Η ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑΣ (1871-1914)

(μέσα 19ου μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο) – Ο ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ

Α) Τα αίτια του αποικιακού επεκτατισμού

Αναζήτηση νέων αγορών και πηγών πρώτων υλών (οικονομικά οφέλη). Η ιδέα της ανωτερότητας του δυτικού πολιτισμού («χρέος του λευκού

ανθρώπου») χρέος του να «εκπολιτίσει» τον υπόλοιπο κόσμο ! Επέκταση του κύρους και της ισχύος της μητροπολιτικής αρχής, ως τοπικής αλλά

και παγκόσμιας δύναμης. Πολιτιστικός ιμπεριαλισμός και κατάληψη εδαφών.

Ο αποικισμός της Μ. Βρετανίας, της Ολλανδίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Γαλλίας από τον 16ο αι. εγκατάσταση εποίκων από τις μητροπόλεις με σκοπό να οργανώσουν κοινότητες που θα ελέγχουν οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά και πολιτικά τη ζωή στις αποικίες.

Βασικά χαρακτηριστικά, όσον αφορά την σχέση μητρόπολης-αποικίας:

Πολιτική υποταγή των ιθαγενών κοινωνικών ομάδων των αποικιών. Οικονομική και πολιτική εξάρτηση της αποικίας. Πολιτιστική και πληθυσμιακή ανισότητα και αλλοίωση της αποικίας.

Εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.

Imperium (αυτοκρατορία) Ιμπεριαλισμός (= πολιτική επέκτασης του ελέγχου και της εξουσίας μέσω εδαφικής κατάκτησης ή εποικισμού ή έμμεσης παρέμβασης στα οικονομικά ή πολιτικά πράγματα μιας άλλης χώρας).

ΣΥΝΕΠΩΣ

Δεν έχει τα χαρακτηριστικά των αποικισμών των παλαιότερων χρόνων (τότε λόγω υπερπληθυσμού ή πολιτικών- θρησκευτικών ανταγωνισμών)

Οι ανεπτυγμένες οικονομικά και βιομηχανικά χώρες (ευρωπαϊκές και οι ΗΠΑ) εισέβαλαν βίαια στις ανίσχυρες περιοχές του κόσμου που είχαν πλούσιο υπέδαφος και σπουδαία γεωπολιτική θέση ώστε να τις εκμεταλλευτούν.

δηλαδή μορφές άσκησης του ιμπεριαλισμού

Β) ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο εθνικισμός ήταν η δύναμη που κέρδιζε έδαφος στου λαούς και στις πολιτικές των χωρών στο 19ο και 20ο αι. Η απόκτηση εδαφών στις υπανάπτυκτες χώρες ήταν η επιβράβευση των δυνατοτήτων και η επίδειξη ισχύος μιας χώρας. Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΡΡΗΚΤΑ ΔΕΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ.

Συνοδεύουν αυτήν την πολιτική Ο ΜΕΣΣΙΑΝΙΣΜΟΣ και ιδέας της ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ, π.χ. Οι Έλληνες μέσα από τη Μ. Ιδέα επιθυμούν να απελευθερώσουν «την καθ’ ημάς Ανατολή», ως φορείς ενός φωτοδότη πολιτισμού.

Η Βρετανία δίπλα στις παλιές αποικίες (Ινδία, Πακιστάν) προσθέτει την Αίγυπτο, το Σουδάν, τη Νότιο Αφρική. Ο Καναδάς και η Αυστραλία μπορεί να κερδίζουν αυτοδιοίκηση αλλά είναι μέρος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.

Γαλλία ΒΔ ΑφρικήΙταλία , Γερμανία, Βέλγιο κεντρική ΑφρικήΡωσία Κάυκασος, ΣιβηρίαΗΠΑ, Ιαπωνία Α. Ασία

Γ) Η ΕΠΙΒΟΛΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΚΟΣΜΟ

1. Οι αποικιοκράτες δημιούργησαν θεσμούς διακυβέρνησης (πολίτευμα, οργάνωση, εκπαίδευση κ.τ.λ.) και εθνικές κοινότητες εκεί όπου υπήρχαν διαλυμένα γλωσσικά και θρησκευτικά σύνολα ανθρώπων. Δηλαδή με πολιτικούς όρους επέβαλαν στους γηγενείς να ενωθούν μεταξύ τους, έστω και αν δεν είχαν ισχυρούς πολιτισμικούς δεσμούς.

2. Εκεί που οι αποικιοκράτες δεν κατάφεραν να εδραιώσουν ισχυρούς θεσμούς, στον 20ο αι. , με την πτώση της αποικιοκρατίας, οι περιοχές αυτές παραδόθηκαν στους εμφύλιους πολέμους και στη διάλυση. Στο μεταξύ οι δυτικοί είχαν καταστρέψει τους παλιούς παραδοσιακούς θεσμούς των γηγενών , είχαν διαλύσει τη συνοχή των κοινοτήτων και είχαν κλέψει το φυσικό πλούτο των περιοχών αυτών.

3. Δυστυχώς, και μετά την πτώση της αποικιοκρατίας, οι γηγενείς ηγέτες αρκετών περιοχών εξακολουθούσαν να κλέβουν τον πλούτο των χωρών αυτών με αντάλλαγμα προσωπικά οικονομικά οφέλη από μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες.