Власите во Власите во МакедонијаМакедонија

Armânji

ВласиВласи ВласитеВласите (или уште попознати  (или уште попознати

како како АроманциАроманци, , ЦинцариЦинцари и  и КуцовласиКуцовласи) се народ од романската ) се народ од романската етничка група на народи, населен ширум Балканскиот Полуостров. За етничка група на народи, населен ширум Балканскиот Полуостров. За нивното потекло има повеќе тези. Некои проучувачи тврдат дека нивното потекло има повеќе тези. Некои проучувачи тврдат дека Власите се остатоци од Ромеите, односно потомци на Римјаните, а Власите се остатоци од Ромеите, односно потомци на Римјаните, а други пак сметаат дека Власите се потомци на Трако-други пак сметаат дека Власите се потомци на Трако-Илирите, Епирците или Тесалијците, но сепак без сомнение е тезата Илирите, Епирците или Тесалијците, но сепак без сомнение е тезата дека тие се староседелско население на Балканскиот Полуостров. дека тие се староседелско население на Балканскиот Полуостров. Според најновите проучувања за Власите со сигурност се смета дека се Според најновите проучувања за Власите со сигурност се смета дека се потомци на Ромеите, односно остаток од некогашнитепотомци на Ромеите, односно остаток од некогашните Византијци, а се Византијци, а се смета дека се населени во времето на доаѓањето на Римјаните на смета дека се населени во времето на доаѓањето на Римјаните на Балканскиот Полуостров во I век п.н.е.Балканскиот Полуостров во I век п.н.е.

Македонските Власи Македонските Власи низ Историјатаниз Историјата

Потекло и територијаПотекло и територија

Власите според едни автори биле Власите според едни автори биле староседелско претсловенско староседелско претсловенско население, а според други автори, население, а според други автори, тие биле доселени од тие биле доселени од Дакија(Романија).Како мали Дакија(Романија).Како мали групи живееле во Македонија, групи живееле во Македонија, Албанија, Бугарија и Грција.Тие Албанија, Бугарија и Грција.Тие имале свој јазик.На својот јазик имале свој јазик.На својот јазик себеси си се нарекувале себеси си се нарекувале АрмАрм’’њи.Бидејќи начинот на њи.Бидејќи начинот на живеење и одгледувањето на живеење и одгледувањето на овци им бил номадски начин, не овци им бил номадски начин, не се задржале во една област и не се задржале во една област и не создале своја посебна создале своја посебна материјална култура.материјална култура.

Историја и начин на живеењеИсторија и начин на живеење

Власите, под сегашното име првпат биле спомнати во Власите, под сегашното име првпат биле спомнати во VIIIVIII век.Во Житието на светогорските манастири за век.Во Житието на светогорските манастири за покрстувањето на Словените било кажано дека биле покрстувањето на Словените било кажано дека биле покрстени:Ринхини, Влахоринхини, Сагудати.Од овде покрстени:Ринхини, Влахоринхини, Сагудати.Од овде се гледа дека Власите живееле заедно со словенските се гледа дека Власите живееле заедно со словенските племиња, а споменувањето на Власите како племиња, а споменувањето на Власите како Влахоринхини значи дека Власите се мешале со Влахоринхини значи дека Власите се мешале со словенските племиња, односно Ринхини-словенските племиња, односно Ринхини-Влахоринхини, Сагудати-Влахосагудати и сл.Влахоринхини, Сагудати-Влахосагудати и сл.

Власите со своите семејства од Власите со своите семејства од април до септември живееле април до септември живееле во планините каде што ги во планините каде што ги паселе стадата,а со паселе стадата,а со почетокот на есента, своите почетокот на есента, своите стада ги носеле во потоплите стада ги носеле во потоплите краишта.Таму тие краишта.Таму тие презимувале.Нивната презимувале.Нивната покуќнина се состоела од покуќнина се состоела од шатори, облека, дрвени и шатори, облека, дрвени и метални садови.Во летото на метални садови.Во летото на планините богати со планините богати со пасишта тие поставувале пасишта тие поставувале населби од шатори наречени населби од шатори наречени мандри.Млекото го мандри.Млекото го преработувале во бутин.преработувале во бутин.

Власите се занимавале со земјоделство, но биле и трговци, Власите се занимавале со земјоделство, но биле и трговци, политичари, војсководци.Од 983 до 986 година, политичари, војсководци.Од 983 до 986 година, македонскиот владетел Самоил, повеќе години го македонскиот владетел Самоил, повеќе години го опседнувал градот Лариса.Влавот Кекавмен напролет го опседнувал градот Лариса.Влавот Кекавмен напролет го молел Самоил да го посеат житото, а налето да го молел Самоил да го посеат житото, а налето да го ожнеат.Така му правел повеќе пати.Но, откако ожнеат.Така му правел повеќе пати.Но, откако византискиот цар го сменил Кекавмен од функцијата, византискиот цар го сменил Кекавмен од функцијата, Самоил го освоил градот и управникот стапил во служба на Самоил го освоил градот и управникот стапил во служба на Самоил.Во 1066 година Власите и Словените во Тесалија се Самоил.Во 1066 година Власите и Словените во Тесалија се дигнале на востание поради големите даноци што им ги дигнале на востание поради големите даноци што им ги наложил византискиот цар.Византискиот цар со тешка наложил византискиот цар.Византискиот цар со тешка мака ги смирил со тоа што ги прифатил нивните барања.Во мака ги смирил со тоа што ги прифатил нивните барања.Во средниот век во Македонија Власите се спомнуваат во средниот век во Македонија Власите се спомнуваат во областите меѓу Преспа и Костур во Тесалија, околу областите меѓу Преспа и Костур во Тесалија, околу Струмица, меѓу Солун и Сер а и на други места во Струмица, меѓу Солун и Сер а и на други места во Македонија.Македонија.

Правата на Власите во ИсторијатаПравата на Власите во Историјата

Султанот Абдул Хамид II на 23 мај 1905 година потпишал “Ираде“ Султанот Абдул Хамид II на 23 мај 1905 година потпишал “Ираде“ (Проглас), со кој на Власите им биле доделени национални права (Проглас), со кој на Власите им биле доделени национални права во Отоманското Царство, можност за избор на свои „муктари“ во Отоманското Царство, можност за избор на свои „муктари“ (градоначалници), можност за настава на влашки јазик во училиштата и (градоначалници), можност за настава на влашки јазик во училиштата и богослужба на влашки јазик во црквите. На истиот ден, Везирот Сафет богослужба на влашки јазик во црквите. На истиот ден, Везирот Сафет Паша го потпишал и го издал „Коминикето“ со кое на Патријаршијата Паша го потпишал и го издал „Коминикето“ со кое на Патријаршијата

се забранува попречување на изведувањето на националните права, ѝ се забранува попречување на изведувањето на националните права, ѝправата за јазик и богослужба. Овој ден се одбележува како „Национален правата за јазик и богослужба. Овој ден се одбележува како „Национален ден на Власите“ од формирањето на првите пост-комунистички влашки ден на Власите“ од формирањето на првите пост-комунистички влашки здруженија од страна на сите Власи на Балканот и пошироко. Со здруженија од страна на сите Власи на Балканот и пошироко. Со измените во законот за државните празници на Република Македонија, измените во законот за државните празници на Република Македонија, овој ден е прогласен за државен празник на Република Македонија за овој ден е прогласен за државен празник на Република Македонија за граѓаните од влашката етничка заедница.граѓаните од влашката етничка заедница.

Познати Власи од МинатотоПознати Власи од Минатото

Влашка народна носијаВлашка народна носија

Влашко ороВлашко оро

ВласитеВласите денес денес

Раселување на Власите

Вкупен број на населениетоВкупен број на населението на на Власите (Власите (Armânji Armânji ))

ДржаваДржава Население Население ПописПопис

ГрцијаГрција 39.85539.855 19511951

АлбанијаАлбанија 4.249 4.249 19551955

БугаријаБугарија 10.566 10.566 20012001

СрбијаСрбија 15.000 15.000 проценкапроценка

РоманијаРоманија 26.50026.500 20062006

МакедонијаМакедонија 9.695 9.695 20012001

Власи во МакедонијаВласи во Македонија Власи во АлбанијаВласи во Албанија

Места каде што Власите се официјално обединети во групи.

Места каде што Власите се обединети во помали групи.

Места каде што Власите се обединети во села.

Места каде што Власите се многубројни.

Места каде што Власите се обединети во помали групи.

Власите во МакедонијаВласите во МакедонијаГрад (место)Град (место) НаселениеНаселение Во процентиВо проценти

КрушевоКрушево 10201020 20 %20 %

ШтипШтип 20742074 4,3 %4,3 %

БитолаБитола 12701270 1,3 %1,3 %

СтругаСтруга 656656 1 %1 %

Свети НиколеСвети Николе 238238 1,4 %1,4 %

Кисела водаКисела вода 647647 1,1 %1,1 %

СкопјеСкопје 25572557 0,5 %0,5 %

ВкупноВкупно 9596 9596 00,,4848 % %

Јазикот на ВласитеЈазикот на Власите

Власите во главно го зборуваат својот јазик Власите во главно го зборуваат својот јазик ,,влашки јазик‘‘, но ги зборуваат и туѓите јазици на ,,влашки јазик‘‘, но ги зборуваат и туѓите јазици на националностите кои се мнозиство таму каде што националностите кои се мнозиство таму каде што живеат. Во Македонија има училишта за власи кои живеат. Во Македонија има училишта за власи кои изучуваат предмет ,, Јазик и култура на Власите‘‘. изучуваат предмет ,, Јазик и култура на Власите‘‘. Јазикот на Власите Јазикот на Власите е доста близок со италијанскиот е доста близок со италијанскиот јазик и романскиот јазик, со албанскиот, а има и јазик и романскиот јазик, со албанскиот, а има и поголемо влијание од грчкиот јазикпоголемо влијание од грчкиот јазик..

Правата на ВласитеПравата на Власите

Правата на Власите во Македонија се исти како и на Правата на Власите во Македонија се исти како и на мнозинството Македонци.Призната е и нивната мнозинството Македонци.Призната е и нивната култура, јазик, носија, религиозни права. За разлика култура, јазик, носија, религиозни права. За разлика од Власите во другите земји, во Македонија тие од Власите во другите земји, во Македонија тие имаат најмногу права и не се на никако начин имаат најмногу права и не се на никако начин дискриминирани.дискриминирани.

Познати македонски власи се : Питу Гули, Тоше Познати македонски власи се : Питу Гули, Тоше Проески, Кристијан Ристески и.т.н.Проески, Кристијан Ристески и.т.н.

Националноста на ВласитеНационалноста на Власите

Власите се нарекувани Аромани, Цинцари Власите се нарекувани Аромани, Цинцари или Куцовласи. Во Македонија се признати или Куцовласи. Во Македонија се признати под националното име ,,Власи``. Во Србија под националното име ,,Власи``. Во Србија тие не се признати како малцинство и ги тие не се признати како малцинство и ги нарекуваат ,,Цинцари``, додека во Бугарија се нарекуваат ,,Цинцари``, додека во Бугарија се нарекувани ,,Куцовласи``.нарекувани ,,Куцовласи``.

Религија на ВласитеРелигија на Власите

Со оглед на тоа што власите имаат Со оглед на тоа што власите имаат религиозни права и можат самите да религиозни права и можат самите да избираат која религија ќе ја изучуваат, избираат која религија ќе ја изучуваат, повеќето од Власите денес се православни повеќето од Власите денес се православни христијани, помал дел се римокатолици, и христијани, помал дел се римокатолици, и најмал дел се муслимани односно го најмал дел се муслимани односно го изучуваат исламот. Власите не смеат да бидат изучуваат исламот. Власите не смеат да бидат религиозно дискриминирани.религиозно дискриминирани.

Организации на Власите во Организации на Власите во МакедонијаМакедонија

Лига на Власите во МакедонијаЛига на Власите во Македонија Унија за култура на Власите од МакедонијаУнија за култура на Власите од Македонија Здружение „Каваллиоти-Москополе“Здружение „Каваллиоти-Москополе“ Влашка економска комора „Мандра“Влашка економска комора „Мандра“ Ароманско електронско издаваштво Ароманско електронско издаваштво

„Москополе-Крушево“„Москополе-Крушево“

Изработија:Изработија:

Наставник-Савка МаневаНаставник-Савка МаневаУченикот - Круме БогевскиУченикот - Круме Богевски

Во чест на Власите во МакедонијаВо чест на Власите во Македонија