Αρχαία Ελληνική Αρχαία Ελληνική Γλώσσα ΑΓλώσσα Α

Κείμενα- Κείμενα- Μορφοσυντακτικές δομέςΜορφοσυντακτικές δομές

Επιμέλεια παρουσίασηςΣ. Σταθουλοπούλου

φιλόλογος

ΚείμεναΚείμενα

Τα βασικά σημεία Τα βασικά σημεία περιεχομένουπεριεχομένου

Κείμενο 2 Πλάτωνος Πρωταγόρας 325c-326cΗ εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα

…τους παίδας …διδάσκουσι και

νουθετουσι…επιμελουνται όπως βέλτιστος γενήσεται ο παις

Πατήρ – μήτηρΤροφός

παιδαγωγός…διδάσκοντες… καλόν…αισχρόν

…δίκαιον…άδικον

Γραμματιστής …γράμματα μάθωσικαι τα γεγραμ-μένα εννοωσι

Κιθαριστής – τω κιθαρίζειν…

…ημερωτέρους ποιειν τάς ψυχάςοικειουσι προςτην αρμονίαν

και τον ρυθμόν

Παιδοτρίβης βελτίω τα σώματα

…ποιειν ίνα μη αποδειλιαν

Πατήρ – μήτηρτροφός

παιδαγωγός…διδάσκοντες… καλόν…αισχρόν

…δίκαιον…άδικον

Γραμματιστής …γράμματα μάθωσι καιτα γεγραμμέναεννοωσι…

Κιθαριστής τω κιθαρίζειν…

…ημερωτέρους ποιειν τάς ψυχάςοικειουσι προςτην αρμονίαν

και τον ρυθμόν

Παιδοτρίβης

βελτίω τα σώματα

…ποιειν ίνα μη αποδειλιαν

Εν Αθήναις…

Εν οίκω…εις διδασκάλων πέμπουσιν

επειδάν δε εις ηλικίαν έλθωσιν

Με στόχο τηνηθική

πνευματική συναισθηματική

σωματική

καλλιέργεια

Κείμενο 3 Ξενοφώντος Απομνημονεύματα 2.7.6 Επαγγέλματα των αρχαίων Αθηναίων

Αθηναιοιπολλά επιτηδεύουσι

εν τω βίω ίνα τα αναγκαια

πορίζωνται

Ναυσικύδηςναύκληρος ων

περί την του σώματος τροφήν …εσπούδαζε

Τουτ’ αυτό εποίουνΞένων ο έμπορος Ξενοκλης ο κάπηλος

Πολύζηλος από αλφιτοποιΐας…έτρεφετη πόλει ελειτούργει

Γλαύκων ο Χολαργεύςεγεώργει καιβους έτρεφε

Δημέας από χλαμυδουργίας

διετρέφετο

Μεγαρέωνοι πλειστοι

Από εξωμιδοποιΐας

Δημέας από χλαμυδουργίας

διετρέφετο

Μεγαρέωνοι πλειστοι

Από εξωμιδοποιΐας

Γλαύκων ο Χολαργεύςεγεώργει καιβους έτρεφε

Ουκ ολίγοι…την τέχνην των λιθοξόων, κεραμέων,τεκτόνων, σκυτοτόμωνεξεμάνθανον…εξειργάζοντο

Ουκ ολίγοι…την τέχνην των λιθοξόων, κεραμέων,τεκτόνων, σκυτοτόμωνεξεμάνθανον…εξειργάζοντο

Βασική Εκπαίδευση

Ανώτερη (σπάνια)

τεχνικά επαγγέλματα

Εμπόριο- θάλασσα

Αθηναιοιπολλά επιτηδεύουσι

εν τω βίω ίνα τα αναγκαια

πορίζωνται

Κείμενο 4 Λουκιανός Αληθής Ιστορία 2. 3-4 Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας

Πλέομεν …νήσω μικραερήμη προσφερώμεθαμείναντες ημέρας πέντε

τη έκτη εξορμωμεν…

…τη ογδόη καθορωμεν ανθρώπους πολλούς

επί του πελάγους διαθέοντας,

προσεοικότας ημιν

Θαυμάζομεν ουν ορωντεςου βαπτιζομένους,

αλλά υπερέχοντας…αδεως οδοιπορουντας

Πλήν των ποδων μόνον,

αφου γαρ καλουνται

Φελλόποδες

Οι δε προσέρχονται…ασπάζονται ημιν…

λέγουσι ελληνικη φωνη…επείγεσθαισυνοδοιπορουσι…παραθέοντες

…αποτρεπόμενοιβαδίζουσι επευχόμενοι

εύπλοιαν ημιν

Κείμενο 6 Αισώπου Μύθοι Η ομορφιά δεν είναι το παν

Ώρα θέρους διψων έλαφος ευμεγέθηςπαραγίγνεται επί

τινα πηγήν

προσειχεν τη ιδέατου σώματος…επήνη την

φύσιν των κεράτωνέψεγεν την των

σκελων λεπτότητα

Υλακή κυνων ακούεται και

κυνηγοί…ο δε ώρμα προς

Φυγήν.

Όπου δια πεδίου εποιειτο τον δρόμον,

εσώζετο υπό των σκελων.

Επειδάν εις πυκνήν ύλην ενέπεσεν,

εάλω εμπλακέντων των κεράτων

Πείρα μαθών ότι άδικος κριτής ηντων ιδίων,ψέγων τα σώζοντα,επαινων τα προδόντααυτόν.

Η χρησιμότητα της ομορφιάςδεν είναι δεδομένη.Γι’ αυτό δεν πρέπεικανείς να την υπερτιμά

Κείμενο 7 Αριανός Αλεξάνδρου Ανάβασις 2.3.1-8Η λύση του γόργιου δεσμού

Αλέξανδρος ες Γόρδιον Πόθος ιδειν την άμαξαν του ζυγου τον δεσμόν

Ην δε ο δεσμός εκ Φλοιου κρανίας

Ούτε τέλος ούτε αρχήεφαίνετο

Διέκοψε…απηλλάγηΩς του λογίου συμβεβηκότος

Της νυκτός εκείνηςΒρονταί και σέλας

Επεσήμηναν

…απόρως ειχενεξευρειν λύσιν άλυτον ουκ

Ήθελεν μη κίνησιν εργάσηται

Όστις λύσειεν …χρηναι άρξαι

της Ασίας

Αλέξανδρος ες Γόρδιον Πόθος ιδειν την άμαξαν του ζυγου τον δεσμόν

Όστις λύσειεν …χρηναι άρξαι

της Ασίας

Ην δε ο δεσμός εκ φλοιου κρανίας

Ούτε τέλος ούτε αρχήεφαίνετο

…απόρως ειχεν εξευρειν λύσιν άλυτον ουκ ήθελεν μη ες τους πολλούς κίνησιν εργάσηται…

…παίσας τω ξίφειδιέκοψε…απηλλάγη

…ως του λογίου συμβεβηκότος

Της νυκτός εκείνηςβρονταί και σέλας

επεσήμηναν. Τη υστεραία έθυε τοις φήνασι θεοις τα σημεια

και την λύσιντου δεσμου.

Την αποτυχία του Αλέξανδρου να λύσει το δεσμό θα εκμεταλλεύονταν οι εχθροί του…

Κείμενο 10 Ξενοφών Απομνημονεύματα 2.4.1-7Ο Σωκράτης για τη φιλία

Ακούω πολλωνως φίλος

σαφής και αγαθός κράτιστον εστί

Παντός μαλλον Επιμέλονται οι

ΠολλοίΉ κτήσεως φίλων

Καίτοι, ώσπερο χρηστός φίλοςποιος ούτω χρήσιμος;ποιος ούτως εύνουςκαι παραμόνιμος;

Εαυτόν τάττει…Συνεπισχύη…

συμβοηθει… πλεισταΕυφραίνει…

Κτωνται οικίας, αγρούς…φίλον δε…ουχ όπως κτήσωνται

φροντίζουσι

Ο αγαθός φίλοςΕαυτόν τάττει…Συνεπισχύη…

συμβοηθει… πλεισταΕυφραίνει…επανορθοι

Καίτοι, ώσπερο χρηστός φίλοςποιος ούτω χρήσιμος;ποιος ούτως εύνουςκαι παραμόνιμος;

Όμως ένιοι πειρωνται θεραπεύειν δένδρα του καρπου ένεκεν, του παμφορωτάτου κτήματος, ό φίλος καλειται, αργως επιμέλονται.

Μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στα λόγιακαι τις πράξειςτων πολλών σχετικάμε την αξία του φίλου…

Κείμενο 11 Αριανός Αλεξάνδρου Ανάβασις 5.19.4-6Η αγάπη του Αλεξάνδρου για το Βουκεφάλα

Ίνα δε η μάχη Συνέβη και επέρασεν

Τον Υδάσπην ποταμόνΠόλεις έκτισεν

Αλέξανδρος

Την μεν Νίκαιαν…Ωνόμασε, Την δε

Βουκεφάλαν ες του Ίππου του

Βουκεφάλα την Μνήμην…

…ός απέθανεν υπό καύματος και γενόμενος ηλικίας

καματηρός…

Πολλά Συγκινδυνεύσας,

Αναβαινόμενος προς Μόνου Αλεξάνδρου

Και μεγέθει μέγας καιΤω θυμω γενναιος.

Σημειον οι ην βοόςΚεφαλή

Εγκεχαραγμένη…

Ουτος ο ίππος αφανήςΕγένετο Αλεξάνδρω

εν τη χώραΤων Ουξίων…

Αλέξανδρος προεκήρυξεν

Άπαντας ΟυξίουςΑποκτενειν

Ίνα δε η μάχη συνέβηκαι επέρασεν τον Υδάσπην ποταμόν,πόλεις έκτισεν Αλέξανδρος.

Την μεν Νίκαιαν ωνόμασε, την δε Βουκεφάλαν ες του ίππου του Βουκεφάλα την μνήμην…

…ός απέθανεν υπό καύματος

και γενόμενος

ηλικίαςκαματηρός…

Πολλά συγκινδυνεύσας αναβαινόμενος

προς ΜόνουΑλεξάνδρουκαι μεγέθει μέγας καιτω θυμω γενναιος.

Αλέξανδρος προεκήρυξενάπαντας Ου-

ξίους αποκτενειν

Ουτος ο ίππος αφανής εγένετο

Αλεξάνδρωεν τη χώρα

των Ουξίων…

Σημειον οι ην βοός

κεφαλή εγκεχαραγμένη

…

Ο στενός δεσμός τουΑλεξάνδρου με το άλογό του φαίνεταιαπό την τιμωρία πουεπεφύλασσε αν δεν του το έφερναν…

Κείμενο 14 Αισώπου μύθοιΈνα άδικο παράπονο

Λέων κατεμέμφετο Προμηθέα

Ελέφαντι περιτυγχάνειέφη « τι πάσχεις…

Κι ο ελέφαντας έφη «Ορας τουτο το βομβο

Και ο λέων έφη «τι με δει αποθνήσκειν

Ότι μέγαν και καλόν και Δυνατώτερον έπλασεν

«Τοιουτος ων, έφασκεν,Τον αλεκτρυόνα φοβουμαι

Έκλαιεν ο λέων…αποθανειν ήθελεν.

Προμηθεύς έφη « τα εμά πάντα έχεις,

Η δε σου ψυχή μαλθακή εστι

«Τοιουτος ων, έφασκεν,τον αλεκτρυόνα φοβουμαι

Προμηθεύς έφη « τα εμά πάντα έχεις,

η δε σου ψυχή μαλθακή εστι

Ότι μέγαν και καλόν και Δυνατώτερον έπλασεν

Ελέφαντι περιτυγχάνειέφη « τι πάσχεις…»

Κι ο ελέφαντας έφη «…τουτο το βομβουν;

Ει εισδύνη τη της ακοηςοδω, τέθνηκα…»

Και ο λέων έφη «τι με δει αποθνήσκειν

τοσουτον όντα και ευτυχέστερον ελέ-

φαντος…;

Βασικοί όροι του λόγουΒασικοί όροι του λόγου

ρήμα – υποκείμενο- αντικείμενορήμα – υποκείμενο- αντικείμενο

ρήμα – υποκείμενο-ρήμα – υποκείμενο-κατηγορούμενοκατηγορούμενο

Υποκείμενο(ονομαστική)- (ποιος;)

ο παις

Κατηγορούμενο(ιδιότητα του Υ)

βέλτιστος

Ρήμα συνδετικό

γενήσεται

Ρήμα μεταβατικόκατεμέμφετο

Αντικείμενο(αιτιατική) – (ποιον; τι;)

Προμηθέα

Υποκείμενο(ονομαστική) – (ποιος;)

ο λέων

Το απαρέμφατοΤο απαρέμφατο

ΤαυτοπροσωπείαΤαυτοπροσωπεία

ετεροπροσωπείαετεροπροσωπεία

Ρήμα μεταβατικόήθελεν

Αντικείμενο(αιτιατική) – (ποιον; τι;)αποθανειν (να…) τελικό

Υκείμενο ρήματος(ονομαστική) – (ποιος;)

ο λέων

Υποκείμενο ρήματος- απαρεμφάτου(ονομαστική) – (ποιος;)

ο λέων

ταυτοπροσωπεία

Ρήμα μεταβατικόέλεγεν

Αντικείμενο(αιτιατική) – (ποιον; τι;)αποθανειν (ότι…) ειδικό

Υκείμενο ρήματος(ονομαστική) – (ποιος;)

ο λέων

Υποκείμενο ρήματος- απαρεμφάτου(ονομαστική) – (ποιος;)

ο λέων

ταυτοπροσωπεία

Ρήμα μεταβατικόέλεγον

Υποκείμενο ρήματος(ονομαστική)– (ποιος;)

Αθηναιοι

Αντικείμενο ρήματος(αιτιατική) – (ποιον; τι;)αποθανειν (ότι…) ειδικό

Υποκείμενο απαρεμφάτου (αιτιατική)τον Ιππίαν

Αντικείμενο ρήματος(αιτιατική) – (ποιον; τι;)αποθανειν (ότι…) ειδικό

Υποκείμενο απαρεμφάτου (αιτιατική)τον Ιππίαν

ετεροπροσωπεία

Ρήμα μεταβατικόήθελον

Υποκείμενο ρήματος(ονομαστική)– (ποιος;)

Αθηναιοι

Αντικείμενο ρήματος(αιτιατική) – (ποιον; τι;)αποθανειν (ότι…) ειδικό

Υποκείμενο απαρεμφάτου (αιτιατική)τον Ιππίαν

Αντικείμενο ρήματος(αιτιατική) – (ποιον; τι;) απελθειν (να…) τελικό

Υποκείμενο απαρεμφάτου (αιτιατική)τον Ιππίαν

Τέλος α΄ παρουσίασηςΤέλος α΄ παρουσίασης

Έρχεται η επόμενη!Έρχεται η επόμενη!