Власите во Власите во МакедонијаМакедонија

Armânji

ВласиВласи ВласитеВласите (или уште попознати  (или уште попознати

како како АроманциАроманци, , ЦинцариЦинцари и  и КуцовласиКуцовласи) се народ од ) се народ од романската етничка група на народи, населен романската етничка група на народи, населен ширум Балканскиот Полуостров. За нивното потекло ширум Балканскиот Полуостров. За нивното потекло има повеќе тези. Некои проучувачи тврдат дека има повеќе тези. Некои проучувачи тврдат дека Власите се остатоци од Ромеите, односно потомци Власите се остатоци од Ромеите, односно потомци на Римјаните, а други пак сметаат дека Власите се на Римјаните, а други пак сметаат дека Власите се потомци на Трако-Илирите, Епирците или Тесалијците, потомци на Трако-Илирите, Епирците или Тесалијците, но сепак без сомнение е тезата дека тие се но сепак без сомнение е тезата дека тие се староседелско население на Балканскиот Полуостров. староседелско население на Балканскиот Полуостров. Според најновите проучувања за Власите со сигурност Според најновите проучувања за Власите со сигурност се смета дека се потомци на Ромеите, односно остаток се смета дека се потомци на Ромеите, односно остаток од некогашнитеод некогашните Византијци, а се смета дека се Византијци, а се смета дека се населени во времето на доаѓањето на Римјаните на населени во времето на доаѓањето на Римјаните на Балканскиот Полуостров во I век п.н.е.Балканскиот Полуостров во I век п.н.е.

Македонските Македонските Власи низ Власи низ ИсторијатаИсторијата

Потекло и територијаПотекло и територијаВласите според едни автори Власите според едни автори

биле староседелско биле староседелско претсловенско население, претсловенско население, а според други автори, тие а според други автори, тие биле доселени од биле доселени од Дакија(Романија).Како Дакија(Романија).Како мали групи живееле во мали групи живееле во Македонија, Албанија, Македонија, Албанија, Бугарија и Грција.Тие Бугарија и Грција.Тие имале свој јазик.На својот имале свој јазик.На својот јазик себеси си се јазик себеси си се нарекувале нарекувале АрмАрм’’њи.Бидејќи начинот њи.Бидејќи начинот на живеење и на живеење и одгледувањето на овци им одгледувањето на овци им бил номадски начин, не се бил номадски начин, не се задржале во една област и задржале во една област и не создале своја посебна не создале своја посебна материјална култура.материјална култура.

Историја и начин на Историја и начин на живеењеживеење

Власите, под сегашното име првпат биле Власите, под сегашното име првпат биле спомнати во спомнати во VIIIVIII век.Во Житието на век.Во Житието на светогорските манастири за светогорските манастири за покрстувањето на Словените било кажано покрстувањето на Словените било кажано дека биле покрстени:Ринхини, дека биле покрстени:Ринхини, Влахоринхини, Сагудати.Од овде се гледа Влахоринхини, Сагудати.Од овде се гледа дека Власите живееле заедно со дека Власите живееле заедно со словенските племиња, а споменувањето словенските племиња, а споменувањето на Власите како Влахоринхини значи дека на Власите како Влахоринхини значи дека Власите се мешале со словенските Власите се мешале со словенските племиња, односно Ринхини-Влахоринхини, племиња, односно Ринхини-Влахоринхини, Сагудати-Влахосагудати и сл.Сагудати-Влахосагудати и сл.

Власите со своите Власите со своите семејства од април до семејства од април до септември живееле во септември живееле во планините каде што планините каде што ги паселе стадата,а со ги паселе стадата,а со почетокот на есента, почетокот на есента, своите стада ги своите стада ги носеле во потоплите носеле во потоплите краишта.Таму тие краишта.Таму тие презимувале.Нивната презимувале.Нивната покуќнина се покуќнина се состоела од шатори, состоела од шатори, облека, дрвени и облека, дрвени и метални садови.Во метални садови.Во летото на планините летото на планините богати со пасишта тие богати со пасишта тие поставувале населби поставувале населби од шатори наречени од шатори наречени мандри.Млекото го мандри.Млекото го преработувале во преработувале во бутин.бутин.

Власите се занимавале со земјоделство, но биле и Власите се занимавале со земјоделство, но биле и трговци, политичари, војсководци.Од 983 до трговци, политичари, војсководци.Од 983 до 986 година, македонскиот владетел Самоил, 986 година, македонскиот владетел Самоил, повеќе години го опседнувал градот повеќе години го опседнувал градот Лариса.Влавот Кекавмен напролет го молел Лариса.Влавот Кекавмен напролет го молел Самоил да го посеат житото, а налето да го Самоил да го посеат житото, а налето да го ожнеат.Така му правел повеќе пати.Но, откако ожнеат.Така му правел повеќе пати.Но, откако византискиот цар го сменил Кекавмен од византискиот цар го сменил Кекавмен од функцијата, Самоил го освоил градот и функцијата, Самоил го освоил градот и управникот стапил во служба на Самоил.Во управникот стапил во служба на Самоил.Во 1066 година Власите и Словените во Тесалија 1066 година Власите и Словените во Тесалија се дигнале на востание поради големите се дигнале на востание поради големите даноци што им ги наложил византискиот даноци што им ги наложил византискиот цар.Византискиот цар со тешка мака ги смирил цар.Византискиот цар со тешка мака ги смирил со тоа што ги прифатил нивните барања.Во со тоа што ги прифатил нивните барања.Во средниот век во Македонија Власите се средниот век во Македонија Власите се спомнуваат во областите меѓу Преспа и Костур спомнуваат во областите меѓу Преспа и Костур во Тесалија, околу Струмица, меѓу Солун и Сер во Тесалија, околу Струмица, меѓу Солун и Сер а и на други места во Македонија.а и на други места во Македонија.

Правата на Власите во Правата на Власите во ИсторијатаИсторијата

Султанот Абдул Хамид II на 23 мај 1905 година Султанот Абдул Хамид II на 23 мај 1905 година потпишал “Ираде“ (Проглас), со кој на Власите им биле потпишал “Ираде“ (Проглас), со кој на Власите им биле доделени национални права во Отоманското Царство, доделени национални права во Отоманското Царство, можност за избор на свои „муктари“ (градоначалници), можност за избор на свои „муктари“ (градоначалници), можност за настава на влашки јазик во училиштата и можност за настава на влашки јазик во училиштата и богослужба на влашки јазик во црквите. На истиот ден, богослужба на влашки јазик во црквите. На истиот ден, Везирот Сафет Паша го потпишал и го издал Везирот Сафет Паша го потпишал и го издал „Коминикето“ со кое на Патријаршијата ѝ се забранува „Коминикето“ со кое на Патријаршијата ѝ се забранува попречување на изведувањето на националните права, попречување на изведувањето на националните права, правата за јазик и богослужба. Овој ден се одбележува правата за јазик и богослужба. Овој ден се одбележува како „Национален ден на Власите“ од формирањето на како „Национален ден на Власите“ од формирањето на првите пост-комунистички влашки здруженија од првите пост-комунистички влашки здруженија од страна на сите Власи на Балканот и пошироко. Со страна на сите Власи на Балканот и пошироко. Со измените во законот за државните празници на измените во законот за државните празници на Република Македонија, овој ден е прогласен за државен Република Македонија, овој ден е прогласен за државен празник на Република Македонија за граѓаните од празник на Република Македонија за граѓаните од влашката етничка заедница.влашката етничка заедница.

Познати Власи од Познати Власи од МинатотоМинатото

Влашка народна носијаВлашка народна носија

Влашко ороВлашко оро

ВласитеВласите денес денес

Раселување на Власите

Вкупен број на Вкупен број на населениетонаселението на Власите на Власите

((Armânji Armânji )) ДржаваДржава Население Население ПописПопис

ГрцијаГрција 39.85539.855 19511951

АлбанијаАлбанија 4.249 4.249 19551955

БугаријаБугарија 10.566 10.566 20012001

СрбијаСрбија 15.000 15.000 проценкапроценка

РоманијаРоманија 26.50026.500 20062006

МакедонијаМакедонија 9.695 9.695 20012001

Власи во Власи во МакедонијаМакедонија

Власи во АлбанијаВласи во Албанија

Места каде што Власите се официјално обединети во групи.Места каде што Власите се обединети во помали групи.

Места каде што Власите се обединети во села.

Места каде што Власите се многубројни.

Места каде што Власите се обединети во помали групи.

Власите во МакедонијаВласите во МакедонијаГрад (место)Град (место) НаселениеНаселение Во процентиВо проценти

КрушевоКрушево 10201020 20 %20 %

ШтипШтип 20742074 4,3 %4,3 %

БитолаБитола 12701270 1,3 %1,3 %

СтругаСтруга 656656 1 %1 %

Свети Свети НиколеНиколе

238238 1,4 %1,4 %

Кисела водаКисела вода 647647 1,1 %1,1 %

СкопјеСкопје 25572557 0,5 %0,5 %

ВкупноВкупно 9596 9596 00,,4848 % %

Јазикот на ВласитеЈазикот на Власите

Власите во главно го зборуваат својот Власите во главно го зборуваат својот јазик ,,влашки јазик‘‘, но ги зборуваат и јазик ,,влашки јазик‘‘, но ги зборуваат и туѓите јазици на националностите кои се туѓите јазици на националностите кои се мнозиство таму каде што живеат. Во мнозиство таму каде што живеат. Во Македонија има училишта за власи кои Македонија има училишта за власи кои изучуваат предмет ,, Јазик и култура изучуваат предмет ,, Јазик и култура на Власите‘‘. Јазикот на Власите на Власите‘‘. Јазикот на Власите е доста е доста близок со италијанскиот близок со италијанскиот јазик и романскиот јазик, со албанскиот, јазик и романскиот јазик, со албанскиот, а има и поголемо влијание од грчкиот а има и поголемо влијание од грчкиот јазикјазик..

Правата на ВласитеПравата на Власите

Правата на Власите во Македонија се Правата на Власите во Македонија се исти како и на мнозинството исти како и на мнозинството Македонци.Призната е и нивната Македонци.Призната е и нивната култура, јазик, носија, религиозни права. култура, јазик, носија, религиозни права. За разлика од Власите во другите земји, За разлика од Власите во другите земји, во Македонија тие имаат најмногу права во Македонија тие имаат најмногу права и не се на никако начин и не се на никако начин дискриминирани.дискриминирани.

Познати македонски власи се : Питу Познати македонски власи се : Питу Гули, Тоше Проески, Кристијан Ристески Гули, Тоше Проески, Кристијан Ристески и.т.н.и.т.н.

Националноста на Националноста на ВласитеВласите

Власите се нарекувани Аромани, Власите се нарекувани Аромани, Цинцари или Куцовласи. Во Цинцари или Куцовласи. Во Македонија се признати под Македонија се признати под националното име ,,Власи``. Во националното име ,,Власи``. Во Србија тие не се признати како Србија тие не се признати како малцинство и ги малцинство и ги нарекуваат ,,Цинцари``, додека во нарекуваат ,,Цинцари``, додека во Бугарија се Бугарија се нарекувани ,,Куцовласи``.нарекувани ,,Куцовласи``.

Религија на ВласитеРелигија на Власите

Со оглед на тоа што власите имаат Со оглед на тоа што власите имаат религиозни права и можат самите да религиозни права и можат самите да избираат која религија ќе ја избираат која религија ќе ја изучуваат, повеќето од Власите изучуваат, повеќето од Власите денес се православни христијани, денес се православни христијани, помал дел се римокатолици, и најмал помал дел се римокатолици, и најмал дел се муслимани односно го дел се муслимани односно го изучуваат исламот. Власите не смеат изучуваат исламот. Власите не смеат да бидат религиозно да бидат религиозно дискриминирани.дискриминирани.

Организации на Власите Организации на Власите во Македонијаво Македонија

Лига на Власите во МакедонијаЛига на Власите во Македонија Унија за култура на Власите од Унија за култура на Власите од

МакедонијаМакедонија Здружение „Каваллиоти-Здружение „Каваллиоти-

Москополе“Москополе“ Влашка економска комора Влашка економска комора

„Мандра“„Мандра“ Ароманско електронско издаваштво Ароманско електронско издаваштво

„Москополе-Крушево“„Москополе-Крушево“

Изработија:Изработија:

Наставник-Савка МаневаНаставник-Савка МаневаУченикот - Круме БогевскиУченикот - Круме Богевски

Во чест на Власите во МакедонијаВо чест на Власите во Македонија