Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

KYPIAKH 23 ΔEKEMBPIOY 2001

2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 3 ¢ E K E M B P I O Y 2 0 0 1

Tο Σπ�λαιο της Γενν�σεωH ΓENNHΣH

TOY XPIΣTOYTο Σπ�λαιο της Γενν�σεως

Tου Michele Bacci

Tο ψηφιδωτ� της Γενν�σεωςστη Bασιλικ� της Bηθλε�μ

Tης M·Ú›·˜ B·ÛÈÏ¿ÎË

Iερ� λε�ψανα της Γενν�σεωςστην Kωνσταντινο�πολη

Tου Michele Bacci

Xριστο�γεννα στο Iερ� Παλ�τι

Tης M·Ú›Ó·˜ §Ô˘Î¿ÎË

Aπεικον�σεις της Γενν�σεωςστην Παλαιοχριστιανικ� τ�χνη

Tου Iˆ¿ÓÓË ¢. B·Ú·Ï‹

H Γ�ννηση του Xριστο�στη βυζαντιν� μνημειακ�ζωγραφικ�

Tης M˘ÚÙ¿ÏË˜ A¯ÂÈÌ¿ÛÙÔ˘- ¶ÔÙ·ÌÈ¿ÓÔ˘

O κ�κλος της Γενν�σεωςστη Mον� της X#ρας

Tης B·ÛÈÏÈÎ‹˜ A. ºˆÛÎfiÏÔ˘

H Γ�ννηση του Xριστο�στις βυζαντιν�ς εικ�νες

Tης N·ÓÒ˜ X·Ù˙Ë‰¿ÎË

«H Παρθ�νος σ�μεροντον υπερο�σιον τ�κτει...»

Tου £ÂÔ¯¿ÚË ¢ÂÙÔÚ¿ÎË

EÍÒÊ˘ÏÏÔH °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡. §ÂÙÔÌ¤ÚÂÈ·

·fi ÙËÓ „ËÊÈ‰ˆÙ‹ ·Ú¿ÛÙ·ÛË (11Ô˜

·È.) ÙË˜ MÔÓ‹˜ OÛ›Ô˘ §Ô˘Î¿ BÔÈˆ-

Ù›·˜ (ÊˆÙ.: «B˘˙·ÓÙÈÓ¿ „ËÊÈ‰ˆÙ¿»,

EÎ‰ÔÙÈÎ‹ AıËÓÒÓ).

H KA£HMEPINHEE¶¶TTAA HHMMEEPPEE™™

KYPIAKH 23 ¢EKEMBPIOY 2001

2-32 A º I E P ø M A

Yπε�θυνη «Eπτ� Hμερ�ν»

E § E Y £ E P I A T P A ´ O Y

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 2 3 ¢ E K E M B P I O Y 2 0 0 1 3

Tου ¢ƒ√˜ MICHELE BACCI

Bυζαντινολ�γου, Scuola NormaleSuperiore, Pisa

∏°ENNH™H ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ Î·ıÔÚ›-ÛÙËÎÂ Ó· ÂÔÚÙ¿˙ÂÙ·È ÛÙÈ˜ 25¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·

ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·ÓÙ› ÙË˜ 6Ë˜ π·ÓÔ˘·Ú›-Ô˘, Ô˘ ÂÔÚÙ·˙fiÙ·Ó ·Ú¯ÈÎ¿. ∞˘Ùfi ¤ÁÈ-ÓÂ ‰ÂÎÙfi ÚÒÙ· ÛÙ· ¤ıÈÌ· ÙË˜ ÂÎÎÏË-Û›·˜ ÙË˜ ƒÒÌË˜ Î·È Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· Î·ÈÛÂ ÂÎÂ›Ó· ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜.¶·Ú¿ ÙËÓ ·Ú¯ÈÎ‹ ·ÓÙ›-‰Ú·ÛË, ÛÙÔ˘˜ ·ÈÒÓÂ˜Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·ÓfiÏÂ˜ ÔÈ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ¤˜ÎÔÈÓfiÙËÙÂ˜ (ÌÂ ÂÍ·›ÚÂ-ÛË ÙÔ˘˜ ∞ÚÌÂÓ›Ô˘˜) ˘ÈÔı¤ÙËÛ·Ó ÙËÓÂÔÚÙ‹ ÙË˜ 25Ë˜ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘. ∏ ÂÎÎÏË-Û›· ÙË˜ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË˜ ¤ÌÂÈÓÂ ÈÛÙ‹ÛÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙË˜ 6Ë˜ π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ Ì¤¯ÚÈÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· πÔ˘ÛÙÈ-ÓÈ·ÓÔ‡ (527–565).

ΔÔ Û‹Ï·ÈÔ ÛÙË μËıÏÂ¤ÌΔËÓ ËÌ¤Ú· ÙÔ˘ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡ ÙË˜ °ÂÓÓ‹-ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡, fiˆ˜ Ì·˜ ÏËÚÔ-ÊÔÚÂ› Ë ÚÔÛÎ˘Ó‹ÙÚÈ· ∞ÈıÂÚ›· (Ù¤ÏÔ˜4Ô˘ ·ÈÒÓ·), Ì¤Û· ÛÙÔ Ó·fi ÙË˜ μËıÏÂ¤ÌÌÔÚÔ‡ÛÂ Î·ÓÂ›˜ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈÌÈ·Ó ˆÚ·ÈfiÙ·ÙË ÙÂÏÂÙ‹, Ô˘ ‹Ù·Ó È‰È-·›ÙÂÚ· ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î‹ ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÌÂÁ¿-ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙÂ¯fiÓÙˆÓ ·ÏÏ¿Î·È ÙË˜ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ‹˜ ‰È·ÎfiÛÌËÛË˜ ÙÔ˘Ó·Ô‡ ÌÂ ÔÏ‡¯ÚˆÌ· ·Ú·ÂÙ¿ÛÌ·Ù·,ÔÏ‡ÙÈÌ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ¿ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· Î·ÈÏ‹ıÔ˜ ÎÂÚÈÒÓ.

H‰Ë ·fi ÙÔÓ 2Ô ·È., fiˆ˜ ÌÓËÌÔÓÂ‡-ÂÈ Ô Ì¿ÚÙ˘Ú·˜ πÔ˘ÛÙ›ÓÔ˜, ÙÔ Û‹Ï·ÈÔÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÙÔÓ ÈÔÊËÌÈÛÌ¤ÓÔ ¿ÁÈÔ ÙfiÔ ÙË˜ μËıÏÂ¤Ì.∞ÎÚÈ‚Ò˜ ¿Óˆ ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÔÈÎÔ-‰fiÌËÛÂ Ô ª. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÔÎÙ·ÁˆÓÈ-

Îfi Ó·fi, Ô˘ Î·Ù·ÛÙÚ¿ÊËÎÂ Î·Ù¿ ÙË‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ·ÓÙ·ÚÛ›·˜ ÙˆÓ ™·Ì·ÚÂÈ-ÙÒÓ (529). ∞Ó·Î·Ù·ÛÎÂ˘¿ÛÙËÎÂ Â›πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ Î·È ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÔÎÙ·-ÁˆÓÈÎÔ‡ Ó·Ô‡ Î·Ù·ÛÎÂ˘¿ÛÙËÎÂ ÌÂÁ¿-ÏË ‚·ÛÈÏÈÎ‹ ÌÂ ÏÔ‡ÛÈ· „ËÊÈ‰ˆÙ‹‰È·ÎfiÛÌËÛË. ∞fi ÎÏÈÌ·ÎÔÛÙ¿ÛÈÔ ÛÙ·μ. ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Î·ÓÂ›˜ Ó· ÂÈ-Û¤ÏıÂÈ ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜, ÔÈ¯ÒÚÔÈ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÌÂÙ·ÛÎÂ˘¿ÛÙËÎ·ÓÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯Úfi-ÓÔ˘.

ΔÔ ˘¤‰·ÊÔ˜ ÙË˜ ‚·ÛÈÏÈÎ‹˜, fiˆ˜Î·È Û‹ÌÂÚ·, ·ÔÙÂÏÔ‡-ÓÙ·Ó ·fi ¤Ó· ÔÏ‡ÏÔ-ÎÔ Û‡ÓÔÏÔ ¯ÒÚˆÓ, ÛÂÎ¿ıÂ Ì¤ÚÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ÔÔ›Ô˘˜ Ë Ê·ÓÙ·Û›· ÙˆÓ

Â˘ÛÂ‚ÒÓ ÚÔÛÎ˘ÓËÙÒÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÛÂÛÈÁ¿–ÛÈÁ¿, Î¿ÔÈÔ ·fi Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜. √ ·ÎÚÈ‚‹˜ ÙfiÔ˜ fiÔ˘¤ÁÈÓÂ Ô ÙÔÎÂÙfi˜ ÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘, ıÂˆÚ‹-ıËÎÂ fiÙÈ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙË ‚fiÚÂÈ· ÏÂ˘-Ú¿ ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ Ì¤Û· ÛÂ ÌÈ· ÎfiÁ¯Ë,fiÔ˘ ·ÚÁfiÙÂÚ· ¯Ù›ÛÙËÎÂ ¤Ó· ı˘ÛÈ·-ÛÙ‹ÚÈÔ Î·È ¿Óˆ ÙÔ˘ ÙÔÔıÂÙ‹ıËÎÂÂÈÎfiÓ· ÌÂ ÙÔ ¿ÛÙÚÔ ÙË˜ μËıÏÂ¤Ì. §›ÁÔÈÔ Î¿Ùˆ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÙËÎÂ Ë ı¤ÛË ÙË˜Ê¿ÙÓË˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡. ∞˘Ù‹ ·ÔÙÂÏÔ‡-ÛÂ ÙÔ Î‡ÚÈÔ ÏÂ›„·ÓÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡: ‹Ù·ÓÌÈ· Ï¿ÚÓ·Î· ·fi ¿ÚÁÈÏÔ, ÙÔÔıÂÙËÌ¤-ÓË ¿Óˆ ÛÙÔÓ ‚Ú¿¯Ô, Î·È ¤ÊÂÚÂ Ì·Ú-Ì¿ÚÈÓË Â¤Ó‰˘ÛË. H‰Ë ÛÙ· ̄ ÚfiÓÈ· ÙÔ˘·Á›Ô˘ πÂÚˆÓ‡ÌÔ˘ (4Ô˜ ·È.) Â›¯Â ·ÓÙÈÎ·-Ù·ÛÙ·ıÂ› ·fi ¤Ó· ÈÔ ÔÏ‡ÙÈÌÔ ÎÈ‚ˆ-Ù›‰ÈÔ ÌÂ ·ÛËÌ¤ÓÈ· Î·È ¯Ú˘Û‹ Â¤Ó‰˘-ÛË. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Ë ·Ú-¯·›· Ê¿ÙÓË ÌÂÙ·Ê¤ÚıËÎÂ ÛÙÔ Ó·fi ÙË˜Santa Maria Maggiore ÙË˜ ƒÒÌË˜, ÔÔÔ›Ô˜ Ê¤ÚÂÈ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· SantaMaria ad Praesepem (=ÎÔÓÙ¿ ÛÙËº¿ÙÓË). ¶·ÚfiÏ· ·˘Ù¿, ÔÈ ÚÔÛÎ˘ÓËÙ¤˜ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ó· ıÂˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔÏÂ›„·ÓÔ ÙË˜ Ê¿ÙÓË˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ì¤Û·ÛÙË Ì·ÚÌ¿ÚÈÓË Â¤Ó‰˘ÛË. √ πˆ¿ÓÓË˜ºˆÎ¿˜, ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È-ÒÓ·, ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙË Ê¿ÙÓË ˆ˜ ¤Ó· ÔÚ-ıÔÁÒÓÈÔ ÎÈ‚ÒÙÈÔ, Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ‰ÂÈ Î·ÓÂ›˜ Ì¤Û· ·fi ÌÈ-ÎÚ‹ ÙÚ‡·. ¢ÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó Î·È ¿ÏÏÂ˜·Ú·‰fiÛÂÈ˜, Ô˘ ÂÍ·ÏÒıËÎ·Ó ÛÙÔÓÈÛÏ·ÌÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi ÙË˜ ̄ ÒÚ·˜, Ô ÔÔ›-Ô˜ ÙÈÌÔ‡ÛÂ Â›ÛË˜ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÙË˜ °ÂÓ-Ó‹ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ (ÁÓˆÛÙfi ·fi ÙË‰È‹ÁËÛË ÙÔ˘ ∫ÔÚ·ÓÈÔ‡): Ô ¶¤ÚÛË˜ Â-ÚÈËÁËÙ‹˜ ¡·˙›Ú–È ÃÔ‡ÛÚ·˘, ÙÔÓ 11Ô·ÈÒÓ·, ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙Â fiÙÈ ÙÔ ÎÚÂ‚·Ù¿ÎÈÙÔ˘ ¶·È‰ÈÔ‡ ‚Ú¤ıËÎÂ Ì¤Û· Û’ ¤Ó· ˘fi-ÁÂÈÔ Ù˙·Ì› ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÙˆÓπÂÚÔÛÔÏ‡ÌˆÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡-ÓÙ·Ó Û·Ó ÌÈ¯Ú¿Ì.

TÔ ÊÚ¤·Ú ÙÔ˘ AÛÙÚÔ˘

∫¿Ùˆ ·fi ÙÔ ÈÂÚfi ‚‹Ì· ÙË˜ ‚·ÛÈÏÈÎ‹˜,ÛÙ· ‚fiÚÂÈ· ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ ÙË˜ °ÂÓÓ‹-ÛÂˆ˜, ˘‹Ú¯Â ÌÈ· ÛÙ¤ÚÓ· Ô˘ ÔÓÔÌ·-˙fiÙ·Ó «ÙÔ ÊÚ¤·Ú ÙÔ˘ ÕÛÙÚÔ˘». ª¤Û·Û’ ÂÎÂ›ÓÔ ÙÔ ÓÂÚfi –·fi ÙÔ ÔÔ›Ô, Û‡Ì-ÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Â›¯Â ·ÓÙÏ‹ÛÂÈË ¶·Ó·Á›· ÁÈ· Ó· ÍÂ‰È„¿ÛÂÈ– Û˘Ó¤‚·È-ÓÂ ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi ı·‡Ì·: Î¿ıÂ Â˘ÛÂ-‚‹˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, fiÙ·Ó ÎÔ›Ù·˙Â ÚÔ˜ Ù·Î¿Ùˆ, ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ‰ÂÈ ÙÔ ¿ÛÙÚÔ Ó·ÂÚÓ¿ÂÈ ·fi ÙË ÌÈ· ÌÂÚÈ¿ ÛÙËÓ ¿ÏÏË.ΔÔ ÔÎÙ·ÁˆÓÈÎfi ËÁ¿‰È Ô˘ ‰È·ÙËÚÂ›-Ù·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙË ÓfiÙÈ· ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Ó·-Ô‡, ÈÛÙÂ‡ÂÙ·È fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÙËÓ·fiÏËÍË ÂÎÂ›ÓÔ˘ ÙÔ˘ ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁÔ‡ËÁ·‰ÈÔ‡.

™Ù· ÚÒÈÌ· ¯ÚfiÓÈ· ˘‹Ú¯·Ó ÔÏÏ¿

ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·Ù· Û˘Ó‰Â‰ÂÌ¤Ó· ÌÂ ÙË°¤ÓÓËÛË ÛÂ fiÏË ÙËÓ fiÏË ÙË˜ μËıÏÂ-¤Ì, fiˆ˜ «Ô Î¿ÌÔ˜ ÙˆÓ ÔÈÌ¤ÓˆÓ»(‰ËÏ·‰‹ Ô ÙfiÔ˜ fiÔ˘ ·Ó·ÁÁ¤ÏıËÎÂÛÙÔ˘˜ ‚ÔÛÎÔ‡˜ ÙÔ ¯·ÚÌfiÛ˘ÓÔ Ì‹Ó˘-Ì·), «ÙÔ ÊÚ¤·Ú ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜» ÛÙÔª¤ÈÙ ™·Ô‡Ú Î·È «ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙˆÓ ª¿-ÁˆÓ» (ÂÎÂ›, fiÔ˘ ÔÈ ÙÚÂÈ˜ ‚·ÛÈÏÂ›˜ ÛÙ·-Ì¿ÙËÛ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜).™Ù· ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· fiÌˆ˜ ¯ÚfiÓÈ· ÙÔÚÔÛÎ‡ÓËÌ· ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ Û˘Ó‰¤ıË-ÎÂ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ ÌÂ ÙËÓ ÔÌÒÓ˘ÌË ‚·-ÛÈÏÈÎ‹. ΔÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ· Ô ÌÔÓ·¯fi˜Adamnanus ·fi ÙËÓ Iona ÙË˜ πÚÏ·Ó-‰›·˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: «¶¤Ú· ·fi ÙÔÓ ÙÔ›¯Ô»(‰ÂÓ Â›Ó·È Û·Ê¤˜ ·Ó ÂÓÓÔÂ› ¤Íˆ ·fiÙÔÓ Ó·fi ‹ ¤Íˆ ·fi Ù· ÙÂ›¯Ë ÙË˜ fiÏË˜)‚Ú¤ıËÎÂ ¤Ó·˜ Ï›ıÔ˜ Ô˘ ıÂˆÚÔ‡Ù·Ó ÈÂ-Úfi˜ ÁÈ·Ù› ¿Óˆ Û’ ·˘ÙfiÓ Ë Ì·›· ™·ÏÒ-ÌË Â›¯Â ¯‡ÛÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi ·fi ÙÔ ÏÔ˘ÙÚfiÙÔ˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜. ∞fi ÂÎÂ› ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ·Ó·-‚Ï‡˙ÂÈ ÌÈ· ËÁ‹ Î·ı·Ú‹ Î·È ‰È¿Ê·ÓË,Î·È Ô ÚÔÛÎ˘ÓËÙ‹˜ Arculfus, ·fi ÙÔÓÔÔ›Ô ·ÓÙÏÂ› ÙÈ˜ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÙÔ˘ ÔAdamnanus, ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ ÁÈ· Ó·Ï‡ÓÂÈ ÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘. ¶¤ÓÙÂ ·ÈÒÓÂ˜·ÚÁfiÙÂÚ· ¤Ó· ·ÓÒÓ˘ÌÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÎÂ›-ÌÂÓÔ ÈÛÙÔÔÈÔ‡ÛÂ fiÙÈ Ë Ì·›· ™·ÏÒÌË‰ÂÓ ¤¯˘ÛÂ ÙÔ ÓÂÚfi, ·ÏÏ¿ ÙÔ ·¤ÎÚ˘„ÂÛÙË ‰ÂÍÈ¿ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ –‰Ë-Ï·‰‹ ÛÙÔ ÓfiÙÈÔ Ì¤ÚÔ˜– Î·È ·fi ÂÎÂ›¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ·Ó·‚Ï‡˙ÂÈ ¤Ó· ı·˘Ì·ÙÔ˘Ú-Áfi Ì‡ÚÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô Ë ª·Ú›· ª·Á‰·ÏË-Ó‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ ÁÈ· Ó· ·ÏÂ›„ÂÈ ÙÔÓ∫‡ÚÈÔ. ∂ÎÂ›ÓÔ ÙÔ ÓÂÚfi, fiˆ˜ ÈÛÙÂ‡Â-Ù·È, ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙË ÛÙ¤ÚÓ· Ô˘‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤¯ÚÈ Î·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙË μ¢ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘.

™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙË˜ ™Ù·˘ÚÔÊÔÚÈÎ‹˜Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜, ÙÔ ˘¤‰·ÊÔ˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙË˜°ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÊÈÏÔÍ¤ÓËÛÂ Î·È ÙÔÓ Ù¿ÊÔÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ∞ıÒˆÓ ¶·›‰ˆÓ, Ô˘ ·ÔÙÂ-ÏÔ‡Û·Ó Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÏÂ›„·Ó··Á›ˆÓ ÛÙË μËıÏÂ¤Ì Î·È Â›¯·Ó ÂÓÙÔÈ-ÛıÂ› ¤Íˆ ·fi ÙËÓ fiÏË. ¶ÈÔ ÂÚ›ÂÚÁË‹Ù·Ó Ë Ï·ÙÚÂ›·, Â›ÛË˜ Ì¤Û· ÛÙÔ Û‹-Ï·ÈÔ, ÂÓfi˜ ÙÚ·Â˙ÈÔ‡ ¿Óˆ ÛÙÔ ÔÔ›Ô,Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ËÁ¤˜ ÙÔ˘ 12Ô˘ ·ÈÒÓÔ˜, Ë¶·Ó·Á›· Â›¯Â ÁÂ˘Ì·Ù›ÛÂÈ ÌÂ ÙÔ˘˜ ª¿-ÁÔ˘˜.

√È ÚÔÛÎ˘ÓËÙ¤˜ Ô˘ Î·Ù¤‚·ÈÓ·ÓÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÁÈ· Ó· ·Û·ÛıÔ‡Ó ÙÔÚÔÛÎ‡ÓËÌ· ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜, ÚÔÛ·-ıÔ‡Û·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î¿ÔÈÔÏ›ıÈÓÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙÔ˘ ‹ Ï›ÁË ÛÎfiÓË ÁÈ·Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Û·Ó Ê˘Ï·-¯Ùfi– Â›ÛË˜ Û˘Ó‹ıÈ˙·Ó Ó· ›ÓÔ˘Ó ı·˘-Ì·ÙÔ˘ÚÁfi ÓÂÚfi ·fi ÙÔ ËÁ¿‰È ÙÔ˘AÛÙÚÔ˘. EÓ· ¿ÏÏÔ Û‹Ï·ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ·fi, ÁÓˆÛÙfi Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ˆ˜ «ÙÔÛ‹Ï·ÈÔ ÙÔ˘ °¿Ï·ÎÙÔ˜», ÔÊÂ›ÏÂÈ ÙËÓÔÓÔÌ·Û›· ÙÔ˘ ÛÙÔ «Î·Ù¿ÏÂ˘ÎÔ ˆ˜ Ù˘-Ú›» ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘, fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ô ‚˘-˙·ÓÙÈÓfi˜ ÔÈËÙ‹˜ ¶ÂÚ‰›ÎË˜ ·fi ÙËÓEÊÂÛÔ. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ÙÔÛ‹Ï·ÈÔ ¤ÁÈÓÂ ¿ÛÚÔ fiÙ·Ó ¤ÂÛÂ ÂÎÂ›ÌÈ· ÛÙ·ÁfiÓ· ·fi ÙÔ Á¿Ï· ÙË˜ ¶·Ó·-Á›·˜ Î·È, fiˆ˜ ›ÛÙÂ˘·Ó, Ë Ï¿ÛË ÙÔ˘ÛËÏ·›Ô˘ ‹Ù·Ó ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ‹ ÁÈ· ÙÈ˜ÌËÙ¤ÚÂ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ıËÏ¿-ÛÔ˘Ó. °È· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÈÛÎ¤ÙÔ-ÓÙ·Ó Î·È ÔÈ Á˘Ó·›ÎÂ˜ ÙË˜ ÈÛÏ·ÌÈÎ‹˜ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÍÂ¯Ó¿ÌÂ,fiÙÈ Ë μËıÏÂ¤Ì ıÂˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ÈÂÚ‹ Î·È·fi ÙÔ˘˜ ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘˜. AÚ·‚Â˜Û˘ÁÁÚ·ÊÂ›˜, fiˆ˜ Ô ·Ï–πÛÙ·¯Ú‹ ÙÔÓ10Ô ·ÈÒÓ·, ÈÛÙÔÔÈÔ‡Û·Ó fiÙÈ Ë fiÏËÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÛÂ ÙÔ ÏÂ›„·ÓÔ ÙË˜ ¯Ô˘ÚÌ·-‰È¿˜ Ë ÔÔ›·, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ∫ÔÚ¿ÓÈ(ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ π£ã), Â›¯Â ıÚ¤„ÂÈ ÌÂ ÙÔ˘˜Î·ÚÔ‡˜ ÙË˜ ÙËÓ ¶·Ó·Á›·.

Eπιμ�λεια αφιερ�ματος:

Kø™TH™ §IONTH™

Õ Bηθλε�μ. Nα�ςτης Γενν σεως τουXριστο�. O τ�ποςτης Γενν σεως τουXριστο� στο Σπ -λαιο με τον δεκα-τετρ�κτινο αστ�ραπ�νω σε εντ�πιομ�ρμαρο (φωτ.:Aλ�ξανδρος Kα-ρι�τογλου, «Iε-ρουσαλ μ», εκδ.«M�λητος»).

H Bηθλε�μ. Nα�ς της Γενν σεως τουXριστο�. H ε�σοδος στο Σπ λαιο τηςΓενν σεως (φωτ.: Aλ�ξανδρος Kαρι�-τογλου, «Iερουσαλ μ» εκδ. «M�λητος»).


Tο ψηφιδωτ της Γενν�σεως

Tης ª∞ƒÿ∞˜ μ∞™π§Õ∫∏

Aναπλ. Καθηγ�τριας Βυζαντιν�ς T�χνηςστο Πανεπιστ�μιο Θεσσσαλ�ας

™THN ∂¶π™Δ√§◊ ÙˆÓ ΔÚÈÒÓ ¶·-

ÙÚÈ·Ú¯ÒÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ ‚·ÛÈÏ¤· £ÂfiÊÈ-

ÏÔÓ, ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·ÈÁ‡Úˆ ÛÙ· Ì¤Û· ÙÔ˘ 9Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·Ú·-Ù›ıÂÙ·È Ë ·Ú·Î¿Ùˆ ÈÛÙÔÚ›·: OÙ·Ó ÔÈ¶¤ÚÛÂ˜ Î·Ù¤Ï·‚·Ó ÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ Δfi-Ô˘˜ Î·È ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÏÂËÏ·ÙÔ‡Ó Î·È Ó·Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó Ù· ¿ÓÙ·, ¤ÊÙ·Û·Ó Î·ÈÛÙÔ Ó·fi ÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ë·Á›· ∂Ï¤ÓË Â›¯Â ·ÓÂÁÂ›ÚÂÈ ¿Óˆ ·fi ÙÔÛ‹Ï·ÈÔ ÙË˜ μËıÏÂ¤Ì Î·È ÎÔÛÌ‹ÛÂÈ ÌÂ„ËÊÈ‰ˆÙ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. OÙ·Ó Â›‰·ÓÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ÃÚÈÛÙÔ‡, Ô˘ ˘‹Ú¯Â ÛÙË ¢. ÚfiÛÔ„ËÙÔ˘ Ó·Ô‡, ·ÓÂÁÓÒÚÈÛ·Ó fiÙÈ ÔÈ ª¿ÁÔÈ‹Ù·Ó ÔÌfiÊ˘ÏÔ› ÙÔ˘˜ Î·È ÛÂ ¤Ó‰ÂÈÍË ÛÂ-‚·ÛÌÔ‡ Î·È ·Á¿Ë˜ ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ Î·Ù¤-ÛÙÚÂ„·Ó. EÙÛÈ ÛÒıËÎÂ fi¯È ÌfiÓÔ Ë Û˘-

ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË ·Ú¿ÛÙ·ÛË, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÏfi-ÎÏËÚÔ˜ Ô Ó·fi˜. Oˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·Ó·Ê¤-ÚÂÈ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ √È ¿ıÂÔÈ ¶¤ÚÛ·È ÂÏıfiÓÙÂ˜

Â› ÙËÓ ·Á›·Ó fiÏÈÓ μËıÏÂ¤Ì, Î·È Ù·˜ ÙˆÓ

ÔÌÔÊ‡ÏˆÓ ·ÛÙÚÔÏfiÁˆÓ Î·È Ì¿ÁˆÓ ¶ÂÚ-

ÛÒÓ Ù·˜ ÂÈÎfiÓ·˜ ıÂ·Û¿ÌÂÓÔÈ, ·È‰Ô› Î·È

·Á¿Ë ÙˆÓ ÚÔÁfiÓˆÓ ˆ˜ ˙ÒÓÙ·˜ ·È‰Â-

Ûı¤ÓÙÂ˜ ÙÔ˘˜ ÁÂÁÚ·ÌÌ¤ÓÔ˘˜, ·ÏÒ‚ËÙÔÓ

Î·È ·Û›Ó·ÓÙÔÓ ÙË˜ ÔÈ·ÛÔ‡Ó ‚Ï¿‚Ë˜, ÙÔÓ

Ì¤ÁÈÛÙÔÓ ·˘ÙÔ›˜ Ó·fiÓ ‰ÈÂÙ‹ÚËÛ·Ó.

∂ÂÈ‰‹ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙË˜ ∂ÈÛÙÔÏ‹˜

ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÌÂ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛËÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ, Ô ˘·ÈÓÈÁÌfi˜ Ô˘ ÂÚÈ¤-¯ÂÈ Â›Ó·È Û·Ê‹˜: ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ Ô˘ ÛÂ‚¿-ÛÙËÎ·Ó ·ÎfiÌË Î·È ÔÈ ·ÏÏfiıÚËÛÎÔÈ¶¤ÚÛÂ˜, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÈ˜ Î·Ù·-ÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÔÈ ∂ÈÎÔÓÔÌ¿¯ÔÈ; OÌˆ˜ Ô Ïfi-ÁÔ˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÌ·È ÛÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi·˘Ùfi ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÈ· ÙÈ˜ ÂÈ-ÎÔÓfiÊÈÏÂ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ÁÈ·Ù›ÛÂ ·˘Ùfi ·Ú¤¯ÔÓÙ·È ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ·ÌÈ· „ËÊÈ‰ˆÙ‹ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ˘‹Ú-¯Â ÛÙÔ Ó·fi ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÛÙË μËıÏÂ-¤Ì Î·È Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÛˆıÂ›.

ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÙË˜ ÂÈÛ‚ÔÏ‹˜ ÙˆÓ ¶ÂÚ-ÛÒÓ ÛÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ΔfiÔ˘˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ∂ÈÛÙÔÏ‹, Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ-ÔıÂÙËıÂ› ÛÙÔ 614 Î·È ·˘Ùfi Û˘Ì‚·‰›-˙ÂÈ ÌÂ ÙË ÌÓÂ›· ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘·ÙÚÈ¿Ú¯Ë πÂÚÔÛÔÏ‡ÌˆÓ ∑·¯·Ú›·, Ô˘‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔÓ ·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎfi ıÚfiÓÔ·fi ÙÔ 609 Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 631. √ Ó·fi˜ Ô˘Â›¯Â ·ÓÂÁÂ›ÚÂÈ Ô ª. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ÌÂÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ·Á›· ∂Ï¤ÓË ÙÔ 326 ¿-Óˆ ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ÛÙË μËıÏÂ¤Ì Î·Ù·ÛÙÚ¿ÊËÎÂ ÙÔ 526Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÍ¤ÁÂÚÛË ÙˆÓ ™·Ì·ÚÂÈÙÒÓ.§›Á· ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÂÚ› ÙÔ 530, ÔπÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ı· ·ÓÂÁÂ›ÚÂÈ ÛÙË ı¤ÛË·˘Ù‹ ÌÈ· ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÎÒÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ‚·ÛÈÏÈÎ‹, ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÎÔÛÌ‹ÛÂÈ Î·ÈÌÂ „ËÊÈ‰ˆÙ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. ∂ÔÌ¤-Óˆ˜ Ë ‚·ÛÈÏÈÎ‹ Ô˘ ˘‹Ú¯Â Î·Ù¿ ÙËÓÂÈÛ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ ÙÔ 614, ‹Ù·Ó ËπÔ˘ÛÙÈÓÈ¿ÓÂÈ· Î·È fi¯È ÂÎÂ›ÓË ÙÔ˘ ª.∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ë ∂È-

ÛÙÔÏ‹. ∫·Ù’ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯›· Î·È Ë ·Ú¿-ÛÙ·ÛË ÌÂ ÙË °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡

Ô˘ ‰ÂÓ Î·Ù¤ÛÙÚÂ„·Ó ÔÈ ¶¤ÚÛÂ˜ ı·Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó‹ÎÂ ÛÙÔÓ „ËÊÈ‰ˆÙfi ‰È¿-ÎÔÛÌÔ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∏ ÏËÚÔÊÔÚ›·ˆ˜ ÛÙË ¢. ÚfiÛÔ„Ë ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ˘‹Ú¯Â·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ‰ÂÓ ‰È·-ÛÙ·˘ÚÒÓÂÙ·È ·fi Î·ÌÈ¿ ¿ÏÏË ËÁ‹Ô‡ÙÂ Î·È ÌÔÚÂ› Ó· ÂÏÂÁ¯ıÂ› Ë ·˘ıÂ-ÓÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙË˜ ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Î·-Ó¤Ó· ›¯ÓÔ˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜ ‰ÂÓ¤¯ÂÈ ÛˆıÂ›. ∞Ó ı· ı¤Ï·ÌÂ Ó· ÙËÓ ·Ó·-Û˘Óı¤ÛÔ˘ÌÂ ı· ¤ÚÂÂ Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘-ÌÂ ÛÂ „ËÊÈ‰ˆÙ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜°ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·-ÓÔ‡. OÌˆ˜ ÙÂÏÈÎ¿ ÌfiÓÔ Ë „ËÊÈ‰ˆÙ‹·Ú¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ÙÔ˘˜ ÙÚÂÈ˜ ª¿ÁÔ˘˜ Ó·ÚÔÛÎÔÌ›˙Ô˘Ó Ù· ‰ÒÚ· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ¶·-Ó·Á›·, Ô˘ ÎÔÛÌÂ› ÙÔ μ. ÙÔ›¯Ô ÙÔ˘ Ó·-Ô‡ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ∞ÔÏÏÈÓ·Ú›Ô˘ ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ÛÙË ƒ·‚¤ÓÓ· Î·È ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ÌÂÙ¿ÙËÓ ·Ó·Î·Ù¿ÏË„Ë ÙË˜ ƒ·‚¤ÓÓ·˜ Â›πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ (540) Î·È ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ-Ì¤Ó· Á‡Úˆ ÛÙÔ 561, ÈÛÙÂ‡ˆ ˆ˜ ÚÔ-ÛÊ¤ÚÂÙ·È ˆ˜ ÙÔ ÏËÛÈ¤ÛÙÂÚÔ ·Ú¿-‰ÂÈÁÌ·. ∂Í¿ÏÏÔ˘ Î·È Ë ›‰È· Ë ÂÚÈÁÚ·-


στη Bασιλικ� της Bηθλε�μÕ Πλησι�στερη χρονι-κ� και λογικ� αντ�-στοιχη προς την απο-λεσθε�σα ψηφιδωτ�παρ�σταση της Γενν�-σεως στη Bηθλε�μ εμ-φαν�ζεται η παρ�στα-ση των M�γων στονψηφιδωτ� δι�κοσμοτου ναο� του Aγ�ουAπολλιναρ�ου του N�-ου στη Pαβ�ννα. Xρο-νολογε�ται γ�ρω στο561, περ�που ε�κοσιχρ�νια μετ� την ανα-κατ�ληψη της π�ληςεπ� Iουστινιανο�.

Ê‹ ÙË˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙË˜∂ÈÛÙÔÏ‹˜ ÌÂ ÙË £ÂÔÌ‹ÙÔÚ· ÂÁÎfiÏÈÔÓ

Ê¤ÚÔ˘Û· ÙÔ ˙ˆËÊfiÚÔÓ ‚Ú¤ÊÔ˜, ‰ËÏ·‰‹ÌÂ ÙËÓ ¶·Ó·Á›· Ó· ÎÚ·ÙÂ› ÙÔÓ ÃÚÈÛÙfiÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ÛÙ‹ıÔ˜ ÙË˜, Ê·›ÓÂÙ·È Ó·Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·-ÊÈÎfi Û¯‹Ì· ÙË˜ ¶ÚÔÛÎ‡ÓËÛË˜ ÙˆÓª¿ÁˆÓ.

ΔÔ æËÊÈ‰ˆÙfi

∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ 1177 Î·È ÙÔ 1185, Ô πˆ-¿ÓÓË˜ ºˆÎ¿˜, ÌÔÓ·¯fi˜ ÛÙË ªÔÓ‹ ÙÔ˘∞Á›Ô˘ πˆ¿ÓÓË ÙÔ˘ £ÂÔÏfiÁÔ˘ ÛÙËÓ ¶¿-ÙÌÔ, ÂÈÛÎ¤ÙÂÙ·È ÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ Δfi-Ô˘˜. H EÎÊÚ·ÛÈ˜ ÂÓ Û˘Ófi„ÂÈ ÙˆÓ ·’

∞ÓÙÈÔ¯Â›·˜ Ì¤¯ÚÈ˜ πÂÚÔÛÔÏ‡ÌˆÓ Î¿-

ÛÙÚˆÓ, Î·È ¯ˆÚÒÓ, ™˘Ú›·˜, ºÔÈÓ›ÎË˜ Î·È

ÙˆÓ Î·Ù¿ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓËÓ ∞Á›ˆÓ ΔfiˆÓ ÙËÓÔÔ›· Û˘ÁÁÚ¿ÊÂÈ, Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Ù· fiÛ·Â›‰Â ÛÙÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ·˘Ùfi. ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ·¿ÏÏ· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÂÈÛÎ¤ÊıËÎÂ ÙÔÓ·fi Î·È ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ÛÙË μËıÏÂ¤Ì. ª¤Û· ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÂÓÙ˘-ˆÛÈ¿˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ÙË°¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ Ô˘ ÎÔÛÌÔ‡ÛÂÙËÓ ÎfiÁ¯Ë ·ÎÚÈ‚Ò˜ Â¿Óˆ ·fi ÙÔ ÛË-ÌÂ›Ô, fiÔ˘ Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛËÂ›¯Â Ï¿‚ÂÈ ¯ÒÚ· ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜. ™ÂÂÏÂ‡ıÂÚË ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘πˆ¿ÓÓË ºˆÎ¿ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ·Ú¿-ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ ˆ˜ ÂÍ‹˜:

«√ Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓË˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛÂ ÌÂ ÙÔ ¯¤-ÚÈ ÙÔ˘ Ù· Ì˘ÛÙ‹ÚÈ· Ô˘ Û˘Ó¤‚ËÛ·ÓÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ·˘Ùfi. ™ÙËÓ ÎfiÁ¯Ë ·ÂÈ-ÎfiÓÈÛÂ ÙËÓ ¶·Úı¤ÓÔ ·Ó·Î·ıÈÛÌ¤ÓËÛÙÔ ÛÙÚÒÌ·. ΔÔ ·ÚÈÛÙÂÚfi ÙË˜ ¯¤ÚÈ Â›-Ó·È ÙÔÔıÂÙËÌ¤ÓÔ Î¿Ùˆ ·fi ÙÔÓ ‰ÂÍÈfi·ÁÎÒÓ·. ΔÔ ‰ÂÍ› ÙË˜ ¯¤ÚÈ ·ÎÔ˘Ì¿ ÙÔÌ¿ÁÔ˘ÏÔ. ∫ÔÈÙ¿˙ÂÈ ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜ Î·È Ù·Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙË˜ ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·ÈÛÙÔ ÌÂÈ‰›·Ì· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Î·È ÛÙÔ

Õ Bηθλε�μ. K�-τοψη της Bασι-λικ�ς και τουσπηλα�ου τηςΓενν�σεως μετις δ�ο φ�σεις(Kωνσταντ�νειακαι Iουστινι�-νεια). Mε γαλ�-ζιο χρ"μα τοIερ� Σπ�λαιοκ�τω απ� το κε-ντρικ� κλ�τοςτης Bασιλικ�ς(σχ�διο Γ. Π.Λ�ββας).

ˆÚ·›Ô ¯ÚÒÌ· ÙˆÓ ·ÚÂÈÒÓ ÙË˜. ΔÔÚfiÛˆfi ÙË˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û˘Û¿ÛÂÈ˜ Ô‡ÙÂÂ›Ó·È ˆ¯Úfi, fiˆ˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈÛÙÈ˜ Á˘Ó·›ÎÂ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌfiÏÈ˜ ÁÂÓÓ‹-ÛÂÈ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿. ∫Ô-ÓÙ¿ ÙË˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Ô fiÓÔ˜, ÙÔ ÌÔ-Û¯¿ÚÈ, Ë Ê¿ÙÓË Î·È ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜. ∂ÎÂ›‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÔÈÌ¤ÓÂ˜, Ô˘ ÌfiÏÈ˜¿ÎÔ˘Û·Ó ÙË ÊˆÓ‹ ·fi ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi,¿ÊËÛ·Ó Ù· Úfi‚·Ù· Ó· ‚fiÛÎÔ˘Ó ÌfiÓ·ÙÔ˘˜. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÌÂ ÙÂÓÙˆÌ¤ÓÔÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÚÔ˜ ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi, Ô Î·ı¤Ó·˜ÌÂ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ ÛÙ¿ÛË ÛÙËÓ ÚÔÛ¿-ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ˘˜‡ÌÓÔ˘˜. ∫·È Ó· Ô ¿ÁÁÂÏÔ˜ ÊÙ¿ÓÂÈ Î·ÈÙÔ˘˜ Ê¤ÚÓÂÈ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· ˆ˜ ÙÔ μÚ¤ÊÔ˜‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙË Ê¿ÙÓË. Δ· Úfi‚·Ù··ÓÂÓfi¯ÏËÙ· Û˘ÓÂ¯›˙Ô˘Ó Ó· ‚fiÛÎÔ˘ÓÎ·È Ó· ›ÓÔ˘Ó ÓÂÚfi ·fi ÙËÓ ËÁ‹. ªfi-ÓÔÓ Ô ÛÎ‡ÏÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ÚÔÛ¤-ÍÂÈ ÙÔ ·Û˘Ó‹ıÈÛÙÔ ı¤·Ì·. √È ª¿ÁÔÈÎ·ÙÂ‚·›ÓÔ˘Ó ·fi Ù· ¿ÏÔÁ¿ ÙÔ˘˜ Î·ÈÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ Ù· ‰ÒÚ· ÁÔÓ·Ù›˙Ô˘Ó Î·È Ù·ÚÔÛÊ¤ÚÔ˘Ó ÌÂ ‰¤Ô˜ ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›·».

AÓ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯›Â˜

ΔÔ „ËÊÈ‰ˆÙfi ÛÙËÓ ·„›‰· ÙÔ˘ ÛËÏ·›-Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÙËÚËıÂ› ·ÏÏ¿ ÛÂ ÔÏ‡ ·Ô-Û·ÛÌ·ÙÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË. ¶·Ú’ fiÏ· ·˘-Ù¿ ÂÈÙÚ¤ÂÈ fiÌˆ˜ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘ÌÂÎ·Ù¿ fiÛÔ Ô πˆ¿ÓÓË˜ ºˆÎ¿˜ ‰›ÓÂÈ ÌÈ·ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ „ËÊÈ‰ˆÙÔ‡ Ô˘ ·ÓÙ·-ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ªÂÙËÓ ÚÒÙË Ì·ÙÈ¿ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È Î¿ÔÈ-Â˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ„ËÊÈ‰ˆÙfi ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ Î·È ÛÙËÓ Â-ÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ºˆÎ¿. ∏ ¶·Ó·Á›· ÁÈ· ·-Ú¿‰ÂÈÁÌ· Â›Ó·È ÌÂÓ Í·ÏˆÌ¤ÓË ÛÙÔÛÙÚÒÌ· ÙË˜ fiÌˆ˜ ·ÓÙ› Ó· ÎÔÈÙ¿˙ÂÈÚÔ˜ ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ›ÛˆÙË˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ºˆÎ¿˜, ÎÔÈÙ¿˙ÂÈÌÚÔÛÙ¿ ÙË˜. ™Ù· ‰ÂÍÈ¿ ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ ¤Ó·Ó ¿ÁÁÂ-ÏÔ Î·È ‰‡Ô ‚ÔÛÎÔ‡˜, Î·Ó¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜

ÔÔ›Ô˘˜ fiÌˆ˜ ‰ÂÓ ÙÂÓÙÒÓÂÈ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈÚÔ˜ ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi. √È ª¿ÁÔÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔ-ÓÙ·È ·Ì˘‰Ú¿ ÛÙ· ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÙË˜ ¶·Ó·-Á›·˜. √ ºˆÎ¿˜ ‰ÂÓ Î¿ÓÂÈ Î·ÌÈ¿ ÌÓÂ›·ÛÙÔÓ πˆÛ‹Ê Ô˘ Î¿ıÂÙ·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙ·fi‰È· ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ Ô‡ÙÂ Î·È ÛÙÔ ÏÔ˘-ÙÚfi ÙÔ˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜ Ô˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Î¿-Ùˆ ·fi ÙËÓ ¶·Ó·Á›· ÛÙ· ‰ÂÍÈ¿. ∂ÔÌ¤-Óˆ˜, Ë ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ºˆÎ¿ ‰ÂÓ ·ÓÙ·-ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ÙË˜„ËÊÈ‰ˆÙ‹˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜ Ô˘ Â›‰ÂÛÙËÓ ÎfiÁ¯Ë ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ ÙË˜ °ÂÓÓ‹-ÛÂˆ˜. √ πˆ¿ÓÓË˜ ºˆÎ¿˜ ÛÙËÓ EÎÊÚ·-

Û‹ ÙÔ˘ ·ÓÙ› Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂ-ÎÚÈÌ¤ÓË ·Ú¿ÛÙ·ÛË ‰·ÓÂ›ÛÙËÎÂ ÙËÓÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ô˘ Ô ÃÔÚ›ÎÈÔ˜ Û˘Ó¤ıÂÛÂÙÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙË˜°ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ Ô˘ ˘‹Ú¯Â ÛÙÔÓ Ó·fi ÙÔ˘∞Á›Ô˘ ™ÂÚÁ›Ô˘ ÛÙË °¿˙·. ΔÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔÙË˜ ·Ó·ÓÙÈÛÙÔÈ¯›·˜ Ô˘ Û˘¯Ó¿ ·Ú·-ÙËÚÂ›Ù·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ¤ÚÁ· ÙË˜ ‚˘˙·-ÓÙÈÓ‹˜ Ù¤¯ÓË˜ Î·È ÛÙÈ˜ ÂÚÈÁÚ·Ê¤˜ÙÔ˘˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÂ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÎÂ›-ÌÂÓ· Â›Ó·È Û˘ÓËıÈÛÌ¤ÓÔ Î·È ¤¯ÂÈ ‰Â-¯ıÂ› ÔÈÎ›ÏÂ˜ ÂÚÌËÓÂ›Â˜. ™ÙË Û˘ÁÎÂ-ÎÚÈÌ¤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ›Ûˆ˜ Ú¤ÂÈ Ó··Ô‰ÔıÂ› ÛÙË Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎ‹ ·‰ÂÍÈfiÙËÙ·ÙÔ˘ ºˆÎ¿, Ô ÔÔ›Ô˜ ÁÈ· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘ÙfiÚÔÙÈÌ¿ Ó· Î·Ù·Ê‡ÁÂÈ ÛÂ ·Ï·ÈfiÙÂÚ·ÎÂ›ÌÂÓ· Î·È ·fi ÂÎÂ› Ó· ·ÓÙÏ‹ÛÂÈ ÙËÓÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜. ∫·È ÂÓÒÚÔÛ·ıÂ› Ó· ÌÂÙ·‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ¤ÓÙÔÓËÛ˘ÁÎ›ÓËÛË Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ Ë ı¤·ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ Î·È Ë ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ÙË˜·Ú¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ··ÓÙ› Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÂÈ ·˘ÙfiÙË Ì¿ÚÙ˘Ú¿ÙË˜, ÂÈÏ¤ÁÂÈ Ó· ÙË ‰ÂÈ ÌÂ Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘ÃÔÚ›ÎÈÔ˘.

™ÙÔ Î¿Ùˆ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÙËÚËıÂ› ÙÌ‹Ì·Ï·ÙÈÓÈÎ‹˜ ÂÈÁÚ·Ê‹˜, ....IN...A PAXHOMINIBUS BO.., Ë ÔÔ›· ÌÔÚÂ› Ó·Û˘ÌÏËÚˆıÂ›: [GLORIA IN EXCELSISDEO ET] IN [TERR]A PAX HOMINIBUSBO[NAE VOLUNTATIS], Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ

ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈÎ¿ ÙË ÁÓˆÛÙ‹ ÂÚÈÎÔ‹ ÙÔ˘Î·Ù¿ §Ô˘Î¿Ó Â˘·ÁÁÂÏ›Ô˘ (2:14), ¢fiÍ·

ÂÓ ˘„›ÛÙÔÈ˜ £ÂÒ Î·È Â› ÁË˜ ÂÈÚ‹ÓË ÂÓ

·ÓıÚÒÔÈ˜ Â˘‰ÔÎ›·. ∏ ÂÈÁÚ·Ê‹ ·˘Ù‹‰ÂÓ ·Ê‹ÓÂÈ Î·ÌÈ¿ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ˆ˜ ÙÔ„ËÊÈ‰ˆÙfi ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÛÙÔ ÔÌÒÓ˘-ÌÔ Û‹Ï·ÈÔ ¤ÁÈÓÂ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙË˜ ™Ù·˘-ÚÔÊÔÚÈÎ‹˜ Î·Ù¿ÎÙËÛË˜ ÙË˜ μËıÏÂ¤ÌÎ·È Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó‰Â-ıÂ› ÌÂ ÙËÓ „ËÊÈ‰ˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÙÔ˘Ó·Ô‡ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ Ô˘ Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ‰›ÁÏˆÛÛË (Ï·ÙÈÓÈÎ‹ Î·È ÂÏÏËÓÈÎ‹) ÎÙË-ÙÔÚÈÎ‹ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È ÛÙÔ ¡.ÙÔ›¯Ô ÙË˜ ·„›‰·˜ ÙË˜ ÎfiÁ¯Ë˜ ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ÔÏÔÎÏËÚÒıËÎÂ ÙÔ 1169 Î·È ‹Ù·Ó ÙÔ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ‚˘-˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ª·ÓÔ˘‹Ï ∫Ô-ÌÓËÓÔ‡, ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙË˜ πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì∞Ì¿ÏÚÈ¯Ô˘ ÙÔ˘ ∞ã Î·È ÙÔ˘ ÂÈÛÎfiÔ˘ÙË˜ μËıÏÂ¤Ì ƒ·Ô‡Ï. √ „ËÊÔı¤ÙË˜‹Ù·Ó Ô EÏÏËÓ·˜ ÌÔÓ·¯fi˜ ∂ÊÚ·›Ì

∂ÙÛÈ fiÙ·Ó ÙÔ 1185 Ô πˆ¿ÓÓË˜ ºˆÎ¿˜ÂÈÛÎ¤ÙÂÙ·È ÙÔ Ó·fi Î·È ÙÔ Û‹Ï·ÈÔÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÛÙË μËıÏÂ¤Ì ‚Ï¤ÂÈÙËÓ „ËÊÈ‰ˆÙ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÙÔ˘ 1169,Ë ÔÔ›· ·ÏˆÓfiÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ Î·È ÙˆÓ Ï·Á›ˆÓ ÎÏÈÙÒÓ ·Ï-Ï¿ Î·È ÙÈ˜ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·ÊËÌ¤ÓÂ˜ ÌÔÚÊ¤˜ÙˆÓ ÎÈfiÓˆÓ, Ô˘ Â›¯·Ó Á›ÓÂÈ ‹‰Ë ·fiÙÔ 1130. ∂ÔÌ¤Óˆ˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó·ıÂˆÚËıÂ› ·ÓÂÍ‹ÁËÙÔ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ò˜·fi fiÏË ÙË ‰È·ÎfiÛÌËÛË Î¿ÓÂÈ È‰È·›ÙÂ-ÚË ÌÓÂ›· ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ª·ÓÔ˘‹Ï ∫ÔÌÓËÓÔ‡ ÛÙÔ Ó·fi Î·È ÛÂÂÎÂ›ÓË ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ,·ÚfiÏÔ Ô˘ „ËÊÈ‰ˆÙ‹ ·Ú¿ÛÙ·ÛËÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ˘‹Ú¯Â Î·È ÛÙËÓ ÎfiÁ-¯Ë ÙË˜ ¡. ·„›‰·˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡. ∂›Ó·È fiÌˆ˜ÏÔÁÈÎfi Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ ˆ˜ Ô ÈÂ-Úfi˜ ÙfiÔ˜ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ Ó· ÌÂÙ¤‰ˆ-ÛÂ ÛÙÔÓ πˆ¿ÓÓË ºˆÎ¿ ÌÈ· ÙfiÛÔ ¤ÓÙÔ-ÓË Û˘ÁÎ›ÓËÛË, ÒÛÙÂ Ë ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ·Î·È Ë Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹ ·Í›· ÙË˜ ‰È·ÎfiÛÌË-ÛË˜ ÙÔ˘ Î˘Ú›ˆ˜ Ó·Ô‡ Ó· ÌËÓ Â›¯·Ó È·Î·ÌÈ¿ ÛËÌ·Û›·.


Tου ¢ƒ√˜ MICHELE BACCI

Bυζαντινολγου, Scuola NormaleSuperiore, Pisa

ΔO EN¢IAºEPON ÙˆÓ μ˘˙·ÓÙÈÓÒÓÁÈ· ÙÔ ÚÔÛÎ‡ÓËÌ· ÙˆÓ ∞Á›ˆÓΔfiˆÓ ‰ÂÓ ÌÂÈÒıËÎÂ ÔÙ¤, ÌÂÙ¿

fiÌˆ˜ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙË˜ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË˜·fi ÙÔ˘˜ AÚ·‚Â˜ Î·È ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙˆÓ™Ù·˘ÚÔÊfiÚˆÓ, Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÏÂ›-„·Ó· ÌÂÙ·Ê¤ÚıËÎ·Ó ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈ-ÓÔ‡ÔÏË. ™ËÌ¿‰È ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜

ÔÚÂ›·˜ Â›Ó·È Ë ·ÊÈ¤ÚˆÛË ÌÈ·˜ ÌÔÓ‹˜ÙË˜ ¶fiÏË˜ ÛÙËÓ «∞Á›· μËıÏÂ¤Ì», fiˆ˜Ì·ı·›ÓÔ˘ÌÂ ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÎÂÈ-Ì¤ÓˆÓ, Ô˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿ ˆ˜ Ù· «¶¿-ÙÚÈ· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiÏÂˆ˜» (10Ô˜ ·È.).∂›ÛË˜ ·fi ÙÔÓ 9Ô Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 12Ô ·ÈÒÓ·ÔÈ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚÂ˜ Î·È ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÔ›ÙÔ˘˜, ÂÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ·fi ÙÈ˜ ÂÎÛÙÚ·-ÙÂ›Â˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÈ˜ ·Ó·ÙÔÏÈÎ¤˜ Â·Ú¯›Â˜,ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ ÂÎÂ›ÓÔ˘˜ÈÂÚ¿ ÏÂ›„·Ó· ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ Î·È ÙË˜ ¶·-Ó·Á›·˜. ™ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· ·˘Ù‹ ·Ó‹Î·ÓÎ˘Ú›ˆ˜ Ù· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· Ô˘ Û¯ÂÙ›˙Ô-

ÓÙ·Ó ÌÂ Ù· ı·‡Ì·Ù· Î·È Ù· ¿ıË ÙÔ˘ÃÚÈÛÙÔ‡, ÂÓÒ ÈÔ ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤ÓÔ˜ ‹Ù·ÓÔ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡-ÛÂ Î·ÓÂ›˜ Ó· Û˘Ó‰¤ÛÂÈ ÌÂ ÙË °¤ÓÓËÛË.¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿ Î¿ÔÈ· ÏÂ›„·Ó· ÙË˜°ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÂ Ó·Ô‡˜ ÙË˜∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜.

ΔÔ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÏÂ›„·ÓÔ ÙË˜ °ÂÓ-Ó‹ÛÂˆ˜ ‹Ù·Ó, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ, ËÊ¿ÙÓË, ÙËÓ Î·ÙÔ¯‹ ÙË˜ ÔÔ›·˜ fiÌˆ˜‰ÈÂÎ‰ÈÎÔ‡ÛÂ Ë ¢˘ÙÈÎ‹ EÎÎÏËÛ›·. ∞ÏÏ¿Ô ËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ÙË˜Thyngeirar, Ô˘ ÙÔ 1156/57 Ù·Í›‰Â„Â

·fi ÙË ÌÔÓ‹ Munkathvera ÙË˜ πÛÏ·Ó-‰›·˜ Ì¤¯ÚÈ ÙË ƒÒÌË, ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈ-ÓÔ‡ÔÏË Î·È ÙÔ˘˜ AÁÈÔ˘˜ ΔfiÔ˘˜ ÌÓË-ÌÔÓÂ‡ÂÈ ÙË «Ê¿ÙÓË fiÔ˘ Ù¤ıËÎÂ Ô ∫‡-ÚÈÔ˜» ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ·ÍÈÔı¤·ÙˆÓÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜. ∞Ó Î·ÈÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙË ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ ·Ó·ÊÔÚ¿·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÈÌËÏ›Ô˘, ‰ÂÓ ·ÔÎÏÂ›ÂÙ·ÈÓ· ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÓÙ·Ó ÛÂ ÌÈ· ·fi ÙÈ˜ ÈÂÚ¤˜Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈ-ÓÔ‡ÔÏË˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó Ù· ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ-Î¿ ·ÚÂÎÎÏ‹ÛÈ· ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ ÙÔ˘ º¿-ÚÔ˘ Î·È ÙË˜ Ã·ÏÎ‹˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔ

Iερ� λε�ψανα της Γενν�σεως στην Kωνσταντινο�πολη

Ã H Γ�ννηση τουXριστο�. Λεπτομ�ρειααπ� το εσωτερικ� τουκαλ�μματος της λει-ψανοθ�κης Fieschi-Morgan, 9ος αι�νας.Mητροπολιτικ� Mου-σε�ο N�ας Y�ρκης.

Õ H Γ�ννηση τουXριστο�. Mεσα�οφ�λλο τριπτ�χουαπ� ελεφαντ�δο-ντο, 10ος αι�νας.Mουσε�ο Λο�βρου.

ÛÎÂ˘ÔÊ˘Ï¿ÎÈÔ ÙˆÓ μÏ·¯ÂÚÓÒÓ ‹ ËÈ‰›· Ë ∞Á›· ™ÔÊ›·.

√È ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈÛÙÔÓ Ó·fi ÙÔ˘ º¿ÚÔ˘ ˘‹Ú¯·Ó ÔÛÙ¿ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ∞ıÒˆÓ ¶·›‰ˆÓ Ì·˙› ÌÂ Î¿-ÔÈ· ÙÚ›¯· ÙÔ˘ ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙÔ˘ πËÛÔ‡ Î·ÈÙ· Û¿ÚÁ·Ó¿ ΔÔ˘. Δ· ÙÂÏÂ˘Ù·›·, Û‡Ì-ÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ ¯ÚÔÓÈÎÔÁÚ¿ÊÔ Rigordus,‹Ù·Ó ·fi ÏÂ˘Îfi ÏÈÓfi ÚÔ‡¯Ô Î·È ·Ú·-¯ˆÚ‹ıËÎ·Ó ÙÔ 1205 ÛÙÔÓ °¿ÏÏÔ ‚·ÛÈ-ÏÈ¿ º›ÏÈÔ, Ô˘ Ù· ÌÂÙ¤ÊÂÚÂ ÛÙÔ ¶·-Ú›ÛÈ. ¶ËÁ¤˜ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÙË˜ Ï·ÙÈÓÈ-Î‹˜ Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜ (1204-1261) ÌÓËÌÔÓÂ‡-

Ô˘Ó fiÙÈ ÛÙÔÓ Ó·fi ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ¶·Ï·-ÙÈÔ‡ Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·Ó Â›ÛË˜ Î¿ÔÈÂ˜ÛÙ·ÁfiÓÂ˜ ·fi ÙÔ Á¿Ï· ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜,ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ·ÁfiÚ·ÛÂ Ì·˙› ÌÂ Ù· ÏÂ›„·Ó·ÙÔ˘ ¶¿ıÔ˘˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡, Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜§Ô˘‰Ô‚›ÎÔ˜ £ã ÁÈ· ÙÔ ÛÎÂ˘ÔÊ˘Ï¿ÎÈÔÙË˜ Sainte-Chapelle. √È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ›‡ÌÓÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙË˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ÙˆÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ, Ô˘ ÂÔÚÙ·-˙fiÙ·Ó ÛÙÈ˜ 30 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘, Î¿ÓÔ˘ÓÈ‰È·›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ÎÂÈÌ‹ÏÈÔ ·˘Ùfi.¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿, Ô ƒÒÛÔ˜ ÚÔÛÎ˘ÓËÙ‹˜∑ÒÛÈÌÔ˜ (‰Â‡ÙÂÚÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 14Ô ·ÈÒÓ·)

·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÙÔ Á¿Ï· ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜˘‹Ú¯Â ÛÙÔ ÛÎÂ˘ÔÊ˘Ï¿ÎÈÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ÙÔ˘ ¶ÚÔ‰ÚfiÌÔ˘ ÙË˜ ¶¤ÙÚ·˜ ÛÙË ∫ˆÓ-ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË.

™ÙÔÓ Ó·fi ÙË˜ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜

Δ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÏÂ›„·Ó· ÙË˜ °ÂÓ-Ó‹ÛÂˆ˜ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙË ªÂÁ¿ÏË ∂ÎÎÏË-Û›·, ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙË˜ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ AÏˆÛË˜ ÙË˜ ¶fiÏË˜·fi ÙÔ˘˜ ™Ù·˘ÚÔÊfiÚÔ˘˜ ÙÔ 1204. ªÈ·Ï·ÙÈÓÈÎ‹ EÎÊÚ·ÛË ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ ÙÔ˘ 11Ô˘ ·ÈÒÓ· ·Ú¯›˙ÂÈÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ ·ÍÈÔı¤·ÙˆÓ ÌÂ Ù·Û¿ÚÁ·Ó· ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡-‚Ú¤ÊÔ˘˜ Î·È«ÙÔ ¯Ú˘Û¿ÊÈ ÙÔ ÔÔ›Ô ¤ÊÂÚ·Ó ÔÈ ª¿-ÁÔÈ». ∞˘Ùfi ‹Ù·Ó ¿ÍÈÔ È‰È·›ÙÂÚË˜ ÚÔ-ÛÔ¯‹˜, ÁÈ·Ù› «fiÙ·Ó ÙÔ ÏËÛÈ¿˙ÂÈ Î·-ÓÂ›˜ ÛÙÔ ·˘Ù› ÙÔ˘», ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ô ·ÓÒ-Ó˘ÌÔ˜ Û˘ÓÙ¿ÎÙË˜ ÙË˜ ∂ÎÊÚ¿ÛÂˆ˜,«Ë¯Â› ¿ÓÙ· Î¿ÙÈ Û·Ó ÎÔ˘‰Ô‡ÓÈÛÌ·Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ¤Ó· ÌÔ˘Ú-ÌÔ˘ÚËÙfi». Oˆ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚÂ› ÔƒÒÛÔ˜ ÂÚÈËÁËÙ‹˜ ∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ÙÔ˘ ¡fi-‚ÁÎÔÚÔÓÙ, Ô˘ ÂÈÛÎ¤ÊıËÎÂ ÙËÓ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Á‡Úˆ ÛÙÔ 1200,·˘Ùfi ÙÔ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ Â›¯Â ÙË ÌÔÚÊ‹·ÁÁÂ›Ô˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÏÔÈfiÓ ÁÈ· ¤Ó··fi Ù· Ï›Á· ÏÂ›„·Ó· Ô˘ Â›¯·Ó Û˘-Û¯ÂÙÈÛıÂ› ÌÂ ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ·,ÛÂ ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂ fi,ÙÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘Ó¤-‚·ÈÓÂ ÌÂ ÙÈ˜ ÂÚ›ÊËÌÂ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙË˜¶fiÏË˜. IÛˆ˜ Ë ·Ú¿‰ÔÛË ÙË˜ ªÔÓ‹˜∞Á›Ô˘ ¶·‡ÏÔ˘ ÛÙÔÓ AÁÈÔÓ OÚÔ˜ ‰È·-ÙËÚÂ› ÙËÓ ·Ó¿ÌÓËÛË ÙÔ˘ ÎÂÈÌËÏ›Ô˘ÙË˜ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜. ™ÙÔ ÛÎÂ˘ÔÊ˘Ï¿ÎÈÔÙÔ˘ ∫·ıÔÏÈÎÔ‡ Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È Ì¤¯ÚÈÛ‹ÌÂÚ· Ù· ÙÚ›· ‰ÒÚ· ÙˆÓ ª¿ÁˆÓ(¯Ú˘Û¿ÊÈ, ÏÈ‚¿ÓÈ Î·È ÛÌ‡ÚÓ·), Ù·ÔÔ›· ÚÔÛ¤ÊÂÚÂ, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ·Ú¿‰ÔÛË, Ë ª¿Ú·, ÎfiÚË ÙÔ˘ ™¤Ú‚Ô˘ËÁÂÌfiÓ· °ÂˆÚÁ›Ô˘ (Δ˙Ô‡Ú·Ù˜)ªÚ¿ÓÎÔ‚ÈÙ˜, Ë ÔÔ›· Â›¯Â ·ÓÙÚÂ˘-ÙÂ› ÙÔÓ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ ªÔ˘Ú¿Ù ÙÔÓ μã.∂ÔÌ¤Óˆ˜ ·˘Ù¿ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó··ÔÙÂÏÔ‡Ó Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÎÂÈÌËÏ›ˆÓ, Ù· ÔÔ›· Ôªˆ¿ÌÂı Ô ¶ÔÚıËÙ‹˜, ÚfiÁÔÓÔ˜ ÙÔ˘Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙË˜ ª¿Ú·˜, Â›¯Â ÙÔÔıÂÙ‹-ÛÂÈ ÛÙÔ ™ÂÚ¿È ÌÂÙ¿ ÙËÓ AÏˆÛË ÙË˜∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜ ÙÔ 1453.

∂Í¿ÏÏÔ˘, Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ˘ÂÚËÊ·ÓÂ˘-fiÙ·Ó ÁÈ· ÙÔ fiÙÈ Â›¯Â ÛÙËÓ Î·ÙÔ¯‹ ÙÔ˘Î·È ¿ÏÏ· ÏÂ›„·Ó· ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ÃÚÈÛÙÔ‡, ·Ú’ fiÏÔ Ô˘, ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜, ‰ÂÓÂ›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ ·fi ÔÈÂ˜ÂÎÎÏËÛ›Â˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó. OÙ·Ó, ÙÔ1489, ¤Ó·˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹˜ ÙÔ˘ μ·ÁÈ·-˙‹Ù μã ÚfiÙÂÈÓÂ ÛÙÔÓ ∫¿ÚÔÏÔ £ã ÙË˜°·ÏÏ›·˜ Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÂÈ ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÏÂÈ-„¿ÓˆÓ ÙÔ˘ ªˆ¿ÌÂı μã, Ô Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜¿Ú¯È˙Â ÌÂ «ÙËÓ ¤ÙÚ· ¿Óˆ ÛÙËÓÔÔ›· ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Ô ∫‡ÚÈÔ˜ ËÌÒÓ πË-ÛÔ‡˜ ÃÚÈÛÙfi˜», ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ ∂ÓÂÙÔ›Â›¯·Ó ‹‰Ë ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ 30.000 ‰Ô˘Î¿Ù·,·Ú’ fiÏÔ Ô˘ ¿ÍÈ˙Â ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ100.000. £· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Ó· ˘Ôı¤-ÛÔ˘ÌÂ fiÙÈ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÙËÓ ›‰È· Ê¿Ù-ÓË, ÙËÓ ÔÔ›· ÌÓËÌfiÓÂ˘Â ÙÔ 1157 ÔπÛÏ·Ó‰fi˜ ËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ÙË˜Munkathvera; ªÈ· Û¯ÂÙÈÎ‹ ÌÂ ÙÔ ›‰ÈÔÂÂÈÛfi‰ÈÔ Á·ÏÏÈÎ‹ Ì·ÚÙ˘Ú›· ÚÔÛı¤-ÙÂÈ fiÙÈ Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ Û˘ÌÂÚÈÏ¿Ì‚·ÓÂÎ·È «ÙÔ ÌÈÎÚfi ‡Ê·ÛÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô Ë ¶·-Ó·Á›· ÊÔÚÔ‡ÛÂ ÛÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ, fiÙ·Ó Á¤Ó-ÓËÛÂ ÙÔÓ ∫‡ÚÈÔ ËÌÒÓ πËÛÔ‡ ÃÚÈÛÙfi».IÛˆ˜ Ó· ÌÔÚÔ‡ÌÂ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË·˘Ù‹ Ó· ˘Ôı¤ÛÔ˘ÌÂ ˆ˜ ·˘Ùfi ‹Ù·Ó«ÙÔ ÌÂÙˆÈ·›Ô ‡Ê·ÛÌ·», ÙÔ ÔÔ›Ô Ô∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ÙÔ˘ ¡fi‚ÁÎÔÚÔÓÙ Â›‰Â ÙÔ

1200 ÛÙÔ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ·ÚÂÎÎÏ‹ÛÈÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ ÙÔ˘ º¿ÚÔ˘.

√ ÂÔÚÙ·ÛÌfi˜ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ

Δ· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ·fi Ù· ÏÂ›„·Ó· Ô˘‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ∞Á›· ™ÔÊ›· Î·È Û˘Ó-‰¤ÔÓÙ·Ó ÌÂ ÙË °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡‹Ù·Ó Ù· ¿ÁÈ· Û¿ÚÁ·Ó·, Ô˘ Û‡ÌÊˆÓ·ÌÂ ¤Ó· Ï·ÙÈÓÈÎfi ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ 12Ô˘ ·ÈÒ-Ó·, ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ˘Ê¿-ÛÌ·Ù·, ‰ËÏ·‰‹ ÏÈÓ¿ ÎÔÌÌ¿ÙÈ·, Î¿ÔÈ·ÁÂÓÓÔÊ¿ÛÎÈ·, ¤Ó· Ì·ÓÙ›ÏÈ, ÌÈ· ÂÙÛ¤-Ù· (ÙËÓ ÔÔ›· Èı·ÓfiÓ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔ›-ËÛÂ Ë ™·ÏÒÌË ÁÈ· Ó· ÛÎÔ˘›ÛÂÈ ÙÔμÚ¤ÊÔ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ ÏÔ˘ÙÚfi). ∞˘Ù¿ Ù· ÎÂÈ-Ì‹ÏÈ· ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙÔÛ˘Ì‚ÔÏÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ Ë ∞Á›· ™ÔÊ›· ¿-ÓÙ· ¤·È˙Â ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙˆÓ μ˘˙·-ÓÙÈÓÒÓ.

°È· ÙÔÓ Ó·fi ÙË˜ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜ Ô ÂÔÚ-Ù·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ Â›¯Â È‰È·›-ÙÂÚË ÛËÌ·Û›·, ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÁÈ-ÓfiÙ·Ó ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÙ‹ÛÈ· ÌÓË-ÌfiÓÂ˘ÛË ÙˆÓ ‰Â‡ÙÂÚˆÓ ÂÁÎ·ÈÓ›ˆÓ ÙÔ˘Ó·Ô‡, Ù· ÔÔ›· ·fi ÙÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ· Â›¯·ÓÔÚÈÛıÂ› ÛÙÈ˜ 23 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘. ∞fi ÙËÓ¿Ô„Ë ÙË˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜, ÔÈ ‰‡Ô ÂÔÚÙ·-ÛÌÔ› Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÂÓ¿, ·fi ÙË ÛÙÈÁ-Ì‹ Ô˘ Ù· ÙÚÔ¿ÚÈ· ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤Ó-ÓˆÓ ¿Ú¯È˙·Ó Ó· „¤ÏÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓÂÛÂÚÈÓfi ÙË˜ 22·˜ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘, fiÙ·Ó ËÂÎÎÏËÛ›· ÂÈÎ·ÏÔ‡ÓÙ·Ó ÙËÓ ¶·Ó·Á›·ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-ÔÏË˜.

√È ÙÂÏÂÙ¤˜ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ ÛÙËÓ∞Á›· ™ÔÊ›· ‰È¤ÊÂÚ·Ó ·fi ÙÈ˜ Î·ÓÔÓÈÎ¤˜,ÏfiÁˆ ÙÔ˘ Â›ÛËÌÔ˘ ÙfiÓÔ˘ ÙÔ˘˜. ∞ÔÙÂ-ÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÛÂÈÚ¿ fiÚıÚˆÓ,ÂÛÂÚÈÓÒÓ Î·È ·ÓÓ˘¯›‰ˆÓ, Î·È Û˘ÌÂ-ÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó Î·È Î¿ÙÈ ·Û˘Ó‹ıÈÛÙÔ: ÌÂ·˘Ù‹Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· „¤ÏÓÔÓÙ·Ó ÌÂÚÈÎÔ›ÂÈ‰ÈÎÔ› ‡ÌÓÔÈ, fiˆ˜ ÙÔ ÙÚÔ¿ÚÈÔ ÙË˜∞ÁÁÂÏ›·˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÈÌ¤ÓÂ˜ ÛÙÔÓ fiÚıÚÔÛÙÈ˜ 24 ‹ ÙÔ ÌÂÁ·Ï˘Ó¿ÚÈÔÓ ÙË˜ ¶·Ó·-Á›·˜ ÛÙÈ˜ 25 Î·È, ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙË˜ ¶·-Ú·ÌÔÓ‹˜, ̆ ‹Ú¯Â Î·È ÌÈ· ÚÔ·Ó¿ÁÓˆÛË·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ∏Û·˝·, Ô˘ ·ÔÙÂ-ÏÔ‡ÛÂ ¤ıÈÌÔ ÙË˜ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ÂÎÎÏËÛ›·˜ Î·È Â›¯Â Ï¤ÔÓ ÂÍ·Ê·ÓÈÛÙÂ›·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ·ÎÔÏÔ˘ı›·. ªÈ·¿ÏÏË È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÙÔ ÁÂ-ÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÛÂÙfiÙÂ Ó· Î·ı›ÛÂÈ ÛÙÔÓ ıÚfiÓÔ ÙÔ˘ ÛÙËÓ·„›‰·, ÁÈ·Ù› ÛÂ ·˘ÙfiÓ Â›¯Â ÙÔÔıÂÙËıÂ›ÙÔ AÁÈÔ ∂˘·ÁÁ¤ÏÈÔ.

E›ÛËÌÔ˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓÛÙËÓ ∞Á›· ™ÔÊ›· ·ÔÎÙÔ‡ÛÂ ¤Ó·Ó ·Îfi-ÌË ÈÔ Â›ÛËÌÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÏfiÁˆ ÙË˜Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, Ú¿Á-Ì· Ô˘ Â¤‚·ÏÂ ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ·˘ÛÙË-ÚÔ‡ ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡ ÚˆÙÔÎfiÏÏÔ˘. Oˆ˜Û˘Ó¤‚·ÈÓÂ Î·Ù¿ ÙÔÓ ÂÔÚÙ·ÛÌfi Î·È ¿Ï-ÏˆÓ ÂÙ‹ÛÈˆÓ ÂÔÚÙÒÓ (ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·ÙÔ ¶¿Û¯· Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ Y„ˆÛË ÙÔ˘ ΔÈ-Ì›Ô˘ ™Ù·˘ÚÔ‡), Ù· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· ÚÔ-Û¤ÊÂÚ·Ó ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘Ï‹ ÙËÓ Â˘-Î·ÈÚ›· ÁÈ· ÌÂÁ·ÏÔÚÂÂ›˜ ÙÂÏÂÙ¤˜. √È‰È¿ÊÔÚÔÈ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ÔÈ ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÂÈ-‰ÈÎ¿ ÂÓ‰‡Ì·Ù·, Ù· ÔÔ›· ¤‚Á·˙·Ó ÌfiÓÔÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙˆÓ £ÂÔÊ·Ó›ˆÓ, ÛÙÈ˜ 6π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘, ÂÓÒ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÂÌ-Ê·ÓÈ˙fiÙ·Ó ÛÂ Ï‹ÚË ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ·,ÌÂ ¯Ï·Ì‡‰· Î·È ÛÙ¤ÌÌ·, Î·È ·ÎÔÏÔ˘-ıÔ‡ÛÂ ÌÈ· Î·ıÔÚÈÛÌ¤ÓË ‰È·‰ÚÔÌ‹ Ì¤-Û· ÛÙÔ ªÂÁ¿ÏÔ ¶·Ï¿ÙÈ.



Tης ª∞ƒÿ¡∞˜ §√À∫Õ∫∏

Επ. καθηγτριας Βυζαντινς Φιλολογ�ας του Πανεπιστημ�ου Κρτης

ΔO BYZANTIO, ¤Ó· ÎÚ¿ÙÔ˜ Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó ÌÔÓ·Ú¯ÈÎfi,Â›¯Â ·fi ÔÏ‡ ÓˆÚ›˜ ÌÈ· ·˘ÛÙËÚ¿ Î·ıÔÚÈÛÌ¤ÓËÈÂÚ·Ú¯›· ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ˆÓ Î·È ÙÈÙÏÔ‡¯ˆÓ Î·È ¤Ó·

ÚˆÙfiÎÔÏÏÔ ··Ú¤ÁÎÏÈÙÔ Ô˘ Ú‡ıÌÈ˙Â ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂÂÎ‰‹ÏˆÛË. ∏ Ù¿ÍÈ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ ·˘ÙÔÎÚ·-ÙÔÚÈÎ‹˜ È‰ÂÔÏÔÁ›·˜. Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿, Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›-ÓÔ˜ ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˜ ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÂ› ÙËÓ ·fiÊ·Û‹ÙÔ˘ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ ¶ÂÚ› ‚·ÛÈÏÂ›Ô˘ Ù¿ÍÂˆ˜, ¤Ó· ÂÁ¯ÂÈÚ›-‰ÈÔ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÏÈÎ‹˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·˜, Ï¤ÁÔÓÙ·˜fiÙÈ «¯¿ÚË ÛÙËÓ Â·ÈÓÂÙ‹ Ù¿ÍË, Ë ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹ÂÍÔ˘Û›· Ê·›ÓÂÙ·È Â˘-ÚÂ¤ÛÙÂÚË, Á›ÓÂÙ·È ÌÂ-Á·ÏÔÚÂ¤ÛÙÂÚË Î·È ÁÈ’·˘Ùfi ÙË ı·˘Ì¿˙Ô˘ÓfiÏÔÈ, ËÌÂ‰·Ô› Î·È Í¤-ÓÔÈ».1 ΔÔ ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ·˘-Ùfi ÙÔ˘10Ô˘ ·ÈÒÓ· Â›Ó·ÈÌÈ· ·fi ÙÈ˜ Î˘ÚÈfiÙÂÚÂ˜ËÁ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÁÈ·ÙËÓ Â›ÛËÌË ˙ˆ‹ ÙË˜‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-ÚÈÎ‹˜ ·˘Ï‹˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È,ˆÛÙfiÛÔ, ÁÈ· Û˘ÌÈÏËÌ·-ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô¤¯Ô˘Ó ÂÓÛˆÌ·ÙˆıÂ›‰È¿ÊÔÚ· ÎÂ›ÌÂÓ· ÚÔË-ÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÔ¯ÒÓ, ¯ˆ-Ú›˜ Ô Û˘ÓÙ¿ÎÙË˜ ÙÔ˘ Ó·ÂÈÏ¤ÁÂÈ ¿ÓÙÔÙÂ Î·È ·˘ÛÙËÚ¿ ÌfiÓÔ Ù· ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘.EÙÛÈ, Ô ÚÔÛÂÎÙÈÎfi˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙË˜ ÙÔ˘ ÌÔÚÂ› Ó· ÌÂ-ÏÂÙ‹ÛÂÈ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ·, ÙË ‰È·-¯ÚÔÓ›· ÙÂÏÂÙÒÓ, ·ÍÈˆÌ¿ÙˆÓ, Û˘Ì‚fiÏˆÓ ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈ-ÓÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘.

§ÂÙÔÌÂÚ‹˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹EÓ· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÛÙË˙ˆ‹ ÙË˜ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎ‹˜ fiÏË˜ Î·È ¤Ó· ·fi Ù· Ï·ÌÚfi-ÙÂÚ· ıÂ¿Ì·Ù· Ô˘ ÚfiÛÊÂÚÂ ÙÔ πÂÚfi ¶·Ï¿ÙÈ ÛÙÔ˘˜Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙË˜ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ ‹Ù·Ó ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· Ë ÙÂ-ÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ô˘ ‰È¤Û¯È˙ÂÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜ Î·È Î·ÙÂ˘ı˘-ÓfiÙ·Ó ÛÂ Î¿ÔÈ· ·fi ÙÈ˜ ÂÎÎÏËÛ›Â˜ ÙË˜ fiÏË˜ ÙËÓËÌ¤Ú· ÌÈ·˜ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹˜ ÁÈÔÚÙ‹˜. ∏ ÂÈÛËÌfiÙÂÚËfiÌˆ˜ Î·È ÌÂÁ·ÏÔÚÂ¤ÛÙÂÚË ÔÌ‹ fiÏˆÓ, Ë Â‡ÛËÌÔ˜

Î·È ÂÚÈÊ·Ó‹˜ ÚÔ¤ÏÂ˘ÛÈ˜, fiˆ˜ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ÙÔ ¶ÂÚ›

‚·ÛÈÏÂ›Ô˘ Ù¿ÍÂˆ˜, ‹Ù·Ó Ë ÔÌ‹ ÚÔ˜ ÙËÓ ªÂÁ¿ÏË∂ÎÎÏËÛ›·, ÙËÓ ∞Á›· ™ÔÊ›·, Î·Ù¿ ÙÈ˜ ¤ÓÙÂ ÌÂÁ¿ÏÂ˜‰ÂÛÔÙÈÎ¤˜ ÂÔÚÙ¤˜, Ù· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·, Ù· £ÂÔÊ¿ÓÈ·,ÙËÓ ∫˘ÚÈ·Î‹ ÙÔ˘ ¶¿Û¯·, ÙËÓ ¶ÂÓÙËÎÔÛÙ‹ Î·È ÙËªÂÙ·ÌfiÚÊˆÛË. ∏ ÔÌ‹ ·˘Ù‹, Ë ÔÔ›· ÂÚÓÔ‡ÛÂ·fi ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ Î·È ·›ıÔ˘ÛÂ˜ ÙÔ˘ πÂÚÔ‡ ¶·-Ï·ÙÈÔ‡, ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÏÂÙÔÌÂÚ¤ÛÙ·Ù· ·fi ÙÔÓ ¶ÔÚ-Ê˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ‰ÈÂ˘ÎÚÈÓÈÛÙÂ› fiÙÈ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔÙˆÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û·Ó ÙÔ πÂÚfi ¶·-

Ï¿ÙÈ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜ ÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ· Î·Ù·-Ï¿Ì‚·ÓÂ fiÏÔ ÙÔ ÓfiÙÈÔ ¿ÎÚÔ ÙË˜ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÙË˜∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜, ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ μÔÛfiÚÔ˘.HÙ·Ó ÌÈ· ÔÏfiÎÏËÚË fiÏË Ì¤Û· ÛÙËÓ ¶fiÏË, Ô˘ ¿ÓÔÈ-ÁÂ ÙÈ˜ ‡ÏÂ˜ ÙË˜ ÙËÓ ËÌ¤Ú· ÙË˜ ÁÈÔÚÙ‹˜.2 ™ÙÔ Û‡ÓÙÔ-ÌÔ ·˘Ùfi ÛËÌÂ›ˆÌ· ı· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡ÌÂ ÛÂ ÔÚÈÛÌ¤Ó· Ìfi-ÓÔ Ì¤ÚË ÙÔ˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ÙË˜ ÌÂÁ¿ÏË˜ ÔÌ‹˜ Î·-Ù¿ ÙËÓ ËÌ¤Ú· ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ, Ô˘ ˆÛÙfiÛÔ ·Ú-ÎÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·ÈÙˆÓ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÒÓ ÙË˜.

¶ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›Â˜ΔËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙË˜ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÔÈ ‰‡Ô Ú·ÈfiÛÈÙÔÈ ÙÔ˘·Ï·ÙÈÔ‡,3 Â˘ÓÔ‡¯ÔÈ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ÔÈ ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ˘·˘ÏÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡, ˘ÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ó Â›ÛËÌ· ÛÙÔÓ

·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙËÓ ÂÈ-ÎÂ›ÌÂÓË ÁÈÔÚÙ‹ Î·È ÂÎÂ›-ÓÔ˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ÂÓÙÔÏ‹ ÁÈ·Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó ÔÈ ÚÔÂÙÔÈ-Ì·Û›Â˜. √È ‰ÚfiÌÔÈ ·’fiÔ˘ ı· ÂÚ¿ÛÂÈ Ë Ô-Ì‹ Î·ı·Ú›˙ÔÓÙ·È,ÛÙÚÒÓÔÓÙ·È ÌÂ ÚÈÔÓ›‰È,ÛÙÔÏ›˙ÔÓÙ·È ÌÂ ÎÈÛÛfi,‰¿ÊÓË, ‰ÂÓ‰ÚÔÏ›‚·ÓÔ ÎÈ¿ÏÏ· Ì˘Úˆ‰ÈÎ¿. ∞Ó‹ÌÂ-Ú·, Ë ÙÂÏÂÙ‹ ·Ú¯›˙ÂÈ ÌÂÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙË˜¤Ó‰˘ÛË˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿-ÙÔÚ·. ∞ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ÔÈ ÙÔ˘·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ‚ÂÛÙÈ·-Ú›Ô˘ Ê¤ÚÓÔ˘Ó Ù· Â›ÛË-Ì· ÚÔ‡¯· Î·È Ù· ÛÙ¤ÌÌ·-

Ù· Ô˘ ı· ÊÔÚ¤ÛÂÈ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÛÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfiÛ˘ÁÎÚfiÙËÌ· ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ ÙË˜ ¢¿ÊÓË˜, ¤Ó· ·fi Ù··Ú¯·ÈfiÙÂÚ· ÎÙ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ πÂÚÔ‡ ¶·Ï·ÙÈÔ‡, Ô˘ Ë Î·-Ù·ÛÎÂ˘‹ ÙÔ˘ ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙÔÓ ªÂÁ¿ÏÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ.√È ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ› Û·ı¿ÚÈÔÈ, Ê¤ÚÓÔ˘Ó Ù· ·˘ÙÔÎÚ·-ÙÔÚÈÎ¿ fiÏ·, ÙËÓ ·Û›‰·, ÙÔ Í›ÊÔ˜, ÙÔ ‰fiÚ˘ Î·È ÙÔ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ÊÏ¿ÌÔ˘ÏÔ ÛÙÔ √ÓÔfi‰ÈÔ, ÙÔÓ ÌÂÁ¿ÏÔÚÔı¿Ï·ÌÔ ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ ÙË˜ ¢¿ÊÓË˜. AÏÏÔÈ ·ÍÈˆ-Ì·ÙÔ‡¯ÔÈ ·›ÚÓÔ˘Ó ·fi ÙÔ ·ÚÂÎÎÏ‹ÛÈ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘£ÂÔ‰ÒÚÔ˘ ÙË Ú¿‚‰Ô ÙÔ˘ ªˆ˘Û‹ Î·È ·fi Ó·fi ÙÔ˘∞Á›Ô˘ ™ÙÂÊ¿ÓÔ˘ ÙÔÓ ÛÙ·˘Úfi ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·-ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È Ù· Ê¤ÚÓÔ˘Ó ÛÙÔ ∫ÔÓÛÈÛÙÒÚÈÔ, ÙËÓ ·›ıÔ˘-Û· ÙÔ˘ ıÚfiÓÔ˘ ÛÙÔ ·Ï¿ÙÈ ÙË˜ ¢¿ÊÓË˜. ™Â ‰‡Ô ÎÂ-Ê¿Ï·È· ÙÔ ¶ÂÚ› ‚·ÛÈÏÂ›Ô˘ Ù¿ÍÂˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÏÂÙÔ-ÌÂÚÒ˜ ÛÙËÓ ÂÓ‰˘Ì·ÙÔÏÔÁ›·, ÙfiÛÔ ÙÔ˘ ËÁÂÌfiÓ· fiÛÔÎ·È ÙˆÓ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ˆÓ Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÙËÓ ÔÌ‹ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ: ÙÔ ·Í›ˆÌ·, Ë Ù¿ÍË ·ÏÏ¿ Î·È ËÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÁÈÔÚÙ‹˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·È ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô-ÓÙ·È ·fi Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ Î·È ÙËÓ ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ· ÙˆÓÛÙÔÏÒÓ.

¢È·‰ÚÔÌ‹√ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ‚Á·›ÓÂÈ ·fi ÙÔÓ ÈÂÚfi ÎÔÈÙÒÓ· Î·È¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔÓ ÃÚ˘ÛÔÙÚ›ÎÏÈÓÔ, ÙË Ï·ÌÚ‹ ·›ıÔ˘Û·ÙÔ˘ ıÚfiÓÔ˘, Ô˘ Î·Ù·ÛÎÂ˘¿ÛÙËÎÂ ·fi ÙÔÓ πÔ˘ÛÙÈ-ÓÈ·Ófi μã Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÙÔÓ Î¤ÓÙÚÔ ÙˆÓ ·Ó·ÎÙfi-ÚˆÓ, ÁÈ· Ó· ÚÔÛÂ˘¯ËıÂ› ÌÚÔÛÙ¿ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘

¤ÓıÚÔÓÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ Ô˘ ÎÔÛÌÂ› ÙËÓ ÎfiÁ¯Ë ÙÔ˘ ıÚfi-ÓÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÂÚÓ¿ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ·›ıÔ˘ÛÂ˜ Î·ÈÓ·Ô‡˜ ÙÔ˘ ¶·Ï·ÙÈÔ‡, fiÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔÈ Î¿ıÂ ÊÔÚ¿·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ÔÈ ÙÔÓ ÂÚÈÌ¤ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ÚÔÛÎ˘Ó‹-ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÚÔÛÙÂıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙÔ˘. ∂ÎÂ›-ÓÔ˜, ÛÂ ¤Ó‰ÂÈÍË Â˘Ï¿‚ÂÈ·˜ ·Ó¿‚ÂÈ ÎÂÚÈ¿ ÛÙÔ˘˜ ¯Ò-ÚÔ˘˜ Ï·ÙÚÂ›·˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ¿ Î·È ÚÔÛÎ˘Ó¿ Ù· Ê˘-Ï·ÛÛfiÌÂÓ· ÈÂÚ¿ ÏÂ›„·Ó·. ªÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Û¯Ë-Ì·Ù›˙ÂÙ·È Ë ÔÌ‹, Ô˘ Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ ÛÙÔ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ·ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ ÙË˜ ¢¿ÊÓË˜. ∂ÎÂ›, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜, Ìfi-ÏÈ˜ Ï¿‚ÂÈ ÂÈ‰ÔÔ›ËÛË ·fi ÙÔÓ ·ÂÛÙ·ÏÌ¤ÓÔ ÙÔ˘ ·-ÙÚÈ¿Ú¯Ë, ÙÔÓ ÚÂÊÂÚÂÓ‰¿ÚÈÔ, fiÙÈ ÏËÛÈ¿˙ÂÈ Ë ÒÚ· ÙË˜ıÂ›·˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜, ÊÔÚ¿ÂÈ ÌÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ Ú·È-ÔÛ›ÙˆÓ ÙË ‚·ÛÈÏÈÎ‹ ÛÙÔÏ‹ Î·È ÙÔ ÛÙ¤ÌÌ·. ™˘ÓÔ‰Â˘-fiÌÂÓÔ˜ ·fi ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡˜, ·ÙÚÈÎ›Ô˘˜ Î·È ÔÈ ·ÍÈˆÌ·-ÙÔ‡¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ‚ÂÛÙÈ·Ú›Ô˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÔ √ÓÔfi‰ÈÔ, fiÔ˘ÔÈ ‚·ÛÈÏÈÎÔ› Û·ı¿ÚÈÔÈ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔ ‚·ÛÈÏÈÎ¿ fiÏ·ÚÔÛÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙËÓ ÔÌ‹. ΔÔ ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È ÛÙÔ∫ÔÓÛÈÛÙÒÚÈÔ fiÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ô ÛÙ·˘Úfi˜ ÙÔ˘ ªÂÁ¿-ÏÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È Ë Ú¿‚‰Ô˜ ÙÔ˘ ªˆ˘Û‹. ∏ Ô-Ì‹ ÌÂ Ù· ÈÂÚ¿ Û‡Ì‚ÔÏ· ·˘Ù¿ Ó· ÚÔÔÚÂ‡ÔÓÙ·ÈÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÈ˜ Û˘ÓÔÈÎ›Â˜ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ Ù·ÁÌ¿ÙˆÓÙÔ˘ ¶·Ï·ÙÈÔ‡, ÙˆÓ ÂÎÛÎÔ˘‚›ÙˆÓ, ÙˆÓ Î·Ó‰È‰¿ÙˆÓ,

Xριστο�γενναστο Iερ� Παλ�τι

H ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ÔÌ‹ ÙÔ˘ B˘-˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÚÔ˜ÙËÓ AÁ›· ™ÔÊ›· ÙËÓ ËÌ¤Ú· ÙˆÓXÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ ‹Ù·Ó ¤Ó· ·fiÙ· Ï·ÌÚfiÙÂÚ· ıÂ¿Ì·Ù· Î·È·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆ-ÓÈÎ¿ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÛÙË ˙ˆ‹ ÙË˜ ÌÂ-Û·ÈˆÓÈÎ‹˜ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜


ÙˆÓ Û¯ÔÏÒÓ Î.Ï. ¢È¤Ú¯ÂÙ·È ÚÒÙ· ·fi ÙÔÓ ÙÚ›ÎÏÈÓÔÙˆÓ ÂÎÛÎÔ˘‚›ÙˆÓ, fiÔ˘ ‰ÂÍÈ¿ Î·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ·ÏÒÓÔ-ÓÙ·È Ù· ÚˆÌ·˚Î¿ ÛÎ‹ÙÚ·, Ù· ÏÂÁfiÌÂÓ· ‚‹Ï·, Ï¿‚·-Ú· Î·È ¿ÏÏ· ÂÌ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ. ∂›-Ó·È ·ÍÈÔÚfiÛÂÎÙÔ fiÙÈ ÙÔ ¶ÂÚ› ‚·ÛÈÏÂ›Ô˘ Ù¿ÍÂˆ˜ ‰È·-ÎÚ›ÓÂÈ Ù· ÚˆÌ·˚Î¿ ÛÎ‹ÙÚ· (ÂÈ‚›ˆÛË ÙˆÓ ÛÎ‹-ÙÚˆÓ ÙˆÓ ˘¿ÙˆÓ) ·fi Ù· ˘fiÏÔÈ· ÂÌ‚Ï‹Ì·Ù·.™ÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ·˘Ù‹ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È ÔÈ Î·ÁÎÂÏ¿ÚÈÔÈ ÙÔ˘ÎÔÈ·›ÛÙˆÚÔ˜, ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ÔÈ ÌÂ ·ÛÙ˘ÓÔÌÈÎ¿ Î·ı‹ÎÔ-ÓÙ· ÌÂÙ·Í‡ ¿ÏÏˆÓ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Î·ÈÂÂ˘ÊËÌÔ‡Ó ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈÎ¿! ΔÔ ¶ÂÚ›

‚·ÛÈÏÂ›Ô˘ Ù¿ÍÂˆ˜ ·Ú·‰›‰ÂÈ ÙÈ˜ ÂÂ˘ÊËÌ›Â˜ ÙÔ˘˜ ˆ˜ÂÍ‹˜:

«¢Â ª·Ú›Â μ¤ÚÁËÓÂ Ó¿ÙÔ˘˜ ÂÙ ª¿ÁÈ· ‰’ˆÚÈ¤ÓÙÂÎÔ˘Ì ÌÔ‡ÓÂÚ· ·‰ÔÚ¿ÓÙÂ˜». ∂ÚÌËÓÂ‡ÂÙ·È: «∂Îª·Ú›·˜ ÙË˜ ·Úı¤ÓÔ˘ ÂÁÁÂÓÓ‹ıË Î·È ª¿ÁÔÈ ÂÍ·Ó·ÙÔÏÒÓ ÌÂÙ¿ ‰ÒÚˆÓ ÚÔÛÎ˘ÓÔ‡ÛÈÓ».∞fiÎÚÈÌ·: «∫Ú›ÛÙÔ˘˜, ¢¤Ô˘˜ ÓfiÛÙÂÚ, ÎÔ˘Ì‚¤Ú-ÛÂÙ ËÌ¤ÚÈÔ˘Ì ‚¤ÛÙÚÔ˘Ì ÂÚ ÌÔ˘ÏÙÔ˘Û¿ÓÓÔ˜ ÂÙ‚fiÓÔ˜». ∂ÚÌËÓÂ‡ÂÙ·È: «ÃÚÈÛÙfi˜ Ô £Âfi˜ ËÌˆÓ,Ê˘Ï¿ÍË ÙËÓ ‚·ÛÈÏÂ›·Ó ˘ÌˆÓ Â› ÔÏÏÔÈ˜ ÂÙÂÛÈÎ·È Î·ÏÔÈ˜».4

∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤Ó-

ÓËÙÔ˘ Ù· Ï·ÙÈÓÈÎ¿ ‹Ù·Ó Ï¤ÔÓ ÌÈ· ÍÂ¯·ÛÌ¤ÓË ÁÏÒÛ-Û· Î·È ÔÈ Ù˘ÈÎ¤˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ ··ÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·Ó ÛÙÈ˜ÙÂÏÂÙ¤˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·Ó ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË.5

¶ÚÈÓ Ê‡ÁÂÈ Ë ÔÌ‹ ·fi ÙÔÓ ÙÚ›ÎÏÈÓÔ ÙˆÓ ÂÎ-ÛÎÔ˘‚›ÙˆÓ, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ› ÂÎÂ›ÙÔ˘˜ ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ó¤ˆÓ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ˆÓ, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÂÁ-¯ÂÈÚ›˙ÂÈ ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ ÙÔ˘ ·ÍÈÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ·Ú¿-‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ˘˜ ÛÎÚ›‚ˆÓÂ˜ ‰›ÓÂÈ ÌÈ· ‚ÂÚÁÔ‡Ï·. ΔÔ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· fiÙ·Ó Ô ÌÔÓ¿Ú¯Ë˜ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÈ˜ ™¯ÔÏ¤˜. ∂ÎÂ› ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ó¤ÔÈ ÎfiÌË-ÙÂ˜.

ΔÔ ¤Ú·ÛÌ· fiÌˆ˜ ÙË˜ ÔÌ‹˜ ·fi ÙÈ˜ Û˘ÓÔÈÎ›Â˜ÙˆÓ ™¯ÔÏÒÓ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÂ›Ù·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙÈ˜ ·Ó·Êˆ-Ó‹ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ‰‹ÌˆÓ. √ ÚÒÙÔ˜ Ô˘ ¯·ÈÚÂÙ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÌÔ-Ó¿Ú¯Ë Â›Ó·È Ô ‰‹ÌÔ˜ ÙˆÓ μÂÓ¤ÙˆÓ, Ô˘ ÙÔÓ ÂÂ˘ÊË-ÌÂ› ˆ˜ ÂÍ‹˜:

√È ÎÚ¿ÎÙ·È: «∞ÛÙ‹Ú ÙÔÓ ‹ÏÈÔÓ ÚÔÌËÓ‡ÂÈ ÂÓ μË-ıÏÂ¤Ì ÃÚÈÛÙfiÓ ·Ó·ÙÂ›Ï·ÓÙ· ÂÎ ·Úı¤ÓÔ˘».√ Ï·fi˜: «¶ÔÏÏ¿ ¤ÙË, ÂÈ˜ ÔÏÏ¿» Î.Ï.

∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÔÈ ‰Ô¯¤˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ‰‹ÌˆÓ Ì¤¯ÚÈ˜fiÙÔ˘ Ë ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹ ÔÌ‹ ÂÚ¿ÛÂÈ ÙË Ã·ÏÎ‹ ¶‡-ÏË Î·È ÙËÓ Ï·ÙÂ›· ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ˘ÛÙ·›Ô˘ ÁÈ· Ó· Î·Ù·Ï‹-

H Σχεδιαστικ� αναπαρ�-σταση του Iερο� Παλατιο�απ� τον αρχιτ�κτονα C. Vogt(1934). Σημει�νονται μεαριθμο�ς τα κτ�ρια απ� ταοπο�α διερχ�ταν η αυτοκρα-τορικ� πομπ� την ημ�ρατων Xριστουγ�ννων κατευ-θυν�μενη προς το να� τηςAγ�ας Σοφ�ας (A. Vogt,«ConstantinPorphyrogenete. Le livredes ceremonies I,Commentaire», Παρ�σι1935).


ÍÂÈ ÛÙËÓ ∞Á›· ™ÔÊ›·. Δ· ÚˆÌ·˚Î¿ Î·Ù¿ÏÔÈ· ·fi ÙÈ˜ÔÌ¤˜ ˘¿ÙˆÓ, Ù· ÈÂÚ¿ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ¿ Û‡Ì‚ÔÏ· Ô˘Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ËÁÂÌfiÓ· ÌÂ ÙËÓ Ô˘Ú¿ÓÈ·‚·ÛÈÏÂ›·, Ì·˙› ÌÂ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎ¤˜ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜ ·Ó·ÙÔ-ÏÈÎ‹˜ ÚÔ¤ÏÂ˘ÛË˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· Î‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈ-ÛÙÈÎ¿ ÙË˜ ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎ‹˜ ·˘Ù‹˜ ÔÌ‹˜.

™ÙÔÓ Ó·fi™ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙË˜ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜ Ô Ú·ÈfiÛÈ-ÙÔ˜ ·Ê·ÈÚÂ› ÙÔ ÛÙ¤ÌÌ· ·fi ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿-ÙÔÚ·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔÓ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È Ô ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ ÌÂÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙÔ˘ Î·È Ì·˙› ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Î˘Ú›ˆ˜

Ó·fi. √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Î·ÙÂ˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙÔ ı˘ÛÈ·ÛÙ‹-ÚÈÔ Î·È ·ÏÒÓÂÈ ¿Óˆ ÛÙËÓ ∞Á›· ΔÚ¿Â˙· ‰‡Ô ÏÂ˘-ÎÔ‡˜ ·¤ÚÂ˜, ·Û¿˙ÂÙ·È Ù· ‰‡Ô ‰ÈÛÎÔfiÙËÚ· Î·È Ù·Û¿ÚÁ·Ó· ÙÔ˘ ∫˘Ú›Ô˘ Î·È ·Ê‹ÓÂÈ ÙÔ ·ÔÎfiÌ‚ÈÔÓ, ÌÈ·¯ÚËÌ·ÙÈÎ‹ ÚÔÛÊÔÚ¿. ™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ıÂ›·˜ ÏÂÈ-ÙÔ˘ÚÁ›·˜, fiÙ·Ó ‚Á·›ÓÔ˘Ó Ù· ¿ÁÈ·, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜,Û˘ÓÔ‰Â˘fiÌÂÓÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÙÚÈÎ›Ô˘˜ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ¿Ú-¯ÔÓÙÂ˜, ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ Ï·Ì¿‰· Î·È ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ·Ó¿-ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÏËÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È ‰ÂÍÈ¿ Î·È·ÚÈÛÙÂÚ¿, ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ÙËÓ ÈÂÚ‹ ÔÌ‹ Ì¤¯ÚÈ ÙË Ûˆ-Ï·›·. ∂ÎÂ› ÛÙ¤ÎÂÙ·È Î·È ÂÚÈÌ¤ÓÂÈ Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó Ù·¿ÁÈ·. ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ Î·È ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÚÔÛÎ˘ÓÔ‡Ó·ÏÏ‹ÏÔ˘˜.

EÍÔ‰Ô˜

ªÂÙ¿ ÙË ıÂ›· ÎÔÈÓˆÓ›·, Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Ì·˙› ÌÂ ÙÔÓ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ‚Á·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ Ó·fi Î·È Î·ÙÂ˘ı‡ÓÔÓÙ·ÈÚÔ˜ ÙÔ AÁÈÔ ºÚ¤·Ú, ÙÔ ÛÙfiÌÈÔ ÙÔ˘ ËÁ·‰ÈÔ‡ Ô˘·ÎÔ‡ÌËÛÂ Ô ÃÚÈÛÙfi˜ fiÙ·Ó ÌÈÏÔ‡ÛÂ ÌÂ ÙË ™·Ì·Ú›ÙÈ-‰·, ÈÂÚfi ÎÂÈÌ‹ÏÈÔ Ô˘ ÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙ·ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎ¿ ÙË˜ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜. ∂ÎÂ› Ô ·ÚÁ˘ÚÔ¯fi-Ô˜ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔÓ Ú·ÈfiÛÈÙÔ ¯Ú˘Û¿ Ô˘ÁÎÈ¿ Î·È ·˘Ùfi˜ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ Ù· ÌÂÙ·‚È‚¿˙ÂÈ ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ÔÔÔ›Ô˜ Ù· ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÛÂ ÂÎÂ›ÓÔ˘˜ Ô˘ Î·ÏÂ› Ô ·ÚÁ˘ÚÔ-¯fiÔ˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ô ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ ·›ÚÓÂÈ ·fi Ù· ¯¤-ÚÈ· ÙÔ˘ Ú·ÈfiÛÈÙÔ˘ ÙÔ ÛÙ¤ÌÌ· Î·È ÛÙ¤ÊÂÈ ÙÔÓ ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ·, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘ Â˘ÏÔÁ›· (·ÓÙ›‰ˆÚÔ). √ ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÛÙÔÓ ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ·ÔÎfiÌ‚ÈÔÓ

Î·È ÂÎÂ›ÓÔ˜ ·ÓÙÈ¯·Ú›˙ÂÈ ·ÚˆÌ·ÙÈÎ¿ ¤Ï·È·. ∞Û¿˙Ô-ÓÙ·È Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ Î·È Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ·Ó·¯ˆÚÂ›.

∏ ÔÌ‹ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ÙËÓ ›‰È· ·Ó¿ÛÙÚÔÊË ÔÚÂ›·Î·È ÛÂ fiÏË ÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÂÂ˘ÊËÌÂ›-Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ‰‹ÌÔ˘˜, ÙË Û‡ÁÎÏËÙÔ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÍÈˆ-Ì·ÙÔ‡¯Ô˘˜. OÙ·Ó ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙÔ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ· ÙË˜ ¢¿Ê-ÓË˜, ÔÈ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ÔÈ ÙÔ˘ ÎÔ˘‚Ô˘ÎÏ›Ô˘, ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ÂÓ‰È·ÈÙ‹Ì·ÙÔ˜, ·Ó·ÊˆÓÔ‡Ó ÚˆÌ·˚ÛÙ›:«∏ÏıÂÙÂ, ÌÔ‡ÏÙÔ˘˜ ¿ÓÓÔ˘˜, ÊÈÏÏËÎ‹ÛÈÌÂ». √ ÌÔÓ¿Ú-¯Ë˜, ÌÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ‚ÂÛÙËÙfiÚˆÓ, ‚Á¿˙ÂÈ ÙË ‚·ÛÈ-ÏÈÎ‹ ÛÙÔÏ‹ Î·È ÙÔ ÛÙ¤ÌÌ·, ÂÓÒ ÔÈ ·ÚÈÛÙ¿ÌÂÓÔÈ Â‡-¯ÔÓÙ·È «∂È˜ ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ·Á·ıÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜». ΔfiÙÂ, ÔÈfiÚÙÂ˜ ÙË˜ Ï·ÙÂ›·˜ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ˘ÛÙ·›Ô˘ ·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·ÈÎ·È ÙÔ πÂÚfi ¶·Ï¿ÙÈ ÎÏÂ›ÓÂÈ.

™∏ª∂πfl™∂π˜

1. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˜, ¶ÂÚ› ‚·ÛÈÏÂ›Ô˘Ù¿ÍÂˆ˜ ¶ÚÔÔ›ÌÈÔ, ¤Î‰. ∞. Vogt, π, ¶·Ú›ÛÈ 1935, Û.1.2. ΔÔ πÂÚfi ¶·Ï¿ÙÈ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜ ‰ÂÓ ÛÒ˙Â-Ù·È – ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ì¿ÏÈÛÙ· Ô˘ Î·Ù·Ï¿Ì‚·Ó·Ó Ù· ÎÙ›-ÚÈ· ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ˘„ÒÓÂ-Ù·È Û‹ÌÂÚ· ÙÔ Ù¤ÌÂÓÔ˜ ÙÔ˘ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˘ ∞¯Ì¤Ù. øÛÙfi-ÛÔ, ¯¿ÚË ÛÙÈ˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎ¤˜ ·Ó·ÛÎ·Ê¤˜ Î·È ÛÙÈ˜ ÌÂ-Ï¤ÙÂ˜ ÙˆÓ ÂÚÂ˘ÓËÙÒÓ ÔÈ ÁÓÒÛÂÈ˜ Ì·˜ Ï¤ÔÓ ÁÈ· ÙËÓÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ÙË˜ ›‰Ú˘ÛË˜ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ-¯‹ ÙˆÓ ª·ÎÂ‰fiÓˆÓ Â›Ó·È ÔÏÏ¤˜. μÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎ¿ ÙËÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ¿ÚıÚˆÓ ÙÔ˘ R . Guilland, Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÌ¤ÓˆÓÛÙÔÓ ÙfiÌÔ Etudes de topographie de Constantinoplebyzantine, I-II, μÂÚÔÏ›ÓÔ-Amsterdam 1969, ÙË ÌÂÏ¤ÙËÁÈ· ÙË Ã·ÏÎ‹ ¶‡ÏË ÙÔ˘ C. Mango The Brazen House,∫ÔÂÁ¯¿ÁË 1959, ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙˆÓ ·Ó·ÛÎ·ÊÒÓ ÙÔ˘¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÙÔ˘ St. Andrews, The Great palace ofthe Byzantine emperors, being a first report on theexcavations carried out in Istanbul on behalf of theWalker Trust (the University of St. Andrews) 1935-1938, §ÔÓ‰›ÓÔ 21949. ¢Â‡ÙÂÚË ¤ÎıÂÛË, ∂‰ÈÌ‚Ô‡ÚÁÔ1958 Î·È Ù· Ú·ÎÙÈÎ¿ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ Û˘ÓÂ‰Ú›Ô˘ ÛÙËÓ ∫ˆÓ-ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, W. Jobst [Î.·.], Neue Forschungen undRestaurierungen im byzantinischen Kaiserpalast vonIstanbul : Akten der Internationalen Fachtagung vom6.-8. November 1991 in Istanbul, μÈ¤ÓÓË 1999.3. °È· ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Ù›ÙÏˆÓ Î·È·ÍÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ· Î·È ÙË Û¯ÂÙÈÎ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·-Ê›· ‚Ï. N. Oikonomides, Les listes de préséancebyzantines des IÃe et Xe siècles, ¶·Ú›ÛÈ 1972.4. ¶ÂÚ› ‚·ÛÈÏÂ›Ô˘ Ù¿ÍÂˆ˜ π 83, ¤Î‰. ∞. Vogt, II, Û.169.5. °È· ÙË Ï·ÙÈÓÔÌ¿ıÂÈ· ÙˆÓ μ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Î·È È‰È·ÈÙ¤-Úˆ˜ ÙˆÓ ÓÔÌÈÎÒÓ ‚Ï. ™. ΔÚˆÈ¿ÓÔ˜, ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÓÔÌÈ-Î‹ ÁÏÒÛÛ·, ∞ı‹Ó· 2000.

Õ Tμ�μα πλακιδ�ου με παρ�σταση της στ�-ψης του αυτοκρ�τορα Kωνσταντ�νου Z´ Πορ-φυρογ�ννητου απ� τον Xριστ�. Tο εγχειρ�διο«Περ� βασιλε�ου τ�ξεως» του Πορφυρογ�ννη-του ε�ναι μια απ� τις κυρι�τερες πηγ�ς πλη-ροφορι�ν για την επ�σημη ζω� της βυζαντι-ν�ς αυτοκρατορικ�ς αυλ�ς (M�σχα, Kρατικ�Mουσε�ο Kαλ�ν Tεχν�ν, φωτ.: «Iστορ�α τουEλληνικο� Eθνους», Eκδοτικ� Aθην�ν).


Aπεικον�σεις της Γ�ννησηςστην παλαιοχριστιανικ� τ�χνη

Tου πøÕ¡¡∏ ¢. B∞ƒ∞§∏

Δρος Πανεπιστημ�ου Θεσσαλον�κης -Βυζαντινολ�γου

∏°Œ¡¡∏™∏ ÙÔ˘ πËÛÔ‡ ÃÚÈÛÙÔ‡,‡„ÈÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÎÔÛÌÔ˚ÛÙÔÚÈ-Î‹˜ ÛËÌ·Û›·˜, Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜

‰ÂÓ ÁÈÔÚÙ·˙fiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎ‹¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ·ÊÔ‡ ÁÈ· ÙÔ˘˜·ÔÛÙfiÏÔ˘˜, ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·ÈÙÔ˘˜ ·Ù¤ÚÂ˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ÚÒÙˆÓ ÌÂÙ·-¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ·ÈÒÓˆÓ, Ë ıÂ›· Ï·ÙÚÂ›·ÂÈÎÂÓÙÚˆÓfiÙ·Ó Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔÎ·È ÙËÓ ·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ∫˘Ú›Ô˘. ™‡Ì-ÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ Liber pontificalis, ÙÔ ‚È-‚Ï›Ô ÙˆÓ ¶·ÒÓ ÌÂ ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÁÈ· Ù· ÂÚ·ÁÌ¤Ó· ÙˆÓÂÈÛÎfiˆÓ ÙË˜ ƒÒÌË˜, Ô ÔÓÙ›ÊËÎ·˜Ô˘ ÚÒÙÔ˜ ÂÈÛ‹Á·ÁÂ ·ÁÚ˘Ó›· ÁÈ·ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ ‹Ù·Ó Ô ¿ÁÈÔ˜ΔÂÏÂÛÊfiÚÔ˜ (125-136). ∏ ÓÂfiÙÂÚË¤ÚÂ˘Ó· fiÌˆ˜ ‰¤¯ÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· fiÙÈ ËÏËÚÔÊÔÚ›· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË ·Ó-Ó˘¯›‰· ·ÔÙÂÏÂ› ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÚÔ-Ûı‹ÎË. øÛÙfiÛÔ, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ¿ÁÈÔ˜ πˆ¿Ó-ÓË˜ Ô ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜ ÛÂ Û¯ÂÙÈÎ‹ ÔÌÈÏ›·ÙÔ˘, ÙÔ˘ 386-387, ÂÈ‚Â‚·ÈÒÓÂÈ fiÙÈ ÔÂ›ÛËÌÔ˜ ÂÔÚÙ·ÛÌfi˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ÙÔ˘ £Â·ÓıÚÒÔ˘ ÍÂÎ›ÓËÛÂ ·fi ÙË ƒÒ-ÌË, ¿ÓˆıÂÓ Î·È ÂÎ ·Ï·È¿˜ ·Ú·‰fiÛÂˆ˜.

√ˆÛ‰‹ÔÙÂ Ë ÁÈÔÚÙ‹ ı· Ú¤ÂÈ Ó·Î·ıÈÂÚÒıËÎÂ ÙÔ ·ÚÁfiÙÂÚÔ Î·Ù¿ ÙË‰Â‡ÙÂÚË ‹ ÙËÓ ÙÚ›ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 4Ô˘·ÈÒÓ·, ·ÊÔ‡ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÂ ÚˆÌ·˚-Îfi ÂÔÚÙÔÏfiÁÈÔ ÙÔ˘ 354. ™ÙË ¯ÚÔÓÈÎ‹·˘Ù‹ ÙÔÔı¤ÙËÛË Û˘ÓËÁÔÚÂ› Î·È ÙÔÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ª¤Á·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜,ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù·Í›‰È ÙË˜ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∂Ï¤ÓË˜ÛÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ΔfiÔ˘˜(326-328), ›‰Ú˘ÛÂ ÙË ‚·ÛÈ-ÏÈÎ‹ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÛÙËμËıÏÂ¤Ì, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¿Óˆ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ: ÙËÓ ÂÎ-ÎÏËÛ›· ·˘Ù‹ Â›‰Â ¤Ó·˜ÚÔÛÎ˘ÓËÙ‹˜ ·fi ÙË °·-Ï·Ù›· ‹‰Ë ÙÔ 333. ∏ ÂÔÚÙ‹ÙË˜ 25Ë˜ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘·ÓÙÈÎ·Ù¤ÛÙËÛÂ, fiˆ˜ Â›-Ó·È ÁÓˆÛÙfi, ÙËÓ ÂÈ‰ˆÏÔ-Ï·ÙÚÈÎ‹ ÂÔÚÙ‹ ÙË˜ Á¤ÓÓËÛË˜ ÙÔ˘ ıÂÔ‡HÏÈÔ˘ ÙÔ˘ ∞Ó›ÎËÙÔ˘ (sol invictus): ÌÂ-Ù¿ ÙÔ ¯ÂÈÌÂÚÈÓfi ËÏÈÔÛÙ¿ÛÈÔ ÂÔÚÙ·˙fi-Ù·Ó Â›ÛËÌ· Ë Á¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ∏Ï›Ô˘ ·fiÙË ªËÙ¤Ú· ÙˆÓ £ÂÒÓ, ÙËÓ Ô˘Ú¿ÓÈ··Úı¤ÓÔ ‹ ÙËÓ ∞ÊÚÔ‰›ÙË √˘Ú·Ó›·.

¶ÚÒÙÂ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂÈ˜∏ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ÙË˜ Á¤ÓÓËÛË˜ ÙÔ˘ £Â·Ó-ıÚÒÔ˘ Û˘Ì‚·‰›˙ÂÈ Ì¿ÏÏÔÓ ÌÂ ÙÔÓ¯ÚfiÓÔ Î·ıÈ¤ÚˆÛË˜ ÙË˜ ÂÔÚÙ‹˜: ·Ó ‰ÂÓÌ·˜ ··Ù¿ ÙÔ Ûˆ˙fiÌÂÓÔ ˘ÏÈÎfi, ÔÈ ·Ú-¯·ÈfiÙÂÚÂ˜ ÁÓˆÛÙ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÌÔ-

H Πλακ�διο απ� ελε-φαντοστ� με τη Γ�ν-νηση (6ος αι�νας),τυπικ� παρ�δειγματου δε�τερου εικονο-γραφικο� τ�που τηςσκην�ς (Oυ�σιγκτον.Bυζαντιν� συλλογ�Dumbarton Oaks,φωτ.: «M�τηρ Θεο�,Aπεικον�σεις της Πα-ναγ�ας στη βυζαντιν�τ�χνη», Kατ�λογοςEκθεσης 2000).

¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ‰‡Ô‚·ÛÈÎÔ› ÂÈÎÔÓÔÁÚ·-ÊÈÎÔ› Ù‡ÔÈ: Ô ‰˘ÙÈ-Îfi˜ Î·È Ô ·Ó·ÙÔÏÈÎfi˜


ÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚÔÓÔÏÔÁËıÔ‡Ó ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘3Ô˘ ‹ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∞ÏÏ¿ÌfiÓÔ Ù· Ô˘ÛÈÒ‰Ë ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ·Ê‹ÁË-ÛË˜ ÙÔ˘ ∫·Ù¿ §Ô˘Î¿Ó ∂˘·ÁÁÂÏ›Ô˘ (‚ã 1-20) ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÔÈ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓÂ˜ÙË˜ ƒÒÌË˜: ÌÈ· ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›· ÙË˜ Î·Ù·-ÎfiÌ‚Ë˜ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ™Â‚·ÛÙÈ·ÓÔ‡, ÙÔ Î¿-Ï˘ÌÌ· ÙË˜ Û·ÚÎÔÊ¿ÁÔ˘ ÙÔ˘ ª¿ÚÎÔ˘∫Ï·˘‰È·ÓÔ‡ Î·È ¤Ó· ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ Ô˘¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ 343 (¤ÙÔ˜˘·ÙÂ›·˜ ÙˆÓ ¶Ï·ÎÈ‰›Ô˘ Î·È ƒˆÌ‡ÏÔ˘ÙË˜ Û˘ÓÔ‰Â˘ÙÈÎ‹˜ ÂÈÁÚ·Ê‹˜) ÂÈÎÔÓ›-˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÌÈÎÚfi ÃÚÈÛÙfi Û·ÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÛÙË Ê¿ÙÓË Î·È ¿Óˆ ·fi ·˘Ù‹Ó Ù· ‰‡Ô˙Ò·, ÂÓÒ ¤Ó·˜ ‹ ‰‡Ô ‚ÔÛÎÔ› ÂÎÊÚ¿-˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ÔÚ›· ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ı·‡Ì·.

∞fi ÙÔÓ ·Ú¯ÈÎfi ·˘ÙfiÓ ˘Ú‹Ó· ÙË˜ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›·˜ ÙË˜ ÛÎËÓ‹˜ ÚÔ¤Î˘-„·Ó ÔÈ ‰‡Ô ‚·ÛÈÎÔ› ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ› Ù‡-ÔÈ, Ù· ‰‡Ô ‚·ÛÈÎ¿ Û˘ÓıÂÙÈÎ¿ Û¯‹Ì·-Ù¿ ÙË˜, Ù· ÔÔ›· ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Â›¯·Ó Î·-ıÈÂÚˆıÂ› Ó· Ï¤ÁÔÓÙ·È «‰˘ÙÈÎfi˜» Î·È«·Ó·ÙÔÏÈÎfi˜»» Ù‡Ô˜. √È ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎÔ›·˘ÙÔ› ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ›, ˆÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ·ÔÎ·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙÔÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi ıÂÔÏÔ-ÁÈÎfi Ì‹Ó˘Ì· ÙÔ˘ Î·ıÂÓfi˜ Ù‡Ô˘. √ÚÒÙÔ˜ ı¤ÙÂÈ ÛÂ ÚÒÙÔ Â›Â‰Ô, ¿Ú·Î·È ÛÂ ÛËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈÎ¿ ·ÓÒÙÂÚÔ, ÙÔıÂ›Ô ‚Ú¤ÊÔ˜-˘fiÌÓËÛË ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ Î·È ÙÔ˘ ‰fiÁÌ·ÙÔ˜ ÙË˜∂ÓÛ¿ÚÎˆÛË˜ ÙÔ˘ §fiÁÔ˘. √ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ÙÔÔıÂÙÂ› ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ·Ú¿ÛÙ·-ÛË˜ ÙËÓ ·Ó·ÎÂÎÏÈÌ¤ÓË ¶·Ó·Á›·, ÙËªËÙ¤Ú· ÙÔ˘ £Â·ÓıÚÒÔ˘ Ô˘ ÏÂÈ-ÙÔ‡ÚÁËÛÂ ˆ˜ Ì¤ÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹Úˆ-ÛË ÙË˜ ıÂ›·˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜.

√ ÂÓÛ·ÚÎˆÌ¤ÓÔ˜ §fiÁÔ˜

™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈ-Îfi Ù‡Ô, ÙÔ ıÂ›Ô ‚Ú¤ÊÔ˜ Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÂÈÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜: Û·ÚÁ·-ÓˆÌ¤ÓÔ˜ Ô ÌÈÎÚfi˜ ÃÚÈÛÙfi˜ ÎÔÈÌ¿Ù·È

ÛÙË Ê¿ÙÓË, ÂÓÒÙ· ‰‡Ô ˙Ò·, ÙÔ ‚fi-‰È Î·È Ô fiÓÔ˜, ÙÔÓ˙ÂÛÙ·›ÓÔ˘Ó. Δ·Û¿ÚÁ·Ó· Â›Ó·ÈÙ·ÈÓ›Â˜, ÛÊÈ¯ÙÔ‰Â-Ì¤ÓÂ˜ Á‡Úˆ ·fiÙÔ ÎÔÚÌ¿ÎÈ ÙÔ˘,fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÔÈÎËÚÂ›Â˜ ÌÂ ÙÈ˜ÔÔ›Â˜ Ù˘Ï›ÁÔÓÙ·ÈÔÈ ÓÂÎÚÔ›. ∏ Ê¿Ù-ÓË ¿ÏÏÔÙÂ ÌÔÈ¿˙ÂÈÌÂ Î·Ï·ıfiÏÂÎÙÔÎÔÊ›ÓÈ, ¿ÏÏÔÙÂ·Ô‰›‰ÂÙ·È Û·ÓÙÚ·¤˙È Î·È ¿ÏÏÔ-ÙÂ Û·Ó ÎÙÈÛÙfi˜‚ˆÌfi˜ ‹ Û·Ó Û·Ú-ÎÔÊ¿ÁÔ˜. Δ· ˙Ò·‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì·˙›ÛÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿ÙË˜ Ê¿ÙÓË˜, ÚÔ-‚¿ÏÏÔ˘Ó ›ÛˆÙË˜, ÒÛÙÂ Ê·›ÓÔ-ÓÙ·È ÌfiÓÔÓ ÔÈ ÎÂ-Ê·Ï¤˜ ÙÔ˘˜ ‹ Ï · È Û È Ò Ó Ô ˘ Ó·ÓÙÈıÂÙÈÎ¿ ÙÔÚÒÙÔ Ï›ÎÓÔ ÙÔ˘∫˘Ú›Ô˘. ∏ Ê¿ÙÓËÌÂ ÙÔÓ ÃÚÈÛÙfi‚Ú¤ÊÔ˜ Î·È Ù·˙Ò·, Ë ‚·ÛÈÎ‹ ÂÈ-ÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎ‹ ÂÓfi-ÙËÙ· ÙË˜ ·Ú¿-ÛÙ·ÛË˜, ÙÔÔıÂ-ÙÂ›Ù·È Î¿Ùˆ ·fi

·¯˘Ú¤ÓÈÔ ÛÙ¤Á·ÛÙÚÔ Î·È Ï·ÈÛÈÒÓÂÙ·È·fi ‰¤ÓÙÚ·, fiˆ˜ Ë ¿ÌÂÏÔ˜ Î·È Ô ÊÔ›-ÓÈÎ·˜ Ô˘ Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ı·Ó·Û›·Î·È ÙË ‰È·ÈÒÓÈÛË ÙË˜ ˙ˆ‹˜, ‹ ·fi ‚Ô-ÛÎÔ‡˜ Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙÔ ·È‰›, Û˘ÓÔÌÈ-ÏÔ‡Ó ¯ÂÈÚÔÓÔÌÒÓÙ·˜ ‹ ÎÔÈÙÔ‡Ó „ËÏ¿¤Îı·Ì‚ÔÈ. ∏ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ·˘Ù‹ ‰È·-ÎÚ›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙË Û˘ÌÌÂÙÚ›·, ÙËÓ ˘·ÈÓÈ-ÎÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË ÏÈÙfiÙËÙ· ÙË˜ ·Ê‹ÁË-ÛË˜.

∞·ÓÙÔ‡Ó ·ÚÎÂÙ¿ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈ-Î¿ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Î·ÈÙˆÓ ·Ú·ÏÏ·ÁÒÓ ÙÔ˘. ªfiÓË Ë ‚·ÛÈÎ‹ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ· ÙË˜ ·Ú¿ÛÙ·-ÛË˜ ··ÓÙ¿ ÛÂ Î¿Ï˘ÌÌ· Û·ÚÎÔÊ¿ÁÔ˘·fi ÙÔ μ·ÙÈÎ·Ófi, ÛÙË Û·ÚÎÔÊ¿ÁÔ ÙÔ˘·Á›Ô˘ ∫¤ÏÛÔ˘ ÛÙÔ ªÈÏ¿ÓÔ, ÛÂ ÌÈ· ·Ó¿-ÁÏ˘ÊË Ï¿Î· ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ªÔ˘ÛÂ›-Ô˘ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ ·fi ÙË ¡¿ÍÔ, fiÏ· ÙÔ˘4Ô˘ ·ÈÒÓ·, Î·ıÒ˜ Î·È ÛÂ ¯Ú˘Ûfi ÂÁÎfiÏ-ÈÔ ·fi Ù· A‰·Ó·, ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ·, Û‹-ÌÂÚ· ÛÙÔ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙË˜∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜. ™Â ÈÔ ·ÊËÁËÌ·-ÙÈÎ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, Ë ‚·ÛÈÎ‹ ·˘Ù‹ÂÓfiÙËÙ· Ï·ÈÛÈÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÙÚÂÈ˜ª¿ÁÔ˘˜, ·fi ÙË ÌÈ· ÏÂ˘Ú¿, Î·È ·fiÙËÓ Î·ıÈÛÙ‹ £ÂÔÙfiÎÔ, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË,fiˆ˜ ‰È·ÛÒ˙Ô˘Ó Î·Ï‡ÌÌ·Ù· Û·ÚÎÔÊ¿-ÁˆÓ ·fi ÙÔ μ·ÙÈÎ·Ófi Î·È Ë Û·ÚÎÔÊ¿-ÁÔ˜ ÙË˜ ∞‰ÂÏÊ›·˜ ÛÙÈ˜ ™˘Ú·ÎÔ‡ÛÂ˜(ÂÚ. 340-345). ™Â ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂÈ˜ ÏÈÙ¤˜, Ë¶·Ó·Á›· Î·È Ô πˆÛ‹Ê, fiÚıÈÔÈ ‹ Î·ıÈ-ÛÙÔ› ÛÂ ‚Ú¿¯Ô˘˜, ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÂÎ·-Ù¤ÚˆıÂÓ ÙË˜ Ê¿ÙÓË˜ fiˆ˜ ÛÙÔ ÂÏÂÊ¿-ÓÙÈÓÔ ÎÈ‚ˆÙ›‰ÈÔ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÛÙÔªÔ˘ÛÂ›Ô μÈÎÙˆÚ›·˜ Î·È ∞Ï‚¤ÚÙÔ˘ ÛÙÔ§ÔÓ‰›ÓÔ, ÛÙÔ ÁÓˆÛÙfi ‡Ê·ÛÌ· ÙÔ˘ 6Ô˘·ÈÒÓ· ÙÔ˘ ıËÛ·˘ÚÔÊ˘Ï·Î›Ô˘ ÙˆÓSancta Sanctorum ÛÙÔ μ·ÙÈÎ·Ófi, Î·-ıÒ˜ Î·È ÛÙÔÓ ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ ‰È¿ÎÔÛÌÔ ÂÓfi˜·Ï·‚¿ÛÙÚÈÓÔ˘ Î›ÔÓ· ·fi ÙÔ ÎÈ‚ÒÚÈÔÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ª¿ÚÎÔ˘ ÙË˜ μÂÓÂÙ›·˜, ÙÔ˘6Ô˘ ·ÈÒÓ·, Ô˘ ıÂˆÚÂ›Ù·È ˆ˜ ¤¯ÂÈ ÌÂ-

Ù·ÊÂÚıÂ› ·fi ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹ (ÂÓ‰Â¯ÔÌ¤-Óˆ˜ ·fi ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡-ÔÏË).

™ÙË ÌÈÎÚÔÁÚ·Ê›· ÌÂ ÙËÓ °¤ÓÓËÛËÛÙÔÓ ÎÒ‰ÈÎ· ÙÔ˘ ÌÔÓ·¯Ô‡ ƒ·ÌÔ˘ÏÏ¿,ÙÔ˘ 586 Ì.Ã., Ô˘ Û‹ÌÂÚ· Ê˘Ï¿ÛÛÂÙ·ÈÛÙË §·˘ÚÂÓÙÈ·Ó‹ μÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ÙË˜ºÏˆÚÂÓÙ›·˜, Ë £ÂÔÙfiÎÔ˜ ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·ÈÎ·ıÈÛÙ‹, fiˆ˜ Î·È ÛÙ· ·Ú·¿Óˆ ·-Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·. ΔÔÔıÂÙÂ›Ù·È fiÌˆ˜ ÛÂÚÒÙÔ Â›Â‰Ô, ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙË Ê¿Ù-ÓË Î·È ÎÔÓÙ‡ÙÂÚ· ÛÙÔ ıÂ·Ù‹, Û‡ÌÊˆ-Ó· ÌÂ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi Ù‡Ô.ΔÔ Û¿ÓÈÔ ·˘Ùfi Û˘ÓıÂÙÈÎfi Û¯‹Ì· ı·Â·Ó·ÏËÊıÂ› ·ÚÁfiÙÂÚ·, ·Ú·ÏÏ·ÁÌ¤-ÓÔ, Î·È ÛÙËÓ ÔÌÒÓ˘ÌË ÌÈÎÚÔÁÚ·Ê›·ÙÔ˘ ÂÚ›ÊËÌÔ˘ ªËÓÔÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘ μ·ÛÈ-ÏÂ›Ô˘ ÙÔ˘ μã (ÂÚ. 985), Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔμ·ÙÈÎ·Ófi.

∏ ªËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡,Ë fiÓÙˆ˜ £ÂÔÙfiÎÔ˜

™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈ-Îfi Ù‡Ô, Ë ¶·Ó·Á›· Â›Ó·È Í·ÏˆÌ¤ÓËÛÂ ÎÚÂ‚¿ÙÈ ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ï¿ÓÔ ÙË˜ ·-Ú¿ÛÙ·ÛË˜, ÌÂ ÙÔ ·Ó·ÎÂÎÏÈÌ¤ÓÔ ÛÒÌ·ÙË˜ Î·È ÙÔ ÛÙÚÒÌ· Ó· Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó¤Ó·Ó ÏÔÍfi ¿ÍÔÓ· Ô˘ ·Ì¤Ûˆ˜ ÙÚ·‚¿ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ıÂ·Ù‹. ∞Ô‰›‰ÂÙ·ÈÛ˘¯Ó¿ ÎÔ˘Ú·ÛÌ¤ÓË ·fi ÙÈ˜ ˆ‰›ÓÂ˜ ÙÔ˘ÙÔÎÂÙÔ‡. ™Â ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Â‰Ô, ÌÈÛÔ-ÎÚ˘ÌÌ¤ÓË ·fi ÙË ÛÙÚˆÌÓ‹, ÙÔÔıÂ-ÙÂ›Ù·È Ë Ê¿ÙÓË, ÌÂ ÙÔ Û·ÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÃÚÈÛÙfi Î·È Ù· ˙Ò·. √ πˆÛ‹Ê ÂÈÎÔÓ›˙Â-Ù·È ÛÎÂÙÈÎfi˜ Î·ıÈÛÌ¤ÓÔ˜ ÛÂ ‚Ú¿¯Ô‰›Ï· ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›· ‹ ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ›Ûˆ·fi ÙÔ ÛÙÚÒÌ·, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ·ÔÚËÌ¤-ÓÔ˜ ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜. ∏ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ·˘Ù‹‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ Â˘ÚËÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·ÛÙË Û‡ÓıÂÛË, ·ÊÔ‡ ·›ÚÂÙ·È Ë ·Ú·Ù·-ÎÙÈÎfiÙËÙ·, Î·È ÁÈ· ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ··ÊËÁËÌ·ÙÈÎ‹˜ ·Ó¿Ù˘ÍË˜ ‰Â˘ÙÂÚÂ˘fi-ÓÙˆÓ ÂÂÈÛÔ‰›ˆÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Î‡ÚÈ·‰ÔÌÈÎ¿ ÙË˜ ÛÙÔÈ¯Â›·.

¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂˆÓ Ô˘ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ·˘-Ùfi Ù‡Ô Â›Ó·È ¿ÌÔÏÏ· Î·È ··ÓÙÔ‡ÓÎ˘Ú›ˆ˜ ÛÂ ¤ÚÁ· ÌÈÎÚÔÙÂ¯Ó›·˜ Ô˘ ¯ÚÔ-ÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔÓ 6Ô Ì¤¯ÚÈ Î·È ÙÔÓ8Ô ·ÈÒÓ· Î·È Û‹ÌÂÚ· Â›Ó·È ‰È·Û·ÚÌ¤-Ó· ÛÂ ªÔ˘ÛÂ›· Î·È Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ·Ó¿ ÙÔÓÎfiÛÌÔ: Î·Ì¤ÔÈ ·fi ËÌÈÔÏ‡ÙÈÌÔ˘˜ Ï›-ıÔ˘˜ (¶·Ú›ÛÈ, Cabinet des Médailles),ÂÁÎfiÏÈ·-Ê˘Ï·¯Ù¿ ·fi ˘·ÏfiÌ·˙· (μ·-ÙÈÎ·Ófi) Î·È ·fi ¯Ú˘Ûfi (Û˘ÏÏÔÁ‹Schmidt ÛÙÔ ªfiÓ·¯Ô), ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·(fiˆ˜ ¤Ó· ·ÛËÌ¤ÓÈÔ ÂÚÈÎ¿ÚÈÔ ÙÔ˘ªÔ˘ÛÂ›Ô˘ ÙÔ˘ ∫·˝ÚÔ˘), ÌÈÎÚ¤˜ ÂÈÎfiÓÂ˜·fi ÛÙfiÎÔ (μÚÂÙ·ÓÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô) ‹ ·fi¯·ÏÎfi (ªÔ˘ÛÂ›· μÂÚÔÏ›ÓÔ˘), ÂÏÂÊ·-ÓÙÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· (˘Í›‰· ÌÔÓ‹˜ Werden,Ï·Î›‰ÈÔ ÛÙËÓ Î·ı¤‰Ú· ÙÔ˘ ÂÈÛÎfi-Ô˘ ª·ÍÈÌÈ·ÓÔ‡ ÛÙË ƒ·‚¤ÓÓ·, Ï·Î›-‰ÈÔ ÛÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ Dumbarton OaksÙË˜ √˘¿ÛÈÁÎÙÔÓ), ˘Ê¿ÛÌ·Ù· (§Ô‡‚ÚÔ),Â˘ÏÔÁ›Â˜ ·fi ÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ΔfiÔ˘˜ (Û‹-ÌÂÚ· ÛÙË Monza Î·È ÙÔ Bobbio). ¶·-Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÌÂ ÙË °¤ÓÓËÛË ÛÙÔÓ Ù‡Ô·˘ÙfiÓ ‰È·ÛÒ˙ÔÓÙ·È Î·È ·fi ·ÍÈÔÛËÌÂ›-ˆÙ· ¤ÚÁ· ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜, fiˆ˜ ÙÔ Î¿Ï˘Ì-Ì· ÌÈ·˜ ÏÂÈ„·ÓÔı‹ÎË˜ ·fi ÙÔ˘˜ ∞Á›-Ô˘˜ ΔfiÔ˘˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·ÈÒÓ·, Û‹ÌÂÚ·ÛÙÔ μ·ÙÈÎ·Ófi, ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ 8Ô˘ ·ÈÒ-Ó· ·fi ÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË, Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔ∂ÚÌÈÙ¿˙, Î·ıÒ˜ Î·È Ë ÔÌÒÓ˘ÌË ÙÔÈ¯Ô-ÁÚ·Ê›· ÛÙËÓ ·„›‰· ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙË˜ ¶·-Ó·Á›·˜ foris Portas ÛÙÔ ∫·ÛÙÂÏÛ¤ÚÈÔÙË˜ πÙ·Ï›·˜, Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È Á‡ÚˆÛÙÔ 700.

H Mαρμ�ρινη αν�γλυ-φη πλ�κα με τη Γ�ννη-ση απ� τη N�ξο (4οςαι�νας), τυπικ� παρ�-δειγμα του πρ�του ει-κονογραφικο� τ�πουτης σκην�ς. Παριστ�νε-ται μ�νο η βασικ� εικο-νογραφικ� εν�τητα τηςσκην�ς: η φ�τνη, απο-δοσμ�νη σαν τρ�πεζα �βωμ�ς, με το σπαργα-νωμ�νο βρ�φος και ταζ�α, πλαισι�νεται απ�δ�ο δ�ντρα-σ�μβολααθανασ�ας και διαι�νι-σης της ζω�ς. Aθ�να,Bυζαντιν� και Xριστια-νικ� Mουσε�ο.


H ·ÈÛÙ›· ÙË˜ ™·ÏÒÌË˜

∞fi ÙËÓ ÚÒÈÌË ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ÙË˜°¤ÓÓËÛË˜ ÔÏÏ¤˜ Â›Ó·È ÔÈ ÏÂÙÔÌ¤ÚÂÈ-Â˜ ÂÎÂ›ÓÂ˜ Ô˘ ·Í›˙Ô˘Ó È‰È·›ÙÂÚÔ Û¯Ô-ÏÈ·ÛÌfi, ÂÂÈ‰‹ Ì¤Û· ÙÔ˘˜ ÎÚ‡‚Ô˘Ó¤Ó· ‚·ı‡ ıÂÔÏÔÁÈÎfi Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi Î·È·ÔÎ·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙÔ Â‡ÚÔ˜ ÙË˜ Â›‰Ú·-ÛË˜ ÙË˜ ·ÙÂÚÈÎ‹˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÂ›·˜ ÛÙÈ˜ÂÈÎ·ÛÙÈÎ¤˜ Ù¤¯ÓÂ˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜. ΔÔ ÈÔ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÓfi˜ÂÂÈÛÔ‰›Ô˘ ·fi Ù· ·fiÎÚ˘Ê· Â˘·ÁÁ¤-ÏÈ· Ô˘ ·Ô‰fiıËÎÂ Î·È ÛÙËÓ Ù¤¯ÓËÌ¤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙË˜ ∂ÈÎÔÓÔÌ·¯›·˜,Â›Ó·È ·˘Ùfi ÙË˜ Ì·›·˜ Î·È ÙË˜ ¿ÈÛÙË˜™·ÏÒÌË˜.

∫·Ù¿ ÙË ‰È‹ÁËÛË ÙÔ˘ ÚˆÙÂ˘·ÁÁÂ-Ï›Ô˘ ÙÔ˘ π·ÎÒ‚Ô˘ (ÎÂÊ. 18-20), ÂÓfi˜·fiÎÚ˘ÊÔ˘ (‰ËÏ. ÌË ÁÓ‹ÛÈÔ˘ Î·È Î·-ıÔÏÈÎ¿ ·Ô‰ÂÎÙÔ‡) ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÙÔ˘ 4Ô˘›Ûˆ˜ ·ÈÒÓ·, Ô πˆÛ‹Ê ·ÊÔ‡ ÂÁÎ·Ù¤-ÛÙËÛÂ ÙËÓ ª·Ú›· ÛÂ ÌÈ· ÛËÏÈ¿ ÛÙ·ÂÚ›¯ˆÚ· ÙË˜ μËıÏÂ¤Ì, ·Ó·˙‹ÙËÛÂÌÈ· Ì·›· ÁÈ· Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚ¯Ô-Ìfi ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. ∞ÊÔ‡ ÙË ‚Ú‹ÎÂ Î·ÈÙËÓ Ô‰‹ÁËÛÂ Ì¤¯ÚÈ ÙË ÛËÏÈ¿, ÂÎÂ›ÓË·Ì¤Ûˆ˜ ·Ó·ÊÒÓËÛÂ «ÛˆÙËÚ›· ÙˆπÛÚ·‹Ï ÂÁÂÓÓ‹ıË», ÁÈ·Ù› ·fi ÙÔ ÂÛˆ-ÙÂÚÈÎfi ¤‚Á·ÈÓÂ ¿ÏÂÙÔ Êˆ˜ «ÒÛÙÂÙÔ˘˜ ÔÊı·ÏÌÔ‡˜ ÌË Ê¤ÚÂÈÓ». ∏ Ì·Ì‹Ì·›ÓÔÓÙ·˜ Â›‰Â ÙËÓ ¶·Ó·Á›· Ó· ıË-Ï¿˙ÂÈ ÙÔ ·È‰› Î·È, ‚Á·›ÓÔÓÙ·˜, ÂÈ‰Ô-Ô›ËÛÂ ÌÈ· ¿ÏÏË Á˘Ó·›Î·, ÙË ™·ÏÒ-ÌË, ÁÈ· ÙÔ ı·˘Ì·ÛÙfi ÁÂÁÔÓfi˜. ∏ ™·-ÏÒÌË, ÊÈÏÔÂÚ›ÂÚÁË Î·È ·fiÙÔÌË,‰ÂÓ ÙËÓ ›ÛÙÂ„Â Î·È ˙‹ÙËÛÂ Ó· „·‡-ÛÂÈ ÙË Ê‡ÛË ÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘. ∞Ì¤Ûˆ˜ÙË˜ ÎfiËÎÂ ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ·fi·Ú·Î¿ÏÈ· Î·È ÚÔÛÂ˘¯‹, ¤Ó·˜ ¿ÁÁÂ-ÏÔ˜ ÙË˜ Â›Â Ó· Ê¤ÚÂÈ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙË˜ ÎÔ-ÓÙ¿ ÛÙÔÓ ∫‡ÚÈÔ Î·È Ó· ÙÔÓ ¿ÚÂÈ·ÁÎ·ÏÈ¿. ∂˘ı‡˜ ÌfiÏÈ˜ ·Ó·ÊÒÓËÛÂ«‚·ÛÈÏÂ‡˜ ÂÁÂÓÓ‹ıË Ì¤Á·˜ ÂÓπÛÚ·‹Ï», ÁÈ·ÙÚÂ‡ÙËÎÂ.

∏ ™·ÏÒÌË, ÁÔÓ·ÙÈÛÙ‹ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÊ¿ÙÓË ‹ fiÚıÈ· ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ¶·Ó·-Á›·, ··ÓÙ¿ ÛÂ ·ÚÎÂÙ¿ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ (Ï.¯.ÛÙÈ˜ ˘Í›‰Â˜ ·fi ÂÏÂÊ·ÓÙÔÛÙfi ÙÔ˘μÂÚÔÏ›ÓÔ˘, ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È., Î·È ÙË˜ μÈ¤Ó-ÓË˜, ÙÔ˘ 8Ô˘ ·È.) fiÛÔ Î·È ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi Ù‡Ô (Ï.¯. ÛÙÔ Ï·Î›-‰ÈÔ ·fi ÙÔÓ ıÚfiÓÔ ÙÔ˘ ª·ÍÈÌÈ·ÓÔ‡ÛÙË ƒ·‚¤ÓÓ· Î·È ÛÙËÓ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›·ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ∫·ÛÙÂÏÛ¤ÚÈÔ). ¢‡Ô ·-ÓÔÌÔÈfiÙ˘· Ï·Î›‰È· ·fi ÂÏÂÊ·ÓÙÔ-ÛÙfi ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÙÔ ¤Ó· Û‹ÌÂÚ·ÛÙÔ ª¿ÓÙÛÂÛÙÂÚ (μÈ‚ÏÈÔı‹ÎË JohnRylands) Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ÛÙÔ §ÔÓ‰›ÓÔ(μÚÂÙ·ÓÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô), Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙÔ Î¿-Ùˆ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ °¤Ó-ÓËÛË˜ ÛÂ Ù‡Ô ·Ó¿ÌÂÈÎÙÔ: ÛÙË ÌÈ·ÏÂ˘Ú¿ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ë Ê¿ÙÓË ÌÂ ÙÔÃÚÈÛÙfi Î·È Ù· ˙Ò·, ÂÓÒ ÌÚÔÛÙ¿ Ë™·ÏÒÌË ÁÔÓ·Ù›˙ÂÈ ‰ÂfiÌÂÓË ÁÈ· ÙÔ ¯¤-ÚÈ ÙË˜, Î·È ÛÙËÓ ¿ÏÏË Ë £ÂÔÙfiÎÔ˜·Ó··‡ÂÙ·È ¿Óˆ ÛÙÚÒÌ· ÁÂÌ¿ÙÔ¿¯˘Ú·, ÎÔÈÙ¿˙ÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÙÔ ı·‡Ì·ÙË˜ ›·ÛË˜. ∞Ó Î·È ÛÙË Ï·ÙÈÓÈÎ‹ ¢‡ÛË ËÂÈÎfiÓÈÛË ÙÔ˘ ÂÂÈÛÔ‰›Ô˘ ·˘ÙÔ‡ Û˘ÓÂ-¯›ÛÙËÎÂ ÛÔÚ·‰ÈÎ¿ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ 8Ô ·È-ÒÓ·, ÛÙÔ Ì¤ÛÔ Î·È ‡ÛÙÂÚÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ Ë™·ÏÒÌË ¤ÁÈÓÂ ÌÈ· ·fi ÙÈ˜ Ì·›Â˜ (Û‡Ì-ÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ æÂ˘‰Ô-ª·Ùı·›Ô, ÎÂÊ.13), ¤·„Â Ó· ·ÔÙÂÏÂ› ·fi ÌfiÓË ÙË˜¤Ó·˜ Ì¿ÚÙ˘Ú·˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ Î·È Û‡Ì-‚ÔÏÔ ÌÂÙ·Ì¤ÏÂÈ·˜ Î·È ÂÓÙ¿¯ıËÎÂ ÛÙËÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡ ÙÔ˘ ıÂ›Ô˘ ‚Ú¤-ÊÔ˘˜.

ΔÔ ÂÂÈÛfi‰ÈÔ ÙË˜ ·ÈÛÙ›·˜ ÙË˜ ™·-ÏÒÌË˜ ·ÔÙÂÏÂ› Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ¤Ó· ı·‡-

Ì·, Ô˘ ÙÂÏÂ›Ù·È Ì¤Û· ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ı·‡Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜.∫·È Ë ›‰È· Ë ™·ÏÒÌË, ÌÂ ÙËÓ ÙÈÌˆÚ›·Î·È ÙË ıÂÚ·Â›· ÙË˜, Â›Ó·È Ì¿ÚÙ˘Ú·˜‰‡Ô ı·˘Ì·ÛÙÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ÙfiÛÔ ÙË˜›‰È·˜ ÙË˜ ÂÓÛ¿ÚÎˆÛË˜ ÙÔ˘ £ÂÔ‡-§fi-ÁÔ˘ fiÛÔ Î·È ÙË˜ ·ÚıÂÓ›·˜ ÙË˜ ªËÙ¤-Ú·˜ ÙÔ˘. ΔÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ·˘Ùfi ı¤Ì··ÔÙÂÏÂ› ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÁÈ·ÙËÓ ¤Í·ÚÛË ÙË˜ ÙÈÌ‹˜ Î·È ÙË˜ ÚÔÛÎ‡-ÓËÛË˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ¶·Ó·Á›·, È‰È·›ÙÂÚ·ÌÂÙ¿ ÙËÓ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹ ™‡ÓÔ‰Ô ÙË˜∂Ê¤ÛÔ˘ (431), Ô˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛÂ ÙËÓ¶·Ó·Á›· ˆ˜ fiÓÙˆ˜ £ÂÔÙfiÎÔ. ΔÔ ÁÂÁÔ-

Ófi˜, Ù¤ÏÔ˜, fiÙÈ Ë Û˘ÓÙÚÈÙÈÎ‹ ÏÂÈÔ„Ë-Ê›· ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó ÙËÓÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ™·ÏÒÌË˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤ÚÁ·Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÂ Á˘Ó·›ÎÂ˜ ‹ ·-Ú·ÁÁ¤ÏıËÎ·Ó ·fi Á˘Ó·›ÎÂ˜ Â›Ó·È ÂÓ-‰ÂÈÎÙÈÎfi ÙÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·ÙË˜ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ ÂÈÎÔÓÔÏ·-Û›·˜, ÙË˜ Á˘Ó·ÈÎÂ›·˜ Â˘Ï¿‚ÂÈ·˜ ÚÔ˜ÙËÓ ¶·Ó·Á›· ‹‰Ë ·fi ÌÈ· ÙfiÛÔ ÚÒÈ-ÌË ÂÔ¯‹, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Ô˘ÂÌÈÛÙÂ˘fiÙ·Ó Ë ÎÔÈÓˆÓ›· ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ÛÙËÓ Î¿ıÂ Û‡˙˘ÁÔ Î·È ÌËÙ¤Ú· Ì¤Û·ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙË˜ ÚÒÈÌË˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ-Î‹˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜.

μ·ÛÈÎ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·: H. LECLERCQ, στ� Dictionnaired’Αrchéologie chrétienne et deLiturgie �ΙΙ 1 (1935), στ. 905-940,λήμμα «Nativité de Jésus».

P. WILHELM, στ� Lexikon derChristlichen Ikonographie 2 (1970),στ. 86-120, λήμμα «Geburt Christi».

G. RISTOW, στ� Reallexikon zurbyzantinischen Kunst 2 (1971), στ.637-662, λήμμα «Geburt Christi».

P. TESTINI, Rivista di ArcheologiaCristiana 48 (1972), σ. 313-333.

Õ Eλεφαντο-στ�ινο πλακ�-διο με τηνπροσκ�νησητων M�γωνκαι τη Γ�ννη-ση. Γονατιστ�η Σαλ�μη δ�-εται για την�ασ� τηςμπροστ� στηφ�τνη του Kυ-ρ�ου. Λονδ�νο,Bρετανικ�Mουσε�ο(φωτ.: «M�-τηρ Θεο�,Aπεικον�σειςτης Παναγ�αςστη βυζαντιν�τ�χνη», Kατ�-λογος Eκθε-σης, 2000).


H Γ�ννηση του Xριστο� στη βυTης MÀƒΔÕ§∏˜ AÃ∂πªÕ™Δ√À -

¶√Δ∞ªπÕ¡√À

Eπιτ�μου Διευθ ντριαςBυζαντινο Mουσε�ου Aθην�ν

«¶∞ƒÕ¢√•√¡ ªÀ™Δ◊ƒπ√¡ ÔÈÎÔÓÔÌÂ›Ù·È Û‹-ÌÂÚÔÓ. K·ÈÓÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ê‡ÛÂÈ˜, Î·È £Âfi˜¿ÓıÚˆÔ˜ Á›ÓÂÙ·È». YÛÙÂÚ· ·fi ÙË Ï‹ÍË

ÙË˜ EÈÎÔÓÔÌ·¯›·˜ ÌÂ ÙËÓ ·Ó·ÛÙ‹ÏˆÛË ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓÙÔ 843, Ë °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡ ¤Ï·‚Â ÌÂ ÙË ‰È·ÌfiÚ-ÊˆÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓÛÙ·ıÂÚ‹ ÛÙ· ˘„ËÏ¿ Î·È ÂÌÚ¤Ô˘Û· ı¤ÛË ÛÙË ˙ˆ-ÁÚ·ÊÈÎ‹ ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÙˆÓ Ó·ÒÓ ÌÂ „ËÊÈ‰ˆÙ¿ Î·ÈÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›Â˜. ¶ÂÚ›‚ÏÂÙË, Û˘Ó·ÈÚÒÓÙ·˜ ÙÔ «Û‹ÌÂ-ÚÔÓ» ÙÔ˘ ‡ÌÓÔ˘ ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ ÌÂ ÙÔ ÙfiÙÂ Î·È·Â›ÔÙÂ ÛÙÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi ¯ÚfiÓÔ ÙË˜ EÎÎÏËÛ›·˜, ‰È·-Î‹Ú˘ÛÛÂ ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· ÙË˜ EÓÛ¿ÚÎˆÛË˜ ÙÔ˘ £ÂÔ‡§fiÁÔ˘, Ô˘ Û‹Ì·ÓÂ ÙËÓ Ï‹ÚˆÛË ÙÔ˘ Û¯Â‰›Ô˘ ÙË˜ıÂ›·˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ ÁÈ· ÙË ÛˆÙËÚ›· ÙÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜ ÙˆÓ ·Ó-

ıÚÒˆÓØ ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·˜ ÛÙÔ˘˜ ÈÛÙÔ‡˜ ¯·Ú¿ Î·È ·-Ú·Ì˘ı›· Î·È ‰È·Ï¿ÌÔÓÙ·˜ ÛÙÈ˜ „˘¯¤˜, Î·ıÒ˜ ÙÔ¿ÛÙÚÔ ÛÙË Ê¿ÙÓË.

H ÈÔ ¯·ÚÈ¤ÛÙÂÚËÎ·È Û‡ÓıÂÙË ·Ú¿ÛÙ·ÛË

H ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜, Ë ¯·ÚÈ¤ÛÙÂÚË Î·È ‰Ë-ÌÔÊÈÏ¤ÛÙÂÚË ÙË˜ Â˘·ÁÁÂÏÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·ÈÛÂ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ EÈÎÔÓÔÌ·¯›· Û˘ÁÎÚÔÙËÌ¤ÓËÛÙÔÓ Î·ÓÔÓÈÎfi ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi Ù‡Ô Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂÎ·Ù¿ ÙË Ì¤ÛË Î·È ÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÔ-¯‹. ™‡ÓıÂÙË, fiÛÔ Î·ÌÈ¿ ¿ÏÏË ·fi ÙÈ˜¯ÚÈÛÙÔÏÔÁÈÎ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜,··ÚÙ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÎÂÓÙÚÈ-Îfi ı¤Ì· Ô˘ ÂÚÈ‚¿Ï-ÏÂÙ·È ·fi Û˘Ó·-Ê‹ ÂÂÈÛfi-‰È· Î·È

ÌÔÚÊ¤˜. ™ÙÔ Ì¤ÛÔ Â›Ó·È Ô Ó‹ÈÔ˜ XÚÈÛÙfi˜ ÛÙË Ê¿ÙÓË,Ô˘ ÙÔÓ ÊˆÙ›˙ÂÈ ÙÔ ¿ÛÙÚÔ Î·È ÙÔÓ ıÂÚÌ·›ÓÔ˘Ó Ù· ̇ Ò·ÌÂ ÙËÓ ·Ó¿Û· ÙÔ˘˜ Ì¤Û· ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ, Ï¿È ÙÔ˘ Ë¶·Ó·Á›· ·Ó·ÎÏÈÓfiÌÂÓË ÛÙË ÛÙÚˆÌÓ‹ ÙË˜.

æËÏ¿ ÔÈ ¿ÁÁÂÏÔÈ, ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi ÔÈ ÔÈÌ¤ÓÂ˜, ÔÈ Ì¿ÁÔÈ,Ë Ì·›· Î·È Ë ™·ÏÒÌË Ô˘ ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÏÔ˘ÙÚfi ÙÔ˘·È‰ÈÔ‡ Î·È Ô IˆÛ‹Ê, ‰ÈÂ˘Ú‡ÓÔ˘Ó ÙË ¯·ÚÌfiÛ˘ÓË ÂÈ-ÎfiÓ· ÌÂ ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ ÛÎËÓ¤˜ ·fi ÙÔÓ ·ÊË-ÁËÌ·ÙÈÎfi Î‡ÎÏÔ ÙË˜ °¤Ó-ÓËÛË˜, Ô˘ÌÂ Û˘-


ζαντιν� μνημειακ� ζωγραφικ�ÁÎÂÓÙÚÈÎ‹ Î·È ·ÌÊ›‰ÚÔÌË Î›ÓËÛË ÛÂ ÂÓÈ·›· ÏÔÎ‹Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙ· ¤Ú·Ù· ÙË ÛˆÙ‹ÚÈ· Â›‰ËÛË.

T· Û˘ÛÙ·ÙÈÎ¿ Ì¤ÚË ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘·Ó¿ÁÔ˘Ó ÁÂÓÈÎ¿ ÙËÓ ·Ú¯‹ ÛÙËÓ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹Î·È ÚˆÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Ù¤¯ÓË, ÌÂ Ô„ÈÌfiÙÂÚË ÙËÓ ÂÌÊ¿-ÓÈÛË ÙˆÓ ‰ÔÍÔÏÔÁÔ‡ÓÙˆÓ ·ÁÁ¤ÏˆÓ Î·È ›Ûˆ˜ ÙË ÛÎË-Ó‹ ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡, Ô˘ Û¿ÓÈ· ‡ÛÙÂÚ· ·Ú·ÏÂ›ÂÙ·È

ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹. T·Â˘·ÁÁÂÏÈÎ¿

·Ó·ÁÓÒÛÌ·Ù·, ÚÔÊËÙÈÎ¤˜ ÂÍ·ÁÁÂ-Ï›Â˜ Î·È ·fiÎÚ˘ÊÂ˜ ‰ÈËÁ‹ÛÂÈ˜, ·-ÙÂÚÈÎ¤˜ ÔÌÈÏ›Â˜ Î·È ‡ÌÓÔÈ ·ÔÙÂ-ÏÔ‡Ó ÙÈ˜ ËÁ¤˜ ÙË˜ ÛÔ˘‰·›·˜ ÁÈ·ÙÔ ‰fiÁÌ· ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜. AÓ·ÌÓ‹-ÛÂÈ˜ ÌÔÚÊÒÓ ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ·Ú¯·È-fiÙËÙ·˜, ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹˜ ÂıÈÌÔÙ˘›·˜ Î·È¿ÏÏ· ÙÔ˘ ·ÏÔ‡ Î·ıËÌÂÚÈÓÔ‡ ‚›Ô˘Û˘Ó·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È Î·È ˙˘Á›˙ÔÓÙ·È ÛÂ

Â‡ÌÂÙÚË Û‡ÓıÂÛË Î·È ÂÍ·Óı›˙Ô˘ÓÛÙÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜

ÙË˜ ÂÈÎfiÓ·˜, Ô˘ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÈ ÌÂ Â˘Ï¿‚ÂÈ·,

¯¿ÚË Î·È Â˘Á¤ÓÂÈ·

E˘·ÁÁÂÏÈÎ¿ ·Ó·ÁÓÒÛÌ·Ù·,ÚÔÊËÙÈÎ¤˜ ÂÍ·ÁÁÂÏ›Â˜,·fiÎÚ˘ÊÂ˜ ‰ÈËÁ‹ÛÂÈ˜, ·ÙÂ-ÚÈÎ¤˜ ÔÌÈÏ›Â˜ Î·È ‡ÌÓÔÈ Â›Ó·ÈÔÈ ËÁ¤˜ ÙË˜ ÎÔÚ˘Ê·›·˜ ÁÈ·ÙÔ ‰fiÁÌ· ·˘Ù‹˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË˜

Õ Στην ψηφιδωτ� παρ�στασητης Γ�ννησης (α´ μισ� 11ουαι.) στη Mον� Oσ�ου Λουκ�της Bοιωτ�ας κατασταλ�ζει ησοφ�α της κωνσταντινουπολ�-

τικης ζωγραφικ�ς (φωτ.:«Bυζαντιν� Ψηφιδωτ�»,

Eκδοτικ� Aθην!ν).


Î·È ‰È·‰ËÏÒÓÂÈ ÌÂ Û˘ÁÎÚ·ÙËÌ¤ÓË Û˘-ÁÎ›ÓËÛË ÙÔ «·Ú¿‰ÔÍÔÓ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔÓ».

O ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi˜ T‡Ô˜, ÎÔÈÓfi˜ÛÙ· ÛÙÔÈ¯Â›· Î·È ÙËÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ‰ÔÌ‹ÙÔ˘ ÁÈ· fiÏ· Ù· Â›‰Ë ÙË˜ Ù¤¯ÓË˜, ·Ó·-Ï‡ÂÙ·È Î·È ·Ó·Ï¿ıÂÙ·È ÛÂ Ï‹ıÔ˜ ·-Ú·ÏÏ·ÁÒÓ, ÌÂ ÌÈÎÚ¤˜, ÔÏÔ¤Ó· Î·ÈÓÔ‡Ú-ÁÈÂ˜ ·fi„ÂÈ˜, ÚfiÛÊÔÚÂ˜ ÛÙË ÛËÌ·-Û›·, ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Î·È ÙËÓ ÔÏ˘ÎÔÛÌ›·ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, Ô˘ ˙ˆÔÁÔÓÔ‡Ó ÙË ÌÔÚ-Ê‹ ÙÔ˘. ™ÙË ÌÓËÌÂÈ·Î‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ¿-ÓÙ· ·ÚÂÛÙ¤˜, ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡Ó Î·Ù¿ Î‡-ÚÈÔ ÏfiÁÔ ÙË ‰˘Ó·ÌÈÎ‹ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜Ù¤¯ÓË˜Ø Ê·ÓÂÚ‹ ÛÙËÓ ÔÏ˘ÛËÌ›· ÙˆÓ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ, ÛÙËÓ Â˘-ÛÙÚÔÊ›· ÙË˜ ÚfiÛÏË„Ë˜ Î·È ÙËÓ Â˘·È-ÛıËÛ›· ÙË˜ ÂÚÌËÓÂ›·˜ ÛÂ fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ÙÈ˜ ıÂÔÏÔÁÈÎ¤˜ ·Ô¯ÚÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·-ÙÔ˜ fiÛÔ Î·È ÙË ÏÂÙ‹ ‰ÈÂ›Û‰˘ÛË ÔÚÈ-ÛÌ¤ÓˆÓ Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜ Î·È ¯ÚfiÓÔ˘˜ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ Ô˘ ¤‰ÈÓ·Ó ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙË˜°¤ÓÓËÛË˜ ÔÈÎÂÈfiÙËÙ· Î·È ˙ˆÓÙ¿ÓÈ·.

AÓ·fiÛ·ÛÙË ÛÙË ‰È·ÎfiÛÌËÛËH °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂÌÂ ÙÔ ˘„ËÏfi ‰ÔÁÌ·ÙÈÎfi ÓfiËÌ¿ ÙË˜

·Ó·fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙË ‰È·ÎfiÛÌËÛËÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ó·ÒÓ, ÂÓÙ·ÁÌ¤ÓËÛÙÔÓ Î‡ÚÈÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi Î‡ÎÏÔ ÙˆÓÌÂÁ¿ÏˆÓ ÂÔÚÙÒÓ, ÙÔ˘ ¢ˆ‰ÂÎ·fiÚÙÔ˘. Hı¤ÛË ÙË˜ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙË˜ Â˘·ÁÁÂÏÈÎ‹˜ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙËÓ ÙÔÔıÂÙÂ› Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ·ÛÂ ÏËÛÈfi¯ˆÚË ÙÔ˘ I. B‹Ì·ÙÔ˜ ÂÈÊ¿-ÓÂÈ·, ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈÎ¿, ·fi fiÔ˘ ¿Ú¯È˙ÂË ·Ê‹ÁËÛË, Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ÙË ÓfiÙÈ·ÏÂ˘Ú¿. AÓ¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÔÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ-Îfi Ù‡Ô ÙË˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜, ÂÈÎÔÓ›˙Â·È ÛÙÔN.A. ËÌÈ¯ÒÓÈÔ, ÛÙÈ˜ Î·Ì¿ÚÂ˜ ÙË˜ A. Î·ÈÙˆÓ ÂÁÎ·ÚÛ›ˆÓ ÎÂÚ·ÈÒÓ ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔ‡,„ËÏ¿ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ·fi A. ÙË˜ N. ÏÂ˘-Ú¿˜ ÙÔ˘ Î˘Ú›ˆ˜ Ó·Ô‡ ‹ Î·È ÙÔ˘ IÂÚÔ‡,fiˆ˜ ÛÙÔÓ Ó·fi ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡ ÛÙË B¤-ÚÔÈ·. ™ËÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÌÂ ÙË ı¤ÛË Â›ÛË˜ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏ‹ ÙÔ˘ «ÓÔËÙÔ‡ ËÏ›Ô˘ ÙË˜‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË˜», Ô˘ Â›Ó·È ÛÂ ÔÈËÙÈÎ‹ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ô XÚÈÛÙfi˜, Ë ·Ú¿ÛÙ·ÛËÔÚÔıÂÙÂ› ÙËÓ Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛË ÚÔ˜ ÙÔ IÂ-Úfi fiÔ˘ ÙÂÏÂ›Ù·È ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ ÙË˜ £Â›-·˜ E˘¯·ÚÈÛÙ›·˜ ÛÙËÓ ·Á›· TÚ¿Â˙·,Û˘Ì‚ÔÏÈÎ‹ ÙË˜ Ê¿ÙÓË˜ Î·È ÙÔ˘ ÙfiÔ˘Ù·Ê‹˜ ÙÔ˘ K˘Ú›Ô˘, ÂÓÒ ÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘AÁ›Ô˘ NÈÎÔÏ¿Ô˘ ÙÔ˘ OÚÊ·ÓÔ‡ ÛÙËÓ£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ Î¤-

ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ÙÔ›¯Ô˘, Â¿Óˆ·fi ÙËÓ ·„›‰· fiÔ˘ ›ÛÙ·Ù·È Ë £ÂÔÙfi-ÎÔ˜.

AÔÎÏ›ÓÔ˘ÛÂ˜™ÙÈ˜ ·Ú·È¤˜ Î·È ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔ˘ÛÂ˜ ·ÔÎÏ›-ÛÂÈ˜ ·fi ·˘Ùfi ÙÔÓ Î·ÓfiÓ· ·Ó‹ÎÂÈ Ë°¤ÓÓËÛË ÛÙÈ˜ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›Â˜ ÙË˜ ¶·Ó·-Á›·˜ ÙÔ˘ AÚ¿ÎÔ˘ ÎÔÓÙ¿ ÛÙ· §·ÁÔ˘‰Â-Ú¿ ÙË˜ K‡ÚÔ˘, ¯ÚÔÓÔÏÔÁËÌ¤ÓÂ˜ ÛÙÔ1192, fiÙ·Ó Ë ÌÂÁ·ÏfiÓËÛÔ˜ Â›¯Â ÌfiÏÈ˜Î·Ù·ÏËÊıÂ› ·fi ÙÔÓ PÈ¯¿Ú‰Ô ÙÔÓ §ÂÔ-ÓÙfiÎ·Ú‰Ô. ™ÙÔ ÂÍ·›ÚÂÙÔ Û‡ÓÔÏÔ, fiÔ˘ÂÚÈÛÛÂ‡Ô˘Ó ÔÈ ÌÔÚÊ¤˜ Î·È ÔÈ Â˘¯¤˜ÙˆÓ ·Á›ˆÓ Î·È Ô ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi˜ Ù‡Ô˜–ÚˆÙfiÊ·ÓÙÔ˜ ÙfiÙÂ– ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ÙÔ˘ ¶¿ıÔ˘˜ ÚÔÙÈÌ‹ıËÎÂ ÁÈ· ÙËÓ ÙÈ-ÌÒÌÂÓË £ÂÔÙfiÎÔ ÙËÓ AÚ·ÎÈÒÙÈÛÛ·, ÔÈıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈÎ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ °¤Ó-ÓËÛË˜ Î·È ÙË˜ AÓ¿ÛÙ·ÛË˜ ÛÙË ‰˘ÙÈÎ‹Î·Ì¿Ú· ÙÔ˘ ÙÚÔ˘Ï·›Ô˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹Ì·-ÙÔ˜, Â¿Óˆ ·fi ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô, ˘Ô‰¤¯Ô-ÓÙ·Ó Î·È Î·ÙÂ˘fi‰ˆÓ·Ó ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔ‡˜ÌÂ ÔÏ˘Û‹Ì·ÓÙÔ ÓÈÎËÙ‹ÚÈÔ Ì‹Ó˘Ì·.

H Û˘Û¯¤ÙÈÛË ÛÂ ÂÓÈ·›· ÂÈÊ¿ÓÂÈ·ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ ÌÂ ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ·Ú·ÛÙ¿-

H Tο ποι�ν και τοαριστοκρατικ� πνε"ματης ψηφιδωτ�ς παρ�-στασης της Γ�ννησηςστη Mον� Δαφν�ου(τ�λη 11ου αι.) δε�-χνουν μια τ�χνη που�χει τραφε� με στοιχε�ααπ� την ελληνικ� πα-ρ�δοση (φωτ.: «Bυζα-ντιν� Ψηφιδωτ�»,Eκδοτικ� Aθην!ν).


Ã H σκην� του λουτρο". Λε-πτομ�ρεια απ� την παρ�στα-ση της Γ�ννησης (τοιχογρα-φ�α π. 1160) στη Mον� τουΛατ�μου – Oσιος Δαβ�δ στηΘεσσαλον�κη. Zωγραφικ�μεγ�λης πνο�ς, αντιπροσω-πευτικ� της κομν�νειας πε-ρι�δου (φωτ.: «Περ�πατοιστη Bυζαντιν� Θεσσαλον�-κη», εκδ. «Kαπ�ν»).

ÛÂÈ˜ ·fi ÙÔ ¢ˆ‰ÂÎ¿ÔÚÙÔ Û˘Ó¤ÙÂÈÓÂÛÙË ‰Èfi‰Â˘ÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Ô˘ ·Ó·-Ù‡ÛÛÔÓÙ·Ó ÌÂ ÔÚÈÛÌ¤ÓË ÂÏÂ˘ıÂÚ›··fi„ÂˆÓ ÛÙÔ ÔÏ‡Ù˘¯Ô ÙˆÓ ÌÓËÌÂÈ-·ÎÒÓ ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÂˆÓ. H Û¿ÓÈ· ÙÔÔ-ÁÚ·ÊÈÎ‹ ÙË˜ Û˘Ó¿ÊÂÈ· ÌÂ ÙËÓ AÓ¿ÛÙ·-ÛË ÛÙËÓ AÚ·ÎÈÒÙÈÛÛ· ÙË˜ K‡ÚÔ˘,fiˆ˜ ·ÚfiÌÔÈ· ÛÙÔ˘˜ AÁ›Ô˘˜ AÓ·ÚÁ‡-ÚÔ˘˜ ÙË˜ KËÔ‡Ï·˜ ÛÙË M¤Û· M¿ÓË,ÌÂ ·Ú¿ıÂÛË ÂÎÂ› ÙˆÓ ‰‡Ô Û˘Óı¤ÛÂˆÓÛÙË ‚fiÚÂÈ· ÏÂ˘Ú¿, ÂÁÂ›ÚÂÈ ÛÙÔ ÚËÙÔ-ÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ÎÚÈÛÌ· ÙÔÓ ÔÏ‡ÊıÔÁÁÔÏfiÁÔ ÙË˜ ÛˆÙËÚ›·˜. EÍ›ÛÔ˘ ·Û˘Ó‹ıÈ-ÛÙË Ë Â˘ıÂ›· Û˘Ó¿ÚÙËÛË ÙË˜ °¤ÓÓË-ÛË˜ ÌÂ ÙÔÓ E˘·ÁÁÂÏÈÛÌfi ÛÙËÓ ¶·ÓÙ¿-Ó·ÛÛ· ÙÔ˘ M˘ÛÙÚ¿, ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ ÙÔ‰fiÁÌ· ÙË˜ EÓÛ¿ÚÎˆÛË˜ Î·È ÂÍ˘„ÒÓÂÈÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙË˜ ÙÈÌÒÌÂÓË˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡£ÂÔÙfiÎÔ˘, ‰È¿ ÙË˜ ÔÔ›·˜ «Ô YÈfi˜ ÙÔ˘£ÂÔ‡ YÈfi˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Á›ÓÂÙ·È».

™˘¯ÓfiÙÂÚË Ë Û‡Ó‰ÂÛË ÌÂ ÙËÓ Y·-·ÓÙ‹ Î·È ÙË B¿ÙÈÛË, ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›· Ë°¤ÓÓËÛË Â›¯Â ·Ú¯ÈÎ¿ ÎÔÈÓ‹ ÂÔÚÙ‹,Û˘ÌÊˆÓÂ› ÌÂ ÙË ̄ ÚÔÓÈÎ‹ Î·È, ·ÓÙ›ÛÙÔÈ-¯·, ÌÂ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙÔ˘˜.™ÙË Û¯¤ÛË ÌÂ ÙËÓ Y··ÓÙ‹, fiˆ˜ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›· ÙˆÓ X·ÏÎ¤ˆÓ ÙË˜ £ÂÛ-Û·ÏÔÓ›ÎË˜, ÙËÓ EÈÛÎÔ‹ ÙË˜ M¤Û·M¿ÓË˜ Î·È ÙËÓ O‰ËÁ‹ÙÚÈ· (AÊÂÓÙÈÎfi)ÙÔ˘ M˘ÛÙÚ¿, Û˘ÓÙÚ¤¯ÂÈ Ë ÚÔÊËÙÂ›·ÙÔ˘ ™˘ÌÂÒÓ ÛÙË M·Ú›· ÁÈ· ÙÔ ÌÂÏÏÔ-ÓÙÈÎfi ¶¿ıÔ˜ ÙÔ˘ IËÛÔ‡, ÂÓÙÂ›ÓÔÓÙ·˜ÙÈ˜ ÛÎÈ¤˜ ÙÔ˘ ÛÙË °¤ÓÓËÛË, fiÔ˘ Ù·Û¿ÚÁ·Ó· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÚÔÙ˘ÒÓÔ˘ÓÙ· «ÂÓÙ¿ÊÈ· ÔıfiÓÈ·», ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ı˘Ì›-˙ÂÈ ÂÎÂ›ÓÔ ÙÔ˘ A‰Ë Î·È ÌÂ ÙË ÌÔÚÊ‹ÙË˜ Ë Ê¿ÙÓË ·Ú·¤ÌÂÈ Û˘¯Ó¿ ÛÙËÓÂÎÚÈÎ‹ Û·ÚÎÔÊ¿ÁÔ Î·È ÛÙÔÓ ‚ˆÌfiÙË˜ ı˘Û›·˜. K·È ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ÙË˜°¤ÓÓËÛË˜ ÌÂ ÙË B¿ÙÈÛË, Î·ıÒ˜ ÛÙËÌÔÓ‹ ÙÔ˘ §·ÙfiÌÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ AÁ›Ô˘˜AÔÛÙfiÏÔ˘˜ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, ÙÔÓAÁÈÔ NÈÎfiÏ·Ô ÛÙÔ ™·ÁÎÚ› ÙË˜ N¿ÍÔ˘Î·È ÙËÓ ¶ÂÚ›‚ÏÂÙÔ ÙÔ˘ M˘ÛÙÚ¿, ÂÍ·›-

P Eνδιαφ�ρουσα γιατις αποκλ�σεις της απ�τον γενικ� καν�να ε�-ναι η παρ�σταση τηςΓ�ννησης στις τοιχο-γραφ�ες της Παναγ�αςτου Aρρακα � Aρακι!-τισσα στα Λαγουδερ�της K"πρου, χρονολο-γημ�νη το 1192 (φωτ.:Aνδρ�ας Mαλ�κος).


Ã Στην παρ�στασητης Γ�ννησης (τοιχο-γραφ�α α´ μισ� 13ουαι.) στον Aγιο Π�τροτης Γαρδεν�τσας στηM�νη εντοπ�ζονταιστοιχε�α στη διευθ�-τηση της σκην�ς,�πως τα συναντο"μεσε τοιχογραφ�ες τηςKαππαδοκ�ας.

ÚÂÙ·È Ë ıÂfiÙËÙ· ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡ ÛÙË ‰ÔÁ-Ì·ÙÈÎ‹ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ÙÔ˘˜ Û˘Ó¿-ÊÂÈ·, Ô˘ Û˘Ó‰ËÏÒÓÂÙ·È ÛÙÔ „·ÏÏfiÌÂ-ÓÔ ÙËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ«¶ÚÔÛÎ˘ÓÔ‡ÌÂÓ ÛÔ˘ ÙËÓ Á¤ÓÓ·Ó, XÚÈ-ÛÙ¤. ¢Â›ÍÔÓ ËÌ›Ó Î·È Ù· ıÂ›· ÛÔ˘ £ÂÔ-Ê¿ÓÈ·».

M·ÚÙ˘Ú›· ÙË˜ ÂÓ·ÓıÚÒÈÛË˜™Â Û‡ÌÓÔÈ· ÌÂ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, Ë ·-Ú¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ ·ÚÂ›¯Â ÌÂÙËÓ ÚÔ¤¯Ô˘Û· ·ÚÔ˘Û›· ÙË˜ ÛÙËÌÓËÌÂÈ·Î‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈ-ÓÒÓ Ó·ÒÓ ÔÚ·Ù‹ Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙË˜ EÓ·Ó-ıÚÒÈÛË˜ ÙÔ˘ £ÂÔ‡ §fiÁÔ˘. AÓ·ÁÓÒ-ÛÌ·Ù·, ÔÌÈÏ›Â˜ Î·È ‡ÌÓÔÈ, „·ÏÏfiÌÂÓÔÈÎ·Ù¿ Ù· ÚÔÂfiÚÙÈ· Î·È ÙËÓ ËÌ¤Ú· ÙˆÓXÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ, ¤‚ÚÈÛÎ·Ó Â˘Ù˘¯‹Â·Ï‹ıÂ˘ÛË ÛÙ· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎ¿ Û˘Ì-ÊÚ·˙fiÌÂÓ· ÙË˜ „ËÊÈ‰ˆÙ‹˜ ‹ ÙÔÈ¯Ô-ÁÚ·ÊËÌ¤ÓË˜ ÂÈÎfiÓ·˜, Ô˘ ¤ÙÂÚÂ Î·ÈÔÈÎÂ›ˆÓÂ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔ‡˜ ÌÂ ÙË ‰È‰·ÛÎ·-Ï›· ÙË˜ EÎÎÏËÛ›·˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÛÌÔÁÔÓÈÎfiÁÂÁÔÓfi˜. OÈ Â›ÛËÌÂ˜ ÂÚÌËÓÂ˘ÙÈÎ¤˜ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ˜ Î·È ·fi„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ‰È·Ù˘-ÒÓÔÓÙ·Ó ÌÂ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎ‹ Û·Ê‹-ÓÂÈ· ÛÙËÓ Â˘ÊÚfiÛ˘ÓË ·Ú¿ÛÙ·ÛË,fiÔ˘ Ë ÛÙ¿ÛË Î·È Ë ¤ÎÊÚ·ÛË ÙË˜ Î·-ıËÌ¤ÓË˜ ‹ Í·ÏˆÌ¤ÓË˜ ÛÙË ÛÙÚˆÌÓ‹¶·Ó·Á›·˜ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ‰ËÏÒÓÂÈ ·ÓÙ›-ÛÙÔÈ¯· ÙË ¯ˆÚ›˜ ‹ ÌÂ ˆ‰›ÓÂ˜ Á¤ÓÓËÛËÙÔ˘ ıÂ›Ô˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜, Ë ·Ú¿ÌÂÚË ı¤ÛËÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌ¤ÓÔ˘ IˆÛ‹Ê ÙËÓ ·ÚıÂ-Ó›· ÙË˜ M·Ú›·˜ Î·È ÙÔ ÏÔ˘ÙÚfi ÙÔ˘ ·È-‰ÈÔ‡, ÙË ıÂ˚Î‹ Û˘ÁÎ·Ù¿‚·ÛË ÁÈ· ÙËÓÙ‹ÚËÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÓfiÌÔ˘.Oˆ˜, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ÙÔ Ï·ÌÚfi Êˆ˜ ÙÔ˘

H Tο σπ�λαιο της Γ�ννησης στην τοιχογραφ�α (1270) του Aγ�ου Nι-κολ�ου στο Σαγκρ� της N�ξου, τοποθετε�ται ψηλ�, στην επ�πεδη επι-φ�νεια του βουνο" (φωτ.: «N�ξος» εκδ. «M�λισσα»).


¿ÛÙÚÔ˘ Î·È Ë ‰ÔÍÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ·ÁÁ¤ÏˆÓ,Ô Â˘·ÁÁÂÏÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÔÈÌ¤ÓˆÓ, Ô ÂÚ¯Ô-Ìfi˜ Î·È Ë ÚÔÛÎ‡ÓËÛË ÙˆÓ Ì¿ÁˆÓ ÛË-Ì·ÙÔ‰ÔÙÔ‡Û·Ó ÙË ıÂ›· Ê‡ÛË ÙÔ˘ ÓÂÔ-Á¤ÓÓËÙÔ˘ IËÛÔ‡, ‚Â‚·›ˆÓ·Ó ÙËÓ ¤ÏÂ˘-ÛË ÙÔ˘ ™ˆÙ‹Ú· Î·È ‰È·‰‹ÏˆÓ·Ó ÙËÓÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜,Ô˘ ·Ó·ÁÁ¤ÏıËÎÂ ÛÙÔ˘˜ Ù·ÂÈÓÔ‡˜ Î·ÈÛÙÔ˘˜ ÂÎÏÂÎÙÔ‡˜ ÙˆÓ ÂıÓÒÓ, ÛÙÔ˘˜·ÁÚ·˘ÏÔ‡ÓÙÂ˜ ÔÈÌ¤ÓÂ˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÛÔ-ÊÔ‡˜ ÂÍ AÓ·ÙÔÏ‹˜ Ì¿ÁÔ˘˜. ¶·Ú¿ÏÏË-Ï·, ÛÙËÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎ‹ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙË˜Û‡ÓıÂÛË˜ ¯ˆÚÔ‡Û·Ó ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ·Ó-ıÚÒÈÓË˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Ô˘, ¯ˆ-Ú›˜ Ó· ·Ú·ÔÈÔ‡Ó ÙÔÓ ıÂÔÚÂ‹ ¯·-Ú·ÎÙ‹Ú· ÙË˜, ¤ÊÂÚÓ·Ó ÙÔÓ ·¤Ú· ÙË˜Û‡Á¯ÚÔÓË˜ ˙ˆ‹˜ ÛÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË.™ÙÔÈ¯Â›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Â›‰Ô˘˜ Î·È È‰È·›ÙÂ-Ú· ¿ÏÏ· Ô˘ ÂÊËÌ¤ÚÂ˘·Ó ÛÙËÓ ÓÂ˘-Ì·ÙÈÎ‹, Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹ Î·È ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈ-Î‹ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ÙfiˆÓ, ·ÓÈ¯ÓÂ‡Ô-ÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÛÙÈ˜ ÌÓËÌÂÈ·Î¤˜ ·Ú·ÛÙ¿-ÛÂÈ˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜, ÚÔ·ÓÙfi˜ ÛÙÈ˜ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›Â˜, Ô˘ ÌÂ Ï·ÙÈ¿ ÛÙÔ˘˜ Ó·-Ô‡˜ ¯Ú‹ÛË ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó ÛÂ fiÏ·Ù· ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÛÙÚÒÌ·Ù·.

æËÊÈ‰ˆÙ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜™ÙÈ˜ ÛÔ˘‰·›Â˜ „ËÊÈ‰ˆÙ¤˜ ‰È·ÎÔÛÌ‹-ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ 11Ô˘ ·ÈÒÓ· ÛÙ· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ·ÙÔ˘ OÛ›Ô˘ §Ô˘Î¿ÙË˜ BÔÈˆÙ›·˜ Î·ÈÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ ÛÙÔ¢·ÊÓ›, fiÔ˘ ÛÒ-˙ÂÙ·È Ë °¤ÓÓËÛË,Î·Ù·ÛÙ·Ï¿˙ÂÈ ËÛÔÊ›· ÙË˜ ÎˆÓ-ÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘ÔÏ›ÙÈ-ÎË˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜.AÓ fiÌˆ˜ Ë ÚÒÙË‰Â›¯ÓÂÈ ÌÂ ÙË Û‡Ó-ıÂÛË Î·È ÙÔ˘˜ÙÚfiÔ˘˜ Ó· ÚÔ-Û·Ó·ÙÔÏ›˙ÂÙ·È ÛÂ·ÓÙÈÏ‹„ÂÈ˜ ÂÎ-ÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ Î‡-ÎÏˆÓ ÙË˜ ¶fiÏË˜, ÛÂ ·fiÛÙ·ÛË ¯ÚfiÓÔ˘Ë ‰Â‡ÙÂÚË Ê¤ÚÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙË˜Aı‹Ó·˜ ÙË Ï¿Ì„Ë, ÙÔ ÔÈfiÓ Î·È ÙÔÓÂ‡Ì· ÙË˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈÎ‹˜, ıÚÂÌÌ¤-ÓË˜ ÌÂ ÎÏ·ÛÈÎ¤˜ ·Ú·‰fiÛÂÈ˜, Ù¤¯ÓË˜ÛÂ ¤ÚÁÔ ·ÓÙ¿ÍÈÔ ˙ˆÁÚ¿ÊˆÓ ÙˆÓ ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙÔÚÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ. H ˙ˆËÚfi-¯ÚˆÌË °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ OÛ›Ô˘ §Ô˘Î¿ ¤¯ÂÈÏ‹ÚË Û‡ÓıÂÛË ÛÂ ÂÂÈÛfi‰È· Î·È ÌÔÚ-Ê¤˜, Ô˘ ·Ú·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È ÎfiÛÌÈ· ÛÙËÓÂÚ›ÌÂÙÚÔ ÙË˜ ÂÈÎfiÓ·˜, ÌÂ ÂÓÙ¿ÛÂÈ˜ÛÙËÓ ÎÏ›Ì·Î· ÌÂÁÂıÒÓ, ÂÈÏÈÎÚ›ÓÂÈ·ÛÙ¿ÛË˜ Î·È ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎ‹ ÛÙË Û˘ÌÌÂÙÔ-¯‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆÓÙ¿ÓÈ·. TÔ Á˘ÌÓfi ‚Ô˘Ófi ¯·-Ú·ÎÒÓÂÙ·È ÌÂ ·‰Ú¤˜ ·Ó·‚·ıÌ›‰Â˜ Î·ÈÎ·Ù·Ï‹ÁÂÈ ÛÂ «¯ÈÔÓÈÛÌ¤ÓË» ‰ÈÏ‹ ÎÔ-Ú˘Ê‹, ÙÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ÙÔ Û¯‹Ì· ÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘ÌÂ ÙÔ ·È‰›, Ô˘ ÙÔ ·Ó·ÎÚ·ÙÂ› ··Ï¿ÛÙË Ê¿ÙÓË ‚Ï¤ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ÏÔ˘ÙÚfi ÙÔ˘‰ÂÍÈ¿. ¶·Ú·›Ûˆ Î¿ıÂÙ·È Ô IˆÛ‹Ê ÛÂ·Ú¯·ÈÔÚÂ‹ ÛÙ¿ÛË ÂÁÎ·ÚÙ¤ÚËÛË˜.™ÙÔ ¢·ÊÓ› ·Ú·ÏÂ›ÔÓÙ·È ÔÈ Ì¿ÁÔÈ,Ô˘ ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ¶ÚÔÛÎ‡ÓËÛËÛÂ ¿ÏÏÔ ÛËÌÂ›Ô. H ¶·Ó·Á›· ‰¤ÛÔÈÓ·,ÛÂ ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ¯Ú˘ÛÔfiÚÊ˘ÚË ÛÙÚˆÌÓ‹·Ó·Î·ıÈÛÌ¤ÓË, ·ÔÙÂ›ÓÂÙ·È ÌÂ Á·Ï‹-ÓÈ· ÛÙ¿ÛË ÛÙÔÓ ıÂ·Ù‹, Á˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ÂÏ·ÊÚ¿ ÛÙËÓ Î·ÙÂÛÙÚ·ÌÌ¤ÓË ·ÚÈÛÙÂ-Ú¿ ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡ Î·È ÌÂ ·‚Ú‹·ÓÙÈÎ›ÓËÛË ÚÔ˜ ÙÔÓ ÌÔÓ·¯ÈÎfi IˆÛ‹Ê‰ÂÍÈ¿. TÔ ‚Ï¤ÌÌ· ÙË˜ ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ÚÔ˜ÙÔ Ó‹ÈÔ XÚÈÛÙfi Ì¤Û· ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ,Ô˘ ÛÂ ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ ı¤ÛË ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË

ÌËÙ¤Ú· Â‰Ò ÙËÓ ÎÔÈÙ¿˙ÂÈ. OÈ ·ÎÙ›ÓÂ˜ÙÔ˘ ¿ÛÙÚÔ˘ ¯Ú˘ÛÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ ‰È¿‚·ÙÔ˘˜ ÙÔ ¯ÏÔ˚ÛÌ¤ÓÔ ‚Ô˘Ófi, Ô˘ ÙÔ ÛÙ¤-ÊÔ˘Ó ÔÈ ¿ÁÁÂÏÔÈ Î·È ‰ÂÍÈ¿ ÔÈ ÔÈÌ¤ÓÂ˜.™Ù¤ÚÂË Û‡ÓıÂÛË, ÂÎÏÂÙ˘ÛÌ¤ÓË ·ÚÌÔ-Ó›· ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÌÔÚÊ¤˜ ÙÚ˘ÊÂÚ¤˜Î·È Â›ÛËÌÂ˜ ÌÂ ¯¿ÚË ÛÙËÓ Î›ÓËÛË ‰›-ÓÔ˘Ó ÔÈËÙÈÎ‹ ÛÙÔÓ ·ÏÌfi ÙË˜ ÂÈÎfi-Ó·˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜.

EÈÎfiÓÈÛË ÙˆÓ Ì¿ÁˆÓ™ÙË ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ §·ÙfiÌÔ˘ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔ-Ó›ÎË˜, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ 1160, ÌÂ Û¿ÓÈ· ÂÈ-ÎfiÓÈÛË ÙˆÓ Ì¿ÁˆÓ Ì¤Û· ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ,ÛÙË ÌÂÛ·›· ˙ÒÓË ÙË˜ Û‡ÓıÂÛË˜, Ë ÎÂ-ÓÙÚÈÎ‹ °¤ÓÓËÛË Û˘Ó¤¯ÂÙ·È ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÚÔÛÎ‡ÓËÛË, Ô˘ ÌÓËÌÔÓÂ‡Â-Ù·È ·Ó‹ÌÂÚ· Ù· XÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·. EÚÁÔÌÂÁ¿ÏË˜ ÓÔ‹˜ ÙË˜ ÎÔÌÓ‹ÓÂÈ·˜ ̇ ˆÁÚ·-ÊÈÎ‹˜, Ë ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›· ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ‰˘-Ó·Ù¤˜ ÂÚÌËÓÂ›Â˜ ÌÔÚÊÒÓ, fiˆ˜ ÛÙËÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡, Ô˘ ÚÔÙ˘ÒÓÂÈÙË B¿ÙÈÛË.

™ÙËÓ „ËÊÈ‰ˆÙ‹ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ¶·-Ï·ÙÈ·ÓÔ‡ ¶·ÚÂÎÎÏËÛ›Ô˘ ÛÙÔ ¶·Ï¤ÚÌÔ,ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ 1143, Î·È ÛÙËÓ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›·ÙË˜ AÚ·ÎÈÒÙÈÛÛ·˜ ÙË˜ K‡ÚÔ˘ ÙÂÏÂ›-Ù·È Â›ÛË˜, ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘‚Ô˘ÓÔ‡, Ë ÚÔÛÎ‡ÓËÛË ÙˆÓ Ì¿ÁˆÓ,Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔÓ AÁÁÂÏÔ ·ÛÙ¤-

Ú·, Î·È ÌfiÓË Ë£ÂÔÙfiÎÔ˜ ÛÂ ÏÂ˘-Î‹ ÛÙÚˆÌÓ‹ ÚÔ-‚¿ÏÏÂÙ·È ÛÙÔ ÛÙÂ-Ófi ¿ÓÔÈÁÌ· ÙÔ˘ÛËÏ·›Ô˘, Ô˘·›ÚÓÂÈ ÙÔ Û¯‹Ì·ÙË˜.

Oˆ˜ ÛÂ ÚÔÂ-fiÚÙÈÔ ÂÂÈÛfi‰ÈÔÛÙÔ ¶·Ï¤ÚÌÔ, ÔÈÌ¿ÁÔÈ ÚÔÛ¤Ú¯Ô-ÓÙ·È ¤ÊÈÔÈÛÙËÓ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·-Ê›· ÙÔ˘ A˚-™ÙÚ¿-ÙËÁÔ˘ ÛÙÔ˘˜

MÔ˘Ï·ÚÈÔ‡˜ ÙË˜ M¿ÓË˜, ÛÙ· Ù¤ÏËÙÔ˘ 12Ô˘ ·ÈÒÓ·. K·Ù¿ ÙÚ¤¯Ô˘Û·, ÂÓÙfi-È· ·Ú¿‰ÔÛË ·fi ÙË °¤ÓÓËÛË ÛÙÔÓAÁÈÔ ¶·ÓÙÂÏÂ‹ÌÔÓ· ÙˆÓ MÔ˘Ï·ÚÈÒÓ(991/992), ÙÔ ÏÔ˘ÙÚfi ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔÂ˘Ú‡¯ˆÚÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ Î·ÈÛÂ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Û‹Ï·ÈÔ Î¿Ùˆ Ô IˆÛ‹Ê,Î·ıÒ˜ ÛÂ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›Â˜ ÙË˜ K··‰Ô-Î›·˜. K·È ÛÙÔÓ AÁÈÔ ¶¤ÙÚÔ ÙË˜ °·Ú‰Â-Ó›ÙÛ·˜, Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ ÏÔ˘ÙÚfi ÂÍ·›-ÚÂÙ·È Ì¤Û· ÛÂ Û‹Ï·ÈÔ ÌÂ ÙÚ›ÏÔ‚Ô¿ÓÔÈÁÌ·, ÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÛÙËÓ ·ÏÔ˚Î‹·Ú¿ÛÙ·ÛË. °È·Ù›, Î·Ù¿ ·Û˘Ó‹ıÈÛÙËÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ¤ÎÊ·ÓÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ÔÌÈÎÚfi˜ XÚÈÛÙfi˜ ÛÙË Ê¿ÙÓË Î·È ÌÂ Ù·˙Ò· ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÔÚÈÔ-ÁÚ·ÌÌ‹ ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡, Â¿Óˆ, Ï·ÙÚÂ˘fi-ÌÂÓÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÁÁ¤ÏÔ˘˜Ø ÌÂ ÙÔ ¯¤ÚÈÙÔ˘ £ÂÔ‡ Ó· Â˘ÏÔÁÂ› ·fi ÙÔ ËÌÈÎ‡ÎÏÈÔÙÔ˘ Ô˘Ú·ÓÔ‡, ·fi fiÔ˘ Î·ÙÂ‚·›ÓÂÈ ËÏ·ÙÈ¿ ·ÎÙ›Ó· ÌÂ ÙÔ ¿ÛÙÚÔ.

™ÙËÓ Â›Â‰Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡„ËÏ¿ ÌÂÙ·Ê¤ÚÂÙ·È ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙË˜°¤ÓÓËÛË˜ ÛÙËÓ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ AÁ›-Ô˘ NÈÎÔÏ¿Ô˘ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ™·ÁÎÚ› ÙË˜N¿ÍÔ˘, ÙÔ 1270, ÌÂ ÙËÓ ¶·Ó·Á›· Ó·ÎÚ·ÙÂ› Ì·ÓÙ›ÏÈ, Î·ıÒ˜ ÛÙË ÌÔÓ‹ ÙÔ˘§·ÙfiÌÔ˘, ‰ËÏˆÙÈÎfi ÙË˜ Â˘ÁÂÓÈÎ‹˜,‰˘·‰ÈÎ‹˜ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜ ÙË˜. TËÓ ·Ú¿-ÛÙ·ÛË ÓÔÛÙÈÌ›˙Ô˘Ó ÛÙÔÈ¯Â›· ·fi ÙË˙ˆ‹ ÙÔ˘ Î·ÙÂ¯fiÌÂÓÔ˘ ÙfiÙÂ ·fi ÙÔ˘˜™·ÓÔ‡‰Ô˘˜ ÓËÛÈÔ‡, fiˆ˜ Â›Ó·È ÙÔ ÓÙ‡-ÛÈÌÔ, ÙÔ ‰˘ÙÈÎfiÙÚÔÔ ¯Ù¤ÓÈÛÌ· Î·È ÙÔÎ·¤ÏÔ ÙÔ˘ ÓÂ·ÚÔ‡ ‚ÔÛÎÔ‡ ÌÂ ÙÔ Ì·-

H Oι δ"ο ποιμ�νες: γ�ρος ντυμ�νος με προβι� ο �νας, ν�οςστον ανθ� της ηλικ�ας του ο �λλος, δε�χνουν και συζητο"νμε δ�ος το θα"μα της ενανθρ!πισης. Λεπτομ�ρεια απ� τηνπαρ�σταση της Γ�ννησης (τοιχογραφ�α π. 1260-1265) στοKαθολικ� της Aγ�ας Tρι�δας, κοιμητηριακ� κτ�σμα τουKρ�λη Στ�φανου Oυρ�ς, στη Σοπ�τσανη - Σερβ�α.

H Tα δ"ο βοσκ�πουλα, ακ�μη παιδι�,βλ�πουν και ακο"ν φοβισμ�να τον �γγελοτης Γ�ννησης στην κωνσταντινουπολ�τι-κης πνο�ς ψηφιδωτ� παρ�σταση (1312-1315) των Aγ�ων Aποστ�λων στη Θεσσα-λον�κη (φωτ.: «Περ�πατοι στη Bυζαντιν�Θεσσαλον�κη», εκδ. «Kαπ�ν»).

H ÈÔ Û‡ÓıÂÙË, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ÈÔ ÛÔ˘‰·›··fi ÙÈ˜ ¯ÚÈÛÙÔÏÔÁÈÎ¤˜·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, Â›¯ÂÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ı¤ÛË ÛÙÔÓ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi ‰È¿ÎÔÛÌÔÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ó·ÒÓ


Õ Aσυν�θιστη ηπαρ�σταση της Γ�ν-νησης (τοιχογραφ�απ. 1428) στην Πα-ντ�νασσα του Mυ-στρ�, βρ�σκεται σεευθε�α συν�ρτησημε την παρ�στασητου Eυαγγελισμο"στον �διο να�(φωτ.: «Bυζαντιν�ςτοιχογραφ�ες»,Eκδοτικ� Aθην!ν,1995).

ÎÚ‡ ÛÔ˘Ú·‡ÏÈ, Ù· ÎÔÌ„¿ ÁÈÔÚÙÈÓ¿ ÊÔ-Ú¤Ì·Ù· ÙË˜ Ì·›·˜ ÌÂ ÙÔÓ ÏÂ˘Îfi ÎÂÊ·-Ïfi‰ÂÛÌÔ Î·È ÙË˜ ™·ÏÒÌË˜ ÛÙËÓ ÚÔÂ-ÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡Ø ÙË˜ ÚÒÙË˜,ÏÂ˘Îfi ÌÂ ÎfiÎÎÈÓ· ÛÙÈÁÌˆÙ¿ ·Óı¿ÎÈ·,ÙË˜ ‰Â‡ÙÂÚË˜, ÚÔ‰fi¯ÚˆÌÔ, ¯˘Ùfi, ÌÂÏÔ‡ÛÈÂ˜ Ù˘¯¤˜.

™ÙÈ˜ ÙÔÈ¯ÔÁÚ·Ê›Â˜ ÙË˜ AÁ›·˜ TÚÈ¿-‰·˜ ÛÙË ™ÔfiÙÛ·ÓË, ˘¤ÚÔ¯Ô ¤ÚÁÔÙË˜ ÚÒÈÌË˜ ·Ï·ÈÔÏfiÁÂÈ·˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ-Î‹˜ ÂÚ› ÙÔ 1260-1265, Ë °¤ÓÓËÛË·ÏÒÓÂÙ·È ¤ÌÓÔË ÛÂ ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÊ¿-ÓÂÈ·. ¢ÂÍÈ¿ ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi ÚÔÔÚÂ‡ÂÙ·ÈÔÚÌËÙÈÎfi˜ Ô ¿ÁÁÂÏÔ˜ ÌÂ ÛÎ‹ÙÚÔ Ô˘Ô‰ËÁÂ› ÙÔ˘˜ Ì¿ÁÔ˘˜. ™Ù· ÎÚ¿ÛÂ‰·ÙË˜ ÂÈÎfiÓ·˜, ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÔÈ ‰‡Ô Á˘Ó·›ÎÂ˜ÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó ÌÂ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÂ Ô-Ï˘ÙÂÏ‹ ÏÂÎ¿ÓË Ô˘, ˆ˜ Û˘Ó‹ıˆ˜, ¤¯ÂÈÌÔÚÊ‹ ÎÔÏ˘Ì‚‹ıÚ·˜. ™ÈÌ¿ ÛÙ· ˙ˆÓÙ·-Ó¿ ÙÔ˘˜ ÔÈ ‰‡Ô ÔÈÌ¤ÓÂ˜ ‰ÂÍÈ¿, Ô ÁÂÚÔ-‚ÔÛÎfi˜ ÚÔÊ˘Ï·ÁÌ¤ÓÔ˜ ÌÂ ÙÈ˜ ÚÔ‚È¤˜ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ÎÚ‡Ô ÙË˜ ‡¯Ù·˜ Î·È ÛÙÔÓ·Óıfi ÙË˜ ÓÈfiÙË˜ Ô ¿ÏÏÔ˜ ÌÚÔÛÙ¿ Ô˘ÙÔÓ ÎÚ·ÙÂ› ÂÓı·ÚÚ˘ÓÙÈÎ¿ ·fi ÙÔÓÒÌÔ, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÌÂ ‰¤Ô˜ÙÔ ı·‡Ì· ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜.

OÈ ÔÈÌ¤ÓÂ˜™Ù· ÂÍ·›ÚÂÙ· ÎˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘ÔÏ›ÙÈÎ·„ËÊÈ‰ˆÙ¿ ÙˆÓ AÁ›ˆÓ AÔÛÙfiÏˆÓ ÙË˜£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, ÛÙ· 1312-1315, ·ÚÈ-ÛÙ¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Â˘·ÁÁÂÏÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÈ-

Ì¤ÓˆÓ ‰‡Ô ‚ÔÛÎfiÔ˘Ï·, ·ÎfiÌË ·È-‰È¿, ÙÔ ¤Ó· ÌÂ ÛÎÔ‡ÊÔ ·fi Ê‡ÏÏ· Î·ÈÙÔ ¿ÏÏÔ ÓÙ˘Ì¤ÓÔ ÌÂ ‰ÔÚ¿ ÚÔ‚¿ÙÔ˘,Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ó Î·È ·ÎÔ‡Ó ÊÔ‚ÈÛÌ¤Ó·ÙÔÓ ¿ÁÁÂÏÔ, ÂÓÒ ¯·ÌËÏ¿ Ô ÔÈÌ¤Ó·˜,ÌÂ ·˘Ïfi ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ÙÔ ÎÔ¿‰È ÎÔÓÙ¿ÙÔ˘, Û˘Ì·Ú·ÛÙ¤ÎÂÙ·È ÛÙÔÓ IˆÛ‹Ê.¶¿ÏÈ Â›Ó·È Ù· ‰‡Ô ·È‰È¿ ÙÚÔÌ·ÁÌ¤Ó·ÛÙËÓ „ËÊÈ‰ˆÙ‹ °¤ÓÓËÛË ÙË˜ ÌÔÓ‹˜ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË,ÛÙ· 1315-1320, fiÔ˘ Ô ËÏÈÎÈˆÌ¤ÓÔ˜ÔÈÌ¤Ó·˜ Î·È ÙÔ ·È‰› Ô˘ ¤·È˙Â ·˘ÏfiÎ·È ·Ô˙ËÙÂ› ÌÂ ÙÔ ̄ ¤ÚÈ ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›·ÙÔ˘ Î¿ıÔÓÙ·È, ÛÂ ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ ·Ú¿ÛÙ·-Û‹ ÙÔ˘˜ Â‰Ò, Î·È ·Ú·‰›Ï· fiÚıÈÔ ÙÔ¿ÏÏÔ ÔÈÛıÔ¯ˆÚÂ› ÛÙË ı¤· ÙÔ˘ ÂÈ-‚ÏËÙÈÎÔ‡ ·ÁÁ¤ÏÔ˘, Ô˘ ÙÔ˘˜ Ï¤ÂÈ Ó· ÌËÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È ÁÈ·Ù› ÙÔ˘˜ Ê¤ÚÓÂÈ ÌÂÁ¿ÏË¯·Ú¿ (§Ô˘Î. 2:10).

AÓ·‚›ˆÛËÎÏ·ÛÈÎÒÓ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ

K·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁˆÓ Î·È‹‰Ë ·fi ÙÔÓ 13Ô ·ÈÒÓ· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·ÈÛÙ·ıÂÚ¤˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ˜ ÛÂ ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜·fi„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ˘ÌÓÔÁÚ·Ê›· ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜, Ô˘ Û˘Ó¤-¯ÔÓÙ·È ÌÂ ÙËÓ ·Ó·‚›ˆÛË ÙˆÓ ÎÏ·ÛÈ-ÎÒÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Î·È ÙÔ ·ÓıÚˆÈÛÙÈ-Îfi ÓÂ‡Ì· ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ÌÂ ÙËÓ ·ÊË-ÁËÌ·ÙÈÎ‹ Â˘ÊÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ‰˘Ó·ÌÈÎfi

·ÏÌfi ÙË˜ ̇ ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜. OÈ ¿ÁÁÂÏÔÈ ÛÙ·‡„Ë ÏËı·›ÓÔ˘Ó. ™ÙÈ˜ ÔÌÔÈfiÙ˘Â˜ ÙÔÈ-¯ÔÁÚ·Ê›Â˜ ÙˆÓ AÁ›ˆÓ AÔÛÙfiÏˆÓ ÛÙÔ¶ÂÙ˜ ÙË˜ ™ÂÚ‚›·˜ Î·È ÙË˜ ¶ÂÚÈ‚Ï¤-ÙÔ˘, ‡ÛÙÂÚ· ÙË˜ ¶·ÓÙ¿Ó·ÛÛ·˜, ÛÙÔÓM˘ÛÙÚ¿ ¿ÁÁÂÏÔÈ ÛÙÔ˘˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜ ‰ÂÍÈ¿ÚÔÛÎ˘ÓÔ‡Ó ÙÔÓ ÙÂ¯ı¤ÓÙ· ‰ÂÛfiÙË. H£ÂÔÙfiÎÔ˜ ·Ó··‡ÂÙ·È ÛÙË ÛÙÚˆÌÓ‹,ÂÚ›ÔÙË ÛÂ ÎÂÓÙÚÈÎfi Ï¿ÙˆÌ· ÌÚÔ-ÛÙ¿ ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ fiÔ˘ ÙÔ ÓÂÔÁ¤Ó-ÓËÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜ ÛÈÌ¿ ÙË˜.

™ÙËÓ OÌÔÚÊË EÎÎÏËÛÈ¿ ÙË˜ A›ÁÈÓ·˜,ÙËÓ ¶·Ó·Á›· K·Ó·Î·ÚÈ¿ ÙË˜ K‡ÚÔ˘Î·È ÙÔÓ AÁÈÔ Iˆ¿ÓÓË ÛÙËÓ KÚÔ‡ÛÙ·MÂÚ·Ì¤ÏÏÔ˘ ÙË˜ KÚ‹ÙË˜ Ë ¶·Ó·Á›·ıËÏ¿˙ÂÈ ÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜ Î·È ÙÔ ÁÏ˘ÎÔÊÈÏÂ›ÛÙËÓ EÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ KÚ¿ÏË ÙË˜ ™ÙÔ˘-ÓÙ¤ÓÈÙÛ· Î·È ÛÙÔ K¿ÏÂÓÈÙ˜ ÙË˜ ™ÂÚ-‚›·˜. TÔÓ IˆÛ‹Ê Û˘ÓÙÚÔÊÂ‡ÂÈ Û˘Ó‹-ıˆ˜ ÁËÚ·Èfi˜ ÔÈÌ¤Ó·˜. OÈ Ì¿ÁÔÈ Ù·ÍÈ-‰Â‡Ô˘Ó ÙÔ ÈÔ ÔÏ‡ ¤ÊÈÔÈ, Û˘¯Ó¿Ô‰ËÁÔ‡ÌÂÓÔÈ ·fi ¿ÁÁÂÏÔ ·ÛÙ¤Ú·, Ô˘Î¿ÔÙÂ fiÌÔÈ· Î·Ï¿˙ÂÈ ÛÙÔ ¿ÏÔÁfi ÙÔ˘„ËÏ¿. EÈÎÚ·Ù¤ÛÙÂÚË Ë ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡, ‰Â›¯ÓÂÈ Û˘¯Ó¿ ËÏÈÎÈˆÌ¤-ÓË ÙËÓ ¤ÌÂÈÚË Ì·›·. ™¿ÓÈ·, ÛÙËÓAÁ›· £¤ÎÏ· ÙË˜ E‡‚ÔÈ·˜ Î·È ÛÂ ÙÔÈ¯Ô-ÁÚ·Ê›Â˜ Ó·ÒÓ ÙË˜ ™ÂÚ‚›·˜, ÎÔÓÙ¿ÛÙËÓ ¯·ÚÈÙˆÌ¤ÓË ™·ÏÒÌË ·Ú›ÛÙ·Ù·È‰Â‡ÙÂÚË ‚ÔËıfi˜. OÈ ÌÔÚÊ¤˜, ÌÈÎÚfiÙÂ-ÚÂ˜, ¯ˆÓÂ‡ÔÓÙ·È ·ÚÌÔÓÈÎ¿ ÛÙÔ ÙÔ›Ô,Ô˘ ÛÙËÓ ¤ÍÔ¯Ë °¤ÓÓËÛË ÙË˜ ÌÔÓ‹˜ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ ·ÏÒÓÂÙ·È ÌÂ Î·ı·Ú¤˜ ÂÈ-

Ê¿ÓÂÈÂ˜ Î·È ··Ï¤˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜ ÛÙË ¯Úˆ-Ì·ÙÈÎ‹ Î·È ÚÔÔÙÈÎ‹ ‰È·‡ÁÂÈ· ÙË˜ ÂÈ-ÎfiÓ·˜, ÛÙË ıÂÏÎÙÈÎ‹ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ¶ÂÚ›‚ÏÂÙÔ ÙÔ˘ M˘ÛÙÚ¿ ˘„ÒÓÂÙ·È ÛÂ‰˘ÛıÂÒÚËÙÂ˜ ÎÔÚ˘Ê¤˜ ÌÂ ¯˘ÙÔ‡˜ Î·È·Ó‹Û˘¯Ô˘˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜Ø ÙÚ·¯‡, ‰˘Ó·ÙfiÎ·È ¿ÍÂÓÔ ÛÙËÓ ¶·ÓÙ¿Ó·ÛÛ·.

™Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 13Ô˘ ·ÈÒÓ· ÂÌÊ·Ó›˙Â-Ù·È ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ¤Ó· Î·È-ÓÔ‡ÚÁÈÔ Î·È ¿ÌÂÛ· Û˘Ó‰ÂfiÌÂÓÔ ÌÂ ÙË°¤ÓÓËÛË ı¤Ì·, Ô˘ ÂÎËÁ¿˙ÂÈ ·fi ÙËÓ˘ÌÓÔÁÚ·Ê›· ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ. ™ÙÈ˜ÙÔÈ¯ÔÁÚÊ›Â˜ ÙÔ˘ Ó¿ÚıËÎ· ÛÙË ÌÔÓ‹ÙË˜ BÏ·¯¤ÚÓ·˜ ÙË˜ AÚÙ·˜ Î·È ÙËÓ ¶Â-Ú›‚ÏÂÙÔ ÙË˜ A¯Ú›‰·˜, ÙÔÓ 14Ô ·ÈÒÓ·ÛÙÔ˘˜ AÁ›Ô˘˜ AÔÛÙfiÏÔ˘˜ ÙË˜ £ÂÛÛ·-ÏÔÓ›ÎË˜ Î·È ÛÂ Ó·Ô‡˜ ÙË˜ ™ÂÚ‚›·˜ ÂÈ-ÎÔÓÔÁÚ·ÊÂ›Ù·È ÙÔ È‰ÈfiÌÂÏÔ ÛÙÈ¯ËÚfi«TÈ ÛÔÈ ÚÔÛÂÓ¤ÁÎˆÌÂÓ, XÚÈÛÙ¤». ™ÂÂ›ÛËÌË, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·-Ú¿ÛÙ·ÛË ÌÂÁ·Ï‡ÓÂÙ·È Ë £ÂÔÙfiÎÔ˜ ÌÂÙÔÓ ÙÂ¯ı¤ÓÙ· XÚÈÛÙfi, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÚÔ-ÛÊ¤ÚÔ˘Ó «ÔÈ ¿ÁÁÂÏÔÈ ÙÔÓ ‡ÌÓÔÓ, ÔÈ Ô˘-Ú·ÓÔ› ÙÔÓ ·ÛÙ¤Ú·, ÔÈ Ì¿ÁÔÈ Ù· ‰ÒÚ·, ÔÈÔÈÌ¤ÓÂ˜ ÙÔ ı·‡Ì·, Ë ÁË ÙÔ Û‹Ï·ÈÔÓ,Ë ¤ÚËÌÔ˜ ÙËÓ Ê¿ÙÓËÓ» Î·È ÔÈ ¿ÓıÚˆ-ÔÈ Î¿Ùˆ «ÌËÙ¤Ú· ¶·Úı¤ÓÔÓ».

E˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ ÙËÓ EEÎÎ‰‰ÔÔÙÙÈÈÎÎ‹‹ AAııËËÓÓÒÒÓÓ ÁÈ·ÙËÓ Â˘ÁÂÓÈÎ‹ ·Ú·¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈ-ÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.


Της μ∞™π§π∫◊˜ A. ºø™∫Ÿ§√À

Δρος Βυζαντιν�ς Αρχαιολογ�αςτου Πανεπιστημ�ου Αθην�ν

∏ª√¡◊ ÙË˜ ÃÒÚ·˜ ÛÙËÓ ∫ˆÓ-ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·È ÙÔ ˙ˆÁÚ·ÊÈ-Îfi Û‡ÓÔÏÔ Ô˘ ÙËÓ ‰È·ÎÔÛÌÂ›

Â›Ó·È ¿ÚÚËÎÙ· Û˘Ó‰Â‰ÂÌ¤Ó· ÌÂ ÙÔ fiÓÔ-Ì· ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ÎÙ‹ÙÔÚ¿ ÙË˜, ÙÔ˘£Âfi‰ˆÚÔ˘ ªÂÙÔ¯›ÙË. øÛÙfiÛÔ, ÙÔ ÌÔ-Ó·ÛÙ‹ÚÈ Â›¯Â Ì›· ÈÛÙÔÚ›· ·ÚÎÂÙÒÓ ·ÈÒ-ÓˆÓ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ·Ó·Î·›ÓÈÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙÈ˜·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·ÈÒÓ· ·fi ÙÔÓ ¤ÌÈ-ÛÙÔ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË ÙÔ˘ ∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ˘ μ’ ¶·-Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘. √È ·Ú·‰fiÛÂÈ˜ ÙË˜ μ·ÛÈ-ÏÂ‡Ô˘Û·˜ ·Ó¿ÁÔ˘Ó ÙÈ˜ ··Ú¯¤˜ ÙÔ˘ÛÙÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ·, ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ· πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡. ∫¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ÂÈ-ÎÔÓfiÊÈÏË˜ ·Ú¿Ù·ÍË˜, ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÌÂÙ¿ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ∂ÈÎÔÓÔÌ·¯›·˜ Ì›· ÂÚ›Ô-‰Ô Â˘ËÌÂÚ›·˜ Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË˜. ™Ù· Ù¤ÏËÙÔ˘ 11Ô˘ ·ÈÒÓ· ÂÚÈ¤Ú¯ÂÙ·È ˘fi ÙËÓÚÔÛÙ·Û›· ÙË˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹˜ ÔÈÎÔ-Á¤ÓÂÈ·˜. ∏ ª·Ú›· ¢Ô‡Î·ÈÓ·, ÂıÂÚ¿ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ›Ô˘ ∞’ ∫ÔÌÓËÓÔ‡, ¯ÚËÌ·ÙÔ‰Ô-ÙÂ› ÙËÓ ·ÓÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÂÓfi˜ Ó¤Ô˘ Î·-ıÔÏÈÎÔ‡, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ·Ó·Î·ÈÓ›ÛÂÈ Ï›Á·¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, Á‡Úˆ ÛÙ· 1120, Ô ÂÁ-ÁÔÓfi˜ ÙË˜, ÛÂ‚·ÛÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ πÛ·¿-ÎÈÔ˜. ªÔÏÔÓfiÙÈ ÔÈ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÂ˜ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ Â›Ó·È ÂÏ¿¯ÈÛÙÂ˜, ·ÚÎÂÙ¿ÛÙÔÈ¯Â›· ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ˆ˜ ÛÙ· Ù¤ÏËÙÔ˘ 13Ô˘ ·ÈÒÓ· Ë ‚·ÛÈÏÈÎ‹ ÌÔÓ‹ ÂÚÂÈ-ÒÓÂÙ·È. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·Ú·Î-Ì‹˜ Î·È ÂÁÎ·Ù¿ÏÂÈ„Ë˜ ı· ‚ÚÂÈ ¤Ó· Ó¤ÔÚÔÛÙ¿ÙË, ÙÔÓ £Âfi‰ˆÚÔ ªÂÙÔ¯›ÙË.

∏ ·Ó·Î·›ÓÈÛË ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È.¶ÔÏÈÙÈÎfi˜ Î·È ÏfiÁÈÔ˜, Ô ªÂÙÔ¯›ÙË˜˘‹ÚÍÂ ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·ÙË˜ ‡ÛÙÂÚË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.EÂÈÙ· ·fi ÌÈ· ·ÍÈÔ˙‹ÏÂ˘ÙË ÔÚÂ›·ÛÙÔ˘˜ ‰·È‰·ÏÒ‰ÂÈ˜ ‰È·‰ÚfiÌÔ˘˜ ÙË˜·ÓÒÙÂÚË˜ ‰ÈÔ›ÎËÛË˜, Î·Ù·ÎÙ¿ ÛÙ·1321 ÙÔ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ ·Í›ˆÌ· ÙË˜ ‚˘˙·-ÓÙÈÓ‹˜ ·˘Ï‹˜, ·˘Ùfi ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÏÔÁÔ-ı¤ÙË. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÌÂ ‚·ıÈ¿ ÁÓÒÛË ÙË˜·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÂ›·˜ ·Û¯Ô-ÏÂ›Ù·È ÌÂ ÙËÓ ›‰È· ¿ÓÂÛË ÌÂ ÙË ÊÈÏÔÛÔ-

Ã Tο ταξ�δι προς τη Bηθλε�μ: «Aν�βη δεκαι Iωσ�φ απ� Γαλιλα�ας, εκ π�λεωςNαζαρ�τ εις την Iουδα�αν εις π�λιν Δα-β�δ, �τις καλε�ται Bηθλε�μ...» (Λκ 24).

Ã Tο �νειρο τουIωσ�φ: «Iδο��γγελος Kυρ�ουκατ’ �ναρ εφ�-νη αυτ" λ�γων·Iωσ�φ υι�ς Δα-β�δ, μη φοβηθ�ςπαραλαβε�νMαρι�μ την γυ-να�κα σου, τογαρ εν αυτ� γεν-νηθ�ν εκ Πνε�-ματ�ς �στιν Aγ�-ου» (Mετ 1-20).

O κ�κλος της Γννησηςστη Mον της X�ρας


H H απογραφ� στηBηθλε�μ: «δι� το ε�ναιαυτ�ν εξ ο�κου και πα-τρι�ς Δαβ�δ, απογρ�-ψασθαι συν Mαρι�μτη μεμνηστευμ�νη αυ-τ" γυναικ� ο�σηεγκ�ω» (Λκ 2, 4-5).

Ê›·, ÙËÓ ·ÛÙÚÔÓÔÌ›· Î·È Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈ-Î¿, ÙËÓ Ô›ËÛË Î·È ÙË ÚËÙÔÚÈÎ‹. ™ÙÔ·fiÁÂÈÔ ÙË˜ ‰‡Ó·Ì‹˜ ÙÔ˘, ÛÙ· 1316,·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¤ÂÈÙ· ·fi ÚÔÙÚÔ‹ ÙÔ˘›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ˘ μ’ÙËÓ ·Ó·Î·›ÓÈÛË ÙË˜ ÌÔÓ‹˜ ÙË˜ ÃÒÚ·˜Î·È ÙÔ ÌÂÁ·ÏÂ‹‚ÔÏÔ ¤ÚÁÔ ÔÏÔÎÏËÚÒ-ÓÂÙ·È ¤ÓÙÂ ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·. TÔ ÂÚÂÈ-ˆÌ¤ÓÔ Î·ıÔÏÈ-Îfi ÂÈÛÎÂ˘¿˙Â-Ù·È Î·È ÂÂÎÙÂ›-ÓÂÙ·È, ‰È·ÎÔÛÌÂ›-Ù·È ÌÂ Ì·ÚÌ·ÚÔ-ıÂÙ‹Ì·Ù·, „ËÊÈ-‰ˆÙ¿ Î·È ÙÔÈ¯Ô-ÁÚ·Ê›Â˜ Î·ÈÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È ÌÂÈÂÚ¿ ÛÎÂ‡Ë, ÌÂ-Ù·ÍˆÙ¿ ÏÂÈÙÔ˘Ú-ÁÈÎ¿ ˘Ê¿ÛÌ·Ù·Î·È ÂÈÎfiÓÂ˜. √ªÂÙÔ¯›ÙË˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Â›ÛË˜ ÁÈ· ÙËÓ·Ó·‚›ˆÛË ÙÔ˘ ÌÔÓ·ÛÙËÚÈÔ‡. √ÚÁ·ÓÒ-ÓÂÈ ÙË ÌÔÓ·ÛÙÈÎ‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È ÚÔÈ-ÎÔ‰ÔÙÂ› ÙÔ Î·ı›‰Ú˘Ì¿ ÙÔ˘ ÌÂ ÙËÓ ÚÔ-ÛˆÈÎ‹ ÙÔ˘ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Î·È Ì›· ÌÂÁ¿ÏË·Î›ÓËÙË ÂÚÈÔ˘Û›·.

ΔÔ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ∏ ·Ó·Î·›ÓÈÛË ÙË˜ ªÔÓ‹ ÙË˜ ÃÒÚ·˜˘‹ÚÍÂ ÁÈ· ÙÔÓ ªÂÙÔ¯›ÙË ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ı· ÙÔ˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙Â ˘ÛÙÂÚÔÊËÌ›· Î·ÈÁÈ· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘ÙfiÓ ¤ÚÂÂ Ó· Â›Ó·È·ÓÙ¿ÍÈÔ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ-Î‹˜ ÙÔ˘ ı¤ÛË˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË˜ ˘„ËÏ‹˜·È‰Â›·˜ ÙÔ˘. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÏÔÈfiÓ Ù˘¯·›Ô,ˆ˜ ÙÔ ̇ ˆÁÚ·ÊÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ Â›-

Ó·È ·fi Î¿ıÂ ¿Ô„Ë ¤Ó· ÌÔÓ·‰ÈÎfi ‰Ë-ÌÈÔ‡ÚÁËÌ·. ∫·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔÓ Ë ·ÓÒ-ÙÂÚË ÔÈfiÙËÙ· ÙË˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹˜, ÔÈÚˆÙfiÙ˘Â˜ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎ¤˜ Û˘Óı¤-ÛÂÈ˜, Ë ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ,Ë Ï·ÌÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ̄ Ú˘ÛÔ‡ ‚¿ıÔ˘˜ Ô˘ÙÔ Î·ıÈÛÙÔ‡Ó ÙfiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi. ∂›Ó·È ÔÏÔ‡ÙÔ˜ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ, Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ

ÛÎËÓÒÓ Î·È ÔÛÔÊfi˜ ÙÚfiÔ˜ÌÂ ÙÔÓ ÔÔ›Ô¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂ-ÙËıÂ› Ì¤Û·ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘Ó·Ô‡, ¤ÙÛÈÒÛÙÂ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔÎÙ›ÚÈÔ Ó· ÌÂÙ·-‚¿ÏÏÂÙ·È ÛÂ·ÓÔÈ¯Ùfi ‚È‚Ï›ÔÌ¤Û· ÛÙÔÔÔ›Ô ÂÚÈÁÚ¿-

ÊÂÙ·È ÌÂ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙË˜ £Â›·˜ √È-ÎÔÓÔÌ›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ÛˆÙËÚ›·.

∞fi ÙÔ ·˘Ùfi Û‡ÓÔÏÔ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿-ÛÔ˘ÌÂ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙË˜°¤ÓÓËÛË˜ ÁÈ· Ó· ı˘ÌËıÔ‡ÌÂ Ì¤Û· ·fiÙÈ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ·˘-ÙÔ‡ ÌËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ÌÓËÌÂ›Ô˘, fiÛ·Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ Â˘·ÁÁÂÏÈÎ‹ ‰È‹ÁËÛËÎ·È ÙÈ˜ ·fiÎÚ˘ÊÂ˜ ·Ú·‰fiÛÂÈ˜ ‰È·‰Ú·-Ì·Ù›ÛÙËÎ·Ó fiÙ·Ó ÂÓÛ·ÚÎÒıËÎÂ Ô £Â›-Ô˜ §fiÁÔ˜ Î·È ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘ÌÂ ÂÌÂ›˜ Û‹ÌÂ-Ú· ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜.

√ Î‡ÎÏÔ˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜∏ ÂÍÈÛÙfiÚËÛË ÙˆÓ ÂÂÈÛÔ‰›ˆÓ Ô˘‰È·‰Ú·Ì·Ù›ÛÙËÎ·Ó Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÎÔÚ˘-

Ê·›Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ ÍÂÙ˘Ï›ÁÂ-Ù·È Î˘ÎÏÈÎ¿ ÛÙÔ ¿Óˆ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÂÍˆ-Ó¿ÚıËÎ·. √ Î‡ÎÏÔ˜ ÍÂÎÈÓ¿ ÛÙÔÓ ‚fi-ÚÂÈÔ ÙÔ›¯Ô ÌÂ ÙÔ OÓÂÈÚÔ ÙÔ˘ πˆÛ‹Ê Î·ÈÙÔ T·Í›‰È ÛÙË BËıÏÂ¤Ì Î·È Û˘ÓÂ¯›˙ÂÙ·ÈÛÙÔÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÌÂ ÙÈ˜ ÛÎËÓ¤˜ ÙË˜AÔÁÚ·Ê‹˜, ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ Î·È ÙˆÓ ·-Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ÂÍÈÛÙÔÚÔ‡Ó ÙÔ T·Í›‰ÈÎ·È ÙËÓ ¶ÚÔÛÎ‡ÓËÛË ÙˆÓ M¿ÁˆÓ. ™ÙËÛ˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ë º˘Á‹ ÛÙËÓA›Á˘ÙÔ Î·È Ë ™Ê·Á‹ ÙˆÓ NË›ˆÓ, Ô˘ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÂÙ·È ÛÂ ¤ÓÙÂ ‰È·‰Ô¯ÈÎ¤˜ ·-Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, Î·È Ô Î‡ÎÏÔ˜ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂ-Ù·È ÌÂ ‰‡Ô ·ÎfiÌË ÛÎËÓ¤˜, ÙËÓ ∂È-ÛÙÚÔÊ‹ ÙË˜ ·Á›·˜ √ÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ·fiÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘‰ˆ‰ÂÎ·ÂÙÔ‡˜ ÃÚÈÛÙÔ‡ ÛÙÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘ÚÔ˜ ÙËÓ πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì ÁÈ· ÙÔÓ ÂÔÚÙ·-ÛÌfi ÙÔ˘ ¶¿Û¯·.

MÂ Û˘ÓÔÏÈÎ¿ ‰ÂÎ·ÔÎÙÒ ·Ú·ÛÙ¿-ÛÂÈ˜ Ô Î‡ÎÏÔ˜ ÙË˜ MÔÓ‹˜ ÙË˜ XÒÚ·˜·ÔÙÂÏÂ› ÙËÓ ÈÔ ÂÎÙÂÙ·Ì¤ÓË ÂÈÎ·ÛÙÈ-Î‹ ·Ê‹ÁËÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÙË˜ °¤Ó-ÓËÛË˜ Î·È ÙË˜ ·È‰ÈÎ‹˜ ËÏÈÎ›·˜ ÙÔ˘ÃÚÈÛÙÔ‡ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·ÂÈÎÔÓÈÛıÂ› ÛÙÔ˘˜ÙÔ›¯Ô˘˜ Ì›·˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜.

∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ ˆ˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÔÈ Â-ÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ·fi ÙÈ˜ ·Ú·¿Óˆ ·Ú·-ÛÙ¿ÛÂÈ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¤˜ ‹‰Ë ·fi ÙÔ˘˜ÚÒÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡˜ ·ÈÒÓÂ˜, Û¿-ÓÈ· Û˘ÌÂÚÈÏ‹ÊıËÎ·Ó ÛÙË ‰È·ÎfiÛÌË-ÛË ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÌÂÙ¿ÙËÓ ∂ÈÎÔÓÔÌ·¯›·. √ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ˜ ÏfiÁÔ˜‹Ù·Ó ˆ˜ ÛÙÔ ·˘ÛÙËÚ¿ ‰ÔÁÌ·ÙÈÎ¿ Î·-ıÔÚÈÛÌ¤ÓÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·ÙˆÓ ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ó·ÒÓ ÙÔ ‚¿ÚÔ˜‰fiıËÎÂ Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÈ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ Ô˘Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·Ó ÌÂ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, Ô˘ ÂÈ-

H ÈÔ ÂÎÙÂÙ·Ì¤ÓË ÈÛÙfiÚËÛË ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜:‰ÂÎ·Ô¯ÙÒ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ÛÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi Ó·fi ÙË˜ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜


ÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡Û·Ó ‰ËÏ·‰‹ ÙÈ˜ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ÂÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜, Î·È fi¯ÈÛÂ ÛÎËÓ¤˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·,fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·ÂÈÎfiÓÈ˙·Ó Ù· ‰Â˘ÙÂ-ÚÂ‡ÔÓÙ· ÂÂÈÛfi‰È· ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜.EÙÛÈ, Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ·fi Ù· ·Ú·-¿Óˆ ÁÂÁÔÓfiÙ·, fiˆ˜ Ë ÚÔÛÎ‡ÓËÛËÙˆÓ ª¿ÁˆÓ, ·ÂÈÎÔÓ›ÛıËÎ·Ó Û˘Ó‹-ıˆ˜ ̂ ˜ Û˘ÌÏËÚˆÌ·ÙÈÎ¿ ı¤Ì·Ù· Á‡Úˆ·fi ÙÔÓ ÎÂÓÙÚÈÎfi ˘Ú‹Ó· ÙË˜ ÛÎËÓ‹˜ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜, ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÌÂ ÙÔ £Â›ÔμÚ¤ÊÔ˜. øÛÙfiÛÔ, Î·Ù¿ ÙË Ì¤ÛË ‚˘˙·-ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô Ô Î‡ÎÏÔ˜ ÙˆÓ ·Ú·¿-Óˆ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ı· ÂÍÂÏÈ¯ıÂ› Î·È ı··Ó·Ù˘¯ıÂ› Î˘Ú›ˆ˜ ÛÂ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊË-Ì¤Ó· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ÙˆÓ Â˘·ÁÁÂÏ›ˆÓ, Û˘-Ó·Í·Ú›ˆÓ ‹ ÔÌÈÏÈÒÓ ·ÊÈÂÚˆÌ¤ÓˆÓÛÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ Î·È·fi Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 13Ô˘ ·ÈÒÓ· ı· ˘ÈÔıÂ-ÙËıÂ› Û˘¯Ó¿ ÛÙË ÌÓËÌÂÈ·Î‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈ-Î‹. Δ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ÛÙË ªËÙÚfi-ÔÏË Î·È ÛÙË ªÔÓ‹ μÚÔÓÙÔ¯›Ô˘ ÙÔ˘ª˘ÛÙÚ¿, Ë ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î‹ Û‡ÓıÂÛËÛÙÔÓ Ó·fi ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ ÛÙÔ GradacÙË˜ ™ÂÚ‚›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈ-ÎÔ› Î‡ÎÏÔÈ ÙÔ˘ ∞Î¿ıÈÛÙÔ˘ YÌÓÔ˘ Ô˘ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÛÂ Ó·-Ô‡˜ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜ Î·È ÙË˜ ™ÂÚ‚›·˜Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛÎËÓ¤˜ ÙÔ˘ Î‡-ÎÏÔ˘, ·ÔÎ·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙÔ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙˆÓ Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÒÓ ÙË˜ ·Ï·ÈÔÏfiÁÂÈ·˜ÂÚÈfi‰Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË ÙË˜·È‰ÈÎ‹˜ ËÏÈÎ›·˜ ÙÔ˘ £Â·ÓıÚÒÔ˘.

™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ Ù¿ÛË˜ ÂÓÙ¿Û-ÛÂÙ·È Ô Î‡ÎÏÔ˜ ÙË˜ ªÔÓ‹˜ ÙË˜ ÃÒÚ·˜Î·È Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ì›· ı¤ÛË È‰È·›ÙÂÚ·ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹. H ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ‰ÂÓ¤ÁÎÂÈÙ·È ÌfiÓÔÓ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î‹ ¤ÎÙ·Û‹ ÙÔ˘ Î·È ÛÙÈ˜ Ó¤-Â˜ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎ¤˜ Û˘Óı¤ÛÂÈ˜ Ô˘ Â-ÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ı· ·ÓÙÈÁÚ·ÊÔ‡ÓÈÛÙ¿ ÛÂ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· ÌÓËÌÂ›·.OÊÂ›ÏÂÙ·È Â›ÛË˜ ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂ ÙÔÓÔÔ›Ô ÔÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ› ÙÔ˘, ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓÔÈÛÙËÓ Â˘·ÁÁÂÏÈÎ‹ ‰È‹ÁËÛË, ÙËÓ ˘ÌÓÔ-ÏÔÁ›·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ·fiÎÚ˘ÊË ·Ú¿-‰ÔÛË Î·È ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ÛÙÔÈ¯Â›· ·fi ¤Ó··fiıÂÌ· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ,Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÏfiÁÔ Î·È ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·ÁÈ· Ó· ·ÔÙ˘ÒÛÔ˘Ó ÙË £Â›· ∂ÓÛ¿Ú-ÎˆÛË Î·È Ù· ÚÒÙ· ‚‹Ì·Ù· ÙÔ˘ £Â·Ó-ıÚÒÔ˘ ÛÙË °Ë. ¶Ò˜ fiÌˆ˜ Á›ÓÂÙ·È ·˘-Ùfi ÂÊÈÎÙfi;

OÈ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜™¯Â‰fiÓ fiÏÂ˜ ÔÈ ÛÎËÓ¤˜ Û˘ÓÔ‰Â‡ÔÓÙ·È·fi Ì·ÎÚÔÛÎÂÏÂ›˜ ÂÈÁÚ·Ê¤˜ ÌÂ Ù·Û¯ÂÙÈÎ¿ Â˘·ÁÁÂÏÈÎ¿ ¯ˆÚ›· Ô˘ ÂÂÍË-ÁÔ‡Ó ÙË ‰Ú¿ÛË ‹ ÌÂÙ·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù· ÏfiÁÈ·ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ Ô˘ ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È. ΔÔOÓÂÈÚÔ ÙÔ˘ πˆÛ‹Ê ·ÔÙÂÏÂ› ¯·Ú·ÎÙË-ÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·. ∏ ÏÈÙ‹ ÛÎËÓ‹Ô˘ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ÙÔÓ πˆÛ‹Ê Í·ÏˆÌ¤ÓÔÛÂ ÛÙÚˆÌÓ‹ Î·È ÙÔÓ ıÂfiÛÙ·ÏÙÔ ·ÁÁÂ-ÏÈ·ÊfiÚÔ Ó· ÏËÛÈ¿˙ÂÈ ÂÙÒÓÙ·˜ ·fi„ËÏ¿ ÂÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÌÂ ÙÔ ¯ˆÚ›Ô ÙÔ˘ª·Ùı·›Ô˘ 1,20: « π‰Ô˘ ·ÁÁÂÏÔ˜ ∫˘Ú›Ô˘Î·Ù’ fiÓ·Ú ÂÊ¿ÓË ·˘Ùˆ Ï¤ÁˆÓ πˆÛËÊ˘Èfi˜ ¢·‚È‰, ÌË ÊÔ‚ËıË˜ ·Ú·Ï·‚ÂÈÓª·ÚÈ·Ì ÙËÓ Á˘Ó·›Î· ÛÔ˘, ÙÔ Á·Ú ÂÓ·˘ÙË ÁÂÓÓËıÂÓ ÂÎ ¶ÓÂ‡Ì·ÙÔ˜ ÂÛÙÈÓ∞Á›Ô˘».

∫·È ÛÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ Δ·ÍÈ-‰ÈÔ‡ ÚÔ˜ ÙË μËıÏÂ¤Ì ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·ÈÛÙÔ ¯Ú˘Ûfi ‚¿ıÔ˜ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ Â˘·Á-Á¤ÏÈÔ˘ (§Î 2,4). ∏ ·Ú¿ÛÙ·ÛË, ˆÛÙfi-ÛÔ, ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÂ› ÈÛÙ¿ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·-Ê‹ ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ÛÙÔ ·fiÎÚ˘ÊÔ ¶Úˆ-ÙÔÂ˘·ÁÁ¤ÏÈÔ ÙÔ˘ I·ÎÒ‚Ô˘, ¤Ó· ¯ÚÈ-ÛÙÈ·ÓÈÎfi ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ 2Ô˘ ·È., ÙÔ ÔÔ›Ô

Õ Oι τρεις M�-γοι φτ�νουνμπροστ� στονHρ"δη: «καιιδο� μ�γοι απ�ανατολ"ν πα-ρεγ�νοντο ειςIεροσ�λυμα λ�-γοντες· πο�εστ�ν ο τεχθε�ςβασιλε�ς τωνIουδα�ων» (Mτ2, 1-2).

Ã «Φων� εν Pαμ�ηκο�σθη, θρ�νοςκαι κλαυθμ�ς καιοδυρμ�ς πολ�ς»(Mτ 2, 18). H πα-ρ�σταση των θρη-νουσ"ν μητ�ρωναπ� τη σκην� τηςBρεφοκτον�ας.


ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ÂËÚ¤·ÛÂ ·fi ÔÏ‡ ÓˆÚ›˜ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈ-Ó‹ Ù¤¯ÓË. ∂ÎÂ›, ÏÔÈfiÓ, ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂˆ˜: «...¤ÛÙÚˆÛÂ ÙÔ ˘Ô˙‡ÁÈÔ, ¤‚·ÏÂ(ÙË ª·Ú›·) Ó· Î·ı›ÛÂÈ, ‹ÚÂ Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘Ù· ÁÎ¤ÌÈ· Î·È Ô IˆÛ‹Ê ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ»(17.2). √È ÌÔÚÊ¤˜ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ÛÂ ÛÙ¿-ÛÂÈ˜ Ô˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó Î›ÓËÛË, ‰ËÌÈ-Ô˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÂÓÙ‡ˆÛË ˆ˜‚·‰›˙Ô˘Ó ‹ÚÂÌ· Î·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ¤Íˆ ·fiÙË Û‡ÓıÂÛË, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ·-Ú¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÛÎËÓ‹ ÙË˜AÔÁÚ·Ê‹˜ ÛÙË BËıÏ¤ÂÌ, Ô˘ ˘‹ÚÍÂË ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙÔ Ù·Í›‰È.

∏ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙË˜ AÔÁÚ·Ê‹˜, ·ÓÎ·È Û˘¯Ó¿ ¤¯ÂÈ ·ÂÈÎÔÓÈÛıÂ› ÛÂ ÌÈÎÚÔ-ÁÚ·Ê›Â˜ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ, ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÂ›-Ù·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙË ÌÓËÌÂÈ·Î‹˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ÛÙË MÔÓ‹ ÙË˜ XÒÚ·˜. ∂›-Ó·È ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ˆ˜ ÙÔ ÂÂÈÛfi‰ÈÔ Ô˘˘ÔÓÔÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ Â˘·ÁÁÂÏÈÎ‹ ·Ê‹-ÁËÛË (§Î 2,1-5) ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ÙË ‚¿ÛË ÁÈ·

Ì›· ÌÂÁ·ÏÔÚÂ‹ ÛÎËÓ‹ Ô˘ ÂÍ·›ÚÂÈÙËÓ ¶·Ó·Á›·, Ë ÔÔ›· Â˘ı˘ÙÂÓ‹˜ Î·ÈÂÈ‚ÏËÙÈÎ‹ ‰ÂÛfi˙ÂÈ ÛÙË ‰ÂÍÈ¿ ÏÂ˘Ú¿ÙË˜ Û‡ÓıÂÛË˜. ¢›Ï· ÙË˜ Û˘Ì·Ú·ÛÙ¤-ÎÂÙ·È Ô πˆÛ‹Ê, Î·ıÒ˜ ·˘Ù‹ ··ÓÙ¿ÛÙÈ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÈÒÙË Î·È ÙÔ˘ÁÚ·ÌÌ·Ù¤· Ô˘ ÙÈ˜ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÛÂ·ÓÔÈ¯Ùfi ÂÈÏËÙfi, ÂÓÒ Ô ¤·Ú¯Ô˜ ÙË˜ ™˘-Ú›·˜ ∫˘Ú‹ÓÈÔ˜ ÂÈ‚Ï¤ÂÈ Ù· ÙÂÎÙ·ÈÓfi-ÌÂÓ·.

ªÂ ·Ó¿ÏÔÁ· ÏÂÙÔÌÂÚ‹ ÙÚfiÔ ·ÂÈ-ÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ù· ÂÂÈÛfi‰È· Ô˘ ‰È·‰Ú·-Ì·Ù›ÛÙËÎ·Ó ÌÂ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ÙÚÂÈ˜ ÛÔÊÔ‡˜ ª¿ÁÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ∞Ó·ÙÔ-Ï‹. Δ· Û¯ÂÙÈÎ¿ Â˘·ÁÁÂÏÈÎ¿ ¯ˆÚ›· (ªÙ2,1-12) ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê‹ıËÎ·Ó Û¯Â‰fiÓ Î·-Ù¿ Ï¤ÍË, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ Ù·Í›‰ÈÙÔ˘˜ ÚÔ˜ Ù· πÂÚÔÛfiÏ˘Ì· Î·È ÙËÓ ÂÌ-Ê¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ∏ÚÒ‰Ë, ÙÔÛ˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙˆÓ ·Ú¯ÈÂÚ¤ˆÓ Ô˘ Û˘ÁÎ¿-ÏÂÛÂ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜, fiÙ·Ó Ù·Ú·ÁÌ¤ÓÔ˜ÏËÚÔÊÔÚ‹ıËÎÂ ·˘Ù¿ Ô˘ ‰È¤‰È‰·Ó

ÁÈ· ÙÔÓ ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙˆÓ πÔ˘-‰·›ˆÓ, ÙËÓ ÚÔÛÎ‡ÓËÛË Î·È ÚÔÛÊÔ-Ú¿ ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ ÛÙÔ £Â›Ô μÚ¤ÊÔ˜ Î·È ÙÔÙ·Í›‰È ÙË˜ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ∞Ó·-ÙÔÏ‹. ∫·È ÛÙÈ˜ ·Ú·¿Óˆ ·Ú·ÛÙ¿-ÛÂÈ˜ Ù· Î·›ÚÈ· ÛËÌÂ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ¤ÏÈÍËÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÂÍ·›ÚÔÓÙ·È ÌÂ ¤Ó·Ó È‰È·›-ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ, fiˆ˜ .¯. ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ ÙË˜ı·‡Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ £Â›·˜ °¤ÓÓËÛË˜, ÙÔ¿ÛÙÚÔ ÙË˜ μËıÏÂ¤Ì, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙÈ˜ÛÎËÓ¤˜ ÙÔ˘ Ù·ÍÈ‰ÈÔ‡ Î·È ÙË˜ ¿ÊÈÍË˜ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ÛÔÊÒÓ ÛÙÔÓ ∏ÚÒ‰Ë Î·È Â-ÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ ÌÂ ÙÔ Â˘-·ÁÁÂÏÈÎfi ¯ˆÚ›Ô: «Î·È È‰Ô˘ Ì¿ÁÔÈ ·fi·Ó·ÙÔÏÒÓ ·ÚÂÁ¤ÓÔÓÙÔ ÂÈ˜ πÂÚÔÛfiÏ˘-Ì· Ï¤ÁÔÓÙÂ˜ Ô˘ ¤ÛÙÈÓ Ô ÙÂ¯ıÂÈ˜ ‚·ÛÈ-ÏÂ˘˜ ÙˆÓ πÔ˘‰·›ˆÓ» (ªÙ. 2,1-2).

ΔÔ ÚˆÙÔÔÚÈ·Îfi ÓÂ‡Ì· Ô˘ ¯·-Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙË˜ ªÔÓ‹˜ ÙË˜ÃÒÚ·˜ ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È ÌÂ ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂ-ÚÔ ÙÚfiÔ ÛÙÈ˜ ÌÓËÌÂÈ·Î¤˜ ·Ú·ÛÙ¿-ÛÂÈ˜ ÙË˜ ™Ê·Á‹˜ ÙˆÓ ¡Ë›ˆÓ. ∫·È ·˘-

Ùfi ÁÈ·Ù› ÔÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ› ÙÔ˘ Û˘Óı¤ÙÔ˘ÓÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎ¿ ı¤Ì·Ù· ÁÓˆÛÙ¿ ‹‰Ë·fi ÙÈ˜ ··Ú¯¤˜ ÙË˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ Ù¤-¯ÓË˜, ÛÂ Ì›· ·Ê‹ÁËÛË Û¯Â‰fiÓ «ÎÈÓË-Ì·ÙÔÁÚ·ÊÈÎ‹». EÙÛÈ, Î·ıÒ˜ Ô ıÂ·Ù‹˜‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÙË˜ ÚÒÙË˜ ÛÎË-Ó‹˜: «TfiÙÂ HÚÒ‰Ë˜ È‰ˆÓ fiÙÈ ÂÓÂ·›-¯ıË ˘Ô ÙˆÓ Ì¿ÁˆÓ Âı˘ÌÒıË Ï›·Ó Î·È·ÔÛÙÂ›Ï·˜ ·ÓÂ›ÏÂ ¿ÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·È-‰·˜ ÙÔ˘˜ ÂÓ BËıÏÂ¤Ì Î·È ÂÓ ·ÛÈ ÙÔÈ˜ÔÚ›ÔÈ˜ ·˘ÙË˜ ·fi ‰ÈÂÙÔ˘˜ Î·È Î·ÙˆÙ¤-Úˆ»(ªÙ 2,16), ‚Ï¤ÂÈ ÙÔÓ ∏ÚÒ‰Ë Ó·‰›ÓÂÈ ‰È·Ù·Á¤˜ Î·È ‰›Ï· ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·-ÙÈÒÙÂ˜ ÙÔ˘ Ó· ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ·Ó›ÂÚÔ ¤ÚÁÔÙÔ˘˜. EÓ·˜ ÎÚ·‰·›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ Û·ı›ÙÔ˘ Î·Ù·‰ÈÒÎÂÈ Ì›· ÌËÙ¤Ú· Ô˘ ÛÊ›Á-ÁÂÈ ÛÙËÓ ·ÁÎ·ÏÈ¿ ÙÔ ÌˆÚfi ÙË˜, ÂÓÒÛÙËÓ Î¿Ùˆ ÏÂ˘Ú¿ Ì›· ·ÂÏÈÛÌ¤ÓËÁ˘Ó·ÈÎÂ›· ÌÔÚÊ‹ Î·ıÈÛÙ‹ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜·ÔÛÙÚ¤ÊÂÈ ÙÔ ‚Ï¤ÌÌ· ÙË˜ ·fi ÙËÛÊ·Á‹ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÙË˜. ∏ ‰Ú¿ÛË ÂÍÂ-Ï›ÛÛÂÙ·È ÛÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÛÎËÓ‹, fiÔ˘ÙÔ ÙÚÔÌÂÚfi ¤ÁÎÏËÌ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·ÈÌÂ ¤Ó·Ó ¤ÓÙÔÓ· ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎfi Î·È ‰Ú·Ì·-ÙÈÎfi ÙÚfiÔ. ªËÙ¤ÚÂ˜ ÎÚ‡‚Ô˘Ó ÛÙÔÓÎfiÚÊÔ ÙÔ˘˜ Ù· ‚Ú¤ÊË, ˘„ÒÓÔ˘Ó Ù· ¯¤-ÚÈ· ·ÂÁÓˆÛÌ¤Ó· ÁÈ· Ó· ÛÒÛÔ˘Ó Ù·ÌÈÎÚ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙÂ˜ Ô˘Ù· Ô‰Ô·ÙÔ‡Ó ‚›·È· ‹ Ù· Î·ÚÊÒÓÔ˘ÓÌÂ ÙË ÏfiÁ¯Ë ÙÔ˘˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ÌÂ ÙËÓ Ù·-Ú·¯‹ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÂ› ÛÙË ÛÎËÓ‹ ÙË˜μÚÂÊÔÎÙÔÓ›·˜, Ì›· ÙÚ·ÁÈÎ‹ ËÚÂÌ›· ̄ ·-Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ·ÎÔ-ÏÔ˘ıÂ› Î·È ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙÈ˜ ıÏÈÌÌ¤ÓÂ˜ÌËÙ¤ÚÂ˜ Ó· ıÚËÓÔ‡Ó ‚Ô˘‚¿ ÎÚ·ÙÒ-ÓÙ·˜ ÛÙËÓ ·ÁÎ·ÏÈ¿ ÙÔ˘˜ Ù· ¿„˘¯· ÛÒ-Ì·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜.

√ ‰Ú·Ì·ÙÈÎfi˜ ÙfiÓÔ˜ ÙˆÓ ·Ú·¿ÓˆÛÎËÓÒÓ Ê¤ÚÓÂÈ ÛÙÔÓ ÓÔ˘ ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ÙÔ˘ ƒˆÌ·ÓÔ‡ ªÂÏˆ‰Ô‡ «...Ù·˜ ÌËÙ¤-Ú·˜ Á·Ú ËÏ·˘ÓÂÓ, Î·È Êı¿ÓˆÓ Ù·‡Ù·˜‹Ú·˙ÂÓ / ÂÎ ÙˆÓ È‰›ˆÓ ·ÁÎ·ÏˆÓ ˆ˜ÛÙÚÔ˘ı›· ÓÂÔÛÛÔ‡˜... / Ù· ÌÂÓ ÂÎÂÓÙ‹-ıËÛ·Ó ·ÚÂÒ˜ Î·È ·¤„˘Í·Ó / Ù· ‰Â‰ÈÂÌÂÚ›ÛıËÛ·Ó / ¿ÏÏ· Î¿Ú·˜ ÂÙÌ‹ıË,ÙÔ˘˜ Ì·ÛıÔ‡˜ ÙˆÓ ÌËÙ¤ÚˆÓ/Î·ı¤ÏÎÔ-ÓÙ·...» Î·È Ì·˜ ·ÔÎ·Ï‡ÙÂÈ ÁÈ· ¿ÏÏËÌÈ· ÊÔÚ¿ ˆ˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È ÂÈÎfiÓ· ·ÏÏË-ÏÔÛ˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ÙÔ˘ ÛÔ˘‰·›Ô˘ ·˘ÙÔ‡ ÌÓËÌÂ›Ô˘.

μÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·:P. Underwood, «The Kariye Djami»,τ�μ. 1-3, New York 1966.Ihor Sevçenko, «TheodoreMetochites, the Chora and theIntellectual Trends of His Time», στ�P. Underwood (εκδ.), The KariyeDjami, τ�μ. 4., Princeton 1975, 17-91.Jacqueline Lafontaine - Dosogne,«Iconography of the Cycle of theInfancy of Christ», στ� P. Underwood(εκδ.), «The Kariye Djami», τ�μ. 4.,Princeton 1975, 197-241.H. Maguire, «Art and Eloquence inByzantium», Princeton 1981, 24-34.

Õ H επιστροφ� της Aγ�ας Oικογ�νειας απ�την A�γυπτο: «Xρηματισθε�ς δε κατ’ �ναρανεχ"ρησεν εις τα μ�ρη της Γαλιλα�ας, καιελθ"ν κατ"κησεν εις π�λιν λεγομ�νην Nα-ζαρ�τ» (Mτ 2, 22-23).


Tης ¡∞¡fl˜ X∞Δ∑∏¢Õ∫∏

Καθηγ�τριας Πανεπιστημ�ου Ιωανν�νων

√I °Nø™TE™ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜°¤ÓÓËÛË˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ Î·ıÒ˜Î·È fiÏˆÓ ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÂÈ-

ÛÔ‰›ˆÓ, ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈÎ‹ ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ Â›-Ó·È ÔÏÈÁ¿ÚÈıÌÂ˜ ÛÂ ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂ ÙÈ˜ Ô-Ï˘¿ÚÈıÌÂ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÛÎËÓ‹˜ ÛÂ¿ÏÏ· ¤ÚÁ·, fiˆ˜ ÛÙ· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊËÌ¤-Ó· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· Î·È ÛÙÈ˜ ÌÈÎÚ¤˜ ·ÛËÌ¤-ÓÈÂ˜ ÊÈ¿ÏÂ˜ ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ΔfiˆÓ (Û‹ÌÂÚ·ÛÙË Monza Î·È ÛÙÔ Bobbio). Δ· Î‡ÚÈ·ÛÙÔÈ¯Â›· Ô˘ ı· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈ-ÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ÙË˜ ÛÎËÓ‹˜, fiˆ˜ Ì·˜ Â›-Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ·fi ÏËıÒÚ· ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂ-ˆÓ Î·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ì¤ÛÔ˘˜ Î·È ‡ÛÙÂÚÔ˘˜ ‚˘-˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, Î·Ù¿ÁÔÓÙ·È ·fiÙÈ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÚÒÙË˜ Â-ÚÈfi‰Ô˘.

™Â Ì›· ·fi ÙÈ˜ ·ÏÈfiÙÂÚÂ˜ ÁÓˆÛÙ¤˜·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÛÂ ÂÈÎfiÓ·, fiˆ˜ ÛÙÔ Î¿-Ï˘ÌÌ· ÙË˜ ÏÂÈ„·ÓÔı‹ÎË˜ ÙÔ˘ μ·ÙÈÎ·-ÓÔ‡, Ë ÔÏÈÁÔÚfi-ÛˆË ÏÈÙ‹ ÛÎËÓ‹ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜,¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÂÁÁÚ¿-ÊÂÙ·È ÛÂ Î‡ÎÏÔ,Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È ÂÈÎÔÓÔ-ÁÚ·ÊÈÎ¿ ÌÂ ÂÎÂ›-ÓÂ˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡-ÌÂ ÛÙÈ˜ ÌÈÎÚ¤˜ ÊÈ¿-ÏÂ˜ ÙË˜ ªfiÓÙ˙·(6Ô˜ ·ÈÒÓ·˜). ™ÙÔÂ¿Óˆ ÙÌ‹Ì· Î˘-ÚÈ·Ú¯Â› ÙÔ Û‹-Ï·ÈÔ Ô˘ ÂÈÛÙ¤ÊÂÙ·È ·fi ÙÔ ·ÛÙ¤ÚÈÙË˜ μËıÏÂ¤Ì, ÂÓÒ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ‚Ú›ÛÎÂ-Ù·È Ë Ê¿ÙÓË ÌÂ Ù· ˙Ò· Ô˘ ÛÎ‡‚Ô˘Ó¿Óˆ ·fi ÙÔ μÚ¤ÊÔ˜. ™ÙÔ Î¿Ùˆ ÙÌ‹Ì·Î˘ÚÈ·Ú¯Â› ÛÙ· ‰ÂÍÈ¿ Ë Í·ÏˆÌ¤ÓË ÛÙËÛÙÚˆÌÓ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜, ÂÓÒ·ÚÈÛÙÂÚ¿ Ô πˆÛ‹Ê Î¿ıÂÙ·È ÛÎÂÊÙÈÎfi˜.

¢È·ÌfiÚÊˆÛË ÙË˜ Û‡ÓıÂÛË˜∏ Û‡ÓıÂÛË ÙË˜ ÛÎËÓ‹˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ÛÙÈ˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÂÈ·fi ÂÎÂ›ÓËÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Î·È¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙË ÌÓËÌÂÈ·Î‹ ˙ˆ-ÁÚ·ÊÈÎ‹ Î·È ÛÙ· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊËÌ¤Ó·¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·. Δ· ¤ÚÁ· Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È,ÍÂ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ ÙˆÓ Û˘Óı¤-ÛÂˆÓ Ô˘ ÌÂ ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Û¿ÓÈ· ·Ô‰›-‰Ô˘Ó ÔÈ ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ ·ÎfiÌËÎ·È ÛÂ ÔÏ‡ ÌÈÎÚ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜. ∫·Ù¿ÙÔ˘˜ Ì¤ÛÔ˘˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜,ÂÓÒ Û˘ÓÂ¯›˙ÂÙ·È Ë ·ÏÈfiÙÂÚË ·Ú¿‰Ô-ÛË, fiˆ˜ ÛÂ Ê‡ÏÏÔ ÙÚÈÙ‡¯Ô˘ ÛÙÔ ™È-Ó¿ ÙÔ˘ 9Ô˘-10Ô˘ ·ÈÒÓ· Ë Û‡ÓıÂÛË ·Ú-¯›˙ÂÈ Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È ÌÂ Ó¤· ÛÙÔÈ¯Â›·

H Tα λαϊκ� αφηγηματικ� στοιχε�α ε�ναι εμφαν�στατα σε αυτ�ντην εικ�να της Γ�ννησης στο Σιν� (μεσα�ο φ�λλο τρ�πτυχου,32,6x19,7 εκ.). Eντ�σσεται σε παλαιστινιακ� εργαστ�ριο του8ου-9ου αι., �που ως περιοχ� εκτ�ς των βυζαντιν�ν συν�ρων συ-νεχ�ζεται η παραγωγ� εικ�νων και κατ� την εικονομαχικ� περ�ο-δο (φωτ.: «Σιν�. Oι θησαυρο� της Mον�ς», Eκδοτικ� Aθην�ν).

H Γ�ννηση του Xριστο�στις βυζαντιν�ς εικ�νες

OÈ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚÂ˜ Ûˆ˙fiÌÂÓÂ˜ ÊÔÚËÙ¤˜ÂÈÎfiÓÂ˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È·fi ÙÔ ™ÈÓ¿ (8Ô˜-9Ô˜ ·È.)


Ô˘ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡Ó Ù· Û¯ÂÙÈÎ¿ Â˘·Á-ÁÂÏÈÎ¿ Î·È ·fiÎÚ˘Ê· ÎÂ›ÌÂÓ·, Î·ıÒ˜Î·È ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈÎÔ˘˜ ‡ÌÓÔ˘˜.∏ Û‡ÓıÂÛË ÙË˜ ÔÔ›·˜ Ô ¿ÍÔÓ·˜ Û˘¯Ó¿ÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÈ˜ ·ÎÙ›ÓÂ˜ Ô˘ ÂÎ¤ÌÂÈÙÔ ¿ÛÙÚÔ ÙË˜ μËıÏÂ¤Ì, Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·ÈÁ‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ÌÈÎÚfi ÃÚÈÛÙfi ÛÙË Ê¿Ù-ÓË Ì¤Û· ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ Î·È ÙËÓ ¶·Ó·-Á›·, ÂÓÒ ¿ÁÁÂÏÔÈ «·Ó˘ÌÓÔ‡ÓÙÂ˜» ÚÔ-‚¿ÏÏÔ˘Ó ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ ‚Ú¿¯Ô ÙÔ˘ ÛË-Ï·›Ô˘. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ı¤Ì· fiÔ˘Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ· Î·È Ô πˆÛ‹Ê,ÚÔÛÙ›ıÂÓÙ·È ‰Â˘ÙÂÚÂ‡ÔÓÙ· ÂÂÈÛfi‰È·Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Î‡ÎÏÔÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜.

TÌ‹Ì· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡Î‡ÎÏÔ˘

√È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ÁÓˆÛÙ¤˜ ·Ú·ÛÙ¿-ÛÂÈ˜ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ ÛÙÈ˜‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÌ‹Ì·ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ Î‡ÎÏÔ˘ ÙÔ˘ ‰ˆ‰ÂÎ·-fiÚÙÔ˘. §›ÁÂ˜ Â›Ó·È ÔÈ ·˘ÙÔÙÂÏÂ›˜ ·Ú·-ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÛÎËÓ‹˜ ÛÂ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÂÈ-ÛÙ˘Ï›Ô˘ Ù¤ÌÏÔ˘, ÂÓÒ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊË-ÛË ‰ÈÙ‡¯ˆÓ, ÙÚÈÙ‡¯ˆÓ Î·È ÔÏ˘Ù‡-¯ˆÓ, fiÔ˘ ÌÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ı¤Ì· ÙÔ˘ ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ Ê‡Ï-ÏÔ˘. ™Â ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ· ÔÏ˘-ÚfiÛˆÂ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂÈ˜ ÔÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜Î·È Ë ı¤ÛË ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔ-ÁÂ˜ ÌÂ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÈÂÚ·Ú¯›·.∂ÙÛÈ, Ë Û‡ÓıÂÛË ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Á‡Úˆ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÌÂ ÙË Ê¿ÙÓË. ™ÙÔ Î¤-ÓÙÚÔ Ë ªËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ıÂ›Ô˘ μÚ¤ÊÔ˘˜, Í·-ÏˆÌ¤ÓË ÛÂ ‚·ÛÈÏÈÎfi ÎfiÎÎÈÓÔ ÛÙÚÒÌ··ÔÎÙ¿ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. √ πˆ-Û‹Ê Î·ıÈÛÌ¤ÓÔ˜ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ‹ ÛÂ Û·-Ì¿ÚÈ Â›Ó·È Ï›ÁÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜, ÂÓÒ ·ÎfiÌËÌÈÎÚfiÙÂÚÔÈ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‚ÔÛÎÔ›,ÔÈ ¿ÁÁÂÏÔÈ Î·È ÔÈ ÙÚÂÈ˜ Ì¿ÁÔÈ ÌÂ Ù· ‰Ò-Ú·. ∏ ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡ ÙÔ˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÌÚÔÛÙ¿·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ, ÂÓÒ ÛÙ· ‰ÂÍÈ¿ Û˘Ó‹-ıˆ˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Ô ∂˘·ÁÁÂÏÈÛÌfi˜ÙˆÓ ÔÈÌ¤ÓˆÓ ÛÂ ÔÈÎÈÏ›· ÛÙ¿ÛÂˆÓ.™˘¯Ó¿ ¤Ó·˜ ÓÂ·Úfi˜ ‚ÔÛÎfi˜ ·›˙ÂÈ ÙËÊÏÔÁ¤Ú· ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÒÓÙ·˜ ÙËÊÚ¿ÛË «·‡Û·ÙÂ ·ÁÚ·˘ÏÔ‡ÓÙÂ˜» Ô˘Â›Â Ô ¿ÁÁÂÏÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÈÌ¤ÓÂ˜ ·Ó·ÎÔÈ-ÓÒÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÙË °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ÃÚÈ-ÛÙÔ‡, ÂÓÒ ¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ‚ÔÛÎfi˜, Ê·Ï·-ÎÚfi˜, ÛÂ Î·Ù·ÙÔÌ‹, ÓÙ˘Ì¤ÓÔ˜ ÌÂ ÚÔ-‚È¿ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ Ú·‚‰› ÙÔ˘. ™Ù· ‰Â˘-ÙÂÚÂ‡ÔÓÙ· ÂÂÈÛfi‰È· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·ÈÙÔ Ù·Í›‰È Î·È Ë ¶ÚÔÛÎ‡ÓËÛË ÙˆÓ ª¿-ÁˆÓ.

MÈ· ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ Û‡ÓıÂÛË™Â Ì›· ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›·ÙË˜ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ 11Ô˘-12Ô˘ ·ÈÒÓ· ÛÙÔ™ÈÓ¿, Ù· ÂÂÈÛfi‰È· ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿˙Ô-ÓÙ·È, ÚÔÛ‰›‰ÔÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ÌÔÓ·‰ÈÎ‹˜ÔÈfiÙËÙ·˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·ÛÙËÓ fiÏË Û‡ÓıÂÛË, ÚÔÊ·ÓÒ˜ ·ÎÔ-ÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÚfiÙ˘· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊËÌ¤-ÓˆÓ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ. ªÂ ÂÍ·›ÚÂÙË Ù¤¯ÓËÔÈ ‰È·‰Ô¯ÈÎ¤˜ ÛÎËÓ¤˜ ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÔÓÙ·ÈÁ‡Úˆ ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÌÂ ÙË Ê¿ÙÓË Î·ÈÙËÓ ·Ó·Î·ıÈÛÌ¤ÓË ÛÙÔ ÛÙÚÒÌ· £ÂÔ-ÙfiÎÔ, ÂÓÒ Ë ÛÎËÓ‹ ÂÈÛÙ¤ÊÂÙ·È ·fiÛÌ‹ÓË ·ÁÁ¤ÏˆÓ Ô˘ ˘ÌÓÔ‡Ó. ™Â ‰È·-ÊÔÚÂÙÈÎ¿ Â›Â‰· Ô˘ ÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fiÙÈ˜ Ì·Ï·Î¤˜ ·Ó·‰ÈÏÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ, ÌÚÔÛÙ¿·fi ÙË ¶·Ó·Á›· Ë ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡,ÙÔ Δ·Í›‰È Î·È Ë ¶ÚÔÛÎ‡ÓËÛË ÙˆÓ ª¿-

H Σε δεσπ�ζουσα θ�ση το σπ�λαιο της Γ�ννησης και διαδοχικ�ς σκην�ς απ�τη νηπιακ� ηλικ�α του Xριστο� ξετυλ�γονται μ�σα σε μαλακ�ς αναδιπλ�σειςτου τοπ�ου, �χοντας κ�τω δεξι�, ως τελευτα�α σκην�, τη Pαχ�λ κλα�ουσα τατ�κνα της στη σφαγ� των νηπ�ων. Πρ�κειται για μοναδικ� ως προς τον αφη-γηματικ� της χαρακτ�ρα εικ�να (α´ μισ� 12ου αι., 36,5x21,2 εκ. στο Σιν�(φωτ.: «Σιν�. Oι θησαυρο� της Mον�ς», Eκδοτικ� Aθην�ν).


ÁˆÓ ÛÂ ÙÚ›· ‰È·‰Ô¯ÈÎ¿ ÂÂÈÛfi‰È·, ÂÓÒ¯·ÌËÏfiÙÂÚ·, Ë º˘Á‹ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Û˘-ÓÔ‰Â‡ÂÙ·È ·fi ÙË º˘Á‹ ÙË˜ ∂ÏÈÛ¿‚ÂÙ,Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÙ· ‰È·‰Ô¯ÈÎ¿ÂÂÈÛfi‰È· ·fi ÙË ™Ê·Á‹ ÙˆÓ ÓË›ˆÓÔ˘ ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ̇ Ò-ÓË ÙÔ˘ Â‰¿ÊÔ˘˜, ÌÂ ÙÔÓ ∏ÚÒ‰Ë ÛÙ··ÚÈÛÙÂÚ¿, ÙÔ˘˜ PˆÌ·›Ô˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙÂ˜ÛÊ¿˙ÔÓÙ·˜ Ù· ‚Ú¤ÊË ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Î·ÈÙË ƒ·¯‹Ï ÎÏ·›Ô˘Û· Ù· Ù¤ÎÓ· ÙË˜ ÛÙ·‰ÂÍÈ¿. ™ÙÔÓ ·ÓÙ›Ô‰· ÙË˜ ˘„ËÏ‹˜ Ù¤-¯ÓË˜, ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÂÈÎfiÓ· ·Ï·ÈÛÙÈÓÈ·-ÎÔ‡ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘ ÙÔ˘ 8Ô˘ -9Ô˘ ·È.fiÔ˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡ÌÂ ÙËÓ ·ÌÂÛfiÙËÙ· Ï·˚-ÎfiÙÂÚˆÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÒÓ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓÔ˘ Ï·ÈÛÈÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ı¤Ì·,fiˆ˜ ÛÙË ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡ ÌÂ ÙÔÓÃÚÈÛÙfi, Ô˘ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ÌÂ ÙË Ê˘-ÛÈÔÁÓˆÌ›· ÙÔ˘ ¶·ÓÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, Î·ÈÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÌÂ ÙÔ ‰ÂÍ› ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ Â¿ÓˆÛÙÔ Á˘ÌÓfi ÁfiÓ·ÙÔ ÙË˜ ™·ÏÒÌË˜.

ªÂÚÈÎ¿ Ï·ÌÚ¿ ‰Â›ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ Ù¤-ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È. ÛÙÔ ™ÈÓ¿, Ì¤Û· ·fiÙÈ˜ ˙ˆËÚ¤˜ ÎÈÓ‹ÛÂÈ˜ Î·È ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛËÙË˜ ·ÓËÛ˘¯›·˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙÈ˜ Ì·-ÓÈÂÚÈÛÙÈÎ¤˜ Ù¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜, fiˆ˜ÛÂ Ê‡ÏÏÔ ÙÂÙÚ·Ù‡¯Ô˘ ÌÂ ÛÎËÓ¤˜ ÙÔ˘‰ˆ‰ÂÎ·fiÚÙÔ˘ Î·È ÛÂ ÂÓÈ·›Ô ÂÈÛÙ‡ÏÈÔÛÙÔ ™ÈÓ¿, fiÔ˘ ÌÂ ÊˆÙÂÈÓ¿ Ï·ÌÚ¿¯ÚÒÌ·Ù· Ë ÛÎËÓ‹ ÂÎÙ˘Ï›ÛÛÂÙ·È Ì¤Û·ÛÂ ¤ÓÙÔÓ· Û¯ËÌ·ÙÔÔÈËÌ¤ÓÔ ÙÔ›Ô.

£Ï›„Ë ÁÈ· ÙÔ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi ¶¿ıÔ˜

™ÙÔ˘˜ ‡ÛÙÂÚÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ë ÛÎËÓ‹ ‰È·-Ó¤ÂÙ·È ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ·fi ÙË ıÏ›„Ë ÁÈ·ÙÔ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi ¶¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡. ∏ÛÎËÓ‹ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ÛÂ Ï·ÌÚ‹ ·Ï·È-ÔÏfiÁÂÈ· ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 14Ô˘·ÈÒÓ· ·fi ÙËÓ ∞¯Ú›‰· (‰˘ÛÙ˘¯Ò˜Û·ÛÌ¤ÓË ÛÂ ‰‡Ô ÙÌ‹Ì·Ù·, ÙÔ ¤Ó·ÛÙËÓ ∞¯Ú›‰· Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ÛÙÔ μÂÏÈÁÚ¿-‰È), Î·È ÛÂ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÍ·›ÚÂÙ·ÎˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔÔÏ›ÙÈÎ· ‰Â›ÁÌ·Ù·, ÌÈ-ÎÚÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, fiˆ˜ ÛÙÔ„ËÊÈ‰ˆÙfi ‰›Ù˘¯Ô ÌÂ ÛÎËÓ¤˜ ‰ˆ‰ÂÎ·-fiÚÙÔ˘ ÙË˜ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘14Ô˘ ·ÈÒÓ· Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙ· Ê‡ÏÏ· ÂÓfi˜ÂÍ·Ù‡¯Ô˘ Î·È ÂÓfi˜ ÙÂÙÚ·Ù‡¯Ô˘ ÛÙÔ™ÈÓ¿, Á‡Úˆ ÛÙ· Ì¤Û· ÙÔ˘ 14Ô˘ ·ÈÒÓ·,fiÔ˘ Ë Û‡ÓıÂÛË ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Î·Ù¿

Õ Συρταρωτ� κ�λυμμαλειψανοθ�κης με π�ντεευαγγελικ�ς σκην�ς (9οςαι�νας, 24x18,5 εκ., Bα-τικαν�, Museo Sacrodella BibliotecaApostolica Vaticana). Λι-τ� η σκην� της Γ�ννησης,κ�τω δεξι�, ε�ναι μ�α απ�τις παλαι�τερες γνωστ�ςπαραστ�σεις (φωτ.: Πα-ναγι�της Λ. Bοκοτ�που-λος «Eλληνικ� T�χνη –Bυζαντιν�ς Eικ�νες»,Eκδοτικ� Aθην�ν).

Ã M�σα σε σχηματοποιημ�νοτοπ�ο, αλλ� με φωτειν� χρ�μα-τα εκτυλ�σσεται η σκην� τηςΓ�ννησης (λεπτομ�ρεια απ�σκην�ς σε επιστ�λιο) σε �νααπ� τα λαμπρ� δε�γματα τουτ�λους του 12ου αι. στο Σιν�(φωτ.: «Σιν�. Oι θησαυρο� τηςMον�ς», Eκδοτικ� Aθην�ν).


Õ H εξαιρετικ�ςποι�τητας υστερο-βυζαντιν� αυτ� ει-κ�να της Γ�ννησης(α´ μισ� 15ου αι.,1,19 x 92 εκ., Bυ-ζαντιν� Mουσε�ο)συνοψ�ζει τα δι-δ�γματα της πα-λαιολ�γειας ζω-γραφικ�ς, εν� ταυ-τ�χρονα προαναγ-γ�λλει την τ�χνητων σπουδα�ωνκρητικ�ν εργαστη-ρ�ων που ακμ�ζουντον 15ο-16ο αι.(φωτ.: Mυρτ�ληAχειμ�στου – Πο-ταμι�νου», «Eικ�-νες του Bυζαντινο�Mουσε�ου Aθη-ν�ν», 1998).

ÙÔÓ ‰È·ÁÒÓÈÔ ¿ÍÔÓ· ÌÂ Î˘Ú›·Ú¯Ë ÙËÌÂÏ·Á¯ÔÏÈÎ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜ Ô˘Ù˘ÏÈÁÌ¤ÓË ÛÊÈÎÙ¿ ÛÙÔ ‚·ı˘Á¿Ï·˙Ô Ì·-ÊfiÚÈÔ Â›Ó·È Í·ÏˆÌ¤ÓË Â¿Óˆ ÛÙÔÎfiÎÎÈÓÔ ÛÙÚÒÌ·, ÂÓÒ fiÏÂ˜ ÔÈ ÌÔÚÊ¤˜¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛËÙË˜ ıÏ›„Ë˜ ÛÙ· ÚfiÛˆ·.

¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÛÂ ¿ÏÏ· ‰Â›ÁÌ·Ù· ÙË˜›‰È·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘, fiˆ˜ ÛÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÂÈ-ÛÙ˘Ï›Ô˘ ·fi ÙË μ¤ÚÔÈ· Î·È ÙËÓ ∫·ÛÙÔ-ÚÈ¿, Û˘Ó·ÓÙÔ‡ÌÂ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹˜ ÙÂ¯ÓÔ-

ÙÚÔ›·˜ ¤ÚÁ· Ï·˚ÎfiÙÂÚˆÓ ÂÚÁ·ÛÙË-Ú›ˆÓ. ™Â ÂÈÎfiÓ· ·fi ÙÔ ÂÈÛÙ‡ÏÈÔÛÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ΔÚÂÈ˜ ÙË˜ ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜, Á‡-Úˆ ÛÙÔ 1400, ÔÈ ‰˘Û·Ó·ÏÔÁ›Â˜ ÛÙËÓ·fi‰ÔÛË ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔÂÎÊÚ·ÛÙÈÎfi ÙÔÈÎfi È‰›ˆÌ· Ô˘ Û˘Ó·-ÓÙÔ‡ÌÂ ¿ÏÏˆÛÙÂ ÛÂ fiÏÂ˜ ÙË˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜. øÛÙfiÛÔ, ÂÓÒ ÔÈ ÌÔÚÊ¤˜·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ÙÔ›Ô, ËÛ‡ÓıÂÛË ‰ÂÓ ¯¿ÓÂÈ ÙË Û˘ÓÔ¯‹ ÙË˜, Î·-ıÒ˜ fiÏÂ˜ ‰ÈÂ˘ıÂÙÔ‡ÓÙ·È Ì¤Û· ÛÂ ÓÔË-

Ùfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ·Ú¿ÁˆÓÔ¿ÓÔÈÁÌ· ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘.

ªÈ· ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙË˜ ÂÈ-ÎfiÓ· Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙÔ ÚÒÙÔÌÈÛfi ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒÓ·, Ë °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ÃÚÈÛÙÔ‡ ÛÙÔ μ˘˙·ÓÙÈÓfi ªÔ˘ÛÂ›Ô, ·fiÙË ™˘ÏÏÔÁ‹ §Ô‚¤Ú‰Ô˘, Â›Ó·È ¤ÚÁÔ Ô˘Û˘ÓÔ„›˙ÂÈ ÌÂ ÂÎÏËÎÙÈÎfi ÙÚfiÔ Ù· ‰È-‰¿ÁÌ·Ù· ÙË˜ ·Ï·ÈÔÏfiÁÂÈ·˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ-Î‹˜, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÚÔ·ÁÁ¤ÏÏÂÈÙËÓ Ù¤¯ÓË ÙˆÓ ÛÔ˘‰·›ˆÓ ÎÚËÙÈÎÒÓ

ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ ÙÔ˘ 15Ô˘ Î·È ÙÔ˘ 16Ô˘·ÈÒÓ·.

∏ ÛÎËÓ‹ ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ ÛÙÈ˜ ‚˘˙·-ÓÙÈÓ¤˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ‰È·Ù˘ÒÓÂÙ·È ÌÂ ÔÈÎÈ-Ï›·, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÈ˜ ·Ú·‰fiÛÂÈ˜ Î¿-ıÂ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘ ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÔÓ ÙfiÔÎ·È ÙËÓ ÂÔ¯‹. Δ· ÚfiÙ˘· Ô˘ ÂÈ-ÎÚ·ÙÔ‡Ó ˆÛÙfiÛÔ ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎ‹ Â-Ú›Ô‰Ô Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› ÙËÓ AÏˆÛË ·Ó‹-ÎÔ˘Ó ÛÙ· Î·Ï‡ÙÂÚ· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ÙË˜∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜.


Ã Στην πατερικ� διδαχ�, αλ-λ� εξ�σου και στον υψηλ� ποι-ητικ� του λ�γο στηρ�ζεται οκαν�νας του Kοσμ� του Mελω-δο� για την υμνολογ�α της με-γ�λης ημ�ρας. Στη βυζαντιν�εικονογραφ�α τον συναντ�μεσυν�θως ως «O Aγιος Kοσμ�ςο Ποιητ�ς», �πως στην τοιχο-γραφ�α (1315–20) απ� τοημιχ#νιο του παρεκκλησ�ουτης Mον�ς της X#ρας στηνKωνσταντινο�πολη.

Tου £∂√ÃÕƒ∏ ¢∂Δ√ƒÕ∫∏

Kαθηγητ Πανεπιστημ�ου Kρτης

«¢Â‡ÙÂ, ›‰ˆÌÂÓ, ÈÛÙÔ›, Ô‡

ÂÁÂÓÓ‹ıË Ô XÚÈÛÙfi˜...»

M∂ Δ∏¡ Àª¡√§√°ÿ∞ ÙˆÓ XÚÈ-ÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ, ÙË˜ ÚÒÙË˜ Î·ÈÂÈÛËÌfiÙ·ÙË˜ ÂÔÚÙ‹˜ ÙÔ˘

¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÔ‡ ÂÔÚÙÔÏÔÁ›Ô˘, ÙË˜ «ÌË-ÙÚÔfiÏÂˆ˜ ·ÛÒÓ ÙˆÓ ÂÔÚÙÒÓ» Î·Ù¿ÙÔÓ ÈÂÚfi XÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ù·ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÔÓfiÌ·Ù· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜˘ÌÓÔÁÚ·Ê›·˜, Ô PˆÌ·Ófi˜ Ô MÂÏˆ‰fi˜,Ô ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ IÂÚÔÛÔÏ‡ÌˆÓ ™ˆÊÚfi-ÓÈÔ˜, Ô KÔÛÌ¿˜ Ô MÂÏˆ‰fi˜, Ô Iˆ¿ÓÓË˜Ô ¢·Ì·ÛÎËÓfi˜, Ô AÓ‰Ú¤·˜ KÚ‹ÙË˜, Ô·ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ °ÂÚÌ·Ófi˜ Aã, Ô AÓ·ÙfiÏÈÔ˜,Ô K˘ÚÈ·Ófi˜, Ô IˆÛ‹Ê Ô YÌÓÔÁÚ¿ÊÔ˜,Ë K·ÛÈ·Ó‹ Î·È ÔÏÏÔ› ¿ÏÏÔÈ. Y¿Ú-¯Ô˘Ó Â›ÛË˜ ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔÈ ·ÓÒÓ˘ÌÔÈ‡ÌÓÔÈ, ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›-Ô˘˜ Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙÔÈ, ·ÔÎÂ›ÌÂÓÔÈ ÛÂ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·.

PˆÌ·Ófi˜ Ô MÂÏˆ‰fi˜O ·Ú¯·ÈfiÙÂÚÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÒÓ˘ÌÔ˘˜˘ÌÓÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ XÚÈ-ÛÙÔ‡ Â›Ó·È Ô PˆÌ·Ófi˜, Ô MÂÏˆ‰fi˜, ÔÈÂÓ‰ÔÍfiÙÂÚÔ˜ ÔÈËÙ‹˜ ÙË˜ AÓ·ÙÔÏÈÎ‹˜EÎÎÏËÛ›·˜. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙË Û˘Ó·Í·-

H Παρθ�νος σμεροντον υπερο�σιον τ�κτει...


ÚÈ·Î‹ ·Ú¿‰ÔÛË, Ë ·Ú¯‹ ÙË˜ ÔÈËÙÈ-Î‹˜ ¤ÌÓÂ˘ÛË˜ ÙÔ˘ PˆÌ·ÓÔ‡ Û˘Ó‰¤Â-Ù·È ÌÂ ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓÎ·È Ô ÚÒÙÔ˜ ‡ÌÓÔ˜ Ô˘ Û˘Ó¤ıÂÛÂ Â›-Ó·È ÙÔ ·Û›ÁÓˆÛÙÔ ÎÔÓÙ¿ÎÈÔ «H ¶·Ú-

ı¤ÓÔ˜ Û‹ÌÂÚÔÓ ÙÔÓ ̆ ÂÚÔ‡ÛÈÔÓ Ù›ÎÙÂÈ...».O PˆÌ·Ófi˜ Û˘Ó¤ıÂÛÂ ÙÚÂÈ˜ Ï‹ÚÂÈ˜

‡ÌÓÔ˘˜ (= ÎÔÓÙ¿ÎÈ·) ÛÙË °¤ÓÓËÛËÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Û·-Ú¿ÁÌ·Ù· ÌfiÓÔ ÛÒ˙ÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙËÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ¯Ú‹ÛË. £· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂÓ· Ô‡ÌÂ fiÙÈ ÔÈ ‡ÌÓÔÈ ·˘ÙÔ› ·ÔÙÂ-ÏÔ‡Ó ÌÈ· ÙÚÈÏÔÁ›·, ÌÂ ·ÚÈÛÙÔÙÂ¯ÓÈÎ‹ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ ÔÚÁ¿ÓˆÛË. O ÚÒÙÔ˜‡ÌÓÔ˜, ÌÂ ·ÎÚÔÛÙÈ¯›‰· «TÔ˘ Ù·ÂÈÓÔ‡PˆÌ·ÓÔ‡ ‡ÌÓÔ˜» ¤¯ÂÈ ı¤Ì· ÙÔ˘ ÙËÓÚÔÛÎ‡ÓËÛË ÙˆÓ ¶ÔÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙˆÓM¿ÁˆÓ. ™ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹¯Ú‹ÛË ·fi ÙÔÓ ‡ÌÓÔ ·˘ÙfiÓ ÁÓˆÚ›˙Â-Ù·È ÌfiÓÔ ÙÔ ÚÔÔ›ÌÈÔ «H ¶·Úı¤ÓÔ˜ Û‹-

ÌÂÚÔÓ ÙÔÓ ˘ÂÚÔ‡ÛÈÔÓ Ù›ÎÙÂÈ...» Ô˘

ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È «ÎÔÓÙ¿ÎÈÔÓ» Î·È „¿ÏÏÂÙ·ÈÎ·È Ë ÚÒÙË ÛÙÚÔÊ‹ (Ô›ÎÔ˜): «TËÓ

E‰¤Ì BËıÏÂ¤Ì ‹ÓÔÈÍÂ, ‰Â‡ÙÂ ›‰ˆÌÂÓ...»,Ô˘ ·ÏÒ˜ ·Ó·ÁÈÓÒÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÎÔ-ÏÔ˘ı›· ÙÔ˘ OÚıÚÔ˘ ÙË˜ ÂÔÚÙ‹˜ ÙˆÓXÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ. TÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ˘ ‡ÌÓÔ˘ ·˘ÙÔ‡ Â›Ó·È Ë˘¤Ú‚·ÛË ÙÔ˘ ıÂÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘Î·È Ô ÂÍ·ÓıÚˆÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Ì˘ÛÙËÚ›Ô˘ÙË˜ ıÂ›·˜ Û·ÚÎÒÛÂˆ˜. •ÂÎÈÓÒÓÙ·˜·fi ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÙˆÓ E˘·ÁÁÂÏ›ˆÓÎ·È ¤¯ÔÓÙ·˜ ÂÓÒÈfiÓ ÙÔ˘ ÙÈ˜ Û¯ÂÙÈÎ¤˜ÌÂ ÙÔ ı¤Ì· ÔÌÈÏ›Â˜ ÙˆÓ ¶·Ù¤ÚˆÓ, ÔÔÈËÙ‹˜ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ÁÚ‹ÁÔÚ·,‰ÈÂÎ‰ÈÎÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ Â˘Ú‡-Ù·Ù· ÂÚÈıÒÚÈ· ÂÏÂ‡ıÂÚË˜ ÂÂÍÂÚÁ·-Û›·˜. TÔ ÚfiÛˆÔ Ô˘ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÂ›‰ÂÓ Â›Ó·È Ô £Âfi˜, Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ¿ÓıÚˆ-Ô˜, Ô ˘„ËÏfi˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜, Ô˘ ÂÎÔ‡ÛÈ·ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ÙËÓ ¤Û¯·ÙË ÂÓ›· Î·ÈÙËÓ Ù·Â›ÓˆÛË, ÁÈ· Ó· ÙÂÏÂÛÈÔ˘ÚÁË-

ıÂ› ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ ÙË˜ ıÂ›·˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜,·ÏÏ¿ Ë £ÂÔÙfiÎÔ˜, Ë ·Â›Ú·Ó‰ÚË Î·È¿ÛÈÏË MËÙ¤Ú·, Ô˘ ̂ ÛÙfiÛÔ Â›Ó·È ¿Ó-ıÚˆÔ˜, Î·È ˆ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ·‰˘Ó·ÙÂ›Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÂÈ ÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÙË˜ ıÂ›·˜‚Ô˘Ï‹˜, ÙË˜ ÔÔ›·˜ Â›Ó·È fiÚÁ·ÓÔ.

A˘Ùfi fiÌˆ˜ Ô˘ Ë ›‰È· ·ÁÓÔÂ›, ¤Ú¯Ô-ÓÙ·È Ó· ÙÔ ‚Â‚·ÈÒÛÔ˘Ó ÔÈ Ì¿ÁÔÈ, Ô˘Êı¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÁÈ· Ó· ÚÔÛÎ˘-Ó‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ·È‰› ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙÔ ÙÔÓ ÚÔ-·ÈÒÓÈÔ £Âfi, «·È‰›ÔÓ Ó¤ÔÓ, ÙÔÓ ÚÔ ·ÈÒ-

ÓˆÓ ıÂfiÓ». H MËÙ¤Ú·, ·ÎÔ‡ÔÓÙ·˜ ÙË‰È·‚Â‚·›ˆÛË ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ÛÔÊÒÓ ÛÎ‡-‚ÂÈ Î·È ÊÈÏÂ› ÙÔÓ °ÈÔ ÙË˜ Î·È ÙÔÓ Â˘¯·-ÚÈÛÙÂ› ÁÈ· Ù· ÌÂÁ·ÏÂ›· Ô˘ ÙË˜ ÂÈÊ‡-Ï·ÍÂ. M¤Ûˆ ÙÔ ‰È·ÏfiÁÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÚÔ-‚¿ÏÏÂÙ·È Î·È ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ı¤Ì·ÙÔ˜ (Ë ·ÓËÛ˘¯›· ÙÔ˘ IˆÛ‹Ê, ÙÔ¿ıÔ˜ ÙÔ˘ HÚÒ‰Ë, Ë ÛÊ·Á‹ ÙˆÓ ÓË-›ˆÓ, Ë Ê˘Á‹ ÛÙËÓ A›Á˘ÙÔ), ·ÏÏ¿ Î·ÈÙÔ ÛˆÙËÚÈÔÏÔÁÈÎfi Ì‹Ó˘Ì· ÙË˜ ıÂ›·˜

ÂÓ·ıÚÒËÛË˜. H MËÙ¤Ú·, Ô˘ ˘„Ò-ıËÎÂ ¿Óˆ ·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒ-Ô˘˜, Ô˘ ¿ÎÔ˘ÛÂ ·fi ÙÔ ÛÙfiÌ· ÙˆÓM¿ÁˆÓ ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· ÁÈ· ÙÔÓ °ÈÔ ÙË˜Î·È ‰¤¯ıËÎÂ Ù· ‰ÒÚ· ÙÔ˘˜, ÁÓˆÚ›˙ÂÈÙÒÚ· ˆ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ù· ·Ú·Î·Ï¤ÛÂÈÁÈ· ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙË˜. E›Ó·È Ë ÌfiÓË ÌÂÛ›-ÙÚÈ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ °ÈÔ Î·È £Âfi ÙË˜ Î·ÈÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ:

O˘¯ ·ÏÒ˜ Á·Ú Â›ÌÈ Ì‹ÙËÚ ÛÔ˘,

ÛÒÙÂÚ Â‡ÛÏ·Á¯ÓÂØ

Ô˘Î ÂÈÎ‹ Á·ÏÔ˘¯Ò ÙfiÓ ¯ÔÚËÁfiÓ

ÙÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜,

·ÏÏ¿ ˘¤Ú ¿ÓÙˆÓ

ÂÁÒ ‰˘ÛˆÒ ÛÂØ

EÔ›ËÛ¿˜ ÌÂ fiÏÔ˘ ÙÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜

ÌÔ˘ Î·È ÛÙfiÌ· Î·È Î·‡¯ËÌ·Ø

ÂÌ¤ Á·Ú ¤¯ÂÈ Ë ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË ÛÔ˘

ÛÎ¤ËÓ ÎÚ·Ù·È¿Ó,

ÙÂ›¯Ô˜ Î·È ÛÙ‹ÚÈÁÌ·...

MÂ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ‡ÌÓÔ ÙÔ˘ Ô PˆÌ·Ófi˜Î·ÙÂ‚¿˙ÂÈ ÙÔÓ O˘Ú·Ófi ÛÙË °Ë, ÙÔÓ £ÂfiÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. AÏÏ¿ ‰ÂÓ ·Á¿ÏÏÂÙ·ÈÌfiÓÔÓ Ë °Ë. TÔ Ì‹Ó˘Ì· ÙË˜ ·ÓÂÎÏ¿ÏË-ÙË˜ ¯·Ú¿˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÔÓ A‰Ë, Û¿ÏÈÛÌ·ÂÏÂ˘ıÂÚ›·˜ «ÙˆÓ ·’ ·ÈÒÓÔ˜ ÎÂÎÔÈÌËÌ¤-

ÓˆÓ „˘¯Òˆ». A˘Ùfi Â›Ó·È ÙÔ ıÂÌ·ÙÈÎfi·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ‡ÌÓÔ˘, Ô˘,Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·›· Ù˘ÈÎ‹ ‰È¿Ù·ÍË, Â›¯ÂÁÚ·ÊÂ› ÁÈ· ÙËÓ Â·‡ÚÈÔÓ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂ-ˆ˜, ËÌ¤Ú· Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· ÙÈÌ¿Ù·ÈÈ‰È·Ù¤Úˆ˜ Ë £ÂÔÙfiÎÔ˜ (Ë ™‡Ó·ÍÈ˜ ÙË˜£ÂÔÙfiÎÔ˘). TÔ ÎÔÓÙ¿ÎÈÔ ·˘Ùfi, Ï›ÁÔ ÌÈ-ÎÚfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ, ¤¯ÂÈÂ›ÛË˜ ·ÎÚÔÛÙÈ¯›‰· Ô˘ ‚Â‚·ÈÒÓÂÈÙËÓ ·ÙÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘: «TÔ˘ Ù·ÂÈÓÔ‡PˆÌ·ÓÔ‡». O ‡ÌÓÔ˜ ·Ú¯›˙ÂÈ ÌÂ ÌÈ·ÛÎËÓ‹ ÁÂÌ¿ÙË ÙÚ˘ÊÂÚfiÙËÙ·. H ¶·Ó·-Á›· Ë AÌÂÏÔ˜ Ô˘ ‚·ÛÙ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ·ÁÎ·ÏÈ¿ ÙË˜ «ÙÔÓ ·ÁÂÒÚÁËÙÔÓ ‚fiÙÚ˘Ó»,

„Èı˘Ú›˙ÂÈ ÛÙÔ ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙÔ ‚Ï·ÛÙ¿ÚÈÙË˜ Ù· ÏfiÁÈ· ÙË˜ ·ÈÒÓÈ·˜ MËÙ¤Ú·˜, ·Ï-Ï¿ Î·È ÙË˜ MËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘ £ÂÔ‡:

...™˘ Î·Úfi˜ ÌÔ˘, Û˘ ˙ˆ‹ ÌÔ˘...

ÙÔ˘ Á·Ú ÎfiÛÌÔ˘ ‚·ÛÈÏÂ‡ˆ...

E˘ÊÚ¿ÓıËÙ¤ ÌÔÈ Ó˘Ó

¿Ì· ÁË Î·È Ô˘Ú·Ófi˜Ø

ÙÔÓ Á·Ú ÔÈËÙ‹Ó ˘ÌÒÓ

‚·ÛÙ¿˙ˆ ÂÓ ¯ÂÚÛ›Ø

ÁËÁÂÓÂ›˜, ·fiıÂÛıÂ Ù· Ï˘ËÚ¿,

ıÂÒÌÂÓÔÈ ÙËÓ ¯·Ú¿Ó,

ËÓ Â‚Ï¿ÛÙËÛ· ÂÎ ÎfiÏˆÓ

·ÌÈ¿ÓÙˆÓ...

T· ÙÚ˘ÊÂÚ¿ ÏfiÁÈ· Î·È ÔÈ ıˆÂ›Â˜ ÙË˜£ÂÔÙfiÎÔ˘ ·ÎÔ‡ÛÙËÎ·Ó Ò˜ ÙÔÓ A‰Ë. T·¿ÎÔ˘ÛÂ ÚÒÙË Ë E‡· Ì¤Û· ÛÙÔ Ï‹ı·Ú-Áfi ÙË˜ Û·Ó ÂÏÈ‰ÔÊfiÚÔ ÎÂÏ¿‰ËÌ· Â·-ÚÈÓ‹˜ ¯ÂÏÈ‰fiÓÔ˜. EÎÂ›ÓË, Ë ÚfiÍÂÓÔ˜ÙË˜ ÚÒÙË˜ ·Ì·ÚÙ›·˜, ·ÎÔ‡ÂÈ ÙÒÚ·ÚÒÙË Î·È ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· ÙË˜ ÛˆÙËÚ›·˜Î·È ÁÂÌ¿ÙË ¯·Ú¿ Í˘Ó¿ÂÈ ÙÔÓ A‰¿Ì. OA‰¿Ì ÙÈÓ¿˙ÂÈ ·fi Ù· ‚Ï¤Ê·Ú¿ ÙÔ˘ ÙÔ‚·Ú‡ ‡ÓÔ Î·È ÙÂÓÙÒÓÂÈ ÙÔ ·˘Ù› ÙÔ˘ Ó··ÎÔ‡ÛÂÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙË˜ ¯·Ú¿˜. AÏÏ¿fiÙ·Ó ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È fiÙÈ Â›Ó·È ÙÚ·ÁÔ‡-‰È Á˘Ó·›Î·˜, ı˘Ì¿Ù·È ÙÔ ÚÒÙÔ ¿ıË-Ì¿ ÙÔ˘ Î·È ÊÔ‚¿Ù·È Ì‹ˆ˜ ÂÍ˘Ê·›ÓÂ-Ù·È ‰Â‡ÙÂÚË ·¿ÙË. EÙÛÈ ·Ú¯›˙ÂÈ ¿ÏÈ¤Ó·˜ ˆÚ·›Ô˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓA‰¿Ì Î·È ÙËÓ E‡·. O ÚÒÙÔ˜ ‰˘ÛÈ-ÛÙÂ›, Ë ‰Â‡ÙÂÚË, ÌÂ ÙË Á˘Ó·ÈÎÂ›· ‰È·›-ÛıËÛ‹ ÙË˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙË ÛˆÙË-Ú›· Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È, Ô˘ «Ó¤ÂÈ ˆ˜ ·‡Ú·

ÁÏ˘ÎÂÚ¿» Î·È ‰ÚÔÛ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÛÎÏËÚfi Î·‡-ÛˆÓ· ÙË˜ ÙÈÌˆÚ›·˜. KÈ fiÙ·Ó Ô A‰¿ÌÂ›ıÂÙ·È, ¤ÊÙÂÈ ÁÂÌ¿ÙÔ˜ ‰¿ÎÚ˘· ÛÙ·fi‰È· ÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘, Ô˘ Â›Ó·È ‰ÈÎfiÙÔ˘ ·È‰›, Î·È, ÂÎÚÔÛˆÒÓÙ·˜ ÔÏfi-ÎÏËÚÔ ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ Á¤ÓÔ˜, ·Ú·Î·-ÏÂ›:

I‰Ô‡ ÂÈÌ› Úfi Ô‰ÒÓ ÛÔ˘,

Õ O ιαμβικ�ς καν�-νας των Xριστου-γ�ννων, �μνος αρ-χαιοπρεπ�ς, τ�σο σεγλ#σσα �σο και σεμ�τρο, ε�ναι πο�ηματου Iω�ννη του Δα-μασκηνο�. Mνημει-ακ� ολ�σωμη παρ�-σταση του Iω�ννηΔαμασκηνο� μ�ςπαραδ�δει ο επιφα-ν�ς Mακεδ�νας ζω-γρ�φος Πανσ�λη-νος, εικονογραφ#-ντας τ�λη 13ου αι.τον να� του Πρωτ�-του στις Kαρυ�ς τουAγ�ου Oρους.


·Úı¤ÓÂ, Ì‹ÙÂÚ ¿ÌˆÌÂ,

Î·È ‰È’ ÂÌÔ‡ ·Ó ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙÔÈ˜

›¯ÓÂÛ› ÛÔ˘ ÚfiÛÎÂÈÙ·È.

M‹ ·Ú›‰Ë˜ ÙÔ‡˜ ÙÂÎfiÓÙ·˜

ÂÂÈ‰‹ ÙfiÎÔ˜ Ô Ûfi˜ ·ÓÂÁ¤ÓÓËÛÂ

Ó˘Ó ÙÔ‡˜ ÂÓ ÊıÔÚ¿Ø

ÙfiÓ ÂÓ A‰Ë ·Ï·Èˆı¤ÓÙ· ÌÂ,

A‰¿Ì ÙfiÓ ÚˆÙfiÏ·ÛÙÔÓ

ÔÈÎÙÂ›ÚËÛÔÓ, ı‡Á·ÙÂÚ,

ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÛÔ˘ ÛÙ¤ÓÔÓÙ·...

O ‡ÌÓÔ˜ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÌÂ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„ËÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ A‰¿Ì Î·È ÙËÓE‡·, ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÁÂ›ÏÂÈ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì·ÙË˜ ÌÂÁ¿ÏË˜ ¯·Ú¿˜. EÙÛÈ Ô ˘ÌÓÔÁÚ¿-ÊÔ˜ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ ·fi ÙÔıÂÌ·ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÙË˜ Á¤ÓÓËÛË˜ Î·ÈÚÔˆıÂ› ÙÔÓ ‡ÓÔ ˆ˜ ÙÔÓ ÙÂÏÈÎfi ÛÙfi-¯Ô ÙÔ˘. TÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ ÙË˜ ıÂ›·˜ ÔÈÎÔÓÔ-Ì›·˜ Â›Ó·È ¤Ó· Î·È Ë °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ £ÂÔ‡Â›Ó·È ÌfiÓÔÓ Ë ·Ú¯‹ ÙÔ˘. O ÈÛÙfi˜ ‰ÂÓÚ¤ÂÈ Ó· Ì¤ÓÂÈ ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ·Ú¯‹, Ú¤-ÂÈ Ó· ÌË ÏËÛÌÔÓÂ› ÙÔÓ ¤Û¯·ÙÔ ÏfiÁÔÙË˜ ıÂ›·˜ ÂÓ·ÓıÚÒËÛË˜, Ô˘ Ë ÛˆÙË-Ú›· ‰È¿ ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔ‡ Î·È ÙË˜ ·Ó·ÛÙ¿-ÛÂˆ˜.

EÓ·˜ ÙÚ›ÙÔ˜ ‡ÌÓÔ˜, ÌÂıÂfiÚÙÈÔ˜ ÙË˜XÚÈÛÙÔ‡ ÁÂÓÓ‹ÛÂˆ˜, ÌÂ ·ÎÚÔÛÙÈ¯›‰·«O ‡ÌÓÔ˜ PˆÌ·ÓÔ‡», ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È ÂÎÚÒÙË˜ fi„Âˆ˜ Ó· ¤¯ÂÈ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔ ıÂ-Ì·ÙÈÎfi ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘Á¤Ó-ÓˆÓ. AÓ ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂÈ Î·ÓÂ›˜ Ï›ÁÂ˜ ÊÚ¿-ÛÂÈ˜, fiˆ˜: «·ÌÓ¿˜ ‚·ÛÙ¿˙ÂÈ Ï¤ÔÓÙ·, ·Â-

ÙfiÓ ‰Â ̄ ÂÏÈ‰ÒÓ Î·È ‰ÂÛfiÙËÓ Ë ‰Ô‡ÏË», Ô‡ÌÓÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfi-ÙÂÚÔ ÌÂ ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ E˘·ÁÁÂÏÈÛÌÔ‡. O·Ú¯·ÁÁÂÏÈÎfi˜ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌfi˜, Ë ·ÔÚ›·ÙË˜ ¶·Úı¤ÓÔ˘, Ë Û˘ÓÔÌÈÏ›· ÌÂ ÙÔÓ °·-‚ÚÈ‹Ï, Ô˘ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ÌÂ ÙÔ ÁÓˆÛÙfi‰Ú·Ì·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙˆÓ ‡ÌÓˆÓ ÙÔ˘ Pˆ-Ì·ÓÔ‡, fiÏ· ·˘Ù¿ Ê·ÈÓÔÌÂÓÈÎ¿ ‰ÂÓ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔ ı¤Ì· ÙË˜ XÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ‹ÛÂˆ˜. ¶ÈÛÙÂ‡ÂÙ·È fiÙÈ Ô ‡ÌÓÔ˜·Ë¯Â› ÙËÓ ·Ú¯·›· Ù¿ÍË ÙË˜ EÎÎÏË-Û›·˜, Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· Ô E˘·ÁÁÂÏÈÛÌfi˜ÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘ Î·È Ë °¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ XÚÈ-ÛÙÔ‡ ÂÔÚÙ¿˙ÔÓÙ·ÓÛÂ ÌÈ· ÎÔÈÓ‹ ÂÔÚÙ‹,ÙËÓ ›‰È· ËÌ¤Ú·.

™ÙÈ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ¤˜·Ó¿ÁÎÂ˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜Ú¤ÂÈ Â›ÛË˜ Ó·ÂÓÙ·¯ıÂ› Î·È ÌÈ· ÛÂÈ-Ú¿ ÛÙÈ¯ËÚÒÓ ‡ÌÓˆÓ,Ô˘ Ê¤ÚÔÓÙ·È ÌÂ ÙËÓ·ÎÚÔÛÙÈ¯›‰·: «A›ÓÔ˜Ù·ÂÈÓÔ‡ «PˆÌ·ÓÔ‡ÂÈ˜ Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ·». ™ÙË ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ ·˘Ù‹ÔÈËÙÈÎ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ô PˆÌ·Ófi˜ ‰ÂÓÂ›Ó·È ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi˜, fiˆ˜ ÛÙÔ˘˜ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ‡ÌÓÔ˘˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Ï˘-ÚÈÎfi˜ Î·È ·fi ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ‹ ¿Ô„Ë Â-ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ıÂÔÏÔÁÈÎfi˜. K·ÏÂ› ÙÔ˘˜ ·Á-Á¤ÏÔ˘˜ Ó· Û˘ÓÂÔÚÙ¿ÛÔ˘Ó ÌÂ ÙÔ˘˜ ·Ó-ıÚÒÔ˘˜, ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi Ó· ·ÁÎ·ÏÈ¿ÛÂÈÙË ÁË, ÙÔ˘˜ ÔÈÌ¤ÓÂ˜ Ó· ·Ê‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ÔÈÌÂÓÈÎÔ‡˜ ·˘ÏÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ì¿ÁÔ˘˜Ó· ·Ê‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ì·ÁÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ Î·ÈÓ· ıÂÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó. Afi Ù· 33 ÙÚÔ¿ÚÈ·ÙÔ˘ ‡ÌÓÔ˘ ·˘ÙÔ‡ „¿ÏÏÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ·ÌfiÓÔ ¤ÓÙÂ ÛÙÈ˜ ÚÔÂfiÚÙÈÂ˜ ·ÎÔÏÔ˘-ı›Â˜ ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ ·fi ÙÈ˜ 20¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ (1, 20, 23, 24 Î·È 28). I‰Ô‡ÙÔ ÚÒÙÔ:

AÈ ·ÁÁÂÏÈÎ·› ÚÔÔÚÂ‡ÂÛıÂ

‰˘Ó¿ÌÂÈ˜Ø

ÔÈ ÂÓ BËıÏÂ¤Ì ÂÙÔÈÌ¿Û·ÙÂ

ÙËÓ Ê¿ÙÓËÓØ

Ô §fiÁÔ˜ Á·Ú ÁÂÓÓ¿Ù·È, Ë ÛÔÊ›·

ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È.

¢¤¯Ô˘ ·Û·ÛÌfiÓ Ë EÎÎÏËÛ›·

ÂÈ˜ ÙËÓ ¯·Ú¿Ó ÙË˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘Ø

Ï·Ô› Â‹ˆÌÂÓØ E˘ÏÔÁËÌ¤ÓÔ˜

Ô ÙÂ¯ıÂ›˜ £Âfi˜ ËÌÒÓ, ‰fiÍ· ÛÔÈ.

K¿ÔÈÔ˜ ·ÓÒÓ˘ÌÔ˜ ˘ÌÓÔÁÚ¿ÊÔ˜·ÚÁfiÙÂÚ·, Èı·ÓÒ˜ Ô ™˘ÌÂÒÓ Ô MÂÙ·-ÊÚ·ÛÙ‹˜ ÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ·, Û˘Ó¤ıÂÛÂ 24ÚÔÛfiÌÔÈ·, ÌÂ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎ‹ ·ÎÚÔÛÙÈ-¯›‰·, Ù· ÔÔ›· „¿ÏÏÔÓÙ·È ·Ó¿ 6 ·fiÙËÓ 20–23 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘.

KÔÛÌ¿˜ Ô MÂÏˆ‰fi˜ –Iˆ¿ÓÓË˜ Ô ¢·Ì·ÛÎËÓfi˜

MÂ ÙË ‰ÔÁÌ·ÙÈÎ‹ Ô›ËÛË ÙˆÓ Î·Ófi-ÓˆÓ Ë ˘ÌÓÔÁÚ·Ê›· ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÂÂÓÙÂÏÒ˜ Ó¤Ô ÎÏ›Ì·. °È· ÙË ÌÂÁ¿ÏËÂÔÚÙ‹ ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ XÚÈÛÙÔ‡ÁÚ¿ÊÙËÎ·Ó ÔÏÏÔ› Î·ÓfiÓÂ˜, Î·Ù¿Î·ÈÚÔ‡˜, ·fi ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ˘ÌÓÔÁÚ¿-ÊÔ˘˜. ¶ÔÏÏÔ› Â›Ó·È ·ÎfiÌË ·Ó¤Î‰ÔÙÔÈ,ÛÂ ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·. ¢‡Ô Î·ÓfiÓÂ˜ ÎÚ›ıË-Î·Ó ÂÍ·Ú¯‹˜ ˆ˜ ¿ÚÈÛÙ· ÎÂ›ÌÂÓ·, Î·-Ù¿ÏÏËÏ· ÁÈ· ÙËÓ ˘ÌÓÔÏÔÁ›· ÙË˜ ÌÂÁ¿-ÏË˜ ËÌ¤Ú·˜, Ô ·ÛÌ·ÙÈÎfi˜ Î·ÓfiÓ·˜ ÙÔ˘KÔÛÌ¿ ÙÔ˘ MÂÏˆ‰Ô‡ Î·È Ô È·Ì‚ÈÎfi˜Î·ÓfiÓ·˜ ÙÔ˘ Iˆ¿ÓÓË ÙÔ˘ ¢·Ì·ÛÎË-ÓÔ‡. ™ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ Ú¿ÍË ÔÈ ‰‡ÔÎ·ÓfiÓÂ˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È¿ÊÔÚÔÈÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÛÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÛÙ·Ì¤ÙÚ·, Û˘Ì„¿ÏÏÔÓÙ·È ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ÙˆÓ ˆ‰ÒÓ.

O Î·ÓfiÓ·˜ ÙÔ˘ KÔÛÌ¿ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·ÈÛÙËÓ ·ÙÂÚÈÎ‹ ‰È‰·¯‹, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÔÈËÙÈÎfi ÙÔ˘ Ù¿Ï·ÓÙÔ. •ÂÎÈÓ¿ ÌÂ ÙÔÓ°ÚËÁfiÚÈÔ ÙÔÓ £ÂÔÏfiÁÔ, ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô‰·ÓÂ›˙ÂÙ·È Û¯Â‰fiÓ Î·Ù¿ Ï¤ÍË ÙÔ ÎÂ›ÌÂ-ÓÔ ÙÔ˘ ÂÈÚÌÔ‡ ÙË˜ ·ã ˆ‰‹˜:

XÚÈÛÙfi˜ ÁÂÓÓ¿Ù·È, ‰ÔÍ¿Û·ÙÂØ

XÚÈÛÙfi˜ ÂÍ Ô˘Ú·ÓÒÓ

··ÓÙ‹Û·ÙÂ.

XÚÈÛÙfi˜ Â› ÁË˜Ø ˘„ÒıËÙÂØ

¿Û·ÙÂ Ùˆ K˘Ú›ˆ ¿Û· Ë ÁË

Î·È ÂÓ Â˘ÊÚÔÛ‡ÓË

·Ó˘ÌÓ‹Û·ÙÂ Ï·Ô›,

fiÙÈ ‰Â‰fiÍ·ÛÙ·È.

O KÔÛÌ¿˜ ·›-ÚÂÙ·È ÛÙÔ ‡„Ô˜ÌÈ·˜ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·-Î‹˜ ÔÈËÙÈÎ‹˜‰ Ë Ì È Ô ˘ Ú Á › · ˜ ,ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë ıÂ-ÔÏÔÁ›· Î·È Ë ÏÔ-ÁÔÙÂ¯Ó›· ÚÔ¯ˆ-ÚÔ‡Ó ÛÂ ·fiÏ˘ÙËÈÛÔÚÚÔ›·, ‰ËÌÈ-Ô˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤Ó·

¿Á·ÏÌ· ·ÚÌÔÓ›·˜, Ú˘ıÌÔ‡, Ì¤ÏÔ˘˜ Î·ÈıÂÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘. Oˆ˜ ·Ú·ÙËÚ‹-ıËÎÂ ÛÙÔÓ ‡ÌÓÔ ·˘ÙfiÓ ÙÔ˘ KÔÛÌ¿ «Ë·ÂÈÚÔÂÏ¿¯ÈÛÙË Ï¤ÍË ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ ÁÈ·Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÈ ÙÔ ·ÂÈÚÔÌ¤ÁÂıÂ˜ ÁÂ-ÁÔÓfi˜». TÔ Ô˘ÛÈÒ‰Â˜ Î·È ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfiÌ‹Ó˘Ì· ÙÔ˘ ‡ÌÓÔ˘, ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ ÙË˜ıÂ›·˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜, ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È ÌÂ ‰È¿-ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù· Î·È Û‡Ì‚ÔÏ·, È‰È·›ÙÂÚ·ÛÙËÓ ÚÒÙË ˆ‰‹, Ë ÔÔ›· ÙÔ ÚÔÂÍ·Á-Á¤ÏÏÂÈ. O ÛÔÊfi˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜, ‚Ï¤Ô-ÓÙ·˜ ÙÔ Ï¿ÛÌ· ÙˆÓ ¯ÂÈÚÒÓ ÙÔ˘ Ó·¤¯ÂÈ ‚˘ıÈÛÙÂ› ÛÙË ÊıÔÚ¿ Î·È Ó· ¯¿ÓÂ-Ù·È, ·Ê‹ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Ô˘Ú·ÓÔ‡˜ Î·È ¤Ú¯ÂÙ·ÈÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘, Î·È Ù·ÂÈÓÒÓÂÙ·È Ô ›‰ÈÔ˜Î·È ·›ÚÓÂÈ ·ÏËıÈÓ¿ ÙËÓ Â˘ÙÂÏ‹ ·Ó-ıÚÒÈÓË Ô˘Û›· Î·È ÂÍ·ÁÓ›˙ÂÈ Î·È ·ÁÈ¿-˙ÂÈ ¿ÏÈ ÙÔ Ï¿ÛÌ· ÙÔ˘ Î·È ÙÔ ·ÔÎ·-ıÈÛÙ¿ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÙÔ˘ Î·ı·ÚfiÙËÙ·:

I‰ÒÓ Ô ÎÙ›ÛÙË˜ ÔÏÏ‡ÌÂÓÔÓ

ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔÓ ¯ÂÚÛ›Ó

ÔÓ ÂÔ›ËÛÂ

ÎÏ›Ó·˜ Ô˘Ú·ÓÔ‡˜ Î·Ù¤Ú¯ÂÙ·È.

TÔ‡ÙÔÓ ‰Â ÂÎ ·Úı¤ÓÔ˘

ıÂ›·˜ ·ÁÓ‹˜

fiÏÔÓ ÔÛÈÔ‡Ù·È ·ÏËıÂ›·

Û·ÚÎˆıÂ›˜,

fiÙÈ ‰Â‰fiÍ·ÛÙ·È.

O È·Ì‚ÈÎfi˜ Î·ÓfiÓ·˜ ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘-Á¤ÓÓˆÓ Â›Ó·È Ô›ËÌ· ÙÔ˘ Iˆ¿ÓÓË ÙÔ˘¢·Ì·ÛÎËÓÔ‡. YÌÓÔ˜ ·Ú¯·ÈÔÚÂ‹˜,ÛÂ ÁÏÒÛÛ· Î·È Ì¤ÙÚ· ·Ú¯·›· (ÙË˜ ·ÙÙÈ-Î‹˜ ÙÚ·Áˆ‰›·˜), ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ ÌÂ ÙÔ‡„Ô˜ ÙË˜ ÔÈËÙÈÎ‹˜ ¤ÌÓÂ˘ÛË˜. TÔ ıÂ-ÔÏÔÁÈÎfi Î·È ÛˆÙËÚÈÔÏÔÁÈÎfi Ì‹Ó˘Ì·ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È ÌÂ ÂÈÎfiÓÂ˜ ı·˘Ì·ÛÙ‹˜Û‡ÏÏË„Ë˜ Î·È ÌÂÁ·ÏÔÚ¤ÂÈ·˜. AÍ›˙ÂÈÓ· ·Ú·ı¤ÛÔ˘ÌÂ Â‰Ò ‰‡Ô ÙÚÔ¿ÚÈ· ˆ˜‰Â›ÁÌ· ÙÔ˘ ˘¤ÚÔ¯Ô˘ ‡ÌÓÔ˘. ™ÙÔ ÚÒ-ÙÔ Ë ·Ì·ÚÙ›·, Ô˘ ·ÊËÓ›·ÛÂ Î·È ¯Ô-ÚÂ‡ÂÈ ·Ó·›Û¯˘ÓÙ· Î·È ÚÔÎÏËÙÈÎ¿ Û·Ó·Ú¯·›· EÚÈÓÓ‡· ·È¯Ì·ÏˆÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜·ÓıÚÒÔ˘˜, ÓÈÎ¿Ù·È ·fi ÙÔÓ ÂÏÂ˘ıÂ-ÚˆÙ‹ ÙˆÓ „˘¯ÒÓ ÂÓ·ÓıÚˆ‹Û·ÓÙ·£Âfi:

TËÓ ·ÁÚÈˆfiÓ ·ÎÚ·ÙÒ˜

Á·˘ÚÔ˘Ì¤ÓËÓ,

¿ÛÂÌÓ· ‚·Î¯Â‡Û·Û·Ó, ÂÍÔÈ-

ÛÙÚÔ˘Ì¤ÓËÓ,

ÎfiÛÌÔ˘ Î·ıÂ›ÏÂ˜ ·ÓÛıÂÓÒ˜

·Ì·ÚÙ›·Ó...

™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ë ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË Ô˘Û·Ó ÍÂÎÔÌÌ¤ÓÔ ·fi ÙÔ ÎÔ¿‰È ˙ÒÔÏ·Ó¿Ù·È ÛÙËÓ ¤ÚËÌÔ, Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·ÈÛÙÔ ·ÓıÈÛÌ¤ÓÔ ÏÈ‚¿‰È ÙË˜ ıÂ›·˜ ·Á¿-Ë˜ ÌÂ ÙË ÛÙÔÚÁÈÎ‹ ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘ Î·-ÏÔ‡ ÔÈÌ¤Ó·.

HÎÂÈ˜, Ï·Ó‹ÙÈÓ ÚÔ˜ ÓÔÌ‹Ó

ÂÈÛÙÚ¤ÊˆÓ

ÙËÓ ·ÓıÔÔÈfiÓ ÂÍ ÂÚËÌ·›ˆÓ

ÏfiÊˆÓ

‹ ÙˆÓ ÂıÓÒÓ ¤ÁÂÚÛÈ˜

·ÓıÚÒˆÓ Ê‡ÛÈÓ...

AÏÏÔÈ ˘ÌÓÔÁÚ¿ÊÔÈ

AÏÏÔÈ ˘ÌÓÔÁÚ¿ÊÔÈ Û˘Ó¤ıÂÛ·Ó ÌÈÎÚfi-ÙÂÚÔ˘˜ ‡ÌÓÔ˘˜, Î·ı›ÛÌ·Ù·, ‰ÔÍ·ÛÙÈÎ¿,È‰ÈfiÌÂÏ·, ÛÙÈ¯ËÚ¿, ÌÂÁ·Ï˘Ó¿ÚÈ·: Ô ·-ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ °ÂÚÌ·Ófi˜ Aã Ù· È‰ÈfiÌÂÏ· ÛÙÈ-¯ËÚ¿ ÙÔ˘ ÂÛÂÚÈÓÔ‡, Ë K·ÛÈ·Ó‹ ÙÔÈ‰ÈfiÌÂÏÔ ‰ÔÍ·ÛÙÈÎfi ÙÔ˘ ÂÛÂÚÈÓÔ‡, ÔAÓ‰Ú¤·˜ KÚ‹ÙË˜ Ù· È‰ÈfiÌÂÏ· ÛÙÈ¯ËÚ¿ÙˆÓ ·›ÓˆÓ, Ô IˆÛ‹Ê Ô YÌÓÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÙÔ„·ÏÏfiÌÂÓÔ ÛÙËÓ ÚÔ¤ÚÙÈ· ÂÚ›Ô‰Ô(·fi 26 NÔÂÌ‚Ú›Ô˘ - 24 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘)ÚÔÂfiÚÙÈÔ ÎÔÓÙ¿ÎÈÔ «H ¶·Úı¤ÓÔ˜ Û‹-

H Tο πασ�γνωστοκοντ�κιο «H Παρθ�-νος σ�μερον τονυπερο�σιον τ�κτει...»ε�ναι ο πρ#τος�μνος και σ�μφωναμε τη συναξαρ�στικηπαρ�δοση, η αρχ�της ποιητικ�ς�μπνευσης του Pω-μανο� του Mελωδο�,του αρχαι�τερουποιητ� της Aνατολι-κ�ς Eκκλησ�ας. OPωμαν�ς σε τοιχο-γραφ�α (1192 μ.X.)στην Παναγ�α τηνAρακι#τισσα στηΛαγουδ�ρα της K�-πρου.

YÌÓÔÏÔÁ›· Î·È ˘ÌÓÔÁÚ¿ÊÔÈ ÁÈ· ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÂÔÚÙ‹ÙË˜ °ÂÓÓ‹ÛÂˆ˜


ÌÂÚÔÓ ÙÔÓ ÚÔ·ÈÒÓÈÔÓ §fiÁÔÓ...» Î·È ¿Ï-ÏÔÈ ¿ÏÏ·.

™Â fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ‡ÌÓÔ˘˜ ÙÔıÂ›Ô Î·È ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Û˘-ÌÏ¤ÎÔÓÙ·È, Ù· Ô˘Ú¿ÓÈ· Î·È Ù· Â›ÁÂÈ·Û˘Á¯ÔÚÂ‡Ô˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÂÎÏ¿ÏËÙË ¯·-Ú¿, ÔÈ AÁÁÂÏÔÈ ˘ÌÓÔ‡Ó, ÔÈ ¶ÔÈÌ¤ÓÂ˜ ‰Ô-ÍÔÏÔÁÔ‡Ó, ÔÈ M¿ÁÔÈ ÚÔÛÎ˘ÓÔ‡Ó, Ù·fiÚË ÛÎÈÚÙÔ‡Ó, Ë ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË ÚÔÛÊ¤ÚÂÈÙ· ‰ÒÚ· ÙË˜ ÛÙÔ ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙÔ ‚Ú¤ÊÔ˜,ÛÙÔÓ «ÓÔËÙfiÓ ‹ÏÈÔÓ ÙË˜ ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË˜», Ë¶·Úı¤ÓÔ˜ Á›ÓÂÙ·È ¤Ì„˘¯Ô˜ Ó·fi˜ Î·ÈıÚfiÓÔ˜ ¯ÂÚÔ˘‚ÈÎfi˜ ÙÔ˘ Y„›ÛÙÔ˘. T·Â˘Ú‹Ì·Ù· ÙˆÓ ˘ÌÓÔÁÚ¿ÊˆÓ, ÔÈ ÂÈÎfi-ÓÂ˜, Ù· Û¯‹Ì·Ù·, Ù· ÔÈËÙÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›·Î·È Ù· ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ¿ ÔÈÎ›ÏÌ·Ù· Â›Ó·ÈÏÔ‡ÛÈ· Î·È ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î¿. TÔ ›‰ÈÔ ÙÔ

ı¤Ì· ÙË˜ °¤ÓÓËÛË˜ ÚÔÛÊ¤ÚÂÙ·È ÛÂÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ‹ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ÙÔ ·ÓıÚÒÈ-ÓÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Û˘ÌÔÚÂ‡ÂÙ·È ÌÂ ÙÔ ıÂ›Ô,·ÊÔ‡ Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔ ÙÂ¯ı¤Ó Â›Ó·È Ù¤ÏÂÈÔ˜£Âfi˜ Î·È Ù¤ÏÂÈÔ˜ AÓıÚˆÔ˜. EÙÛÈ ‰È-Î·ÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Î·È Ë ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË Î·ÈË ·ÓıÚˆÔÔÈ›· ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ÚÔÛÒˆÓÛÙÔ˘˜ ‡ÌÓÔ˘˜ ÙÔ˘ PˆÌ·ÓÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·ÈÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ˘ÌÓÔÁÚ¿ÊˆÓ. H Ï¤ÔÓ ¯·-Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ ÂÚ›ÙˆÛË ·ÓıÚˆÔ-ÔÈ›·˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ ¤Ó· ÙÚÔ¿ÚÈÔ, Ô›-ËÌ· ÙÔ˘ ™ˆÊÚÔÓ›Ô˘ IÂÚÔÛÔÏ‡ÌˆÓ,Ô˘ Û‹ÌÂÚ· „¿ÏÏÂÙ·È ˆ˜ ‰ÔÍ·ÛÙÈÎfiÓÙË˜ ·ã øÚ·˜ ÙˆÓ XÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ, ÛÂ‹¯Ô Ï. ‰ã Â›Ó·È ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi. OÈ ·Ô-Ú›Â˜ Î·È Ô ÛÎÏËÚfi˜ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ÙÔ˘ IˆÛ‹ÊÚÔ˜ ÙËÓ ·ÓÂÚÌËÓÂ‡Ùˆ˜ Î·È ·‰ÈÎ·ÈÔ-

ÏÔÁ‹Ùˆ˜ ÁÈ· Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· Ì¤ÙÚ· Î·ÈÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ÙË˜ Ê‡ÛÂˆ˜ Î˘ÔÊÔÚÔ‡Û·ÛÈˆËÏ‹ M·Ú›· ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È ÌÂ ÙÚfiÔ·ÏËıÈÓ¿ ‰Ú·Ì·ÙÈÎfi Î·È ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î¿·ÓıÚÒÈÓÔ:

T¿‰Â Ï¤ÁÂÈ IˆÛ‹Ê ÚÔ˜

ÙËÓ ¶·Úı¤ÓÔÓØ

M·Ú›·, ÙÈ ÙÔ ‰Ú¿Ì· ÙÔ‡ÙÔ,

Ô ÂÓ ÛÔÈ ÙÂı¤·Ì·È;

·ÔÚÒ Î·È ÂÍ›ÛÙ·Ì·È

Î·È ÙÔÓ ÓÔ˘Ó Î·Ù·Ï‹ÙÙÔÌ·È.

§¿ıÚ· ÙÔ›Ó˘Ó ·’ ÂÌÔ‡

ÁÂÓÔ‡ ÂÓ Ù¿¯ÂÈ.

M·Ú›·, ÙÈ ÙÔ ‰Ú¿Ì· ÙÔ‡ÙÔ

Ô ÂÓ ÛÔÈ ÙÂı¤·Ì·È;

·ÓÙ› ÙÈÌ‹˜ ·ÈÛ¯‡ÓËÓ,

·ÓÙ’ Â˘ÊÚÔÛ‡ÓË˜ ÙËÓ Ï‡ËÓ,

·ÓÙ› ÙÔ˘ Â·ÈÓÂ›Ûı·È

ÙÔÓ „fiÁÔÓ ÌÔÈ ÚÔÛ‹Á·ÁÂ˜.

O˘Î¤ÙÈ Ê¤Úˆ ÏÔÈfiÓ

ÙÔ fiÓÂÈ‰Ô˜ ·ÓıÚÒˆÓ.

Yfi ÙˆÓ ÈÂÚ¤ˆÓ ÂÎ ÙÔ˘ Ó·Ô‡

ˆ˜ ¿ÌÂÌÙÔÓ K˘Ú›Ô˘

ÛÂ ·Ú¤Ï·‚ÔÓ,

Î·È Ó˘Ó ÙÈ ÙÔ ÔÚÒÌÂÓÔÓ;

E˘¯·ÚÈÛÙ›Â˜ ÔÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Î·ıËÁ‹ÙÚÈ· Î.MM··ÚÚ››·· BB··ÛÛÈÈÏÏ¿¿ÎÎËË ÁÈ· ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙË˜ ÛÙÔ·ÊÈ¤ÚˆÌ·.

Õ H Γ�ννηση τουXριστο�. Mικρογρα-φ�α χειρ�γραφουκ#δικα (12ος αι#-νας) της Iερ�ς Mο-ν�ς Aγ�ας Aικατερ�-νης Σιν�.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Education