ၿပညေထာငစသမၼတၿမနမာနငငေတာ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏ အၿပးသတ အစရငခစာ အၿပညအစမာ ေအာကပါအတငး ၿဖစပါသည-

စစကငးတငးေဒသၾကး၊ မရြာခရင၊ ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ

လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး

စစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏ အၿပးသတ အစရငခစာ

နဒါနး ၁။ ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ နဝငဘာလ ၂၃ ရကေန႕တြင ကငးပေသာ ၿပညသ႕လႊတေတာအစညးအေဝး၌ တငသြငးခသည အေရးၾကးအဆတြင စစကငးတငးေဒသၾကး မရြာခရင ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးနင စပလဥး၍ ေၾကးနမငး လပငနး ဆကလကလပေဆာငခြငၿပရန သင/မသင စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငက ၿပညေထာငစသမၼတၿမနမာနငငေတာ၊ နငငေတာသမၼတရးမ အမန႕ေၾကာၿငာစာ အမတ (၉၅/၂ဝ၁၂) အရ ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ ဒဇငဘာလ ၃ ရကေန႕တြင ဥက႒ အပါအဝင အဖြ႕ဝင ၁၆ ဦးၿဖင ဖြ႕စညးေပးခပါသည။ ၂။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင အဖြ႕ဝငမားသည စမကနးနင ပတသက၍ ေကးရြာလထခစားေနရသည ၿပညသ႕အသမား အပါအဝင စမကနးနင ပတသကသည အခကအလကမားက စစမးၿပး သးသပခကနငတကြ တငၿပနငရန အဖြ႕မား ဖြ႕စညး ေဆာငရြကခ႕ပါသည။ ရညရြယခက ၃။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည ေၾကးနမငးလပငနး ဆကလကလပေဆာငခြငၿပရနသင/မသငနင ပတသက၍ ဆကစပလပငနးမားနင ၿဖစစဥၿဖစရပ အမန ေပၚေပါက ေစေရး စစမးစစေဆးရနအတြကလညးေကာငး၊ ဥပေဒစးမးေရးႏင နငင၏ အနာဂတ အတြကအေရးပါေသာ လပထးလပနညး၊ အစဥအလာမား ေပၚထြနးေစေရးအတြက လညးေကာငး သးသပခကမားနငတကြ အၿကၿပခကမား တငၿပနငရန။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ဖြ႕စညးၿခငး၄။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငက ေအာကပါပဂၢလမားၿဖင ဖြ႕စညးထားပါသည-(က) ေဒၚေအာငဆနးစၾကည

ၿပညသ႕လႊတေတာကယစားလယ ရနကနတငးေဒသၾကး၊ ေကာမးၿမ႕နယ မဆႏၵနယ

ဥက႒

(ခ) ဦးလြနးသ ၿပညသ႕လႊတေတာကယစားလယ ရနကနတငးေဒသၾကး၊ ကြမးၿခကနးၿမ႕နယ မဆႏၵနယ

အဖြ႕ဝင

(ဂ) ဦးသနးၿမင ၿပညသ႕လႊတေတာကယစားလယ စစကငးတငးေဒသၾကး၊ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ မဆႏၵနယ

အဖြ႕ဝင

(ဃ) ေဒၚခငစနးလႈင ၿပညသ႕လႊတေတာကယစားလယ စစကငးတငးေဒသၾကး၊ ပလၿမ႕နယ မဆႏၵနယ

အဖြ႕ဝင

(င) ဦးေဇာၿမငေဖ အမးသားလႊတေတာကယစားလယ မႏေလးတငးေဒသၾကး၊ အမတ(၅)မဆႏၵနယ

အဖြ႕ဝင

(စ) ဦးေမာငေမာငေအး Senior Consultant on Social Assessment Myanmar Environmental Institute

အဖြ႕ဝင

(ဆ) ဦးဝငးထန ညႊနၾကားေရးမးခပ၊ သတတြငးဦးစးဌာန သတတြငးဝနၾကးဌာန

အဖြ႕ဝင

(ဇ) ဦးၿမငေဆြ ညႊနၿကားေရးမးခပ၊ ေၾကးတငနငေၿမစာရငးဦးစးဌာန လယယာစကပးေရးနငဆညေၿမာငးဝနၾကးဌာန

အဖြ႕ဝင

(စ) ဦးတငၿမင ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပ အေထြေထြအပခပေရးဦးစးဌာန၊ၿပညထေရးဝနၾကးဌာန

အဖြ႕ဝင

(ည) ဦးလေမာငသနး ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပ ပတဝနးကငထနးသမးေရးဦးစးဌာန ပတဝနးကငထနးသမးေရးနင သစေတာေရးရာ ဝနၾကးဌာန

အဖြ႕ဝင

(ဋ) ေဒါကတာၿမငသနး ညႊနၿကားေရးမး၊ လပငနးခြငကနးမာေရးဌာန ကနးမာေရးဝနၾကးဌာန

အဖြ႕ဝင

(ဌ) ဒတယဗလမးၾကးေအာငသနးကာကြယေရးဝနၾကးဌာန

အဖြ႕ဝင

(ဍ) ဦးဗလသနး ကကနးရြာ၊ ေကာကမကေကးရြာအပစ

အဖြ႕ဝင

ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ၊ စစကငးတငးေဒသၾကး(ဎ) ဦးေအာငေဇာဦး

ဝကေမးရြာ၊ ရြာရညေကးရြာအပစ ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ၊ စစကငးတငးေဒသၾကး

အဖြ႕ဝင

(ဏ) ဦးဘေဌး တရြာမ၊ တေကးရြာအပစ ဆားလငးၾကးၿမ႕နယ၊ စစကငးတငးေဒသၾကး

အဖြ႕ဝင

(တ) ဦးေကာတငေဆြ သအမတၾကး (ၿငမး) ၿမနမာနငငအမးသားလ႕အခြငအေရးေကာမရင

အတြငးေရးမး

စစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏ တာဝနမား၅။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည ေအာကေဖာၿပပါ ကစၥရပမားအေပၚ ၿဖစစဥ ၿဖစရပအမန ေပၚေပါကေစေရး စစမးစစေဆးရနႏင ဥပေဒစးမးေရးအတြက သးသပခကမားနင တကြ အၾကၿပခကမား တငၿပရန- (က) ေၾကးနစမကနးအား သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးအတြက နငငတကာ

ၿပ႒ာနးခကမား ေဆာငရြကသငသည နညးပညာမား အသးၿပ၍ စနစတက ေဆာငရြကၿခငးရ/မရ၊

(ခ) ေၾကးနစမကနးေၾကာင လမႈပတဝနးကငနင သဘာဝ ပတဝနးကငအေပၚေကာငးကးနင ဆးကးသကေရာကမႈမား၊

(ဂ) ေၾကးနစမကနးေဆာငရြကၿခငးေၾကာင နငငေတာ၊ ၿပညသလထနငအနာဂတမးဆကမားအတြက အကးရ/မရ၊

(ဃ) နငငဖြ႕ၿဖးတးတကေရးနင ဥပေဒစးမးေရးဆငရာ အၾကၿပခကမား၊ (င) ၎စမကနးနင ဆကႏႊယ၍ စစစရန လသညဟ ေကာမရငက ယဆေသာ

အေၾကာငးအရာမား၊ (စ) ေကာမရင၏ အေထြေထြသးသပခကနင အၾကၿပခကမား။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ေဆာငရြကရာတြင အေၿခခသညမမား၆။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည တာဝနေပးအပသည လပငနးမား ေဆာငရြကရာတြင ေအာကပါမမားအေပၚ အေၿခခ၍ ေဆာငရြကခပါသည- (က) နငငေတာ၏ ေရရညအကးစးပြား၊(ခ) ၿပညသလထအတြက ေရရညအကးစးပြား၊(ဂ) အၿပသေဘာေဆာငသညအၿမင။၇။ ထမမားအေပၚက အေၿခခေဆာငရြကၿခငးၿဖစသၿဖင ၿဖစပြားခသညကစၥက စစစ

သးသပရာတြင အၿပစရာသညသေဘာ၊ အၿပစပခသည သေဘာမး မၿဖစေစရနသတထား ေဆာငရြကခပါသည။ ၿဖစပြားခသညကစၥနင ပတသက၍ အရငးအၿမစက စစစသးသပၿပး သငခနးစာမား ရယကာ ေနာငဤၿဖစရပမး မၿဖစေစရန မညသ႕ ေဆာငရြကသငသည ဆသည အခကကလညး အေလးထားေဆာငရြကခပါသည။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏ စစမးစစေဆးခကမားနင လပေဆာငခကမား ၈။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ ပထမအၾကမ အစညးအေဝးက ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ ဒဇငဘာလ ၄ ရကေန႕တြင လႊတေတာဝငး (အင-၁၂) အေဆာင၌ ကငးပခပါသည။ ေကာမရင ဥက႒က လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးကစၥက သးသပရာတြင ယခၿဖစပြား ခ႕သည ကစၥမာ ယခငကာလမားက ပြငလငးၿမငသာမႈ အားနညးခ႕၍ ၿဖစေၾကာငး ဤကစၥက ကငတြယေၿဖရငးရာတြင ၿပညသလထ၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈနင ဥပေဒစးမးမႈ ရမသာလင နငငေတာ၏ အကးနင ေလာညသည အေၿဖရရနငမည ၿဖစေၾကာငး၊ စစမးစစေဆးေရးကစၥက အၿမနဆး စတငသြားမညၿဖစေၿကာငး၊ သပတစခနး တြင ၿဖစပြားခသညကစၥရပမား၊ သဃာေတာမားနင ပတသကသညကစၥရပမားက ဥက႒ ကယတင တာဝနယေဆာငရြကသြားမည ၿဖစၿပး ကနအဖြ႕ဝငမား အေနၿဖင ေအာကပါ အဖြ႕ သးဖြ႕ဖြ႕စညးၿပး တစၿပငတညး ေဆာငရြက သြားရနၿဖစေၾကာငး ေၿပာၾကားခ ပါသည- (က) ေၾကးနစမကနးအား သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးအတြက နငငတကာ

ၿပ႒ာနးခကမား၊ ေဆာငရြကသငသည နညးပညာမားအသးၿပ၍ စနစတက ေဆာငရြကၿခငး ရ/မရ၊

(ခ) ေၾကးနစမကနးေၾကာင လမႈပတဝနးကငနင သဘာဝပတဝနးကင အေပၚေကာငးကးနင ဆးကး သကေရာကမႈမား၊

(ဂ) ေၾကးနစမကနးေဆာငရြကၿခငးေၾကာင နငငေတာ၊ ၿပညသလထနင အနာဂတမးဆကမားအတြက အကး ရ/မရ။

၉။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငအဖြ႕သည ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ ဒဇငဘာလ ၅ ရကေန႕မ ၁၅ရကေန႕အထ ေၾကးနစမကနးနင ပတသက၍ ကြငးဆငးေလလာမႈတ႕က ၿပလပခ ပါသည။ ၁ဝ။ ထသ႕ ကြငးဆငးေလလာမႈ ၿပလပရာတြင စစကငးတငးေဒသၾကး၊ မရြာခရင၊ဆားလငး ၾကး ၿမ႕နယ၊ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးနင ပတသက၍ ကြငးဆငး စစမးခသညအၿပင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကနင ၿမနမာ-ယနစ ေကာပါး လမတက တ႕မ လပေဆာငဆရေသာ စပယေတာငနင ေၾကးစငေတာငတ႕၏ သတတြငး လပငနးမားကလညး ကြငးဆငး စစေဆးခၾကပါသည။ ထ႕အၿပင ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပင လမတက၏ မးၾကးဆာလဖရစအကစစ စကရကလညး ကြငးဆငး စစေဆးခပါသည။

၁၁။စစမးစစေဆးေရးေကာမရင အဖြ႕ဝငမားသည ေဒသခေကးရြာလထ၏ ခစားခကမား၊ၿပညသ႕အသမား ပါဝငေစရန လကပေတာငးေတာငေၾကးနစမကနး ဧရယာအတြငးရ ေကးရြာမားသ႕ သြားေရာက၍ ေကးရြာလထမားနင ေတြ႕ဆခပါသည။ ဤလပငနးမားက ေဒသခ ေကာမရငအဖြ႕ဝင ၃ ဦး ပါဝငေသာ အဖြ႕မား ဖြ႕စညး၍ ေကာမရငအဖြ႕ဝငမားက စညစြာ ပါဝငေဆာငရြကခၾကပါသည။ ၁၂။ ေကာမရငအဖြ႕ဝငမားသည မႏေလးၿမ႕တြင ေထရဝါဒဗဒၶသာသနာ႕အႏြယဝငသကေတာရည သဃာ႕မဟာနာယကအဖြ႕ဝင ဆရာေတာၾကးမားအား လညး ေကာငး၊ မရြာၿမ႕တြင လယတေကာငးတကၾကးမားမ ဆရာေတာၾကးမားအား လညးေကာငး ေတြ႕ဆဖးေၿမာေလာကထား ၾသဝါဒခယခၾကပါသည။ ထဆရာေတာၾကးမားထမ လညးေကာငး၊ သေတသပဂၢလမားထမလညးေကာငး၊ ပထမလယတဆရာေတာ ဘရားၾကးနင လကပေတာငးေတာငတ႕ ဆကႏႊယမႈ အခကအလကတ႕က ေမးၿမနး ရယ ခၾကပါသည။ ၁၃။ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငး စမကနးနင ဆကႏႊယေသာ သပတစခနးတြင ရရသည မးေလာငဒဏရာၿဖင မႏေလးၿမ႕ အေထြေထြေရာဂါက ေဆးရၾကး တြငလညးေကာငး၊ ကနေတာနဒ ေဆးရၾကးတြင လညးေကာငး ေဆးကသမႈ ခယေနရသည လနာမား၏ ေဆးကသမႈအေၿခအေနတ႕က သရနငရန ေကာမရင အဖြ႕ဝငမားသည မနေလးတငးေဒသၾကး အစးရအဖြ႕၊ လမႈေရးဝနၾကး၊ ေဆးရအပၾကး ဥက႒အၿဖစ ဖြ႕စညး ေဆာငရြကလကရေသာ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ ေကာမတဝငမားနင ေတြ႕ဆေမးၿမနးခပါသည။ ေကာမတအဖြ႕ဝငတ႕သည လမႈေရး ဝနၾကး၊ ေဆးရအပၾကး ဥးေဆာငေသာ ဆရာဝနၾကးမား အဖြ႕နငအတ ေဆးရၾကးတြင တကေရာကေနၾကေသာ ကသမႈ ခယဆ လနာမားအား တစဦးခငး ေတြ႕ဆေမးၿမနး အားေပး နစသမခ ၾကပါသည။ ၁၄။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငအဖြ႕သည အဖြ႕မားခြကာ လကပေတာငးေတာငေၾကးနသတတြငးစမကနး ဧရယာအတြငးရ ေကးရြာမားသ႕ သြားေရာကခရာတြင ေဒသခေကးရြာလထနင ေတြ႕ဆၿပး လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငးနင ပတသက၍ ၎တ႕၏ ရပတညခကကလညးေကာငး၊ လမႈပတဝနးကင၊ သဘာဝ ပတဝနးကငနငပတသက၍ ၎တ႕၏ စးရမပပနမႈကလညးေကာငး၊ ေရရရေရး၊ ကနးမာေရး၊ အလပအကငအခြငအလမးတ႕နင ပတသက၍ ၎တ႕၏ လလားခကက လညးေကာငး ေမးၿမနးစစမးၿပး အၿပနအလန ေဆြးေႏြးခၾကပါသည။ ၁၅။ ထ႕အၿပင ဝကေမး/ ကေတာနင ဇးေတာ/ ဆညတညးေကးရြာသစတ႕က ေၿပာငးေရႊ႕အေၿခစကေနထငသမားက ေကာမရငအဖြ႕ဝငမားက သြားေရာကေတြ႕ဆ ေမးၿမနးခ႕ကာ ၎တ႕ ေနထငၾကေသာ အေဆာကအအမား အေၿခအေန၊ အလပအကင အခြငအလမး

ကစၥမားနင ပတသက၍လညး အၿပနအလနေဆြးေႏြးကာ ေကးရြာလထ၏ သေဘာထားဆႏၵက ေလလာစစမးခၾကပါသည။ ၁၆။ ေကာမရငဥက႒၏ အစအစဥၿဖင ေရာကရလာၾကေသာ ၿမနမာသမားေတာဆရာဝနၾကးနင ၾသစေၾတးလနငငသား ဆရာဝနၾကးတ႕သည အကစစ အခးအေငြ႕ မားေၾကာင ကနးမာေရးထခကသညဟ ရပရြာမ သသယရသည ကေလးငယ ၄ ဥး၏ ေရာဂါေဝဒနာအား ပဏာမစမးသပ စစေဆးၾကညရႈခရာ အကစစေၾကာငၿဖစသည ေရာဂါလကၡဏာ မဟတဟ မတခကၿပၾကေသာလညး ကေလးမား ကနးမာေရး ဆကလက ေဆးကသမႈ ခယနငရနအတြက ကေလးမားအား ေကာမရငက ရနကနသ႕ ေခၚယ၍ ေဆးကသေပးၿခငး ေဆာငရြကခပါသည။ ၁၇။ ေကာမရငအဖြ႕ဝငမားသည ကကနးေကးရြာအနးရ ၿမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတက၏ မးၾကးဆာလဖရစအကစစ စကရသ႕ သြားေရာကစစေဆးကာ စြန႕ထတေသာ အေငြ႕တြင ဆာလဖာဒငေအာကဆက(SO2) ပါဝငမႈနင ပတသကၿပး ထနးခပစြန႕ထတမႈ အေၿခအေန၊ စြန႕ပစအရညနင အစငအခပစၥညးမား၊ စြန႔ပစ စပသည ကနမား၊ စြန႕ပစေနရာမားအား စစေဆးခပါသည။ ၁၈။ ေကာမရငအဖြ႕ဝငမားသည မရြာေၾကးနေတာငစမကနး၏ ပထမအဆငၿဖစေသာစပယေတာငနင ေၾကးစငေတာင စမကနးမားက ၿမနမာ- ယနစ ေကာပါးလမတကက လပကငေဆာငရြကေနေသာ လပငနးရးသ႕ လညးေကာငး၊ စပယေတာငနင စပယေတာင (ေတာင) ေၾကးနသတတြငးရရာ ကငးၾကး (Pit) နစကငးသ႕ လညးေကာငး သြားေရာကခ႕ၿပး ေၾကးနစမကနးဆငရာ ကစၥမား၊ စပယေတာင၊ ေၾကးစငေတာင စမကနးတြင ေပါငးစပစမခန႕ခြမႈ စနစအရ ေဆာငရြကေနမႈနင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးမႈ စမခန႕ခြၿခငးဆငရာ(ISO-14001) လကမတ၊ ထတလပမႈ စမခန႕ခြမႈဆငရာ (ISO-9001) လကမတႏင လပငနးခြင ေဘးကငးလၿခမႈနင ကနးမာေရး စမခန႕ခြမႈ ဆငရာ (OHSAS-18001) လကမတတ႕ကလညး စစေဆးခပါသည။ ၁၉။ ယခင ၁၉၈၄ ခနစမ ၁၉၉၇ ခနစအတြငး စြန႕ပစခသည စြန႕ပစေၿမမားကေဒသခရြာတစရြာတြင ရြာသားတ႕က ေဒသႏရနညးၿဖင ဒတာ/ေၾကးန ခကလပမႈ၊ ေၿမေအာကသ႕ စမဝငမႈ အေၿခအေနတ႕ကလညး ေကာမရငအဖြ႕ဝငမားက သြားေရာက စစေဆးခ ပါသည။ ၂ဝ။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငအဖြ႕ဝငမားသည ၿမနမာ-ဝမေပါင ေကာ႕ပါးလမတကရးသ႕လညး သြားေရာကကာ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငး စမကနးနင စပလဥး၍ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမည ပတဝနးကငထနးသမးေရး အကၿဖတမႈ (EIA)၊ လမႈဘဝ အကၿဖတမႈ (SIA) တ႕က ၿပနလညသးသပမႈ (Reassessment of EIA and SIA) ကစၥရပတ႕ကလညးေကာငး၊ ေဒသခ ေကးရြာလထ

အတြက ၿမနမာ စးပြားေရး ဥးပငလမတကနင ၿမနမာ-ဝမေပါင ေကာ႕ပါးလမတကကေဆာငရြက ေပးေနသည လမႈေရး၊ ကနးမာေရးစသည အခကအလကတ႕က လညးေကာငး ေမးၿမနး စစေဆးမႈ ၿပလပခပါသည။ ၂၁။ ေကာမရငသည ပတဝနးကငထခကမႈ အေၿခအေနက သရနငရန ဆာလဖရစအကစစစကရရ စြန႕ပစေရကနအတြငးမ ေရကလညးေကာငး၊ စပယေတာငေၿခမ စမထြကေရနင စပယေတာငေၿခရ ေရေၿမာငးအတြငးမ ေရတ႕ကလညးေကာငး၊ ဒး ေတာရြာ အတြငး ေရညစညမးမႈ ရသညဟဆေသာ စကေရတြငးမ ေရကလညးေကာငး ဓာတခြစစေဆးရန နမနာမား ရယခပါသည။ ၂၂။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည ဒဇငဘာလ ၁၉ ရကေန႕၌ လႊတေတာဝငး (အင-၁၂) အေဆာငတြင စညအစညးအေဝးက ကငးပၿပလပခသည။ အစညးအေဝးတြင ကြငးဆငး ေလလာေတြ႕ရခကမားက တငၿပခၿပး ေကာမရငအဖြ႕၏ ေရ႕လပငနးစဥတ႕က ေဆြးေႏြးခ႕ၾကပါသည။ ၂၃။ ၂ဝ၁၃ ခနစ၊ ဇနနဝါရလ ၉ ရကေန႕ မြနးလြ ၁၆း၃ဝ နာရမ ၁၈း၁၅ နာရအထလႊတေတာဝငး(အင-၁၂)အေဆာငရ အစညးအေဝးခနးမတြင စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငနင ၿမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတက (Myanmar Economic Holdings Limited-MEHL)မ တာဝနရပဂၢလမားနင ေတြ႕ဆသည အစညးအေဝးက ကငးပခ ပါသည။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငဘကမ ေကာမရငဥက႒ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညနင အတ ေကာမရငအတြငးေရးမး ဥးေကာတငေဆြ၊ အဖြ႕ဝငမား ၿဖစၾကေသာ ဥးေဇာၿမငေဖ၊ ဥးဝငးထန၊ ဥးေမာငေမာငေအး၊ အတငပငခ ပညာရင နစဥးၿဖစသည ဥးစးၿမ၊ ေဒါကတာေဒၚသနးႏြ႕တ႕ တကေရာကၾကၿပး ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက ဘကမ ဥက႒-ဒတယဗလခပၾကး ခငေဇာဦး၊ ဦးဝငးၾကည၊ ဦးေမာငေမာငတငနင ဦးၿမင ေအာငတ႕ တကေရာကခၾကသည။ အစညးအေဝးအၿပးတြင ေကာမရငဥက႒က ဆကလက ေဆာငရြကရမည လပငနးမားက ညႊနၾကားသြားခသည။ ၂၄။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငအဖြ႕ဝင အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာနမ ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပသည ၂ဝ၁၃ ခနစ၊ ဇနနဝါရလ ၈ ရကေန႕မ ဇနနဝါရလ ၁ဝ ရကေန႕ အထ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငး စမကနးအနးရ ေကးရြာမားအား ထပမ ကြငးဆငး ေလလာခပါသည။ ၂၅။ နငငေတာအေနၿဖင လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငးစမကနး သပတစခနးမမးေလာငဒဏရာရသည လနာမားအား ေဆးကသမႈက တာဝနယလကရရာ ေကာမရင အေနၿဖင လအပသညမားက ဆကလကညနႈငးေဆာငရြကေပးလက ရပါသည။ မႏေလးၿပညသ႕ေဆးရၾကးတြင တကေရာက ေဆးကသေနၾကေသာ လနာအားလးသည ေဆးကသမႈခယၿပးၾကသၿဖင ေဆးရမဆငးသြားၾကၿပး ၿဖစပါသည။ မႏေလးၿပညသ႕

ေဆးရၾကးမ ရနကနၿပညသ႕ ေဆးရၾကးသ႕ လႊေၿပာငးေပးပ႕ခေသာ သဃာေတာ ၄ ပါးကလညး ေကာမရငအေနၿဖင သြားေရာကၾကညရႈၿပး အားေပးနစသမ႕ စကားမားက ေလာကထား ေၿပာဆခ႕ၾကပါသည။ ထငးနငငတြင ေဆးကသမႈ ခယေနၾကသည သဃာေတာနစပါးအနက ရငသဇၨန၏ ကနးမာေရး အေၿခအေနမာ တးတက ေကာငးမြန လာသၿဖင ၂၅-၂-၂၀၁၃ ရကေန႕တြင ၿမနမာနငငသ႕ ၿပနလည ေရာကရလာၿပး ၿဖစပါသည။ သဃာေတာ ဥးတကၡဥာဏ၏ အေၿခအေနသညလညး တးတကမႈ ရရေနၿပ ၿဖစၿပး ဆကလက၍ ေဆးကသမႈခယရန လအပေသးသညဟ ေကာမရငအေနၿဖင သရရပါသည။ ၂၆။ ၂ဝ၁၃ ခနစ၊ ဇနနဝါရလ ၁ဝ ရကေန႔ နနက ၁ဝး၃ဝ နာရမ မြနးလြ ၁၂း၃ဝ နာရအထလႊတေတာဝငး (အင-၁၂) အေဆာငရ အစညးအေဝး ခနးမတြင ကငးပၿပလပေသာ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငနင ၿမနမာပတဝနးကငသပၸ (Myanmar Environment Institute-MEI) နညးပညာကြမးကငသအဖြ႔ (Technical Experts Team) အဖြ႔ဝင သေတသ ပညာရငမားႏင ေတြ႔ဆသည အစညးအေဝး ၿပလပခပါသည။ ၿမနမာ ပတဝနးကင သပၸဘကမ အဖြ႔ေခါငးေဆာင ေဒါကတာဝငးေမာငနငအတ အၿခားပညာရင ၁၁ ဦးတ႔ တကေရာကခႀကသည။ ၿမနမာပတဝနးကင သပၸအဖြ႔က လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတးေဖာေရး စမကနးအတြက အခနတအတြငး အေရးေပၚေလလာ အကၿဖတ စစစခက (Immediate Assessment of Letpadaungtaung Copper Mining Project) နင စပလဥး၍ ေဂဟစနစ (Ecosystem-Flora & Fauna and Pollution of Air, Water, Sediment) (Existing Baseline Air Quality Status)၊ လကပေတာငးေတာင စမကနး အေပၚ လမႈဝနးကင ရႈေထာငမ ဆနးစစၿခငး၊ (Immediate Cultural Impact Assessment)၊ (Project Development and Environmental Management) (Environmental Science and Engineering) ရႈေထာငမ ကြငးဆငးေလလာ ေတြ႔ရခက မားက ၿပညစစြာ တငၿပသြားႀကသည။ ေကာမရင ဥက႒က ထပမသလေသာ အခကအလက၊ အေႀကာငးအရာမားက ေမးၿမနးေဆြးေႏြးရာတြင MEI ကြမးကငသ သေတသအဖြ႔က ေစငစြာ ၿပနလည ရငးလငးေၿဖႀကား သြားခႀကသည။ ၂၇။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ တတယအႀကမေၿမာက စညအစညးအေဝးက၂ဝ၁၃ ခနစ၊ ဇနနဝါရလ ၁ဝ ရကေန႔ ၁၃းဝဝ ခနတြင လႊတေတာဝငး (အင-၁၂) အေဆာငတြင ကငးပခပါသည။ ေကာမရင၏ လပငနးေဆာငရြကမႈမားက သးသပၿပး ေရ႕လပ ေဆာငမည လပငနး အစအစဥတ႔က ညနႈငးခပါသည။ ၂၈။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည ၂ဝ၁၃ ခနစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၄ ရကေန႔တြငၿမနမာႏငင ရတပဖြ႔ ရခပႏင စစကငးတငးေဒသႀကး ရတပဖြ႔၊ ရမးႀကးတ႔ႏင ေတြ႔ဆကာ လကပေတာငးေတာင သပတစခနးအား ၿဖခြရာတြင ေဆာငရြကခသည နညးစဥ၊

အသးၿပခေသာ မးခးဗးစသည ကစၥရပမားက ေဆြးေႏြးေမးၿမနးခပါသည။ ရခပနငရမးႀကးတ႔က နနကလငးအားႀကး အခနတြင ၿဖခြရန စမေဆာငရြကခရၿခငးမာ ထအခနတြင သပတစခနး၌ လစလေဝး အနညးဆး အခနၿဖစသၿဖင ထခကမႈ အနညးဆး ၿဖစေစရနအတြက ေဆာငရြကခၿခငး ၿဖစေႀကာငး၊ ယခကသ႔ မးခးဗး အသးၿပၿခငးက ၂ဝဝ၇ ခနစကလညး အသးၿပခဖးေႀကာငး၊ ထစဥက ယခကသ႔ မးေလာငဒဏရာ ရရၿခငးမး မရခေႀကာငး၊ ထစဥက အသးၿပခသည မးခးဗးနင ယခ အသးၿပခေသာ မးခးဗးတ႔မာ သကေရာကသည အာနသင ကြၿပားၿခားနားမႈ ရသညဟ ထငၿမငယဆေႀကာငးၿဖင ေကာမရငအား ေၿပာႀကားခပါသည။ ရခပအေနနင ဤၿဖစစဥႏင ပတသက၍ အားနညးခက၊ အားသာခကမားက သးသပၿပး ယငးသးသပခကမားအား စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငသ႔ ဆကလက ေပးပ႔ တငၿပ သြားမညၿဖစေႀကာငး ေၿပာႀကားခပါသည။ ၂၉။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးအား ဆႏၵၿပေသာ သပတစခနးမားမ သမးဆညးထားေသာ ပစၥညးမားႏင မးေလာင၍ ဆးရႈးသြားေသာ ပစၥညးမားအား ကာယကရငမားထသ႔ ၿပနလညေပးအပေရး ကစၥကလညး ေကာမရငမ ညနႈငး ေဆာငရြကေပးခပါသည။ မးေလာငသြားေသာ ပစၥညးမား သမးဆညးသြားသညဟ ဆေသာ အခ႕ပစၥညးမား အတြကကလညး ေကာမရငက သတမတေပးေသာ ႏႈနးၿဖင ေလာေႀကးမားကလညး ေပးအပခၿပး ၿဖစပါသည။ ၃ဝ။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငသည ၂ဝ၁၃ ခနစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၇ ရကေန႔တြငဆားလငးႀကးၿမ႕နယ အပခပေရးမး၊ ၿမ႕နယတရားသႀကးနင ၿမ႕နယဥပေဒ အရာရ တ႔အား လႊတေတာဝငး (အင- ၁၂) အေဆာငတြင ေခၚယေတြ႔ဆၿပး ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးအား ဆနၵၿပသည သပတစခနးမားက ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ နဝငဘာလ ၂၉ ရကေန႔ နနကပငး၌ အငအားသးၿဖခြငးခရာတြင ပဒမ ၁၄၄ ထတၿပနခသည ကစၥ၊ ပဒမ ၁၂၇၊ ၁၂၈၊ ၁၂၉ အရ ေဆာငရြကခသည ကစၥရပ မားနငစပလဥး၍ ေမးၿမနးခပါသည။ အဆပါ ၿမ႕နယအရာရ ၃ ဦးတ႔က ဥပေဒနငအည အဆငဆင ေဆာငရြကခမႈမားက ေကာမရငသ႔ တငၿပခႀကပါသည။ ၃၁။ ေကာမရငဥက႒၏ ကြငးဆငးရန တာဝနေပးခကအရ ကြငးဆငးခႀကေသာေကာမရင အဖြ႔ဝငတ႔သည ဇနနဝါရလ ၂၄ ရကေန႔ႏင ၂၅ ရကေန႔တြင စစကငးတငး ေဒသႀကး၊ စစကငးခရင၊ စစကငးၿမ႕နယရ သတဂ အာယဒါန ေဆးရတြင ေဆးကသမႈ ခယေနႀကေသာ သဃာ ၆ ပါး၏ ကနးမာေရး အေၿခအေနႏင မရြာခရင၊ ဆားလငးႀကး ၿမ႕နယ၊ ကကနးေကးရြာမ နာမကနးၿဖစသၿဖင ရနကနကေလး ေဆးရႀကးတြင ေဆးဝါးကသမႈခယခၿပး ေကးရြာသ႔ ၿပနလညေရာကရခေသာ ကေလးသငယ ၄ ဦးတ႔၏ ကနးမာေရး အေၿခအေနတ႔နင ပတသကၿပး ေလလာ ေတြ႔ရခကမားက ေကာမရငသ႔

တငၿပခပါသည။ ၃၂။ ေကာမရင အဖြ႔ဝငတ႔သည ေဖေဖာဝါရလ ၆ ရကေန႔မ ၇ ရကေန႔အထ ထပမကြငးဆငးေလလာၿပး သတဂအာယဒါန ေဆးရတြင ေဆးဝါးကသေနႀကေသာ သဃာေတာ မား၏ ကနးမာေရး အေၿခအေနက လညးေကာငး၊ မရြာခရင၊ မရြာေဆးရတြင အတကနၿပကၿပး ထခကဒဏရာ ရရသၿဖင ေဆးကသခေနသ အမးသမးႀကး၏ ကနးမာေရး အေၿခအေနကလညးေကာငး ေကာမရငသ႔ တငၿပခပါသည။ ၃၃။ ေကာမရငက စးပြားေရး ပညာရငအၿဖစ ခန႔ထားခသ စးပြားေရး ပညာရငသညေႀကးန စမကနးနငပတသကသည ဘ႑ာေရးဆငရာ စစစသးသပမႈမား ၿပလပၿပး ေဖေဖာဝါရလ ၆ ရကေန႔တြင အစရငခစာက ေကာမရငဥက႒ထ တငသြငးခပါသည။ ၃၄။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ ပဥၥမအႀကမေၿမာက စညအစညးအေဝးက ၂ဝ၁၃ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၈ ရကေန႔ ၁၃း၃ဝ ခနတြင လႊတေတာဝငး (အင- ၁၂) အေဆာငတြင ကငးပခပါသည။ အစညးအေဝးတြင အၿပးသတ အစရငခစာ ၿပစေရးႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြး ညနႈငးခပါသည။ ထသ႔ ေဆြးေႏြးရာတြင ေကာမရငဥက႒က အၿပးသတ အစရငခစာ ေရးဆြရာတြင ကငသးရမည အေၿခခမမားနင ပတသကၿပး ေဆြးေႏြး ေၿပာႀကားခရာ ထအေၿခခမမားေပၚတြင အစညးအေဝး တကေရာကႀကေသာ ေကာမရင အဖြ႔ဝငမားက ဝငးဝနးေဆြးေႏြးႀကပါသည။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ ေလလာေတြ႔ရခကမား၃၅။ ေထရဝါဒ ဗဒၶဘာသာ အႏြယဝင သကေတာရည ဆရာေတာႀကးမား၊ ႏငငေတာသဃမဟာနာယက အဖြ႔ဝင ဆရာေတာႀကးမားအား ဖးေၿမာေလာကထား ေမးၿမနး ခကမားအရ ဆရာေတာႀကးမားသည ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ နဝငဘာလ ၂၉ ရကေန႔ နနကပငးတြင ၿဖစေပၚခေသာ လကပေတာငးေတာင ၿဖစရပနင စပလဥး၍ မားစြာနလး စတဝမး မၿငမးခမးေႀကာငး၊ ထခကဒဏရာ ရရခေသာ ရဟနးရင လမားအား အၿမနဆး သကသာ ေပာကကငးေအာင အထးႀကပမတ၍ ကသေစလေႀကာငး၊ ဘရား၊ ေစတ၊ တနေဆာငး၊ ေကာငး၊ ကန၊ သမ အစရေသာ ေထရဝါဒ ဗဒၶဘာသာႏင စပလဥးသည သာသနက အေဆာကအအမားက မထခကေစလေႀကာငး၊ ရဟနးပမားအား ဆႏၵ ၿပပြ/ ေဖာထတပြမားတြင မပါဝငႀကေစရန ႀသဝါဒေပးခၿပး အမားစမာ လကနာႀကေသာလညး အခ႕ အနညးစမာ ထနးသမးရ ခကခနငေႀကာငး၊ ေလာကလမးကာစ ဒမကေရစ လမးခရးက ေၿဖာငၿဖးသာယာ ေအးခမးေစလေႀကာငး၊ နငငနင လမး ဘာသာသာသနာ အကးစးပြားအတြက ဦးစားေပး ေဆာငရြကႀကေစလေႀကာငးၿဖင မြနၿမတေသာ ႀသဝါဒမား ၿမြကႀကားခသညက နာယ မတသားခရပါသည။ ၃၆။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနးနင ဆကႏြယေသာ သပတစခနးတြင ရရသည မးေလာငဒဏရာၿဖင မႏေလးၿမ႕ အေထြေထြေရာဂါက ေဆးရႀကးသ႔

ေရာကရလာေသာ လနာမားအား ထေရာကေသာ ေဆးဝါးကသမႈနင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား ေပးေဆာငနငရန ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈေကာမတ တစရပက ဖြ႕စညး ေဆာငရြကခႀကေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ ေကာမတတြင - (က) ေဒါကတာေမာငဝငး(ေဆးရအပႀကး) ဥက႒ (ခ) ေဒါကတာရနၿမင(ပါေမာကၡ/ဌာနမး/ခြစတ) အဖြ႔ဝင(ဂ) ေဒါကတာေဌးဦး (ပါေမာကၡ/ခြစတ) အဖြ႔ဝင(ဃ) ေဒါကတာခြနေအာင (ပါေမာကၡ/ခြစတ) အဖြ႔ဝင(င) ေဒါကတာနနရ (အထးကဆရာဝနႀကး) အဖြ႔ဝင(စ) ေဒါကတာစနးၿမင (ေဆးရအပႀကး) အဖြ႔ဝင(ဆ) ေဒါကတာဝငးေမာငေမာင

(လကေထာကေဆးရအပ) အတြငးေရးမး

တ႔ပါဝငၿပး စနစတက စမကြပက ေဆာငရြကခႀကေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။၂၉-၁၁-၂ဝ၁၂ရကေန႔မ ၇-၁၂-၂ဝ၁၂ ရကေန႔အထ ေဆးရတက လနာေပါငး ၁ဝ၈ ဦး(သဃာ ၉၉ ပါး + လ ၉ ဦး) ရၿပး ေဆးရဆငး / လႊေၿပာငး လနာေပါငး ၇၉ ဦး (သဃာ ၇၄ ပါး + လ ၅ ဥး ) ရကာ လကကန လနာေပါငး ၃ဝ ဥး (သဃာ ၂၅ ပါး + လ ၅ ဥး ) ရေႀကာငး သရခရပါသည။ ေနာကဆး အေၿခအေနအရ ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၃၁ ရကေန႔တြင မႏေလးရ ေဆးရမား၌ တကေရာကကသေနသည ရဟနး/လအားလး ေဆးရမ ဆငးသြားႀကၿပ ၿဖစေႀကာငး သရရပါသည။ ရနကနၿပညသ႔ ေဆးရႀကးတြင တကေရာက ကသေနေသာ သဃာေတာမားသညလညး ေဆးရမ ဆငးသြားႀကၿပး ၿဖစပါသည။ ၃၇။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးနယေၿမတြင ယငးစမကနးလပငနး၏ ရလဒေႀကာင ေတာငေၿခ၌ ေဘးပတပတလညမ ေၿမသားမား ဖယရား သယေရႊ႕ထားသၿဖင ကနးကလပ တစခသဏာၭန ၿဖစေပၚေနသည ေနရာတြင ထးတညး ကနရေနေသာ ေစတနင သမေကာငးတြလကက လညးေကာငး၊ ထေနရာ အထက ေအာကေၿခ ေၿမသားမား ၿဖတေတာကခထားရေသာ ေတာငေစာငးႏင ေတာငေပၚတ႔တြင ေလာေလာဆယ ကနရေနေသးေသာ ေစတငယမားက လညးေကာငး၊ ေတာငေၿခရ တးဆြ စပထားေသာ ေၿမသားမားနင ေရာေနာေနေသာ ေဆးေရးပနးခကား အပငး အစမားနင ဆြမးခသပတေဟာငး အခ႕ကလညးေကာငး၊ အၿခားေသာ ဗဒၶသာသနက အေဆာကအအမား၊ ပစၥညးမားက လညးေကာငး ေတြရခရသည။ ၃၈။ ဒနးေတာေကးရြာေန အမဝငးတစခအတြငးရ အဝစတြငး (ဝါ) ၿပြနစကတြငးတစခ၌ အေတာင ၆ဝ အနကမ ေရစပစကၿဖင စပတငယထားေသာ ေၿမေအာကေရက ေလလာႀကညေသာအခါ ထေရက တကရက ေသာကသး၍ မရဘ ကြနကရစ

စညပငးမားၿဖင နစဆငခၿပးမသာ သးစြနငေႀကာငး၊ ေရ၏ အရညအေသြး အေနၿဖငလညးအေရာင၊ အန႔၊ အရသာတ႔မာ ပမနမဟတဘ အနညးငယ ထးၿခားေနေႀကာငးက ေတြ႔ရခသည။ ၃၉။ ဒနးေတာ၊ ဂဏေတာနင ရြာသာေကးရြာမားမ ေကးရြာလထနင ေတြ႔ဆၿပးအၿပနအလန တငၿပေဆြးေႏြးၿခငးတ႔က ၿပလပေဆြးေႏြးႀကရာတြင လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနးက ဆကလကလပေဆာငခပါက- (က) ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ အၿပညအဝ ရရေရးအတြက စနစတက

ေဆာငရြကေပးရန၊ (ခ) ေၿမယာသမးဆညး (ပကစး) မႈေႀကာင ၿဖစေပၚလာေသာ အလပအကင

အခြငအလမး ရားပါးမႈ ၿပနာအား ေၿဖရငးေပးရန၊ (ဂ) ဆးရႈးသြားေသာ ေသာကသးေရႏင ေရအရငးအၿမစ ရားပါးမႈ ၿပနာအား

အၿမနဆး ၿပနလည ေၿဖရငးေပးရန၊ (ဃ) အကစစပနးၿခငး(နညးပညာ)ေႀကာင ၿဖစေပၚလာေသာ လမႈပတဝနးကင၊

သဘာဝ ပတဝနးကင ဆးကးမားအား စနစတက ကငတြယေၿဖရငးေပးရန၊ (င) ေရဆး ေရညစထတစနစအား စနစတက ေဆာငရြကေပးရန၊ (စ) ဓာတေဗဒ ပစၥညးမား ယစမမႈနင ေရဒယဓာတႀကြ ပစၥညးမားအား

ပတဝနးကင မထခကေအာင စနစတက စမေဆာငရြကေပးရန၊ (ဆ) ေကးရြာ (လေနအမေၿခ)နင နးလြနးေသာ စြန႔ပစေကာကပ၊ လယယာေၿမ နင

နးလြနးေသာ စြန႔ပစေကာကပ အလြနအမငး မၿမငမားေစေရး အတြက အာမခေပးရန၊

(ဇ) အထကေဖာၿပပါ တငၿပခကမားက အေကာငအထည ေဖာေပးရနနငမညကသ႔ အေကာငအထညေဖာမညက ရငးလငးေၿဖႀကားေပးရန။

၄ဝ။ အၿခားတစဖကတြင အကယ၍ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငးစမကနးက ရပဆငးမညဆပါက- (က) ဆးရႈးသြားေသာ လယယာေၿမမားအား ကမၸဏ (သ႔မဟတ) နငငေတာ

အစးရက နဂ မလ စကပးေၿမမားကသ႔ စကပးႏငေသာ ေၿမၿဖစေအာင ေဆာငရြကေပးရန၊

(ခ) လကရၿဖစေပၚေနေသာ ေသာကသးေရ အခကအခက ေၿဖရငးေပးရန၊ (ဂ) ကနးမာေရးနင ပတသက၍ ကနရေသာ ဓာတေဗဒပစၥညးမားနင ကနးမာေရး

ထခကနငေသာ ကမၸဏသးပစၥညးမားအား စနစတက ရငးလငး ဖယရား ေပးရန၊

(ဃ) သတတးေဖာထားေသာ စပယေတာငကငး ေနရာအား နဂမလပစကသ႔

ၿပလပေပးရန၊ (င) အထကေဖာၿပပါ တငၿပခကမားက အေကာငအထညေဖာ ေပးရနႏင

မညကသ႔ အေကာငအထညေဖာမညက ရငးလငးေၿဖႀကားေပးရန။ ၄၁။ ေကးရြာလထအေနၿဖင ပြငလငးၿမငသာမႈက အထးအေလးထား ေတာငးဆႀကေႀကာငး ေတြ႔ရခရပါသည။ ၄၂။ ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ ဒဇငဘာလ ၁ဝ ရကေန႔တြင စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငသညေကာရြာ၊ ေတာငပလရြာနင ေအာငခမးစညရြာ၊ ဝါးတနးေကးရြာနင တညပငကန ေကးရြာမားမ ေဒသခ ေကးရြာလထႏင ေတြ႕ဆခရာတြင ေကာရြာသည လကပေတာငး ေတာင ေႀကးနစမကနးနင အနးကပဆးတြင ရေသာ ရြာၿဖစေသာေႀကာင ယငးစမကနး က ရပဆငးေစလေႀကာငး၊ မငးခြဒဏေႀကာင သးနထြကနႈနး ေလာနညးကဆငး သြားေႀကာငး၊ ေမြးၿမေရး လပငနးအတြက စားကကေၿမ ရားပါးလာေႀကာငး၊ အလပအကင အခြငအလမး ရလငလညး ဤကမၸဏက မႀက ကေႀကာငး၊ အဓက အေနၿဖင မမတ႔၏ ဘးဘြားပငေၿမ ကသာ လပကငစားေသာကလေႀကာငး၊ နငငေတာ စမကနး ၿဖစ၍ မၿဖစမေန လပရမညဆလင မသားစ၏ စားဝတေနေရးအတြက အလပအကင အခြငအလမးမားက ရာေဖြေပးေစလေႀကာငး၊ မသားစတစစမ အလပအကင တစဥးသာမက ႏစဥးအထ ခန႔ထားေပးလင ပမ၍ အဆငေၿပမည ၿဖစေႀကာငး တငၿပ ေတာငးဆႀကပါသည။ ၄၃။ ေအာငခမးစညရြာမ ေဒသခ ေကးရြာလထႏင ေတြ႕ဆရာတြင ေတာေတာငကအမၿပ၍ ေနထငရၿခငးေႀကာင ေတာငက မပကေစလေႀကာငး၊ လယယာေၿမမားက မသမးေစလေႀကာငး၊ ဝမေပါငကမၸဏနင နငငေတာ၏ သေဘာတညခကမားက သရလေႀကာငး၊ သာသနက အေဆာကအအနင အထမးအမတ ေနရာမားက မပကစး ေစလေႀကာငး၊ စမကနး မဖကသမးဘ ဆကလကလပေဆာငပါက သဘာဝ ပတဝနးကင မထခကေအာင လပေဆာငေပးေစလေႀကာငးႏင သာသနက အေဆာကအအ မပကစး ေစရန ေဆာငရြကေပးေစလေႀကာငး၊ စမကနးက ဖကသမးမည ဆပါက ေၿမယာေပၚ စြန႔ပစေၿမမားက မညသ႔ ရငးလငးေပးမညက သလေႀကာငး၊ ေစတ၊ ပထးတ႔က မလအတငး ၿပၿပငေပးရနႏင သပတစခနးအား အႀကမးဖက ၿဖခြငးမႈက စစမး ေဖာထတ ေပးေစလေႀကာငး တငၿပေတာငးဆႀကသညက ေတြ႔ရခသည။ ၄၄။ ဝါးတနးေကးရြာႏင တညပငေကးရြာမားမ ေဒသခ ေကးရြာလထႏင ေတြ႕ဆခရာ၌ မမတ႔ရြာသည စပယေတာင၊ ေႀကးစငေတာင စမကနးမား၏ အကစကဖနးသည ေၿမပမားႏင တစမငခန႔သာ ကြာေဝးေတာေႀကာငး၊ ဆကလကၿပး တးခ႕လာလင ရြာေပာကမာ စးရမေႀကာငး၊ အကစစေငြ႔ေႀကာင ကြ၊ ႏြား၊ ဆတတ႔၏ အစာေရစာ ရားပါးလာၿပး မးေပါကပြားမႈ ေလာနညးလာေႀကာငး၊ ေဒသခေကးရြာ လထမာလညး

ကနးမာေရး ထခကေနရေႀကာငး၊ ကနးမာေရး အေၿခအေနမာ ဆကလကၿပး ဆးရြားလာႏငေႀကာငး၊ စမကနးက ရပေစလေႀကာငး၊ လကရ အေနအထားတြင အကစစ ဖနးခန၌ တစရြာလး မကစစပႀကေႀကာငး၊ သြပမးေပါကၿခငးနင ေရမေကာငးၿခငးတ႔က ႀကညရႈေပးေစလေႀကာငး၊ ေဒသခမားကသာ ဥးစားေပး၍ အလပခန႔ထား ေစလေႀကာငး၊ မသားစတစစတြင တစေယာက အလပရရနင မလေလာကေႀကာငး၊ အလပခန႔လင လညး လအပသည အခနတြငသာ ေခၚသည ေန႔စားဝနထမးမး မလပလေႀကာငး တငၿပ ေတာငးဆႀကသညက ေတြ႔ရခသည။ ၄၅။ ဝကေမးေကးရြာမ ရြာသစေကးရြာသ႔ ေၿပာငးေရႊ႕ေရာကရ အေၿခစက ေနထငႀကသမားက သြားေရာကေတြ႕ဆၿပး ၎တ႔အတြက တညေဆာကေပးထားေသာ ေနအမ၊ အေဆာကအအမားကလညး ႀကညရႈေလလာခႀကရာတြင Type A, Type B, Type C ႏင Type D ဟ၍ အမးအစား ၄ မး ခြၿခားထားသညက ေတြ႔ရရသည။ ယငး ေနအမ၊ အေဆာကအအမားတြင ေနထငလက ရေနသမားနငလညး ေတြ႕ဆေမးၿမနးခႀကရာ အခ႕က ဝကေမးရြာေဟာငးမ ဤရြာသစသ႔ ေၿပာငးေရႊ႕လာရၿခငးက ေကနပနစသက ႀကသမား ၿဖစႀကၿပး အခ႕မာမ နစသကေကနပမႈ မရေႀကာငး ေတြ႔ရရသည။ ရြာေဟာငးတြင ေနစဥက ရြာသစမာထက အေၿခအေန ပမ ေကာငးမြနေသာ အေဆာကအအနင ေနထငခဖးသမား (ေငြေႀကးေခာငလညသမား) က ေကနပမႈ မရႀကဘ ရြာေဟာငးတြင ေနစဥက တအမငယနင ေနထငခရသမား (စးပြားေရး မေၿပလညသမား) ကမ ရြာသစတြင သစသားအမနင ေနထငရသညၿဖစ၍ နစၿခက သေဘာကေႀကာငး ေတြ႔ရရသည။ တညေသာ အခကမာ ၿမ႕သစတညေဆာကခြင ရသည ကနထရကတာမား၊ ဆပကနထရကတာမားသည ေနအမ၊ အေဆာကအအက ေဆာကလပစဥက အရညအေသြး ညဖငးေသာ (သ႔မဟတ) စခနမမေသာ သစနင အၿခား အမေဆာကပစၥညးမားက သးစြခသညဟ အမားစက မကၿမငသကေသ အေထာကအထားမားၿဖင တငၿပသညက ေတြ႔ရရသည။ ရြာသစသ႔ ေၿပာငးေရႊ႕မည ဆပါက ေႀကးနစမကနးတြင အနညးဆး တစအမေထာင တစေယာကနႈနးၿဖင အလပရမညဟ ကတကဝတၿပထားခေသာလညး လကေတြ႕တြငမ ထသ႔မဟတေႀကာငး တငၿပသမားလညး ရသညက ေတြ႔ခရသည။ ၄၆။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ဥက႒ ေဒၚေအာငဆနးစႀကည၏ အကအညေတာငးခခကအရ ေဒါကတာတငမးဝငးနင Dr.Mark Hampson (Australian Embassy Medical Clinic) တ႔နစဦးသည ေကာမရငအဖြ႔ဝင ေဒါကတာၿမငသနးနငအတ ကကနးေကးရြာရ သခေဝေဆးခနးတြင အကစစထ၍ ကနးမာေရး ထခကေႀကာငး သသယရသညဟ ကေလးငယေလးဥး၏ ေရာဂါေဝဒနာ အေၿခအေနက ပဏာမ စမးသပ စစေဆး ႀကညရႈႀကရာ အကစစေႀကာငၿဖစသည ေရာဂါလကၡဏာမား မဟတဟ

မတခကၿပ ႀကေႀကာငး ေတြ႔ရခရသည။၄၇။ ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ၊ ကကနးေကးရြာ အနးရ ၿမနမာစးပြားေရးဥးပင လမတက၊မးႀကး ဆာလဖရစ အကစစစကရသည ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက၏ စကရ ၿဖစေႀကာငး၊ စကမႈဝနႀကးဌာန၏ ခြငၿပခက ရယထားၿခငး မရေႀကာငး၊ ဥးပင၏ စးပြားေရး လပငနး တစခအေနၿဖင လပကငေနၿခငး ၿဖစေႀကာငး၊ အၿပညၿပညဆငရာ စသတမတခက လကမတ (International Organization for Standardization: ISO Certificate) လညး ရယထားၿခငး မရေႀကာငး၊ ေႀကးနမငး၏ လအပခကၿဖစေသာ ၉၈ ရာခငႏႈနး ဆာလဖရစ အကစစ ေန႔စဥ တန ၅ဝ ထြကရေႀကာငး၊ စကရစမကနးက ၂ဝဝ၆ ခနစတြင စတငခၿပး ၁၉-၄-၂ဝဝ၇ ရကေန႔တြင စတငလညပတ ထတလပ ခေႀကာငး၊ ေခါငးတငသည ေၿမၿပငမ ၁၃၁ ေပ ၿမငၿပး စြန႔ထတေသာ အေငြ႕တြင ဆာလဖာဒင ေအာကဆဒ (SO2) ပါဝငမႈက 150 ppm (parts per million) ထက မမားေစရန သတမတ ထနးခပ စြန႔ထတေႀကာငး၊ ၂၄ နာရ စဥဆကမၿပတ လညပတရသည အႏရာယရေသာ ဓာတေဗဒ ပစၥညးစကရ (Hazardous Plant) အတနးအစားအၿဖစ နငငတကာက သတမတထားေႀကာငး စကရမး၏ ရငးလငး တငၿပခက အရ သရခရသည။ ၄၈။ ဆရယလစ အစးရလကထကတြင သတတြငး ဝနႀကးဌာနသည ယဂဆလပနငငမ နညးပညာနင စကပစၥညး ကရယာမား ဝယယၿပး စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာင သတတြငး စမကနး လပငနးမားက တစေန႔တန ၈ဝဝဝ က စကရတစရ တညေဆာကကာ ၁၉၈၄ ခနစမ စတငေဆာငရြကခေႀကာငး၊ သတပါဝငသည ေၿမသား တးေဖာၿခငး၊ ႀကတခြၿခငးမား ၿပလပၿပးေနာက အၿမပကပ သန႔စငသည နညးစဥ (Floatation Method) ၿဖင ေဆာငရြကခေႀကာငး၊ နညးပညာ မားယြငးၿခငး၊ ေခတမမႈ မရၿခငးတ႔ေႀကာင သတရငးအတြငးရ ေႀကးနမားအား ကနစငေအာင ထတယနငမႈ မရခေႀကာငး၊ ရငးနး ကနကစရတနင ထတလပမႈစရတ ႀကးၿမငၿခငး၊ ေႀကးန သတစင အၿဖစ မထြကရၿခငးတ႔ေႀကာင အခနကန၊ ေငြကန အက းအၿမတ မရရသညအတြက စမကနးအား ၁၉၉၈ ခနစတြင ရပဆငးခေႀကာငး ေတြ႔ရရသည။ ၄၉။ နငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးနင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစ (တပမေတာအစးရ) လကထက ၁၉၉၈ ခႏစ နဝငဘာလတြင သတတြငးဝနႀကးဌာန၊ အမတ (၁) သတတြငး လပငနးနင ကေနဒါႏငင အငဗငဟး ကမၸဏတ႔ ပးေပါငးၿပး ၿမနမာ-အငဗငဟး ေႀကးန ကမၸဏ လမတက (Myanmar Ivanhoe Company Copper Limited- MICCL) အမညၿဖင ၅ဝး၅ဝ အကးတ ဖကစပစနစ (Joint Venture Agreement) ၿဖင စာခပခပဆ၍ စပယေတာငႏင ေႀကးစငေတာင သတတြငး စမကနး လပငနးမားက ဆကလက ေဆာငရြကခေႀကာငး၊ ယငးကသ႔ ေဆာငရြကရာတြင ဟငးလငးပြငစနစ

(Open Pit) ၿဖင သတတးေဖာၿပး ထြကရလာေသာ သတရငးမားက စပ၍ ဆာလဖရစအကစစေပာၿဖင ပကဖနးကာ ထြကရလာသည ေကာပါးဆာလဖတ အရညမားက Electrolite နညးစဥၿဖင ေႀကးနသတစငမား (၉၉ ဒသမ ၉၉ ရာခငႏႈနးထ ပါဝင) ထတလပသည စနစၿဖင ၂ဝ၁ဝ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလအထ ေဆာငရြကခေႀကာငး ေတြ႔ရခသည။ ၅ဝ။ အမတ (၁)သတတြငး လပငနးနင အငဗငဟ ကမၸဏထမ အစရယယာမားလႊေၿပာငး ဝယယၿပး ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတက (Myanmar Economic Holdings Limited - MEHL) နင ၿမနမာ-ယနစ ေကာပါးလမတက (Myanmar Yang Tse Copper Limited-MYTCL) တ႔သည ထတလပမႈအေပၚ အကးအၿမတ ခြေဝခစားသညစနစ (Production Sharing Contract-PSC) ၿဖင စာခပက ၂ဝ၁ဝ ခနစ၊ ဇြနလ ၃ ရကေန႔တြင စာခပခပ ဆၿပး စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာင သတတြငး စမကနးလပငနးမားက ဆကလက ေဆာငရြကလကရေႀကာငး ေတြ႔ရခသည။ ၅၁။ စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာင သတတြငး စမကနး ဧရယာသည ၆၂၅၃ ဒသမဝ၄ ဧကရၿပး သတတြငးဝနႀကးဌာန၏ ခြငၿပမန႔ၿဖင ဓာတသတအႀကးစား တးေဖာ ထတလပခြင ရရထားေႀကာငး၊ ၁၉၉၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလမ စ၍ ႏစ ၃ဝ ႏစရည ေၿမငားဂရန ရရၿပး ၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရရသည။ ထ႔အၿပင ၿမနမာနငင ရငးနးၿမႇပနမႈ ေကာမရင၏ ၁၈-၃-၂ဝ၁၁ ရကစြပါ နငငၿခားရငးနးၿမႇပနမႈဆငရာ ခြငၿပမန႔အမတ (၄၆၁/၂ဝ၁၁) က ရရထားၿပး Yang Tse Copper Limited မ ႏငငၿခား ရငးႏးၿမႇပႏမႈ အေမရကန ေဒၚလာ ၃၉၆ ဒသမ ၃၇၇ သနးက ရာႏႈနးၿပည ရငးႏးၿမႇပႏမည ၿဖစေႀကာငး ေတြ႕ရခသည။ ၅၂။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနး ဧရယာသည ၇၈၆၇ ဒသမ၇၈ ဧက ရၿပး သတတြငး ဝနႀကးဌာန၏ ၅-၃-၂ဝ၁ဝ ရကစြပါ ခြငၿပမန႔အမတ (ဝဝဝ၃/၂ဝ၁ဝ) ၿဖင ဓာတသတ အႀကးစား တးေဖာ ထတလပခြင ရရထားေႀကာငး၊ ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ စကတငဘာလမ စ၍ နစ ၆ဝ ေၿမငားဂရမ ရရၿပးၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရခသည။ ထ႔အၿပင ၿမနမာနငင ရငးနးၿမႇပနမႈ ေကာမရင၏ ၅-၅-၂ဝ၁ဝ ရကစြပါ ႏငငၿခား ရငးႏးၿမႇပႏမႈ ဆငရာ ခြငၿပမန႔အမတ (၄၃၈/၂ဝ၁ဝ) က ရရထားၿပး Wanbao Mining Limited က နငငၿခား ရငးနးၿမႇပနမႈ အေမရကန ေဒၚလာ ၉၉၇ သနးက ရာႏႈနးၿပည ရငးႏးၿမႇပႏမည ၿဖစေႀကာငး၊ ထတလပမႈအေပၚ အကးအၿမတ ခြေဝခစားသည စနစ (Production Sharing Contract-PSC) ၿဖင စာခပခပဆၿပး လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနး လပငနးမားက ေဆာငရြကသြားမညၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရခသည။ ၅၃။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနး ဧရယာအတြငးရ ေကးရြာ ၄

ရြာ ၿဖစေသာ ဝကေမး၊ ကေတာ၊ ဆညတညးႏင ဇးေတာေကးရြာမားမ ေကးရြာသစသ႔ေရႊ႕ေၿပာငးၿပးစးမႈ အေၿခအေနမာ စစေပါငး ရရငး ၄၄၁ အမ အနက ၂၁၈ အမ ေရႊ႔ေၿပာငးၿပး ၂၂၃ အမ ကနရေနေသးေႀကာငး၊ ရရငး ဘနးေတာႀကး ေကာငး ၅ ေကာငး အနက ၃ ေကာငး ေရႊ႕ေၿပာငးၿပး ၂ ေကာငး ကနေနေသးႀကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ၅၄။ ၂ဝဝ၁ ခႏစ၊ လန-၃၉ အရ လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနးနယေၿမတြင သမးဆညးေၿမ ဧရယာ စစေပါငး ၇၈၆၇ ဒသမ ၇၈ ဧကအနက လယယာ စကပးေၿမ ၅ဝ၅၇ ဒသမ ဝဝ ဧကရေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ၅-၄-၂ဝ၁၁ ရကေန႔မ ၂၅-၇-၂ဝ၁၂ ရကေန႔အထ ေၿမေလာေႀကး ေပးၿပးေသာ ဧရယာမာ ဦးပင မေပါကေသာလညး စကပးထားေၿမ ၁၇၂၇ ဧက အပါအဝင ၆၇၈၄ ဧကရေႀကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ၅၅။ ေကးရြာသစသ႔ ေၿပာငးေရႊ႕သမားအား Wanbao Mining Limited ကေကးရြာေဟာငးတြင ေနထငခေသာ ေနအမ အမးအစားအလက အေဆာကအအ၏ တစစတရနးေပ ႏႈနးထားၿဖင တြကခကထားေသာ အေဆာကအအ ပကစးမႈ နစနာေႀကး မားက (အနညးဆး ၃၅ဝဝဝ ကပမ အမားဆးကပ ၁ဝ သနးအထ) ေထာကပေပးၿခငး၊ ေကးရြာသစရ ေနအမမားတြင လအပခကမား ရပါက စတတငးက ၿပငဆင ထနးသမးႏငရန အမအမးအစား အလက A-Type ၁ဝ သနး၊ B-Type ၈ သနး၊ C-Type ၆ သနးနင D-Type ၄ သနး နႈနးမားၿဖင ေထာကပေငြမား ေပးအပၿခငး၊ အၿခား လအပခကမား ပပးေပးၿခငးတ႔က ေဆာငရြကခေႀကာငး သရခရသည။ ၅၆။ စပယေတာငႏင ေႀကးစငေတာင ေႀကးနသတတြငး၏ လပသားအငအားမာနငငၿခားသား ပညာရင ၆ ဦး၊ ၿမနမာဝနထမး ၁၄၃၉ ဦးၿဖစၿပး လကပေတာငးေတာင သတတြငး လပသားအငအားမာ နငငၿခားသား ပညာရင ၁၆၉ ဦးနင ၿမနမာဝနထမး ၆၆ဝ ဦး ၿဖစေႀကာငး၊ အသစခန႔ထားမည အငဂငနယာဘြ႔ရမားနင အၿခားဘြ႔ရ ၿမနမာ ဝနထမးမား ၁၂၈ ဥးအား ၂၄-၉-၂ဝ၁၂ မ စတင၍ လပငနးခြင အေၿခခ ၉ လ သငတနး သငႀကား ပ႔ခလကရၿပး သငတနးကာလအတြငး အေဆာင၌ ေနထငေစၿပး စားေသာက စရတနင အေထြေထြ စရတအတြက တစဦးလင ေငြကပ ၁ သနးနႈနး ေထာကပ ေပးေႀကာငး၊ ေရႊ႕ေၿပာငးခရေသာ ေကးရြာ ၄ ရြာ ႏင စမကနး အနး ပတဝနးကင ေကးရြာမားမ ရြာသရြာသားမားအား စမကနး ဝနထမးအၿဖစ ခန႔ထားေပးၿပး လပငနးခြင လကေတြ႔ သငႀကားေပးၿခငး ေဆာငရြကလက ရေႀကာငး၊ လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငးသည သတတြငး ထေထာငမႈ ကာလၿဖစၿပး တညေဆာကမႈ လပငနးမား ေဆာငရြကေနရ၍ နငငၿခားသား ပညာရငဦးေရ မားၿပားေနၿခငး ၿဖစေႀကာငး၊ ထတလပမႈလပငနး စတငသညနင ၿမနမာဝနထမးမား အစားထး၍ နငငၿခားသား အငအားအနညးဆးၿဖင ဆကလက ေဆာငရြကသြားမည ၿဖစေႀကာငး သရရသည။ ၅၇။ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက Myanmar Economic Holdings Limited-

MEHL နင Myanmar Wanbao Mining Copper Limited-MWMCL တ႔က အသမစမဟာပ႒ာနး ရြတဖတပေဇာပြ ကငးပၿခငး၊ ေတာငႀကားေကာငးတက ပ႒ာနးသမး ေအာငပြ အခမးအနား ကငးပၿခငး၊ ေရေဘးသင ေဒသခမားအတြက အလေငြ ေပးအပၿခငး၊ ဝကေမး-ကေတာ ေကးရြာသစတြင ေကာငးသး စာအပမား၊ ေကာငးဝတစမားနင ေကာငးသး ဗရမား လဒါနးၿခငး၊ ရြာသာရြာ၊ ယမားေခာငး တာေပါင ၿပၿပင ေဆာငရြကေပးၿခငး၊ ရြာသာ-ေရႊပနးခငလမး ေဆာကလပေပးၿခငး၊ သာယာကနးရြာ တတား၊ မးႀကးၿပငရြာ ဆည ၿပၿပငေဆာငရြကေပးၿခငး၊ ေဖာငးကားရြာ ဆည ၿပၿပငေပးၿခငး၊ လကပေတာငး ေကးရြာရ ေဆးေပးခနးႏင စာႀကညတကေရ႕ ေၿမေနရာအား စကယႏရားမားၿဖင ၿပၿပငကညေပးၿခငးနင ၂ဝ၁၁ ခနစအတြငး မးရြာသြနးမႈေႀကာင ကးေပါကသြားေသာ ဆားလငးႀကးၿမ႕လယရ အမားသး ေရကနႀကး ၿပနလည ၿပၿပငမႈအား စကယႏရားမားၿဖင ကညေဆာငရြကေပးၿခငး၊ ကကနးေကးရြာတြငေသာကသးေရအတြက အဝစတြငးႏင အတေရကန တးေဖာလဒါနးၿခငး၊ ေသာကေရအတြက ေရသန႕စက လဒါနးၿခငး စသညတ႔က ေဆာငရြကေပးခေႀကာငး သရရသည။ ၅၈။ ေႀကးနထတလပမႈ စြမးရညအေနၿဖင စပယေတာင၊ စပယေတာင(ေတာင)နငေႀကးစငေတာင ေႀကးနသတတြငး တ႔မ ၂၀၁၁ ခနစမ ၂၀၁၅ ခနစအထ တစနစလင တနခန ၂၅ဝဝဝ နင ၂ဝ၁၅ ခနစမ စတင၍ တစနစလင တနခန ၃၉ဝဝဝ ထတလပရနက လညးေကာငး၊ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးမ တစနစလင တနခန ၁ဝဝဝဝဝ ထတလပရနက လညးေကာငး ရညမနးထားေႀကာငး သရခရသည။ ၅၉။ စပယေတာင၊ စပယေတာင(ေတာင)မ ေႀကးနသတစင ထတလပမႈမာ ၿမနမာ-အငဗငဟေႀကးန ကမၸဏလမတက (Myanmar Ivanhoe Copper CompanyLimited - MICCL) ၏ ထတလပမႈ လပငနးမားက (Cut-off Date) အၿဖစ သတမတထားသည ၃၁-၁၂-၂၀၁၀ ရကေန႔ ေနာကပငးတြင ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတက Myanmar Economic Holdings Limited- MEHL နင (Wanbao Mining Limited) ၏ ကမၸဏခြ ၿဖစေသာ (Myanmar Yang Tse Copper Co., Ltd.) တ႔က တာဝနယ ေဆာငရြကလက ရေႀကာငး၊ ထတလပမႈအတြက အဓက လအပလကရသည (Diluent,HSD, Sulphuric Acid) နင (Explosive) မားက အၿမန ၿဖညဆညး ေဆာငရြကၿပး ထတလပမႈ လပငနးမား စတငခရာ ၅-၂-၂ဝ၁၁ ရကေန႔မ စတငၿပး ေႀကးနသတစင( Cathode Copper) မား စတငထြကရခေႀကာငး၊ ၂၀၁၁ ခနစ ေဖေဖာဝါရလမ ၂၀၁၂ခနစ၊ နဝငဘာလကနအထ စစေပါငး (Cathode Copper) ၂၂၁၇၄ ဒသမ ၁၁ တန ထတလပၿပး ၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရခ႔ရသည။

၆ဝ။ ေႀကးနသတစင ထတလပမႈၿဖစစဥ (Production Process )က လကေတြ႔ကြငးဆငး ေလလာ ႀကညရႈရာတြင ( Mining ) ၊ ( Crushing)၊ ( Screening ) ၊ ( Heap Leaching )၊ ( Solvent Extraction )၊ (Electro - wining) စသည လပငနးအဆငဆင ပါဝငေႀကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ထ႔ၿပင ေႀကးနသတစင ထတလပမႈ ၿဖစစဥတြင အသးၿပရေသာ ကနႀကမးပစၥညး အမးမး (ေရနင ေၿမေကာက၊ အစငအခ စသည) တ႔မာထတလပမႈ ၿဖစစဥစနစ (Production Process System ) အတြငးမ အၿပငသ႔ စြန႔ထတပစရန မလဘ ဤစနစအတြငးမာပင အဖနတလလ ၿပနလည အသးၿပနငေသာ (Zero Discharge Process ) ၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရရသည။ ၆၁။ မငးၿမ႕ (Mine Town) (လပသားၿမ႕) ရ ၿပညသ႕ေဆးရသည ခတင ၂၅ လးဆေဆးရတစရ ၿဖစၿပး အေထြေထြေရာဂါက ဆရာဝန ၄ ဦး၊ သြားဆရာဝန ၁ ဦး၊ သနာၿပ ဆရာမ ၆ ဦး၊ သနာၿပအက ၅ ဦးနင အေထြေထြအက ၃ ဦးၿဖင ေႀကးနသတတြငး စမကနး ဝနထမးနင ဝနထမးမသားစမားအား ၂၄ နာရ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈမား ၿပလပေပးလက ရေႀကာငး၊ ယခအခါ ၂၁-၅-၂ဝ၁၂ ရကေန႔မစ၍ ေန႔စဥ (Mobile Medical Team) တစခၿဖင လညလည၍ အနးပတဝနးကင ေကးရြာမား ၂၈ ရြာမ လနာမားကပါ အခမ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈမား ၿပလပေပးလကရေႀကာငး ေတြ႔ရရသည။ ေဒသခ ရြာသ ရြာသားမားက ထ႔ထကပမ၍ ထေရာကေသာ အကအညမား ေပးေစလေႀကာငး ကလညး ေတြ႔ရရသည။ ၆၂။ ပသမ-မရြာ ကားလမးေဘးရ ဒနးေတာရြာနင ေလးညငးေတာင ဘနးေတာႀကးေကာငးအႀကား၊ (မငတငအမတ (၄၄၆/၂) မ (၄၄၆/၇) အထ) တြငရေသာ ယခင ၁၉၈၄ ခနစမ ၁၉၉၇ ခနစခန႔ အတြငး စြန႔ပစခသည စြန႔ပစေၿမမားက ေဒသခမားက ေဒသႏရ နညးၿဖင ဒတာ/ေႀကးနခကလပၿပး ကနရေနသည ညစႏြမးေၿမသား မားက အရပဆး အကညးတနစြာ ေတြ႔ရခရသည။ ထ႔အၿပင ပသမ-မရြာ ကားလမးေဘးရ ကကနးေကးရြာ အတြငးနင အနး ပတဝနးကငတြငလညး ယခင ၁၉၈၄ ခနစ ၁၉၉၇ ခနစခန႔ အတြငး စြန႔ပစခသည စြန႔ပစေၿမမားက ေဒသႏရ နညးၿဖင ဒတာ/ေႀကးန ခကလပမႈေႀကာင ေၿမသားမား ညစႏြမးၿပး ေျမေအာကသ႔ စမဝငမႈေႀကာင ေသာကသးေရ မသန႔ရငးမႈမား ၿဖစေပၚေနေႀကာငး ေတြ႔ရခသည။ ၆၃။ မရြာ ေႀကးနစမကနး၏ ပထမအဆငၿဖစသည စပယေတာင၊ ေႀကးစငေတာငစမကနးတြင ေပါငးစပစမခန႔ခြမႈ စနစ (Integrated Management System) က အရညအေသြး ၿမငမားေရး၊ ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရး၊ လပငနးခြင ကနးမာေရးနင ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ေဆာငရြကမႈမားတြင အေၿခခမဝါဒအၿဖစ ကငသးေႀကာငး၊ ၂ဝဝ၃ ခနစမစ၍ စပယေတာင၊ ေႀကးစငေတာင စမကနးသည အၿပညၿပညဆငရာ လကမတ ၃ ေစာငၿဖစေသာ ISO 14001 : 2004 (သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးမႈ

စမခန႔ခြၿခငးဆငရာ လကမတ) ISO 9001:2008 (ထတလပမႈ စမခန႔ခြၿခငး ဆငရာလကမတ) OHSAS 18001:2007 (လပငနးခြင ေဘးကငး လၿခမႈနင ကနးမာေရး စမခန႔ခြမႈဆငရာ လကမတ) တ႔က ရရထနးသမးထားနငခေႀကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ၆၄။ မရြာ ေႀကးနစမကနး၏ ဒတယအဆင ျဖစသည လကပေတာငးေတာငစမကနးတြငလညး စပယေတာင၊ ေႀကးစငေတာင စမကနးမာကသ႔ပင ဟငးလငးပြင (Open Pit ) သတတးေဖာေရးလပငနး၊ အကစစပါဝငေသာ အရညဖနး၍ ဒတာရည ထတလပငနး၊ ေအာဂနစ အရညၿဖင ဒတာအရညအေသြး ၿမငတငၿခငးလပငနးနင လပစစသး သန႔စငနညးစဥၿဖင ကကသတေႀကးန ထတလပၿခငးလပငနးမား ပါဝငမည ၿဖစေႀကာငး၊ ထ႔အၿပင လကပေတာငးေတာင စမကနးတြင အၿပညၿပညဆငရာ စႏႈနးမားက အေၿခခသည စနစကလညး အလားတ ဆကလက ကငသးသြားမည ၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ၆၅။ ၁၉၉၆ ခနစတြင ႀသစေႀတးလနငင Coffey Partners International Pty.Limited) က လကပေတာငးေတာင ေရစမခန႔ခြမႈနင ပတဝနးကင ေစာငႀကည ေလမႈမားက ေဆာငရြကခေႀကာငး၊ ထ႔အၿပင လကပေတာငးေတာင စမကနးအတြက ပတဝနးကင ထနးသမးေရးနင လႈမႈဘဝ အကၿဖတမႈ၊ Environmental and Social Impact Assessment-ESIA) စာတမးက ၁၉၉၇ ခနစကပင ႀသစေႀတးလနငင (MINPROC Engineers Limited) က အႀကၿဖစနငစြမး ေလလာမႈ အစရငခစာ (Pre-feasibility Study Report) ႏငၿဖစႏငစြမး ေလလာမႈ အစရငခစာ (Feasibility Study Report) ၌ ေရးသား ထညသြငးခေႀကာငး၊ ၂ဝဝ၃-၂ဝဝ၄ ခနစမားတြငလညး လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးအတြက (Base Line Study on the Flora) နင (Base Line Study on Fish, Birds & Mammals Report) တ႔က ရနကနတကသလ၊ သတေဗဒဌာနမ စစတမး ေကာကယ ၿပစတငၿပၿပး ၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရခရသည။ ၆၆။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးအတြက ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငEnvironmental Myanmar Cooperative Company Limited ( EMC) က Base Line and Monitoring Survey on Flora and Fauna of Letpadaung Copper Project Mine Area ကလညး စစတမးေကာကယခၿပး ၿဖစေႀကာငး၊ Re-assessment of EIA & SIA တ႔က ကမၸဏ ၃ ခၿဖငေဆာငရြကၿပး Integrated Management System (IMS)၊ Integrated Management Procedures ( IMPs)၊ Environmental Control Procedures (ECPs)၊ Safety Procedures၊ Environment Aspect Register နင Standard Operating Procedures (SOPs) စေသာ လပငနးမားက ၿပ႒ာနးၿပး အေသးစတ စမေဆာငရြကမညၿဖစေႀကာငး သရခရသည။ ၆၇။ ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပင လမတက (Myanmar Economic Holdings Limited-

MEHL) သည စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငအား ဥးပငလမတကႏင ဝမေပါင ကမၸဏတ႔ ခပဆထားေသာ စာခပက တငၿပခပါသည။ ၂ဝ၁၃ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၉ ရကေန႔တြင စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငႏင ဥးပင ဥက႒ ေခါငးေဆာငသည အဖြ႕ႏင ေတြ႕ဆရာတြင ဦးပငလမတကဘကမ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးအား ဦးပင လမတကသ႔ သတတြငးဝနႀကးဌာနက ထတလပခြင ပါမစ ထတေပးခေႀကာငး၊ ဥးပင လမတကသည ဝမေပါင ကမၸဏႏင ထတလပမႈ ခြေဝသည (Production Sharing Contract) စာခပ ခပဆခေႀကာငး၊ ၿမနမာ ရငးနးၿမႇပနမႈ ေကာမရင၏ ခြငၿပမန႔၊ ကနသြယမႈ ဝါဒေကာငစ၏ ခြငၿပမန႔၊ အစးရအဖြ႕တ႔၏ ခြငၿပမန႔တ႔က ရယခေႀကာငး ရငးၿပခပါသည။ ထကသ႔ သေဘာတညခကမား ရယထားေသာလညး ႏငငၿခား ကမၸဏႏင သတတြငး လပငနး လပကငၿခငးၿဖစရာ ထသ႔ လပကငရနအတြက ခြငၿပသည အမန႔ေႀကာၿငာစာ (Notification) ကမ ထတၿပနထားၿခငး မရေႀကာငးက ေတြ႕ရရပါသည။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ အတငပငခ ပညာရင ၂ ဥး တ႔က ႏငငေတာ၏ အကးစးပြား၊ ၿမနမာစးပြားေရးဥးပင လမတက၏ ေရရည အကးအတြက ဥးပင လမတကႏင ဝမေပါငတ႔ ခပဆထားေသာ စာခပတြင ၿပငဆငသငသည အခကအလက တ႔က အႀကၿပခႀကပါသည။ ဦးပငလမတကသည ကနထရကစာခပက ၿပငဆငခြင ရေႀကာငးနင ထသ႔ ၿပငဆငသညအခါ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ အႀကၿပခကမားက ထညသြငးၿပငဆငမည ၿဖစေႀကာငးၿဖင ေကာမရငအား ေၿပာႀကား ခပါသည။ ၆၈။ ေကာမရင၏ ေဒသခအဖြ႔ဝငတ႔က ယငးမာပငၿမ႕နယ၊ ေရႀကညၿပငရြာမအမးသမးႀကး တစဥး ၂-၂-၂ဝ၁၃ ရကေန႔တြင ေကာကမငး ခြမႈေႀကာင အတေရကန ၿပက၍ ဒဏရာရရသညဟ ေကာမရငအား သတငးပ႔ခရာ ေကာမရင အဖြ႕ဝင ႏစဥးသည ၆-၂-၂ဝ၁၃ ရကေန႔တြင သြားေရာကစစေဆးခပါသည။ (က) အမးသမးႀကးသည အတကနၿပကသၿဖင ပြနးပဒဏရာမား ရရၿပး မရြာ ၿပညသ႔

ေဆးရ၌ ေဆးကသမႈ ခယေနသညက ေတြ႕ရရပါသည။ ၿပညသ႔ေဆးရက လအပေသာ ကနးမာေရး စစေဆးမႈမားက ၿပလပေပးခပါသည။

(ခ) ၿပကသည အတေရကနက စစေဆးႀကညရာ အတေရကနမာ ၂ဝ၁၂ ခနစ၊ဒဇငဘာလတြင ေဆာကလပခၿပး လကရာမာ သတမတ အရညအေသြး မမေႀကာငး၊ အတေရကနမာ ေၿမတနခါမႈ (Vibration) လားရာ ဘကသ႔ ဆန႔ကင၍ ၿပကခသညက ေတြ႔ရရပါသည။ ရြာအတြငးရ အၿခား ေရကနမားမာမ ထခကပကစးမႈ မရေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ေကာမရင အဖြ႕ဝငမားသည ၿမနမာ-ယနစေကာပါး ကမၸဏက ေႀကးစငေတာငႏင စပယေတာငတ႔တြင စမးသပ ေကာကမငးခြမႈမားက မကၿမငႀကညရႈခရာ မားစြာ ကယေလာငေသာ အသမား

မႀကားရဘ တနခါမႈ မရခေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ပတဝနးကငသ႔ ဆကလကေလလာခရာ ေရပပေကးရြာရ ဘရားမားအား ပကစးမႈ ရ/မရ လညလညႀကညရႈ ဖးေၿမာၿပး၊ ဆရာေတာ ဦးသလနႏၵ၏ မန႔ႀကားခကအရ ယခငနစက ငလငဒဏေႀကာင ဘရားေစတ အခ႕ ကြအကခေႀကာငး၊ ေကာကမငး ခြမႈေႀကာင အသကယၿပး ေၿမတနခါမႈ အနညးငယသာ ရေႀကာငး သရရပါသည။

(ဂ) အမးသမး၏ ဒဏရာရရမႈသည ေကာကမငးခြမႈနင ဆကစပမႈ မရေသာလညးၿမနမာ-ယနစ ေကာပါး ကမၸဏက ေစတနာအေလာက ေဆးကသ ေပးခေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။

ၿမနမာပတဝနးကငသပၸအဖြ႔အား တာဝနေပးအပၿခငး၆၉။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ ကြငးဆငးေလလာခကမားမာ ပဏာမ စစမးစစေဆးမႈမား ၿဖစသၿဖင လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးႏင စပလဥး၍ သဘာဝပတဝနးကင ထခကမႈနင လမႈဘဝ အကးသကေရာကမႈတ႔က အကၿဖတႏငရန အတြက ၿမနမာပတဝနးကင သပၸအား တာဝနေပးအပခရာ ၿမနမာပတဝနးကင သပၸသည ေအာကပါဘာသာရပ ကၽြမးကငသမား ပါဝငသည အဖြ႕ၿဖင လပငနးမားက ဖြ႕စညး ေဆာငရြကလက ရပါသည- (က) Ecology Expert ၁ ဦး

(ခ) Natural Hazard and Environmental Management ၁ ဦး

(ဂ) Project Development Analyst Expert ၁ ဦး

(ဃ) Health, Safety and Environment Consultant ၁ ဦး

(င) Environmental Engineering Consultant ၁ ဦး

(စ) Soil and Water Expert ၁ ဦး

(ဆ) Environmental Mapping Expert ၁ ဦး

(ဇ) Social Impact Assessment Expert ၂ ဦး

( ဈ ) Air Quality Expert ၁ ဦး

(ည) EIA Consultant ၁ ဦး

(ဋ) Cultural Expert ၁ ဦး

ၿမနမာပတဝနးကင သပၸအဖြ႔၏ ေလလာ ေတြ႔ရခကမား၇ဝ။ ၿမနမာ ပတဝနးကင သပၸအဖြ႕သည ဒဇငဘာလ ၂၄ ရကေန႔မ ၃ဝ ရကေန႔အထလကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးနင စပလဥး၍ လညးေကာငး၊ စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနး လပေဆာငေနမႈက လညးေကာငး သြားေရာက၍ လကေတြ႔ ကြငးဆငးေလလာခပါသည။ ကြငးဆငး ေလလာခကမားအရ ေအာကပါတ႔က ေတြ႔ရခရပါသည- (က) ေဂဟစနစ။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနး ေဒသတြငရသည

သစပငမားအနက သစပငအမးအစား (Plant species) တြင မးတးမည အမးအစား မေတြ႕ရေႀကာငး၊ စမကနး ဧရယာသည ခငးတြငးၿမစ အနး တညရေႀကာငး၊ ၿမစေရလသညအခါ ေႀကးနမငး အနးအထ ေရာကရေႀကာငး၊ ခငးတြငးၿမစေရ၏ နမနာက စစေဆးခရာတြင ႏငငတကာ စခနစႏႈနး အတြငးရေႀကာငး၊ ေၿမေအာကေရ (Ground Water) က စစေဆးရာတြင ေၿမေအာကေရသည ေသာကသးရန မသငေလာသညက ေတြ႕ရရေႀကာငး၊ အထးသၿဖင ကကနးေကးရြာရ ေရတြငးမားမ ေၿမေအာကေရသည ႏငငတကာက သတမတထားေသာ ေသာကသးေရ စႏႈနးထက နမကသည က ေတြ႔ရရေႀကာငး၊

(ခ ) ေလထညစညမးမႈ အေၿခအေန။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးနယေၿမ ဝနးကငတြင ဖနမႈန႔ပါဝငမႈသည ကမၻာကနးမာေရးအဖြ႔ (WHO) စခနစညႊနးမားထက ပမေနသညက ေတြ႔ရရပါသည။ ေလထနင ပတသကသည အၿခားအဂၤါရပမား ၿဖစေသာ CO2, VOC,NO2, and SO2 တ႔ ပါဝငမႈမာမ သတမတထားေသာ စခနစညႊနး အတြငး ေကာငးမြနသည အေၿခအေန ရသညက ေတြ႔ရရပါသည။

(ဂ) လကပေတာငးေတာင စမကနးအေပၚ လမႈဝနးကင ရႈေထာငမ ဆနးစစခက။ၿမနမာပတဝနးကင သပၸအဖြ႔သည ၂၅-၁၂-၂ဝ၁၂ မ ကြငးဆငး ေလလာၿပး စပယေတာင၊ ေႀကးစငေတာငႏင လကပေတာငးေတာင တ႔၏ သဘာဝ ပတဝနးကငနင လမႈေရး၊ ကနးမာေရး ေဆာငရြကမႈ အေၿခအေနမားက ေလလာၿခငး၊ ရြာသားမားအား စမကနးႏင ပတသက၍ ေတြ႕ဆေမးၿမနးၿခငး၊

လယယာေၿမ ေလာေႀကးကစၥႏင ပတသက၍ ေတြ႕ဆ ေမးၿမနးၿခငးတ႔ကၿပလပခပါသည။ ထသ႔ ေလလာရာတြင ေၿပာငးေရႊ႕မည ေကးရြာသစက တညေဆာကေပးၿခငး၊ မလတနးေကာငး၊ စာႀကညတက၊ ဆကသြယေရး စခနးနင မးသတစခနးမား ထားရေပးၿခငး၊ ေရ၊ မး ရရရန ေဆာငရြကေပးၿခငး၊ ဘနးေတာႀကး ေကာငးမား တညေဆာကေပးၿခငး စသညတ႔က ၿပလပ ေပးေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ အမမားက တညေဆာကေပးရာတြင အရညအေသြး ညသၿဖင အမအမးအစား အလက ေလာေႀကး ၄ သနးမ ၁ဝ သနးအထ ထပမေပးအပသညကလညး ေတြ႔ရရပါသည။ ေၿမယာ/သးႏ ေလာေႀကး အၿဖစ တစဧကလင ၅၂ဝဝဝဝ ကပမ ၅၅ဝဝဝဝ ကပအထ လညးေကာငး၊ ထနးတစပငႏင သနပခါး တစပငလင ၁ဝဝဝဝ ကပ၊ သရကတစပငလင ၁၆ဝဝဝ ကပႏႈနးၿဖင လညးေကာငး ေလာေႀကး ေပးခေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။

(ဃ) ကြငးဆငးအဖြ႕အေနၿဖင ေအာကပါ အားနညးခကမားက ေတြ႕ရ ခရပါသည- (၁) ရြာသစမားက စၿပေကးရြာ အဆငမ တညေဆာကထားမႈ မရၿခငး၊ (၂) ေလာေႀကးကစၥတြင ပြငလငးၿမငသာမႈမရၿခငး၊ (၃) သတငးအခကအလကရရရန အခြငအလမး အားနညးေသာ

ရြာသရြာသားမားအား စမကနးနင ပတသကသည သေကာငး စရာမားက ေခၚယေဆြးေႏြး ရငးလငးၿပသမႈ မရၿခငး၊

(၄) ေလာေႀကးေပးမည ဆငေခၚေႀကာၿငာစာမားတြင ေၿမယာ/သးနေလာေႀကးမားဟ ေရးထားၿပး ေလာေႀကးရရေႀကာငး လကေဗြ (သ႔မဟတ) လကမတထးရေသာ ဝနခခက စာရြကတြငမ ေလာေႀကးေငြ ရရေႀကာငးနင ေၿမယာ စြန႔လႊတေႀကာငး ဝနခခကဟ ေတြ႔ရၿခငး၊

(၅) ေၿမယာ/သးန ေလာေႀကးေပးရာတြင ယာေၿမၿဖင အသကေမြးဝမးေကာငး ေနရေသာ ေကးလကေန ရြာသ/ရြာသား မားအား ကာလတနဖး (Market Value) ၿဖင ေလာေႀကးေပးမႈ မရၿခငး၊

(၆) လကပေတာငးေတာငစမကနးတြင လမႈေရး အကးသကေရာကမႈအဆငမ အကၿဖတၿခငး (Social Impact Assessment- SIA) ေဆာငရြကထားမႈ မရၿခငးတ႔က ေတြ႕ရရပါသည။

(င) လယတ ဆရာေတာဘရားႀကး လကပေတာငးေတာငတြင သတငးသးခမႈဆငရာ ေတြ႔ရခကမားနင အၿခားယဥေကးမႈ ဆငရာ အေထာကအထားမား။ လကပေတာငးေတာင စမကနးႏင ပတသက၍ ေႀကးနစမကနး ၿပလပမည

ေနရာသည ပထမ လယတဆရာေတာ ဘရားႀကး သတငးသးခသည ေနရာၿဖစေႀကာငး၊ လကပေတာငးေတာငႀကား ေတာရေကာငးရ ေစတ၊ သမနင ဂႏၶကဋ အေဆာကအအ တ႔သည ပထမ လယတဆရာေတာ ဘရားႀကး တညထားသည အေဆာကအအတ႔ ၿဖစေႀကာငး၊ ထအေဆာကအအ တ႔က ေနရာမပက ထားရသငသညဟ ေတာငးဆခကမား ရေနပါသည။ ထအခက အလကနင ပတသက၍ ၿမနမာပတဝနးကင သပၸမ ကၽြမးကငသတ႔ ေလလာ စစစခရာတြင ေအာကပါအတငး ေတြ႔ရခရပါသည-

(၁) အေစာဆး ေတြ႔ရေသာ မတတမးမားအရ လယတ ဆရာေတာႀကးသည ၿမနမာသကရာဇ ၁၂၆၅ ခနစ (ခရစသကရာဇ ၁၉ဝ၃ ခနစ) တြင လကပေတာငးေတာငႀကား ေတာရစႀကၤနေကာငး ေဆာကလပ၍ သတငးသးကာ တစဝါ ဆေတာမခေႀကာငး၊

(၂) မတတမးအရ လကပေတာငးေတာငႀကား ေတာရစႀကၤနေကာငးဟသာ ေဖာၿပထားၿပး တညေနရာ အတအက ေဖာၿပထားၿခငး မရပါ။ ဆရာေတာႀကး သတငးသးေနစဥ ေတာင၏ အေနာကေၿမာကရ ေကာရြာ၊ ေတာငပလရြာ စသညတ႔က ဆြမးခရြာမား အၿဖစ သတမတ ထားသညက ေတြ႔ရရပါသည။

(၃) လကပေတာငးေတာငႀကား ေတာရေကာငးရ ေစတမာ ၿမနမာမငးမား လကထကကတညးက တညထားခၿခငး ၿဖစၿပး နစေပါငးမားစြာ ႀကာၿမငလာေသာေႀကာင ပကစးသြားကာ ေအာကေၿခနင ၿခေသၤေလးေကာငသာ ကနရခၿပး ၿမနမာသကရာဇ ၁၃၂၆ ခနစ (ခရစသကရာဇ ၁၉၆၄ ခႏစ) တြင ၿပနလည တညေဆာက ထားၿခငး ၿဖစေႀကာငး၊

(၄) ေစတ ပရဝဏ အတြငးရ သမေနရာဟ သတမတထားေသာေၿမေနရာတြင သမတင ႏစမး ရေနသညက ေတြ႕ရရသည။ အသစ ၿပလပထားေသာ သမတငသည ယခေခတ ေကာကဆစ လကရာ ၿဖစၿပး သမတင အေဟာငးမာ ေကာကဆစလကရာ မပါေသာ ေထာငမနပ ၿဖတေတာကထားသည သေကာကတငဟ ယဆရေသာ ပမေရးကသည သမတင ၿဖစပါသည။ သမတင အေဟာငးမာ သမတင အသစထက မားစြာ ေရးကသညဟ ခန႔မနးရပါေႀကာငး၊

(၅) လယတဆရာေတာဘရားႀကး လကပေတာငးေတာငတြင သတငးသးခသည စႀကၤနေကာငး ေနရာနင စပလဥး၍ ကြၿပားခကမား ရေနပါေႀကာငး၊ အခ႕ မတတမးမားတြင လကပေတာငး

ေတာငႀကားေတာရဟ ေဖာၿပထားေသာလညး အခ႕တြငလကပေတာငး ဟ၍သာ သာမနေဖာၿပထားၿပး ေနရာအတအက ေဖာၿပထားၿခငး မရေႀကာငး၊

(၆) ေရႊၿမငတင ေစတနင ေရႊဇာလ ေစတတ႔နင စပလဥး၍ သမငးအေထာကအထား လြနစြာနညးပါး၍ ေရးေဟာငး ေစတမား ဟဆနငရန ခကခပါေႀကာငး စသညၿဖင တငၿပထားပါသည။

ဘာသာရပနင ဥပေဒကြမးကင ပညာရငမားနင စးပြားေရးပညာရင တ႔အား ခန႔ထားၿခငး၇၁။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးနင ပတသက၍ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကနင ဝမေပါငကမၸဏတ႕ ခပဆထားသည စာခပက ဘကစေထာငစမ စစစနငရနအတြက သတတြငးလပငနးနင ပတသက၍လညးေကာငး၊ ဥပေဒပညာပငးနင ပတသက၍ လညးေကာငး ကြမးကငသပညာရငမား ၿဖစႀကေသာ ညႊနႀကားေရးမးခပ (ၿငမး) ဥးၿမစးနင ဥပေဒပါေမာကၡ (ၿငမး) ေဒါကတာ ေဒၚသနးႏြ႕တ႕အား နငငေတာ သမၼတရး၏ စစဥေပးမႈၿဖင ခန႕ထားခပါသည။ ၇၂။ နငငေတာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ကစၥရပနငပတသက၍ လညးေကာငး၊ ေႀကးနစမကနး ေဆာငရြကၿခငးေႀကာင ၿပညသလထနင အနာဂတမးဆကမားအတြက အကးရ/မရ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငမ စစစရာတြင စးပြားေရး ပညာရငပပးမႈ လအပပါသၿဖင ေကာမရငသည နငငေတာ သမၼတရး၏ အစအစဥၿဖင ညႊနႀကားေရးမးခပ(ၿငမး)၊ ၿမနမာနငင ရငးနးၿမပနမႈ ေကာမရငအဖြ႕ဝင ပါေမာကၡ ေဒါကတာ ေအာငထြနးသကအား စးပြားေရး ပညာရငအၿဖစ ဇနနဝါ၇ရလ ၁၄ ရကေန႕ တြင ခန႕ထားခပါသည။ ဘာသာရပနင ဥပေဒကြမးကင ပညာရငမား၏ ေတြ႕ရအႀကၿပခကမား ၇၃။ ဘာသာရပ ကြမးကငသနင ဥပေဒပညာရငတ႕သည ၿမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတကနင ၿမနမာ- ဝမေပါင ေႀကးနကမၸဏတ႕ ခပဆေသာ စာခပက ေလလာ သးသပၿပး ေအာကပါေတြ႕ရခကနင အႀကၿပခကမားက တငၿပခပါသည- (က) သတတြငးလပငနး ဖကစပစာခပမား ခပဆၿခငးနငစပလဥး၍ ၁၉၉၆

ခနစ ၿမနမာသတတြငး နညးဥပေဒမား အခနး-၁၆၊ နညးဥပေဒ ၈၄ ပါ ၿပ႒ာနးခကအရ သတတြငး ဝနႀကးဌာနသည မညသညပဂၢလ (သ႕မဟတ) အဖြ႕အစညးက မဆ ဝနႀကးဌာန လကေအာကရ နငငေတာပင လပငနးတစခခနင ဓာတသတရာေဖြၿခငး၊ စမးသပ တငးတာၿခငး (သ႕မဟတ) ထတလပၿခငးဆငရာ ဖကစပ စာခပမားက ဥပေဒနငအည ခပဆနငသညဟ ၿပ႒ာနးထားၿပး နညးဥပေဒ ၈၅ တြင ခပဆနငသည စာခပအမးအစား မားက ေဖာၿပထားပါေႀကာငး။

(ခ) ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတက အေနႏင ၂၉-၁-၂၀၁၀ ေန႕တြငလကပေတာငးေတာင သတသကအား အႀကးစား သတတးေဖာ ထတလပၿပး ေႀကးနသတစင ထတလပ၍ အခးက ခြေဝခစားမႈၿဖင ထတလပမႈ လပငနးက ဥပေဒနငအည လပပငခြင ရရေရးအတြက အဆၿပခကက သတတြငးဝနႀကးဌာနသ႕ တငၿပခပါေႀကာငး၊ သတတြငး ဝနႀကး ဌာနသည ၅-၃-၂ဝ၁ဝ ရကစြၿဖင ခြငၿပမန႕အမတ ၈၀၀၃/၂၀၁၀ က ထတေပးခပါေႀကာငး၊ သတတြငး ဝနႀကးဌာနသည သတတြငးဥပေဒ အခနး ၃၊ ပဒမ ၄ (ခ) နင ၇ (က) တ႕အရ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပင လမတကသ႕ အစးရအဖြ႕၏ သေဘာတညခကၿဖင ခြငၿပမန႕ ထတေပး နငပါသည။ သ႕ရာတြင ယခခပဆသည စာခပမာ သတတြငး ဝနႀကးဌာန၏ လကေအာကခ အဖြ႕အစညးတစခနင နငငၿခားသားပင ကမၸဏတ႕ ခပဆသညစာခပမဟတဘ နငငသား ပဂၢလက စးပြားေရး အဖြ႕အစညးၿဖစသည ၿမနမာစးပြားေရးဦးပင လမတကနင နငငၿခား ကမၸဏတ႕ ခပဆသည စာခပၿဖစပါ၍ ၁၉၈၉ ခနစ၊ နငငေတာ စးပြားေရး လပငနးမား ဥပေဒဆငရာ လပထးလပနညးမား အခနး(၂)၊ နညးဥပေဒ ၃(ဂ) ပါၿပ႒ာနးခကမားနင အည အစးရအဖြ႕သည ဥပေဒပဒမ ၄ ပါ လပပငခြငက ကငသး၍ ခြငၿပမန႕က အမန႕ေႀကာျငာစာ ထတၿပနေပးရန လအပပါေႀကာငး။

(ဂ) စာခပက Production Sharing Contract (PSC) အရ ခပဆထားၿပးစာခပ၏ Annex III တြင Production Sharing Ratio မားက ေဖာၿပထားပါေႀကာငး၊ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကမ သတတြငး ဝနႀကးဌာနသ႕ တငၿပသည Benefit Calculation List ကနကစရတ မားက ထတနတၿပးမ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကမ ၅၁ ရာခငနႈနးနင ဝမေပါင ကမၸဏမ ၄၉ ရာခငနႈနးၿဖင ခြယရန ေဖာၿပ ပါရပါေၾကာငး၊ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကနင ဝမေပါငကမၸဏတ႕ ရရမည အခးနင နငငေတာအစးရက ရရမည အခြနအခမား၊ ဓာတသတခြနနင ကနသြယ လပငနးခြနမားက ေပါငးၿပး ရရနငမည ရာခငနႈနးက ေဖာၿပထား ပါေႀကာငး၊ ဝငေငြခြနက ယခငနႈနးထား ၃ဝ ရာခငနႈနး၏ ထကဝက ၁၅ ရာခငနႈနး၊ ကနသြယလပငနးခြန ကလညး ၈ ရာခငနႈနးၿဖင တြကခက ထားပါေႀကာငး၊ ယခအခါ ဝငေငြခြန ဥပေဒအရ ဝငေငြခြနက ၃ဝ ရာခငနႈနးမ ၂၅ ရာခငနႈနးသ႕ ေလာေပးထားၿပးၿဖစပါေၾကာငး၊ အကယ၍ စာခပသကတမး တစေလာကလး ၁၅ ရာခငနႈနးနင ေပးထားပါက MIC

နင အစးရအဖြ႕တ႕က သေဘာတၿပး ဘ႑ာေရး နင အခြနဝနႀကးဌာနကအမန႕ေႀကာျငာစာ ထတၿပနေပးမညဟ ယဆပါေႀကာငး၊ ကနသြယ လပငနးခြန ၈ ရာခငနႈနးကလညး ယခအခါ ၿပညတြငးေရာငးခမႈ အေပၚသာ ေကာကခၿပး ၿပညပ တငပ႕ေရာငးခမႈ အေပၚ ကငးလြတခြင ၿပထား၍ အစးရက ရရေငြပမာဏ ေလာနညးသြားမည ၿဖစပါေႀကာငး။

(ဃ) Production Sharing Contract (PSC) စာခပ Article-33 Annexure နငစပလဥး၍ “All Annexures are an integral part of this contract and have the same legal effect on all Articles of the contract” ဟ ထညသြငး ခပဆထားပါသည။ ထ Annex မားက သးသပရာတြင ေအာကပါတ႕က ၿပငဆငရန လမညဟ သးသပပါသည-

- AnnexIII Production Sharing Ratio က ခပဆထားသညစာခပမာ Production Sharing Contract (PSC) စာခပ (after cost recovery) ၿဖစ၍ Equity ထညဝငမႈၿဖင ေဆာငရြကသည စာခပမားကသ႕ ေႀကးန ေဈးတကခနတြင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက အေနၿဖင ရယယာတနဖးအေပၚ (Capital Gain) အကးခစားခြင ရရမညမဟတပါ။

- Annex IV List of Tax/ Fiscal Incentives, Exemptions and Reliefs ၿပငရန လအပမည ၿဖစပါသည။

- Annex IV နင ပတသက၍ MIC နင အစးရအဖြ႕ကသေဘာတမသာ အတညၿဖစသညဟ ထညသြငး ေဖာၿပသင ပါသည။

(င) စာခပပစမာ သတတြငးဝနႀကးဌာန Production Sharing Contract (PSC) စနစၿဖင ေဆာငရြကသည သာမနစာခပပစက အေၿခခ ေရးသားထားၿခငး ၿဖစေသာလညး မတညသည အခကမား ပါဝငပါေၾကာငး၊ သတတြငး ဝနႀကးဌာနသည ၿပညတြငး လပငနးရငမားနင ဝနႀကးဌာန လကေအာကခအဖြ႕အစညးမားနင ခပဆသည စာခပမားတြင Cost Recovery ခြငၿပမႈမရပါ။ Project Proposal ကလညး စာခပ၏ အစတအပငးအၿဖစ အသအမတၿပၿပး ဥပေဒ အကးသကေရာကမႈ ရေစမညဟ ထညသြငး ေဖာၿပေလ မရပါေႀကာငး။

(စ) ယခကသ႕ စာခပႀကးမားက ခပဆရာတြင သာမန Production Sharing Contract (PSC) စာခပပစမးၿဖင မဟတဘ အေသးစတ

အခကအလကမား (Environmental Impact Assessment-EIA, Social Impact Assessment-SIA, Feasibility Study) စသညတ႕ ပါဝငသည စာခပမးက ခပဆသငပါေႀကာငးၿဖင တငၿပထားပါသည။

စးပြားေရး ပညာရင၏ ေတြ႕ရ အႀကၿပခကမား၇၄။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ စးပြားေရး ပညာရငသည လကပေတာငးေတာငေႀကးန စမကနးနငပတသက၍ စးပြားေရး စစစခက (Economic Analysis) က ၿပလပခပါသည။ ထသ႕ ၿပလပရာတြင ဝမေပါင ကမၸဏက ၂၀၁၀ ခနစ၊ ဇနနဝါရလတြင ၿပစ တငသြငးခေသာ စမခက အဆၿပလႊာ (Project Proposal)၊ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပင လမတကက ၂၀၁၀ ခနစ၊ ဇြနလတြင ၿပစခေသာ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး အတြက ခပဆသည စာခပတ႕က အမအျငမး ၿပခပါသည။ ထ႕အၿပင ၁၉၉၇ ခနစ၊ မတလတြင အငဗငဟး ၿမနမာ ဦးပငလမတက Ivanhoe Myanmar Holding Ltd.) က ၿပစထားေသာ ၿဖစနငစြမး ေလလာဆနးစစခက (Feasibility, Study) ကလညး နႈငးယဥ ေလလာခပါသည။ ၇၅။ ထသ႕ နႈငးယဥေလလာရာတြင အငဗငဟး ကမၸဏက သးသပ စစစထားမႈတ႕သည အေသးစတ စနစတက ေလလာစစစထားသညက ေတြ႕ရရၿပး မလ စကထတေငြ(Initial outlay) ေဒၚလာ ၃၁၃ သနးေပၚတြင စမကနး ကာလအတြငး ဝငေငြ ေဒၚလာသနး ၃၇၁၃ ဒသမ သည သနး ရမညဟ မနးဆထားပါသည။ ထတလပမႈ စရတစကမာ ေဒၚလာ ၁၄၂၆ သနးဟ ခန႕မနးထားၿပး အစးရ အခြနအခ စသညတ႕မာ ေဒၚလာသနး ၂၆၇ သနးဟ ခန႕မနးခပါသည။ စမကနးအတြက အခြနအခ မေပးသြငးမ ဝငေငြမာ ေဒၚလာ ၁၄၄၇ သနးဟလညး ခန႕မနးခပါသည။ ဤစမခက၏ အကးအၿမတ တ႕သည ေႀကးန ေဈးနႈနးေပၚတြင တညမသညဟလညး သးသပထားပါသည။ ၇၆။ စးပြားေရး ပညာရငသည ဝမေပါငကမၸဏနင ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတကတ႕ၿပစထားသည စမကနး အဆၿပခကနင ကနထရကစာခပတ႕က ေလလာရာတြင ထစာရြကစာတမး နစခစလးသည အငဗငးဟး ကမၸဏမ ၿပစထားေသာ စာရြကစာတမး မားကသ႕ အေသးစတ အခကအလကမား ေဖာၿပပါရသညက မေတြ႕ရရေႀကာငး တငၿပထားပါသည။ ဝမေပါင ကမၸဏသည ရငးနးၿမပနမႈ ေဒၚလာ ၉၉၇ သနးရၿပး မတညေငြ ကနကစရတ (Capital Cost) မာ ေဒၚလာ ၉၁၂ သနးရသညက ေတြ႕ရရေႀကာငး၊ အကးၿဖစထြနးမႈက တြကခကရာတြင ဝမေပါင ကမၸဏထက ၿမနမာနငငနင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက အတြက ပမအကးရမညဟ ေပၚလြငေႀကာငး၊ ထတြကခကမႈ တ႕သည ေၾကးန တစတနလင ေဒၚလာ ၄၇၅၀ ေစးနႈနးၿဖင တစနစလင တနခန တစသနး ထတလပမႈ အေပၚတြင အေၿခခ၍ တြကခကထားၿခငး ၿဖစေႀကာငး၊ နငငေတာအတြက ေပးေဆာငသည (Royalty) မာ ၄

ရာခငနႈနး ၿဖစၿပး ကနသြယခြန (Commerical Tax) ၈ ရာခငနႈနးနင ဝငေငြခြန ၁၅ရာခငနႈနး ရရမညဟလညး ခန႕မနး၍ တြကခကေဖာၿပထားေႀကာငးၿဖင စးပြားေရး ပညာရငက တငၿပခပါသည။ ၇၇။ စးပြားေရး ပညာရငက ဝမေပါငကမၸဏနင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပင လမတကတ႕ၿပစထားသည စာရြကစာတမး နစခစလးတြင အေသးစတ ေဖာၿပခကမား မပါရသၿဖင စးပြားေရး သးသပမႈက ၿပညဝစြာ ေဆာငရြကနငၿခငး မရေႀကာငး၊ သ႕ရာတြင လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးသည စးပြားေရး ရႈေထာငမ အကးရစြာ လပေဆာငသငသည စမကနး ၿဖစသညကမ သသယ လးဝရစရာ မလေႀကာငးၿဖငလညး တငၿပထားပါသည။ ၇၈။ စးပြားေရး ပညာရငက ဤစမကနး၏ အကးၿဖစထြနးမႈက တကစြာ သနငရနလကရ ေႀကးန ေပါကေဈးေပၚတြင ထညသြငး တြကခကရန လေႀကာငး ေထာကၿပ ခပါသည။ ထ႕အၿပင စးပြားေရး တြကေခကကမႈ သာမက ေဒသခ လထအတြက ေပးအပသည အလပအကင အခြငအလမးနင ေလာေၾကး စသည တ႕ကလညး ထညသြငး ေလလာရန လေႀကာငးကလညး တငၿပခပါသည။ ထ႕အၿပင ဝမေပါင ကမၸဏနင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကတ႕ ခပဆထားေသာ စာခပမာ ထတလပမႈ မေဝသည ကနထရက (Production Sharing Contract) စာခပၿဖစရာ ထြကလာသည ေႀကးနအား မညသ႕ မညပ ခြေဝမညဟေသာ အခကအလက တ႕ကလညး သရရန လမညၿဖစေၾကာငး တငၿပထားပါသည။ ၇၉။ စးပြားေရး ပညာရငက လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး ကသ႕ေသာစမကနးက ေလလာ သးသပရာတြင စးပြားေရး စစစခက တစခတညး ေပၚတြငသာ အေၿခခ၍ မရယဘ နငငေရး၊ လမႈေရးနင ပတဝနးကငအေပၚ ထခကမႈတ႕ကပါ ထညသြငး စဥးစားသြားရန လအပသညကလညး တငၿပခပါသည။ ၈ဝ။ ထအခကမားက ထညသြငး စဥးစားၿခငးၿဖင လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးနင ပတသက၍ ေအာကပါ နညးလမးသးသြယက ေရြးခယနငပါေၾကာငး ၿဖငလညး တငၿပခပါသည- (က) လကရ အေနအထား အတငးပင ေႀကးနစမကနးအား ဆကလက

လပကငခြငၿပရန၊ (ခ) ေႀကးနစမကနးက ဆကလက လပေဆာငခြင မၿပဘ ရပဆငးေစရန၊ (ဂ) ေၾကးန စမကနးအား လကရ ခြငၿပထားသည အားနညးခက မားက စစစ

ကာ ဝမေပါငကမၸဏနင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကတ႕ ခပဆေသာ စာခပက ၿပငဆငေစၿခငး၊ သဘာဝ ပတဝနးကင ထခကမႈ၊ လမႈ ပတဝနးကင ထခကမႈတ႕ အနညးဆး ၿဖစေစရန ပတဝနးကင ထနးသမးေရး

စမခကတ႕က ခမတေစၿခငး၊ ေဒသခ ၿပညသလထ၏ လမႈဘဝတးတကေစမည အခြငအလမးမား ေဖာေဆာငေပးၿခငး၊ နငငေတာ အကး စးပြားအတြက လအပခကမားက ၿဖညဆညးေပးၿခငး စသည လအပခကမား ၿဖညဆညးေပးနငပါက ေႀကးနစမကနးအား ဆကလက လပကငခြငၿပရန။

သးသပခက အႀကၿပခကမား ၈၁။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးအား သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရးအတြက နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား၊ ေဆာငရြကသငသည နညးပညာမား အသးၿပ၍ စနစတက ေဆာငရြကၿခငး ရ/မရ။ (က) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးတြင နငငတကာ

စခနစညႊနးမားနငအည ေရးဆြၿပစထားေသာ ပတဝနးကင ဆငရာ စမခန႕ခြမႈစနစ (Environmental Management Plan -EMP) နင လပငနးခြင ကနးမာေရးနင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရး ဆငရာ စမခန႕ခြမႈ စနစ (Occupational Health and Safety Assessment System-OHSAS) မရေသးေႀကာငး သးသပရပါသည။

(ခ) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးအတြက ၿမနမာအငဗငဟ ေႀကးန ကမၸဏလမတက (Myanmar Ivanhoe Copper Company Limited -MICCL) က ေရးသား ၿပစထားေသာ ပတဝနးကင ဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတ ဆနးစစခက အစရငခစာမား (Environmental Impact Asssessment Reports) ၿဖစေသာ-

- Feasibility – Section 17, Environmental and Social Assessment (၁၉၉၇ ခနစ၊ မတလ)

- 72E-58 Environmental Preliminary Impact Assessment of Letpadaung Project Area (၂ဝဝ၄ ခနစ၊ ဇလငလ)

- Environmentaland Social Assessment and Management Program ( ME 96-056-001)- Final Draft for Letpadaung Copper Project (၁၉၉၇ ခနစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ) တ႕က ေလလာ သးသပ ခရာတြင ပတဝနးကငဆငရာ အကး သကေရာကမႈမားက ေယဘယ အားၿဖင ခန႕မနးထားၿပး ကယကယၿပန႕ၿပန႕ အကၿဖတ ဆနးစစထားၿခငး မေတြ႕ရေႀကာငး၊ မညသည နညးစနစမားက အသးၿပ၍ အကးသကေရာကမႈမားက ခန႕မနး တြကခက ထားသညကလညး တတကက ေဖာၿပထားၿခငးမရေႀကာငး၊ အကးသကေရာကမႈ တစခခငးစ၏ ဝေသသ လကၡဏာ တတကက

ေဖာၿပထားၿခငး မရေႀကာငး၊ ေႀကးန စမကနး၏ အႀကကာလ၊တညေဆာကေရး ကာလ၊ လညပတေရးကာလ၊ မငးပတသမးေရး ကာလမားအလက အပငးခြၿခားကာ သကေရာကမႈမားက ဆနးစစၿခငး ၿပလပထားမႈ မရေႀကာငး၊ လမႈ စးပြားေရး ဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတ ဆနးစစမႈကလညး စာမကနာ ၂၆ မကနာခန႕ၿဖင ေယဘယ သေဘာ ေရးသားၿပစ ထားသညက ေတြ႕ရၿပး စနစတက အခကအလကမားက ေကာကယကာ အကၿဖတ ဆနးစစထားၿခငးမး မရေၾကာငး အထကပါ အစရငခစာ မားက ေႀကးနစမကနးေႀကာင ထခကနငဖြယရေသာ ေဒသခ ၿပညသမား၊ အစးရ မဟတေသာ အဖြ႕အစညးမား၊ စမကနးက စတဝငစားသမားထသ႕ၿဖန႕ေဝကာ တငပငေဆြးေႏြးၿခငး၊ သေဘာထား အၿမငမား ေတာငးခၿခငး၊ အႀကၿပခကမား ရယၿခငးတ႕က ၿပလပခသည အေထာကအထားမား မေတြ႕ ရေႀကာငး၊ အစရငခစာမားတြင ဤအဓက ပတဝနးကင ဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတ ဆနးစစၿခငး အစရငခစာ (၁၉၉၇) သည ကနဥး အစရငခစာ ၿဖစသညဟ ေရးသားေဖာၿပထားေႀကာငး သးသပရပါသည။

(ဂ) ၿမနမာ-အငဗငဟ ေႀကးန ကမၸဏလမတက (Myanmar Ivanhoe Copper Company Limited -MICCL) လကထကက ၿပစခေသာ အထကေဖာၿပပါ အစရငခစာမားသည ၁၉၉၆ ခနစတြင အခကအလကမား ေကာကယကာ ၁၉၉၇ ခနစတြင ၿပစခၿခငးေၾကာင မကေမာကကာလတြင လကပေတာငး ေတာငနင အနးဝနးကင ေဒသ တစဝက၏ လမႈစးပြားနင ပတဝနးကင ဆငရာ အေၿခအေနမားက ထငဟပနငစြမး မရေၾကာငး၊ ကနဦး အစရငခစာ ၿဖစသညအားေလာစြာ စမကနး တစခလး၏အစ၊ အလယနင အဆး၌ ၿဖစေပၚလာနငေသာ ေကာငးက းဆးကးမားက အကၿဖတ ဆနးစစမႈတြင လအပခကမား ရေနေႀကာငး၊ လြနခသည ၁၆ နစက ၿပစခၿခငးေႀကာင ကမၻာဘဏ (World Bank) ၏ စခနစညႊနးမားနင လညးေကာငး၊ လကရ ပတဝနးကငဆငရာ နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား၊ စခနစညႊနးမား နငလညးေကာငး ကကညမႈ မရနငေတာေၾကာငး သးသပရပါသည။

(ဃ) လမႈစးပြားဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတ ဆနးစစၿခငးနငသကဆငေသာ အခနးက႑မာလညး အားနညးခကမားစြာ ရၿပး စနစတက ကယကယၿပန႕ၿပန႕ ေလလာဆနးစစ အကၿဖတထားၿခငး

မရေႀကာငး၊ ဘာသာေရးနင ယဥေကးမႈ အေမြအနစဆငရာ အကၿဖတမႈအပငးက႑ကလညး ၿပညၿပညစစ ေလလာတငၿပထားၿခငး မရေႀကာငး သးသပရပါသည။

(င) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးတြင သဘာဝ ပတဝနးကငနငလမႈဝနးကင ထနးသမးၿခငးအတြက နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား၊ ေဆာငရြကသငသည နညးပညာမားက အသးၿပ၍ စနစတက ေဆာငရြကၿခငး မရေၾကာငး သ႕မဟတ လြနစြာ အားနညးလက ရေၾကာငး သးသပေတြ႕ရရပါသည။ ၿမနမာ-အငဗငဟ ေႀကးန ကမၸဏလမတက လကထကက စတငၿပစခၿပး ၿမနမာ-ဝမေပါင ကမၸဏက ဆကလက အသးၿပေနသာ ပတဝနးကငဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတ ဆနးစစခက အစရငခစာမားသည လကရ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးတြင အသးၿပရန အားနညးခကမား ရေနပါေသာေၾကာင ပမၿပညစၿပး နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား စခနစညႊနးမားက ထငဟပ ေစနငေသာ သဘာဝ ပတဝနးကငနင လမႈစးပြားဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတ ဆနးစစၿခငး အစရငခစာ (Environmental and Social Impact Assessment-ESIA) အသစၿပစ ေဆာငရြကရန လအပေၾကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

(စ) ထ႕အၿပင စမခန႕ခြမႈ စနစမားနင စပလဥး၍ ပတဝနးကငဆငရာစမခန႕ခြမႈ စနစ (Environmental Management Plan-EMP) နင လပငနးခြင ကနးမာေရးနင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရးဆငရာ စမခန႕ခြမႈ စနစ (Occupational Health and Safety Assessment System-OHSAS) မားက နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား၊ စခနစညႊနးမားနင အည စနစတက ေရးဆြကာ စမကနးက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက သငေၾကာငး အႀကၿပအပပါသည။ ဤကသ႕ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင နငငတကာ အသအမတၿပ လကမတမား ရရထားေသာ အေတြ႕အႀက ရငကကသည ၿပညတြငးၿပညပ အႀကေပး ပညာရငမား၊ ကြမးကငသမားက ငားရမးကာ ေဆာငရြကသငေႀကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးေႀကာင လမႈပတဝနးကငနင သဘာဝပတဝနးကငအေပၚ ေကာငးကးနင ဆးကး သကေရာကမႈမား။ ၈၂။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနး နယေၿမအတြငးတြင ေနာငအနာဂတ ကာလ၌ ၿဖစေပၚလာနငေသာ သဘာဝနင လမႈပတဝနးကင ဆငရာ

အေၿခအေနမားအား အတတနင ပစၥပၸနကာလတြင ေဆာငရြကခ၊ ေဆာငရြကဆၿဖစေသာ စပယေတာင၊ စပယေတာင(ေတာင)၊ ေႀကးစငေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနးနယေၿမရ လပငနးေဆာငတာမား၊ လပငနးခြင အေၿခအေနမား၊ သဘာဝနင လမႈပတဝနးကင ဆငရာ အေၿခအေနမားအား အကးအကားၿပကာ စးစမး ေလလာမႈမားက ေဆာငရြကခႀကပါသည- (က) သဘာဝ ပတဝနးကင (ဇဝထ၊ ေၿမထ၊ ေရထ၊ ေလထ) အေၿခအေန (၁) လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငး စမကနးနယေၿမ နင

အနး ဝနးကငေဒသသည ၿမနမာနငင အလယပငး၊ မးနညး ေၿခာကေသြ႕ ရပဝနး (Dry Zone) တြင တညရသၿဖင သနး- ဒဟတေတာနင ဆးခေတာ စသည ေၿခာကေသြ႕ေတာမား ေပါကေရာကၿပး အပငမးစ ၄၉ စ၊ မးစတ ၁ဝ၇ မးနင မးရငး ၁၃၄ ခ ေတြ႕ရရသည။ တမာ၊ တေပါကနင ေရာကရငးပင အမားဆး ေပါကေရာကသည။ ဤေဒသသည မကေမာကေခတ နငငတကာ စခနစညႊနးမားအရ အေရးႀကးေသာ (သ႕) တားၿမစထားေသာ (သ႕) မးသဥးလ ၿဖစေနေသာ အပင အမးအစား မရေႀကာငး သးသပရပါသည။

(၂) ဤေဒသတြင သကရသတဝါမား အနက ငကမးစ ၁၁ စမ မးစတ၁၈ မးက ေတြ႕ရေသာလညး အေရးႀကးေသာ မးစတမားကမ မေတြ႕ရေႀကာငး၊ န႕တကသတဝါ ၃ မး ၿဖစသည ၿမနမာမးကြ ယန၊ ေခနင ေရႊသမင တ႕ကလညး ေတြ႕ရရၿပး ေရႊသမငသည ရားပါး မးစတၿဖစေႀကာငး၊ တြားသြား သတဝါ ၅ မး၊ ကနးေန၊ ေရေန သတဝါမားနင လပၿပာ ၁၂ မးရေၾကာငး သးသပရပါသည။

(၃) ေႀကးန သတတြငး စမကနးနယေၿမတြင လြနတြငး တးၿခငး၊မငးခြၿခငး၊ တးေဖာ ထတလပၿခငး၊ ေကာေၿခမြၿခငး၊ ဆနကာ တကၿခငး၊ အကစစ ေဖာထတၿခငး၊ သတသန႕စငၿခငး၊ ေၾကးရည ေဖာထတၿခငး၊ လပစစၿဖင ေႀကးရယၿခငး စသည လပငနးမား၊ စြန႕ပစပစၥညးမားနင ဖနမႈန႕မားသည သဘာဝ ပတဝနးကငနင လမႈဘဝ ထခကမႈမား၊ ဇဝဝနးကငဆငရာ ထခကမႈမားက ၿဖစေပၚေစနငသညဟ သးသပရပါသည။

(၄) ေၿခာကေသြ႕ေတာ (Dry Forest) မား၏ ေဂဟစနစ ထခကမႈကေလာနညးေစရန ေႀကးနသတတြငး စမကနးနယေၿမ ဝနးကင၊ လမးေဘး ဝယာ တစဖကတစခကနင စြန႕ပစေၿမစာ ပမားတြင

သစပငမားက အစားထး စကပးသငေၾကာငးနင ယငးသစပငမားႀကးထြားမႈက အစဥ ေစာငၾကညၿခငးၿဖင ထနးသမးေစာငေရာကမႈ ေပးသငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။ ရားပါး ဇဝ မးစတမား ထနးသမးၿခငးနင စပလဥး၍ အပငပငးတြင ရားပါးအပင (သ႕) ကာကြယ ေစာငေရာကသငေသာ အမ းအစား မေတြ႕ရဟ သးသပ ရပါသည။ ၿမနမာနငင အတြငးတြငသာ ေတြ႕ရသည ငက ၂ မး ၿဖစေသာ White- throated Babbler Turdoides gularis နင Burmese Bushlark Mirafra microptera တ႕က ေတြ႕ရရၿပး ယငးတ႕သည ေရြ႕ေၿပာငး သြားလာနငေသာ သတဝါ အမးအစား ၿဖစေသာေၾကာင အနးပတဝနးကငရ အလားတ ေတာေတာငမား ရရာသ႕ ေရြ႕ေၿပာငး ေနထငနငသညဟ သးသပရပါသည။

(၅) ဤေဒသတြင ရဖနရခါ ေတြ႕ရရေသာ ေရႊသမင (Eld’s deer Cervus eldii Thamin) သည ကာကြယေစာငေရာက သငေသာ အေရးႀကး န႕တကသတဝါ ၿဖစၿပး အနးဝနးကငရ ေတာေတာင မားအား ထနးသမးၿခငးၿဖင ေရႊသမငမား ကငလည စားေသာကရန ေနရာသစမားက ဖနတးေပးသငသညဟ သးသပ ရပါသည။

(၆) စပယေတာငနင ေၾကးစငေတာင ေၾကးန သတတြငး ေဒသ၏အနးဝနးကငရ ခေမာကေတာင၊ ႀကားတြငးေတာင၊ နငးဆေတာငနင ဝနးကငရ ေတာမားတြင လညးေကာငး၊ လကပေတာငးေတာင ဝနးကငရ လပခြေတာင၊ နတခစေတာင၊ ေၿမၿပငသာေတာင တ႕တြငလညးေကာငး ေရႊသမငကသ႕ ရားပါး တရစၧာနမား ခေအာငး နားေနနငေစရနအတြက သစပငမားက ထပမ စကပး၍ ထနးသမးေပးသငသညဟ အႀကၿပအပပါသည။ ေႀကးန စမကနးနယေၿမနင ဆကစပလကရေသာ ေဒသတြငးရ ဖဝငးေတာင ကသ႕ေသာ သစေတာေဒသမားကလညး စနစတက ကာကြယ ထနးသမး ေစာငေရာကေပးသငသညဟ အႀကၿပ အပပါသည။ ယငးသ႕ ထနးသမးၿခငးနငအတ ႀကားခ သစေတာ ေဒသမားကလညး တစၿပငနကတညး ဖနတး၍ ေဒသခ ၿပညသလထအတြက သစေတာထြက ပစၥညးမား ထတယ အသးၿပနငေအာင စစဥေပးသငသညဟ အႀကၿပအပပါသည။ အဆပါ သစေတာမား အားလးသည ေႀကးန သတတြငးေႀကာင

ပကစးဖြယရေသာ ေရေဝေရလေဒသမားအတြက အစားထးေနရာမားက ၿဖစေပၚေစနငမညဟလညး အႀကၿပအပပါသည။

(၇) ေရစမခန႕ခြမႈ (Water Management) နငပတသက၍ အမားသးေရခက ေႀကးနစမကနးက ရယသးစြထားသၿဖင သတ သန႕စငမႈနင စြန႕ပစပစၥညးမားေႀကာင ေရညစညမးၿခငး (Water Pollution) ၿဖစေပၚနငသညဟ သးသပရပါသည။ ထ႕အၿပင လေလာကေသာ ႀကတငကာကြယမႈမား ၿပလပနငၿခငးမရခလင ရတခညး ေရလၿခငး(ဝါ) လပတစၿပက ေရႀကးၿခငး(Flash Flood) ၿဖစေပၚလာပါက စြန႕ပစေရ သ႕မဟတ သတ/အကစစ ပါဝငေသာ ညစညမးသည ေရမား လထြကကာ ခငးတြငးၿမစနင ေခာငးလကတက မားသာမက ေၿမေအာကေရေအာငးလႊာမား (Aquifer) ကလညး ထခက ညစညမးေစၿခငးမား ၿဖစေပၚ ေစနငသညဟ သးသပရပါသည။ ေၿမေအာကေရနင စပလဥး၍ လကပေတာငးေတာင ေဒသ၏ အဓက ေၿမေအာကေရလႊာမာ ကကနး ေကာကလႊာနင အေပၚယ နနးလႊာတ႕ ၿဖစႀကသည။ ကကနး ေကာကလႊာသည ေၿမေစးလႊာ မပါေသာ သပြမား၊ ေကာကစရစမားၿဖင ဖြ႕စညးထားကာ အနကမတာ ၃ဝ ခန႕တြင ေရခေအာငး ေနေလရသည။ ယခင ေရမႈတ စမးသပခကမားအရ ယငး ေရေအာငးလႊာသည အနးဝနးကငရ ၿမစေခာငးမား အေပၚ မခေနေႀကာငး သရရသည။

(၈) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနး နယေၿမနငအနး ဝနးကငေဒသမ ေကာကယ စေဆာငးခေသာ ေၿမေအာကေရ နမနာ ၁ဝ ခနင မကနာၿပင ေရနမနာ (Surface Water) (ကနေရ/ၿမစေခာငးေရ) ၅ ခအား ဓာတခြ စမးသပခက ရလဒမားအေပၚ အကၿဖတခကမားအရ ေၿမေအာကေရတြင စမကနး နယေၿမၿပငပရ တြငးမားထက လညးေကာငး၊ ၿမစေရ ေခာငးေရမားထက လညးေကာငး အကစစဓာတ ပမမားေနၿခငး၊ စစေပါငး ေပာဝငေနသည သတပမာဏသည စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာင စမကနးေတာငဘကရ တြငးမားတြင ပမ မားၿပားေနၿခငး၊ ေကာလေဖာမး ဗကတးရးယားမားသည ယမားေခာငး ေအာကပငးရ ေခာငးေရတြင စမကနးနယေၿမ မတငမ ၿမစညာပငးထက ပမမားၿပားေနၿခငး၊ ၿပဒါးနင သဓာတ

ပါဝငမႈသည အခ႕ေနရာမားတြင အထးသၿဖင ေႀကးစငေတာငသတတြငး၊ သတသန႕စငသည လပငနး၏ ေရနတေၿမာငး၊ ယမားေခာငးနင ခငးတြငးၿမစမားတြင နငငတကာ စနႈနးပမာဏမ ေသြဖညေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ သ႕ေသာ အဆပါ ေရနင ေၿမဆလႊာ ေၿပာငးလ ထခကမႈမားသည လကရ ေႀကးန စမကနးမားေႀကာင ၿဖစသညဟ တကရက မေၿပာနငေသးေႀကာငး သးသပရပါသည။

(၉) ေၿမေအာကေရ မားတြင အကစစဓာတ ပမမားၿပားေနၿခငးသညေႀကးန သတတြငး စမကနးနယေၿမအတြငး အေႀကာငး တစခခေႀကာင အကစစၿဖင ေႀကးေဖာထတလပမႈ လပငနးစဥ (Acid Leaching process) မ ၿဖစနငေသာလညး အဆပါ လပငနးနင ဆကစပၿခငးမရဘ သးၿခားတညရေနေသာ လကပေတာငးေတာင၏ ေတာငဘကနင အေနာကဘက ေကးရြာမားရ ေရတြငး မားတြငပါ အလားတ အရညအေသြးမးက ေတြ႕ရၿခငးေႀကာင အထကပါအတငး သးသပရၿခငး ၿဖစပါသည။

(၁ဝ) ၿပဒါးနင သဓာတ ပါဝငမႈနင စပလဥး၍ လကရ ေႀကးနစမကနးလပငနးစဥမားနင လညးေကာငး၊ ယငးက အသးၿပသည ဓာတၿပ ပစၥညးမား နငလညးေကာငး တကရကဆကစပမ ရေႀကာငး မေတြ႕ရပါ။ ၿမစေခာငး အနညမားတြင သဓာတ မားေနၿခငး ေႀကာငလညး ၿဖစနငေၿခရသညဟ သးသပရပါသည။ စပယေတာင နင ေႀကးစငေတာင ေႀကးနစမကနး၏ ေၿမာကဘကတြင ရေသာ ယမားေခာငးနင ခငးတြငးၿမစတစေလာက ေႀကးနစမကနး နယေၿမ အနးတစဝကတြင ဗကတးရးယား ပါဝငမႈ မားေနၿခငးသည ေရထ ညစညမးမႈ ရေနၿပၿဖစေႀကာငး သးသပရပါသည။ ထ႕ေႀကာင လကရ ေဆာငရြကေနေသာ စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာင သတ သန႕စငမႈတြငလညးေကာငး၊ လကပေတာငးေတာငတြင သတ သန႕စငသည လပငနးၿဖစလာသည အခါတြင လညးေကာငး၊ ေရဆးထတလပမႈနင အကစစ ေဖာနညးစဥမ ေၿမေအာက ေရေအာငးလႊာသ႕ စမဝငနငမႈက ယခရၿပးၿဖစသည စမခကမားထက ပမၿမငမားေသာ နညးလမးမားၿဖင ကာကြယ သငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၁၁) ေရအရငးအၿမစ စမခန႕ခြမႈနင စပလဥး၍ ေႀကးနစမကနး နယေၿမ

ေဒသတြင ဝနးကငရ ေကးရြာမား မခ အားထားေနရသညေဖာငးကတာ ဆည၊ ေကာကၿဖတင တမနင မးႀကးၿပင တမတ႕က ေတြ႕ရရၿပး ယငးတ႕က ေရရညအတြက စနစတက ထနးသမးၿခငး၊ ပမေကာငးမြန သန႕စငေအာင ေဆာငရြက ေပးၿခငးတ႕သည စမကနးတစခ၏ တာဝနၿဖစသညဟ သးသပရပါသည။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနးက ပမ လပေဆာငလာသညနင အမ ေၿမေအာကေရနင မကနာၿပင ဆငးေရတ႕သည ဟငးလငးပြင တြငးႀကး (Open Pit) ဘကသ႕ စးဝငသြားပါက အထကေဖာၿပပါ ေရေလာငကနနင ဆညတမမားတြင သသာေသာ ထခကမႈမား ၿဖစလာလမမညဟ သးသပရပါသည။ (အလားတ ၿဖစစဥမးက စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာငဘကတြင ႀကေတြ႕ေနရၿပး ၿဖစပါသည။)

(၁၂) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနး အတြက ေနာငတြငခငးတြငးၿမစမ ေရပမာဏမားစြာက ထတယ အသးၿပမည ၿဖစပါသည။ ဟငးလငးပြင တးေဖာၿခငး (Open Pit Mining) ေႀကာင ေၿမေအာကေရၿပင (Water Table) ထက ပမနမေသာ အနကသ႕ ေရာကရသညအခါ ေၿမေအာကေရမားသည သတတြငး ကငးႀကးအတြငးသ႕ စးဝငလာမည ၿဖစပါသည။ အဆပါ ေရမားက ေကာငးစြာသန႕စင၍ ပတဝနးကငရ စကပးေၿမမားအတြက အသးၿပသငပါသည။ ၎ေရမားက ပမနစစေဆးၿခငးၿဖင ပတဝနးကင ထခကနငေၿခက ေလာနညး သကသာေစမည ၿဖစေႀကာငး သးသပရပါသည။

(၁၃) ေၿမဆလႊာ ထနးသမးၿခငးနင စပလဥး၍ လကပေတာငးေတာငတြငစတင တငတးေဖာေနၿပၿဖစေသာလညး အေပၚယ ေၿမဆလႊာမားက စနစတက ထနးသမးၿခငးမးကမ မေတြ႕ရရပါ။ မလ လယယာ ေၿမမားေပၚတြင ေၿမစာမား ပထားၿပးၿဖစေသာလညး ထသ႕ မပမ ေအာကရ ေၿမဆလႊာက ဖယရား ထနးသမးထားၿခငး မရေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ထ႕ေႀကာင ပတဝနးကင စမခန႕ခြမႈ စနစမရေႀကာငး၊ ကငသးမႈ အားနညးေႀကာငး သးသပရပါသည။

(၁၄) ေၿမဆလႊာ တကစားမႈက ထနးသမးရနအတြက တးေဖာၿပးသြားေသာ ေနရာမားနင ေၿမစာပမားက ေၿမဆလႊာ ဖးအပကာ သစပငမား စကပးရမည ၿဖစပါသည။ တစနညးအားၿဖင

သဘာဝအတငး ရေနေသာ ေတာငမား ေၿမၿပငမားက သတရငးရယရနအတြက တးေဖာသည အခနနင လယယာေၿမရငးမားတြင ေၿမစာမား ပသညအခနတြင အေပၚယေၿမဆလႊာ (Top Soil) က စနစတက ထနးသမးထားၿပး အနာဂတတြင သစပငမား စကပးနငေရးအတြက အဆငသင ၿဖစေစသငေႀကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

(၁၅) အကယ၍ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးက ဆကလကေဆာငရြကမည ဆလင အၿခား ေရြးခယနငစရာ နညးလမးမားက ဆနးစစႀကညေသာအခါ သဘာဝရႈခငး၊ ၿမငကြငးမား၏ (Aesthetic Value) ေပာကကြယ မသြားေစရနနင အကစစမႈနမား၊ ဖနမႈနမား၊ ဖနမႈနမားနင အသ ဆညမႈမားေႀကာင ပတဝနးကင ထခကမႈ ေလာနညး သြားေစရန အတြက တစစတတစပငး ဟငးလငးပြင (Semi-Open Pit) နညးလမးက ကငသး၍ သတတးေဖာ သငပါသည။ တစနညးအားၿဖင လကပေတာငးေတာင၏ ေႀကးန မထြကေသာ အနားစပရ အခ႕ အစတအပငးမား (Periphery) က ခနလပ၍ ေႀကးနတးေဖာသည လပငနးက ေဆာငရြက သငသညဟ အႀကၿပ အပပါသည။

(၁၆) လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးေၾကာင ယေန႕အထသဘာဝ ပတဝနးကင ထခကပကစးမႈ ႀကးမားစြာ ၿဖစေပၚၿခငး မရေသးပါ။ သ႕ရာတြင ေၾကးစငေတာငနင စပယေတာင ေၾကးန စမကနးေၾကာင သဘာဝ ပတဝနးကငနင လေနမႈဘဝက ထခကမႈ အတနအသင ရေနၿပၿဖစေႀကာငး သရရပါသည။

(၁၇) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးတြင ရသငၿပးေသာေၿမဆလႊာ ထနးသမးမႈစနစ၊ ေရအရငးအၿမစ စမခန႕ခြမႈစနစနင ဇဝ ဝနးကင စမခန႕ခြမႈ စနစမားအား ေရရညၿဖစေပၚေစမႈနင စနစတက ကငသးေနမႈမားက မေတြ႕ရေႀကာငး သးသပရပါသည။

(၁၈) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးက ဆကလကအေကာငအထည မေဖာမ သတတးေဖာေရး လပငနးႀကးတငး၏ မရမၿဖစ လပေဆာင အေကာငအထညေဖာသငေသာ လပငနးမား ၿဖစသည ပတဝနးကငအေပၚ ထခက သကေရာကမႈမားက အေသးစတ ေလလာဆနးစစၿခငး (Environmental Impact Assessment) ပတဝနးကင စမခန႕ခြမႈ စနစ (Environmental

Management Plan-EMP) တညေဆာကၿခငးနင တကစြာလကနာ ကငသးၿခငးတ႕က ေဆာငရြကသငေႀကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

(၁၉) လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး နယေၿမ (Project Site) နငအနး ဝနးကငေဒသ (likely affected area) တြင ေလထအရည အေသြးနင စပလဥးသည လကေတြ႕ ကြငးဆငးေလလာ တငးတာမႈမ ရရသည ရလဒမား အေပၚတြင အေၿခၿပ၍ သးသပရာ ေရြးခယ ထားေသာေနရာ ၃ ေနရာစလး၌ ေလအမႈနအမႊားမား (Total Suspended Particulate Matters: TSMP, PM10,PM-5) ပါဝငမႈမာ (WHO) နင (USEPA) တ႕ သတမတထားေသာ ေလထ စခနစညႊနးထက နစဆခန႕ ပမမားၿပားလကရေႀကာငး၊ ေလအမႈန အမႊား ပါဝငမႈမာ ကကနးေကးရြာတြင လကပေတာငးေတာင ေႀကးန စမကနးနယေၿမနင ရြာသစေကးရြာတ႕မာထက နစဆ ခန႕ မားၿပားေနေႀကာငး၊ ကကနးေကးရြာ၌ လေနထငမႈနင လပငနး လပကငမႈ ပမ မားၿပားလာၿခငးနင အနး ဝနးကငရ စပယေတာင သတတြငး လပငနးခြငမ ပ႕န႕လာေသာ ေလထ၏ အကး သကေရာကမႈမားေၾကာင ၿဖစနငေႀကာငး သးသပရပါသည။ ေလထအတြငး အနရာယၿဖစေစနငေသာ ဓာတေငြ႕ (Sulphur Dioxide-SO2, Nitrogen Dioxide-NO2, Volatile Organci Compound-VOC, Carbon Dioxide-CO2) ပါဝငမႈမာ အနရာယ ၿဖစေစနငေသာ ပမာဏ မရေႀကာငး သးသပရပါသည။

(၂ဝ) ေလထ အရညအေသြး တငးတာမႈ (Existing Baseline Air Quality Monitoring) က လကပေတာငးေတာင ေႀကးန စမကနး မစတငမ ၿပလပသငေႀကာငး၊ ပမနေလထ အရညအေသြး တငးတာမႈက စမကနးေနရာနင အနးဝနးကင ေနရာမား၌ လပငနး လပကငေနစဥကာလ (Operation Phase) တြငလညး ၿပလပ သငေၾကာငး၊ ရရလာေသာ ရလဒမားအေပၚ မတည၍ ေလထ အရညအေသြးက ထခကေစနငေသာ လပငနးမားအား သတမတ ထားေသာ ေလထအရညအေသြး ထခကမႈက ကာကြယသည နညးလမးမား (Mitigation Measures) ၿဖင ေလထအရညအေသြး ေကာငးမြနလာေစရန ကာကြယၿခငး (Air Quality Control) ၿပလပသငေႀကာငး၊ ေႀကးန စမကနး လပငနးခြင အနးဝနးကငရ

ေဒသခ ၿပညသလထ၏ ကနးမာေရး စစေဆးခကမား၊မတတမးမား (Medical Record) လညး ထားရသငေၾကာငး၊ ေႀကးန စမကနး လပငနးခြငနင နးကပစြာ တညရေနသည ေနရာမား၊ အထးသၿဖင ကကနးေကးရြာရ အကစစ စကရနင နးေသာ စာသငေကာငးဝနးကင ေနရာတြင အကစစအမႈန (acid dust) မား ပါဝငမႈက တငးတာသငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၂၁) ပတဝနးကင သပၸနင အငဂငနယာ (Environmental Science and Engineering) ရႈေထာငမ ေလလာ သးသပ အႀကၿပရေသာ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနး လပငနးနင စပလဥး၍ ခငးတြငးၿမစမ စပတငေသာ ေန႕စဥသး ေရပမာဏ စစေပါငး၏ ၇၆% အား ၿဖနးေကာက ႀကတခြၿခငး လပငနးနင အကစစ ဖနးၿခငး လပငနးမားတြင အသးၿပရန ရညရြယထားေႀကာငး သရရသည။ ဟငးလငးပြင မငးနရမ စမဝင စးဆငးလာမည ေၿမေအာကေရက သငေတာသည ေရသန႕စငမႈ နညးပညာက အသးၿပ၍ ၿပနလညသးစြပါက လအပေသာ ေန႕စဥသး ေရပမာဏ၏ ၆ဝ% ခန႕အထ အစားထး သးစြနငမညၿဖစေႀကာငး၊ ထသ႕ေသာ ေရစမခန႕ခြမႈမာ ေကာငးမြနေသာ နငငတကာ အေလအကငၿဖစၿပး ခငးတြငးၿမစမ ေရခဆးရႈးမႈအား ကာကြယၿခငးလညး ၿဖစသကသ႕ ေရရညတြငလညး အကး ခစားရမည ၿဖစေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၂၂) စြန႕ပစေရ မြမးမသမးဆညးကန (Waste Water Pond) ၏တညေဆာကမႈ လာထားခကနင စပလဥး၍ နစေပါငး ၁ဝဝ အတြငး ၿမစေရလႊမးနငမႈ အေၿခအေနအား လညးေကာငး၊ နစေပါငး ၂ဝ အတြငး အၿမငဆး မးေရခန လကမအား (Mineral Exploration Design Book) စာအပက ကးကား၍ လညးေကာငး တြကခကထားေႀကာငး သရရပါသည။ စြန႕ပစေရ မြမးမ သမးဆညးကနအား နစ ၂ဝ အတြငး အၿမငဆး မးေရခန လကမအေပၚ အေၿခခ တညေဆာကမညဆပါက ရာနႈနးၿပည သတတြငး လပငနး လညပတခန၌ မနတငး ဝငေရာကေလရေသာ မးရာသအတြငး စြန႕ပစေရ မြမးမသမးဆညးကနက အၿမငဆး သေလာငနငစြမး၏ ၅၀ ရာခငနႈနးထက မေကာလြနသငပါ။ သ႕ေသာ နစ ၁ဝဝ အတြငး အၿမငဆး မးရြာသြနးခပါက ထအခန

လကခ သေလာငမႈမာ အၿမငဆး သေလာငနငစြမး၏ ၅ဝ ရာခငနႈနးသာရခပါလင ဆကလကထနးသမး သေလာငနငစြမး ရေတာမည မဟတဟ သးသပရပါသည။

(၂၃) စြန႕ပစေရ မြမးမသမးဆညးကန၏ ႀကမးခငး တညေဆာကဖြ႕စညးမႈမာ ေရခမဟတေသာ စြန႕ပစေရက သေလာင သမးဆညးရနအတြက သငေတာမႈမရပါ။ ထ႕ေၾကာင စြန႕ပစေရ မြမးမသမးဆညးကနအတြငး မသေလာငမ ထေရာကေသာ ေရဆး သန႕စငစနစၿဖင သန႕စငေပးသငသညအၿပင ေစာငႀကည စမးသပ ေရတြငးငယမား ထားရသငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၂၄) အခနနင ေနရာအေပၚမတည၍ ေၿပာငးလေနေသာ သနနးအနညဝန (Sediment Load) ပ႕ခမႈသည ခငးတြငးၿမစေရ လႊမးနငမႈ အေၿခအေန ခန႕မနးတြကဆၿခငးနင စြန႕ပစေရ မြမးမသမးဆညးကန၏ တညေဆာကမႈ ဒဇငးတြကခကၿခငးမား၌ လြနစြာ အေရးပါေသာ အခကအလကၿဖစပါသည။ ခငးတြငးၿမစ အထကပငး (ၿမစညာပငး)တြင ေၿမအသးခမႈ လြနကစြာ ေၿပာငးလေနမႈမား (ဥပမာ-သစေတာ ၿပနးတးၿခငး၊ သတတး ေဖာၿခငး) ၿဖစေပၚလကရရာ အကးဆကအားၿဖင ၿမစအတြငး၌ သနနး အနညဝနပ႕ခမႈ လြနကစြာ အေၿပာငးအလရၿခငး၊ ခငးတြငးၿမစ၏ ၿမစေႀကာငးေၿပာငးလၿခငးမား ၿဖစေစပါသည။ သ႕ေသာ ဤကသ႕ေသာ အေၾကာငးအရာမားနင ၿဖစစဥမားအား နစ ၁ဝဝ အတြငး ၿမစေရလႊမးနငမႈ အေၿခအေန တြကခကမႈတြင ထညသြငး စဥးစားၿခငး မရေႀကာငး သးသပရပါသည။ ထ႕ေႀကာင စြန႕ပစေရ မြမးမသမးဆညးကနသည လကရ လာထားခက ေရတား တာတမ ေပါငအၿမငထက ပ၍ၿမငေသာ၊ ပ၍ခငခေသာ ဒဇငးမး ၿဖစသငသညဟ အႀကၿပအပပါသည။

(၂၅) စြန႕ပစေရ သမးဆညးကန ကးေပါကၿခငး၊ ဖတလ စးဆငးၿခငးမားမ ကာကြယနငရန မနတငး ဝငေရာကေလရေသာ မးရာသ အတြငး၌ အၿဖစနငဆးနင အမားဆး ထားရသငေသာ လကခ သေလာငမႈအား သတမတထားၿခငးက မေတြ႕ရပါ။ ထ႕အၿပင စမကနး ဧရယာမာ ေၿမငလင ေၾကာမားနင ဆကစပလက ရသညၿဖစရာ ေၿမငလငဒဏက ခနငေသာ မငးဒဇငးမးက စဥးစားသငသညဟ အႀကၿပ အပပါသည။ အေႀကာငး

တစမးမးေၾကာင စြန႕ပစေရ သမးဆညးကန ကးေပါကခပါကစြန႕ပစေရမားသည စမကနးဧရယာ၏ အေရ႕ဘက ေၿမနမပငးတြင ရေသာ ပေလာငးရြာ၊ ေရႊေလရြာ၊ လကပေတာငးရြာ၊ တရြာနင ရြာသစရြာမားသ႕ ရတတရက ၿပငးထနစြာ စးဆငးၿပး ပတဝနးကင ညစညမး ပစၥညးမား၏ ဆးကး အာနသငက ခစားရမည ၿဖစပါသည။ တစဖန ခငးတြငးၿမစမ တစဆင ၿမစေအာကပငး ေဒသမားအား ဆကလက၍ ဆးကး သကေရာကေစမည ၿဖစပါသည။ ထ႕ေၾကာင ေဘးအနရာယ နညးပါးေရး စမ လပေဆာငခက အားၿဖငေသာ လညးေကာငး၊ စြန႕ပစေရ သမးဆညးကန အဆငမ စြန႕ပစေရ မြမးမသမးဆညးကနအထ တးၿမင ေဆာငရြကရနနင ထေရာကေသာ ေရဆးသန႕စငစနစက ထညသြငး တညေဆာကသငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၂၆) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနး နယေၿမနင အနးဝနးကငေဒသသည ပၿပငး ေၿခာကေသြ႕ေသာ အရပေဒသတြင တညရေနေသာေႀကာင ေႏြရာသ၌ ပမးမအပခန ၄ဝ ဒဂရ စငတဂရတခန႕ ရပါသည။ ထအပခနသည ပတဝနးကင ညစညမး ပစၥညးမား ေဖာကထြက ယစးမႈမ ကာကြယေပးေသာ ဖအားၿမင ဒဏခနငသည အနကေရာင ပလတစတစအခငး (High Density Polyethtylene- HDPE Liner) ၏ ဝနေဆာငမႈ သကတမးက တေတာငးေစသည အဓကအခက ၿဖစပါသည။ အဆပါ ေဖာကထြငး ယစးမႈအား ေစာငႀကပသရနငရန အတြက HDPE နစထပ (သ႕မဟတ) HDPE နင PVC အသးၿပၿခငးနငအတ အဆပါ ေဖာကထြငး ယစးမႈအား ေစာငႀကပပကက စြန႕ပစကန၊ အကစစဖနး ဧရယာမားတြင တပဆင အသးၿပသငေၾကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၂၇) ဖနမႈန႕မား၏ ထတလႊတ ပငရငးၿဖစေသာ ေကာကမငးခြၿခငး၊ကငးတးၿခငး၊ စြန႕ပစကန ေၿခာကေသြ႕ မကနာၿပင၊ သယယ ပ႕ေဆာငေရး သးလမးနင ဟငးလငးပြင ဧရယာမားက ေကာငးမြနေသာ နငငတကာ အေလအကငမားနငအည စမ ေဆာငရြကသငေႀကာငး၊ ေၿမေအာကေရ အရညအေသြးဆငရာ အဂၤါရပမား ၿဖစသည Fe, Mn, Ca, Mg, Al, So4, Pb, Cu, Zn, Ni, Co, Cr, As, Hg, Cd စသညတ႕ကလညး အခနမနမန၊

ၿပညၿပညစစ တငးတာ၍ မတတမးတငထားသငေႀကာငး၊ဆညသနင တနခါမႈမားကလညး ေကာငးမြနေသာ နငငတကာ အေလအကငမားနင အည စမေဆာငရြကသငေႀကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

(၂၈) လကပေတာငးေတာင စမကနးလကစြပါ လမးညႊနခကနငေကာငးမြနေသာ နငငတကာ အေလအကင စမခန႕ခြမႈမာ စမကနး စတငစဥကပင မရခေႀကာငး သးသပရပါသည။ လကရ ကငသးေနေသာ စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာင စမကနး၏ ေပါငးစပ စမခန႕ခြမႈစနစ (Integrated Management Systems) ထက ေကာငးမြနေသာ စနစနငအတ ပမထေရာကေသာ သဘာဝ ပတဝနးကင ေစာငေရာက ထနးသမးၿခငးဆငရာ အစအမမားက လကပေတာငးေတာင စမကနးတြင လကနာ ကငသး ေဆာငရြကရန လအပေၾကာငး၊ လကပေတာငးေတာင စမကနး ဒဇငး လကစြစာအပကလညး ၿပနလည သးသပသငေႀကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

(၂၉) ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ၊ ကကနးေကးရြာ အနးရ ၿမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတက (Myanmar Economic Holdings Limited-MEHL) ၏ မးႀကး ဆာလဖရစ အကစစ စကရသည ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက၏ စကရၿဖစၿပး စကရနယေၿမအတြငးရ စကနင စကပစၥညးမား၊ စြန႕ပစအရညနင အစငအခပစၥညးမား၊ စြန႕ပစ စပသည ကနမား၊ ေနရာမားက ကြငးဆငးေလလာ ၾကညရႈ စစေဆးခရာ စကမႈဝနႀကးဌာန၏ ခြငၿပခကရယထားၿခငး မရေသးေႀကာငး၊ ဥးပင၏ စးပြားေရး လပငနးတစခအေနၿဖင လပကငေနၿခငး ၿဖစေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ပတဝနးကင ထနးသမးမႈ ကာကြယနငရန နငငတကာ အသအမတၿပ ISO Certificate ရယထားၿခငး မရေသးေႀကာငး ေတြ႕ရရသၿဖင ဤအကစစ စကရသည အနရာယရေသာ ဓာတပစၥညးစကရ (Hazardous Chemical Plant) အတနးအစား ၿဖစေသာေၾကာင သကဆငရာ စကမႈဝနႀကးဌာန၏ ခြငၿပခက ရယထားရန လအပေႀကာငး၊ စကရမ စြန႕ထတေသာ အေငြ႕တြင ဆာလဖာဒင ေအာကဆက SO2 ပါဝငမႈက 150 ppm ထက မမားေစရန သတမတ ထနးခပ၍ စြန႕ထတသငပါသည။ ဤအခကက

စစစနငရန စကရအေနၿဖင နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား၊စခနစညႊနး မားနငအည ISO Certificate မားလညး ရယသငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၃ဝ) ပသမ-မရြာ ကားလမးေဘးရ ဒနးေတာ ေကးရြာနငေလးညငးေတာင ဘနးေတာႀကး ေကာငးအၾကား (မငတငအမတ ၄၄၆/၂ မ ၄၄၆/၇ အထ) တြငရေသာ ယခင ၁၉၈၄ ခနစမ ၁၉၉၇ ခနစခန႕အတြငး စြန႕ပစခသည စြန႕ပစေၿမမားမာ ေဒသနရ နညးၿဖင ဒတာ/ ေႀကးန ခကလပၿပး ကနရစေနသည ညစႏြမး ေၿမသားမားက အရပဆး အကညးတနစြာ ေလလာေတြ႕ရခသည။ ထနညးတစြာ ပသမ-မရြာ ကာလမး ေဘးရ ကကနေကးရြာ အတြငးနင အနးပတဝနးကငတြငလညး ယခင ၁၉၈၄ ခနစမ ၁၉၉၇ ခနစခန႕အတြငး စြန႕ပစခသည ေၿမမားမ ေဒသႏရနညးၿဖင ဒတာ/ေၾကးန ခကလပမႈေႀကာင ေၿမသားမား ညစႏြမးၿပး ေၿမေအာကသ႕ သတဓာတနင ညစညမးေရမား စမဝငကာ ေသာကသးေရ မသန႕ရငးမႈမား ၿဖစေပၚလကရေႀကာငး စစေဆး ေတြ႕ရခသည။ ထ႕ေႀကာင အဆပါ ဒတာ/ေႀကးန ခကလပသည လပငနးမား၏ ရလဒဆးကးမား ၿဖစေသာ ကနရစေနသည ညစႏြမး ေၿမသားမားၿဖင ပတဝနးကင အရညအေသြး ေလာနညး ကဆငးမႈ/ထခကပကစးေနမႈမား (Environmental Degradation/ Deterioration) က ေႀကးနသတတြငး စမကနး ကမၸဏ၊ ေဒသခ ၿပညသလထနင သကဆငရာ အာဏာပငအဖြ႕အစညးမားက စေပါငး ညညြတစြာၿဖင ပတဝနးကငက ကစားၿခငး/ၿပငဆငၿခငး (Environmental Remediation/Repair) ပတဝနးကငက ၿပနလည ထေထာငၿခငး (Environmental Rehabilitation) နညးလမးမားက လကနာကငသးၿပး အၿမနဆး ေဆာငရြက သငေၾကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(ခ) လမႈဝနးကင အေၿခအေန (၁) ဆားလငးႀကးၿမ႕နယတြင စစေပါငး လဦးေရ ၁၉ဝဝဝဝ ခန႕၊

အမေထာငစ ၂၇၀၀၀ ခန႕ ရပါသည။ လကပေတာငးေတာင ေၾကးန သတတြငး စမကနးနယေၿမ၌ ေနထငသည အမေထာငစ ဦးေရ ၁၅ဝ ခန႕နင စကပးေၿမ ၅၄၈၇ ဒမ ၂၇ ဧက ရကာ အၿခားေၿမ ၂၃၈ဝ ဒမ ၅ ဧက ရပါသည။ လကပေတာငးေတာင

ေၾကးန သတတြငး စမကနးသည ေတာငပလေကးရြာ အပစမ ေၿမ၇ ဒမ ၆ ဧက၊ ရြာရညေကးရြာ အပစမ ေၿမ ၅ဝ ဒမ ၆၅ ဧက၊ တေကးရြာ အပစမ ေၿမ ၅၅ ဒမ ဝ၄ ဧက၊ စစေပါငး ၁၁၃ ဒမ ၂၉ ဧက ရယထားေႀကာငး စစစေတြ႕ရရပါသည။

(၂) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးေႀကာင ေနရာေၿပာငးေရႊ႕ တညေထာငေပးၿခငးခရေသာ ေကးရြာသစမားမာ သငေတာေသာ စၿပေကးရြာ အဆငမမေၾကာငး၊ လယယာေၿမ ရယၿခငးနင ေပးေလာၿခငးတ႕တြင ပြငလငး ၿမငသာမႈ မရေႀကာငး၊ ေဒသခတ႕နင ႀကတငညနႈငး ေဆြးေႏြးမႈ မရခေႀကာငး၊ သတငး အခကအလက ရရရန အခြငအလမး အားနညးသည အမားစ ၿဖစေသာ ေဒသခတ႕အား ေၿမယာသမးယမႈ၊ ေပးေလာမႈတ႕နင စပလဥး၍ ရငးရငးလငးလငး အသေပး ေၿပာႀကားမႈ မရခေႀကာငး၊ ေၿမနင သးနေလာေႀကးေငြ ေပးရနဟ ေႀကညာခသည ေၿမပငရင လကမတထးရသည စာရြကစာတမးတြငမ ေၿမယာအား စြန႕လႊတေႀကာငးနင ေလာေႀကးေငြ ရရေႀကာငးဟ ေရးထားေႀကာငး စသည ေရ႕ေနာက မညညြတမႈမား (Inconsistencies) ရခေႀကာငး၊ လကမတေရးထးရသည စာရြက စာတမးမားအား လကမတမေရးထးမ ေသခာစြာ ရငးၿပၿခငး၊ ဖတၾကားၿပၿခငး မရေၾကာငး၊ ေၿမယာစြန႕လႊတ ရသအတြက ခငမာေသာ အေထာကအထား စာရြကတစစတစရာက စနစတက ၿပနလညေပးအပၿခငး မရေႀကာငး၊ ေၿမယာ ေလာေၾကးသညလညး ကာလေပါကေစး (Market Value) အတငး မဟတခေၾကာငး သးသပရပါသည။

(၃) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးလပငနးကမစတငမ လအပေသာ လမႈစးပြားေရးဆငရာ ထခကမႈ ဆနးစစခက (Social Impact Assessment) တစရပက စနစတက ႀကတင ေဆာငရြကထားၿခငး မရေႀကာငး သးသပရပါသည။

(၄) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးသညႀကးမားေသာ စးပြားဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးတစရပ ၿဖစသၿဖင ေဒသခ ၿပညသလထနင ပြငလငးၿမငသာစြာ ေဆြးေႏြး ညနႈငးၿခငး၊ ေရ႕တြင ၿဖစထြနးလာနငမည ေကာငးကး၊ ဆးကးမားအား ရငးရငး

လငးလငး တြကခကၿပၿခငး၊ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးက အေကာငအထညေဖာမည သမားနင သကဆငရာ ေဒသခ ၿပညသလထအႀကား ပြငလငးၿမငသာေသာ ေဆြးေႏြး ညနႈငးမႈနင ထကတနေသာ ေပးေလာမႈမားက ၿပနလည ေဆာငရြကၿခငး၊ ေနရာေရႊ႕ေၿပာငး တညေထာငေပးေသာ ေကးရြာသစမားက စၿပေကးရြာမား ၿဖစေစၿခငး စသညတ႕ ေဆာငရြကေပးသငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။

(၅) ထ႕အၿပင ေနရာေရႊ႕ေၿပာငးခၾကရေသာ ေဒသခ ၿပညသမားနငစမကနး နယေၿမ အနးဝနးကငရ အၿခားေသာ ၿပညသမားအတြက အလပအကင အခြငအလမးမားနင ဝငေငြရရနငသည စးပြားေရး လပငနးမားအား ဖနတးေပးၿခငး၊ စမကနးနယေၿမ အနးတြင သတတြငးၿမ႕ တစၿမ႕က တညေထာငေပးၿခငး၊ နငငၿခားသား ကြ မးကငသမား၊ အလပသမားမား၏ ေနရာတြင ေဒသခ ၿပညသမား၊ နငငတြငး အလပသမားမားနင တစဆငၿပး တစဆင အစားထးသည မဝါဒၿဖင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငၿခငး၊ ေဒသ၏ လမႈစးပြား ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ထေရာကစြာ တာဝနယ ပပးကညၿခငး၊ စးပြားေရး လပငနးႀကးမား၏ လမႈ တာဝနယမႈ (Corporate Social Responsibility_CSR) အား တကစြာ လကနာကငသးၿခငး တ႕က ေဆာငရြကေပးသငေႀကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

ၿခင သးသပအႀကၿပခက ၈၃။ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငး စမကနးအား သဘာဝ ပတဝနးကငထနးသမးေရးအတြက နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား၊ ေဆာငရြကသငသည နညးပညာမား အသးၿပ၍ စနစတက ေဆာငရြကၿခငး ရ၊ မရနင လကပေတာငးေတာင ေႀကးန စမကနးေႀကာင လမႈပတဝနးကငနင သဘာဝ ပတဝနးကငအေပၚ ေကာငးကးနင ဆးကး သကေရာကမႈမားနင စပလဥး၍ ေအာကပါအတငး ၿခင သးသပ အႀကၿပ အပပါသည- (က) လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနးနယေၿမ၏ လကရ

ေဂဟစနစ (Ecosystem or Ecological System) သည မကေမာက ကာလတြင အရညအေသြး ကဆငးမႈ၊ ယယြငး ပကစးမႈ ႀကးႀကးမားမား မရေသးေသာလညး ေႀကးနသတ တးေဖာထတလပၿခငး၊ သတ သန႕စငၿခငး စသညလပငနးမားက ေရ႕တြင ဆကလက

လပေဆာငလာသညနင အမ ဤ နယေၿမရ သစပင၊ သစေတာ၊ သကရသတဝါ၊ တရစၦာန၊ ေရ၊ ေၿမတ႕က ဧကနမခ ေၿပာငးလကာ သသာ ထငရားေသာ ထခကမႈမား ၿဖစေပၚလာေစမည ၿဖစေသာေႀကာင ႀကတင ကာကြယမႈ ၿပလပနငရန သဘာဝ ပတဝနးကင စမခန႕ခြမႈစနစ Environmental Management System တစရပက လပငနး မစတငမကပင ၿပငဆင၍ ကငသးသငသညဟ သးသပ အႀကၿပ အပပါသည။

(ခ) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးနယေၿမတြငၿဖစပြားခေသာ လမႈဝနးကင ၿပနာမားသည ေၿမယာသမးဆညးမႈနင ေၿပာငးေရႊ႕ ေနရာခထားမႈအေပၚတြင အဓကအားၿဖင အေၿခၿပခသညဟ သးသပရပါသည။ ထ႕အၿပင ေႀကးနသတတြငး စမကနး လပငနး အဆငဆငအား ပြငလငးၿမငသာေစမႈ (Transparency)၊ သတတြငး တးေဖာ ထတလပရနအတြက ေၿမလအပခကအား စနစတက သရနားလညေစမႈနင အဆပါ လပငနးမားေႀကာင နငငေတာနင သကဆငရာ အရပေဒသအတြက အကးေကးဇး ရနငပမားအား သသာေသာ အေထာကအထား အခကအလကမား ၿပသမႈ၊ ထကတနေသာ ေပးေလာမႈ၊ အစားထး တညေဆာကေပးမႈနင ေဒသခ ၿပညသမား၏ လမႈစးပြားနင အသကေမြးဝမးေကာငး ဘဝအတြက ထေရာကေသာ စမေဆာငရြကေပးမႈမား လအပသညဟ သးသပ အႀကၿပအပပါသည။

(ဂ) ေစတ၊ ပထး၊ ဘရား၊ သမ၊ ေကာငးစသည ဗဒၶသာသနကအေဆာကအအမား တညရရာ လကပေတာငးေတာငနင အနးဝနးကင အရပေဒသမားနင ပတသက၍ ေဒသခ ၿပညသလထ၏ ခစားခက ကလညး သတၿပအပပါသည။ လကရ လကပေတာငး ေတာငၾကား ေတာရ စႀကၤနေကာငးဟေခၚေသာ ေၿမေနရာနင ၄ငး၏အေပၚရ ေစတ၊ သမ၊ ေကာငး စေသာ ဗဒၶသာသနက အေဆာကအအမားသည လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနးတြင ဟငးလငးပြင ကငးႀကး (Open Pit) ၿဖစေပၚလာမည ေနရာ၏ အလယဗဟ အရပ၌ တညရေနၿပး သတသက တညရရာ အဓက ေနရာၿဖစေႀကာငး၊ အဆပါ သာသနက အေဆာကအအမားက ကြငးေရာငၿပး ေႀကးနသတ တးေဖာ ထတလပမညဆလငလညး ယငးအေဆာကအအမား၏ ႀကခင တညၿမမႈက ဧကနမခ ထခကနငမညၿဖစေႀကာငး ေလလာသရရပါသည။

သ႕ပါ၍ အဆပါ လကပေတာငးေတာငႀကား ေတာရစႀကၤနေကာငးေၿမေနရာနင ၄ငးအေပၚရ ဗဒၶသာသနက အေဆာကအအမားက လးဝ ထခက ပကစးေစမႈမရဘ လကရ အေနအထားမားအတငး အၿခား သငေလာမည ေနရာတစခခသ႕ ေၿပာငးေရႊ႕ေပးသငေၾကာငး၊ ဤကစၥက ေႀကးန တးေဖာမည ကမၸဏသည ေဒသခၿပညသလထမား၊ သကဆငရာ အာဏာပင အဖြ႕အစညး အဆငဆငတ႕နင ပြငလငးၿမငသာစြာ ညနႈငး ေဆြးေႏြး ေဆာငရြကသငေႀကာငး သးသပအႀကၿပအပပါသည။

(ဃ) မကေမာကကာလတြင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေနေသာလကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနး၏ အေထာက အထားမား၊ ရညညႊနး အကးအကားမားက အေသးစတ ေလလာ စစစခကအရ ယေန႔တငေအာင နငငတကာ ၿပ႒ာနးခကမား၊ စခန စညႊနးမားနင အဆငအတနး ေဘာငဝငေသာ ပတဝနးကင စမခန႕ခြမႈ စနစ၊ လပငနးခြငစမခန႕ခြမႈစနစ၊ လမႈဝနးကင ေလလာၿခငးနင စမခန႕ခြမႈ စနစမား ေရးဆြကငသး လကနာေဆာငရြကမႈ မရေသးေႀကာငး သးသပရပါသည။

(င) အဆပါ စမခန႕ခြမႈမား ခငခစြာ တညေဆာကကငသးနငၿခငး မရေသးမကာလအတြငးတြင လကပေတာငးေတာင ေႀကးနသတတြငး စမကနး လပငနးမား လပေဆာငေနသညက ေတြ႕ရရပါသည။ သ႕ပါ၍ ၿမနမာ-ဝမေပါင ကမၸဏမ တာဝနေပးထားသၿဖင ႀသစေႀတးလ (Australia) နငင၊ Knight Piesold Pty. Limited က ၿပစေနေသာ အၿပညၿပညဆငရာ လကမတ ၃ ေစာငၿဖစသည ISO 14001:2004 (သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးမႈ စမခန႕ခြၿခငးဆငရာ လကမတ) ISO9001-2008 (ထတလပမႈ စမခန႕ခြၿခငးဆငရာ လကမတ) OHSAS 18001:2007 (လပငနးခြင ေဘးကငး လၿခမႈနင ကနးမာေရး စမခန႕ခြမႈဆငရာ လကမတ) တ႕က အၿမနဆး ၿပစၿပး အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသငေၾကာငး သးသပ အႀကၿပ အပပါသည။

ေႀကးနစမကနး ေဆာငရြကၿခငးေၾကာင နငငေတာ၊ ၿပညသလထနင အနာဂတ မးဆကမားအတြက အကးရ/ မရ ၈၄။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးသည ကမၻာေပၚတြငအႀကးဆးေသာေႀကးနစမကနးတစခ ၿဖစပါသည။ ဤေႀကးနစမကနးက လပေဆာငၿခငးၿဖင ႏငငေတာ၊ ၿပညသလထႏင အနာဂတမးဆကတ႔ အကးရ/ မရ စစစသးသပရန လပါသည။ ေကာမရငအဖြ႕ စးပြားေရးပညာရငက ယခလပငနးသည စးပြားေရးရႈေထာငမ အကးရ

စြာလပေဆာငသငသည စးပြားေရးလပငနးတစခ ၿဖစသညဟ သးသပတငၿပခပါသည။ေႀကးနစမကနးက လကရစာခပအတငး ေဆာငရြကမညဆပါက ေအာကပါအတငး ႏငငေတာ၊ ၿပညသလထႏင အနာဂတမးဆကတ႔ အကးေကးဇးခစားၾကရမည ၿဖစပါသည- (က) နငငေတာအတြကအကးေကးဇး။ ဤေႀကးနစမကနးမာ ႏငငေတာသည

ခငေၾကး (Royalty) 4%၊ ကနသြယလပငနးခြန (Commercial Tax) ၈% ႏင ဝငေငြခြန (Income Tax) ၁၅% တ႔ ရရမညၿဖစပါသည။ ၎အခြန မားနင စမကနးတးေဖာမႈနင ထတလပမႈ ကနကစရတက နတပယ၍ ေနာကဆးဝငေငြအား ခြေဝရာ ၿမနမာ စးပြားေရးဦးပငလမတကမ ၅၁% က လညးေကာငး၊ ဝမေပါငကမၸဏမ ၄၉% ကလညးေကာငး အသးသး ရရၾကမညၿဖစပါသည။ ႏငငေတာမရရမည အကးက ေအာကပါအတငး တြကခကႏငပါသည-

- - - - - - - - - -

စစေပါငးဝငေငြ (သ႕) ေႀကးနေရာငးရေငြ(Total Revenue)ထတလပမႈကနကစရတ (Total Cost) ခငေႀကး (Royalty) ၄% + ကနသြယလပငနးခြန (Commercial Tax) ၈% အခြနမေဆာငမအၿမတဝငေငြ (Income Before Tax) စစေပါငးဝငေငြ၁ဝဝအေပၚနငငေတာအစးရက ရရမည ခငေႀကး (Royalty) စစေပါငးဝငေငြ ၁ဝဝအေပၚ နငငေတာအစးရက ရရမည ကနသြယခြန (Commercial Tax) အခြနမေဆာငမဝငေငြ ၃၂ အေပၚနငငေတာအစးရက ရရမညဝငေငြခြန(Income Tax) ၁၅% နငငေတာအစးရကရရမညအခြနဝငေငြစစေပါငး အခြနမေဆာငမဝငေငြ၃၂- ဝငေငြခြန၄.၈ =၂၇.၂၏ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက၏ ဝငေငြ၅၁% အခြနမေဆာငမ ဝငေငြ၃၂-ဝငေငြခြန ၄.၈=၂၇.၂၏ ဝမေပါင သတတြငး ကမၸဏ၏ ဝငေငြ၄၉%

= = = = = = = = = =

၁ဝဝ%၅၆% ၁၂% ၃၂% ၄% ၈% ၄.၈% ၁၆.၈% ၁၃.၈၇၂% ၁၃.၃၂၈%

(၁) အထကပါတြကခကမႈတြင နငငေတာက ရရမညအကးအၿမတက၁၆.၈% ဟ တြကခက ေဖာၿပထားခပါသည။ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကနင ဝမေပါငကမၸဏတ႕ ၂ဝ၁ဝခနစ၊ ဇြနလတြင ခပဆထားေသာ စာခပအေပၚ မတညၿပး ၁၆.၈%ဟ တြကခက

ေဖာၿပၿခငး ၿဖစပါသည။ (၂) သ႕ရာတြင လကရတညဆဥပေဒအရ ကမၸဏကကနသြယ

လပငနးခြန၈% ေပးသြငးရန မလအပေတာပါ။ သ႕ၿဖစရာ နငငေတာ ခစားရမည အကးေကးဇးထမ ၈% ေလာနညး သြားမည ၿဖစပါသည။ ခစားရမညအကးေကးဇးသည ခငေႀကး ၄% နင ဝငေငြခြနေပၚမ ေကာကခသည အခြနသာၿဖစပါသည။ တစနညးဆေသာ ဤႀကးမားေသာ လပငနးႀကးမ နငငေတာ အတြက အကးေကးဇးရသည မနေသာလညး ရရသည အကးေကးဇးမာ နညးပါးပါသည။ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငသည ၿမနမာ စးပြားေရး ဥးပငလမတကမ တာဝနရ ပဂၢလမားႏင ေတြ႕ရသည အခနတြင ဤအခကက ေတြ႕ရ သးသပၿပးအေလးထား ေၿပာႀကားခပါသည။ တစဖကတြငလညး ႏငငေတာ၏ အကးေကးဇးက တြကခကရာတြင အစးရဘ႑ာသ႕ ရရသညဝငေငြအၿပင နငငအတြငးရ စးပြားေရးလပငနးတ႕၏ ဝငေငြကလညးေကာငး၊ လပငနးတညေထာင ေဆာငရြက ၿခငးေႀကာင ရရလာမည နညးပညာ ကးေၿပာငးမႈ (transfer of technology) ကလညးေကာငး၊ ၿပညသလထအတြက အလပအကင အခြငအလမးရရမႈက လညးေကာငး ထညသြငး တြကခကရန လအပပါသည။ ေကာမရင စးပြားေရးပညာရင၏ အကးရမႈ တြကခကၿခငး (Benefit Calculation) အရ ယခလပငနးတြင နငငေတာနင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပင လမတကတ႕ ရရသည အကးစးပြားသည ဝမေပါင ကမၸဏ ရရသညအကးစးပြားထက ပမပါသည။

(ခ) ၿပညသလထအတြက အကးေကးဇး။ ႀကးမားသည စးပြားေရးစမကနးတစခတညေထာငခ ပါလင ေဒသခလထအတြက အလပအကင အခြင အလမးမားရရနငသည။ ထစးပြားေရးလပငနး အေပၚမတညၿပး စးပြားေရး လပငနးငယမား ေပၚေပါကလာနငသညဟ၍ သမားရးက ခယမႈရပါသည။ ယခလကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးႏင ပတသက၍မ ၿမနမာ ဝနထမး ၆၆ဝ ဦးက ခန႔ထားၿပး ၿဖစေၾကာငး၊ အသစခန႔ထားမည အငဂငနယာဘြ႕ရႏင အၿခားဘြ႕ရ ၁၂၈ ဦးအား လပငနးခြင သငတနးပ႕ခေပးလကရေႀကာငး ဝမေပါငကမၸဏမ သရရပါသည။ ဤလပငနးထက လပငနးပမာဏမားစြာ ေသးငယသည စပယေတာငနင ေႀကးစငေတာငသတတြငး၏ လပငနးအငအားက ႀကညပါလငနငငၿခား ပညာရင ၆ ဦး သာရၿပး

ၿမနမာဝနထမးဦးေရမာ ၁၄၃၉ ဦး ၿဖစရာ လကပေတာငးေတာငေႀကးနစမကနးတြင နငငၿခားသား ဦးေရမားၿပားၿပး ေဒသခတ႕အတြက အလပအကငအခြငအလမး နညးပါးသညက ေတြ႕ရရပါသည။ အထးသၿဖင ေဒသခၿပညသ တ႕သည လယယာ လပကငသမားၿဖစၿပး လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနး အတြက ယခငလပကငခႀကေသာ လယယာေၿမမားက စြန႕လႊတခႀကရာ မရးဖလာ လပကငခေသာ လယယာ လပငနးက လပကငနငၿခငး မရေတာသညက ေတြ႕ရရပါသည။ ထ႕အၿပင ဤေႀကးနစမကနးအတြက တစဆင ငားရမးသည သယယပ႕ေဆာငမႈ လပငနး (Sub-Contract) ကလညး ကမၸဏႀကး တစခက ခထားေပးခရာ ဆငပြားစးပြားေရး လပငနးမလညး ေဒသခတ႔အတြက အလပအကင အခြငအလမး မရရသညကလညး ေတြ႕ရရ ပါသည။ ေဒသခလထအေနနင လကပေတာငးေတာင ေႀကးန စမကနးအေပၚ နစလမႈမရၿခငး၏ အေႀကာငးရငးမားတြင အသမးခရေသာ လယယာေၿမမားအတြက တနရာတနေႀကးမရ ဟေသာခယခကအၿပင အလပအကင အခြငအလမးမား မရရၿခငးသညလညး အေၾကာငးအရငး တစရပ ၿဖစပါသည။ ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတကနင ဝမေပါင ကမၸဏတ႔ အေနၿဖင ေရေဘးသင ေဒသခမားအတြက အလေငြ ေပးအပၿခငး၊ ယမားေခာငး တာေပါင ၿပၿပငေဆာငရြကေပးၿခငး၊ ရြာသာ-ေရြပနးခငလမး ေဆာကလပေပးၿခငး၊ သာယာကနးရြာတတားနင မးႀကးၿပငရြာ ဆညၿပၿပငရန ကညေဆာငရြကေပးၿခငး၊ ေဖာငးကားရြာ ဆည ၿပၿပင ေပးၿခငးအၿပင ပညာေရးနင ကနးမာေရးတ႕တြင အကအည ေပးၿခငးတ႕ၿပလပ ေပးမႈရသညက ေတြ႕ရရရာ ေကးရြာ လထအေနနင အကးခစားမႈ အထကအေလာကရသညဟ ဆနင ပါသည။သ႕ရာတြင ေဒသခ လထေမာလငသည ေရရညလမႈ စးပြားဆငရာ အကအညတ႕ကမ ထေရာကစြာ ေပးအပထားၿခငး မရဟ သးသပရပါသည။ ဝမေပါင ကမၸဏမ တာဝနရပဂၢလမားနင ေတြ႕ဆရာတြင ၎တ႕က ယခကာလသည သတလပငနး စမကနးထေထာငဆကာလာသာ ၿဖစၿပး စမကနး အရနအဟန ရရလာသညနငအမ ေဒသခလထအတြက အလပအကင အခြငအလမး ပမရရရနရေႀကာငး ေကာမရငသ႕ တငၿပခ ပါသည။ ေကာမရင အေနၿဖင ေဒသခလထအတြက အကးေကးဇးပမ ရရရန လအပသညဟ လညးေကာငး၊ ကမၸဏတြင ခန႔ထားေပးႏငသည အလပအကင အၿပင အေသးစားႏင အလတစား စးပြားေရးလပငနးမား (Small and Medium

Enterprise) တညေထာငေပးမသာလင ေဒသခ ၿပညသလထ၏အလပအကင အခြငအလမးက ၿဖညဆညး ေပးနငမညဟ လညးေကာငးသးသပ ပါသည။

(ဂ) အနာဂတမးဆကမားအတြက အကးေကးဇး။ နငငတစနငင အေနၿဖင သယဇာတမားက ထတယသးစြရာတြင ပစၥပၸနလသားအတြက သာမက အနာဂတမးဆကမား၏ အကးေကးဇးကပါ ထညသြငးစဥးစားရန လအပပါသည။ သ႕ေႀကာငလညး နငငတကာအေနၿဖင စးပြားေရး တးတကဖြ႕ၿဖးေစရန ေဆာငရြကရာတြင စဥဆကမၿပတတးတက ဖြြ႕ၿဖးမႈ (Sustainable Development) မမားနငအည ေဆာငရြကရန လအပပါသညဟ ခယထားပါသည။ ထမမားအရ ေဆာငရြကရာတြင သယဇာတ ပစၥညးမားက ပစၥပၸနလသားတ႕ အကးငာ ထတယ သးစြနငပါသည။ ထသ႕ထတယ သးစြသညအခါ အနာဂတ မးဆကမား အတြကပါ ဆကလက အကးေကးဇး ရေစရန စစဥေဆာငရြကရန လပါသည။ တစနညးဆေသာ သယဇာတ ထတယ သးစြရာတြင သဘာဝ ပတဝနးကငအား ထခကမႈ အနညးဆး ၿဖစေစမည ပတဝနးကင ထနးသမးေရး၊ စမခန႕ခြေရးအစအစဥမားက ခမတရန လအပပါသည။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးသည စတင တညေထာငသည အဆငသာ ရပါေသးသည။ သ႔ရာတြင ထအဆငမတငမ ေဆာငရြကရမည ပတဝနးကင ထနးသမးေရးႏင လမႈဘဝ အကၿဖတမႈ (Environmental and social Impact Assessment-ESIA) က စနစတက လပေဆာငထားမႈ မရဘ၁၉၉၇ခနစ၊ အငဗငဟကမၸဏ လကထကတြင ၿပလပထားေသာ အၾကၿဖစႏငစြမး ေလလာမႈ အစရငခစာ ေပၚတြငသာ အေၿခခ ေဆာငရြကေနၿခငး ၿဖစပါသည။ သ႔ၿဖစရာ လကရ ေဆာငရြကေနေသာ လကပေတာငးေတာင စမကနးတြင လေလာကေသာ ပတဝနးကင ထနးသမးမႈ အစအစဥမား မရဟ သးသပပါသည။ ထ႕အၿပင လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငးစမကနးက အေကာငအထည ေဖာၿခငးအားၿဖင အနာဂတမးဆကမားအတြက ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖး တးတကမႈမား သသာထငရားစြာ ေပၚေပါက သငပါသည။ ထ႕ေႀကာင လအပေသာ စမကနးမား အေကာင အထညေဖာရန အေရးႀကးသညဟ သးသပပါသည။

ၿခငသးသပခကနင အႀကၿပခကမား၈၅။ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးႏင ပတသက၍ အဓက စဥးစားရမည

အခကမာ ဤေႀကးနစမကနးသည နငငေတာ၊ ၿပညသလထနင အနာဂတမးဆကမားအတြက အကးရစြာၿဖင လပကငနငၿခငးရ/မရ၊ ဆကလကလပေဆာငရန သင/ မသင ဆသည အခက ၿဖစပါသည။ ေကာမရင၏ စးပြားေရးပညာရင သးသပခကအရ ဤေႀကးနစမကနးသည စးပြားေရးရႈေထာငမ အကးရစြာ လပကငနငသညက ၿပတသားစြာ သးသပတငၿပထားပါသည။ စးပြားေရးအရ တြကေၿခကကမႈ ရေသာလညး အနာဂတ မးဆကမားအတြက အကးေကးဇးရေစရန စဥဆကမၿပတ ဖြ႕ၿဖးမႈမားက ကငသးရန လအပပါသည။ စးပြားေရး ပညာရငတငၿပသကသ႕ ေႀကးနစမကနးႏင ပတသက၍ ေအာကပါ နညးလမးသးသြယက ေရြးခယႏငပါသည။ ထသ႔ ေရြးခယရန အတြက စဥးစားဆးၿဖတရာတြင စးပြားေရးအတြက အကးရမႈ၊ နငငတကာဆကဆေရး၊ လမႈေရးနင ပတဝနးကငထနးသမးေရးတ႕က အားလးၿခငၿပး (Holistically) စဥးစားရန လအပပါေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည- (က) လကရအတငးပင ေႀကးနစမကနးအား ဆကလကလပကငေစမည

နညးလမး။ ေၾကးနေတာငစမကနး ေဆာငရြကရာတြင ပတဝနးကင ထနးသမးေရးႏင ပတသကေသာ သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈစးပြားေရး ဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတ ဆနးစစခကမား စနစတကၿပလပ ထားၿခငး မရပါ။ ယခအတငး ဆကလကေဆာငရြကေစပါက ေႀကးန စမကနး အရနအဟနၿဖင ေဆာငရြကလာသည အခနတြင ပတဝနးကင ထခကမႈမားေပၚေပါကလာမည ၿဖစပါသည။ ကမၸဏအေနၿဖင ေဒသ ဆငရာ ၿပညသတ႕အတြက လေလာကေသာလမႈစးပြားေရးဘဝ တးၿမင ေအာင ေဆာငရြကေပးနငမႈတြငလညးေကာငး၊ လယယာေၿမဆးရႈးသၿဖင အလပအကငမ ၿဖစေနသမားအား အလပအကင အခြငအလမး ထေရာကစြာ ေဖာေဆာငေပးနငၿခငး မရသညကလညး ေတြ႕ရရပါသည။ ဤေႀကးနစမကနးမ နငငေတာအတြက အကးေကးဇးအခ႕ရရ ေသာလညး ဤမႀကးမားေသာ စးပြားေရးလပငနးမ ႏငငေတာအတြက ယခ ထကပမ၍ အကးေကးဇး ရရသငပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤနညးလမး က ေရြးခယ၍ မသငပါဟယဆပါသည။

(ခ) ေႀကးနစမကနးအား ဆကလကလပေဆာငခြင မၿပဘရပဆငး ေစမညနညးလမး။ ေႀကးနစမကနးသည တရတႏငငအစးရ၏ ႏငငပင ကမၸဏႏင စာခပခပဆၿပး ေဆာငရြကသည စမကနးၿဖစပါသည။ ၿမနမာ နငငဘကမ ကမၸဏသညလညး ကာကြယေရးဝနႀကးဌာနမ ရယယာ ၄ဝ % ပါဝငသည ကမၸဏႀကးၿဖစၿပး ၿမနမာနငငရငးနးၿမပနမႈ ေကာမရင နင အစးရအဖြ႕၏ ခြငၿပခကၿဖင အခငအမာေဆာငရြကထားသည စးပြားေရး လပငနး

ၿဖစပါသည။ ထစးပြားေရးလပငနးက ဖကသမးမညဆပါက ၿမနမာနငငသညခြငၿပထားေသာ သေဘာတစာခပက ေလးစား လကနာၿခငး မရဟ ယဆခကမား ေပၚေပါကနငပါသည။ ယခအခါ ၿမနမာနငငသည နငငၿခားအရငးအနး ဖတေခၚၿပး ႏငင၏ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ေဆာငရြကရန စစဥလကရရာ ၿမနမာနငငတြင ရငးနးၿမပနလသ နငငၿခားကမၸဏမား အေနၿဖင ရငးနးၿမပနလစတ ေလာနညးသြား နငပါသည။ နငငတကာဆကဆေရး ရႈေထာငမ ႀကညလင လညး နစနငငဆကဆေရးတြင ေၿပလညမႈမရသည အေၿခအေနမား ေပၚေပါကလာႏငပါသည။ ထအခကအလကမားက ၿခငၾကညမညဆပါက ေႀကးနလပငနးအား တစဖကသတ ရပစမႈၿပရန မသငဟယဆပါသည။ ထ႕အၿပင လကပေတာငးေတာင ေႀကးန သတတြငး စမကနးအား ရပဆငးၿခငးအားၿဖင ေဒသခၿပညသမား အတြက အကးေကးဇး ၿဖစထြနးမည အလားအလာမား ရပတန႔သြားရ သာမက ပတဝနးကင ၿပနလည ၿပၿပငေရးအတြကလညး အခကအခ မားစြာ ရလာနငမညဟယဆပါသည။

(ဂ) ေႀကးနစမကနးနင ပတသက၍ ေလလာေတြ႕ရေသာ အားနညးခကမားကၿပၿပငေစကာ နငငေတာ၏အကးစးပြား၊ ေဒသခလထ၏ အကးစးပြား၊ အနာဂတမးဆကအတြက အကးစးပြားတ႕က ၿပညဝစြာ ရရေစရန အစအမမားခမတၿပး စမကနးက ဆကလကလပေဆာငေစမည နညးလမး။ ေကာမရငအေနၿဖင ဤနညးလမးသညသာ အသငေလာဆးဟ အႀကၿပ ပါသည။ အဆပါနညးလမးက အေကာငအထညေဖာမည ဆပါက ေအာကပါ တ႕က လပေဆာငရန လအပပါမည-

(၁) ေႀကးနစမကနး အေကာငအထညေဖာၿခငးေႀကာင နငငေတာတြငစးပြားေရးအရ ရရသည အကးအၿမတက ယခထကပမၿပညဝစြာ ရရေစရန ၿမနမာစးပြားေရးဦးပင လမတကႏင ဝမေပါငကမၸဏတ႔ တညဆဥပေဒမားႏငအည သတတြငးဝနႀကးဌာနနင ညနႈငး ေဆာငရြကရန၊

(၂) ေႀကးနစမကနးက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြငစဥဆကမၿပတ ဖြ႕ၿဖးမႈမားနငအည ေဆာငရြကေစၿခငး၊ ထသ႔ ေဆာငရြကရာတြင သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈစးပြားဆငရာ သကေရာကမႈ အကၿဖတဆနးစစၿခငး အစရငခစာ (Environmental and social Impact Assessment-ESIA)၊ ပတဝနးကငဆငရာ

စမခန႕ခြမႈစမခက (Environmental Management Plan-EMP) လပငနးခြငကနးမာေရးနင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရးဆငရာ စမခန႕ခြမႈစနစ (Occupational Health and Safety Assessment System-OHSAS) တ႕က စနစတက ေရးဆြၿပး အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေစရန၊

(၃) ေႀကးနစမကနးတြင ေၿမသမးဆညး ခထားရေသာ ေဒသခ လထအတြက ေပးအပေသာ ေၿမေလာေႀကးတ႕သည ကာလ တနဖး ထကမားစြာ ေလာနညးေနရာ ကာလတနဖးအတငး ၿပငဆင၍ ထပမ တးေပးရန၊

(၄) သမးဆညးထားေသာ ေၿမပမာဏသည လအပသညထကပမသမးဆညးၿခငး ရ/ မရ စစစၿပး လအပသည ပမာဏကသာ သမးဆညးၿပး ကနေၿမတ႕က ေကးရြာလထသ႕ ၿပနလညခြေဝေပး ရန အတြက စဥးစားေပးရန၊ အခ႕ေနရာမားက စကပးေၿမအၿဖစ ၿပနလည သးစြနငေရးအတြက စဥးစားလပေဆာငေပးရန၊

(၅) လယယာဆးရႈးသ ေဒသခလထအတြက လမႈေရး၊ ကနးမာေရးလအပခကတ႔က ဝမေပါငကမၸဏ အေနၿဖင ထေရာကစြာ ပပးေဆာငရြကေပးရန၊ အလပအကင အခြငအလမးမား ေပၚ ေပါကေစရန ကမၸဏတြင အလပခန႔ထားေပးသည အၿပင အေသးစားႏင အလတစားလပငနးမား (SME) ထေထာငေပးရန၊

(၆) လကပေတာငးေတာငႀကား ေတာရစႀကၤနေကာငး ေခၚေသာေနရာႏင ၄ငးအေပၚရ ေစတ၊ သမ၊ ေကာငးစသည ဗဒၶသာသနက အေဆာကအအမားသည သတသကတညရရာ အဓကေနရာ ၿဖစေနၿခငး၊ သာသနက အေဆာကအအမားက ကြငးေရာငၿပး ေၾကးနသတတးေဖာ ထတလပမညဆလငလညး ယငးအေဆာက အအမား၏ ႀကခငတညၿမမႈက ဧကနမခ ထခကနငမည ၿဖစၿခငးတ႕ေႀကာင အဆပါ လကပေတာငးေတာငၾကား ေတာရစႀကၤန ေကာငးေၿမေနရာႏင ၎အေပၚရ ပကစးေစမႈ မရဘလကရ အေနအထားမားအတငး အၿခား သငေလာသည ေနရာတစခသ႔ ေၿပာငးေရႊ႕ေပးသငေၾကာငး သးသပ အၾကၿပအပ အပပါသည။

၈၆။ ဤအစအမမား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကနငရန ၿမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတကနင ဝမေပါငကမၸဏတ႕ ခပဆထားေသာ စာခပအား ၿပနလညၿပငဆင ခပဆေစၿပး ေႀကးနစမကနးက ဆကလကအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေစသင

ပါေၾကာငး တငၿပအစရငခအပ ပါသည။ေၿမယာသမးဆညးမႈမားအေပၚ ေဒသခၿပညသမားအတြကၿဖညဆညးေဆာငရြကေပးမႈမားနင ဥပေဒစးမးေရးဆငရာ အႀကၿပခကမား၊ ၈၇။ (က) ႏငငေတာ၏ အမးသားအကးစးပြား အလ႔ငာ လယယာေၿမမားက

သမးဆညးရာတြင လအပခကအတြက အတတနငဆး၊ အနညးဆး သမးဆညးရန ၿဖစပါသည။ ၿပညထေရးဝနႀကးဌာန၏ ၃-၈-၂ဝ၁၂ ရကစြပါ စာအမတ၊ ၃ဝဝ/၁-၆/ ဦး ၁(၅၇၁) အမန႔ေႀကာျငာစာၿဖင နစရည ေၿမငားဂရန ထတေပးရန ခြငၿပခကအရလညးေကာငး၊ စစကငးတငး ေဒသႀကး ေအးခမးသာယာေရးနင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစ၏ ၆-၇-၂ဝဝဝ ရကေန႕တြင လန(၃၉) ခြငၿပမန႕အရလညးေကာငး၊ မရြာခရင၊ ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငပလ၊ မးႀကးၿပင၊ ရြာရည၊ လကပေတာငး၊ တရြာနင ေဖာငးကတာ ေကးရြာအပစရ ကြငး ၁၈ ကြငးမ အၿခားေၿမ ဧရယာ ၂၈၁၀ ဧကႏင ကြငး ၁၉ ကြငးမ လန(၃၉) ကၿပး လယေၿမ ၃၉.၉ ဧကႏင ယာေၿမ ၅ဝ၁၇.၁ ဧက စစေပါငး ၅ဝ၅၇ ဧက၊ အၿခားေၿမ၊ လယေၿမနင ယာေၿမစစေပါငး ၇၈၆၇ ဧကအား တစနစလင ေၿမငား ရမးခ ၂၈၃၂၁၂ဝ ကပနႈနးၿဖင ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတက၊ ေႀကးန သတတြငးလပငနး (မရြာ) အမညၿဖင အထကၿမနမာႏငင ေၿမႏင အခြနနညး ဥပေဒ- ၅၁-ခ (ဂ) အရ နစ ၆ဝ ေၿမငားဂရန ထတေပးခြငၿပခေႀကာငး သရရပါသည။ ၿမနမာစးပြားေရးဦးပငလမတက၊ ေႀကးနသတတြငး လပငနး (မရြာ)က နငငေတာသ႕ ေၿမငားရမးခမား ေပးသြငးၿပး ၿဖစသၿဖင ၇-၉-၂ဝ၁၂ ရက ေန႕မ ၆-၉-၂ဝ၇၂ ရက ေန႕အထ နစ ၆ဝ ေၿမငားဂရနက မရြာခရင အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာနမ ထတေပးခေၾကာငး ခရငၿမ႕နယ အပခပေရးေရးမး မား၏ ထြကဆခကမားအရ ေတြ႕ရရပါသည။

(ခ) ဆားလငးႀကး ၿမ႕နယ၊ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး လပငနးအတြက ေကးရြာ ၂၆ ရြာ မလယယာေၿမမား သမးဆညး ႏငေရးအတြက လညးေကာငး၊ စမကနးအတြငး ကေရာကသည ေကးရြာမား ေၿပာငးေရႊ႕နငေရးအတြက လညးေကာငး၊ ၿမ႕ နယအဆင အဖြ႕မားဖြ႕၍ ေဆာငရြက ခေႀကာငး၊ ထ႕အၿပင ေကးရြာ ၄ ရြာ ေၿပာငးေရႊ႕ေရး အတြကလညး ရပမရပဖမား ေကာငးထငဆရာေတာမား၊ ၿမ႕နယ သဃနာယက အဖြ႕ဝငဆရာေတာမားက မငးၿမ႕ဦးေကာငးတြင ပငဖတ၍ ေလာကထားေဆာငရြကခေႀကာငး၊ ေကးရြာ ၄ရြာ ေၿမေနရာအား ရြာသရြာသားတ႕၏ ဆႏၵနငအည ေရးဦးစြာ ပသမ-မရြာ ကားလမးမေဘး၊

မးႀကးၿပငေတာငရြာအနး ေရြးခယခပါသည။ အမားစက သေဘာမတသၿဖင ထပမေရြးခယခရာ ကေတာေကးရြာ အတြက ရြာရညေကးရြာ အပစ၊ ကြငးအမတ ၇၆၃-က၊ ဥးပငေပါငး ၂၂ ခ၊ ေၿမဧရယာ ၅ဝ.၆၅ ဧက အားလညးေကာငး၊ ဆညတညး၊ ဇးေတာေကးရြာ မားအတြက တေကးရြာ အပစ၊ ကြငးအမတ-၇၅၈၊ ဦးပငေပါငး ၄၆ ခ၊ ေၿမဧရယာ ၅၅ ဒသမ ဝ၄ ဧကက ေရြးခယေပးခေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ထ႕ေနာက ယာေၿမပငရင ေတာငသမားက ေလာေႀကးေပးေခၿခငး၊ ေၿမသမးဆညးၿခငး လပငနးမားက ေၿမယာ လပထးလပနညးနငအည တငၿပ၍ လန(၃၉) ခြငၿပမန႕ရရေရး ေဆာငရြကခၿပး လကပေတာငးေတာငႀကားရ ေတာငႀကား ဘနးေတာႀကး ေကာငးအား ေတာငပလရြာအနး ေၿမဧက ၇ ဒသမ ၆ဝ ဧကခန႕ရသည ေနရာသ႔ ဆရာေတာမား၏ ဆႏၵအရ ေၿပာငးေရႊ႕ ေဆာကလပေပးခရာ ေစတ ၁ ဆ၊ ဘနးႀကးေကာငး ၁ ေကာငး၊ ဇရပ ၂ ခ၊ ဂႏၶကဋတက ၁ လး၊ ဆြမးစားေဆာင ၁ ေဆာင၊ ဆြမးခကေဆာင ၁ ေဆာင၊ ဓမၼာရ ၁ ခ၊ ကမၼ႒ာနးတက ၂ တက၊ သမ ၁ ခ၊ အတတတငးႏင မခဥးတ႔ အပါအဝင စစေပါငး ကနကစရတ ၂၄၄ဝ၈၄၃၇ဝ ကပ ၿဖစေႀကာငးနင ေၿမအား သာသနာေၿမအၿဖစ အသးၿပနငရန လပထး လပနညးနငအည တငၿပေဆာငရြကထားၿပး ၿဖစေၾကာငးေတြ႕ရရပါသည။ ေကးရြာေၿမႏင လယတဘနးႀကးေကာငး သာသနာေၿမမားအၿဖစ သတမတႏငေရး တငၿပေဆာငရြကခေၾကာငး၊ လယယာေၿမမားကလညး အေထြေထြ အပခပေရး ဦးစးဌာန၊ ေႀကးတငနင ေၿမစာရငးဦးစးဌာနနင ဌာနဆငရာမား ပါဝငေသာ စာရငးေကာကယေရးအဖြ႕မား ဖြ႕စညးၿပး ကြငးဆငး ေကာကယခေၾကာငး သရရပါသည။

(ဂ) မရြာခရင၊ ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ၊ လကပေတာငးေတာငေႀကးနစမကနးအတြက ေၿမဧရယာ ၇၈၆၇ ဧက(လယယာစကပးေၿမ ၅ဝ၅၇ ဧက၊ စကပးၿခငး မၿပသည အၿခားေၿမ ၂၈၁ဝ ဧက) က သမးဆညးေပးရာတြင ေၿမႏင အခြနဥပေဒအရလညးေကာငး၊ ၁၈၉၄ ခႏစ၊ ေၿမသမးဥပေဒ အရလညးေကာငး၊ လယယာစကပးေၿမမားအတြက ေၿမယာနငသးန ေလာေၾကးမားက ၿမ႕နယေလာေၾကး ေပးေခေရးအဖြ႕မ တြကခက တငၿပေစၿပး တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕ အတညၿပခကၿဖင ေၿမခြနေတာ ၁၂ ဆ မ ၂ဝ ဆ၊ သးႏထြကရမႈ၏ ၃ ဆၿဖင ေၿမႏင သးႏ ေလာေၾကးေငြ စစေပါငး ၃၇ဝ၆ ဒသမ ၈၃ သနး၊ ထနး၊ မနကညး၊ သရကနင သနပခါးစသည ႏစရညပငမားအတြက ေလာေၾကးေငြ စစေပါငး ၃၄၈

ဒသမ ဝ၉ သနး ႏင ေကးရြာသစမားသ႕ ေၿပာငးေရႊ႕ ေနထငသမားအတြကေၿပာငးေရႊ႕စရတႏင အမေဆာကလပေပးၿခငး အတြက ၂ဝ၄ ဒသမ ၉၉၇ သနးတ႔က ေပးခရာ ေတာငသမားမ ေလာေႀကးေငြ လကခခၿပး ၿဖစေႀကာငး၊ သ႕ေသာလညး ၿမနမာ-ဝမေပါငကမၸဏလမတကမ တညေဆာက ေပးခသည ေနအမ အေဆာကအအတ႔သည သတမတ အဆငအတနး မမဘ အရညအေသြး နမကၿခငး၊ ေၿပာငးေရႊ႕ ေနထငသမား မ ၿမ႕ၿပပစအရ ေၿမကြကမားႏင အမမားတြငေနထငရၿခငး၊ ေကးလကပစ အရ ကၽြ၊ ႏြားမား ထားရန တငးကပမားအတြက ေၿမေနရာ လအပၿခငး၊ ကြ၊ ႏြားမား လႊတေကာငးရန ေနရာလအပၿခငးတ႕အေပၚ မေကနပမႈမား ၿဖစေပၚ လကရေၾကာငး၊ ေလာေႀကးေငြမား ေပးေခရာတြင အမားၿပညသ အၿမငရငးေစရန၊ ပြငလငးၿမငသာမႈ (transparency) ရေစရန ေဆာငရြက ခမႈ အားနညးေႀကာငး၊ သတငးအခကအလကရရရန အခြငအလမး အားနညးသ အမားစၿဖစေသာ ေဒသခတ႔အား ေၿမယာသမးယမႈ၊ ေလာေၾကးေပးေလာမႈတ႔ ႏငစပလဥး၍ ရငးရငးလငးလငး အသေပး ေၿပာႀကားခၿခငး မရေႀကာငး၊ ေၿမနငသးန ေလာေႀကးေငြေပးရနဟ ေႀကညာခၿပး ေၿမပငရင လကမတထးရသည စာရြကစာတမးတြငမ ေၿမယာအား စြနလႊတေၾကာငးႏင ေလာေၾကးေငြ ရရေၾကာငးဟ ေရးထားေၾကာငး စသည ေရ႕ေနာက မညညြတမႈမား (Inconsistencies) ရခေႀကာငး ကြငးဆငး စစေဆးခကမားအရ စစစေတြ႕ရရပါသည။

(ဃ) လကပေတာငးေတာငေႀကးနစမကနးနယေၿမတြင လယယာေၿမမားကသမးဆညးရာတြင ေအာကပါနႈနးထားမားအတငး ေလာေႀကးေငြ ေပးေခခေႀကာငး ေလလာသရရပါသည-

(၁) (၂)

ေၿမေလာေႀကး သးနေလာေႀကး

ပထမတနးစား (R1)ဒတယတနးစား(R2) တတယတနးစား(R3) ပထမတနးစား၊ ေတာငယာေၿမ(Y1) ဒတယတနးစား၊ ေတာငယာေၿမ(Y2) တတယတနးစား၊ ေတာငယာေၿမ(Y3) သရကပင (တစပငလင) ထနးပင(တစပငလင)

၈ဝကပ၄၅ကပ ၃၅ကပ ၂၅ကပ ၁၅ကပ ၅ကပ ၁၆ဝဝဝက

နမး(၁ဧကလင)တနဖး၏(၃)ဆ ပစငးင(၁ဧကလင) တနဖး၏(၃)ဆ ေနႀကာ(၁ဧကလင) တနဖး၏(၃)ဆ

ပ ၁ဝဝဝဝကပ ၅၅၂ဝဝဝကပ ၅၄ဝဝဝဝကပ ၅၂၅ဝဝဝကပ

(င) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးတြင ၁၈၉၄ခနစ၊ ေၿမသမးဥပေဒ အရလယ၊ ယာေၿမတစဧကလင ေၿမခြနေငြ ၂ဝဆနႈနးၿဖငသာ ေၿမ ေလာေႀကး ေပးထားၿခငးၿဖစေႀကာငး သးသပေတြ႕ရရပါသည။ တစဧက လင ၂၅ ၿပားမ ၁ကပ ၂၅ ၿပားအထ ေၿမခြနေကာကခသည ယာေၿမမားအတြက ေၿမေလာေႀကးက ၅ကပမ ၂၅ကပခန႕ၿဖငလညးေကာငး၊ တစဧကလင ၁ ကပမ ၂ကပ ၂၅ ၿပားအထ ေကာကခေသာ လယေၿမ မားအတြက ေၿမေလာေႀကးက ၂ဝကပမ ၄၅ကပခန႕ၿဖင လညးေကာငး ေပးအပ ထားသညက ေတြ႕ရပါသည။ အထကေဖာၿပဇယားပါ ေၿမနင သးန ေလာေႀကးေပးအပမႈ အေၿခအေနက ေလလာႀကညပါက လကပ ေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးတြင ေၿမနငသးနေလာေႀကးေပးအပမႈ အေၿခအေနမာ ေၿမ၏ ကာလတနဖး (Market Value) ၿဖင ေၿမေလာေႀကး မေပးခသၿဖင ေၿမေလာေႀကးေပးအပမႈမာ အလြနနညးပါးေန ေၾကာငး၊ သးသပ ေတြ႕ရရပါသည။

(စ) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနး ဧရယာအတြငး ပါဝငေသာလယေၿမ၊ ယာေၿမမားအတြက ေလာေႀကးေငြ ေပးအပရနကစၥနငပတ သက၍ စမကနး ဧရယာႏင အနးစပဆး ေကးရြာမားမ လယသမားမားက ကြငးဆငးစစမးေမးၿမနးခရာ ၎တ႕၏ ထြကဆခကမားအရ ေၿမ၏ ကာလ တနဖး (Market Vaule) မာ ေအာကပါ အတငးေတြ႕ရရပါသည

တစဧကနႈနး(ကပသနး) (၁) (၁)နစ(၂)သး စကဆညေရေသာက ၁၅

(၂) (၃) (၄) (၅) (၆)

(၁)နစ(၂)သး စကၿမစေရတငမးေကာငးေသာကလယ (၁)နစ(၂)သး စကယာ (၁)နစ(၁)သး စကယာ(ဦးပငေပါက)(၁)နစ(၁)သး စကယာ(ဦးပငမေပါက)

၁၅၁၂ ၁ဝ ၇ ၅

(ဆ) အႀကၿပခကမား (၁) လယယာေၿမသမးဆညးခရသမား၊ ေကးရြာေၿပာငးေရႊ႕ခရသ မား

အတြကတညဆဥပေဒ (၁၈၉၄ ခနစ၊ ေၿမသမးအကဥပေဒ ပဒမ ၄(၁)၊ ပဒမ ၁၅၊ ပဒမ ၂၃ (၁) ) တ႕အရ အမန႕ေႀကာျငာစာ ထတၿပနသည ေန႔တြင ထေၿမ၏ ကာလတနဖး (Market Value)ၿဖင ေၿမေလာေႀကး ေပးအပခၿခငး မရေႀကာငး စစစ ေတြ႕ရရသၿဖင အမနတကယ စကပးထားေသာ လယေၿမ ၃၉ ဒသမ ၉ ဧက၊ ယာေၿမ ၅ဝ၁၇ ဒသမ ၁ ဧကနင ဦးပင မေပါကေသာလညး စကပးထားေၿမ ၁၇၂၇ ဧက၊ စစေပါငး ၆၇၈၄ ဧကက သငေတာေသာ ကာလေပါကေစးႏႈနးၿဖင ၿပနလည ေပးသင ပါေၾကာငး အႀကၿပအပ ပါသည။

(၂) ယငးရြာမား ပတဝနးကငတြင ေၿမလြတ၊ ေၿမလပ ၁၉ဝဝ ဧကခန႕ရသၿဖင စကပးနငေသာ ေၿမၿဖစေအာင ေဖာထတၿပၿပင၍ လယယာေၿမ ဆးရႈးမႈမားအတြက အစားထး ၿပနလညခထားေပး သငပါေႀကာငး အႀကၿပအပ ပါသည။

(၃) စမကနးလပငနးအတြက အမနတကယ လအပမည ေၿမဧရယာပမာဏကသာ အတတနငဆး အနညးဆး သမးဆညးရန ၿပ႒ာနးထားသည ေၿမသမးဥပေဒႏင အည လကနာသင ပါေၾကာငး အႀကၿပအပ ပါသည။

(၄) ရရခသည ေၿမနငသးနေလာေႀကးေငြမား၊ ေရႊ႕ေၿပာငးစရတ၊ေထာကပေငြမားက ေတာငသမားမ သးစြခၿပးၿဖစၿခငး၊ ၿမနမာ- ဝမေပါင ကမၸဏတြင အခ႕ေသာရြာသ၊ ရြာသားမားက အလပ ခန႔ထားခေသာလညး မသားစစားဝတေနေရး မလေလာကၿခငး၊ အလပအကင အခြငအလမး နညးပါးၿခငးတ႔ေၾကာင အလပအကင ရရၿပး ဝငေငြမား ရရေစႏငသည တစႏင တစပင စးပြားေရး လပငနးမား၊ အမတြငးစကမႈ၊ လကမႈ လပငနးမား အပါအဝင

ကယပငလပငနး အခြငအလမးမား အၿမနထေထာင ေပးသငေႀကာငးနင နညးလမးမးစၿဖင ပပးေပးၿခငးမား ေဆာငရြကေပးသင ပါေၾကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

ဥပေဒစးမးေရးဆငရာ အႀကၿပခကမား၈၈။ (က) ေခတစနစ ေၿပာငးလမႈ ေတြ႕ႀကရသညအခါ တညဆဥပေဒပါ ၿပ႒ာနးခက

မားက ၿပငဆငၿခငး၊ ၿဖညစြကၿခငး၊ ပယဖယၿခငး၊ အစားထးၿခငးနင အသစၿပ႒ာနးေပးရၿခငးမားလညး ၿပလပရပါမည။

(ခ) ၿပညေထာငစ သမၼတၿမနမာႏငငေတာ ဖြ႕စညးပအေၿခခ ဥပေဒပဒမ ၄၅၃တြင ''ဤဖြ႕စညးပအေၿခခဥပေဒပါ စကားရပမား အနကအဓပၸာယ ဖြငဆ ရာတြင တညဆစကားရပမား အနကအဓပၸာယ ဖြငဆေရးဥပေဒက ကးကားရမည''ဟ ၿပ႒ာနးထားပါသည။ နငငေတာၿငမဝပပၿပားမႈ တည ေဆာကေရးအဖြ႕၏ ဥပေဒအမတ (၈/၈၈)နင ၿပညထေရးနငသာသနာေရး ဝနႀကးဌာန၏ ၁၉၈၉ ခနစ၊ ဇြနလ ၁၆ရကေန႕ ရကစြပါအမန႕ ေႀကာျငာစာ အမတ (၂/၈၉)အရ စကားရပမား အစားထးသည ဥပေဒ၊ နညးဥပေဒ၊ လကစြ၊ အမန႕ဆငဆခက၊ အမန႕ေႀကာျငာစာ၊ ညႊနႀကားခကပါ လပပငခြင မားက ''စကားရပမား အစားထးသည ဥပေဒ''အရ ၿပစမႈ ဆငရာကငထး ဥပေဒ ပဒမ ၁၂၇၊ ၁၂၈၊ ၁၂၉၊ ၁၃၃၊ ၁၄၃၊ ၁၄၄၊ ၁၄၅၊ ၁၄၆၊ ၁၄၇ စသညတ႕က ကငသးရနအတြက ၿပညထေရးဝနႀကးဌာန၊ ၿမ႕နယ၊ ခရင၊ တငးေဒသႀကး/ၿပညနယအေထြေထြ အပခပေရးဦးစး ဌာနတ႕က အာဏာ အပနငးထားပါသည။ ယငးသ႕ အပနငးထားသည အာဏာကကငသး၍ ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ၊ အပခပေရးမးက ၿပစမႈဆငရာ ကငထးဥပေဒပဒမ ၁၄၄ က ထတၿပနခၿခငး ၿဖစပါသည။

(ဂ) ၿပစမႈဆငရာကငထးဥပေဒပဒမ ၁၄၄ ထတၿပနခသညၿဖစစဥ (၁) ေတြ႕ရခက။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးဧရယာတြင

ကန႕သတဧရယာက ပဒမ ၁၄၄ ထတၿပနၿခငးအား ၁၉၅၃ ခနစ၊ လယယာေၿမနငငပင ၿပလပေရး ဥပေဒအရ လ/န-၃၉ ခြငၿပမန႕ ကၿပးေနာက ၂ လတစႀကမၿဖင ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႕ၿဖးေရး ေကာငစကာလမ စတင၍ ယေန႔အခနထ ဆားလငးႀကး ၿမ႕နယ အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန၊ ၿမ႕နယ အပခပေရးမးက ထတၿပနခေၾကာငး၊ ေနာကဆးအႀကမ အေနၿဖင ၂ဝ၁၃ခနစ၊ ဇနနဝါရလ ၁ ရကေန႕မ စတင ထတၿပနခရာ ေဖေဖာဝါရလ ၂၈ ရက ေန႕အထၿဖစေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ယခငက သတမငး

ဧရယာအတြငး သတခးယ တးေဖာမႈေၾကာင ေၿမပေသဆးၿခငး၊ခကရနၿဖစပြား၍ ဒဏရာရရၿခငး စသညမားေႀကာင သတမငး နယေၿမ ဧရယာအား ပဒမ-၁၄၄ ထတၿပနခၿခငး ၿဖစပါေၾကာငး၊ သရရပါသည။ ထ႕ေနာကပငးတြင ၿမနမာစးပြားေရးဦးပငနင ၿမနမာ-ဝမေပါငကမၸဏတ႔ စာခပခပဆၿပး ေဆာငရြကခရာ ေဒသခရြာသ/ ရြာသားမား၏ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး၊ လပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး၊ စကယႏရားမား၏ လၿခေရး၊ ႏငငၿခားသား မား၏ လၿခေရး၊ စသညတ႕ေႀကာင ဆကလက၍ ပဒမ ၁၄၄ ထတၿပနခေႀကာငး သရရပါသည။

(၂) အႀကၿပခက။ ၿပစမႈဆငရာကငထးဥပေဒပဒမ ၁၄၄ သည အမားၿပညသ လၿခေရး၊ ရပရြာေအးခမးသာယာေရး၊ တရားဥပေဒ စးမးေရးနင စညးကမးေသဝပတညၿငမေရးတ႕က ပကၿပား ေစမည လပရပမားက တားဆးသည အမန႔ထတၿပနၿခငးၿဖစ၍ အေၿခအေနအရ ဆကလကထတၿပနသငပါေႀကာငး အႀကၿပအပ ပါသည။

(ဃ) ၿပစမႈဆငရာကငထး ဥပေဒ ပဒမ-၁၂၇၊ ၁၂၈ ထတၿပနခသည ၿဖစစဥ။ ၿပစမႈဆငရာကငထးဥပေဒ ပဒမ ၁၂၇၊ ၁၂၈မားသညလညး ပဒမ ၁၄၄

ထတၿပနထားသည ဧရယာအတြငး ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးက လစခြရန အမန႕ေပးၿခငး၊ ယငးသ႕အမန႕ေပးေသာလညး လစခြမည အေၿခအေန မရလင လစခြေရးအတြကၿဖစေစ၊ ပါဝငသမားအား တရား ဥပေဒအရ အေရးယႏငရန ဖမးဆးေရးအတြကၿဖစေစ၊ ရတပဖြ႕ အငအား သး၍ ေဆာငရြကၿခငးၿဖစရာ နငငတကာ အဓကရဏး နမနငးေရး စခနႏင အည ဆကလကထားရ ကငသးသငပါေၾကာငး၊ အႀက ၿပအပပါသည။

စမကနးနင ဆကႏႊယ၍ စစစရနလသညဟ ေကာမရငက ယဆေသာ အေႀကာငးအရာမား၈၉။ စမကနးဧရယာတြင ဆႏၵၿပေနသမားအား ရတပဖြ႕မ ၿဖခြသည ကစၥသညစမကနးနင ဆကႏႊယ၍ စစစရနလအပသညဟ ေကာမရငမ ယဆပါသည။ ထသ႕ စစစရာတြင ၿမနမာနငငရတပဖြ႕၏ ေဆာငရြကခကနငၿဖစစဥမားက ေလလာရန လအပပါသည။ ပဒမ-၁၄၄ ထတၿပနထားသည စမကနးဧရယာ၊ ကန႕သတနယေၿမ အတြငး ဆပဆႏၵၿပမႈအေပၚ ၿမနမာနငင ရတပဖြ႕၏ ေဆာငရြကခက ၉ဝ။ (က) သတတြငးနယေၿမအၿဖစ သတမတထားေသာ လကပေတာငးေတာင

ေႀကးနစမကနး နယေၿမကန႕သတဧရယာအတြငးတြင စမကနးလပငနး

မားအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေနစဥ ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလမစတင၍ ေကးရြာအခ႕မ ရြာသ၊ ရြာသားမားသည စမကနးလပငနး ဆကလက မၿပလပရန ဝငေရာကဟန႕တားမႈမား စတငၿပလပခႀက ပါသည။ အစပငးတြင မမတ႕ဘဝလၿခေရးအတြက ေၿမယာေလာေႀကး ရရေရး၊ ေကးရြာမား မေၿပာငးေရႊ႕ေရးကသာ ေတာငးဆခႀကပါသည။ ေနာကပငးတြငမ အဖြ႕အစညးမား ေရာကရလာကာ သဘာဝ ပတဝနးကင ထခကမႈ (EIA)၊ လမႈဘဝ ထခကမႈ (SIA)၊ ပြငလငး ၿမငသာမႈ (Transparency) စသည ကစၥရပမား ပါဝငလာၿပး စမကနး တစခလးက ရပဆငးရန ေတာငးဆမႈမား ၿပလပခႀကပါသည။ ၿမ႕နယ အပခပေရးမးရးက ေဒသခေတာငသမား၏ လအပခကမားက ေတြ႕ဆ ညနႈငးရန ႀကးစားခေသာလညး တာဝနရသမားအပငးမ ခဥးကပပ၊ ခဥးကပနညး မားယြငးမႈ၊ စကားအေၿပာအဆ ရငသးမႈ၊ ေဒသခၿပညသမား အပငးမလညး စတဓာတအရနၿပငးထနေနမႈ စသည တ႔ေၾကာင အေၿခအေနမာ ပမဆးရြား လာခပါသည။

(ခ) အထးသၿဖင လစလေဝးၿဖစေနေသာ ေဒသခမားသည သတတြငးဧရယာအတြငးပငးသ႕ ကးေကာဝငေရာကၿခငး၊ စမကနးတာဝန ထမးေဆာငေနသည တရတပညာရင ၂ ဦးနင စကားၿပန ၁ ဦး တ႕အား အတငးအဓမၼ ၿခမးေၿခာက၍ ဆညတညးရြာ ဘနးႀကးေကာငးသ႕ ေခၚေဆာငသညအထ ၿဖစခပါသည။ အဆပါ လစလေဝးသည ပညာရင ၂ ဥးအား နနက ၁ဝ နာရမ ညေန ၆ နာရအထ ထနးသမးထားခပါသည။ ထ႔အတ ဝကေမးေကးရြာမ လစလေဝးသည ေရာကရလာၿပး ၿခဝငးတခါး အား ႏစႀကမတငတင ခးဖကကာ စမကနး နယေၿမအတြငးသ႔ ဝငေရာကခၾကပါသည။ တစခနတညးမာပင အၿခားၿပငပ အဖြ႕အစညး မား၏ ပါဝငပတသကမႈမားေႀကာင စမကနးကန႕သတနယေၿမတြင သပတစခနး ၆ ခဖြငသည အထ ၿဖစေပၚလာခပါသည။ ၃-၃-၂ဝ၁၂ရက ေန႕မ စတင၍ ဟန႕တားေနာငယကမႈ၊ ဆဆၿခမးေၿခာကမႈ၊ ဖကဆးမႈ မားနင ဆပဆႏၵၿပမႈမား ၂၅-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႕အထ ၁နစတာ ကာလ အတြငး ၁၂၄ ႀကမ ၿဖစေပၚခသၿဖင ၿမနမာစးပြားေရးဦးပင လမတကက တရားလၿပလပတငႀကားမႈ ၂၂ မႈ၊ ရတပဖြ႕က တရားလ ၿပလပ အမႈဖြငမႈ ၅မႈ၊ ရြာသ၊ ရြာသားမားက ၿပနလည အမႈဖြငမႈ ၄ မႈ အသးသး အၿပနအလန အမႈဖြင အေရးယခေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ ယငးသ႕ေသာ အေၿခအေန၌ မႏေလး၊ ပခက၊ မရြာၿမ႕မားရ သဃာေတာ အခ႕သညလညး သပတစခနး

အသးသးသ႔ အလညက ေရာကလာခေၾကာငး ေတြ႕ရရ ပါသည။ (ဂ) ၂၁-၁၁-၂ဝ၁၂ရကေန႕မ ၂၃-၁၁-၂ဝ၁၂ရကေန႕အထ မႏေလး၊ ပခက၊

မရြာၿမ႕မားမ သဃာေတာမား အလညက ဝငလက၊ ထြကလကၿဖင လာေရာက စေဝးလကရရာမ ေပါကပငဂတေရ႕၌ မးကာမးထားသည မ႑ပၿဖင သပတစခနး ၁ ခ၊ စြန႕ပစေၿမစာပ ၂၊ ေမာငးတ၌ မးကာမး ထားသည မ႑ပၿဖင သပတစခနး တစခဖြငလစကာ သဃာမားနင ရြာသ ရြာသားမားေန၊ ည ေနရာယဆပ ဆႏၵၿပခေၾကာငး ေတြ႕ရရ ပါသည။

(ဃ) ၂၇-၁၁-၂ဝ၁၂ရကေန႕ ၂ဝးဝဝ အခနတြင ၿပညထေရးဝနႀကးဌာနက''စမကနးနယေၿမ အတြငး သပတစခနး ၆ ခဖြငလစ၍ ဆႏၵၿပေနသည အဖြ႕အစညးမားအားလး ၂၇-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႕ ၂၄းဝဝ ခန ေနာကဆး ထားဖယရားရငးလငးေပးရန၊ ဖယရားရငးလငးၿခငးမၿပပါက ဖြ႕စညးပ အေၿခခဥပေဒနငအည တညဆဥပေဒမားအတငး အဆငဆင ေၿဖရငး သြားမညၿဖစေၾကာငး'' ၿမနမာအသႏင ရပၿမငသၾကားမ ေၾကညာခ ပါသည။ အဆပါ ေႀကညာခကအရ မရြာခရင ရတပဖြ႕မးမ ၂၇-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔ ည ၈ နာရတြင ''လကပေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနး ဖကသမးေရး အေၾကာငးၿပ၍ ဆပဆနၵၿပေနၿခငးအား ည ၁၂ နာရ ေနာကဆးထား၍ လစခြရန'' ၿမနမာအသနင ရပၿမငသႀကားမ ေႀကညာ ခပါသည။ သ႕ၿဖစပါ၍ ''အၿမနဆးလစခြေပးပါရနနင ဆကလက၍ ဆပဆႏၵၿပ ပတဆ႔ဟန႔တား ေနမည ဆပါက ၿမနမာႏငငရတပဖြ႕မ တရားဥပေဒႏငအည လပထး လပနညးမားအရ ေဆာငရြကသြားမညၿဖစသၿဖင ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးအား ဖကသမးဖယရား ေပးပါရန'' ေႀကညာခၿပး ေနာက ၿဖစေပၚလာသည အေၿခအေနအရ ၿပစမႈ ဆငရာ ကငထးဥပေဒ ပဒမ-၁၂၇၊ ၁၂၈တ႕အရ ၂၉-၁၁-၂ဝ၁၂ရကေန႕ နနက ဝ၃းဝဝ အခနတြင လစခြခေႀကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

(င) ေကးရြာလထနင သဃာမားအား အေဝးမေၿခာကလန႕သည အေနၿဖငမကရညယဗးမားပစ၍ ရငးလငးဖယရားေသာလညး လစခြထြကခြာမႈ မရဘ အငအားစစညး ေနသၿဖင အမတ ၁၆ ရတပရငးမး ဦးစးအဖြ႕မ အငအားၿဖည ကညၿပး မးသတပကနင မးခးဗးမားသးစြ၍ အနးကပ ရငးလငး ဖယရားခေၾကာငး သရရပါသည။ လကခရရသည မးခးဗး အလး ၁ဝဝ အနက ၅၅ လးက အသးၿပခေႀကာငး သရရပါသည။

(စ) ထသ႕ မးခးဗးပစခတ၍ လစခြသညၿဖစစဥေႀကာင လစကြသြားၿပးသပတစခနးမား၌ တစဦးတစေယာကမ မကနရေတာေႀကာငး ေတြ႕ရ ရ

ပါသည။ ထၿဖစစဥေႀကာင သဃာေတာ ၉၉ ပါး၊ လ ၉ဦး စစေပါငး ၁ဝ၈ ဦးထခကဒဏရာ ရရခေႀကာငး သရရပါသည။

(ဆ) ေတြ႕ရသးသပခက (၁) ၿမနမာနငငရတပဖြ႕၊ ရခပနင စစကငးတငးေဒသႀကး ရတပဖြ႕မး

တ႕၏ တငၿပခကအရ နနက ဝ၃းဝဝအခနတြင ဆႏၵၿပမႈမားက ဖယရားရန စမေဆာငရြကခရၿခငးမာ ထအခနတြင သပတစခနး၌ လစလေဝး အနညးဆးအခန ၿဖစသၿဖင ထခကမႈအနညးဆးၿဖစ ေစရနအတြက ေဆာငရြကခၿခငးၿဖစေႀကာငး၊ ယခကသ႕ မးခးဗး အသးၿပၿခငးက ၂ဝဝ၇ ခနစကလညး အသးၿပခဖးေႀကာငး၊ ထစဥက ယခကသ႕ မးေလာငဒဏရာရရၿခငးမး မရခေႀကာငး၊ ထစဥက အသးၿပခသည မးခးဗးနင ယခအသးၿပခေသာ မးခးဗး တ႕မာ သကေရာကသည အာနသင ကြၿပားၿခားနားမႈရသညဟ ထငၿမင ယဆေႀကာငး ထြကဆခသညက ေတြ႕ရရပါသည။

(၂) သ႕ေသာ ေကာမရငမ လကေတြ႕စမးသပစစေဆးခကမားအရယငးမးခးဗးမားမာ အာနသငကြၿပားၿခားနားမႈ မရေႀကာငး၊ သ႕ ေသာ ကြငးၿပငတြင မးေလာကႏငမႈ မရေသာလညး ပလယကစတာ အဝတစမား၊ တာေပၚလငေခၚ (Polypropylene) ပလတစတစ မးကာစမားနင ေတြ႕ထပါက မးေလာငနငေႀကာငး စစစ ေတြ႕ရ သးသပရပါသည။ ေကာမရင၏ ေတြ႕ရခကကလညး သးၿခား ေဖာၿပထား ပါသည။

(၃) ရတပဖြ႕ ဝငမားသည မးခးဗးနင ပတသက၍ အေတြ႕အႀကအားနညးၿခငး၊ ထေတြ႕အသးၿပခမႈ မရၿခငးတ႔ေႀကာင ပစခတအသးၿပ ရာတြင သေဘာသဘာဝ၊ အကးသကေရာကမႈနင ၿဖစေပၚလာ နငသည ေဘးထြကဆးကး အႏရာယမားက မသးသပနငၿခငး၊ ၿဖစစဥတြင ဆပဆႏၵၿပသမားနင ရတပဖြ႕မာ နးကပၿပး လအပစ နင သဃာထမာ တာေပၚလငမးကာ အမးေအာကမ ေရာငထြကၿခငး မၿပဘ ထငၿမထငေနၿခငး၊ အပေနၿခငးတ႕ေႀကာင လငၿမနစြာ ထြကခြာႏငမႈ မရ၍လညးေကာငး၊ မ႑ပမာ တာေပၚလငမးကာစမား မးထားသၿဖင မးခးဗးမထြကရေသာ မးစမားေႀကာင မးကာစမား အကြငးလက မးေလာငၿပး ပလတစတစအပရညမား ေပာကကာ မ႑ပေအာကရ သဃာေတာမား၏ သကၤနးမား၊ ဂြမးေစာငမား၊ ေၿမယာခငးမား အေပၚသ႔ ကေရာကမးေလာငၿခငးတ႔

ၿဖစေစခေႀကာငး ေတြ႕ရသးသပရပါသည။မးခးဗးနငပတသက၍ ေကာမရင၏ စစမးစစေဆးေတြ႕ရခကမား၉၁။ (က) မးခးဗးအသးၿပပအမးမးနင ယငးတ႔၏ သကေရာကမႈမားက ေကာမရင

အဖြ႔က သြားေရာကေလလာႀကညရႈခရာ မးခးဗးက ေၿမမာ(သ႔မဟတ) ေၿမေပာအေပၚသ႔ လကၿဖင ပစေပါကသညၿဖစေစ၊ လမသညၿဖစေစ အကးသကေရာကမႈမာ အတတပငၿဖစေႀကာငး၊ ေၿမၿပင(သ႔မဟတ) ပစတင လကသညအရာနင ထထခငး မေပါကကြဘ ၄-၆ စကန႔ႀကာမ ေပါကကြေႀကာငး၊ စကန႔ပငးအတြငး မးပနးမား ၿဖာထြကသကသ႔ ေပါကကြ ၿပး မးခးၿဖလးမား ထြကေႀကာငး၊ မးခးထြကသညအခနသည ၉ဝ စကန႔သာ ႀကာၿမငနငေႀကာငး၊ ေလတကပါက စကန႔အနညးငယအတြငး မးခးၿဖမား ေပာကကြယသြားေႀကာငး၊ ေပါကကြရာတြင ဗးတြငးမးစးစမား ၈ မတာအထ ၿပန႔ကနငေႀကာငး၊ အခ႕မးစးစ အနညးငယသည ၃ဝ စကန႔မ ၉ဝ စကန႔အထ ဆကလက ေလာငကြမးနငေႀကာငးနင ေၿမမာ ေပၚသ႔ ပစေပါကသညအခါ မကြသည ဗးလညးရေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။

(ခ) မးခးဗးေပါကကြရာ ၈ မတာအတြငးတြင ေလာငကြမးလြယသည အရာမားဥပမာ-ပလယကစတာ အဝတစမား၊ ပလတစတစမးကာစ (Polypropylene) မားနင ေၿမြေရခြအတမားရပါက ေရစသညၿဖစေစ၊ ေရမစသည ၿဖစေစ ေပါကကြသညအရနေႀကာင မးစးစမားထမနပါက မးေလာငနငေႀကာငး ေတြ႔ရရသည။

(ဂ) ပလတစတစမးကာ (Polypropylene) တေပၚသ႔ မးခးဗးတကရကကေရာကၿပး ေပါကကြသညအခါ ေပါကကြမႈေႀကာင မးၿဖာထြကၿခငး နငအတ မးေလာငလြယသည ပစၥညးၿဖစသည အေလာက ပလတစတစမးကာ (Polypropylene) တြင အေပါကႀကးမား ၿဖစသြားၿပး ဆကလက ေလာငကြမးသညက ေတြ႔ရရပါသည။ အလြနၿပငးထနေသာ အပရနေႀကာင ပလတစတစမးကာ (Polypropylene) အရညေပာကာ ေအာကသ႔က၍ ဆကလကေလာငကြမးနငပါသည။ ေအာကတြင ေလာငစာပတမား ရပါက ေရစသညၿဖစေစ၊ ေရမစသညၿဖစေစ မးကးစက၍ ေလာငကြမး နငပါသည။ ဓာတေဗဒခညမငပါ ပတစမားသည ခညစ(Cotton)မားထက မးေလာငနနး ပမၿမနၿပး ေလာငကြမး ခန လညး ပမႀကာၿမငသညက ေတြ႔ရ ရပါသည။

(ဃ) မးခးဗး အမားအၿပား အသးၿပခလငေသာလညးေကာငး၊ မးေလာငလြယသညပစၥညးမား၊ အဝတအစားမား ၈ မတာအတြငး ရခလင ေသာလညး

ေကာငး မးကးစက ေလာငကြမးမညၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ (င) မးခးဗးအမားအၿပားက တစခနတညးတြင အသးၿပပါက မးေတာက

မးလမား ႀကးမားၿပး ပတဝနးကငရ ေလာငစာအမးအစားေပၚ မတည၍ ၿပငးထနႀကာၿမငစြာ ေလာငကြမးနငေႀကာငး ေတြ႔ရ ရပါသည။

အႀကၿပခကမား ၉၂။ (က) လစလေဝးခြရာတြင သးစြရန ရညရြယသည မညသည

ပစၥညးကမဆႀကတင စမးသပၿပးထခကမႈ၊ အကးသကေရာကမႈနင ေဘးထြကဆးကး အႏရာယ မညသ႔ရသညက ရတပဖြ႔ဝငမားက ႀကတင စမးသပ ေလလာသငသည။ ထ႔အၿပင လအပလင လအပသလ ၿပညတြငးတြင လညးေကာငး၊ နငငတကာ အကအညမား ရယၿပး ၿပညပသ႔ေစလႊတ၍ လညးေကာငး ေလကငသငႀကားေစသငေႀကာငး အႀကၿပတငၿပအပ ပါသည။

(ခ) ၿမနမာနငငရတပဖြ႔၏ အဓကရဏးနမနငးမႈ ေလကငၿခငးက မမ အစအစဥၿဖင လညးေကာငး၊ နငငတကာအကအည ရယ၍လညးေကာငး အၿမန စတငေလကငသငပါေႀကာငးနင အဆငၿမငနငငၿခား သငတနးမားသ႔ လညး ေစလႊတသငႀကား ေစသငပါေႀကာငး အႀကၿပတငၿပအပပါသည။

(ဂ) ၿမနမာနငငရတပဖြ႔၏ လၿခေရးနင တရားဥပေဒစးမးေရး လပငနးစဥမားတြင ေခတနငအည ၿပၿပငေၿပာငးလေရး(Reform) လပေဆာင ေနသညဟ သရရပါသည။ ထသ႔ ေဆာငရြကရာတြင ထငသာၿမငသာ ရစြာၿဖင ေဆာလငစြာ ေဆာငရြကသငေႀကာငး အႀကၿပတငၿပ အပပါ သည။

ၿငမးခမးစြာ စေဝးခြငနင ၿငမးခမးစြာ စတနးလညလညခြငဆငရာ ဥပေဒ (၂ဝ၁၁ခနစ၊ ၿပညေထာငစလႊတေတာ ဥပေဒ အမတ ၁၅) ၉၃။ (က) ေတြ႔ရသးသပခက (၁) ၿပညေထာငစသမၼတ ၿမနမာနငငေတာ ဖြ႔စညးပအေၿခခဥပေဒ ပဒမ

၃၅၄၊ ပဒမခြ(ခ)တြင “နငငသားတငးသည နငငေတာလၿခေရး၊ တရားဥပေဒစးမးေရး၊ ရပရြာေအးခမးသာယာေရး သ႔မဟတ ၿပညသတ႔၏ ကယကငတရား အကးငာ ၿပ႒ာနးထားသည ဥပေဒ မားနင မဆန႔ကငလင လကနကမပါဘ ၿငမးခမးစြာ စေဝးခြင၊ စတနးလညလညခြင အခြငအေရးမားက လြတလပစြာသးစြ ေဆာငရြကခြင ရသည”ဟ ၿပ႒ာနးထားသညအေလာက နငငသား မားက ယငးအခြငအေရးမားက ဥပေဒနငအည သးစြေဆာငရြက နငအလ႔ငာ ၿပညေထာငစလႊတေတာသည ၿငမးခမးစြာ စေဝးခြင နင

ၿငမးခမးစြာ စတနးလညလညခြငဆငရာ ဥပေဒက ၿပ႒ာနးခပါသည။ ဤဥပေဒတြင ဒမကေရစကငစဥအား ေလးစားလကနာ ေသာ နငငသားမားၿဖစေစရနနင ဥပေဒနငအည ေဆာငရြကနငေစ ရန ပဒမ ၂၄ ခၿဖငလညးေကာငး၊ နညးဥပေဒတြင ပဒမ ၂၇ ခ ၿဖင လညးေကာငး ၿပ႒ာနးေပးထားၿပး နငငသားမား အေနၿဖင မမတ႔၏ လအငဆႏၵနင စပလဥး၍ ေဆာငရြကခြငရသည နညးလမးမား ေဖာထတခြင၊ ေဟာေၿပာခြငမားက စနစတက ေဆာငရြကခြငၿပ ထားေသာလညး နငငတကာစနႈနးမားနင ကကညမႈ မရေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။

(၂) လကပေတာငးေတာငေႀကးနစမကနးနယေၿမအတြငး ပဒမ ၁၄၄ထတၿပနထားေသာလညး ၿငမးခမးစြာ စေဝးခြငနင ၿငမးခမးစြာ စတနး လညလညခြင ခြငၿပမန႔ေလာကထားၿခငးမၿပခႀကဘ ၃-၃-၂ဝ၁၂ ရကေန႔မ ၂၅-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔အထ ကာလအတြငး ၁၂၄ ႀကမခန႔ ဆပဆႏၵၿပခႀကေႀကာငး၊ ၿမနမာ-ဝမေပါင ကမၸဏ ဝနးကင တြင ဥပေဒနငဆန႔ကငေသာ လစလေဝး၊ သဃာထၿဖင သပတ စခနး ၆ ေနရာ ဖြငလစဆႏၵၿပမႈ ၁၇-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔မ ၂၉-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔အထ ၁၃ ႀကမ ရခေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ထ အေၿခအေနအရ ၿပညထေရး ဝနႀကးဌာနက စမကနး နယေၿမ တစဝက ဆႏၵၵၿပေနေသာ အဖြ႔အစညး အားလးအား ၂၇-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔ ၂၄းဝဝ ခနတြင ေနာကဆးထားၿပး ဖယရားရငးလငး ေပးရနနင အကယ၍ ဖယရားရငးလငးၿခငးမၿပပါက ဖြ႔စညးပအေၿခခ ဥပေဒ နငအည တညဆဥပေဒမား အတငး အဆငဆင ေၿဖရငး ေဆာငရြကသြားမညၿဖစေႀကာငး ၂၇-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔တြင သတေပး ထတၿပနေႀကၿငာခေႀကာငး သရရပါသည။

(၃) ထသ႔ သတေပးခေသာလညး လစလေဝးမာ ထြကခြာသြားၿခငးမရသၿဖင ၂၈-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔တြင ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ အေထြေထြအပခပေရး ဦးစးဌာန၊ ၿမ႕နယအပခပေရးမးက ၿပစမႈ ဆငရာ ကငထးဥပေဒပဒမ ၁၂၇၊ ၁၂၈ တ႔အရ လစလေဝးက ဥပေဒနငအည အငအားသး ရငးလငးဖယရားေရး အတြက ေဆာငရြကသြားမညၿဖစေႀကာငး ထတၿပနခပါသည။ ထသ႔ ဥပေဒ နငအည ထတၿပနၿပးေနာက ေနာကဆးထြကခြာေပးရန သတမတ သည အခနမတငမ လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားက အသခ႕စကမား ၿဖင

လစခြရန အႀကမႀကမ ေမတာရပခခသည အၿပင သတမတခနေကာလြနသညတင ထြကခြာေပးၿခငးမရသၿဖင ထပမ၍ အႀကမႀကမ ေမတာရပခခေႀကာငး၊ သ႔ေသာ ဆႏၵၵၿပသမားက အဆပါ ေနရာမ ထြကခြာသြားၿခငး၊ လစခြၿခငး မရသၿဖင ၂၉-၁၁-၂ဝ၁၂ ရကေန႔ နနက ဝ၃းဝဝ နာရတြင ၿမနမာနငငရတပဖြ႔က အဓကရဏး နမနငးေရး နညးစနစမား အတငး အဆငဆင ရငးလငး ေဆာငရြကခေႀကာငး၊ မးသတပကမားနင မးခးဗးမား အသးၿပ၍ ၿဖခြခေႀကာငး စစစေတြ႔ရရပါသည။

(ခ) အႀကၿပခကမား (၁) ၿငမးခမးစြာစေဝးခြငနင ၿငမးခမးစြာ စတနးလညလညခြငဆငရာ

ဥပေဒက အမားၿပညသသရနငေရး၊ လကနာနငေရးေဆာငရြကမႈ အားနညးေႀကာငး ေတြ႔ရရသၿဖင အပခပေရးအဖြ႔မားက လထအား ပညာေပးၿခငး၊ ပ႔ခၿခငးမား ေဆာငရြကသငေႀကာငး အႀကၿပ အပပါသည။

(၂) ၿငမးခမးစြာစေဝးခြငနင ၿငမးခမးစြာစတနးလညလညခြငဆငရာဥပေဒအား ေလာကထားလာပါက နညးဥပေဒပဒမ ၁၆နငအည ဥပေဒမားနင မဆန႔ကငလင ခြငၿပမန႔ထတေပးရန ၿငငးပယၿခငး မၿပသငေႀကာငး အႀကၿပအပ ပါသည။

(၃) ၿငမးခမးစြာစေဝးခြငနငၿငမးခမးစြာ စတနးလညလညခြငဆငရာနညးဥပေဒ ပဒမ ၁၈ တြင''တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ၿပညနယ ရတပဖြ႔မႈးက အတညၿပေႀကာငး သ႔မဟတ ပယဖကေႀကာငး အဆးအၿဖတေပးရမညဟ ပါရပါသည။'' စေဝးခြငနင စတနး လညလည ခြငက ခြငၿပနငသည ၿမနမာနငငရတပဖြ႔သည အဓကရဏး ၿဖစလာပါက ၿဖခြငးရနလညး တာဝနယရမညၿဖစရာ ခြငၿပနငသည အခြငအာဏာကပါ ရတပဖြ႔သ႔ အပနငးထားၿခငးမာ မသငေႀကာငး လအပသကသ႔ ဥပေဒက ၿပငဆငသငေႀကာငး အႀကၿပအပ ပါသည။

ေကာမရင၏ အေထြေထြသးသပခကနင အႀကၿပခကမား၉၄။ ေကာမရငသည ေပးအပသည တာဝနမားက ေဆာငရြကရာတြင နငငေတာ ၏ေရရည အကးစးပြား၊ ၿပညသလထ အကးစးပြား အၿပသေဘာေဆာငသည အၿမငတ႔ၿဖင ေဆာငရြကခပါသည။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးနင ပတသက၍ ေဒသခ ၿပညသအခ႕ မေကနပၿခငး၏ အေၿခခ အေႀကာငးရငးမားက သးသပၿပး ေအာကပါ

အတငး အႀကၿပအပပါသည- (က) ေၿမသမးဆညးသည ၿဖစစဥတြင အားနညးမႈမားရေနရာ ထအခကတ႔

က ၿပနလညၿပငဆငၿပးေဒသခတ႔၏ နစနာခကမား မရေစရန ၿဖညစြက ပပးေပးသည အစအမမား ခမတေစရန-

(၁) ေဒသခတ႔အားေၿမေလာေႀကးမား ေပးရာတြင ဥပေဒနငအညေဆာငရြကသည ဆေသာလညး ေပးအပသည ေလာေႀကး သည ကာလတနဖး မဟတသၿဖင ေဒသခမားအတြက ဆးရႈး နစနာမႈ မား ရခပါသည။ သ႕ၿဖစရာ ေၿမယာေလာေႀကး ေပးမႈကၿပနလည သးသပၿပး ေပးအပသည ေလာေႀကးက ကာလတနဖး (Market Value)နင ကကညေစရန အတြက တးၿမငေပးသငပါသည။

(၂) လကပေတာငးေတာင စမကနးအတြက ေၿမမားက သမးယရာတြငလညး စစေပါငး ၇၈၆ ဒသမ ၇၈ ဧကက သမးဆညး ခပါသည။ ထ႔သ႔ သမးဆညးထားသည ပမာဏသည လအပ သညထက ပမသညဟ ေကာမရငက သးသပပါသည။ သတ တြငးစမကနးအတြက သတသကမား သာမက အၿခား စကပး ဧရယာမားစြာရယထား သညက ေတြ႔ရရ ပါသည။ ထ႔ေႀကာင သတတြငး စမကနးနယေၿမအား စစစၿပး ၿပနလည ေပးနငသည လယယာ ေၿမမားက ၿပနလညခြေဝ ေပးသင ပါသည။

(၃) ေဒသခမား ဆးရႈးသြားေသာ လယယာေၿမမားအား အစားေပးသည အေနၿဖင ယငးရြာမားဝနးကငရ ေၿမလြတ၊ ေၿမလပ ၁၉ဝဝ ဧကခန႔အား စကပးနငသညေၿမၿဖစေအာင ၿပၿပငေပးၿပး ခြေဝ ေပးသငပါသည။

(ခ) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနး ေဆာငရြကရာတြငနငငတကာ စခနစညႊနးမားနင အည သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရး အစအမမားက ခမတၿပး စနစတက ေဆာငရြကေစရန-

(၁) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးအား ေဆာငရြကရာတြငသဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရးအတြက ပတဝနးကင စမ ခန႔ခြမႈစနစ၊ လပငနးခြင စမခန႔ခြမႈစနစ၊ လမႈဝနးကင စမခန႔ခြမႈ စနစမားက ေရးဆြကငသး လကနာေဆာငရြကၿခငး

မရပါ။ ၁၉၉၇ ခနစတြင အငဗငဟကမၸဏမ ၿပစထားေသာအႀကၿဖစနငစြမး ေလလာခကမား အေပၚတြင အေၿခခ၍ လပေဆာငေနၿခငး ၿဖစပါသည။ ယခကငသးသည နငငတကာ စခနစညႊနးသည ထစဥက အမၿပခေသာ နငငတကာ စခနစညႊနးထက ပမၿမငမားပါသည။ ထ႔ေႀကာင ဝမေပါင ကမၸဏ အေနၿဖင ႀသစေႀတးလနငငမ ကမၸဏ တစခအား ၿပစေနေသာ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးမႈ၊ ထတလပမႈ စမခန႔ခြၿခငး၊ လပငနးခြင ေဘးကငးလၿခမႈနင ကနးမာေရး ဆငရာ၊ စမခန႔ခြမႈ ဆငရာ (ISO 14001, ISO 9001 နင OHSAS 18001) လကမတ ၃ခက အၿမနဆးရယၿပး လအပ ေသာ လပငနးမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသင ပါသည။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးသည ယခအခါ လပငနး စသည အဆငသာရေသးရာ ပတဝနးကငထနးသမးမႈ ယယြငးမႈမားက ယခအဆငတြင ကာကြယထနးသမးၿခငး မၿပပါက ပတဝနးကင ယယြငးမႈမားစြာ ၿဖစလာနငပါသည။

(၂) လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးနင တကရကသကဆငမႈ မရေသာလညး ကကနးေကးရြာ အနးရ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပင ကမၸဏ လမတက၏ ဆာလၿဖရစ အကစစစကရသည စကမႈ ဝနႀကးဌာန၏ ခြငၿပခက ရယထားၿခငး မရသညအၿပင ပတဝနးကင ထနးသမးမႈ ကာကြယရန ISO လကမတလညး ရယထားၿခငး မရပါ။ ဤစကရေႀကာင ပတဝနးကငရြာမားတြင ကနးမာေရး ထခကေစသညဟ ေဒသခတ႔က ခယႀကပါသည။ သ႔ၿဖစရာ အဆပါစကရအား လအပသည စကမႈဝနႀကးဌာန၏ ခြငၿပခကၿဖင ပတဝနးကင ထနးသမးကာကြယမႈက နငငတကာ အဆငနငကကညစြာ ထနးသမးကာကြယ ေနသညဟ ထငရားေစရန ISO Certificate က ရယၿပး အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြက သငပါသည။

(၃) လကပေတာငးေတာင ေဒသတြင ပတဝနးကငညစညမးမႈၿဖစေစသည ၿဖစရပတစခမာ ၁၉၈၄ ခနစ နင ၁၉၉၇ ခနစ အတြငး စြန႔ပစခသည စြန႔ပစေၿမမားမ အနးအနားေကးရြာ

လထက ေဒသႏရနညးၿဖင ဒတာ/ေႀကးနခကလပေနသညကစၥၿဖစပါသည။ ထလပငနးသည ေကးရြာလထအတြက အားထားရာ အသကေမြးဝမးေကာငး ၿဖစေသာလညး ေကးရြာ လထ၏ ကနးမာေရးက ထခကေစနငၿခငး၊ ေၿမသားမား ညစႏြမးၿပး ေရမားကလညး ညစညမးေစသၿဖင ထလပငနး အစား အၿခားအႏရယကငးစြာ လပကငနငမည စးပြားေရး လပငနးမားက စစဥေဆာငရြကေပးသင ပါသည။

(၄) ၿမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကနင ဝမေပါငကမၸဏတ႔ ခပဆသည စာခပက နငငေတာအတြကအကး၊ ၿမနမာစးပြားေရး ဦးပငလမတကအကး ၿပညဝစြာ ရရေစရန ညႏႈငးၿပး ၿပနလည ၿပငဆငရန လအပပါသည။ ေကာမရငက ခန႔ထားေသာ ဘာသာရပနင ဥပေဒကြမးကငသတ႔၏ သးသပခကတြင ၿမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတကနင ဝမေပါငကမၸဏတ႔ ခပဆသည စာခပသည သတတြငး ဝနႀကးဌာနက ထတလပမႈ ခြေဝသည စာခပ (Product Sharing Contract) ပစၿဖင ခပဆထားသညက ေတြ႔ရရရာနငငၿခားကမၸဏၿဖင ေႀကးနစမကနးက ခပဆရာတြင သာမနပစမး မဟတဘ အေသးစတ အခကအလကမား ပါဝငကာ ပတဝနးကင ထခကမႈ သးသပခက၊ လမႈေရး သးသပမႈ အခကအလက စသညတ႔ကပါ ထညသြငး ခပဆသငပါသည။ စာခပတြင လညး ထသ႔ၿပငဆင ခပဆနငေႀကာငး ေဖာၿပထားပါသည။ ၿမနမာ စးပြားေရး ဦးပငလမတကသည ေကာမရငနင ေဆြးေႏြးခကမားအေပၚ မတညၿပး စာခပက ၿပငဆငရန အတြက လပေဆာငေန သညက ေတြ႔ရရပါသည။

(ဂ) သာသနကအေဆာကအအကစၥ။ လကပေတာငးေတာင ေဒသခအမားက ေႀကးနစမကနးၿပလပသည နယေၿမသည ပထမလယတ ဆရာေတာဘရားႀကး သတငးသးခသည နယေၿမၿဖစၿပး လကရေတာင ကနးကလပေပၚတြင ကနရေနေသာ ေစတနင သမတ႔သည ဆရာေတာဘရားႀကး တညထားသည အေဆာက အအမား ၿဖစသၿဖင ေနရာမပက ထားရသငသညဟ ယဆႀက ပါသည။ ေကာမရင၏ ေလလာ ေတြ႔ရခကမားအရ လညးေကာငး၊ ေကာမရငမ တာဝန ေပးအပသည ၿမနမာပတဝနးကင သပၸမ

ယဥေကးမႈေရးရာ ကြမးကင သ၏ တငၿပခက အရလညးေကာငးဆရာေတာႀကး သတငးသး ခသည စႀကၤနေကာငးေနရာနင ပတသတ၍ ကြၿပားၿခားနားခက ရေနသညက ေတြ႔ရရပါသည။ မတတမးမားအရ လကပေတာငး ေတာငႀကား ေတာရစႀကၤန ေကာငးဟသာ ေဖာၿပထားသညက ေတြ႔ ရရပါသည။ ဆရာေတာ ဘရားႀကးအေနနင တစမးတစဝါခ (ဝါး) ေကာငးမးသာ လကခခေႀကာငးလညး သရခရပါသည။ အဆပါ ေစတနင သမတ႔သည ပထမလယတဆရာေတာ ဘရားႀကး တညထားသည သာသနက အေဆာကအအမား ၿဖစေႀကာငး အေထာက အထား မေတြ႔ရရပါ။

(ဃ) ၿမနမာနငငရတပဖြ႔နင ပတသက၍ ၿပၿပငသငေသာ ကစၥရပမား (၁) ၿပညေထာငစသမၼတၿမနမာနငငေတာသည ဒမကေရစ

စနစက ပးေထာငလကရရာ ၿပၿပငေၿပာငးလမႈကစၥရပ မားကလညး ၿပလပလက ရပါသည။ ထသ႔ ၿပၿပငေၿပာငးလမႈ ၿပလပေနမႈ အေနၿဖင ၿမနမာနငငရတပဖြ႔နင ပတသက၍ နငငတကာ စႏႈနး မားနငအညၿပၿပငေဆာငရြကသငပါသည။ လကပေတာငး ေတာင စမကနးအား ဆႏၵၿပသမားက ၿမနမာနငငရတပဖြ႔က ၿဖခြသည ၿဖစစဥက ႀကညပါလင ရတပဖြ႔က ၿပၿပငေၿပာငးလမႈ မားနင ေလကငသငႀကားမႈမား ၿပလပေပးရန လအပသညဟ ေကာမရငအေနၿဖင ထငၿမငယဆ ပါသည။

(၂) သပတစခနးက ၿဖခြရာ၌ နနက ၃ နာရခန႔က ေရြးခယၿပးေဆာငရြကၿခငးမာ ထခကဒဏရာ အနညးဆးၿဖစေစရန ဆး ၿဖတေဆာငရြကခသညဟ သရရေသာလညး ဤဆးၿဖတ ခက သည ၿဖစနငေၿခရေသာ ကစၥအရပရပက ထညသြငး စဥးစား ခၿခငးမရ ဟ ေကာမရငက သးသပပါသည။ အလငးေရာင မလေလာကေသာ အခနတြင ေဆာငရြကၿခငး ၿဖစသၿဖင ၿဖစစဥ အတအကက ထငသာၿမငသာမရဘ မေမာမနးခသည ရဟနး သဃာ အမားအၿပား မးေလာင ဒဏရာရၿခငး ၿဖစေပၚခသည။ ေနာကေနာငတြင ဆႏၵၿပမႈမား ေပၚေပါကသညအခါ လစခြရန လအပသညအခနတြင ထငသာၿမငသာရသည အခနမးတြငသာ ေဆာငရြက

သငေႀကာငး အႀကၿပပါသည။ (၃) ယခအခါတြင ၿငမးခမးစြာ စေဝးခြငနင ၿငမးခမးစြာ စတနး

လညလညခြငဆငရာ ဥပေဒခြငဆငရာ ဥပေဒက ခမတ ထားၿပး ၿဖစရာ ၿပညသလထ၏ ဆႏၵၿပမႈမား ေပၚေပါကရန ရပါသည။ သ႔ၿဖစရာ ၿမနမာနငငရတပဖြ႔ အေနၿဖင အဓကရဏး ၿဖခြရမည ကစၥမားလညး ေပၚေပါကလာ နငပါသည။ လကပေတာငး ေတာငေႀကးန စမကနးအား ဆႏၵၿပမႈက ၿဖခြငးရာတြင ၿမနမာ နငင ရတပဖြ႔သည ေဖာစေဖာရပဓာတပါဝငသည မးခးဗးက အသးၿပခပါသည။ ထမးခးဗးက မးခးမႈငးကာ (Smoke Screen) အေနၿဖင ေယဘယအားၿဖင အသးၿပေလ ရပါသည။ ထမးခးဗးက ကြငးၿပငတြင အသးၿပပါက မးေလာငမႈ မၿဖစပြား နငေသာလညး မးခးဗးေပါကကြရာ ၈မတာ အတြငးတြင ေလာငကြမးလြယသည အရာမား ဥပမာ-ပလယကစတာ အဝတစမား၊ တာေပၚလငေခၚ (Polypropylene) ပလတစတစ မးကာစမား၊ ေၿမြေရ ခြအတမား ရပါက ေရစသည ၿဖစေစ၊ ေရမစသညၿဖစေစ ေပါကကြသည အရနေႀကာင မးစးစမား ထမနပါက မးေလာငနငေႀကာငး စးစမးစစေဆးေရး ေကာမရငက စမးသပေလလာမႈမားအရ ေတြ႔ရရပါသည။ ၿမနမာနငင ရတပဖြ႔အေနၿဖငလညး ယခမးခးဗးမ းက ယာယ အေဆာက အအရသည ေနရာမးတြင စမးသပခၿခငးမရခသၿဖင မးခးဗး၏ အာနသငက သရၿခငး မရေႀကာငး၊ ထသ႔သရၿခငး မရဘ သးစြမႈေႀကာင မေမာမနး၊ မလလားအပေသာ မးေလာင ဒဏရာမား ရဟနးသဃာနင လပဂၢလအခ႕တြင ရရခၿခငး ၿဖစေႀကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ဤ အေႀကာငးအခကတ႔က ေထာကရႈ၍ ၿမနမာနငငရတပဖြ႕အား အဓကရဏးၿဖခြမႈ အပါအဝင လအပသည ေလကငမႈမားက ၿပလပ ေပးသငေႀကာငး အႀကၿပအပပါသည။ ထသ႔ေလကင ေပးရာ တြငလညး မမအစအစဥၿဖင ေဆာငရြကသည အၿပင သငတငသည နငငတကာအကအညကလညး ရယသင ေႀကာငး တငၿပအပပါသည။

(င) ဥပေဒစးမးေရးပးေထာငရနကစၥ။ နငငေတာတညၿငမမႈ ရေစရနအတြက ဥပေဒစးမးေရးမာ မားစြာအေရးပါပါသည။ ဥပေဒ စးမးေရးက ေဆာငရြကရာတြင ၿပညသလထက ဥပေဒက ေလးစားလကနာရန လအပသကသ႔ ဥပေဒက ထနးေကာငးရေသာ နငငေတာအဖြ႔အစညးမားကလညး ဥပေဒက ေလးစားလကနာရန လအပပါသည။ လကပ ေတာငးေတာငေႀကးနစမကနးကစၥတြင အခ႕ေသာ ေဒသခၿပညသ မားက ဥပေဒက ခးေဖာကမႈမား ရခပါသည။ ဒမကေရစစနစက တညေဆာကရာတြင ၿပညသလထ အေနနင ဥပေဒက ေလးစားလကနာရန လအပေႀကာငး ပညာေပးၿခငး၊ ေလကငၿပစ ပးေထာင ေပးၿခငးတ႔က လအပသညဟ ေကာမရငက သးသပပါသည။ တစဖကတြငလညး ခမတထားေသာ ဥပေဒသည ေခတကာလနင ညညြတရန လအပသညၿဖစရာ ၿပငဆငသငေသာ ဥပေဒတ႕ကလညး ၿပငဆငရန လအပပါသည။ ဥပေဒက ထနးသမးတညေဆာက ေပးရ သည နငငေတာအဖြ႕အစညးမားသညလညး ဥပေဒနငအည ေဆာငရြကရာတြင အပခပေရးနညးလမးကသာမက စညးရးေရး နညးလမးကပါ ကငသးရနအတြက သကဆငသည နငငဝနထမး မားကလညး ေလကငပညာေပးမႈမား ၿပလပသငပါသည။

နဂး ၉၅။ လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးနင ပတသက၍ ယခၿဖစရပမား ၿဖစေပၚခၿခငး၏ အေႀကာငးရငးမာ ပြငလငးၿမငသာမႈ (Transparency) အားနညးခၿခငးေႀကာင ၿဖစပါသည။ ထ႔အၿပင ေႀကးနစမကနး လပကင ေဆာငရြကသမား၊ ေဒသခ ရြာသရြာသားမား အနးဝနးကငေဒသရ ၿပညသမားနင ေဒသႏရဆငရာ အပခပေရး အာဏာပင အဖြ႔အစညးအဆငဆငမ တာဝနရ ပဂၢလမားအႀကား အသေပးသငသည အခကအလက အၿပနအလနဖလယမႈ လြနစြာအားနညးၿခငးေႀကာင လညးေကာငး၊ ေဒသခလထသည ေၿမယာ သမးဆညးမႈနင ပတသက၍ ထကသငသည ေလာေႀကးေငြ မရရသၿဖင လညးေကာငး၊ ထကသငေသာ အလပအကင အခြငအလမးမား မရရၿခငးေႀကာင လညးေကာငး မေကမနပၿဖစကာ ဆႏၵၿပမႈမား စတင ၿဖစေပၚခၿခငးၿဖစပါသည။ ေၿမယာသမးဆညးရာတြင သကဆငရာ ဝနထမးမားက ပြငလငးၿမငသာစြာ ရငးၿပခၿခငး မရခပါ။ ထ႔ေႀကာင ေဒသခမားက သးနအတြက ေလာေႀကးသာ ေပးသညဟ ထငၿမငယဆခပါသည။ ထ႔သ႔ ေလာေႀကးေပးရာတြငလညး ဝနထမး အခ႕က ေၿပေၿပလညလည ေၿပာဆဆကဆမႈ မရၿခငးေႀကာင ၿပနာမာ

ပမႀကးထြား လာပါသည။ ထအေၿခအေနတြင ေဒသၿပငပ အဖြ႔အစညးမားကလညးေရာကရလာကာ ဆႏၵၿပမႈမားမာ အရနၿမငခပါသည။ ယခ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ စစမး စစေဆးခကမားအရ ေႀကးနစမကနးတြင အားနညးခကမား ရေသာလညး ထအားနညး ခကတ႔သည ၿပငဆင ေဆာငရြကနငသညကစၥရပမား ၿဖစပါသည။ ထ႔ေႀကာင စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ပတဝနးကငထနးသမးေရး၊ နငငတကာ ဆကဆေရး ရႈေထာငမးစက ၿခငစဥးစားၿပး ၿပၿပငရန အႀကၿပခက မားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေစလက လကပေတာငးေတာင ေႀကးနစမကနးက ဆကလက ေဆာငရြကေစသငပါေႀကာငး စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငက အႀကၿပ တငၿပအပ ပါသည။ ၉၆။ ေကာမရငသည ေပးအပေသာတာဝနမားက ေဆာငရြကရာတြင နငငေတာသမၼတရး၊ သမၼတရးဝနႀကးဌာန (၆)ခ၏ ပပးကညမႈက အၿပညအဝရရခပါသည။ ေကာမရငလပငနးနင စပလဥးသည ၿပညေထာငစဝနႀကးဌာနမား၊ စစကငးတငး ေဒသႀကးအစးရအဖြ႔၊ ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႔တ႔ကလညး လအပသည မားက ပပးကညခပါေႀကာငး ေကာမရငအေနၿဖင မတတမးတငအပပါသည။ အထးသၿဖင ေကာမရငအဖြ႔ဝငမား ကြငးဆငးေလလာခစဥ ေဒသခၿပညသမားက ေႏြးေထြးစြာ ပါဝငေဆာငရြကေပးသညကလညး တနဖးထားေကးဇးတငရေႀကာငး ေကာမရငအေနၿဖင မတတမးတငအပပါသည။

စာအမတ၊ ဝ၁/ေႀကးန(ေကာမရင)/ ၂ဝ၁၃-၅၉

ရကစြ၊ ၂ဝ၁၃ ခနစ၊ မတလ ၁၁ ရက