Η Εβραϊκή Κοινότητα Η Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκηςτης Θεσσαλονίκης

Των μαθητών:

Μιχαηλίδου Πηνελόπη

Μπλάντος Γεώργιος

ΠεριεχόμεναΠεριεχόμενα Ιστορική ΔιαδρομήΙστορική Διαδρομή Βαλκανικοί Πόλεμοι- Β΄ Παγκόσμιος ΠόλεμοςΒαλκανικοί Πόλεμοι- Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Αστέρι του ΔαβίδΑστέρι του Δαβίδ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης σήμεραΗ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης σήμερα ΜνημείαΜνημεία Μνημεία: Μνημείο ΟλοκαυτώματοςΜνημεία: Μνημείο Ολοκαυτώματος Εβραϊκό Μουσείο ΘεσσαλονίκηςΕβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης Σύλλογοι – Κοινωνική ΖωήΣύλλογοι – Κοινωνική Ζωή ΣυναγωγέςΣυναγωγές Συναγωγές: ΕικόνεςΣυναγωγές: Εικόνες Πληθυσμός της ΘεσσαλονίκηςΠληθυσμός της Θεσσαλονίκης O B΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και το ΟλοκαύτωμαO B΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και το Ολοκαύτωμα Το ολοκαύτωμαΤο ολοκαύτωμα: : Γεγονός 1943.Γεγονός 1943.

Ιστορική ΔιαδρομήΙστορική Διαδρομή Η Θεσσαλονίκη ήταν υπό Οθωμανική κυριαρχία από το 1430 ω ς το 1911. Η Θεσσαλονίκη ήταν υπό Οθωμανική κυριαρχία από το 1430 ω ς το 1911. Στην πόλη υπήρχε εβραϊκή κοινότητα ήδη από την ίδρυσή της το δεύτερο αιώνα π.Χ. Τα μέλη της κοινότητας Στην πόλη υπήρχε εβραϊκή κοινότητα ήδη από την ίδρυσή της το δεύτερο αιώνα π.Χ. Τα μέλη της κοινότητας

αυτής ήταν εβραίοι που μιλούσαν ελληνικά. Αργότερα μεταφέρθηκαν από τους Οθωμανούς στην αυτής ήταν εβραίοι που μιλούσαν ελληνικά. Αργότερα μεταφέρθηκαν από τους Οθωμανούς στην Κωνσταντινούπολη. Σε όλη την ιστορία της, η Θεσσαλονίκη αποτελούσε πόλο έλξης για εβραίους από διάφορες Κωνσταντινούπολη. Σε όλη την ιστορία της, η Θεσσαλονίκη αποτελούσε πόλο έλξης για εβραίους από διάφορες περιοχές, λόγω της γεωγραφικής (και επομένως και οικονομικής) της θέσης. Ωστόσο, η εβραϊκή κοινότητα της περιοχές, λόγω της γεωγραφικής (και επομένως και οικονομικής) της θέσης. Ωστόσο, η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης διαμορφώθηκε οριστικά ως αποτέλεσμα της μαζικής εγκατάστασης εβραίων που είχαν εκδιωχθεί Θεσσαλονίκης διαμορφώθηκε οριστικά ως αποτέλεσμα της μαζικής εγκατάστασης εβραίων που είχαν εκδιωχθεί από την Ισπανία το 1492. Ο σουλτάνος καλωσόρισε τους εβραίους θεωρώντας ότι η εγκατάστασή τους στη από την Ισπανία το 1492. Ο σουλτάνος καλωσόρισε τους εβραίους θεωρώντας ότι η εγκατάστασή τους στη Θεσσαλονίκη θα ήταν ιδιαίτερα επικερδής για τους εξής λόγους: α) αποτελούσαν μια τεράστια δεξαμενή εργατικού Θεσσαλονίκη θα ήταν ιδιαίτερα επικερδής για τους εξής λόγους: α) αποτελούσαν μια τεράστια δεξαμενή εργατικού δυναμικού. β) Κάποιοι από αυτούς ήταν ήδη έμπειροι έμποροι με διεθνείς επαφές. γ) Πολλοί από αυτούς ήταν δυναμικού. β) Κάποιοι από αυτούς ήταν ήδη έμπειροι έμποροι με διεθνείς επαφές. γ) Πολλοί από αυτούς ήταν τεχνίτες. τεχνίτες.

Ως τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης αποτελούσαν τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή Ως τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης αποτελούσαν τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα στην πόλη. Από μια απογραφή του 1913 προκύπτουν τα ακόλουθα στοιχεία: σε σύνολο πληθυσμού 157.889 ομάδα στην πόλη. Από μια απογραφή του 1913 προκύπτουν τα ακόλουθα στοιχεία: σε σύνολο πληθυσμού 157.889 ανθρώπων, περίπου 45.867 αναφέρονται ως «Οθωμανοί», δηλαδή κυρίως μουσουλμάνοι. Οι εβραίοι ήταν 61.439, ανθρώπων, περίπου 45.867 αναφέρονται ως «Οθωμανοί», δηλαδή κυρίως μουσουλμάνοι. Οι εβραίοι ήταν 61.439, ενώ ως έλληνες αναφέρονται λιγότεροι από 40.000. Οι αριθμοί αυτοί μεταβλήθηκαν δραματικά, καθώς πρόσφυγες ενώ ως έλληνες αναφέρονται λιγότεροι από 40.000. Οι αριθμοί αυτοί μεταβλήθηκαν δραματικά, καθώς πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία συνέρρευσαν στην πόλη κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας. Η μεγάλη από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία συνέρρευσαν στην πόλη κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας. Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 προκάλεσε σημαντικές καταστροφές στις εβραϊκές συνοικίες και συνέβαλε στην πληθυσμιακή πυρκαγιά του 1917 προκάλεσε σημαντικές καταστροφές στις εβραϊκές συνοικίες και συνέβαλε στην πληθυσμιακή μεταβολή μεταβολή

Βαλκανικοί Πόλεμοι- Β΄ Παγκόσμιος Βαλκανικοί Πόλεμοι- Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Πόλεμος

Πριν από το 1912 η Θεσσαλονίκη ήταν όχι μόνο το δεύτερο μεγαλύτερο αστικό Πριν από το 1912 η Θεσσαλονίκη ήταν όχι μόνο το δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και η μοναδική πόλη της κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και η μοναδική πόλη της Αυτοκρατορίας όπου οι Εβραίοι κάτοικοι αποτελούσαν την πλειοψηφία του Αυτοκρατορίας όπου οι Εβραίοι κάτοικοι αποτελούσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και η ενσωμάτωση της πόλης πληθυσμού. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και η ενσωμάτωση της πόλης στον ελληνικό εθνικό κορμό ως αποτέλεσμα των Βαλκανικών Πολέμων στον ελληνικό εθνικό κορμό ως αποτέλεσμα των Βαλκανικών Πολέμων σηματοδότησε την απαρχή μιας νέας περιόδου για την εβραϊκή κοινότητα της σηματοδότησε την απαρχή μιας νέας περιόδου για την εβραϊκή κοινότητα της μακεδονικής πρωτεύουσας. Με δεδομένη την ισχυρή πληθυσμιακή τους μακεδονικής πρωτεύουσας. Με δεδομένη την ισχυρή πληθυσμιακή τους παρουσία, οι Εβραίοι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης θα αναδεικνύονταν καθ’ όλη παρουσία, οι Εβραίοι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης θα αναδεικνύονταν καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου σε σημαντικό παράγοντα της οικονομικής, τη διάρκεια του Μεσοπολέμου σε σημαντικό παράγοντα της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής της πόλης. Την περίοδο της ακμής έμελλε να πολιτικής και κοινωνικής ζωής της πόλης. Την περίοδο της ακμής έμελλε να διακόψει βίαια ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, καθώς η κατάληψη της διακόψει βίαια ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, καθώς η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τα γερμανικά στρατεύματα θα συνδυαζόταν πολύ σύντομα με Θεσσαλονίκης από τα γερμανικά στρατεύματα θα συνδυαζόταν πολύ σύντομα με την εξόντωση του συνόλου σχεδόν του εβραϊκού πληθυσμού της, ο οποίος την εξόντωση του συνόλου σχεδόν του εβραϊκού πληθυσμού της, ο οποίος οδηγήθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. οδηγήθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Αστέρι του ΔαβίδΑστέρι του Δαβίδ Η Εβραϊκή κοινότητα έχασε τον πλούτο και την Η Εβραϊκή κοινότητα έχασε τον πλούτο και την

υπερηφάνειά της και οι Εβραίοι εξαναγκάστηκαν να υπερηφάνειά της και οι Εβραίοι εξαναγκάστηκαν να φοράνε το κίτρινο Αστέρι αλλιώς το αστέρι του φοράνε το κίτρινο Αστέρι αλλιώς το αστέρι του Δαβίδ.Δαβίδ.

Η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης σήμερασήμερα

Σήμερα 60 και πλέον χρόνια ύστερα από την Σήμερα 60 και πλέον χρόνια ύστερα από την ανεπανόρθωτη καταστροφή η Εβραϊκή Κοινότητα της ανεπανόρθωτη καταστροφή η Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης διατηρεί τρεις συναγωγές, ένα κοινοτικό Θεσσαλονίκης διατηρεί τρεις συναγωγές, ένα κοινοτικό κέντρο όπου διοργανώνονται εκδηλώσεις λόγου και κέντρο όπου διοργανώνονται εκδηλώσεις λόγου και τέχνης, γηροκομείο, δημοτικό σχολείο, χορωδία, τέχνης, γηροκομείο, δημοτικό σχολείο, χορωδία, μουσείο και κέντρο Ισπανοεβραϊκής γλώσσας. Το 1983 η μουσείο και κέντρο Ισπανοεβραϊκής γλώσσας. Το 1983 η Κοινότητα τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών γιατί Κοινότητα τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών γιατί ανέγειρε με δαπάνη της τον «Οίκο της Ελλάδος» στο ανέγειρε με δαπάνη της τον «Οίκο της Ελλάδος» στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Το 1986 τιμήθηκε και Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Το 1986 τιμήθηκε και από τον Δήμο Θεσσαλονίκης για την διαρκή και από τον Δήμο Θεσσαλονίκης για την διαρκή και πολύπλευρη προσφορά της στην οικονομική, κοινωνική πολύπλευρη προσφορά της στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πόλης. και πολιτιστική ζωή της πόλης.

ΜνημείαΜνημεία

Μνημεία: Μνημείο ΟλοκαυτώματοςΜνημεία: Μνημείο Ολοκαυτώματος Το Μνημείο προς τιμή των Το Μνημείο προς τιμή των

50.000 Ελλήνων Εβραίων της 50.000 Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στα Ναζιστικά στρατόπεδα του στα Ναζιστικά στρατόπεδα του θανάτου, βρίσκεται στην Πλατεία θανάτου, βρίσκεται στην Πλατεία Ελευθερίας όπου μεταφέρθηκε Ελευθερίας όπου μεταφέρθηκε το 2006. Αποκαλύφθηκε στη το 2006. Αποκαλύφθηκε στη συμβολή των οδών Αλεξάνδρου συμβολή των οδών Αλεξάνδρου Παπαναστασίου και Νέας Παπαναστασίου και Νέας Εγνατίας, στις 23 Νοεμβρίου Εγνατίας, στις 23 Νοεμβρίου 1997 από τον πρώην Πρόεδρο 1997 από τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνο της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Σχεδιάστηκε από Στεφανόπουλο. Σχεδιάστηκε από τους αδελφούς Glid και τους αδελφούς Glid και παριστάνει την επτάφωτο λυχνία παριστάνει την επτάφωτο λυχνία και φλόγες με ένα πλέγμα και φλόγες με ένα πλέγμα ανθρώπινων σωμάτων. ανθρώπινων σωμάτων.

Εβραϊκό Μουσείο ΘεσσαλονίκηςΕβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης•Στις ειδικές αίθουσες του Εβραϊκού Μουσείου, ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με τα αποτυπώματα της φρίκης: Σε ειδική προθήκη, το κίτρινο αστέρι που είχαν υποχρεωθεί να φορούν όλοι οι Εβραίοι από το Φεβρουάριο του 1943, ενώ σώζεται ακόμη και το ειδικό μηχάνημα που είχε παραχωρηθεί στην εβραϊκή κοινότητα για να κόβει τα κίτρινα άστρα. Η στολή των φυλακισμένων του Άουσβιτς αλλά και κάποια σκουριασμένα ψαλίδια από αυτά που χρησιμοποιήθηκαν για να κοπούν μαλλιά γυναικών και κοριτσιών μαρτυρούν το αποτύπωμα μιας σύγχρονης ιστορίας που καθόρισε τις μετέπειτα εξελίξεις όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο. Είναι δεκάδες οι επισκέπτες του Μουσείου που μέχρι σήμερα αναζητούν μέσω των εβραϊκών αρχείων κάποιον δικό τους συγγενή. Μια γυναίκα από το εξωτερικό έψαχνε πρόσφατα συγγενείς της που σύμφωνα με τις μαρτυρίες των γονιών της ήταν μέλη της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Η άκρη του νήματος ξετυλίγεται πολύ δύσκολα καθώς τα ονόματα έχουν χαθεί, κάποια άλλα έχουν αλλάξει και έτσι τα εβραϊκά επίθετα είναι αδύνατο πια να βρεθούν. Με αφορμή τη ημέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος, ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης Β. Παπαγεωργόπουλος τόνισε μεταξύ άλλων: "Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης σε εκείνη τη μαύρη εποχή πλήρωσαν ακριβό τίμημα και πολλές χιλιάδες συμπατριωτών μας δεν επέστρεψαν ποτέ από τα στρατόπεδα της κόλασης".

Εβραϊκό Μουσείο ΘεσσαλονίκηςΕβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Σύλλογοι – Κοινωνική ΖωήΣύλλογοι – Κοινωνική Ζωή Στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν:Στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν: α) Το Πνευματικό Κέντρο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης. α) Το Πνευματικό Κέντρο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης.

Στο εντευκτήριό του οργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις Στο εντευκτήριό του οργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις και προσφέρονται γεύματα κασέρ κατόπιν και προσφέρονται γεύματα κασέρ κατόπιν προσυνεννόησης.προσυνεννόησης.

β) Ο αθλητικός σύλλογος «Μακαμπή» με τμήματα β) Ο αθλητικός σύλλογος «Μακαμπή» με τμήματα καλαθοσφαίρισης και επιτραπέζιας αντισφαίρισης.καλαθοσφαίρισης και επιτραπέζιας αντισφαίρισης.

ΣυναγωγέςΣυναγωγές Η Συναγωγή Μοναστηριωτών Η Συναγωγή Μοναστηριωτών

ιδρύθηκε με δωρεά της Ίντας ιδρύθηκε με δωρεά της Ίντας Αροέστη και αφιερώθηκε στη Αροέστη και αφιερώθηκε στη μνήμη του συζύγου της Ισαάκ. μνήμη του συζύγου της Ισαάκ. Στην ανέγερσή της Στην ανέγερσή της συνέβαλλαν επίσης με δωρεές συνέβαλλαν επίσης με δωρεές και οι οικογένειες που και οι οικογένειες που κατάγονταν από το κατάγονταν από το Μοναστήρι της Μοναστήρι της Γιουγκοσλαβίας και είχαν Γιουγκοσλαβίας και είχαν εγκατασταθεί στη εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη μετά τους Θεσσαλονίκη μετά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-Βαλκανικούς πολέμους (1912-13) και τον Α' παγκόσμιο 13) και τον Α' παγκόσμιο πόλεμο (1914 -18). πόλεμο (1914 -18).

Η συναγωγή Γιάδ Η συναγωγή Γιάδ Λεζικαρόν εγκαινιάστηκε το Λεζικαρόν εγκαινιάστηκε το 1984 και είναι αφιερωμένη 1984 και είναι αφιερωμένη στη μνήμη των θυμάτων του στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Ολοκαυτώματος. Χτίστηκε στη θέση του Χτίστηκε στη θέση του μικρού ευκτηρίου οίκου μικρού ευκτηρίου οίκου «Μπουρλά» γνωστού ως «Μπουρλά» γνωστού ως «Κάλ ντε λα Πλάσα» «Κάλ ντε λα Πλάσα» (Συναγωγή της Αγοράς), (Συναγωγή της Αγοράς), που λειτουργούσε από το που λειτουργούσε από το 1921 για την εξυπηρέτηση 1921 για την εξυπηρέτηση των λατρευτικών αναγκών των λατρευτικών αναγκών των πολυάριθμων Εβραίων των πολυάριθμων Εβραίων που εργάζονταν στην που εργάζονταν στην παρακείμενη αγορά. παρακείμενη αγορά.

Συναγωγές: ΕικόνεςΣυναγωγές: Εικόνες

Συναγωγή Μοναστηριωτών

Συναγωγές: ΕικόνεςΣυναγωγές: Εικόνες

Συναγωγή Μοναστηριωτών

Συναγωγή Γιάδ Λεζικαρόν

Πληθυσμός της ΘεσσαλονίκηςΠληθυσμός της Θεσσαλονίκης ΈτοςΈτος Συν. Πληθ.Συν. Πληθ. Εβρ. Πληθ.Εβρ. Πληθ. Ποσοστό Ποσοστό

Εβρ.Εβρ.

18421842 70.00070.000 36.00036.000 51%51%

18701870 90.00090.000 50.00050.000 56%56%

1882/841882/84 85.00085.000 48.00048.000 56%56%

19021902 126.000126.000 62.00062.000 49%49%

19131913 158.000 158.000 61.50061.500 39%39%

19431943 -- 53.00053.000 --

20002000 364.000364.000 1.0001.000 0,3%0,3%

O B΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και το O B΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και το ΟλοκαύτωμαΟλοκαύτωμα

Κατά την καταγραφή τους οι Γερμανοί και Έλληνες συνεργάτες τους προέβησαν σε βασανιστήρια και εξευτελισμό των Εβραίων.

Συγκέντρωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Ελευθερίας βάσει γερμανικής διαταγής με σκοπό την καταγραφή τους.

Το ολοκαύτωμαΤο ολοκαύτωμα

Το 1943, οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης Το 1943, οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης περιορίστηκαν σε γκέτο. Παρακάτω θα δούμε ένα περιορίστηκαν σε γκέτο. Παρακάτω θα δούμε ένα χάρτη της Θεσσαλονίκης, που χρονολογείται από το χάρτη της Θεσσαλονίκης, που χρονολογείται από το 1930 περίπου. Οι εβραϊκές συνοικίες είναι 1930 περίπου. Οι εβραϊκές συνοικίες είναι σημειωμένες με μαύρο χρώμα. Οι συνοικίες 1, 3 και σημειωμένες με μαύρο χρώμα. Οι συνοικίες 1, 3 και 5 έγιναν γκέτο λίγο πριν από τις απελάσεις του 1943. 5 έγιναν γκέτο λίγο πριν από τις απελάσεις του 1943. Οι συνοικίες των προσφύγων από τη Μικρά Ασία Οι συνοικίες των προσφύγων από τη Μικρά Ασία είναι σημειωμένες με γκρίζο χρώμα. είναι σημειωμένες με γκρίζο χρώμα.

http://www.yadvashem.org/yv/en/education/languages/greek/lesson_plans/pdf/map2.pdf

ΠηγέςΠηγές

Οι πληροφορίες και οι εικόνες για τα παραπάνω Οι πληροφορίες και οι εικόνες για τα παραπάνω βρέθηκαν στις εξής ιστοσελίδες:βρέθηκαν στις εξής ιστοσελίδες:

www.wikipedia.grwww.wikipedia.gr www.jct.grwww.jct.gr www.jmth.grwww.jmth.gr www.google.gr/imghp?hl=el&tab=wiwww.google.gr/imghp?hl=el&tab=wi **Και από παρόμοιες εργασίες μαθητών που Και από παρόμοιες εργασίες μαθητών που

δημοσιεύτηκαν στο διαδίκτυο.δημοσιεύτηκαν στο διαδίκτυο.

ΤΕΛΟΣΤΕΛΟΣ