Եղիշե Չարենց

Եղիշե Չարենց ( Եղիշե ԱբգարիՍողոմոնյան, 1897, 13 ( մարտ նոր

25), 1937, 27), տոմարով՝ մարտ նոյեմբերի20- :րդ դարի հայ հանճարեղ բանաստեղծ

• ( Եղիշե Չարենցը իսկական անունը Եղիշե )Աբրահամի Սողոմոնյան

• , Չարենցը Գուրգեն Մահարուն պատմել է թե , Կարս էր եկել Չարենց ազգանունով մի բժիշկ

« » որի ցուցատախտակի Չարենց : մակագրությունն էլ վերցրել է Պատանեկան

տարիների մտերիմները այլ բացատրություններ : էլ են տալիս Ըստ Կարինե Քոթանջյանի՝

, բանաստեղծը Չարենց է մկրտվել որովհետև : մանկուց եղել է չար երեխա Նրան այնքան են

, : չար ասել որ Չարենց էլ մնացել է Իսկ ( ) Անուշավան Ջիդեջյանը Վիվան բանաստեղծի

, կողմից վկայել է որ Չարենց անունն առաջացել է « » Ալեքսանդր Պուշկինի Անչար ոտանավորի

:հնչյունական տեղաշարժերի հետևանքով

• 1897 . 25- ` ծնվել է թ մարտի ին Կարս քաղաքում :1908 . բազմազավակ հայի ընտանիքում թ

, Չարենցն ընդունվել է Կարսի վարժարան ուր « » դպրոցական Գարուն ալմանախում

հրատարակվել են նրա: բանաստեղծությունները Ստանալով

` հնգամյա կրթություն արդեն ձեւավորվող պոետն իր գիտելիքները հարստացրել է

:անդադար կարդալու միջոցով

• 1914 . թ Կարսում լույս է տեսել գրողի« » « Չարենց գրական կեղծանունով Տխուր

3 …» ու գունատ աղջկա երգերը :բանաստեղծությունների ժողովածուն

Ազգային ազատագրական պայքարն եւ Առաջին Աշխարհամարտը Եղիշե

Չարենցի մեջ սպանում են պատանեկան: երազները Նա կամավորական է գրվում

եւ միանում Արեւմտյան Հայաստանը զավթիչներից ազատելու շտապող

: մարտիկներին Այդ տարիներին նա ` ստեղծում է իր լավագույն գործերից մեկը

« », Դանթեական առասպելը որում 20- նկարագրում էր րդ դարասկզբի :պատերազմի սարսափները

<< >>Դանթեականառասպելըպոեմ

• `Մենք ճամփա ընկանք առավոտ ծեգին• :Կապույտ երկնքի խորությամբ արբած• , ` Թարմ թեթև էր մեր ճամփորդի հոգին• :Ուրախ էինք մենք և մեր սիրտը բաց• , `Կանչում էր կանչում ճամփան անմեկին• :Ոլորապտույտ մեր առաջ փռված

• ,Եվ վերջին անգամ նայեցինք մենք ետ• ,Ուր ոչինչ չկար մեզ համար դյութիչ• , ,Անցյալը կորել ցնդել էր անհետ• :Որպես երազում արձակած մի ճիչ• `Ոչ մի տխրություն չէր ճախրում մեզ հետ• :Կախարդել էր մեզ առավոտը ջինջ

• , Պար էինք խաղում ու երգեր ասում• :Զենքերի փայլով հրճվում էինք մենք• `Կարծես մանկական կապույտ երազում• :Ամեն ինչ այնպես ժպտում էր աննենգ• , Ոչ հրաժեշտի անորոշ հուզում• :Ոչ էլ մեռնելու կասկածանք կար նենգ

Ամբողջությամբ տես` այստեղ

http://www.menq.am/abcd/bookview_v2_4.php?

p_id_text=5810

<< >> Ամբոխները խելագարված պոեմը տես` այստեղ

http://www.gisher.ru/eghishe-charenc-amboxnery-xelagarvats-t25532.html

• 1915 . թ Եղիշե Չարենցը մեկնում է` Մոսկվա Շանյավսկու

համալսարանում ուսումը : 1919 . շարունակելու նպատակով թ վերադառնում է Երեւան եւ սկսում

: դասավանդել դպրոցում Այդ տարի Թիֆլիսում լույս է տեսնում

« » Ամբոխները խելագարված :հանճարեղ պոեմը

• 1921 . -թ Եղիշե Չարենցն ամուսնանում է Արփենիկ Տեր : Աստվածատրյանի հետ Վերջինս ծանր հղիության

1927 . : հետեւանքով թ մահանում է Կնոջ հիշատակին : Չարենցը բազմաթիվ բանաստեղծություններ է գրել

1931 . : ` թ նորից է ամուսնանում Շատ չանցած կինը , , Իզաբելա Նյազովան նրան դուստր է ծնում որին , 1935 . 2- Արփենիկ են կոչում իսկ թ ծնվում է նրանց րդ

` :դուստրը Անահիտը

• 1936 . - թ հուլիս օգոստոս ամիսներին սկսվում են հայ : մտավորականության ձերբակալությունները Եղիշե

Չարենցին սեպտեմբերին տնային կալանքի են` ենթարկում մեղադրելով ահաբեկչության եւ

: ազգայնականության մեջ Բոլոր գրախանութներից , վերացնում են նրա գրքերը իսկ նորերի

` : հրատարակումը դադարեցնում Սկսվում են :ճնշումները ընտանիքի հանդեպ

• Որոշ ժամանակ անց հանճարեղ բանաստեղծին ձերբակալում են եւ

հակասովետական գործունեություն իրականացնելու շինծու մեղադրանք

: 1937 ներկայացնում Շատ չանցած՝ թ 27- , նոյեմբերի ին Եղիշե Չարենցն իր

մահկանացուն է կնքում երեւանյան : բանտերից մեկի հիվանդանոցում Ըստ

պաշտոնական վարկածի՝ դիահերձումը , ցույց է տվել որ մահվան պատճառը

չափազանց տկարացած առողջական , վիճակն է եղել ինչի համար հիմք են : ծառայել բազմաթիվ հիվանդությունները

:Չարենցի վերջին հանգրվանը հայտնի չէ

Քաղվածքներ

• - , :Մեծերը ուշ ուշ են գալիս բայց ոչ ուշացած• : Մեծերը փառքի հետևից չեն վազում Փառքն ինքն է

:փնտրում նրանց ու գտնում• , ,-Այգը բացվեց աշխարհում երբ դու դեռ քերթող էիր լոկ

,- ' :Այժմ կեսօր է արդեն ժա մ է դառնաս իմաստուն• ,- Դարը մեզ մուրհակ է տալիս բայց այդ փակ մուրհակի

հատուցումը - Սերունդնե՛րն են ճշտում ապագա և շատե՜րն են

:սնանկ հռչակվում• ,Մեր լեզուն ճկուն է ու բարբարոս

, , Առնական է կոպիտ բայց միևնույն պահին , ,Պայծառ է նա որպես մշտաբորբոք փարոս :Վառված հրով անշեջ դարերում հին

Չարենցի բանաստեղծություններից

ՄՈՐՍ ՀԱՄԱՐ ԳԱԶԵԼ

• , , Հիշում եմ դեմքը քո ծեր մայր իմ անուշ ու անգին , : Լույս խորշոմներ ու գծեր մայր իմ անուշ ու անգին , Ահա նստած ես տան դեմ ու կանաչած թթենին

, : Դեմքիդ ստվեր է գցել մայր իմ անուշ ու անգին , , Նստել ես լուռ ու տխուր հին օրերն ես հիշում այն

, : Որ եկել են ու անցել մայր իմ անուշ ու անգին , ,- Եվ հիշում ես քո որդուն որ հեռացել է վաղուց

, : Ո՞ւր է արդյոք հեռացել մայր իմ անուշ ու անգին , , , Ո՞ւր է արդյոք հիմա նա ո՞ղջ է արդյոք թե մեռած

, : Եվ ի՞նչ դռներ է ծեծել մայր իմ անուշ ու անգին , - - Եվ երբ հոգնած է եղել երբ խաբվել է սիրուց

, : Ո՞ւմ գրկում է հեծեծել մայր իմ անուշ ու անգին , - Մտորում ես դու տխուր օրրում է թթենին

, : Տխրությունը քո անծիր մայր իմ անուշ ու անգին - Եվ արցունքներ դառնաղի ահա ընկնում են մեկ մեկ , ...Քո ձեռքերի վրա ծեր մա՜յր իմ անուշ ու անգին

Հայաստանին

• , - ´ ,Հազար ու մի վերք ես տեսել էլի կը տեսնես , - ´ :Հազար խալխի ձեռք ես տեսել էլի կը տեսնես

Աշնան քաղած արտի նման՝ Հազար զոհերի , - ´ :Չհավաքված բերք ես տեսել էլի կը տեսնես

,Գլուխդ չոր քամուն տված պանդուխտի նման , - ´ :Հազար տարվա հեք ես տեսել էլի կը տեսնես

, , ,նարեկացի Շնորհալի Նաղաշ Հովնաթան , , - ´ :Ինչքա՜ն հանճար խելք ես տեսել էլի կը տեսնես

,Քո Չարենցին լեզու տվող երկիր Հայաստան , - ´ :Հազար ու մի երգ ես տեսել էլի կը տեսնես

Լուսմփոփի՜ պեսաղջիկ

• ,Լուսմփոփի՜ պես աղջիկ՝ աստվածամոր աչքերով, , ,Թոքախտավոր թափանցիկ մարմինի՜ պես երազի

, ,Կապու՜յտ աղջիկ ակաթի ու կաթի պես հոգեթով Լուսամփոփի՜ պես աղջիկ․․․

, , ,Ես ի՞նչ անեմ ի՞նչ անեմ որ չմեռնի իմ հոգին Որ չմարի իմ հոգին քո ակաթե աչքերում․ , ,Ես ի՞նչ անեմ որ մնա ծիածանը երեքգույն , Որ չցնդի չմարի՜ իմ հոգու հեռուն․․․

,Լուսմփոփի՜ պես աղջիկ՝ աստվածամոր աչքերով, , ,Թոքախտավոր թափանցիկ մարմինի՜ պես երազի

, ,Կապո՜ւյտ աղջիկ ակաթի ու կաթի՜ պես հոգեթով Լուսամփոփի՜ պես աղջիկ․․․

Մարիոնետկա• , , , ,Կամաց կամաց կամաց կամաց

, , `Ոտքերն հողին հողին հողին- , - ,Եկավ գնաց եկավ գնաց

, , , Գունատ դեղին գունատ դեղին։

― , ,Ձեռքը շարժեց մեկ վեր մեկ վար ― , ,―Ոտքը խփեց մեռե՛լ մեռե՛լ , ,Առաջ եկավ դժվա՜ր դժվա՜ր , Ձեռքը շարժեց մեկ վար մեկ վեր։

, , ― , ,Ահա՛ ահա՛ թեքվե՜ց թեքվե՜ց, , ,Կընկնի՛ կընկնի՛․․․ բայց չէ՛ նայի՛

,Շուրթը շրթից դանդաղ ջոկվեց ` Մնաց մի պահ աչքը մահի։

` Ու սո՜ւր ճչաց կարծես բռնի, , .―Աչքերն անշարժ հեռուն գամած ―Այդպես հոգի՛ս պիտի մեռնի, , , Կամա՜ց կամա՜ց կամա՜ց կամա՜ց․

• - Մահվան տեսիլ ֆիլմhttp://www.youtube.com/watch?v=Riq_-IiClug

• -« » -Եղիշե Չարենց Ծիածանը գրքից պոեզիա -http://www.youtube.com/watch?

v=2CvAG_XQxCM• Բանաստեղծություն Աննա

- Մկրտչյան http://mijin.mskh.am/4486• http://mijin.mskh.am/4487

Մեդիանյութը` պատրաստեց

Աննա Մկրտչյանը