Хэшээл-аяншалга

«Байгал- далайгаар аяншалга »

Байгалай уһандал арюун тунгалаг,Басаганай миһэрэлдэл урин налгай БУРЯАД ХЭЛЭМНАЙ! Д.Улзытуев

Амаралтын олтирог

оршуулгын олтирог

Асуудалнуудай олтирог

Бэшэлгын олтирог

Загаһашадай олтирог

Уншалгын

олтирог

Танилсалгын олтирог

кроссвордын олтирог

Аяншалгын эхин-« Асуудалнуудай олтирог.»

Байгал нуур гу, али далай ?

Байгал ехэ нуур гу, али бага нуур гу?

Байгал гунзыгы нуур гу?

Байгал тунгалаг нуур гу?

Хэды мурэн Байгалда шудханаб (ороноб)?

Сэлэнгэ мурэн Байгалда шудхана гу ?

Ангар мурэн Байгалда шудхана гу?

Энэ нуурта ямар загаhад бииб ?

Энэ нуур юугээр баян бэ?

Энэ далайда ямар амитад бииб?

Ой тайгаарнь ямар ангууд амидардаг бэ?

Танилсалгын олтирог

hалхин-ветер Хадарин - хариус

Омоли - омуль Ойхон - Ольхон Хаб загаһан – байкальская нерпа

Долгин- волна

Эзэн - хозяин hалхин – ветер Долгин- волна Ойхон - ольхон Арhан - шкура Шунгаха- нырять Амарха - отдыхать Хамгаалха – беречь, защищать. Шухала – главный Бузарлаха (мухай болгохо)– загрязнять Усоон – мало

Танилсалгын олтирог Танилсалгын олтирог

Баялиг – богатство Хаядаhан - отбросы Бодомжогуйгоор- необдуманно Хэрэглэхэ – использовать намаг - болото ган (гасуур)- засуха шииг нойтон – осадки хатааха – сушить шэргээхэ – выкипать, высыхать, пересыхать

Танилсалгын олтирог

Амаралтын олтирог. Байгал.

 Долгин, долгин,долгилыш,

Уулын, сашааа унгэрыш,

hалхин, hалхин, hалхилыш

Наран, наашаа бултайгыш,

Ерыш, буугыш нютагтам

Далайем гэрэлтуулыш!

Бэшэлгын олтирог.

Найдите в каждом ряду эквивалент русского языка:

 

Озеро – гол, далай, мурэн, нуур, намаг.

дерево – нарhан, уляаhан, хуhан, шэнэhэн,модон.

Болото – намар, намаг, хада,уудэн, гэр.

Журавль – буднэ, сахали, нугаhан, галуун, тохорюун, хун шубуун.

нерпа – халюун, булган, хэрмэн,хаб загаhан,унэгэн.

Окунь – алгана, сурхай, хоолэнтии, омоли, ялаагана, хадарин.

Глубокий – узэсхэлэн, ехэ, бага, гунзэгы, тунгалаг,баян.

Кроссвордын олтирог

По горизонтали:

1.Нерпа

2.Утка

3.Щука

4.Окунь

5.Чайка

6.Омуль

Г

Б

А

А

Й

Х

Х

АГ

h

Л

А

НА

М У

Л

А

А

Р Х

О И

С ИЛА

АН

С У

УН

Загаhашадай олтирог.

• Прочитайте слова, назовите только рыб:

 

Шаазгай, сурхай, шандаган, хадаран,тохорюун, нугаhан, хоолэнтии, буднэ, алгана, халюун, ялаагана, хун шубуун.

оршуулгын олтирог.

Разыграйте микродиалоги; перевод.

А)

- Сайн байна, Дарима. Хэзээ ерээш?

- Хаанаhаа?

- Угы, шамайе Байгал дээрэ амаржа байна гээ.

- аа ,уни ерээб.

Б)

-энэ нуурай уhан хуйтэн гу?

- дулаахан байна. Шунгахатнай ?

- Угы даа. Би загаhа бариха ерээб.

 

Уншалгын олтирог. Уншагты.

Оршуулагты.• - Нухэдууд! Муноомнай байгаали хамгаалха шухала болоод байна. Энэ

Байгал далаймнай ехээр бузарлагдажа ( мухай болоод байна), тэрэнэй амитад, ургамалнууд усоон болоо.

• - Энэ юунhээ болоноб?• - нэгэдэхеэр, байгаалиин баялиг бодомжогуйгоор хэрэглэдэнэ.• - хоердохеор?• - хоердохеор, промышленостиин хаядаhан уhа мурэниие бузарлуулаа.• - ушоо юун ?• - модо хэм хэмжээгуйгоор отолжо, уhа голнуудаа шэргэнэбди, намаг

ехээр хатаахада, баhа шииг нойтон орохоо болижо, ган гасуур ( халуун ) болоно.

• - Муноо жэл баhа ган ( халуун) болохо ?• - угы, муноо жэл ган болохогуй.• - юундэ? • - юундэб гэхэдэ, убэлдоо саhан ехээр ороо.

Хундэтэ ухибууд! Байгал далайнгаа

Гайхамшагта байгаалиие Гамнажа ябагты !