Бодит баримт Äýëõèéí õ¿í àìûí 23 % íü äýëõèéí íèéò áàÿëãèéí 85 %-

èéã ýçýìøèæ áàéíà. Äýëõèéí õ¿í àìûí 20 % íü õàìãèéí áàãà îðëîãîòîé 20%-èàñàà 70 äàõèí èõ îðëîãîòîé áàéíà. “Õ¿ì¿¿í òºðºëõòºí íýãýí ãàðàã äýýð àìüäàð÷ áóé àòëàà áàÿ÷óóäûí åðòºíö, áîð÷óóäûí åðòºíö ãýæ õóâààãäñàí íü ãàéõàëòàé”

Бодит баримт ªëñãºëºí, ºâ÷ëºë, áè÷èã ¿ñýã ¿ë ìýäýõ ÿâäàë, ÿäóóñûí

õîðîîëîë, àæèëã¿éäýë, òýãø áóñ áàéäàë ÿëãàâàðëàë Õºãæèæ áàéãàà áîëîí õºãæñºí îðíóóäûí õàðèëöàí

õàìààðàë íåôòèéí øîê, ºðèéí õÿìðàë, öàã àãààðûí äóëààðàë, ãîö õàëäâàðò ºâ÷èí, àëàí õÿäëàãà çýðãýýð óëàì õ¿÷òýé áîëæ áàéãàà íü äàðàìòûã íýìæ áàéíà

Ãýðýëò èðýýä¿éä õ¿ðãýäýã íèéãìèéí èíæåíåð÷ëýëèéí áàãàæ çýìñýã

ÄÍÁ-èé áàéíãûí ºñºëòºä õ¿ðýõ ÷àäâàð ¯íýìëýõ¿é ÿäóóðàë, òýãø áóñ áàéäàë, ýðõ ÷ºëºº, ººðèé㺺

õ¿íäëýõ çýðãèéã áàãòààñàí àìüäðàëûí ÷àíàðûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí àõèö

Àëèâàà ñèñòåìèéí õýìæýýñýý íýìýõ ¿çýãäýë Ýäèéí çàñãèéí õºãæèë = ýäèéí çàñãèéí ºñºëò + ººð÷ëºëò Á¿õ íèéãìèéí ñèñòåìèéí óðàãø ÷èãëýñýí õºäºë㺺í

Õ¿í àìûí àìüäðàëûí ÷àíàðò ãàð÷ áàéãàà àõèö, òåõíèêèéí äýâøèë, á¿õ èíñòèòóöûí áîëîâñðîíãóé áîëîõ ¿éë ÿâö

Èðýýä¿é ¿åèéí ñàéí ñàéõàí àæ áàéäëûã ìóóòãàõã¿éãýýð ºíºº ¿åèéíõíèé àìüäðàëûí ò¿âøíèéã äýýøë¿¿ëýõ

Õ¿íèé õºãæèëä ¿ç¿¿ëýõ ýåðýã íºëºº Îðëîãî, ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòèéí çýðýãöýý íèéãýì,

íèéãìèéí áàéãóóëàë, óäèðäëàãûí á¿òýö ìºí íèéãìèéí óõàìñàð, çàí çàíøèë, àìüäðàëûí õýâøèëд ãàðñàí ÿçãóó𠺺ð÷ëºëò

Õºãæëèéí ýäèéí çàñàã ¿íýìëýõ¿é ÿäóóðëûã óñòãàж, ýäèéí çàñãèéã øèíý÷ëýõ èíñòèòóöèйн болон íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí ìåõàíèçìóóäûã ñóäëàна.

Хºãæèæ áóé îðíóóäûí àìüäðàëûí ò¿âøèí ºíäºð õºãæèëòýé îðíóóäûíõààñ ÿìàð ÿëãààòàé áîëîõûã òîäîðõîéлîõ

Хºãæñºí îðíóóäàä боëæ áуй ¿éë ÿâäàë õºãæèæ áóé îðíóóäàä ñàéí, ìóó ÿìàð íºëººòýé áîëîõûã òîäðóóëàí ñóäëàõ

ßíç á¿ðèéí ¿çýë áàðèìòëàë, ó÷èð øàëòãààíòàé ýäèéí çàñãèéí íàðèéí òºâºãòýé àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõýä øààðäëàãàòàé øèíý ñàíàà, øèíý õàíäëàãûã áèé áîëãîõ

Õ¿í àì áà ãàçàð íóòãèéí õýìæýý Õýë, øàøèí Áóñäûí êîëîíè îðîí áàéñàí ãàøóóí ò¿¿õ Áîëîâñðîëûí ò¿âøèí Áàéãàëèéí íººöèéí õýìæýý Àæ ¿éëäâýðèéí õýâ ìàÿã Çàñàãëàëûí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã, àðä÷èëëûí ò¿âøèí Îëîí óëñûí óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí õàðèëöààíààñ

õàìààðàõ

1. Àìüæèðãààíû ò¿âøèí äîðîé2. Á¿òýýìæèéí ò¿âøèí äîîãóóð3. Õ¿í àìûí õóðäàöòàé ºñºëò, õ¿í àì ç¿éí äàðàìò4. Àæèëã¿éäýë, äóòóó àæèë ýðõëýëò èõòýé5. պ人 àæ àõóé, ò¿¿õèé ýäèéí ýêñïîðòîîñ õàìààðàõ

õàìààðàë ºíäºð6. Òºãñ áóñ çàõ çýýë, òºãñ áóñ ìýäýýëýë7. Îëîí óëñûí òýãø áóñ õàðèëöàà

1. Бага орлоготой2. Дунд орлоготой3. Шинээр аж үйлдвэржсэн4. Нефть экспортлогч

Мөн дараах үзүүлэлтээр ХБО-ыг эрэмбэлнэ: Õ¿íèé Õºãæëèéí Èíäåêñ Íýýëòòýé Áàéäëûí Èíäåêñ ªðñºëäºõ ×àäâàðûí ¯ç¿¿ëýëò Тэнцвэрт Хөгжлийн Үзүүлэлт Àìüäðàëûí Áèåò Чàíàðûí Үç¿¿ëýëò

1. ¯íäñýí õýðýãöýýãýý õàíãàõ ÷àäâàð. Хîîë õ¿íñ, îðîí áàéð, ýð¿¿ë ìýíä, àþóëã¿é áàéäàë. Ýäãýýðèéí àëü íýã áàéõã¿é ýñâýë íîöòîé äóòàãäâàë “õºãæëèéí ¿íýìëýõ¿é äîðîéòîë” ãýíý. Ýäèéí çàñãèéí áàéíãûí, òîãòâîðòîé ºñºëòã¿éãýýð ¿¿íèéã äàâàí òóóëàõ áîëîîìæã¿é. Ýíý áîë óðàãø ÿâàõûí òóëä çààâàë á¿ðä¿¿ëýõ íºõöºë.

2. ªºðèé㺺 õ¿íäëýõ áóþó áèå õ¿í áàéõ. Бóñäàä õýðýãòýéãýý ìýäðýõ, ººðèé㺺 äîðä ¿çýõã¿é áàéõ, ººðèé㺺 øóíàë õ¿ñýë, õóâèéí ÿâöóó àøèã ñîíèðõëûíõîî áîîë áèø ãýæ ¿çýõ ÷àäâàð. Íýð òºð, ¿íýí÷ øóäàðãà ÷àíàð, ãàäààä áà äîòîîä ìýäðýìæ, ñýòãýë õàíãàëóóí áàéäàë

3. Äàðëàëààñ àíãèä ýðõ ÷ºëºº, ñîíãîõ ýðõ. Ýðõ ÷ºëºº ãýäýã áîë õ¿ðýýëýí áóé ìàòåðèàëëàã áîëîí íèéãìèéí íºõöëèéí äàðàìòëàã÷ íºëººëëèéã ñºðºõ ÷àäâàð þì. Бàéãàëèéí ãàìøèã, áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí íºëºº, íèéãìèéí èíñòèòóò, ÿäóóðàë, äîãìàòèê ¿çýë ñóðòàë гэх мэт.

1950-60-аад онд шинээр тусгаар тогтносон улсууд хөгжсөн орнуудын туршлагыг авч хэрэглэсэн

Өсөлтийн үе шатны онол Гэвч үр дүнгээ өгөөгүй? Юунаас болов?

Хөгжиж буй орнуудын өнөөгийн байдал, хөгжсөн орнуудын хөгжлийн эхэн үеийн байдал их ялгаатай байсныг тооцоогүй.

Ямар ялгаа байсан бэ?

Биет ба хүмүүн капиталын ялгаа ÄÍÁ-íèé õýìæýý, äýëõèéí ò¿âøèíòýé õàðüöóóëñàí íýã

õ¿íä íîãäîõ îðëîãî Óóð àìüñãàëûí íºõöºë Õ¿í àìûí òîî, òàðõàö, ºñºëòèéí õóðä

Ãàäààä ðóó øèëæèõ õºäºë㺺í Ãàäààä õóäàëäààíààñ îëîõ îðëîãî áà ýäèéí çàñãèéí

ºñºëò Õºãæëèéí çîðèëãîîð ñóóðü áîëîí õýðýãëýýíèé øèíæëýõ

óõààíû ñóäàëãàà õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæ Óëñ òºðèéí èíñòèòóöóóäûí òîãòâîðòîé, óÿí õàòàí

áàéäàë

1. Ростоугийн үе шатны онолАливаа эдийн засгийн хөгжил дараах 5 шатыг

дамжина: Уламжлалт нийгэм Урьдчилсан нөхцлүүд боловсрох үе Өөрийгөө дэмжсэн үсрэлтэд орох үе Технологийн хөгжил оргилдоо хүрэх үе Нийтийн хэрэглээний үе

2. Харрод-Домарын шатлалын онол

ks

YY =∆

Эдийн засаг хурдтай өсөхийн тулд хуримтлал, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй.

3. Бүтцийн өөрчлөлтийн загварСул хөгжсөн эдийн засаг хоёр сектороос тогтоно:

Натурал хөдөө аж ахуй Орчин үеийн сектор

3. Бүтцийн өөрчлөлтийн загвар

Эдийн засаг өсөхийн тулд хөдөөнөөс хот руу ажиллах хүчний шилжилт явагдах ёстой. Үүний тулд хотын цалин хөдөөнөөс дор хаяж 30% илүү байх хэрэгтэй

4. Гадны эрхшээлийн эсрэг онолууд

Эрхшээлийн шинэ колоничлолын загварууд Хөгжлийн тухай буруу номлол Хөгжлийн хоёрдмол онол

5. Шинэ сонгодог өсөлтийн онолууд Хºãæèæ áóé îðíóóäûí àâèëãàë, ¿ð àøèãã¿é

áàéäàë,ýäèéí çàñãèéí õàíãàëòã¿é óðàìøèë äîðîé õºãæèëä õ¿ðãýæ áàéнà.

5. Шинэ сонгодог өсөлтийн онолууд Зàõ çýýë ¿ð àøèãòàé, òºðèéí àëèâàà оролцоо

á¿òýýìæèéг бууруулж áàéíà Тºðийн бүтэлгүйтэл, òºðèéí àæèëòíóóäûí õóâèà

õè÷ýýñýí ¿éë õºäëºë сөрөг нөлөө үзүүлж байна Зàõ çýýë òºãñ áóñ áºãººä òºð äýä á¿òýö,

áîëîâñðîëä õºðºí㺠îðóóëàõ, õóâèéí áèçíåñèéí îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ çýðýã çàéëøã¿é îðîëöîîãîîð äàìæóóëàí õÿçãààðëàãäìàë áîëîâ÷ îíöãîé ÷óõàë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýõ ¸ñòîé.

6. Өсөлтийн шинэ онол Х¿ì¿¿í êàïèòàë, äýä á¿òýö, ñóäàëãàà õºãæëèéí

ñàëáàðò õèéõ õºðºí㺠îðóóëàëòûí ¿¿ðэг îíöгой чухал.

Эäèéí çàñãèéí õºãæëèéã äýìæèõýä òºðèéí áîäëîãî èäýâõèòýé ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ ¸ñòîé

1972-îíä Ðîìûí êëóáûí äýìæëýãýýð “Limits to Growth” íîì õýâëýãäñýí

Ìàëüòóñ, Ìåäîóç, World 3

Äýëõèéí õÿçãààðëàãäìàë íººö ýäèéí çàñãèéí òîãòìîë õóðäòàé áàéíãûí ºñºëòèéã ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí ãëîáàë ñ¿éðýëã¿éãýýð õàíãàõ áîëîìæã¿é

XIX çóóíû äóíäóóð Äàðâèí “Ç¿éëèéí ¿¿ñýë” ãýæ áè÷èæ áàéâ

Ãýòýë ÕÕ çóóíû ñ¿¿ëýýð õ¿í òºðºëõòºí “ç¿éëèéí ìºõºë” ãýæ õàëàãëàõ áîëîâ

Ó÷èð íü àæ ¿éëäâýðèéí ºñºëò ë àãààðûí áîõèðäîë, öýâýð óñíû õîìñäîë, áàéãàëèéí íººöèéí øàâõàãäàë, óëìààð óóð àìüñãàëûí ººð÷ëºëòºä õ¿ðãýñýí

Ýíý ¿åýñ ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí òóõàé óëàìæëàëò îéëãîëò ýðñ ººð÷ëºãäºâ

Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò áîë íèéãìèéí õºãæëèéí ¿íäñýí çîðèëãî ãýäãýýñ óëñ îðíóóä òàòãàëçàæ ýõëýâ

Õºãæèíã¿é îðíóóä àìüäðàëûí ÷àíàðûã àíõààð÷ ýõëýâ

Õàðèí áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóä àìüäðàëûí ÷àíàð, îðëîãûí õóâààðèëàëò ãýõýýñýý îðëîãûí ºñºëò õººöºëäñººð ë...

¯éëäâýðëýë íýìýãäýõ, óëàì á¿ð õóðäàöòàé ºñºõ íü õºãæëèéí çàéëøã¿é íºõöºë

Ãýâ÷ õýí òýð ¿éëäâýðëýëèéã ºñãºâ? ¯ð ä¿íã õýí õ¿ðòýõ ¸ñòîé âý? ¯ð àøèã óó? Òýãø áàéäàë óó?

Ýäèéí çàñãèéí õóðäòàé ºñºëò ÿäóóðëûí ò¿âøèíã óñòãàæ, ÿäàæ áóóðóóëæ ÷ ÷àäàõã¿é þì ãýäãèéã õ¿ì¿¿ñ ìýäýð÷ ýõýëñýí

Ìàõáóá-ýëü-Õàê “Áèä ¯ÍÁ-ã àíõààðñíààð ÿäóóðëûí àñóóäëûã øèéäýæ áàéíà ãýæ áîääîã áàéñàí. Õàðèí îäîîíîîñ á¿ãäýýðýý ÿäóóðàë ðóó ãîë àíõààðëàà ÷èãë¿¿ëüå. Ýíý áîë öààãóóðàà ¯ÍÁ-ã íýìýãä¿¿ëæ áàéãàà õýðýã”

Áóóðàé õºãæèëòýé îðíóóäàä ÿäóóðàë, õàðüöàíãóé òýãø áóñ áàéäàë ÿìàð áàéíà?

ßäóóðëûí ýäèéí çàñãèéí øèíæ þó âý? Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòººñ õýí õîæäîã âý? Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò, îðëîãûí òýãø

õóâààðèëàëò õî¸ð íèéöòýé çîðèëãî ìºí ¿¿? ¯íýìëýõ¿é ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ ÿìàð áîäëîãî

áàéíà âý?

Îðëîãûí õóâààðèëàëòûã ãîëäóó äàðààõ ãóðâàí àðãààð õýìæèæ áàéíà: ◦ õ¿í àìûí õàìãèéí ÿäóó 40%-èéí àâàõ

îðëîãûí õóâü◦ õ¿í àìûí õàìãèéí áàÿí 20%-ä íîãäîõ

îðëîãûí õóâü◦Æèíè êîýôôèöèåíò

Îðëîãûí òýãø áóñ õóâààðèëàëòûã õ¿í àìûí õýìæýýãýýð õàðóóëäàã ¿ç¿¿ëýëò áîë Ëîðåíöûí ìóðóé, Æèíè êîýôôèöèåíò

Ýíý ¿ç¿¿ëýëòèéã àíõ Èòàëèéí ñòàòèñòèê÷ Æèíè 1912 îíä çîõèîñîí

0 (¿íýìëýõ¿é æèãä)-ýýñ 1 (¿íýìëýõ¿é æèãä áóñ)-èéí õîîðîíä óòãàà àâíà

Ýíý ¿ç¿¿ëýëò îðëîãûí ÿëãàà èõòýé îðíóóäàä 0.5-0.7, îðëîãûí ÿëãàà õàðüöàíãóé áàãà îðíóóäûí õóâüä 0.2-0.35 áàéíà

Ëîðåíöûí ìóðóé èõ íóìðàõ òóñàì îðëîãûí òýãø áóñ õóâààðèëàëò èõ áàéíà

Õºãæëèéí áîäëîãûí ýöñèéí çîðèëò íü õ¿íèé ñàéí ñàéõàí àæ áàéäàë

“Íýã õ¿íä íîãäîõ îðëîãî õî¸ð äàõèí ºññºí ÷ îðëîãûí òýãø áóñ áàéäàë áîëîí ÿäóóðàë íýìýãäñýí áîë òóõàéí ýäèéí çàñãèéã õºãæñºí ãýæ ¿çýõ áîëîìæã¿é þì”

Õºãæëèéí ýäèéí çàñàã÷èä ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí çîðèëãî áîë àìüäðàëûí ÷àíàðûí äýýøëýëò, ¿¿íèé äîòîð ÿäóóðàë, àæèëã¿éäýë, òýãø áóñ áàéäëûí áóóðàëò ãýæ ¿çýõ áîëñîí

Îðëîãî – áàÿëãèéí íººöººñ ¿¿ñýõ óðñãàë Õ¿íä äàðààõ ãóðâàí íººö áàéíà:◦ Áèåò êàïèòàë◦ Ñàíõ¿¿ãèéí êàïèòàë◦ Õ¿ì¿¿í êàïèòàë

Íèéò îðëîãî = ìºíãºí îðëîãî + ìºíãºí áóñ îðëîãî

Haig-Simons “õ¿íèé îðëîãî áîë õýðýãëýõ áîëîìæòîé ýðõèéí çàõ çýýëèéí ¿íý áà òóõàéí ¿åèéí íèéò ºì÷ëºõ ýðõèéí ¿íýä ãàðñàí ººð÷ëºëò”

Atkinson “òóõàéí õ¿íèé ýçýìøèõ áàÿëãèéã áóóðóóëàõã¿éãýýð çàðöóóëæ áîëîõ ìºíãºí ä¿íã îðëîãî ãýíý”◦ Äàì íºëºº, çàõ çýýëèéí áóñ áàðààíû îðëîãî,

òºëººëñºí îðëîãî, êàïèòàëûí ººð÷ëºëò

ªðõèéí îðëîãî/õýðýãëýý

Õ¿íèé ÷àäâàð: áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýíä

Îëîí íèéòèéí áàðàà ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäàëò: ñóðãóóëü, ýìíýëýã, óíäíû óñ

Àæèë ýðõëýëò áà ýä õºðºíãº

¯íýìëýõ¿é – ÿäóóðëûí øóãàìòàé õîëáîîòîé Õàðüöàíãóé – õ¿í ººðèé㺺 ÿäóó ãýæ ¿çýæ

áóé áîë Íýã á¿ð÷ëýí òîîëæ îðëîãîîð íü ýðýìáýëýõ ßäóóðëûí ã¿íçãèéðýë ßäóóðëûí ¿ðãýëæëýë

ßäóóðëûí øóãàì – õ¿íèé íààä çàõûí õýðýãöýýã õàíãàõàä øààðäëàãàòàé àìüæèðãààíû äîîä ò¿âøèí

Íýã õ¿íä íîãäîõ îðëîãî ÿäóóðëûí øóãàìààñ äîîãóóð áîë ÿäóó ãýæ òîäîðõîéëíî

ßäóóðëûí ò¿âøèí - á¿õ ºðõ ãýðèéí äîòîð ÿäóóñûí ýçëýõ õóâü

Íýí ÿäóó – ÿäóóðëûí øóãàìíû 60%-èàñ äîîãóóð îðëîãîòîé èðãýä

Ìîíãîëä ÿäóóðëûí øóãàìûã ñàðûí íýã õ¿íä íîãäîõ îðëîãî: ◦ Áàðóóí á¿ñ 20200¥◦ Ç¿¿í á¿ñ 21200¥◦ Õàíãàéí áà òºâèéí á¿ñ 20600¥◦ Óëààíáààòàð 26500¥

Äýëõèéä ÿäóóðûí øóãàìûã ºäðèéí $1 îðëîãîîð òîãòîîäîã.

Îðëîãî íü ÿäóóðëûã õýìæäýã ¿íäñýí õýìæ¿¿ð áîëîâ÷ ÿäóóðàë ººð îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ õàìààðíà

ßäóóðëààñ ãàðàõûí òóëä õóâü õ¿íèé ººðèéí ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ, á¿õ òºðëèéí ýõ ¿¿ñâýð õ¿ðòýõ áîëîìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ¿¿íèéã äýìæèõ îð÷èí ìåõàíèçì á¿ðä¿¿ëýõ

ßäóó õ¿í õ¿÷ ÷àäàëã¿é, àþóëòàé ýðñäýë, ýìçýã áàéäëûã áàéíãà ìýäýðäýã. Òýä ýíý áàéäëàà ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõ áóñ, ººðñäèéíõ íü àìüäðàëûí òàëààð ãàðãàõ áóñäûí øèéäâýðýýñ õàðààò àìüäàð÷ áàéäàã

Äîîãóóð îðëîãûí ò¿âøèí Äîîãóóð õóðèìòëàëûí ò¿âøèí Õºðºí㺠îðóóëàëòûí äîîãóóð ò¿âøèí◦ Áèåò êàïèòàëûí õºðºí㺠îðóóëàëò◦ Õ¿ì¿¿í êàïèòàëûí õºðºí㺠îðóóëàëò

Ýð¿¿ë ìýíäèéí äîðîé áàéäàë Õàíãàëòã¿é áîëîâñðîë, áè÷èã ¿ñýãã¿é áàéäàë

Äîîãóóð á¿òýýìæ Äîîãóóð îðëîãûí ò¿âøèí

¯íýìëýõ¿é ÿäóóðëûí õýìæýý íýã õ¿íä íîãäîõ îðëîãîîñ ãàäíà ò¿¿íèéã õóâààðèëàõ òýãø áóñ áàéäëààñ õàìààðíà. Îðëîãûí ò¿âøèí ºíäºð áàéõ íü ÿäóóñã¿é áàéõ áàòàëãàà áîëæ ÷àäàõã¿é

Õ¿í àìûí õàìãèéí ÿäóó õýñýã ¿éëäâýðëýëèéí áóñ ðàéîíä áàéõ áà ãîë òºëºâ õºäºº àæ àõóéä àæèëëàíà.

Àçè, Àôðèêò ÿäóóñûí 80-90%, Ëàòèí Àìåðèêò 50% îðîí íóòàãò àìü çóóäàã

ÕÁÎ-óóäûí òºðººñ õèéæ áóé õºðºí㺠îðóóëàëòûí äèéëýíõ íü àæ ¿éëäâýð òºâëºðñºí á¿ñ íóòàãò õèéãääýã

ÕÁÎ-óóäûí àìüäðàë äîðîé á¿ñ íóòãèéí ÿäóóñ äîòîð ýìýãòýé÷¿¿ä, õ¿¿õä¿¿ä îëîíõ. Òýä äóòóó õîîëëîëò, õ¿ðòýýìæã¿é ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýý, öýâýð óñíû ãà÷ààëä íýðâýãäýæ áàéäàã

Õ¿í àìûí õàìãèéí ÿäóó õýñýã íü ºðõ òîëãîéëñîí ýìýãòýé÷¿¿ä, òýäíèé ãýð á¿ë áàéíà

Ýíýòõýãò íèéò ºðõèéí 20%, Êåíèä á¿ð 40% èéì ºðõ áàéíà

Ó÷èð íü ◦ èéì ºðõºä àæèë õèéäýã ýð õ¿í áàéõã¿é◦ ºðõ òîëãîéëñîí ýìýãòýé÷¿¿ä õºëñ áàãàòàé õºäºëìºð

ýðõëýíý◦ íºõö뺺 äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ õÿçãààðëàãäìàë

ÕÁÎ-óóäàä ýìýãòýé÷¿¿ä ÿëãàâàðëàëä èõ ºðòäºã. Áîëîâñðîë ýçýìøèõ, àëáàí ñåêòîðò àæèëëàõ, àæèë ýðõëýëò, íèéãìèéí õàìãààëëûí òàëààð òºðººñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà õºòºëáºðò õàìðàãäàõ áîëîìæ áàãà.

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА