါငးေလးက ျမနမာတဆပေခါငး သမငးမာ ထညၿပး

ေဖာျပရေတာမာပ။ မဟတဘးလား။ က - - တဆပေခါငးအေၾကာငးက ဒမာရပၿပး ‘ပါေတာမ

ေကာကစာတင’ အေၾကာငး ဆကၾကစ႔။ ‘ေရႊကငးသား’ရ႕ စာအပထမာ အဂၤလပေတြ စကထခတ

အဒ ေကာကစာတငက တ႔တငးျပည လြတလပေရး ရၿပးတေနာက ၿဖဖကခတအေၾကာငး မငးတ႔

ဖတရတယမဟတလား။ အဒါန႔ ပတသကလ႔ မငးတ႔ရ႕ အျမငေလးေတြ ၾကားစမးပါရေစဥးကြာ”

“ကေနာတ႔ကေတာ အဒ ဆရာေတာ ေရႊကငးသားန႔ သေဘာတတယ ဥးေလး။ မးခစစတအရ

ကလန အေမြအႏစ ဘာညာဆၿပး ၿဖဖကခေပမယ သမငးတနဖးအေနန႔ဆရင

ထနးသမးသငတာေပါ။ ကေနာတ႔တေတြ အဂၤလပလကေအာကက ဒေန႔ ဒရကမာ ေရာကခပါတယ၊

ဒေန႔ ဒရကမာ ကေနာတ႔ရ႕ ဘရငသေပါဟာ အဖမးခခရပါတယ ဆတ ေကာကတငႀကးက

ခငခငမာမာ ေတြ႔ရေတာမ ‘ေၾသာ - - တ႔တေတြလကထကမာ အဒလအျဖစမး ျပနမႀကရေလေအာင

ထနးသမးႀကးစားဖ႔ လပါလား” ဆတ အေတြး စတထားေတြန႔ အားသစေလာငးရာ ကေတာမေပါ။

ေနာကၿပး သမငးအခကအလက သာဓကေတြ ဆတာကလညး ဘယေလာကပ ခါးသး ခါးသး၊

ဘယေလာကပ ကေနာတ႔တေတြက ႀကကႀကက မႀကကႀကက၊ လကခရေတာမာပ မဟတလား။

aaa


အဂၤလပေတြပ ထခ ထခ၊ ဂပနေတြပ စကခ စကခ သမငးအခကအေနန႔ ကေနာတ႔တေတြ

(နာၾကညးေပမယ) ‘ရင၀ယပကထား’ရမာပ မဟတဘးလား ဥးေလးရ႕”

“မနတယကြ”

“ေၾသာ - - အဒအခနက တ႔တေတြ၊ တ႔မဘ အဘးအဘြားေတြ သ႔ကၽြနဘ၀မာ ေနခၾကရေပမယ

အဒဘ၀ကေန ထကြ ေတာလနခၾကလ႔ အခ ကေနာတ႔တေတြ လြတလပတလမးအျဖစက ရတာလ႔

အားတက ဂဏယႏငတာေပါ ဥးေလးရာ”

“ဟတတာေပါကြာ”

“ေနာကၿပး အဒေကာကတငႀကးသာ ရေနေသးရင Tourists ေတြက တစေယာက ေဒၚလာ ၂၀

ေလာက ၀ငေၾကးေကာကၿပး ‘ရကစား’ လပလ႔လညး ရေသးတယေလ”

“ေကာငးပါေလကြာ - - မငးအႀကကေတာ။ က က မငးတ႔မျပနခင လကဖကလညး စားဥး။ ေနာကၿပး

မႏေလးအမတတရအျဖစ ‘မနးေတာငလကာ ယးဒယား’ သခငးလညး နားေထာငသြားၾကပါဥးလား။

သႀကၤနတြငးမာ ဟစပေဟာေတြ၊ ေရာသမေမႊေတြန႔ မငးတ႔ရ႕ ပကစးေနတ နားေတြက

ခ၀ါခရေအာငေလ”

“ဟ ဟ - - ေနပါေစ ဥးေလးရာ”

“ဘယႏယ ေနပါေစလ။ လာပါကြ။ ဒမာ နားေထာငၾကညစမးပါဥး။ ဘာတ - - -

x x x x အေလ စကာျမနးသည x x x x မနးေလ ေရႊျပည တငးေလဌာန ပမေ၀းဘ ေရာကလပါၿပ -

- x x x x”

“က - - သငယခငးတ႔ေရ - - ျမနျမန လစၾကစ႔။ ဥးေလးတစေယာကေတာ မႏေလးက

လြမးတစတေၾကာင ေဂါကသြားၿပထငတယ”

aaa


(မတသနရ႕ မႏေလး) တရပဒဇငး

aaa


လ႔အခြငအေရးေန႔ (တဆပေခါငးမား)


ေမ ၁၀၊ ၂၀၁၁

‘‘တ႔ႏငငဟာ ၁၉၄၈ ဇႏၷ၀ါရလ (၄) ရကေန႔မာ လြတလပေရးရခတယ။ အဒႏစထမာဘ ကမာၻ႕ကလ

သမဂၢအဖြ႕၀ငႏငငျဖစလာခတယ။ အဖြ႕၀ငျဖစရတ ရကစြအတအကကေတာ ၁၉၄၈၊ ဧၿပလ (၁၉)

ရကေန႔၊ အဖြ႕၀ငႏငငနပါတက - ၅၈။ အဒါေတြကေတာ ... ငါတသၿပးသားပါကြာ။ ဒါေပမယ

အဒကမာၻ႕ကလ သမဂၢအဖြ႕ႀကးရ႕ လ႕အခြငအေရး ေၾကညာစာတမး (The Universal Declaration

of Human Rights) န႔ လ႕အခြငအေရးေန႔ (Human Rights Day) အေၾကာငးကေတာ ငါတအေနန႔

နနစမးေနလမမယ။ ၾကားဖး ခငမေတာင ၾကားဖးမယ။’’

‘‘ဟတတယဥးေလးရ။ ပြငပြငလငးလငးေျပာရရင ၾကားဖတာေတာင သပမၾကာလေသးပါဘး။

အဒါကလ internet ေတြထမာ ပါ ပါလာလ႔ ပါ။ ျပညပက Website ေတြထမာလ မၾကာ

မၾကာေတြ႕ေနရလ႔ပါ။ မၾကားဖး တာက အျပစမတငပါန႔ ဥးေလးရာ။ ေကာငးမာေကာ၊ တက

သလေကာလပေတြမာေကာ၊ ဘယမာသငရ လ႔တနး။ မဂၢဇငးေတြ - စာေစာငေတြမာေကာ ဘယမာ

ဖတရလ႔တး။ ရငးရငးေျပာရရင ဘယ လအခကေတြပါ မန႔ ေရေရရာရာ ဂဃနဏ

မသပါဘးဥးေလးရာ။’’

aaa


‘‘တ႔ကအပခပတ ဒစစအစးရေတြရ႕ေအာကမာ အဒလ႔အခြငအေရး (Human Rights) ဆတ

စကားလးက မငးတ႔၊ ငါတ႔တေတြ ၾကား ေတာင မၾကားဖးရေလေအာင တမငတကာအညႇးႀကးႀကးန႔

လပထားတာ ကြ။ ေမြး ကထကပါလာတ ေမြးရာပါ လ႕အခြငအေရးေတြ လတငးမာ

ရေနပါတယဆတက မသေအာင လပထားတာ ကြ။’’

‘‘ဟတတယေနာ ... လ႔အခြငအေရးန႔ ပတသကတ စာရြကစာတမးေတြ ျဖန႔ေ၀တလငယေတြ၊

အဖြ႕အ စညးေတြကလ ႏပကြပတယဆတ သတငးေတြ ကေနာတ႔လ ၾကားပါတယ။”

‘‘ေအး .. တကမာၻလးမာေတာ ဒ႔ႏငငန႔ တျခားစဘ။ ငယငယကေလးထက အဒလ႔အခြငအေရး

ဆတာက သေအာင၊ နားလညေအာင၊ ၾကားဖးနား၀ရေအာင ေကာငးေတြမာသငေပးၾကတယ။

ေျပာျပ - ဖတျပ- ျဖန႔ေ၀ - ပညာေပးၾကတယ။ ကေလးေတြနားလညေအာင ဘယလ

ဘယလေျပာပါဆတ လကစြစာအပ ကေလးေ တြေတာငရေသးတယ။ အဒလ႕အခြငအေရး

ေၾကညာစာတမးက ကမာၻေပၚမာ ရရ သမ ဘာသာစကားေပါငး စန႔ ဘာသာျပနၿပး (မသတသ

တေယာကမ မရရေလေအာင) ျဖန႔ေ၀ၾက - ေဟာေျပာၾကတယ။ ကမာၻ႕စခန တငစာရငးမား

(Guinness World Records) ထမာဆရင အမားဆးဘာသာျပနခရေသာ မတတမး (The Most

Translated Document) အ ျဖစန႔ေတာင စာရငးသြငးခထားရတယ။’’

‘‘ဟာ ဒါဆရင ကေနာတ႔ ခခနထမသေသးဘ ေယာင၀ါး၀ါးျဖစေနတာ ရကစရာႀကးေပါေနာ။’’

‘‘ဟ ဟ၊ မငးရကတတရငေပါေလ။ အဒေလာက တကမာၻလး ရရသမ လအေပါငး (လညးေန

ေလေအာငး - ျမငးေဇာငးမကန) အားလး သၾကတာက မငးတ႔ ငါတ႔ေတြ ခ ဒအရြယႀကးေတြ

ေရာကတအထ၊ မသေသး တာ၊ မဖတဘးေသးတာ နာသကြာ’’

‘‘ဒါန႔ ဟတေလာကေတာ ျမနမာလ႕အခြငအေရးေန႔အျဖစ ကဖနးေမာကဆးတ (မတလ ၁၃ ရက)

က သတမတၿပး ကငးပတအေၾကာငးေတာ Internet ေတြမာ ေတြ႕လကမေသးတယ။’’

‘‘ေအး ဥးေလးလ ေတြ႕လကမပါတယ။ ဒါေပမယ တကမာၻလးက သတမတထားတ

လ႕အခြငအေရးေန႔ကေတာ ဒဇငဘာ ၁၀ ရကေန႔ကြ။ အဒေၾကညာစာတမးက အတညျပခတ ၁၉၄၈၊

ဒဇငဘာ ၁၀ ရကက အထမး အမတယထားတာေပါကြာ’’

‘‘အဒေၾကညာစာတမးက ဘယသေရးတာလဟင’’

‘‘ႏငငတကာပညာရငေတြ ေဆြးေႏြးတငပငၿပး ေရးၾကတာကြ။ ဒ႔အာရတကကဆရင

တ႐တျပညကေတာင ပါေသးတယ။ တကတကကြကြ လပခၾကတ သေတြထမာဆရငလ

aaa


အဒတနးက အေမရကနသမတ ႐စဗရ႕မနးမ (Eleanor Roosevelt) ဆရင ထငရားတယ။

အဒေၾကညာစာတမးမာ စစေပါငး အပဒ ၃၀ ပါတယ။ ေဟာဒမာ မငးတ႔အတြက ဥးေလး အဆငသင

ေကာပေတြကးထား တယ။ ယသြားၿပး ေအးေအးေဆးေဆး စမေျပနေျပဖတၾက၊ ေဆြးေႏြးၾကေပါကြာ။

ဗမာလေကာ၊ အဂၤလပလ မရငးေကာ’’

‘‘ဗမာလက ဘယသျပနတာလဟင’’

‘‘အဒါေတာ ဥးေလးလမသဘးကြ။ မငးတ႔လငယေတြ ရာေဖြၿပး သေတသနလပၾကညေပါကြာ။

သရငလ ဥးေလးက ျပနေျပာဥး။ ဥးေလးလ မတထားရတာေပါ။’’

‘‘ဟတကပါ ဥးေလး”

‘‘ဒေန႔ေတာ အပဒနပါတ (၂၀) က ငါတက ဖတျပရမယ။ ေသေသခာခာ နားေထာငေနာ။

ဗမာလေကာ အဂၤလပလေကာ။

♦ အပဒ ၂၀

(၁) လတငးတြင လြတလပေအးခမးစြာ စေ၀းႏငခြငႏင ဖြ႕စညးႏငခြငတ႔ရသည။

(၂) မညသကမ အဖြ႕အစညးတခသ႔၀ငေစရန အတငးအၾကပမျပရ။

♦ Article 20

(1) Everyone has the right to freedom of peaceful assembly and association.

(2) No one may be compelled to belong to an association.

‘‘ဟာ ေကာငးလကတာ ဥးေလးရာ။ ကေနာတ႔မာ အဒအခြငအေရးေတြ ဘယေတာမားမ ရပါမလ။’’

‘‘ဒါေတာင တပဒထဘရေသးတာ ငါတ။ အပဒ ၃၀ စလးက ဖတၿပးရင အဒအထက

ဘယအခြငအေရးေတြ ရေနၿပလဆတာ ... မငးသလာ လမမယ။’’

‘‘အဒအခါကရင ဘာအခြငအေရးမ မရဘးဆတာ ေတြ႕ရေတာမယဆပါေတာ ... ဒလလား။’’

aaa


‘‘အဒါေတာ မငးဘာသာမငး သလာလမမေပါကြာ။ ဒေန႔ေတာ တဆပေခါငးေတြအေၾကာငး

ဆကၾကဥးစ႔။ တကမာၻလးက ပလပေအာင ထတေနေပမယ ဒ႔ႏငငကေတာ တလးမ

မထတခပါဘးကြာ။’’

‘‘တကယလား ဥးေလးရာ။ ကလသမဂၢန႔ပတသကတာေတြတာ ထတေနသားဘ မဟတလား’’

‘‘ေအး ...ႀကၾကား၊ ႀကးၾကားထတေနတာေတြေတာရပါတယ။ ဒါေပမယ လ႕အခြငအေရး (Human

Rights) န႔ပတသကတာကေတာ တစခမ မထတခဘးကြာ။ ဒလ႔အခြငအေရးဆတာက နားထ

သရညပ ေလာငးထညခရသလ .. အခရခကတယထငပါရ႕။ အာဏာရငႏငငေတြ လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကတေနရာမာ နာမညႀကးတ ႏငငေတြကေတာင (ဟနျပေလးျဖစျဖစ) တစလးတေလ

ထတၾကေသးတယ။ တ႔ႏငငကေတာ လး၀ဆ လး၀ဘ။’’

‘‘လ႔အခြငအေရးဆတ နာမညေတာင မၾကားခငဘးဆတ သေဘာေပါေနာ။’’

‘‘သတ႔မၾကားခငတအျပင မငးတ႔၊ ငါတ႔ ၾကားသြားမာကလ သပေၾကာကေနတာကြ။ တ႔အာရတကက

ႏငငေခါငးေဆာင အခ႕ကလ ဒမကေရစန႔ လ႔အခြငအေရးဟာ အာရတကသားေတြအတြက

ပတကးခဘ႔ မလဘး ... လလ (အသေတြပစေနတာ) ငါတလ ၾကားမာေပါ။ တ႐တျပညက

ထပဆးကေပါကြာ။ အဒါကၾကညရင အာဏာရငလပခငေနတ ေကာငေတြက ဒစကားလးေတြက

အရမးမနးေနတာ မငးသသာေလာကၿပေပါကြာ။ က ကမာၻ႕ကလသမဂၢ လ႕အခြငအေရးေကာငစ

(United Nations Human Rights Council - UNHCR) ရ႕ အထမးအမတတဆပ (logo)။

အျပာေရာငမးေတာကကေလးန႔။ ဒမာၾကညပါဥး။

aaa


၁၉၅၈ (၁၀ ႏစေျမာကအထမးအမတထတ တဆပေခါငးမား)

အငဒနးရား

သရလကၤာ

aaa


ဗယကနမ

ပါကစၥတန

မေလးရား

aaa


လာအ

ဂပန

ေတာငကရးယား

aaa


အႏၵယ

ေဟာငေကာင

ယးဒယား

ဂာမဏ

aaa


ကေမၺာဒးယား

ဘ႐ႏငး

လာအ

aaa


၁၉၇၈ (၃၀ ႏစေျမာကအထမးအမတထတ တဆပေခါငးမား)

နေပါ

အႏစ ၃၅ ႏစ UN

၁၉၈၈ (၄၀ ႏစေျမာကအထမးအမတထတ တဆပေခါငးမား)

ဖလစပင

aaa


၁၉၉၈ (၅၀ ႏစေျမာကအထမးအမတထတ တဆပေခါငးမား)

ၾသစေၾတးလ

နေပါ

၁၉၇၃ ယးဒယား

aaa


‘‘က ! မငးတ႔ေခတေရာကရင ဘယလဒဇငးကေလးန႔ထတရငေကာငးမလ စဥးစားထားေပါကြာ

ေနာ။’’

‘‘ၾသစေၾတးလကထတတ၊ ႏငးဆပနးန႔ သဆးႀကး ဒဇငးေလးက ကေနာအႀကကဆးဘ။

ကေနာတ႔က ဗဒၶဘာသာႏငငဆေတာ ၾကာပနး ကေလးန႔ သဆးႀကး ဒဇငးေလး လပလကရင

မေကာငးဘးလား။’’

‘‘ဟာ ... ေကာငးလကတ အၾကေလးပါလားကြာ’’

aaa


ရာဘငျဒာနတတဂး (တဆပေခါငးမား)


ဒဇငဘာ ၅၊ ၂၀၁၁

ဥးေလးေရး .. ဟတေလာက ဘဂၤါလ စာေရးဆရာႀကး တဂးရ႕ အႏစ ၁၅၀ ေျမာက အခမးအနားတခ

ရနကနမာလပတအေၾကာငး သတငးစာထမာ ေတြ႕လကတယ ဥးေလးရ။ အဒ စာေရးဆရာႀကး

အေၾကာငး ကေနာက ေျပာျပစမးပါဥးေလးရာ။

ေအး ငါတလာတာန႔အေတာပကြ။ ဥးေလးလ မငးကေမးစရာေတြရေနလ႔။ အခတေလာ မငးတ႔ရ႕

အငတာနကလငးေတြ ပြငလာၿပးဆ။ အလြယတက၀ငလ႔ရေနၿပဆ။ ေျပာပါဥးကြ။ အဒါအမနဘလား။

ဟတတယ ဥးေလးရ။ ဒါေပမယ အကနလးမဟတပါဘး။ တခ႕က ခထပတထားတးပါဘ ဥးေလးရာ။

ေနာကၿပး လငးေတြက ေႏးေနတးဘဗ။

ေအးေလ ဘာပျဖစျဖစ ငါတႀကး အရငကထကစာရင မကစပြင နားပြငျဖစသြားတာေပါ။

မႈတဘးလား။ အဒေတာကာ အဒ ငါတသခငတ တဂ (Tagore) အေၾကာငး ငါတဘာသာ

aaa


ရာဖတေပေတာကြာ။ Tagore လ႔ မငးတ႔အငတာနကထမာ ႐ကထညလကရင တခါထေပၚ

လာမာဘ။ အဒါမေကာငးဘးလား။ နာမညအျပညအစက (Rabindranath Tagore)။

အဒါေတာ ဟတပါၿပ။ ကေနာဖတၿပးၿပဆပါစ႔။ ဒါေပမယ ဥးေလးရာ ဒအတငးဖတၿပး ကယဘာသာ

တေယာကထသေနရတာႀကးက အရသာမရပါဘး။ ဖတၿပးရယ ကယဖတထားတာေလးေတြ

ကယသထားတာေလးေတြက တေယာကေယာကန႔ ေျပာခငေသးတယ။ စားျမျပနခငေသးတယဗ။

ဥးေလးဘ ေျပာဖးတယေလ။ တခခဖတၿပးရင အျမတမးစဥးစားပါ။ အခငးခငး ေဆြးေႏြးပါ

ဆတာေလ။ ေမၿပလား။

မေမပါဘး ငါတရ။ မငးအခလ သတရလ႔လ ဥးေလးက ၀မးသာပါတယ။ ဥးေလးဆလတာက

ငါတႀကးတ႔ အငတာနကဆငမာ ဂမးေတြ ကစားၿပး၊ အရမရ အဖတမရအခနေတြကနမာစးလ႔

ေျပာရတာပါ။ ဟတတယကြ။ ဥးေလးလ သတငးစားထမာ ေတြ႕လကမတယ။ ဥးေလးတ႔

ငယငယကလ တဂးအထမးအမတအျဖစ ကပြေတြလပၾကတယ။ ကဗာရြတဆပြေတြလပၾကတယ။

အဓက ကေတာ အႏၵယသ႐းက ႀကးမးၿပးလပတာေတြမားတယကြ။

အဒ Tagore က အႏၵယျပညသား၊ စာေပႏဗယဆရဆတာ ဟတလား။

ဟတတယကြ။ တကယက ေျပာငေျမာငတ ရားမရား ပညာရငႀကးေပါကြ။ ၁၉၁၃ ခႏစမာ

စာေပႏဗယဆရခတာ။ သေရးခတ ဖနးတးခတ အႏပညာလကရာေတြဆတာ မနဘး။ ကဗာေတြ၊

သခငးေတြ၊ ျပဇာတေတြ၊ ၀တေဆာငးပါး၊ ျပဇာတ၊ ပနးခ အ စလ႔ပါဘကြာ။ စာေပႏဗယ ဆရေတာ

ဂတဥၨလ (Gitanjali) ဆတ ကဗာစာအပထြကၿပး ေနာကတႏစမာ ရခတာဘ။ ဟ

ဥးေလးငယငယတးက ဘာသာျပနစာအပက ဖတခဖးတယ။ အဒ ဂတဥၨလစာအပရယ၊

တဂးစာႏယဥမား ဆတစာအပရယ၊ အဒဘာသာျပန ၂ အပက စာေပေလာက စာအပတကက

၁၉၇၃ - ၇၄ ပတ၀နးကငက ထတေ၀ခတာ။ ဥးေလးက အဒတးက ၁၀ တနးေအာငၿပးခါစ။

တဂးစာႏယဥမားဆတ စာအပကေလးက ခထ မတမေနေသးတယ။ မတဆတေမႊးရညရညန႔

တဂးပမကႏာဖးန႔။ စာအပရ႕ေဘးပတလည စာရြကသားေတြက အ၀ါေရာငျခယထားၿပး ထတတာ။

ကဗာေတြက ကလားေတြအေၾကာငးေရးထားတာလား။

ေလာကႀကးအေၾကာငး၊ လေတြအေၾကာငး၊ အလတရား - ဒနေတြအေၾကာငးက ခန႔ခန႔ျငားျငား

အႏပညာအရညအေသြး ျမငျမငမားမားန႔ ေရးထားတာမ႔ အႏၵယျပညရ႕ နယနမနကေကာၿပး

တကမာၻလးရ႕ အသႏလးက ကငလႈပႏငခတာေပါကြာ။

aaa


မတမတကဗာေတြ၊ ကကထားတကဗာေတြေကာမရဘးလား ...။

ဟာ ငါတကလ အဒတးက ဥးေလးက ကဗာအေၾကာငး စာအေၾကာငး ဘာမ သပသေသးတာ

မဟတဘး။ ေတြ႕ရာစာအပ ဆြဖတတအဆငဘရေသးတာ။ အ ဒါေပမယ ဥးေလး

အမတထငထငျဖစတာေလး တခက ေျပာရမယဆရငေတာ .. အဒ ဂတဥၨလစာအပလ ဖတၿပးေရာ၊

ကလားမေတြ၀တတ ဆာရေတြ ေလမာလႊငေနတာေလးေတြ၊ သတ႔ေျခေထာကမာ

လကမာဆြထားတ ျခလးေသးေသးေလးေတြဆက ထြကလာတ အသေလးေတြ၊ ကလားဗ

အတကေလးေတြက လကဖေနာငန႔ ဖၿပး ႀကတတးလကလ႔ ထြကလာတအသကေလးေတြ၊ အဒါ

ေလးေတြက မကေစထ နားထက ေတာေတာန႔က ေဖာကလ႔ မရဘးကြ။

ကလားမ ဗကသားေဖြးေဖြးေတြေကာ မပါဘးလား။

ေအး အဒါလ ပါတာေပါကြာ။ ကပါ အဒါေတြထားပါေတာ။ အဒ တဂးဟာ ႏဗယဆရတအျပင

ေနာကထပထးျခားခကတခကေတာ .. အႏၵယႏငငရယ၊ ဘဂၤလားေဒရႏငငရယ အဒ ႏစႏငငရ႕

ႏငငေတာသခငး ၂ ပဒစလးက သစပဆခတာကြ။ က မထးျခားဘးလား။ အဒ ေလာက

သ႔အေတြးအေခၚ အႏပညာအားက ႀကးမားတာ။

ဒႏစ ၂၀၁၁ မာ ႏစ ၁၅၀ ျပညတာဆေတာ ...

ေအး ၁၈၆၁ မာေမြးၿပး ၁၉၄၁ အသက ၈၀ ေလာကမာဆးရာတယ။ ဗမာျပညကေတာင

တ႐တျပညကအသြား ၁၉၄၂ ေလာကမာ ခဏ၀ငလာဖးတယလ႔ ဥးေလးမတသားထားမတယကြ။

ကနတ သ႔အေၾကာငးေတြကေတာ မငးရာဖတၾကညေပါကြာ။ ဂတဥၨလအျပင တစျခားစာအပေတြလ

ရားၿပးဖတေပါ။ အခေတာ မငးက တဆပေခါငးေတြကျပရမယ။ ကမာၻ႕ႏငငေတြက

ထတထားတာေတြေပါကြာ။

ကေနာတ႔ ဗမာျပညကေကာ ထတသလား။

ဟငအငး မထတဘးကြ။ တဂးကလ မထတဘး။ မဟတမဂႏၵကလ မထတဘး။

ဟင တကမာၻလးက ထတၿပး ....

မငးက ဥးေလး ဖနတရာေတေအာင ေျပာၿပးပါပေကာ။ လပဂၢလအေနန႔ ဗလခပပကလြလ႔

ဘယသ႔ပမ မထတခပါဘးလ႔။ လယတဆရာေတာ ဘရားႀကးပန႔လ မထတဖးဘး။

aaa


ဥးေဖေမာငတငပန႔လ မထတဖးဘး။ ဆရာႀကးသခငကယေတာမႈငးပန႔လ မထတဖးဘး။

ၿမ႕မၿငမးပန႔လ မထတဖးဘး။ ကပါ တဂးရ႕ ႏစ ၁၅၀ ျပညတဆပေခါငးေတြက ဒမာၾကညပါဥးကြ။

တဂး၏ေမြးေန႔ ေမလ ၇ ရက၊ ၂၀၁၁ တြင ထတေ၀သည။

aaa


ဥ႐ေဂြးႏငင

အာဖရကတကရ တဂ (TOGO) ႏငင

aaa


အဒါေတြအျပင ႏစ ၁၀၀ ျပညတ ၁၉၆၁ ခႏစကလ တကမာၻလး တဆပေခါငးေတြ တသတတနးႀကး

ထတခၾကေသးတယကြ။ ဥးမာရတာ ေလးေတြက ျပရမယဆရငေတာ ေဟာဒမာၾကည

တဂး ႏစ ၁၀၀ ျပည၊ ႐ေမးနးယားႏငငထတ

တဂး ႏစ ၁၀၀ ျပည၊ အာဂငတးနားႏငငထတ

aaa


ဆပငရညရည၊ မတဆတေမႊးရညရညန႔ ခန႔ခန႔ညားညားႀကးပါလား ဥးေလးရာ။

ေအးကြ။ တကယက တငတငတယတယန႔ ကကသေရရတယလ႔ ၁၉၄၂ ခႏစက

တ႐တျပညကအသြား ျမနမာျပညက ခဏ၀ငလာတး ကယတငျမငလကရတ စာေရးဆရာႀကး

ေဇယ ျပနေရးျပတာက ဥးေလးဖတဖးတယ။ ၁၉၂၄ ဆေတာ တဂး ၆၃ ႏစေလာက၊ ဆရာႀကး

ေဇယက ၂၄ ႏစသားေလာကေပါကြာ။

ဘယလေရးထားလ လပပါဥး ဥးေလးရ။

ေအာ တဂးရ႕ မငးေျပာတ ဆပငေတြ၊ ႏႈတခမးေမႊး၊ မတဆပေမႊးေတြဟာ သ႔ပခးေပၚ ေကာေပၚက

အတြန႔တြန႔ အလပလပကေနၿပး ေငြေရာငေတာကေနၾကသတ။ ေနာကၿပး အရပရညရညန႔

အသားအေရကလ စစေျပေျပန႔ ၾကညၾကညလငလငရသတကြ။ အဒါထကထးျခား တာက

ဥးေလးမတမေနေသးတယ။

ပကငးၿမ႕ ဆင၀ာတကသလေရာက တဂး (၁၉၂၄)

aaa


သရ႕စကားေျပာသက ၾကားေနရတ ဆရာႀကးေဇယဟာ တနာရလား၊ နာရ၀ကလား

မသရေလာကေအာင အခနက ေမေနေတာသတ။ ေနာကၿပး စကားေျပာရပသြားေတာငမ တဂးရ႕

အသေတြက ရပစသြားတယလ႔ မထငရဘ သ႔နားထက တရစပ၀ငလာေနတယလ႔ ထငေနမသတ။

အဒစကားသေတြဟာ တခါတခါ မးၿခမးသေတြလ ေကာငးကငတခလး ဆညျမညဟးၿပး

တခါခါမာေတာ စမးေရစးေနသလ သာယာေအးျမသတကြ။

ဘာအေၾကာငး ေျပာသြားတာလဟင။

ဆရာႀကး ေဇယက တဂးေျပာသြားတာက တလးမ နားမလညဘးတ။ အဂၤလပလေျပာေလသလား၊

ဘဂၤလလ ေျပာေလသလား။ ဘာမ မသဘးတကြ။ တဂးရ႕ စကားသ ႏႈတသကထြကေပၚလာတ

ကဗာရ႕အငအားႀကးမားပက အဒလေရးထားတာ ဥးဖတရဖးတယကြ။

ဗမာျပညမာေကာ သ႔က ကးကြယ အားကတသေတြ မရဘးလား။

ဟာ ငါတႀကးကလ သ႔စာေတြ၊ ကဗာေတြက ဘာသာျပနထားတာေတြ နတာမတလ႔။

မငးရာဖတၾကညစမးပါကြာ။ ဟးအရငေခတတနးက ေဒါကတာ ေမာငျဖး၊ ဆရာေဇာဂ၊

ဆရာမငးသ၀ဏတ႔ေတြက ဘာသာျပနခၾကတာေပါ။ ဟးတႏစက ကြယလြနသြားတ ဆရာပါရဂဆ

ရငလ တဂးရ႕ ၀တ ေတာေတာမားမားက ဘာသာျပနခတာ။ ေအာ ဒါန႔ စကားစပလ႔ ေျပာရဥးမယ။

ဆရာပါရဂစာၾကညတက နာမညက ရနတနေကတနတကြ။ အဒနာမညက တဂး စတင

တညေထာငခတ ဗဆြဘာရတတကသလ (Visva - Bharati University) တညရတ ေဒသရ႕

အမညကြ။ ကမာၻေကာပဂၢလႀကး တဂးတညေထာငခတ တကသလႀကး တညရတအရပမ႔

ကမာၻေကာသြားတာေပါကြာ။ အဒအရပရ႕အမညက ဂဏျပၿပး ရနတနေကတန (santiniketan)

စာၾကညတကလ႔ အမညေပးခတာဘ။ သကၤ႐ကဘာသာန႔ဆရင ရနတ ဆတာ ၿငမးခမးျခငး၊

နေကတန ဆတာ ဗမာနလ႔ အဓပၸါယရတယတ။

အဒ ရနတနေကတနမာ ဘယသေတြ စာသငဘးသလ ဥးေလး။

ဥးေလး သရသေလာကေတာ ဆရာသနးထြနး (မနးတကသလ) ရယ၊ ေဒါကတာေမာငျဖးရယ၊

ဗဂေအာငစးရယ ၃ ေယာကေတာ ဥးေလးမတမတယ။ တကမာၻလးမာလ အဒ ရနတနေကတန

ဗဆြဘာရတတကသလထြက အႏပညာသမားေတြ အႏ႔အျပားရတယ။ အႏပညာသမားေတြတင

မကပါဘးကြာ။ ႏငငေခါငးေဆာငေတြလ ထြကတာပါဘ။ အဒါေၾကာင အခဆရင

ကမာၻလညခရးသညေတြ ၀ငလာမစ တသသဘကြ။

aaa


ကေနာလ သြားခငလကတာဥးေလးရာ။

ေအး ... ေကာငးတာေပါကြာ။ တ႔ဗမာေတြအတြကကေတာ ဗဒၶဂါယာရယ၊ အဒ

ရနတနေကတနရယက ေရာကဖးရင ပေကာငးတာေပါ။ အခ အႏၵယန႔လ ဆကဆေရးေတြ

ပေကာငးလာၿပဆေတာ မၾကာခင ပခးန႔ရနကန ဖနခနတမးကစားသလ သြားလညလ႔ ရၿပေပါကြာ။

တဂးအေၾကာငး နနထပေျပာပါဥး ဥးေလးရာ။ ကေနာဖာသာလ ကေနာ ရာဖတပါမယ။ ဥးေလးဆက

ႀကသရေတာ ပေကာငးတာေပါ မႈတဖးလား။

ေအး ... ေကာငးပါေလရ႕ကြာ။ ေနာကတခ ဥးေလး မတသားထားမတာေတြထမာ သ႕ရ႕တျခား

အႏပညာသမားေတြန႔ မတတအခကလ႔ လဆႏငတာေပါကြာ။ အဒါက ဘာလဆေတာ တဂးဟာ

တကယက မး႐းႀကးျမတၿပး ခမးသားတ မဘအသငးအ၀ငးက ဆငးသကလာတာကြ။ သ႕ရ႕အက၊

အမ ေဆြမးေတြဟာ ပညာတတေတြ၊ အႏပညာဗဇရတ ထးထးခြၽနခြၽန ပဂၢလေတြခညးဘ။

ေနာကၿပး အဂၤလနမာ ပညာသငဘးတယ။ ဘြမရခဘး။ အေနာကတငးရ႕ အႏပညာစာေပက

ေကာငးေကာငး ေလလာဘးတယ။

ဥးေလးေျပာတာန႔ ကေနာေတာေတာစတ၀ငးစားသြားၿပ။ တဂးကဗာေတြဖတၿပး အလြတကကထား

လကဥးမယ။ မေကာငးဘးလား။

ေအးေအး ေကာငးပါေလရ႕ကြာ။ တဂးရ႕ ကဗာေတြလ ကက၊ ဆရာႀကး သခငကယေတာမႈငးရ႕

ေလးခးႀကးေတြလ ကက၊ အာဂေဆာငႏငမ အာဂလမဟတလားကြ။

aaa


ရနတနေကတနေရာက ဗဂေအာငစး (၁၇၂၃ - ၁၉၉၀) ၏ လကရာ

aaa


ရနကနတကသလက ကယတငပါ (တဆပေခါငးမား)


ဇြန ၂၂၊ ၂၀၁၂

“ဥးေလးေရ…ရနကနတကသလႀကးက ျပနၿပးျပျပငဖြငလစဖ႔ ထနးသမးဖ႔ အၾကျပတာေတြ

ေတာငးဆတာေတြ အခတေလာ မဒယာေတြ မာ ေတြ႔ေနရတယ။ အဒါန႔ ပတသကလ႔

ဥးေလးရသေဘာထား ၾကားပါရေစခငဗား”

“ငါတက ဥးေလးက ငခငလကလကတ႔ လာလပေနပါလားကြာ။ ေအး မငးတ႔ရေခတမာ

မျဖစညစကယ အေ၀းသငတကသလ ဆတာ ေတြန႔ပ ဘြ႔ရခၾကေတာ ရနကနတကသလႀကးရ

အစဥအလာက လြမးေမာတသစရာမရပ ျဖစေနတာေပါကြာ။ ဒါေပမ ဥးေလးတ႔လ လႀကး

ေတြအဖ႔မာေတာ ရနကနတကသလႀကးမာ ေကာငးတကခၾကေလေတာ အခလျဖစပကေနတာ

ျမငရတာ ရငထမာမခဘးကြ”

aaa


“ဘယလ ျဖစပကေနလ႔လ ဥးေလးရ”

“ဘယလ ျဖစပကေနတယဆတာက မေျပာခင ဥးေလး ဘယလခစားေနရတယဆတာက

အရငေျပာျပမယ။ ဟတေန႔က ကမာရြတလညး တနးမာေနတ မတေဆြတေယာကဆ

အလညသြားရငး အဒတကသလ၀ငးထက အလြမးေျပ လမးေလာက၀ငၾကညခတယ။ ေရတမာပင

တနးန႔ အဓပတလမးအတငး ခန႔ျငားလတ ဘြ႔နငးသဘငက မကနာမၿပး ေလာကသြားလကတာ

ဥးတ႔ေခတက အာရစ (RECREATION CENTER) လ႔ေခၚတ အပနးေျဖရပသာနားလေရာကကေရာ

ဥးေလးရနားထမာ ပတလားသေတြ ၾကားေယာငလာတယ အာရစထက ေကာငးသား

ေကာငးသေတြရ ေအာဟစအားေပးသေတြလ ၾကားေယာငလာတယ။ ဥးတ႔တနးက အဒအာရစမာ

ဆေန တးေနတာေတြ အားကစားပြေတြ အျမလလ ရေနတယေလ။ အဒါေတြက ဥးရ အာရမာ ျပနျပး

နးၾကားထငဟပလာတယ ထငပါရကြာ”

“ဒါေပမ ေဘးဘ ပတ၀နးကငက ၾကညလကေတာ အားလး ကးန႔ ဖတဖတ တခနတနးက

ေကာငးသ ေကာငးသားေတြန႔ စညကား သကၿမကခတ ေနရာတခဟာ အခေတာ

aaa


သနတစျပငလ ေျခာကေသြ႔လ႔ ဥးေလးမာ မကရညေတာင ၀ငးလာမတယ။ တခနတနးက

အာရမာ အထငကရ ထြနးလငးခတ တကသလႀကးတခဟာ စစတပ အာဏာရငစနစရ

အေမာငတကသြငးတာက လညစငးျပးခေနရရာ တာေပါကြာ”

“အခ..အဒါက ျပနလညထနးသမးဘ႔ ေတာငးဆေနၾကတာ ေကာငးတာေပါေနာ”

“ေအးေပါကြ. ေဒါကတာေအာငထြနးသကတ႔လ ဥးျမငတ႔လ ပညာရငေတြကလ ေရးၾက

ေျပာၾကတယ မဟတလား။ ဧရာ၀တက လထက ၀ငး၀နးၿပးကယတငခသလ

ဒရနကနတကသလႀကးကလ ကယတငရဥးမာကြ မငးတ႔ ငါတ႔လ “အလညကေတာ မႏြ႔စတမး”

ေပါကြာ မဟတဘးလား။”

“တဆပေခါငးန႔ပတသကၿပး ေျပာပါဥး ဥးေလးရ”

“ေအး…ေအး..ေျပာပါမယကြာ ၁၉၂၀မာ စၿပးဖြငခတာဆေတာ ၁၉၇၀မာ နစ ၅၀ ေရႊရတ

ျပညခတယ။ အဒတနးက အထမးအမတ တဆပ ေခါငး မထတခပါဘးကြာ။ ရ၅ နစ စနရတ ျပညတ

၁၉၉၅ မာေတာ တဆပေခါငး ၂ လး ထတခတယ။ စစအစးရလကထကမာေပါ။ ေဟာဒ မာၾကည”

aaa


“ ဟာ ကေကာပြငေတြန႔ ပါလား ဥးေလးရ”

“ေအးေလကြာ ဒကေကာပြငန႔ တဆပေခါငးေလးက ေတြ႔ရေတာ ဥးေလးရနာေခါငးမာ

ကေကာရနေလးေတြေတာင ရလာတယ။ ေနာကပး ကေကာၿမငတနးဆတ ကသနးလႈငရ

ကယတငေရးစပဆခတ သခငးတပဒကလ သြားသတရမတယ။ ဘာတ..

(ကေကာၿမငတနး ခမးေျမၿငမးခမး xxx စမးစမးျမျမ စစလနးလနး xxx ပနးေပါငးေ၀ဆာ

ေျမမာလနးလနး) အဒါေလးက ျပနၿပး ညညး လကခငေသး လြမးမပါေသးကြာ။ ဥးေလးက

အလပထေရာကၿပး နယအန႔ေရာကတေနရာတငးမာ အဒကေကာပြငေတြ ေတြ႔တငး

ရနကနတကသလႀကးက ခကျခငးသတရမတယ။ ေကာငးသားဘ၀ ပငးယေဆာငမာ

ေနခရတဘ၀က ျပနၿပးလြမးမတယကြ”

“ဥးေလးေရာဂါက မေသးပါလားေနာ”

“ငါတေျပာလ ခရမာပါပကြာ အဒါန႔ ယးဒယားကထတတ တဆပေခါငး ကေကာပနးပကေလးန႔

ဥးေလးစထားတာ ငါတက ျပရဥးမယ။ ဒမာ ၾကညပါဥး”

၁၉၈၂ ခနစ ယးဒယားနငင ကေကာပနး (MESUA FERREA)

“အဒတနးက ရနကနတကသလႀကးဟာ အေတာေပာစရာေကာငးမာပေနာ”

aaa


“ေအးေပါကြာ ေနာကပး အာရတကရ အေကာငးဆးတကသလေတြထမာ စာရငး၀ငခတာေပါ။

၁၉၇၀ မာ နစ ၅၀ ျပည ေရႊရတသဘငလပၾကေတာ အေတာက စညစညကားကား

ကငးပခၾကတာေပါကြာ။ ဥးေလးန႔ ရြယတေတြဟာ အဒအေၾကာငးက ခခနထ မေမနငပ

တမးတမးတတ ေျပာေနၾကတနးပ ဥးေလးလေပါကြာ”

aaa


ေဒါငးအဆငဆနးေတြန ပဝါအလလ (တဆပေခါငးမား)


ၾသဂတ ၃၁၊ ၂၀၁၂

“ၿပးခတလေတြတးက အေမစ ဥေရာပကခရးထြကတး ႐ကထားတဓါတပေတြထမာ – ခြပေဒါငးပ

ရငထးကေလး တပထားတာ ကေနာေတြ႕ လကမတယ ဥးေလးရ။ ဥးေလးေရာ သတထားမလား။”

“ေအးကြ … ဥးေလးလ ေတြ႕လကတယ။ ဓါတပေတြကလ ခန႔ခန႔ျငားျငားန႔ အရမးကကသေရ

ရတာဘကြေနာ”

“အဒလ ခြပေဒါငး၊ ကေဒါငးေလးေတြ ေတြ႕ရေတာ ဥးေလးရြတရြတျပေနတ ဆရာႀကး

အဘးသခငကယေတာမႈငးရ႕ေလးခးႀကးထက “ေကာငးကးေထြေထြန ခၽြနေစျမေစေသာ၊

ေဒါငးအးတစေဝေဝန႔ တြနေစကေစေသာ” ဆတအပဒကေလးက သြား,သြား သတရမတယ

ဥးေလးေရ”

“အမယ … ငါတက မဆးပါလားကြ။ က အဒအပဒကေလးရေနမေတာကြာ ေလးခးႀကးတပဒလး

ရသြားေအာင ကကလကပါလား”

“ေျဖးေျဖးေတာကကပါမယ ဥးေလးရာ။ ဒေန႔ေတာ ေဒါငးန႔ပတသကတ တဆပေခါငးေတြအေၾကာငး

ေျပာျပပါဥး”

“ေအးပါကြာ။ မငးသခငတယဆတာက ၾကားရတာဘ ဝမးသာလပါျပ။ ေအး …

တဆပေခါငးအေၾကာငး မေျပာခငမာ တ႔ဗမာေတြရ႕အသ ႏလးၾကားမာ ေဒါငးငကရ႕သေကၤတ၊

အမတအသားေတြမာ သမငးန႔ခၿပး စြျမေနတယဆတာက ငါတ အရငဆးသထားရမယကြ။”

“ဟတကဥးေလး”

“ေဒါငးက ေနမငးရ႕သေကၤတအျဖစ ယထားတယ။ မငးေတြ၊ ဘရငေတြရ႕

တဆပအမတအသားအျဖစ သးခၾကတယ။ မငးလညးသသားဘ။ မငးတနးမငးႀကးလကထမာ

ဒဂၤါျပားေတြ စပးသြနးလပေတာ ေဒါငးပက ထညထားတာေလ။ အလေတြ၊ တဆပေတြမာလညး

aaa


ေဒါငးဟာ အျမတမး ဝငဝငကြားကြား ပါခတယကြ။ တ႔ဗမာအစညးအ႐းအလ၊ ေကာငးသားသမဂၢရ႕

အလ၊ နယခ႕ကတကခတ ဗမာလြတလပေရး တပမေတာရ႕အလေတြမာက ေဒါငးေတြ၊

ခြပေဒါငးေတြဟာ ေနရာယခၾကတယကြ”

“ဥးေလးေျပာလ႔ ကေနာသတရျပနၿပ။ ဗလခပတ အာဇာနညေတြ ကဆးေတာ

အဘးသခငကယေတာမႈငးေရးတ ေလးခးႀကးထမာလ “ေဒါငးလပဝါအပပါလ႔- ကပျဖင

သၿဂႋလခင” လထညၿပးေရးခေသးတယ မဟတလား။

“မငး အေတာဟတေနပါလားကြ။ ငါတလ႔မေျပာရဘး။ ဟ … ဟ။ ေဒါငးပပါတတဆပေခါငးေတြက

အဂၤလပေခတ ၁၉၃၈ ကစပး သးခၾကတာ ဂပနေတြဝငလာတ ၁၉၄၂ အထပဆပါေတာကြာ။

အဒတးက ေဂာဘရငပန႔ေပါ။ ဒမာၾကည”

၁၉၃၈ (အစဥသး)

၁၉၃၉ (႐းသး)

aaa


အဒ တဆပေခါငးေတြကပ ၁၉၄၅ မာ ဂပနေျပးၿပး အဂၤလပျပန၀ငလာေတာ (အေရာငေျပာငးၿပး)

ဆကသးၾကတယ။

၁၉၄၅ အဂၤလပစစအပခပေရး

၁၉၄၆ (အစဥသး)

၁၉၄၆ (႐းသး)

aaa


၁၉၄၇ (ၾကားျဖတအစးရ)

၁၉၄၇ (ၾကားျဖတအစးရ ႐းသး)

“ဂပနေခတမာကေတာေကာဟင”

“အဒဂပနေခတ ၃ ႏစအတြငးမာ (၁၉၄၂ ကေန ၁၉၄၅ အတြငးမာေပါကြာ) ဂပနအစးရက

အဂၤလပရ႕လကကနတဆပေခါငးေတြေပၚမာ ေဒါငး႐ပကထပႏပၿပး ဆကသးခၾကေသးတယ။

ကေနတ ကေဒါငးေပါကြာ။”

“ဘာျဖစလ႔ ကေဒါငးကသးတာလ ဥးေလး”

“ဟ … ငါတရ။ ဗလခပေအာငဆနး ဥးစးၿပး၀ငလာတ- အဒဗမာလြတလပေရး တပမေတာရ႕

အလမာက ေဒါငးပပါတယေလကြာ”

“ဟာ … ဟတသားဘ”

aaa


“ေနာကပးေတာ ငါတစဥးစားၾကည။ အဒနယခ႕အဂၤလပက ဂပနအကအညန႔

အျပတေဆာပေလာတးၿပး သတ႔ရ႕ေဂာဘရငပပါတ လကကနတဆပေခါငးေတြက ကေဒါငးပပါတ

တဆပတးန႔ ထၿပးဖကရတာ ဘယေလာက အရသာရလကမလဆတာ။ အဒါေတြက တ႔ရ႕

တဆပေခါငးေလာကမာ ေဒါငး (peacock) တဆပေခါငးဆၿပး သးျခားေလလာၾကရတယ။

အဒေဒါငးရ႕ ဒဇငးပကလကၿပး ဟသာၤတေဒါငး (၁) (၂)၊ ေျမာငးျမေဒါငး (၁) (၂) (၃)၊

ဖာပေဒါငးဆၿပး ၆ မးျဖစသြားတယ။ အဒါအျပင အန၊ အျပာ၊ အနက၊ နကျပာဆၿပး အေရာငေတြလ

ရျပနေသးတယ။ က ဒပေတြကၾကညရင ငါတသေဘာေပါကသြားမယ”

ဂပနေခတ တဆပေခါငးအခ႕

ဟသၤာေဒါငး (၁)

ဟသၤာေဒါငး (၂)

aaa


ေျမာငးျမ (၁)

ေျမာငးျမေဒါငး (၂)

ေျမာငးျမ (၃)

aaa


ဖာပ

႐းသး

“လြတလပေရးရၿပးေတာေကာ ဥးေလး”

“၁၉၆၄ ျမနမာႏစဆနးတရကေန႔မာ ငက (၈) ေကာငပါတ တဆပေခါငး (၁၂) မးထတေတာ

တနဘးအႀကးဆး ၅ ကပတနမာ ေဒါငးပက ထညထားတယကြ။ ၁၉၆၈ မာလ အဒ BIRD SERIES

က အေရာငေျပာငး၊ ဆကေျပာငးပး ထပထပေသးတယ။ ဒမာၾကည”

aaa


အေပၚ (၁၉၆၄) (ဂပနတြငပႏပသည) ေအာက (၁၉၆၈) (အေရ႕ဂာမနတြင ပႏပသည)

“ဒါဆရင ေဒါငးက အမးသားေရးအထမးအမတ (NATIONAL EMBLEM) အျဖစသးၾကတာက

ဆကၿပးရငသနေနေအာင လပဖ႔လတာေပါေနာ”

“ေအးေပါကြ။ ကမာၻ႔ႏငငေတြရ႕ NATIONAL BIRD လ႔ေခၚတ ႏငငဂဏေဆာငငကစာရငးမာ

တ႔ႏငငက BURMESE PEACOCK – PHEA SANT ဆတ ေဒါငးတမးက ေရြးထားတယ။

အႏၵယကလညး Indian peacock ဆတ ေဒါငးငကက ေရြးထားတယ။ ေဒါငးအမးအစားေတြကလ

အမားႀကးရတာကးကြ။”

“ဟတလား။ ငကအသငးမာပါတ ဥးေလးတေယာကက ကေနာသငယခငးန႔သတယ။ သန႔ေတြ႕မ

ေမးၾကညရဥးမယ။ ဒါန႔ တျခားႏငငေတြကေကာ ေဒါငးပတဆပေခါငး မထတဘးလား။”

aaa


“ဟာ အမားႀကးရတာေပါ။ ဒ႔အာရႏငငေတြမာ ေဒါငးပမထတဖးတႏငငမရဘး။ အာရတင

မကပါဘးကြာ။ ဥေရာပႏငငေတြကလ ထတၾကပါတယ။ ေဟာဒမာၾကည ဥးေလး

လကလမးမသေလာက စထားတာေတြ”

၁၈၉၄ – ေျမာကေဘာနယ (မေလးရားႏငငတြငပါ၀ငသည)

၁၉၆၈ (ေတာငကရးယား ႏစ ၁၀၀ ျပည)

aaa


၁၉၇၃ – အႏၵယ (ႏငငတကာတဆပေခါငးျပပြအထမးအမတ) (ဂရပဖစေဒါငး)

၁၉၇၄ – ျပငသစ ကမာၻ႕စာပ႔တကသမဂၢ (UPU – Universal Postal Union)

(စာပ႔ေနေသာ ေဒါငးငကမား)

၁၉၇၆ – ပါကစၥတန

aaa


၁၉၇၇ – ဟနေဂရ

၂၀၀၄ – တ႐တ

၂၀၀၈ – ယးဒယား

၁၉၃၄ – ျမနမာအခြနေတာ တဆပေခါငး

aaa


ရနကနၿမ႕ ဟတယတခ၏ ဧညခမးေဆာငမႀကးတြငေတြ႕ရေသာ မနစေရႊခေဒါငး

“ဒလဆေတာလညး ကေနာတ႔ရ႕ေဒါငးဟာ ကမာၻ႕အလယမာ အေတာအေရးေပးခရတာပေနာ”

“ဟတတာေပါကြာ။ ေအာ … ဒါန႔ ေဟာဒမာ မငးကျပရဥးမယ။ USA ကထတတ

အမးသမးမဂၢဇငးတေစာငျဖစတ မစ (Ms. Magazine) မဂၢဇငးအဖးမာ အခ ၂၀၁၂ ႏစဆနးပငးက

ပါလာတ ေဒၚစရ႕ပကေလး။ ကေကာပနးန႔ ေဒါငးၿမးကြကအဆင အကႌေလးန႔။ ဥးေလးသမးထားတာ

ၾကညပါဥး”

aaa


“ကကသေရရလကတာ ဥးေလးရာ။ ကေနာတ႔ရ႕ ေဒါငးအဆငဆနးေတြက ကမာၻတ၀မး

လႊငလကသလ ဘေပါေနာ”

ဦးအုန္းေက်ာ္၏...

Documents