Дадлагын тайлан

Агуулга

Оршил

Нэг дүгээр бүлэг. Менежментийн үндэс

1.1. Компанийн танилцуулга

1.2. Компанийн эрхэм зорилго, зорилт

1.3. Менежментийн бодлого төлөвлөлт

1.4. Бүтэц, зохион байгуулалт, түүний хэлбэр

1.5. Хүний нөөцийн удирдлага

1.6. Байгууллагын хяналт, түүний хэлбэрүүд

Хоѐр дугаар бүлэг. Маркетингийн төлөлвлөлт

2.1. Маркетингийн гадаад, дотоод орчны судалгаа

2.1.1. Маркетингийн макро орчин

2.1.2. Маркетингийн микро орчин

2.2. Байгууллагын зах зээлийн байдал

2.3. Зах зээлийн сегментичлэл, зорилтот зах зээл

2.4. Хувиаралтын сувгийн шинжилгээ

2.5. Үнийн шинжилгээ

2.5. Маркетингийн идэвхижүүлэлтийн үйл явц, Реклам зар сурталчилгаа

2.6. Судалгаа

2.4.1. Өрсөлдөгчийн судалгаа

2.4.2. Пальто судалгаа

Гурав дугаар бүлэг. Үйлдвэрийн менежмент

3.1. Түүхий эд

3.2. Анхан шатны үйлдвэр

3.2.1. Ангилах цех

3.2.2. Угаах цех

3.2.3. Санах цех

3.3. Сүлжих үйлдвэр

3.3.1. Stoll цех

3.3.2. Print цех

Дэвшүүлж буй санаа

Дүгнэлт

Хавсралт

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Алтай кашмер ХХК

2

Оршил

Үйлдвэрлэл үйл ажиллагааны удирдлага гэдэг бол үйлдвэрлэл явуулж бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэж эсвэл үйлчилгээ үзүүлэхтэй холбоотой бүхий л ажлыг удирдан зохион

байгуулна гэсэн үг. Энэхүү бүлэг ойлголт нь үндсэн 2 хэсэгтэй.

1. Үйлдвэрлэлийн системийн төсөл: Стратегийн шинжтэй алс хэтийнх байдаг. Үүнд

үйлдвэрийн доторх тоног төхөөрөмжийн цех, тасгуудын байршил, бүтээгдэхүүн

үйлчилгээний сонголт зэргийг багтаадаг. Системийн үйл ажиллагаа гэдэг нь

бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанарын баталгаа, төслийн удирдлага, аюулын

хуваарилалт, нөөцийн удирдлага, боловсон хүчний асуудлууд багтдаг.

2. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаатай холбоотой төсөл. Үүнийг 3 төвшинд ангилдаг.

Стратегийн төвшин: Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний сонголт, тоног

төхөөрөмжийн бүтэц, зохион байгуулалт, байршил, технологи

Тактикийн төвшин: Ажиллах хүчний төвшин, тоног төхөөрөмжийн сонголт,

санхүүгийн нөөцийг байршуулах

Үйл ажиллагааны төвшин: Өдөр тутмын асуудлууд болох ажилчдын ажлыг

хуваарилах, нөөцийн удирдлагыг зохион байгуулах.

Монголд ноос ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг олон компаниуд байдаг ч тэр

дундаас 1994 оноос хойш тасралтгүй үйл ажиллагаагаа амжилттай явуулж байгаа нь

“Алтай Кашмир” компани билээ. Сүүлийн үеийн дэвшилтэт технилогиор иж бүрэн

тоноглогдож, үндэсний ноолууран эдлэлийн шинэ загвар болон өнгөний өргөн сонголтыг

бусдаас хол давсан чанартайгаар үйлдвэрлэдэг ба үйлдвэрлэлд оруулахаас өмнө олон

шалгуур үзүүлэлтээр шинжилсний үндсэн дээр үйлдвэрлэлдээ ашигладаг энэ мэтчилэн

бүх үйлдвэрлэл нь маш олон шалгуураар шалгагдаж олон хүний нөр их хөдөлмөрийн үр

дүнд ард түмэн бидний гар дээр хүргэдэг учраас хэрэглэгчидээсээ ямагт өндөр үнэлэлт

авдаг “Алтай Кашмир” ХХК юм.

Энэхүү дадлага хийх хугацаандаа байгууллагын орчны шинжилгээ, үйлдвэрлэлийн

хүчин чадал, байгууллагын стратеги, маркетинг, хүний нөөц, хөрөнгө оруулалт, чанарын

хяналт, борлуулалт болон түгээх аргачлал, техник тоног төхөөрөмж түүний засвар

үйлчилгээ шинэчлэл зэрэг судлах ѐстой асуудлуудыг судлахыг зорьсон..



3

Нэг дүгээр бүлэг. Ерөнхий менежмент

“Алтай Холдинг” ХХК

“Алтай Холдинг” ХХК нь 1991 онд “Алтай Трейдинг” ХХК нэртэйгээр үүсгэн

байгуулагдаж, гадаад дотоод худалдаа, ноолууран бүтээгдэхүүний чиглэлээр үйл

ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн бөгөөд өнөөдрийн байдлаар худалдаа үйлчилгээ, зочид

буудал, санхүү, үнэт цаас болон харилцаа холбоо, мэдээллийн технологи зэрэг олон

салбарт хөрөнгө оруулалтыг хийн амжилттай өсөн дэвшиж буй үндэсний томоохон

компаниудын нэг юм.

2005 онд манай компани нь холдингийн зохион байгуулалтад орж “Алтай

Холдинг” ХХК нэртэйгээр үйл ажиллагаагаа үргэжлүүлэн, охин компаниудаа удирдлага

зохион байгуулалт, менежментээр ханган ажиллаж байна.

“Алтай кашмер” ХХК

“Чингис Хаан Цогцолбор” ХХК

“Скай Трейдинг” ХХК

“Батс Инвест” ХХК

1.1. Алтай кашмер ХХК-ийн танилцуулга

Алтай Холдинг ХХК-ний охин компани бөгөөд 1991 онд түүхий ноолуур болон

самнасан ноолуурыг дэлхийн зах зээл дээр борлуулж, анхны бизнесын үйл ажиллагаагаа

эхэлсэн юм. Монголын томоохон бизнесийн байгууллагын нэг болох Алтай Холдинг

ХХК-ийн охин компани юм.

1995 онд өөрийн үйлдвэрлэлийг ашиглалтанд оруулж Их Британи улсад

үйлдвэрлэсэн ноолуур угаах, самнах дамжлага бүхий үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжийг

угсран, ноолуурын үйлдвэрлэлээ явуулж эхэлсэн. Тэр цаг мөчөөс эхлэн бид дээд зэргийн

чанартай самнасан ноолуур, төрөл бүрийн зөөлөн гоѐмсог ноолууран бүтээгдэхүүнийг

үйлдвэрлэн өөрийн бизнесыг өргөжүүлэн хөгжүүлж ирлээ.

“Алтай кашмир” компани нь монгол улсдаа ноолуурын салбараас анх удаа үйл

ажиллагаандаа олон улсын чанарын удирдлагын тогтолцоог нэвтрүүлсэнээр ISO9001:2000

чанарын гэрчилгээг авсанаараа онцлог юм.



4

Манай компани жилдээ 800 тонн түүхий ноолуур угаах, 435 тонн угаасан ноолуурыг

боловсруулах, 310 тонн самнасан ноолуур болон 140.000 ширхэг сүлжмэл бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэх өндөр хүчин чадал бүхий тоног төхөөрөмж, бүтээгдэхүүний чанарын

хяналтын шилдэг лабораториар тоноглогдсон бөгөөд одоо бидний боловсруулж самнасан

ноолуурын 100 хувь, сүлжмэл ноолууран бүтээгдэхүүний 80 гаруй хувь нь Англи, Итали,

Япон, Герман, Франц, Өмнөд Солонгос болон АНУ-д экспортлогдож байна. “Алтай

кашмир” ХХК нь ОХУ-ын Москва хотноо зохиогдсон “Текстильлегпром 2009”, Япон

улсын Токио хотноо болсон “JFW” – “Japan Fashion Week” International Fashion Fair зэрэг

олон улсын болон дотоодын үзэсгэлэн яармагт амжилттай оролцсоор ирсэн бөгөөд “Гоѐл

2010” наадамд үндэсний хэв загвартай, ноолууран бүтээгдэхүүнээр оролцон шилдэгийн

шилдэг “Гран-при” шагналыг хүртсэн. “Алтай кашмир” ХХК нь зах зээлээ өргөтгөх,

цаашдын үйл ажиллагааг тогтмол сайжруулахын сацуу хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг

дэмжих, боловсролын салбарт тусламж үзүүлэх, байгаль хамгааллын арга хэмжээнд

оролцох зэргээр нийгэм эх орны өмнө хүлээсэн үүргээ нэр төртэйгээр биелүүлэхийн төлөө

хичээн ажиллаж байна.

Манай компани нь хэрэглэгч болон хамтран ажилдаг түншүүддээ

• Шилдэг үйлчилгээ

• Орчин үеийн, классик, үндэсний хэв загварын чанартай бараа бүтээгдэхүүн

• Боломжийн үнийг санал болгодог

Алтай Кашмир ХХК –ний хамт олон нь бүтээлч, мэргэжлийн өндөр ур чадвар дадлага

туршлага, эрч хүч, нэгдмэл санаа бүхий инженер техникийн ажилтан ажилчид, загвар

зохион бүтээгчид, технологчид болон гадаадын мэргэжилтнүүдээс бүрддэг.Чанартай

ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийн тулд үйлдвэрлэлийн шат дамжлага бүрт

технологийн стандарт, горимыг хатуу баримтлах шаардлагатай байдаг бөгөөд энэ нь

ажилчин хүнээс нарийн ур чадвар, дадлага, туршлагыг шаарддаг юм. Иймд манай

компани ажилчдынхаа идэвхи санаачлагыг өрнүүлэх, ажиллах таатай орчныг

бүрдүүлэхийг онцгой анхаардаг.

Цаашид бүтээгдэхүүн үйлчилгээнийхээ чанарыг улам сайжруулах, технологийн шинэчлэл

хийх зорилт тавин ажиллаж байна.



5

2011 онд Итали улсаас ээрэх, будах шугамыг оруулж ирэхийг төлөлвлөж байна.

ISO 9001, 9001:2008

ЧУТогтолцоо

Бид чадварлаг менежмент, эрүүл мэнд, байгаль орчинд ээлтэй, чанарын шаардлага

хангасан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлээрээ олон улсын чанарын ISO 9001:2000 сертификат

авсан хамгийн анхны ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч компани болсон. Чанарын

Удирдлагын тогтолцоогоо улам сайжруулж 2010 онд ISO 9001:2008 гэрчилгээг дахин авч

өөрсдийн үйлдвэрлэл үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлж өгсөн нь бидний ажил амжилт хэрхэн

явааг харуулж байна. Зураг 1



6

1.2. Байгууллагын эрхэм зорилго, зорилт

Манай эрхэм зорилго:

Хэрэглэгч бүхнээ дээдлэн хүндэтгэж, салбартаа ямагт манлайлан, чанартай бараа,

шилдэг техник технологийг эрхэмлэн, эх орныхоо хөгжилд бодитой хувь нэмэр оруулах.

Дүгнэлт: Компанийн үзэл баримтлалыг зөв чиглүүлэх , ажилтан , хамтран

ажиллагч, хэрэглэгчдэд нөлөөлж компани эмх цэгцтэй, , хариуцлага ил тод тогтолцоог

бүрдүүлж, хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулж компанийн зохистой удирдлагын

зарчмуудыг хэрэгжүүлэх эх орондоо бодитой хувь нэмрийг оруулах зэргийг тусгаж өгсөн

байна.

Эрхэм зорилгыг нарийн судалгаа шинжилгээний үндсэн дээр хийх нь чухал бөгөөд

ажилчидад ажлын ерөнхий чиг баримжаа хүрэх , хөдөлгөх хүч болох бөгөөд, хамтран

ажиллагч байгууллагуудад итгэл үнэмшил, компанийн талаарх мэдээлэл, чиг хандлагын

баримжаа өгөх, бидний хэрэглэгчдийн хувьд тэдний сонголт, мэдээлэл компанийн

талаарх итгэл үнэмшил, анхаарал татах байдал, манайд өгөх үнэлэлт дүгнэлтэнд

нөлөөлөхүйц байна гэж үзэж байна.

Байгууллагын зорилт:

Үйлдвэрийн техник тоног төхөөрөмжийг үе шаттайгаар шинэчлэх

Бүтээгдэхүүний чанарыг байнга сайжруулах

Бүтээгдэхүүний сав баглаа боодлыг одоогийн шаардлагын түвшинд хүргэх

Дотоодын зах зээлд өөрийн нэр хүндийг хамгаалах

Зах зээлээ мэдэрсэн хэрэглэгчид төвтэй үйл ажиллагаа явуулах

Борлуулалт, үйлдвэрлэлийг үр ашигтай гэж үзсэн хүлээгдэж буй түвшинд хүргэх

1.3. Менежментийн бодлого төлөвлөлт

“Алтай кашмер” ХХК нь менежментийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл, авч

хэрэгжүүлэх гэж буй бодлого төлөвлөлтийг хэлтэс бүр өөр өөрсдийн бодлогыг тусган нэг

бүрчлэн дамжин хэлэлцэгдэж явдаг. Эцсийн үр дүнд дээд албан тушаалтны хурлаар

дүгнэн хэлэлцэж батлагддаг.



7

1.4. Компанийн бүтэц зохион байгуулалтын схем түүний хэлбэр



8

Удирдлага зохион байгуулалтын хувьд функциональ бүтэцтэй бөгөөд хэлтэс бүр

өөр өөрийн гэсэн онцлог бүхий үйл ажиллагаа, үйлчилгээгээр хэрэглэгчдэд үйлчилдэг

онцлогтой бөгөөд хоорондоо нягт уялдаатай ажилдаг юм.

Бүтэц зохион байгуулалтаа “ төвшинд хуваан үздэг.

1. Стратегийн төвшин буюу дээд удирдлага

2. Тактикийн төвшин буюу дунд төвшиний ажилчид

3. Үйл ажиллагааны төвшин буюу ажилчид орно.

“Алтай кашмер ” ХХКомпани нь дээр дурдсан бүтэц, зохион байгуулалтаас бүрдэнэ.

Үүнд:

1. Компанийн захиргаа /удирдлага, санхүү,эдийн засаг, чанарын хяналт, лаборатори,

харуул/

2. Гадаад харилцаа, хангамжийн хэлтэс-4

3. Дотоод борлуулалтын хэлтэс-30

4. Санхүүгийн хэлтэс-9

5. Ерөнхий хэлтэс-17

6. Анхан шатны үйлдвэрлэл-38

7. Сүлжмэлийн үйлдвэрлэл-45

8. Оѐдлын үйлдвэрлэл- 45

9. Загварын алба- 4

“Алтай кашмер ” ХХКомпани нь захирлуудын зөвлөл, төлөөлөн удирдах зөвлөлийн

гишүүд удирдах бөгөөд хэлтэс бүрийг тус тусын хариуцсан даргууд удирдан зохион

байгуулж ажилладаг.

Үйлдвэрийн цех болгондоо чанар шалгагчыг ажлуулдаг үйлдвэрийн дарга нарынхаа

удирдлага нь доор ажилдаг учраас гологдол бараа бүтээгдэхүүнийг борлуулалтанд

гаргадагүй тэр доор нь буцаан үйлдвэрлэлд оруудаг бөгөөд хяналтандаа өндөр хяналт

тавьдаг.



9

1.5. Хүний нөөцийн удирдлага

Хүний нөөцийн 1 хүний бүрэлдэхүүнтэй ажилдаг бөгөөд хүний нөөцийн ажлыг

хийхээс гадна байгууллагынхаа захиргааны ажлыг давхар хийдэг. Хүний нөөцийн

ажилтан нь байгууллагад хэрэгтэй байгаа хүн хүчийг олж авах мөн зөв зохистой

хувиарлалт хийхэд гол анхаарал тавьдаг. Алтай кашмер ХХК-ийн хувьд ажилчин албан

хаагчид насны хувьд дундаж насны хүмүүс байсан.

Ажлын байр гарахын өмнө ажилд горлогчидод хандан ажлын байрны зарыг шууд зарлан

явуулдаг байгаа. Сонгон шалгаруулах шалгалт авах дараагийн үе ярилцлаганд урьж

шийдвэр гаргалтын дараа туршилтын шатанд 3 хоног ажилуулж байж ажилд авдаг.



10

1.6. Байгууллагын хяналт, түүний хэлбэрүүд

“Алтай кашмир” ХХК нь сүлжих үйлдвэрлэлийн газрыг хянадаг Хяналтын тусгай албатай.

Энэхүү албын гол зорилго нь хэрэглэгчдийн шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүнийг хянах

шалгах явдал юм. \зураглалын дагуу явагдаж уу, өнгө, хэмжээ зэрэг бүх л эцсийн

бүтээгдэхүүнд хамааралтай үйл явц\

Хяналтын албын ерөнхий үйл ажиллагаа:

Тайлбар: Шошгоо бүтээгдэхүүн дээрээ тогтоохдоо захны зүүн мөрнөөс доот 10см,

сүлбээр зүүний амыг доош нь харуулан тогтооно. Уутандаа тааруулж цамцаа эвхэнэ.

Ингэхдээ 4 нугалдаг. Хамгийн гол нь эцсийн бүтээгдэхүүнээ тавиур дээр тогтвортой,

нугалралт багатай байх шаардлагатай.

Хөдөлмөрийн нөхцөл орчин

Ажилчдын ажиллах орчин тэдний ажлын бүтээмжид тодорхой хэмжээгээр

нөлөөлдөг гэж үздэг. Ёүлжих үйлдвэрийн ажлын орчны өвөрмөц тал нь ихээхэн

хэмжээний сүлжих төхөөрөмжтэй тул дуу чимээ их, олон ажилчидтай болохоор агаарын

солилцоо бага байдаг.

Ажлын байрны гэрэлтүүлгийн хэмжээг хэмжих зорилго тавьсан ч хэмжихэд

шаардлагатай талбайн хэмжээ, гэрэлтүүлгийн хэмжээ тоог нарийн тогтоож чадсангүй.

Гэвч ажлын байран дахь гэрэлтүүлгийн хэмжээ ажил хийхэд хангалттай гэж үзсэн.

Бар кодоо захиална

Шошгон дээр наана

Стандартын дагуу эвхэнэ

Агуулахын няравт өгнө



11

Хоѐр дугаар бүлэг. Байгууллагын маркетингийн төлөвлөлт




2.4. Хувиаралтын сувгийн шинжилгээ

2.5. Үнийн шинжилгээ



2.4.1. Өрсөлдөгчийн судалгаа

2.4.2. Плота судалгаа


2.2. 1. МАКРО ОРЧИН

Хүн ам зүй

Монгол Улсын Хүн ам, орон сууцны 2010 оны улсын тооллогын дүнгээр дээд

боловсролтой эмэгтэйчүүдийн хувь хоѐр тооллогын хооронд 2.8 дахин өссөн бөгөөд нийт

эмэгтэйчүүдийн 93.1 хувь нь боловсрол эзэмшсэн байна.Энэ нь хүн амын нөхөн үржихүйд

нөлөөлөх хүчин зүйл болох юм. Хүн ам, орон сууцны улсын тооллогын дүнгээс харахад

манай улсын нийт хүн ам залуу насны бүтэцтэй байна. 2000 онд нийт хүн амд эзлэх

хувийн жин 0-14 насныхан 35.8 хувь, 15-64 насныхан 60.7 хувь байсан бол 2010 оны

тооллогоор 0-14 насныхан 27.3 хувь, 15-64 насныхан 69.0 хувь болсон байна. Тооллогын

дүнгээр залуучуудын боловсролын түшин эрс дээшилж 20-24 насны залуучуудын 23.8

хувь, 25-29 насныхны 36.1 хувь нь дээд боловсролтой болсон байна.

Манай улсын хувьд өрхийн ам бүлийн дундаж тоо 2000 онд 4.3 байсан бол 2010 онд 3.6

болж буурсан байгаа нь эмэтгтэйчүүдийн боловсролын түвшин дээшлэхийн зэрэгцээгээр

эрүүл мэндийн үйлчилгээ сайжирч нялхасын эндэгдэл 2003 онтой харьцуулахад 2008 оны

өмнөх 3 жилийн дунджаар 9.8 пунктээр буурав.



12

2010 оны хүн ам, орон сууцны тооллогоор нийт өрхийн 45.2 хувь нь гэрт, 53.7 хувь нь

байшинд, 1.1 хувь нь бусад төрлийн сууцанд амьдардаг. Байшинд амьдардаг өрхийн 56.8

хувь буюу 214.5 мянган өрх зөөврийн ус хэрэглэж, гэрт амьдардаг нийт өрхийн 54 хувь нь

гол, мөрөн, нуур, булаг шандаас ундныхаа усыг авдаг байна. Өрх хог хаягдлаа хэрхэн

зайлуулдаг нь эрүүл мэнд, байгаль орчинд асар их нөлөөтэй. Байшинд амьдардаг өрхийн

77 хувь нь үйлчилгээний байгууллагаар хог хаягдлаа зайлуулдаг байхад 5 хувь нь хатуу

хог хаягдлаа зайлуулах тодорхой цэг байхгүй байна. Мөн түүнчилэн ган, зуд зэрэг

байгалийн гамшигт үзэгдлүүд ойр ойрхон тохиолдож байгаа нь манай орны хөдөө аж

ахуйн үйлдвэрлэлд ихээхэн хохирол учируулж байга

Манай улсын нийт хүн амд 65-аас дээш насныхны эзлэх хувийн жин 1989 онд 4.0, 2000

онд 3.5, 2010 онд 3.1 байгаа нь бусад орноос бага хувьтай байна. Сүүлийн 20 гаруй жил

Монгол Улсад хотжилт улам бүр нэмэгдсээр 2000 оны тооллогоор нийт хүн амын 57 хувь,

2010 онд 67.4 хувь нь хотод амьдардаг гэсэн дүн гарчээ. Хотын өрхийн ам бүлийн дундаж

тоо 3-4 байна.

Эдийн засаг \Economy\

Эдийн засгийн салбарын үзүүлэлтийн хувьд оны эхэнд тоологдсон нийт малын 1.5

хувь буюу 506.1 мян.толгой том мал 2011 оны эхний хагас жилд зүй бусаар хорогдов.

Нийт зүй бусаар хорогдсон малын 20.6 мянга буюу 4.1 хувь нь адуу, 41.2 мянга буюу 8.1

хувь нь үхэр, 1.2 мянга буюу 0.2 хувь нь тэмээ, 211.8 мянга буюу 41.9 хувь нь хонь, 231.2

мянга буюу 45.7 хувь нь ямаа байна.

Түүхий эдийн бааз суурь сайтай ба ашиглахад дөхөм болж байна.

Аж үйлдвэрийн салбарын гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 0.3 хувиас

3.8 дахин; самнасан ноолуур, ган төмөр хийц, одон медаль, хиамний зүйл, архи, жүүс,

хивс, сүлжмэл эдлэл, амтат ус, ундаа, тамхи, шар айраг, цемент, зүсмэл материал, бетон

зуурмаг, цахилгааны утас зэрэг боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын үндсэн нэр

төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 1.0 хувиас 8.5 дахин нэмэгдсэн нь голлон нөлөөлжээ.

Экспортын 98.5 хувийг эрдэс бүтээгдэхүүн, нэхмэл болон сүлжмэл бүтээгдэхүүн, үнэт ба

хагас үнэт чулуу, үнэт металл, гоѐлын зүйлс, зоос, түүхий болон боловсруулсан арьс, шир,



13

ангийн үс, тэдгээрээр хийсэн эдлэл, мал, амьтад, тэдгээрээс гаралтай бүтээгдэхүүн эзэлж

байна.

Нийт бараа эргэлтийн хэмжээ өмнөх оныхоос 5198.7 сая ам.долл, үүнээс импортын

хэмжээ 3326.8 сая ам.долл экспортын хэмжээ 1871.8 сая ам.доллараар өсчээ.

Байгаль орчин

Усны хомсдол, тариалангийн талбай аль хэдийн хэцүү асуудал болоод байгаа бөгөөд

загас агнуураас авахуулаад ойн аж ахуйг хүртэл экосистемийн нөхцөлд аюул тулгараад

байна.

Манай гарагийн өнцөг булан бүрт хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй цаг уурын

өөрчлөлт бий болоод байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтөд хамгийн бага хувь нэмэр

оруулдаг ядуу тарчиг улс орнууд ч ган гачиг, үер, цочмог халуун зэрэг уур амьсгалтай

холбоотой бусад гамшгийн зовлонг амсаж байна.Манай гараг хүмүүсийг боломжийн

амьдрах арга хэрэгслээр хангах илүүүр дүнтэй “ногоон” технологийг шаардаж байна.

Улс төр хууль эрх зүй \Politic\

Улс төрийн хандлага ба үйл явдал нь бизнесийн төлөвлөлт болон стратегиар

тогтохгүй бүтэц зохион байгуулалтанд ч мөн адил нөлөө үзүүлж байдаг. Тухайлбал 2010

оны 5сарын1ээс ноос ноолуурын үнээс хамааран гарсан үйл явдал нь тухайн компанийн

жигд үйл ажиллагааг тасалдуулсан юм. Үйлдвэрлэл явуулахад хамгийн чухал зүйл бол

ноос ноолуурын үнэд өөрчлөлт орох явдал юм.

Тухайлбал экспортыг дэмжих, татварын ачааллыг бууруулах зэрэг үр дүнтэй

ажлуудыг зохион байгуулж явуулж байгаа билээ.Түүнчлэн жижиг дунд үйлдвэрийг

дэмжих малчдаддаа урамшуулалт үйл ажиллагааг зохион байгуулж 1кг тутамд 2000

төгрийн урамшуулалыг өгч эхлээд зогсохгүй зээлийг олгож байгаа.



14

Нийгэм соѐл\social\

- Төрөлт

Улсын хэмжээнд 2011 онд 70328 эх амаржиж, өмнөх оныхоос 4668 эх буюу 7.1

хувь, төрсөн хүүхдийн тоо (амьд төрөлтөөр) 70576 болж, 4687 хүүхэд буюу 7.1 хувиар

өссөн. Нэг хүртэлх насандаа 1152 хүүхэд эндэж, өмнөх оныхоос 123 хүүхэд буюу 9.6

хувь, 1-5 хүртэлх насны 258 хүүхэд эндэж, 89 хүүхэд буюу 25.6 хувиар буурсан.

- Нийгмийн даатгал

Нийгмийн даатгалд 2011 онд 653.5 мян.хүн шимтгэл төлөгч, даатгуулагчаар

бүртгэгдсэний 429.0 мянга буюу 65.6 хувь нь аж ахуйн нэгж, байгууллагынх, 224.5 мянга

буюу 34.4 хувь нь төсөвт байгууллагынх байгаа бөгөөд өмнөх оныхоос нийт шимтгэл

төлөгч, даатгуулагчдын тоо 77.6 мянга буюу 13.5 хувь, үүнээс аж ахуйн нэгж,

байгууллагынх 72.3 мянга буюу 20.3 хувь, төсөвт байгууллагынх 5.3 мянга буюу 2.4

хувиар нэмэгдэж. Нийгмийн халамжийн тэтгэвэрт 2011 онд 56.8 мян.хүн хамрагдсан нь

өмнөх оныхоос 141 хүн буюу 0.2 хувь, олгосон тэтгэврийн хэмжээ 7.5 тэрбум төг буюу

26.8 хувиар нэмэгдссэн байна.

“Хүний хөгжил” сангаас 2011 онд 733.1 тэрбум төгрөгийг давхардсан тоогоор 2.8 сая

иргэнд олгож. Манай улс 2011 онд урьдчилсан байдлаар дэлхийн 127 оронтой худалдаа

хийж, гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 11307.2 сая ам.долл, үүнээс экспорт 4780.4 сая

ам.долл, импорт 6526.9 сая ам.долларт хүрчээ.

Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо 2011 оны жилийн эцэст 57.2 мян болж, өмнөх

оныхоос 18.9 мян хүнээр буюу 49.5 хувиар өсчээ. Бүх шатны сургуульд суралцагчдын тоо

2011/2012 оны хичээлийн жилийн эхэнд 890.6 мян.хүн болж, өмнөх оныхоос 40.1 мян.хүн

буюу 4.7 хувиар нэмэгдэв.



15

Монгол улсын макро эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлтүүд Хүснэгт 1

Yзүүлэлт Хэмжих

нэгж

2005

он

2006

он

2007

он

2008

он

2009

он

2010

он

2011

он

Хүний хөгжлийн индекс коэф 0.725 0.742 0.755 0.764 0.774 0.790 0.794

Суурин хүн ам мянган хүн 952.4 987.2 1025.2 1067.5 1106.7 1161.8 1206.6

Шинээр төрсөн хүүхэд мянган хүн 15.5 18.1 22.7 25.4 27.9 26.8 30.2

Эдийн засгийн идэвхтэй хүн мянган хүн 339.1 365.5 375.3 398.2 388.0 395.1 410.0

Ажилгүйчүүд мянган хүн 5.4 6.1 6.5 6.3 7.7 9.1 29.3

Халдварт өвчнөөр өвчилсөн

хүн тоо 17176 18137 19571 20071 17445 17664 18675

Бүртгэсэн гэмт хэрэг тоо 8208 8540 10514 10901 11339 10863 10773

Хэрэглээний үнийн жилийн

индекс хувь 9.5 6.0 15.1 23.2 1.9 14.3 11.1

Валютын зах зээлийн ханш 1US$ =₮ 1205 1165 1169 1268 1443 1356 1396

Нэмүү өртөг тэрбум төг 1762.0 2173.4 2535.8 3595.0 3913.9 5225.9 6521.9

Нэг хүнд ногдох нэмүү өртөг мянган төг 1860.8 2218.3 2503.9 3419.2 3584.1 4616.9 5507.4

Нийслэлийн төсвийн орлого тэрбум төг 38.2 43.5 52.5 65.6 132.5 163.4 245.9

Нийслэлийн төсвийн зарлага тэрбум төг 22.0 27.5 47.2 53.6 68.6 102.0 177.0

Улсын төсөвт төвлөрүүлсэн

орлого тэрбум төг 14.8 14.2 1.5 9.1 62.7 56.2 20.9



16

Технологи \Technology\

Орчин үед дэвшилтэд технологи асар хурдан явагдаж байгаа билээ. Сүлжмэл

бүтээгдэхүүний гүйцэтгэсэн боловсруулах дэвшилтэд техник технологи, тоног төхөөрөмж

гарч байна. Тиймээс бүхий л талаараа үйлвэрлэл үйлчилгээгээ нэмэгдүүлэх хэрэгтэй болж

байгаа. Иймээс үйлдэвэрлэлийн явуулдаг бизнесийн байгууллагууд бүр шинэ технологийн

машин техникийг үйл ажиллагаандаа хэрэглэх болсон. “Алтай кашмер” ХХК-ийн хувьд

Япон улсын Shima Seiki брэндийн хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологи болох

Дижитал SIP машиныг өөрийн үйлдвэрлэлдээ нэвтрүүлсэн бөгөөд энэхүү машин нь

ноолуур болон бусад хөвөн даавуун гадаргуу дээр хэвлэх боломжтой.

Японы Shima Seiki-н Маха машин нь 40 хошуутай бөгөөд 40 өөр өнгийг гаргах

чадвартай сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологиудын нэг юм. Энэхүү машиныг

нэвтрүүлсэнээр ажлын бүтээмжийг дээшлүүлэх бөгөөд мөн гар ажиллагаатай

машинуудыг бодвол илүү олон өнгийг гаргаж чаддагаараа онцлогтой.

Дотоод зах зээлийн макро орчны \PEST\ шинжилгээ Хүснэгт 2

Эдийн засагт Economic Техник технологи Technological

-Түүхий эдийн үнэ 2 дахин өссөн.

-Олдоц нь 30 хувиар буурсан. /Ченжүүдийн

үйлчилгээний зардал өссөн. 2009 онд 500-

800 төг. 2010 онд 1,000-1,500 төг. 2011 онд

1,000-2000төг.

-Дотоод худалдан авах чадвар нэмэгдэж

байна.

-Бэлэн бүтээгдэхүүний экспортийн захиалга

нэмэгдэж байна. Самнасан ноолуурын эрэлт

хэрэгцээ буурч байгаа

-Төгрөгийн ханш чангарч байна

- Нэхмэл болон сүлжмэл бүтээгдэхүүний

ашигт ажиллагаа өндөртэй сүүлийн үеийн

дэвшилтэд техник, технологи олон улсад

гарсаар байна.

- Сүлжмэл бүтээгдэхүүний гүйцэтгэсэн

боловсруулах дэвшилтэд техник технологи,

тоног төхөөрөмж гарч байна.

Улс төр эрх зүйн орчин Political Нийгмийн соѐл Socioculture

-Дэмжлэг нэмэгдэж байгаа ЗГ- ийн

ноолууран бонд

- Түүхий ноолуурын экспортыг хорьсон

татварыг дахин батлагдах гэж байна

- хөнгөн үйдвэрлэлийн импортын

лицензний хураамжтай болсон 70 сая төгрөг

- Улаанбаатар хотын хүн амын тоо өсөж

байгаа

- Жуулчид ба гадаад зочдын тоо нэмэгдэнэ

- Хүн амын дундаж нас 26 байгаа

- Дотоод зах зээлийн хэрэглэгчдийн

ноолууран бүтээгдэхүүн хэрэглэх үнэ цэнэ

нэмэгдэж байна



17

Дүгнэлт: Байгууллагын эрэлт, нийлүүлэлтийн өртгийн тооцоонд нөлөөлөх гадны

тодорхой хүчин зүйлсийг тооцох хэрэгтэй. Дээрхи шинжилгээг хийснээр цаг алдахгүй

хялбар зардал багатай. Энэхүү шинжилгээг хийснээр байгууллагын стратеги төлөвлөлт,

шийдвэр гаргалтанд чухал нөлөө үзүүлэхээс гадна хоорондоо нягт уялдаатай. Макро

орчны нөлөөг судалж мэдснээр байгууллагынхаа үйл ажиллагаа явуулж байгаа орчны

тухай мэдээлэлийг сайн авсан бөгөөд давуу талуудаа ашиглан бизнесээ өргөжүүлэхээс

гадна орчны аюулаас урьдчилан сэргийлэх давуу талтай.

Хүснэгт 3

Боломжоо нээн илрүүлсэн учраас ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх давуу тал гарч ирж байна.

Байгууллагад аюул маш эрсдэлтэй байдаг тиймээс түрүүлж аюулыг олж харсан учраас

урьдчилан сэргийлж бүхий л үйл ажиллагаандаа сайнаар эргүүлэх хэрэгтэй.

зэрэ

глэл

Самнасан ноолуур Бэлэн бүтээгдэхүүн дотоод Бэлэн

бүтээгдэхүүн

гадаад

болом

ж

1 -түүхий ноолуурын

экспортыг хорьсон

татварыг дахин

батлагдах гэж байна

Дотоод худалдан авах чадвар

нэмэгдэж байна

-экспортын

хэмжээ нэмэгдэж

байна

2 - Жуулчид ба гадаадын зочдын

тоо нэмэгдэнэ

-

3 -Төрийн дэмжлэг нэмэгдэж байгаа ЗГ-ийн Ноолууран бонд

аюул

1 - Түүхий эдийн үнэ 2 дахин өссөн. Олдоц 30хувиар буурсан

-Самнасан ноолуурын эрэлт хэрэгцээ буурч байгаа

2 -Хөнгөн үйлдвэрлэлийн импортын лицензийн хураамжтай болсон 70 сая

төгрөг

3 -Алтайн кашмир ХХК-ийн жижиг дунд үйлдвэрт тооцогдохоо больж тоног

төхөөрөмжийн гаалийн татвараас чөлөөлөгдөхөө больсон.



18

2.1.2. МАРКЕТИНГИЙН МИКРО ОРЧИН

Зах зээлийн судалгаа:

Манай улс жилд 32.4 мянган тонн ноосон түүхий эд бэлтгэх нөөцтэй. Үүнээс 22.0 мянган

тонн буюу 68.2 хувийг хонины, 6642 тонн буюу 20,5 хувийг ямааны ноолуур, 1330 тонн

буюу 4.1 хувийг тэмээний ноос, 1200 тонн буюу 3.7 хувийг адууны хөөвөр, хялгас, 1140

тонн буюу 3.5 хувийг үхрийн хөөвөр, хялгас, ноос эзэлж байна. Хонины ноосны

хувьд 91.7 хувь нь Монгол хонины бүдүүн ноос эзэлж байгаа бөгөөд нарийн нарийвтар

ноос 30 орчим тонныг, бүдүүвтэр ноос 2000 орчим тонныг бэлтгэж байна.

Ноолуурын экспортын зах зээлийн хэрэгцээтэй уялдан ноолуур угаах технологийн хувьд

нэн энгийн анхан шатны үйлдвэрүүд олноор байгуулагдсан байна. Манай улсын

хэмжээгээр ноолуур боловсруулах салбарт 54 үйлдвэр ажиллаж байгаагийн 6 нь

дотоодын, 48 нь гадаадын хөрөнгө оруулалттай хамтарсан үйлдвэр ажиллаж байна.

Хамтарсан үйлдвэрүүдийн 54.1 хувь нь буюу 26 нь БНХАУ, бусад нь АНУ, Япон, Итал,

Их Британи, Швейцари зэрэг 10 орны хөрөнгө оруулалттай үйлдвэрүүд байгаа ба

бүтцийн хувьд авч үзвэл 9 нь сүлжмэлийн чиглэлийн, 44 нь анхан шатны

боловсруулалтын үйлдвэр байгаа бөгөөд 5 нь орон нутагт, 48 нь Улаанбаатар хотод үйл

ажиллагаагаа явуулж байна

Ноолуур, ноосны үйлдвэрийн салбарт энэ оны эхний 10 сарын байдлаар аж үйлдвэрийн

нийт бүтээгдэхүүний 5,6 хувийг буюу 123.3 тэрбум төгрөгний бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэсэн нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 9.3 хувиар буурсан байна.

Ноос, ноолууран бүтээгдэхүүний нийт борлуулалт 121 тэрбум төгрөг байгаагаас 97,1

тэрбум буюу 80,2 хувийг гадаадад борлуулсан байна. Санхүүгийн хүндрэлийг даван



19

туулах, зардлаа бууруулах зорилгоор үйлдвэрийн газрууд орон тооны цомхотгол хийх,

жижиг үйлдвэрүүд зогссоноор салбарт ажиллагсдын тоо 14,2 хувиар буурч 4174

ажиллагсад ажиллаж байна.

Салбарын гол бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийн гол нэр төрлийг дурьдвал:

Ээрсэн утасны хувьд үйлдвэрлэлд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэснийг оруулахгүйгээр

тооцвол 39,9 тонныг зах зээлд худалдаалж, жижиг өрхийн үйлдвэрлэгчдэд

нийлүүлсэн нь өнгөрсөн оныхоос 59 хувиар өссөн.

Сүлжмэл эдлэл 466,1 мянган ширхэгийг үйлдвэрлэсний 68,6 мянган ширхэгийг

экспортонд гаргасан нь өнгөрсөн оныхоос 6,5 хувиар өссөн.

Тэмээний ноосон хөнжил 33,9 мянган метрийг үйлдвэрлэж, 1470 ширхэгийг

экспортод гаргасан нь өнгөрсөн оныхоос 32,4 хувиар өссөн.

Эсгий 100.0 мянган метр, эсгий гутал 9,5 мянган хосыг үйлдвэрлэсэн нь өнгөрсөн

онтой харьцуулахад 2,6 -3,3 дахин өссөн үзүүлэлт гарсан байна.

Ноолуур, ноосны салбарын гол нэрийн бүтээгдэхүүн болох хивсний борлуулалт

буурснаас нийт салбарын хэмжээний эдийн засгийн үзүүлэлт буурахад нөлөөлсөн бол

орон нутагт эсгий, эсгий эдлэлийн үйлдвэр 20 орчим шинээр байгуулагдсанаар хонины

ноосны ашиглалт, эсгий, эсгий эдлэлийн үйлдвэрлэлт, борлуулалт өсөхөд нөлөөлсөн

байна.

Үндэсний томоохон үйлдвэрүүд болох “Говь” ХК- 2,0 тэрбум төгрөгийн, “Гоѐо”

ХХК 2,0 тэрбум төгрөгийн, "Алтай Кашмир” ХХК 2,1 тэрбум төгрөгийн, “Сор кашмир”

ХХК 300 сая төгрөгийн, “Хан богд Кашмир” ХХК 300 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг

тус тус хийж , нийтдээ салбарт 8,8 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт орсноор

ноолуурын гүн боловсруулалт, ээрэх, сүлжих үйлдвэрлэлийн эцсийн бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэлтийн хүчин чадал өсөхөд чухал үүргийг гүйцэтгэсэн байна.

Түүхий ноолуурын үнэ нь дотоод, гадаад зах зээлийн хэрэгцээнээс хамаардаг болохыг

бидний олон жилийн туршлага хэлдэг.2008 оны хавраас түүхий болон хагас

боловсруулсан ноолуурын үнэ тогтмол буурч 2010 оны эхэн үе хүртэл зах зээл

сэргэсэнгүй.Харин оны эхнээс өмнөд хөршид ноолууран бүтээгдэхүүний эрэлт ихээр

нэмэгдсэн, дэлхийн эдийн засгийн хямрал саармагжиж Европ, Америкийн захиалга



20

нэмэгдсэн нь түүхий эдийн нөөц багатай байсан Хятад Улсын ноолуурын үйлдвэрүүдийн

ноолуурын хэрэгцээг гэнэт нэмэгдүүлэв.Мөн манай улсын боловсруулах үйлдвэрүүд

нөөцгүй шинэ оныг угтаж гадны захиалгат ажлыг хугацаанд нь гүйцэтгэх зайлшгүй

хэрэгцээг хангахын тулд ноолуурын үнийг давхар хөөрөгдөв.

Цөлжилт бэлчээрийн даацаас хамааран өмнөд хөршийн Өвөр монголд олон жил

ямааны тоог бууруулж зөвхөн цагаан өнгийн нарийн ноолуурын ямааг сонгон үржүүлэх

болсноор бэлтгэлийн хэмжээ буурсан бол манай улсад энэ жилийг эс тооцвол бэлтгэлийн

хэмжээ тасралтгүй өсөж ирсэн.Дээр бичсэн ноолууртай холбогдуулан УИХ-аас гаргасан

экспортын татварыг тэглэсэн, одоо буцаан хэрэглэх тухай яриа шийдвэр нь зах зээлийн

хэрэгцээ, үнэ ханшийг тогтоохгүй болохыг энд онцлон хэлэх гэсэн юм.

Манай улс 2009 онд 19.6 сая толгой ямаа тоолуулж 5400 гаруй тонн ноолуур улсын

хэмжээнд бэлтгэх бололцоо байсан ч цас зудны гамшигт 3.3 сая толгой ямаа хорогдсон нь

бэлтгэлийн хэмжээг даруй 900 тонноор бууруулж 4500 тонн орчим ноолуур бэлтгэхээр

байна.Ноолуурын салбарын үйлдвэрүүд түүхий эдийг боловсруулж, олон ажлын байрыг

хадгалдаг, ажилчдын нийгэм, эрүүл мэндийн даатгал, ХАОАТ, гааль, НӨАТ, уур, ус,

цахилгаан, дулааны төлбөрт багагүй мөнгө төлдөг улсын татварын том бааз мөн.Төр засаг

татварын энэ том бааз суурийг бүрдүүлдэг ноолуурын салбарт анхаарал хандуулах нь

тодорхой бизээ.

Татварын ерөнхий газрын мэдээллээр манай улсад идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулдаг

МАА-н гаралтай бүтээгдэхүүний бизнес эрхэлдэг 90 гаруй НӨАТ төлөгч үйлдвэр аж

ахуйн нэгж бүртгэлтэй байна. Түүний хажуугаар НӨАТ төлөгч бус 80 гаруй жижиг аж

ахуйн нэгжүүд байна. Харин ноолуурын чиглэлээр нэмүү өртөг шингээж утас, бэлэн

хувцас бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж гадаадын зах зээлд өндөр үнээр борлуулж байгаа нь

цөөхөн байна.Гүн боловсруулалт хийх техникийн боломжтой манай улсыг төлөөлөх

үйлдвэрүүдийн экспортын үнийн дүн жил бүр буурсаар байгаа нь энэ салбар хямралд

багагүй нэрвэгдсэнийг гэрчилнэ.Харин гадны хөрөнгө оруулалттай хагас боловсруулалт

хийдэг үйлдвэрүүдийн экспортын үнийн дүн өссөн байна.Гадаад, дотоодын хөрөнгө

оруулалттай ноолуурын үйлдвэрүүдийн борлуулалтын харьцуулсан судалгааг Гааль,

Татварын газрын мэдээнээс нэгтгэв.



21

Хүснэгт 4

ЯМААНЫ НООЛУУР

БЭЛТГЭЛИЙН УЛСЫН СТАНДАРТ

MNS 38 – 2007

ӨНГӨӨР НЬ:

-Цагаан \ зөвхөн цагаан өнгийн ямааны

ноолуур\

-Цайвар \ хул шар, шаргал, улаан бор

өнгийн болон\

-Цэнхэр ямааны ноолуур

-Бараан \ хар бараан зүсмийн ямааны

ноолуур \

ЧАНАРААР НЬ:

-Дээд зэрэг- 15.5 микрон хүртэл

-1-р зэрэг - 16.5 микрон хүртэл

-3-р зэрэг – 19.0 микрон хүртэл

Ноолуурын голч гэдэг нь ямааны

ноолуурын ширхэгтийн нарийн

үзүүлэлт юм.

ХЯЛНАС АГУУЛАМЖААР НЬ:

-80% ноолуур агууламжтай

-60% ноолуур агууламжтай

-35% ноолуур агууламжтай гэж

ангилна.

ТЭМЭЭНИЙ НООС БЭЛТГЭЛИЙН

УЛСЫН СТАНДАРТ MNS 36 – 2007

ТЭМЭЭНИЙ НООСЫГ НАСНЫ

ОНЦЛОГ, НООСНЫ БҮТЭЦ,

ЧАНАРААР НЬ:

-Ботго, торомны \ 3 хүртэл насны

тэмээний их биений ноос \

-Ердийн эм ноос \ 3-с дээш насны

иэмээний их биений ноос \

-Эр ноос \ зогдор, тэмээний шил,

бөхний оройны ноос \

ӨНГӨӨР НЬ:

-Цагаан \ зөвхөн цагаан зүсмийн

тэмээний ноос \

-Шар \ Галбын Говийн улаан үүлдрийн

тэмээний ноос \

-Хүрэн \ Ханын хэцийн хүрэн

үүлдрийн тэмээний ноос \

НООСЫГ БОХИРДОЛТЫН

БАЙДЛААР НЬ:

-Хэвийн

-Хогтой ноос гэж ангилна.



22

Өрсөлдөгчид : Зах зээлд ижил төрлийн, дээд зэргийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг

байгууллаггууд. Говь, Гоѐо, Ээрмэл эдгээр абйгууллагуудыг өрсөлдөгчөө гэж авч үздэг.

Хүснэгт 5

№ өрсөлдөгч Үндсэн дэлгүүр Гэрээт дэлгүүр Гадаад гэрээт

1 “Говь” ХК

- Нийт 8 үндсэн нэрийн дэлгүүртэй.

/Үйлдвэрийн дэлгүүр, UB

mart, Smart point, Монголд үйлдвэрлэв, Эрдэнэт, Өргөө

зочид буудал дахь салбар,

Everyday, Дархан нэрийн

дэлгүүр, Улаанбаатар их дэлгүүр/

- Нийт 2 гэрээттэй. /Кашмир хаус,

Чингис хаан ОУНБ/

- Нийт 8 гэрээттэй. /Нью-Йорк, Токио,

Лондон, Парис,

Хамбург, Брюссель, Москва, Сөүл/

2 “Гоѐо” ХХК

- Нийт 6 үндсэн нэрийн

дэлгүүртэй. /Үйлдвэрийн дэргэдэх нэрийн

дэлгүүр, УБ-их дэлгүүр,

Metro mall их дэлгүүр,

Москва их дэлгүүр, Central tower худалдааны төв/

- Нийт 20 гэрээттэй.

/Улаанбаатарт 5 гэрээт. Хөдөө орон

нуагт 15 гэрээт.

/Эрдэнэт, Дархан,

Архангай, Баянхонгор, Говь-

Алтай, Дорноговь,

Дорнод, Завхан, Өмнөговь,

Өвөрхангай, Сэлэнгэ,

Увс, Ховд, Хөвсгөл//

- Нийт 14 гэрээттэй.

/Нийт 8 улс/ Австрали /Брисбан/,

Австри /Вена/,

Франц /Люттербах/,

Унгар /Будапешт/, Итали /Милан/,

Казакстан /Алматы,

Астана/, Орос /Москва, Алтайский

Край, Челябиск,

Новосибирск, Санкт-

Петербург, Екатеринбург/,

Швейцари

/Мендрисио/

4

“Эвсэг” ХХК

/“Ээрмэл”

ХК/

- Нийт 3 нэрийн дэлгүүртэй.

/УИД, UB mart, монголд

үйлдвэрлэв/

Улаанбаатар хот

болон орон нутгийн

20 гаруй

дэлгүүрүүдтэй.

Бүтээгдэхүүнийхээ

70 орчим хувийг

Англи, Итали,

Герман, ОХУ-руу гаргадаг.

5

“Blue sky

cashmere”

ХХК

- Нийт 12 нэрийн

дэлгүүртэй. /"Баянгол зочид буудал",

УИД-ээс циркруу явах замд,

"Чингис хаан" цогцолбор,

УИД-ын 2 давхарт, НИД-ийн 2 давхарт, ОЭ-ийн

замын эсрэг талд, Монголд

үйлдвэрлэв 2 давхар, "Чинис Хаан" ОУНБ, УБ ид 2

давхар, Grand plaza, central

tower, Max mall/

Оросын холбооны

улсад төлөөлөгчийн газартай. Одоогоор

гадаад гэрээт

байхгүй.



23

ӨРСӨЛДӨГЧДИЙН ХҮЧИН ЧАДАЛ БА АШИГЛАЛТ

Хүснэгт 6

Компаний нэр

Суурилагдсан хүчин чадал /тн/

Угаах /тн/ Самнах /тн/ Ээрэх /тн/ Сүлжмэл

цамц мян.ш

2 Хан Богд кашмер 160 1,800

3 Говь ХХК 1200 300-350 250-300 500,000

4 Оддин ХХК

5 Гоѐо ХХК 500 180 100 400,000

6 Осин ХХК

22

7 Санширо ХХК 20 75 63 2,000

8 Мон Форте ХХК 900 160 95 60,000

10 Тэвхэн Эдэлвайс 400 55

11 Сор Кашмер ХХК

сард 7-8 сард 3-4 сард 200-250

13 Мон Итали кашмер 720 150

14 Кашмир Консепт ХХК

50-60 40 000

15 Хан Туул кашмер 1,460

16 Лоро Пиана Монгол

75

17 Ти энд Ай ХХК

130

20 Нойкашмер ХХК 132 66



24

ӨРСӨЛДӨГЧИД: Давуу ба сул талууд нь

Компани Давуу тал Сул тал

Говь ХК Олон жил хамтарсан тогтсон

бэлтгэн нийлүүлэгчидтэй

Цогц үйлдвэрлэлтэй

Үйлдвэрлэлийн хэмжээ их, тоног

төхөөрөмжийн хүчин чадал ба

ашиглалт сайн, ажилчдын цалин

хангамж өндөр, ажиллах орчин

сайн, мэргэжлийн чадварлаг

туршлагатай хүний нөөцтэй,

Шийдвэр гаргалтын түвшин

хурдан, өндөр, шууд удирдлагатай,

менежмент сайн

Бүт-н үнэ өрсөлдөх чадвартай

Бүт-н сайн, нэр хүндтэй, загвар

сайн

Борлуулалтын тогтсон сувгуудтай

PR, CR сайн, бренд менежмент

сайн

Зах зээл нь ханцан “Саалийн

үнээ”-ний байр суурьтай, тогтоох

стратеги хэрэгжүүлдэг.

Менежмент

өөрчлөгдөж,

хуучин

ажилчид

ажлаасаа гарч

байгаа

Барааны

үлдэгдэл ихтэй

Ээрмэл

ХХК Шийдвэр гаргалтын түвшин

хурдан, шууд удирдлагатай,

сайн менежменттэй

Ажилчдын цалин, үнэлгээ

өндөр тул мэргэжлийн

чадварлаг хүний нөөцтэй.

Бүт-н үнэ хамгийн доогуур

байдаг

Бусдад хохирол учруулах, Говь,

Гоѐогийн хэрэглэгчдийг булаах

гэсэн бодлого баримтладаг.

Дундын зуучлагчдад зориулсан

урамшууллын оновчтой

бодлого баримталдаг, хувь

өндөр

Хямд үнэд их

анхаардаг тул

тогтсон бэлтгэн

нийлүүлэгчидээ

алдсан

Автомат

сүлжихгүй, гар

үйлдвэрлэл

эрхэмлэдэг.

Реклам,

идэвхижүүлэлт

муу

Борлуулалтын

суваг муу



25

Гоѐо

ХХК Тогтсон бэлтгэн

нийлүүлэгчидтэй

Бүт-ний үнэ дундаж түвшинд

PR, бренд менежмент сайн,

“Хэцүү хүүхэд”-ийн байр

суурьтай, Говийн

хэрэглэгчдийн булаах гэсэн

давших стратеги

хэрэгжүүлдэг.

Шийдвэр

гаргалтын

түвшин удаан,

давхар

менежменттэй,

хүнд суртал

ихтэй, менежмент

муу


суваг муу, шинээр

бүрдэж байгаа.

Blue sky

cashmere Хувь нийлүүлэгчидтэй

Техникийн мэргэжилтнүүдтэй

Гадаад улсаас мэргэжлийн

операторуудыг ажилуулдаг

ОХУ-ын дизайнертай

Ажиллагсдын сургалт,

удирдлагын багийн ур чадвар

Сурталчилгаа

Идэвхижүүлэлт

муу


суваг муу



26

Портерийн 5-н хүчин зүйлсийн / микро орчны шинжилгээ/

Шинэ өрсөлдөгчид: Блью Скай ХХК-ийн хөрөнгө оруулагч нь АПУ ХК болсон, Буян

ХХК нь засгийн газрын бондоор түүхий эдээ авч үйлдвэрлэл нь жигдрэх болно.

Бэлтгэн нийлүүлэгчид: Олдоц муудсан, ченжүүдийн авдаг шимтгэл нэмэгдсэн.

Орлуулах бүтээгдэхүүн: Хольцтой ноолууран бүтээгдэхүүнүүдийг ихээр үйлдвэрлэж

байна. Ноос, Торго, Хөвөнгийн орцтой.

Дүгнэлт: Портерийн хүчин зүйлсээр ямар төрлийн өрсөлдөөнт зах зээлийн орчинд

ажиллаж байгааг харуулдаг. Өрсөлдөөний эрчийг тогтоож зах зээлийн татах чадварыг

тодорхойлдог. Дээрхи хүчин зүйлүүд нь компанид ойр байж түүний үйлчилүүлэгчдээ

үйлчилэх, ашиг олохчадварт нөлөөлдөг. Хүчин зүйлүүдийн аль нэгэнд нь өөрчлөлт гарвал

компани зах зээлээ дахин үнэлэх шаардлагатай байдаг.

шинэ өрсөлдөгч Блью С кай Буян

дунд

худалдан авагчид

бага

орлуулах бүтээгдэхүүн

өндөр

бэлтгэгч нийлүүлэгчмд

өндөр

хөрөнгө оруулагч

бага салбарын өрсөлдөгчи

д хүчтэй говь гоѐо



27


Дотоод зах зээлд эзлэх хувь

Ноолуурын үйлдвэрлэлийн хамгийн том тоглогч болох Хятадын зах зээлдэх

оролцоо цаашид өөрчлөгдөх хандлагатай байна. Ноолуурын үйлдвэрлэл байгаль орчны

нөлөөллөөс шалтгаалж Хятадын засгийн газар саяхан үйлдвэрлэл рүү чиглэсэн татаасаа

бууруулж, малчдын түүхий эд үйлдвэрлэлд хязгаар тогтоосон. Энэ нь Монголын

үйлдвэрлэгчдэд зах зээлээ нэмэгдүүлэх боломжийг олгож байгаа юм.

Дотоодын ноолууран бэлэн бүтээгдэхүүний зах зээл

Манай улсын хэмжээгээр ноолуур боловсруулах салбарт 54 үйлдвэр ажиллаж

байгаагийн 6 нь дотоодын, 48 нь гадаадын хөрөнгө оруулалттай хамтарсан үйлдвэр

ажиллаж байна.

Хамтарсан үйлдвэрүүдийн 54.1 хувь нь буюу 26 нь БНХАУ, бусад нь АНУ, Япон, Итал,

Их Британи, Швейцари зэрэг 10 орны хөрөнгө оруулалттай үйлдвэрүүд байгаа ба бүтцийн

хувьд авч үзвэл 9 нь сүлжмэлийн чиглэлийн, 44 нь анхан шатны боловсруулалтын үйлдвэр

байгаа бөгөөд 5 нь орон нутагт, 48 нь Улаанбаатар хотод үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

13%

42%24%

21%

Altai cashmere

Gobi

Goyo

other 20 companies



28

SWOT шинжилгээ Хүснэгт 7

Давуу тал Сул тал

Зах зээлд тодорхой байр суурь

эзэлсэн

Хэрэглэгчдэд танигдсан

Нэрийн барааны дэлгүүр байршил

сайтай

Техник технологи сайтай

Чадварлаг загварын боловсон хүчин

Дэлгүүрийн тоо хязгаарлагдмал

Идэвхижүүлэлт тааруу

Хэзээ хаана ямар хямдрал юу болж байгаа нь

хэрэглэгчдэд нээлттэй биш Зарим нэг бараан

бүтээгдэхүүний өнгөний сонголт хослол муу

Хүчтэй өрсөлдөгч ихтэй

Боломж Аюул

Идэвхижүүлэлт санй явуулснаар

борлуулалтаа нэмэгдүүлэх

Бизнес түншээ нэмэгдүүлснээр зах

зээлд эзлэх байр сууриа нэмэгдүүлэх

Шинэ загвар бүтээгдэхүүн гаргаж

ирснээр хэрэглэгчдийг өөртөө татах

Зэргэлдээ орших ижил бараа

худалдаалдаг дэлгүүрийн худалдан

авагчдыг өөртөө татах

Өрсөлдөгч шинэ бүтээгдэхүүн загвар гаргах

Өрсөлдөгчийн үнийн бодлого

Төрийн ноос ноолууран бүтээгдэхүүний

татварын бодлого

Түүхий эдийн дутагдал бий болох

Загварын хувьд хоцрогдох

Дүгнэлт:

“Алтай кашмир” ХХкомпани нь зах зээл дээр байр сууриа хадгалж үлдэхийн тулд

компаны нэр хүндийг эрхэмлүүлэх. Мөн шинээр хүч түрэн гарч ирж байгаа өрсөлдөгчдөөс

илүү давамгай байх шаардлага гарч байна. Өөрийн нэрийг брэнд болгон хоногшуулах.

Ингэснээр бас нэг том давуу талтай болж үлдэх юм. Харин нэг том аюул болох түүхий эд

материалын хомсдолоос сэргийлэхийн тулд түүхий эд болох ноос, ноолуураа авдаг

малчдаа илүү их анхаарах мөн бүтээгдэхүүүний татварын бодлого шаардлагатайг харуулж

байна.



29

Байнгын хэрэглэгчиддээ алдахгүйн тулд найрсаг үйлчилгээ чанартай найдавртай

бүтээгдэхүүнээр хангах нь чухал. Идэвхижүүлэлтийг сайн явуулах мөн шинэ загвар

бүтээгдэхүүн гаргаж ирснээр хэрэглэгчдийг өөртөө татах ашиг оролого олох боломжтой.

Борлуулалтаа нэмэгдүүлэх ба сул талаа арилгах боломж

Хэрэглэгчдийн судалгааг хийж тэдний дур сонирхолд үндэслэн бүтээгдэхүүний

загвараа гаргах

TV-н оргил цагт үзэгчдийн тоогоор тэргүүлж буй кино, нэвтрүүлгийн дундуур зар

сурталчилгаа явуулах

Нэвтрүүлэг киноны хамт олонтой хамтарч ажиллах мэдээний хөтлөгч хувцас

Баяр ѐслолыг тохилдуулан мөн улиралын онцлогийг харгалзан шинэ бүтээгдэхүүн

гаргах

Жишээ нь: шинэ жил болох гэж байгааг тохилдуулан гоѐлын даашинз, гоѐлын

болон жирийн үед өмсөж болох даашинз хийх

Олон нийтэд нийгмийн сайн үйлс болон хариуцлагын үүднээс арга хэмжээ явуулах

Үүнд: урлах эрдэм дээд сургууль мөн ТИС –н дезайны ангийн оюутнуудын дунд

загварын уралдаан зарлаж шинэ загварын санаа олж авах мөн олон нийтэд

сурталчлах

Гадныхан буудалладаг зочид буудалтай гэрээ байгуулан хамтарч ажиллан өөрийн

дэлгүүрийг тэдний нэгдүгээр давхарт нээх

Жуулчны улиралд аялалын компаниудтай хамтарч ажиллан жуулчдын аялалын нэг

хэсгийг өөрийн дэлгүүрээр зочлуулдаг болгох

Загвар өмсөгч, биеийн зөв галбиртай хүмүүсээс өөр бусад хүмүүст зориулсан

биеийн өө дарсан галбирт тохирох шинэ загвар гаргах

Хөгшчүүдэд зориулж өвдггөвч, нуруувч үйлдвэрлэж болно.

Шинэ жилийн баярын ажиллагаанд өөрийн бүтээгдэхүүний загварын 3-4 минут

үзүүлэх боломжийг хайх.

Кино театрын киноны өмнө рекламаа цацах



30

TOWS ШИНЖИЛГЭЭ Хүснэгт 8

Дотоод

хүчин

зүйлс IFAS

Гадаад хүчин

зүйлс EFAS

Давуу тал Strength

S1 Технологи

S2 Бүтээгдэхүүний загвар

S3 Бэлтгэн нийлүүлэгч нар

тогтвортой

S4 Бүтээгдэхүүний чанар

S5 Борлуулалтын суваг

Сул талWeakness

W1 Эргэлтийн хөрөнгө

W2 Тоног төхөөрөмжийн

ашиглалт

W3 Үйлдвэрлэлийн бүрэн бус

дамжлага

W4 Шийдвэр гаргалт удаан

W5 Өртөг үнэ өндөр

Боломж Оpportunities

О1 Гадаад захиалга

нэмэгдэх

O2 Дотоод худалдан авах

чадвар нэмэгдэж байна

O3 Төрийн дэмжлэг

нэмэгдэж байгаа ЗГ-ийн

ноолууран бонд

SO

-Технологи, өндөр чанарыг эрхэмлэн

гадаадын ашиг ихтэй захиалгыг

гүйцэтгэх,

- Гадаад ба дотоодын чадварлаг

чанартай дистрибторуудыг үнээр бус

чанар загвар, төлбөрийн нөхцөл гэх

мэт бусад зйүлээр татах

- Жижиглэнгийн борлуулалтын

сувгийн үйлчилгээ, менежментийг

сайжруулах

- Засгийн газрын бондноос 200тонн

- Эмэгтэй тансаг оѐмол хослол,

пальтоны зах зээлийн хэрэгцээг

хангагч анхдагч үйлдвэр болох

WO

- Хөрөнгө оруулагч, толгой

компаниасаа эргэлтийн

хөрөнгийг нэмэгдүүлэхээр

санхжүүжилт авах

- Дутуу машин ашиглалтын

хэмжээгээрээ гадаадын захиалгыг

өртөг үнээр ч хамаагүй авч

гүйцэтгэх, дотоод зах зээлд

худалдах үнээ нэмэлгүйгээр

өртгөө бууруулах бодлого

баримтал

- Капрадоро ээрэх үйлдвэртэй

хамтран бүдүүн ба нарийн

ээрэхтэй болж утасны

хангамжийг жигдрүүлж, утас

борлуулах

Аюул эрсдэл Тhreats

Т1 Түүхий эдийн өндөр

үнэ

T2 Төгрөгийн ханшны

өсөлт

T3 Санхүүжилтын хомсдол

T5 Шинэ өрсөлдөгчид

T6 Самнасан ноолуурын

гааль татварын таагүй

нөхцөл

ST

-Уламжлалт технологийн ачаар

самнасан ноолууран гарцыг дээд цэгт,

өртгийг ньдодд цэгт барих

-Түүхий ноолуур өндөр үнэтэй,

доллар буурч байх үед ноолуурын

хамгийн бага татан авалт хийх

WT

- Өөрийн ялгарах давуу талуудаа

хангалттай сурталчилах

- Бренд менежментийн бодлого,

стандарт боловсруулах

хэрэгжүүлж эхлэх

- Дээрхи хоѐрын тусламжтайгаар

хэрэглэгчдийн үнэлэмжийг

дээшлүүлэх

Дотоод ба гадаад давуу тал буюу боломжийг харьцуулан нийлүүлж нэгдсэн стратеги

юм.WT аюулын матрицаас холдох аргыг боловсруулах хэрэгтэй.



31

Нөхцөл байдлын шинжилгээ

Хүчтэй сул талын шинжилгээ Хүснэгт 9

Үнэлгээ Чухал байдал

хү

чтэ

й т

ал

хү

чтэ

йвтэ

р

тал

саар

м

аг

сулав

тар

сул

тал

их

ду

нд

баг

а

I. Маркетингийн хүрээнд

1.Компанийн нэр хүнд * *

2. Зах зээлд эзлэх хувь * *

3. Чанарын нэр хүнд * * *

4.Үйлчилгээний нэр хүнд * *

5.Үйлдвэрлэлийн зардлын түвшин * *

6.Хувиарлалтын зардал * *

7. Шинэчлэлтийн үр дүн * *

8.Борлуулалтын зардал * *

9.Газарзүйн давуу тал * *

10.Түүхий эд материалын давуу тал * *

II. Санхүүгийн хэлтэс

1. Капиталын зардал * *

2. Ашиг ба ашигт ажиллагааны

түвшин * *

3.Хөрөнгө нөөц * *

4. Санхүүгийн тогтвортой байдал * *

III.Үйлдвэрлэлийн хүрээнд *

1. Тоног төхөөрөмжийн шинэчлэлт * *

2. Хэмнэлттэй технологи * *

3. Ажиллах нөхцөл * *

4. Үйлдвэрлэлийн дадлага туршлага * *

5. Эрэлтэд зохицох чадвар * *

IV. Зохион байгуулалтын хүрээнд *

1. Тэргүүлэх чадвар * *

Ажилчдын ур чадвар * *

3. Зорилго, зорилттой эсэх * *

4. Орчны өөрчлөлтөд зохицох чадвар * *

Үүнээс үзэхэд манай байгууллагын давуу тал их байгаа бөгөөд үүнийгээ улам өргөжүүлэн

хөгжүүлэх сул тал дээрээ ажиллах үүнийгээ хэрхэн давуу талаа болгох талаар судалгаа

шинжилгээ хийх хэрэгтэй.



32


Зах зээлийн сегментичлэл

Дүгнэлт: Загвар стиль бол хүмүүсийн өөрийгөө илэрхийлдэг илэрхийлэл билээ. Дээрхээс

харахад чөлөөт, орчин үеийн загварууд илүү хувьтай байна. Тиймээс 2012 онд үйлдвэрлэх

хувцасны загвар нь тодорхой шинэлэг загваруудыг хэрэглэгчиддээ хүргэхийг зорьж

үйлдвэрлэлээ явуулбал илүү борлуулалт нэмэгдэнэ.

26%

16%

15%

23%

8%

12%

Загвар

Загвар

Чөлөөт

Үндэсний

Классик

Орчин еийн

Албан ёсны

Бусад

өдөр тутам36%

баяр ёслолын 24%

спортын16%

аяны11%

бусад13%

Хэрэглээ



33

Дүгнэлт: Ноолууран эдлэл маань өдөр тутмын хэрэглээ болоод байгаа билээ өвлийн

улиралд илүү тохиромжтой дулаан, зөөлөн гэх зэрэг давуу талуудтай. Хэрэглэгчдийн

маань хэрэглээний төвшинд өдөр тутмын болоод баяр ѐслолын үеэр ноолуур

бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг нь харагдаж байна.

Дүгнэлт: Дээрхээс харахад 31-40, 40-50 насныхан маань илүү ноолууран бүтээгдэхүүнийг

хэрэглэдэг нь ажиглагдаж байна. Учир нь нас тогтсон хүмүүс байдаг учраас илүү хөнгөн

дулаахан зүйлд дуртай биед эвтэйхэн зэрэг нь таалагддаг байх.

18нас 6%

19-259%

26-3022%

31-4027%

40-5024%

50-604%

60нас8%

Нас

10021%

100-30027%

300-60017%

600-100017%

1000-500018%

Орлого



34

Дүгнэлт: Орлогын хувьд 100-300 мянган төгрөгийн орлоготой хүмүүс дийлэнх байсан

бол 300-600 мянган төгрөгийн орлоготой хүмүүс бас байна. Үүнээс үзэхэд нэг үеэ бодвол

ноос ноолууран бүтээгдэхүүн нь тансаг хэрэглээнээс энгийн өдөр тутмын хэрэглээ рүү

шилжиж байгаа ба орлогоос үл хамааран хэрэглээ өндөр байна

Дотоод зах зээлийн зорилтот хэрэглэгчин төрх

Эмэгтэй 70%, эрэгтэй 30%, 30-50 насны, сардаа 600-5,000 мян.төг орлоготой өдөр

тутмын болон гоѐлын зориулалттай хувцас сонирходог, чөлөөт болон орчин үеийн

амьдралын хэв маягтай хүмүүс манай компанийн зорилтод зах зээл.

2.4. Хувиарлалтын сувгийн шинжилгээ.

Дотоод борлуулалтын хэлтэс нь салбарууд, дистрибюторууд, үндсэн дэлгүүр,

явуулын худалдаа, гэрээт, худалдаа

Гадаад харилцааны хэлтэс нь салбарууд, дистрибюторууд, шууд худалдан авалт, И-

шоп,Логистик гэсэн төрлүүдээр түгээлтийн сувгаар үйл ажиллагаагаа явуулдаг

Маркетингийн сувгийн шууд сувгаар үйлдэвэрээс бараа үйлчилгээг зуучлагчгүйгээр шууд

худалдан борлуулдаг.

Хот Явуулын Хөдөө Дотоод

Онлайн худалдаа

Импортын худалдаа

Гадаад



35

2.5. Үнийн шинжилгээ Хүснэгт 10

төг.мян

№ Эрэгтэй үнэ Эмэгтэй үнэ Хүүхэд

1 Цамц Цамц 182 000- 253 000₮ Цамц 67 620₮

2 Өмд 93 840₮ Өмд 93 840-129 720₮ Өмд 3 (пальто) 547 500- 770 500₮ (пальто) 195 000- 770 500₮ Малгай 22 000- 32 000₮

4 Дээл 575 000- 1 400 000₮ Дээл 437 000- 552 000₮ Бээлий 21 000₮

5 Малгай 32 500- 55 200₮ Малгай 25 000- 43 700₮ Оймс 15 000₮

6 Ороолт 77 280- 80 500₮ Ороолт 25 000-103 500₮ Бойтог 11 385₮

7 Майк 101 085- 132 610₮ Майк 175 500₮ Ороолт 42 000₮

8 Юбка 64 032-137 000₮

9 Сэвэйтер 144 900-158 700₮ сэвэйтер 180 700- 162 500₮

10 Хантааз 177 100- 253 000₮ урт цамц 145 600-236 600₮

11 Нөмрөг 125 000- 158 000₮

12 Хантааз 68 000-74 500₮

Үнийн хувьд харьцангуй доогуур үнээр зарагддаг. Цэвэр 100 хувь ноолууран

бүтээгдэхүүнээр хийдэг. Бусад өрсөлдөгч компаниуд маань 100хувь ноолуур байж

чаддагүй бүтээгдэхүүн нь 80 хувь ноолуур 20 хувь silk, сарлагын хөөвөр зэргийг хольж

бүтээгдэхүүн гаргадаг болсон. Үүнээс шалтгаалдаад манай бүтээгдэхүүнээс доогуур зах

зээлд худалдаалагдаж байна. Нэг өрхийн сарын дундаж зарлагыг авч үзэхийн бол хоол

хүнс зайлшгүй хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүнээс бусад зүйлд 287510 төгрөг зарцуулдаг

гэсэн 2012 оны статистик мэдээлэл байгаа.



36


Маркетингийн хольцийн асуудал

Бүтээгдэхүүнийг борлуулахын тулд маркетингийн хольцын уялдаа холбоог хангах нь

чухал байдаг.

“Алтай кашмер” компанийн бүтээгдэхүүн

Маркетингийн үйл ажиллагааны гол зорилго нь хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийг

хамгийн дээд түвшинд байлгаснаар бүтээгдэхүүний борлуулалтын тоо хэмжээг

нэмэгдүүлж тухай компаниадаа өндөр ашиг авчирахад оршдог.

Тус компани нь эрэгтэй, эмэгтэй, хүүхдийн, гэр ахуйн гэсэн 4 төрлийн ангилалаар

бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэдэг.

Голлох нэрийн бүтээгдэхүүн

PRODUCT PLACE

PRICE PROMOTION

target customer

№ Эрэгтэй Эмэгтэй Хүүхэд Аксесуар

1 Цамц Цамц Цамц Даалин

2 Өмд Өмд Өмд Бүс

3 Гадуур хувцас

(пальто) Юбка Малгай ороолт Хөнжил

4 Дээл Гадуур хувцас

(пальто) Бээлий Олбог

5 Малгай ороолт Дээл Оймос Пончо (нөмрөг)

6 Оймс Малгай ороолт Бойтог Нуруувч

7 Бээлий Шаль Ханцуйвч

8 Оймс Чихэвч

9 Бээлий Өвдгөвч



37

Алтай кашмер компанийн үйлдвэрлэгддэг бүтээгдэхүүн бол ноос ноос ноолууран

бүтээгдэхүүн. Тус бүтээгдэхүүн нь тансаг хэрэглээний бүтээгдэхүүнд орно. Ноос

ноолууран бүтээгдэхүүний хувьд залуучууд, хүүхдүүд, настайчууд гээд бүх хүн хэрэглэх

боломжтой.

Бүтээгдэхүүнд

Бүтээгдэхүүний өнгөний хослол болон өнгөнд анхаарах

Чанарт дээд зэргээр хяналт тавих

Загварт нь шинэчлэл хийх. Бодлогыг авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.

“Алтай кашмер” ХХК нь маркетингийн идэвхижүүлэлтийг календарчилсан төлөвлөгөөний

дагуу явуулдаг.

Сар Идэвхижүүлэлт

1 Үндэсний хувцсаар гоѐцгооѐ уралдаант тэмцээн

2 Сар шинийн баярт зориулсан

3 Олон улсын эмэгтэйчүүдийн баяр

Эрэгтэйчүүдийн баяр

4

5 Хонхны баярт зориулсан даашинзны худалдаа

6

7 Жуулчны улиралд зориулсан хямдралтай худалаа

Улсын Их баяр наадамтай холбоотой борлуулат

8 Fashion show

Боловсролыг дэмжигч тэтгэлэгт хөтөлбөр

9

10 шинэ бүтээгдэхүүнийг таниулах сурталчилах

11 Агуулах чөлөөлөх хямдрал

12 Шинэ жилийн баярын худалдаа



38

Энэхүү байгууллагад дадлага хийх хугацаандаа Сар шинийн баярт зориулсан

идэвхижүүлэлтэнд биечлэн тусалсан. Мөн WEB хуудас болоод интернэт худалдааг

шинээр бий болож байгаа бөгөөд одоогоор 50 хувь дээрээ явж байгаа.

Реклам зар сурталчилгааны хувьд календарчилсан төлөвлөгөөний дагуу телевиз, фм,

сонинг ашигладаг. Үүнд: UBS, TM, TV8, Өнөөдөр сонин, Гоо даль сэтгүүл, анонс, гадна

байрлах том самбарууд дээр анонс байршуулах гэх мэт маркетингийн сувгуудыг

ашигладаг.

Идэвхижүүлэлт

Борлуулагч нарын чадавхийг сайжруулж бусад компанийн хэрэглэгчдийг урвуулах

Хотын төвийн болон гадаадынхан ихээхэн хэмжээгээр үйлчлүүлдэг дэлгүүрүүдийн

борлуулагч нарыг хэлтэй байлгах

Хотын төв болон дүүргүүдийн томоохон самбаруудад рекламаа гаргах

Олон нийтийн ТВ –н хэрэгслүүдэд рщклам зар сурталчилгаагаа цацуулах

Мөн үзэсгэлэн худалдаа, дэлгүүр зэрэг газруудаар идэвхжүүлэлт хийдэг

ажилтнуудтай.



39

2012 оны “Цагаан сарын баяр”-ыг тохиолдуулсан

Цагаан Сарын Идэвхжүүлэлт

Хугацаа:

2012.01.28.2.20

№ Үйл ажиллагаа ТВ Нэгж

үнэ

Тоо

хэмжээ

Нийт

төсөв Тайлбар

1 ТВ

сурталчилгаа

b

Цацах Реклам

нийт 15 хоног,

өдөрт 7 удаа

UBS 4,000 1,360 5,440,000 20*20*8 НӨАТ-

тэй

SBN 1,320 2,720 3,590,400 20*20*8 НӨАТ-

тэй

NTV 1,800 2,040 3,672,000 20*20*8 НӨАТ-

гүй

ТМ 1,000 2,720 2,720,000

TV8 1,000 2,720 2,720,000 НӨАТ-тэй

бартер

c Цацах Бизнесс

мэдээ

UBS 165,000 7 1,155,000 НӨАТ-тэй

TV5 154,000 10 1,540,000 НӨАТ-тэй

Хэсгийн дүн 20,837,400

2 Сонин

сурталчилгаа

a

Бэлдэх эх

бэлтгэлээ батлуулах

b Цацах 2

сонингоор 250,000 2 500,000

Хэсгийн дүн 500,000

3 Гадна хэвлэл

a Дизайн эх

бэлтгэл

b Самбар түрээс 150,000 15 2,250,000 3 самбар 15 өдөр

c

Өлгөлт:

Түрээсийн

самбарын

хэвлэлт, өлгөлт

6,500 180 1,170,000 5*12*3 самбар

Өлгөлт: Кашмир 5,000 103 513,475



40

молл

Өлгөлт: Декор 5,000 11.78 58,900

Өлгөлт: Үйлдвэр 5,000 18 92,400

Өлгөлт: Cashmere Shop

5,000 6.3 31,500

Өлгөлт: Сэлбэ 5,000 72 360,000

Хэсгийн дүн 4,476,275

4 Дотор хэвлэл

a Дизайн эх

бэлтгэл

b Байршуулалт:

Стенд 13,000 60*160*20 249,600

c Байршуулалт:

Пиопи 550 26*26*45

d Байршуулалт:

Брошур 200 А3*5000

e Тараалт:

Шуудангаар өгөх 66 5,000

Хэсгийн дүн 249,600

5 Бусад

a

www.facebook.mn Үнэгүй

www.news.mn 150,000 20

www.zaluu.com 80,000 20 1,600,000

b

Мобиком

16.5 20,000 330,000 НӨАТ-тэй

Скайтел

20.0 20,000 400,000 НӨАТ-тэй

Юнитель 25 20,000 500,000 НӨАТ-тэй

c mail marketing 1.5 200,000*3

2,830,000

6

Бусад учирч

болзошгүй

зардал

1,003,499 77,019

НИЙТ ДҮН

Идэвхижүүлэлтүүдийг явуулснаар тухай байгууллагын үйл ажиллагаа хэвийн явагдаж

байгаагаа хэрэглэгчиддээ хүргэхээс гадна ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх зэрэг давуу

талуудтай.Идэвхижүүлэлт явуулснаас хойш борлуулалт огцом өссөн.


http://www.facebook.mn/

http://www.news.mn/

http://www.zaluu.com/


41

Цагаан сарын баярын үеэр зарагдах болон хямдралтай худалдааны хүснэгт

төг.мян

№ Нэр Үнэ Тоо ширхэг Нийт үнэ

1 эр дээл

1,600,000 75 120,000,000

2 эм дээл

1,300,000 45 58,500,000

3 хүрэм

575,000 46 26,450,000

5 хүрэм

720,000 30 21,600,000

6 ууж

621,000 25 15,525,000

7

үндэсний загвартай

плать

110,000 1000 110,000,000

8

үндэсний загвартай

плать

300,000 980 294,000,000

TOTAL 646,075,000

төг.мян

Зарах ѐстой /сая ₮ /

Зарах

боломжтой

/сая ₮ /

Маркетингийн

зардал /сая ₮ /

Өдрийн борлуулалт /сая

₮ /

100% 50% 5% 24

646,075,000

323,037,500

16,151,875

13,459,895.83

ТАЙЛБАР: Бэлэгтэй, 10-50%-ийн хямдралтай худалдаа зарлана.

Нэр Бэлэг Тайлбар

Эр, эм дээл

Ороолт,

даалин Сонголт хийлгэх

Ууж, хантааз, хүрэм Оймс

Дангаар авсан

тохиолдолд

Нэр

Хямдралын

хувь

2005-2011 оны бараа 30-50%

2010-2012 10-20%



42


2.6.1. Өрсөлдөгчийн үнийн судалгаа

Агуулга:

1. Судалгаа хийсэн бүтээгдэхүүний ангилал

2. Өрсөлдөгч компаниудын одоо явуулж буй идэвхижүүлэлт

3. Өрсөлдөгч компаниудын классик загварын бүтээгдэхүүн дээр хийсэн үнийн

харьцуулалт

4. Инташитай бүтээгдэхүүний үнийн харьцуулалт

5. Принттэй пашмины үнийн харьцуулалт

6. Дүгнэлт

Судалгааны зорилго:

“Алтай Кашмир” ХХК-ийн томоохон өрсөлдөгчид болох “Говь” ХХК, “Гоѐо” ХХК-ийн

бүтээгдэхүүний үнийг ажиглалтын аргаар судлан өөрсдийн компанийн бүтээгдэхүүний

үнэтэй харьцуулан тэдний баримталж буй үнийн бодлогыг тодорхойлох зорилготой.

Судалгааны объект:

“Говь” ХК, “Гоѐо” ХХК-ийн үйлдвэрийн болон бусад нэрийн дэлгүүрүүд дээр хийгдсэн.



43

1. Судалгаа хийсэн бүтээгдэхүүний ангилал:

1. Классик

2. Хээтэй /инташи/

3. Принт /пашмина/

2. Өрсөлдөгч компаниудын одоо явуулж буй идэвхижүүлэлт

“Говь” ХК бүтээгдэхүүн

Одоо явуулж буй идэвхижүүлэлт:

Шинэ коллекцийн худалдаа

- Намар өвлийн шинэ коллекцын худалдаа

Малгай ороолтны баяр

- 200 загварын 150 өнгөний сонголттой

Сүлжмэл бүтээгдэхүүний 50%-ийн хямдрал

- Эрэгтэй, эмэгтэй сүлжмэл бүтээгдэхүүн, сүлжмэл малгай ороолт

70% хүртлэх хямдрал

- Өмнөх оны загварууд

“Гоёо” ХХК

Одоо явуулж буй идэвхижүүлэлт:

Шинэ коллекцийн худалдаа

- Намар өвлийн шинэ коллекцийн худалдаа

40% хүртлэх хямдрал

- Хуучин оны загварууд



44

3. Классик загваруудын үнийн харьцуулалт: /төг/

Эрэгтэй -

Алтай

Кашмир Говь Гоёо

Джемпер 142.600 139.900 125.900

Алтай


Пуловер 138.000 139.900 115.900

Алтай

Кашмир

Говь

/товч/

Говь

/цахил/ Гоёо

Кардиган 158.700 139.900 134.900 115.900

Алтай


Свитер 158.000 145.900 129.900



45

Үнийн зөрүү хувиар

142600 138000

158700 158000 163300

108100

132612

139900 139900 139900

145900 145900

105900119900125900

115900 134900

129900

115900

88900

Эрэгтэй классик

Алтай Кашмир Говь Гоёо



46

Джемпер Пуловер Кардиган Свитер Поло Майк Жилет Дундаж

Говь -1,9% +1,4% -11,8% -7,7% -10,7%

-2,03%

-9,6% -6,44%

Гоёо -11,7% -16% -15% -17,8% -29% -17,8%

- -17,88%

Эмэгтэй -



47

Джемпер Пуловер Кардиган Свитер Поло Майк Жилет Дундаж

Говь +17,3% +27,8% +18,1% +15,3% +3,1% -2,5% - +13,18%

Гоёо -17,9% -10,6% -21,3% -16,3% -0,9% - - -13,04%

119232 109480

134550126500

8717098325

139900 139900

158900 145900

89900 9590097900 97900 105900105900

86900

Джемпер Пуловер Кардиган Свитер Майк Жилет

Эмэгтэй классик

Алтай Кашмир Говь Гоёо



48

Тайлбар:

• Дээрх үнийн харьцуулалтаас дүгнэхэд “Гоѐо” -ийн бүтээгдэхүүний үнэ “Алтай

Кашмир”, “Говь”-ийн бүтээгдэхүүний үнээс хямдхан байгаа нь харагдаж байна.

• “Говь”-ийн эрэгтэй классик загварын хувцаснууд манайхаас хямд боловч эмэгтэй

классик загварын хувцаснууд нь үнэтэй байна.

• “Говь”, “Гоѐо”-ийн бүтээгдэхүүнүүд загварын төрөлжилтөөрөө ихэвчлэн ижил

үнэтэй байсан. Энэ нь бүтээгдэхүүний орцын төвшинг нэг хэмжээнд оруулсантай

холбоотой.

• “Говь”, “Гоѐо”-ийн үнийн хувьд ихэвчлэн 9000,900-аар төгссөн байна.

• “Говь”, “Гоѐо” хоѐр нь үнийн тодорхой бодлого баримталдаг болох нь харагдаж

байлаа.

3. Хээтэй: /инташитай/ төг.мян

Говь Гоѐо

Эр Эм Эр Эм

Джемпер 189.900 189.900 138.900 125.900

Пуловер 189.900 189.900 138.900 125.900

Кардиган 189.900-

219.900

158.900-

210.900 158.900 156.900

Майк 135.900 - - -

• Говь”, “Гоѐо”-ийн бүтээгдэхүүнүүд загварын төрөлжилтөөрөө ижил үнэтэй байсан.

• Дээрх хүснэгтээс харахад джемпер, пуловерийн үнүүд адилхан байгаа нь харагдаж

байна. Энэ нь бүтээгдэхүүний орцын төвшин ижил байдагтай холбоотой.



49

4. Принттэй пашмина:

Үнэ: 199.900 /70 гейч/

• Материалын хувьд арай зузаан учир эдэлгээ даах чадвар сайн.

• Үнэ: 110.000-150.000 /100 гейч/

• Маш нимгэн учир эдэлгээ даах чадвар маш муу. Байнга хэрэглэхэд тохиромжгүй



50

Дүгнэлт:

Судалгаанаас дараах дүгнэлтүүдэд хүрлээ. Үүнд:

Үнийн харьцуулалтаас дүгнэхэд “Гоѐо” -ийн бүтээгдэхүүний үнэ “Алтай Кашмир”,

“Говь”-ийн бүтээгдэхүүний үнээс хямдхан байгаа нь харагдаж байна.

“Гоѐо”-ийн классик загварын хувцаснууд хамгийн хямдхан үнэтэй байна. “Говь”-

ийн эрэгтэй классик загварын хувцаснууд манайхаас хямд боловч эмэгтэй классик

загварын хувцаснууд нь үнэтэй байна.

Өрсөлдөгч компаниуд үнийн тодорхой бодлого баримталдаг болох нь харагдаж

байсан бөгөөд тухайлбал, бүтээгдэхүүнүүд нь загварын төрөлжилтөөрөө ихэвчлэн

ижил үнэтэй байсан. Энэ нь бүтээгдэхүүний орцын төвшинг ижил хэмжээнд

оруулсантай холбоотой. Мөн “Говь”, “Гоѐо”-ийн үнийн хувьд ихэвчлэн 9000,900-

аар төгссөн байсан.



51

2.6.2. Пальтоны судалгаа

Судалгааны зорилго:

Өөрийн компанийн үйлдвэрлэн гаргасан гадуур хувцасыг өрсөлдөгч

компаниудынхтай тодорхой хүчин зүйлүүдээр харьцуулан дүгнэлт гаргаж, 2011-2012 оны

пальтоны чиг хандлагыг судлан “Алтай кашмир” ХХК-ийн энэ жил хийгдэх гадуур

хувцасны өнгө төрх, загварыг тодорхойлоход мэдээллээр хангах зорилготой.

Судалгааны объект:

2011/08/27, 28 буюу 2 өдрийн хугацаанд Говь, Гоѐогийн үйлдвэрийн дэлгүүрүүд

дээр судалгаагаа явуулсан.

Аргачлал:

Өрсөлдөгч байгууллагын дэлгүүрүүдээр ажиглалтын аргааг харьцуулалт хийн

судалгааг явуулна.

Судалгаагаар:

Өөрийн компанийн гадуур хувцасыг өрсөлдөгч байгууллагуудынхтай үнэ, өнгө,

загвар болон сонголтоор харьцуулан дүгнэх

Цаашид үйлдвэрлэн гаргах гадуур хувцасны загварыг тодорхойлох

“ГОЁО” ХХК-ИЙН ХЭРЭГЛЭГЧДЭД САНАЛ БОЛГОЖ БУЙ ГАДУУР ХУВЦАСНУУД:



52

“Гоѐо” ХХК-ийн үйлдвэрлэн гаргаж буй эдгээр пальтонууд нь загварын хувьд чөлөөт

хэлбэртэй, өнгөний хувьд бараан өнгө давамгайлсан болох нь харагдаж байна. Гэвч судалгааны

үеэр үйлдвэрийн дэлгүүр дээр пальтоо огт байгаагүй юм. (зургыг www.goyo-cashmere.com-с татсан

болно)

“ГОВЬ” ХК-ИЙН ХЭРЭГЛЭГЧДЭД САНАЛ БОЛГОЖ БУЙ ГАДУУР ХУВЦАСНУУД:

Дээрх зургуудаас харахад эдгээр загварууд нь

классик шинжийг илүү агуулсан байна.

“Говь” ХК-ийн үйлдвэрлэн гаргаж буй

пальтонууд нь загварын хувьд чөлөөт болон

классик хэлбэр 2-лаа байдаг, өнгөний хувьд хар,

шаргал, улаан, улаан хүрэн, хөх, гүн цэнхэр гэх

мэт олон сонголттой байхаас гадна захиалгаар 25-

30 төрлийн өнгөнөөс сонголт хийж болдог. Хэрэв

пальто захиалгаар хийлгэсэн тохиолдолд 2

хоногийн дотор бэлэн болгож өгдөг.

Ажиглалтын аргааг цуглуулсан мэдээллүүддээ ашиглан дараах харьцуулалтыг хийлээ.

Харьцуулалт:

Алтай ХХК Говь ХК Гоѐо ХХК

Туршлага Жилийн өмнө 15 жил 2 жил

Үнэ 360.000-770.000 380.000-680.000 270.000

Материал - Ноолуур - Хөөвөр

- Ноолуур - Тором

- Ноолуур, ноос

Загвар

- Классик - Эрхэмсэг

- Классик - Эрхэмсэг - Чөлөөт - Орчин үеийн

- Энгийн,чөлөөт

- Дунд зэргийн урттай

пальто - Богино пальто

- Урт пальто - Дунд зэргийн урттай

пальто - Богино пальто

- Богино пальто

Өнгө Хар, цагаан, бор, шаргал Хар, цагаан, улаан, хөх, үзмэн

ягаан, улбар шар, бор Хар, хар хөх

Сонголт Дунд Сайн Маш бага


http://www.goyo-cashmere.com-?/


53

Дүгнэлт:

Пальтоний үйлдвэрлэлээрээ Говь компани хамгийн удаан үйл ажиллагаа явуулсан

нь харагдаж байна. Гоѐогийн хувьд 2 жил үйл ажиллагаа явуулсан боловч өнгө загварын

хувьд сонголт муутай байсан бөгөөд ажиглалтын явцад үйлдвэрийн дэлгүүр дээр пальто

огт байгаагүй юм.

Материалын хувьд зөвхөн манай компани сарлагын хөөврийг пальтондоо ашигладаг

болох нь харагдаж байна. Дашрамд дурьдихад Говь компани торомны ноос ашиглан

пальто хийдэг бөгөөд энэ нь насанд хүрсэн тэмээний ноостой харьцуулбал маш зөөлөн

байсан. Харин Гоѐогийн хувьд ноолуурыг ноостой хольж пальтогоо үйлдвэрлэсэн байсан

нь материалын хувьд 100% ноолууртай харьцуулбал хатуу, биед эвгүй байсан. Мөн ноос

ноолуурын хольцтой учраас үнийн хувьд харьцангуй хямд байсан.

Цаашид эмэгтэй пальтон дээрээ түлхүү анхаарлаа хандуулж классик хэв шинжийг

агуулсан өнгөлөг, загварлаг шинэ загварын пальтонууд үйлдвэрлэн гаргавал илүү

тохиромжтой. Харин эрэгтэй пальтоны хувьд загварын шинэчлэл хийх шаардлага бага

байгаа бөгөөд энэ жилийн загварын чиг хандлагатай одоогийн байгаа загвар маань нийцэж

байгаа юм.



54

3-р бүлэг Үйлдвэрийн менежмент

Үйлдвэрлэлийн өнөөгийн байдал

Дэлхийн ноолуурын зах зээл Хятад, Монгол 2 улс 60%,30% харьцаатайгаар

ноѐолж байна. Хэдийгээр ноолуурын эрэлт глобал уналтаас шалтгаалж хэлбэлзэлтэй

байгаа ч дэлхийн түүхий ноолуурын үйлдвэрлэл жилд 15000-с 20000тоны хэмжээнд

хэлбэлзэлтэй байна. 2007-с 2009 оны хооронд нийлүүлэлтийн хурдацтай өсөлт, дээд

зэрэглэлийн бүтээгдэхүүний эрэлтийн хүчтэй уналтаас шалтгаалж ноолуурын үнэ

буурсан.Гэсэн хэдий ч хүйтэн өвөлөөс шалтгаалж шинэ эрэлт бий болж сүүлийн 10гаруй

жилд нэмэгдээгүй хэмжээгээр ноолуурын үнэ өссөн байна.

Түүхий эд

Монгол ноолуур

Монгол ямааны ноолуур дэлхийд гайхагдсан зөөлөн, урт, нарийн ширхэгтэй байдаг нь

манай орны эрс тэрс уур амьсгал, газар зүйн байрлал, бэлчээрийн мал аж ахуйн онцлогтой

холбоотой юм. Монгол орны хатуу ширүүн өвөлтэй зохицон ямааны хялгасны угаар маш

өтгөн хэрнээ нарийн ширхэгт ургадаг нь ноолуур юм.

Өвсний шимтэйг сорчлон, усны тунглагийг ууж идээшилдэг энэ амьтан байгаль эхийн

хайрласан тансаг түүхий эдийг Монголчууд бидний баялаг болгож өгсөнөөр манай

ноолууран бүтээгдэхүүний зүйрлэшгүй тансаг мэдрэмжийг хэрэглэсэн хэн бүхэнд

төрүүлж чаддаг билээ.

Нэг ямаанаас хагас цамц нэхэхэд хүрэлцэхүйц ноолуур гардаг нь ноолуран

бүтээгдэхүүний үнэ цэнэтэйг илтгэнэ. Дэлхий нийтээрээ Монгол ноолууран зөөлөн,

хөнгөн торгомсог чанарыг хүлээн зөвшөөрч, ховхо түүхий эдэд тооцдог. Одоогийн

байдлаар Монгол улс дэлхийн хэмжээнд бэлтгэгдэж буй ноолууран түүхий эдийн 25- аас

30 хувийг эзлэж байна.



55

Тэмээний ноос

Монголын говь нүүдэлчний соѐл иргэншлийн олон онцлогийг өөртөө хадгалсан өлгий

нутаг. Шижиртэн шаргалтах элсэн манханууд тэдгээрийн дунд таарах говийн баянбүр,

нүд алдам цэлийх өргөн уудам тал бүхий онгон дагшинаараа алдартай билээ. Эрт

галавийн үед далайн ѐроолд байсан хэмээгддэг энэ нутгийн үзэмж төгс байгаль, ховор

сонин амьтад, аварга үлэг гүрвэлийн өлгий гээд дэлхийд гайхуулах хосгүй бүхний

цогцолбор гэдэгтэй хэн ч маргахгүй.

Цөл нутгийн онцлог нөхцөлд зохицон амьдардаг амьтны нэг нь 2 бөхтэй тэмээ юм.

Жилээс жилд цөөрч буй 2 бөхт энэ аварга амьтны ноосон чанартай, дулаан сайн

хадгалдаг.Гоѐо компани тусгай технологи ашиглан тэмээний ноосоор хамгийн зөөлөн

дулаахан бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж байна.

Сарлагийн хөөвөр

Сарлаг өндөр газрын амьтан бөгөөд дэлхийд ердөө гуравхан оронд буюу Монгол, Төвд,

Хятадад нутагладаг. Сарлагийг ачлага уналгаас гадна хөөвөрийг нь ашигладаг. Албан

ѐсоор сарлагийн хөөвөрийг 1970 оноос ашиглаж эхэлсэн гэдэг ч манай өвөг дээдэс эрт

үеэс ахуйн хэрэгцээндээ хэрэглэж иржээ. Сарлагаас урт, бүдүүнэнэс гадна зөөлөн богион

ширхэгтэй ноос гардаг нь хар, цагаан, саарал, бор өнгийн байдаг. Хөөвөрийн хатуу

ширүүн гэсэн нийтлэг ойлголт байдаг ч манай компани орчрн үеийн шинэ технологи

ашиглан ноолуураас дутхааргүй хөнгөн зөөлөн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна.

Анхан шатны үйлдвэр

1995 онд өөрийн үйлдвэрлэлийг ашиглалтанд оруулж Их Британи улсад үйлдвэрлэсэн

ноолуур угаах, самнах дамжлага бүхий үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжийг угсран,

ноолуурын үйлдвэрлэлээ явуулж эхэлсэн. Тэр цаг мөчөөс эхлэн бид дээд зэргийн чанартай

самнасан ноолуур, төрөл бүрийн зөөлөн гоѐмсог ноолууран бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэн

өөрийн бизнесыг өргөжүүлэн хөгжүүлсэн билээ.



56

Дамжлаг бүр өөр өөрсдийн онцлог үйл ажиллагааг харуулдаг их хариуцлагатай ажлууд

байдаг.

Үйлдвэрлэлийн шат дамжлага

Түүхий эдийн бэлтгэл ба ангилан ялгах дамжлага

Алтай Кашмир ХХК нь аймаг бүрт байрлах өөрийн төлөөлөгчийн газар болон түүхий

эд бэлтгэлийн цэгүүд түүнчлэн түүхий эдийн дуудлага худалдаагаар чанарын шаардлага

хангасан түүхий ноолуур бэлтгэж авдаг. Ингэснээр бүтэн жилийн турш үйлдвэрлэлийг

жигд, хэвийн явуулахад шаардлагатай ноолуурын нөөцийг бүрэн бэлтгэж авч чаддаг юм.

Бэлтгэж авсан ямааны нооолуурыг дамжлагын горимын дагуу урт /микрон/ нарийн



57

бүдүүн, өнгө, хялгас, агууламж, хаг, хог зэргээр ангилан ялгана. Ноолуурын ангилан

ялгалтыг цагаан, цайвар, саарал, бор гэсэн үндсэн 4 өнгөөр хийдэг.

Угаах дамжлага

Бид жилд 800 тонн түүхий ноолуур угаах хүчин чадалтай бөгөөд угаах технологийн

дамжлага нь зориулалтын угаалгын бодис хэрэглэн ноос, ноолуурыг хогтой хольц, тослог,

зунгаг зэргээс салгаж, самнах машины шаардлагад нийцүүлэх ажиллагаа

Хялгас ялгах, самнах дамжлага

Манай самнах машин нийт 350 тонн ноос ноолуурыг самнах хүчин чадалтай. Энэ

дамжлагаар угаасан ноолуураас хялгасыг технологийн дагуу салгаж чанартай ноолууран

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх нөхцөл болох чийглэг, хөвөн зөөлөн хөвсгөр ноолуур гарган авдаг. Уг

дамжлага нь ноолуурын байгалийн үндсэн шинж чанарыг алдагдуулахгүй боловсруулдаг давуу

талтай.



58

Сүлжих үйлдвэр

Өнөөгийн байдлаар бидний боловсруулж самнасан ноолуурын 100 хувь, сүлжмэл

ноолууран бүтээгдэхүүний 80 гаруй хувь нь Англи, Итали, Япон, Герман, Франц, Өмнөд

Солонгос болон АНУ-д экспортлогдож байна. Манай бүтээгдэхүүний эрэлт хэрэгцээ жил

ирэх тутам нэмэгдсээр байгаа тул манай компани үйлдвэрлэлийнхээ хүчин чадлыг жилээс

жилд өргөжүүлсээр байна.

Дээрхи зураг нь дээр байгаа машин нь киттель хийдэг машин буюу ноолууран

хувцасыг ширхэг утас болгоноор нь нарийн зүүрүү сүглэж хийдэг маш нарийн нямбай

ажил бөгөөд нэг л утсыг алгасаж хийх тохиолдолд бүтээгдэхүүний маань бүтэц

өөрчлөгдөж загварын хувьд дахин боловсруулах үйл ажиллагаанд дахин орно.



59

Print машин

Япон улсын Shima Seiki брэндийн хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологи болох

Дижитал SIP машиныг өөрийн үйлдвэрлэлдээ нэвтрүүлсэн бөгөөд энэхүү машин нь

ноолуур болон бусад хөвөн даавуун гадаргуу дээр хэвлэх боломжтой.

Японы Shima Seiki-н Маха машин нь 40 хошуутай бөгөөд 40 өөр өнгийг гаргах чадвартай

сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологиудын нэг юм. Энэхүү машиныг нэвтрүүлсэнээр

ажлын бүтээмжийг дээшлүүлэх бөгөөд мөн гар ажиллагаатай машинуудыг бодвол илүү

олон өнгийг гаргаж чаддагаараа онцлогтой.

Угаах дамжлага

Бид өөрийн болон бусад компанийн бүтээгдэхүүнийг угааж индүүдэж

хэрэглэгчидэд хүргэдэг. Нэг өдөрт дунджаар 600 гаран бүтээгдэхүүнийг угааж индүүдэн

салбар дэлгүүрүүдэдээ түгээдэг.



60

Бүтээгдэхүүний хамгийн сүүлийн үе шат байдаг бөгөөд бүх шат дамжлагын дараа

угаалгын газарт ирж эцсийн бүтээгдэхүүн болж хэрэглэгчдийн гар дээр очдог.Бид өөрийн

угаалгын газрыг нээн ажлуулж байгаа.

Эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх шат дамжлага

Манай үйлдвэр нь жилд 140 мянган ноолууран сүлжмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин

чадалтай бөгөөд өөрийн самнасан ноолуурыг гэрээт гадны компанид нийлүүлж, ээрмэл утас

захиалж хийлгэдэг бөгөөд эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх шат дамжлагаар загвар зохион

бүтээгчдийн гаргасан зураглалын дагуу сүлжих машин дээр бүтээгдэхүүнийг оруулан, бэлэн

болсон бүтээгдэхүүнийг чанарын хяналтанд оруулж, улмаар хэрэглэгч, захиалагчидад хүргэдэг.



61

Дэвшүүлж буй санаа

1. “Алтай кашмир” ХХК ньсалбар дэлгүүрийн хувьд цөөхөн учраас байршилын хувьд

Шөнийн зах

Наран туул худалдааны төвд

Grand plaza

Metro mall-д нэрийн барааны дэлгүүр байршулах

Улмаар Эрдэнэт, Дархан гэсэн хүн амын төвлөрөл ихтэй хотуудад гэрээт

борлуулагчтай болох.

2. Идэвхижүүлэлтин үйл ажиллагааг зөвхөн баяр ѐслолын үеэр гэхгүй энгийн үед ч

гэсэн явуулах боломжтой. Жишээ нь: Хагасайн өдрүүдэд зарим бараа бүтээгдэхүүн

хямдралтай бүтэн сайн өдөр урамшуулалттай зэрэг үйл ажиллагааг явуулж болно.

3. Борлуулалт сул байгаа салбар төвүүд дээр маркетингийн идэвхижүүлэлтийг сайн

явуулах.

4. Үнийн бодлогын стандарт зохиуцуулалт маш сайн хийх хэрэгтэй

5. Өртөг дээр тодорхой хувь нэмж үнийг тогтоодог аргачлалыг боловсронгуй болгох

6. Классик барааны үнийг өрсөлдөгч компанийн үнэтэй ижил төвшинд байлгах.

Ингэснээрээ өрсөлдөгч хоѐр компанитай бүтээгдэхүүний загвар өнгөөр өрсөлдөх

нөхцөлийг улам нэмэгдүүлнэ. /хэрэглэгчид харьцуулалт хийх боломжтой

бүтээгдэхүүний үнийг багасгах эсвэл ижил төвшинд барих/

7. Бүтээгдэхүүнийхээ загварыг арай өөр шинэчлэн гаргах. Өвөрмөц маягаар өөрчилж

болно.



62

Дүгнэлт

Алтай Холдинг ХХК-ний охин компани бөгөөд 1991 онд түүхий ноолуур болон

самнасан ноолуурыг дэлхийн зах зээл дээр борлуулж, анхны бизнесын үйл ажиллагаагаа

эхэлсэн юм. Монголын томоохон бизнесийн байгууллагын нэг болох Алтай Холдинг

ХХК-ийн охин компани юм.

“Алтай кашмир” компани нь монгол улсдаа ноолуурын салбараас анх удаа үйл

ажиллагаандаа олон улсын чанарын удирдлагын тогтолцоог нэвтрүүлсэнээр ISO9001:2000

чанарын гэрчилгээг авсанаараа онцлог юм.

Өнөөдрийн байдаар Монголын ноос ноолуурын салбарт 50 гаруй аж ахуй нэгж

тотмол үйл ажиллагагаагаа явуулж байгаа бөгөөд үүнээс Гоѐо,Буян,Говь,Ээрмэл компаиуд

анхан шатны боловсруултаас эцсийн бэлэн бүтээгдэхүүн хртэлх иж бүрэн үйлдвэрлэл

явуулдаг. Ноолууран нь Монгол Улсын албан ѐсны экспортод зэс,алтны дараа

гуравдугаарт орох бүтээгдэхүүн бөгөөд 2,6 сая хүн амын гуравны нэгийн орлогын эх

үүсвэр болдог.

Ноос ноолууран бүтээгдэхүүнийг зөвхөн нас тогтсон хүмүүс өмсддөг байсан бол одоо

тийм биш болж балчир хүүхдүүдийн коллекци ч мөн шинээр гарч ирсэн. Үүнийг хүмүүс

сайнаар хүлээн авч байгаа билээ.

Ноолууран бүтээгдэхүүний маань үнэ нь өндөр боловч энэ нь матераилаа эртнээс

бэлддэг явдал юм. Нэг ноолууран цамц хийхэд дор хаяж 2-3 ямаа тордож байж

бүтээгдэхүүн нь бий болдог байгаа.

Говь ХК болон Гоѐо ХХК нийт зах зээлийн 61%-ийг дангаар эзэмшиж байна. Энэ 2

компани хөрөнгө оруулалт сайн, техник технологийн чадвар сайн мөн хэрэглэгчдэд бүрэн

танигдсан байдаг болохоор ийнхүү өндөр байр суурийг эзэлж байгаа билээ. Харин Эвсэг

ХХК-ний хувьд бараа бүтээгдэхүүний үнэ хямд мөн бөөсрөх сунах зэрэг сул тал

харьцангуй хямд. Учир нь тухайн компани нь бүтээгдэхүүнээ дан ноолуураар бус ноос

хольж хийдэгтэй буюу cashwool хэлбэрээр гаргадагтай шууд холбоотой юм. Мөн Буян

ХХК 7% бусад жижиг компаниуд 8%-ийг эзэлж байгаа нь үүнтэй нягт хобоотой юм.



63

Алтай кашмир нь байгууллагдсан цагаасаа эхлэн техник технологийг

шинэчлэлтийг байнга хийж үйл ажиллагаагаа тасралтгүй явуулсаар ирсэн. Байгууллагын

эрхэм зорилго нь хэрэглэгч бүхнээ дээдлэн хүндэтгэж, салбартаа ямагт манлайлан,

чанартай бараа, шилдэг техник технологийг эрхэмлэн, эх орныхоо хөгжилд бодитой хувь

нэмэр оруулах явдал байдаг. Гадаадын олон түншүүдтэй үйл ажиллагаагаа хамтран

явуулж байгаа. Борлуулалт нь улиралын чанартай, тогтсон баяр ѐслол гэх мэт

хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээнээс хамааран өсөлт бууралттай байдаг. Тухайлбал: цагаан

сар, шинэ жил, наадамын үеэр монгол загварын бүтээгдэхүүн илүү борлуулагддаг ба

ноолууран бүтээгдэхүүн нь өдөр тутмын хэрэглээ болж байгаа нь ноолууран бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэдэг компаниудад илүү өрсөлдөөн бий болж хэрэглэгчид дунд сонголттой арвин

болж байгаа. Алтай кашмир нь идэвхижүүүлэлтийн хувьд баяр ѐслолын үеэр реклам

сурталчилгааг явуулдаг бөгөөд энэ нь ч үр өгөөжөө өгдөг бөгөөд борлуулалт шууд өсдөг

нь харагдаж байсан. Тухайн компани нь их хэмжээгээр үйлдвэрлэн, боломжийн үнээр

худалдан борлуулж ашиг олох буюу өөрийн өртгийг бууруулах замаар ашгийн хэмжээг

өсгөх стратегийг баримталдаг юм байна. Үйл ажиллагаагаа радио телевиз, сонин сэтгүүл,

хулдаасан самбар зэрэг мэдээллийн бүхий л хэрэгслүүдээр дамжуулан яваалдаг.

Энэхүү Алтай кашмир ХХК-д 25 хоногийн хугацаанд сургуулиас өгсөн удирдамжийн

дагуу далагын ажлаа хүний нөөцийн алба болон үйлдвэрт хийсэн болно. Энэ хугацаанд

компанийн салбар бүтцийн үйл ажиллагаатай танилцсан. Удирдамжинд заасны дагуу

үйлдвэрлэлийн менежмент, хүний нөөц, маркетингийн үйл ажиллагаа зэргийг судалан

онолын мэдлэгээ улам бэхжүүлсэн.



64

Ном зүй

Zaluu marketing.mn

Google.com

Nso.mn

Я.Отгонсүрэн “Үйлчилгээний маркетинг”

Я.Отгонсүрэн “Маркетингийн удирдлага” 2010он

С.Түвшинзаяа “Маркетингийн удирдлага” 2008 он

Altai cashmere.mn

Ноос ноолуурын холбоо



65


Дадлагын тайлан

Documents